1416 oktober 2014 - Haags Straatnieuws

okt/nov 2014 > Uiterste verkoopdatum: 5 november 2014 > Jaargang 19 > Vaste verkoopprijs: € 2,- (waarvan € 0,65 naar de verkoper)
Wildplukker
wijst
de weg
Edwin
Florès
Stadslandbouw
Hipster boert
op balkon
pag 8 en 16
Cultuur
Hoorn des
overvloeds
pag 19
#14
Advertentie
inhoud #14
Straatnieuws
#142014
04 INTERVIEW Edwin Florès
De Kessler Stichting zet zich in voor mensen die sociaal
kwetsbaar zijn, in het bijzonder dak- en thuislozen, die opvang
en/of zorg en begeleiding nodig hebben. Ook ambulante hulp is
mogelijk.
De stichting beschikt over meerdere locaties in Den Haag. Al
ruim honderd jaar is de Kessler Stichting een begrip in de regio.
Als gespecialiseerde, professionele instelling stemmen we de
hulp af op de hulpvraag, behoeften en mogelijkheden van de
cliënt.
We hanteren een vernieuwende werkwijze en een motiverende,
activerende benadering, waarbij we de vaardigheden van de
cliënten vergroten, zodat zij beter kunnen functioneren in de
huidige maatschappij. Daarnaast kijken we met belanghebbende
partijen en ketenpartners continu hoe het hulpverleningsaanbod
actueel kan worden gehouden en delen we onze kennis hierover
actief.
Wilt u meer weten over de werkwijze en het
hulpverleningsaanbod van de Kessler Stichting of over de
samenwerkingen, kijk dan op de website of bel het secretariaat
via telefoonnummer 070 8 500 500.
> colofon
Straatnieuws wordt verkocht en mede
gemaakt door dak- en thuislozen in Den Haag,
Rijswijk, Rotterdam, Leidschendam-Voorburg,
Westland, Delft, Gouda, Zoetermeer,
Wassenaar en de Bollenstreek.
De verkopers kopen de krant in voor
€ 1,35 en verkopen hem op straat
voor € 2. Het verschil is een bijdrage
in hun levensonderhoud. U herkent de
Straatnieuwsverkoper aan de witte pas
en het (niet verplichte) rode hesje.
kesslerstichting.nl
@dakloos
070 8 500 500 (24/7 bereikbaar)
Donaties Giro 7544612
t.n.v. Stichting Haags Straatnieuws, Den Haag.
Ondersteuning en Rehabilitatie
Oplage 7.000
Adres Redactie Straatnieuws
Riviervismarkt 5, 2513 AM Den Haag, 070 363 1821
Email [email protected]
Website www.haagsstraatnieuws.nl
Advertenties en distributie 070 363 1821
Coördinator Den Haag
Arjen Geut: 06 2812 6950
E [email protected]
Coördinator Rotterdam
Patrick Deliën: 06 3806 9479
E [email protected]
Hoofdredacteur Floor de Booys
Redacteur Hester Heite
Eindredactie Judith Eykelenboom
Woonvoorziening
Thuisbegeleiding
Financiële begeleiding
“Straks kan ik weer zelfstandig wonen
in een eigen huisje.”
“Prettig dat onze begeleider in het begin
echt de tijd voor ons nam, wanneer dat
nodig was.”
“Mede dankzij LIMOR
heb ik mijn financiën
weer op orde.”
Vergeet de supermarkt. Alles groeit in de natuur, zelfs in
de stad. Edwin Florès – Forest Hunter – wijst de weg. Een
complete maaltijd en helemaal gratis!
04
06 COLUMN Justin Vrijgezellenfeest
'T NIEUWS LIGT OP STRAAT Douchebus voor daklozen
07 TAXI In natura
08 TREND Stadslandbouw in Den Haag
De hipster boert op zijn balkon en oma plukt de vruchten van haar
volkstuin. Stadslandbouw is terug van nooit weggeweest.
10 COLUMN Een Hagenees in Rotterdam Nieuw!
STRAATTEKST Schijtziek
11 WERKPLAATS Distilleerderij Van Toor
12 TIJDSBEELD 1960 Volkstuin Binckhorstlaan
14 GODENSPIJS Paddenstoelen
15BAGAGE De lusten en lasten van een hovenier
16 TREND Stadslandbouw in Rotterdam
Eten van eigen dak, tuin of zwembad.
18 WEDSTRIJD Schrijf je eigen kerstverhaal!
19 CULTUUR Hoorn des Overvloeds
21 Crypto Puzzel en win het boek van Karin Giphart
23 UITGELICHT Fair Fashion Lab en Fieldwork Friday
24 KAASHELD EN POEPHOOFD hebben een moestuin
16
Het verhaal
Medewerkers aan dit nummer:
Marieke Bolle, Dagmar Bosma, Justine le Clercq, Christiaan
Donner, Bertus Gerssen, Lode Greve, Henriëtte Guest,
Suzanne van der Kerk, Annette van Kester, Lamelos,
Mathilde Leendertse-Venderbos, Caroline Ludwig, Theo
Meijer, Suzanne Stam, Mylène Siegers, Mariëtte Storm,
Elke Swart, Robin Utrecht, Wim Versluis, Justin Verkijk,
Arno van Vugt en Paul Waayers.
Ontwerp en opmaak Marieke de Roo
Coverfoto Lode Greve
Druk Wegener Nieuwsdruk Gelderland
Het volgende nummer verschijnt op:
donderdag 6 november 2014.
Kijk voor meer informatie op www.limor.nl
door Willem Versluis
3
4
interview edwin florès
Straatnieuws
#142014
5
Straatnieuws
#142014
In een note
ndop
Duivelsgebroed
is goede stash
Naam: Edw
in Florès
(alias The Fo
rest Hunter)
Leeftijd: 4
4
Bedrijf: Cas
a Foresta (Els
t, Gelderland
Boeken: Het
)
Grote Wildp
lukboek,
m.m.v. Jonn
ie Boer (De Li
brije) en
Het Wildplu
kKookBoek,
met recepten
van Ron Blau
w (Ron Gastr
obar)
Workshops
: o.m. wors
ten maken,
paddenstoelen
jacht, eten u
it de natuur.
www.casafo
resta.nl
Vliegenzwam: voor liefhebbers.
Brandnetel: heerlijk door de pasta.
Vergeet de supermarkt. Alles groeit in de natuur, zelfs in de stad. Edwin Florès schrijver van de bestseller Het Grote Wildplukboek - wijst de weg. ‘Easy!’ Pas wel
op voor drollen en stieren.
tekst Elke Swart foto PR
> Hij doet het niet meer. ‘Prullenbak
graaiers’ aanspreken om ze te vertellen
dat het eten gratis op straat groeit. “Ik
heb een paar pogingen ondernomen.
Stapte ik erop af: ‘Joh, luister, je kunt
veel lekkerder eten. Een stukje verderop
staat riet langs het water, dat kun je
zo pakken’. Nee, dat was bepaald geen
succes. Een grote bek kon ik krijgen:
‘Waarom bemoei jij je met mijn eetpa
troon?!’ Of iemand stort meteen z’n hele
levensgeschiedenis over je heen. ‘Mijn
moeder heeft me altijd mishandeld’, dat
soort verhalen. Fuck! Ik moet m’n trein
halen en wil gewoon effe snel helpen.
Ik heb vijf minuten voor je, geen vier
uur.”
‘We slingeren als
oerang oetangs
door de winkel’
Maar nu hij er wat langer over na
denkt… Hij wil best een keertje naar
de Randstad komen voor een workshop
met daklozen. “Dan neem ik ze mee op
pad en wijs ik ze alle meuk die ze kun
nen eten.” Een complete maaltijd, hele
maal gratis? “Natuurlijk. Easy! Zoek 40
beukennootjes en een bankje waarop je
ze pelt en eet. De nootjes zitten boorde
vol natuurlijk zetmeel en gezonde oliën.
Pluk een appel uit een boom. Neem een
hap vogelmuur, eet wat akkerkool en
zoek een paar paddenstoelen. Er is ont
zettend veel wat je kunt eten, ook uit
stadsparken, plantsoenen en - speciaal
voor de Hagenaars - de duinen.”
Boerenpummel
Edwin Florès (44), wildplukker, padden
stoelenconnaisseur, bestsellerschrijver
en commercieel sprokkelaar voor ster
renrestaurants. Titel: Forest Hunter. Een
stoere naam voor een boerenpummel,
zegt hij, opgegroeid in een eenvoudig
rijtjeshuis in de Achterhoek. “Ik pluk al
zo lang ik mij kan herinneren. Bramen
en bessen, als kleine jongen met mijn
moeder in het bos. Ik moet een jaar
of twaalf geweest zijn toen ik mijn
eerste wilde paddenstoel at. Tijdens
het vissen zag ik hem staan, naast de
gracht, een mooie champignon. Heerlijk!
Paddenstoelen zoeken is een verslaving.
De romantiek en de spanning; vind ik
ze vandaag wel of niet? Ik, jij, wij zijn
allemaal wildplukkers. Het zit in onze
genen. Je eigen kostje bij elkaar sprok
kelen, in het stenen tijdperk deden ze
niet anders. Het jachtterrein is verlegd,
van het bos naar de winkel, maar de
essentie is onveranderd. Probeer het
maar eens. Doe je ogen dicht en stel je
voor dat je door de supermarkt loopt.
Wedden dat je precies weet waar het
brood ligt, waar de groente-afdeling
is en in welk schap de melk staat? We
slingeren als oerang oetangs door de
winkel, de urban jungle, en pakken wat
we nodig hebben. Mijn supermarkt is
de natuur. Een wildplukker weet wat,
waar en wanneer hij moet plukken.
Ik schrijf alles op. Vind ik bijvoorbeeld
een tamme kastanjeboom, dan noteer
ik dat meteen in mijn schriftje. Scheelt
volgend jaar veel zoeken.”
Virus
Een hype, eten uit de natuur is ‘in’. Uit
protest tegen de almachtige supermark
ten. Maar vooral omdat het leuker is,
lekkerder en goedkoper. In navolging
van de culinaire elite is er inmiddels
sprake van een ware wildplukrevival
in Nederland. Hoofdschuldige: Edwin
Florès – wiens achternaam zijn Indische
wortels verraadt. Ik heb het een beetje
gecreëerd, zegt hij. In een vorig leven
was hij succesvol salesmanager bij een
uitzendbureau. “Ik moest mijn targets
halen, dat deed ik ruimschoots en toen
had ik nog tijd over om te doen wat ik
het liefst doe: wildplukken. Zeven jaar
geleden was de tijd rijp om mij volledig
op mijn bedrijf Casa Foresta te richten.
Ik heb een paar boeken geschreven en
ben een poosje heel mediageil geweest;
geen krant of tijdschrift waar mijn
kop niet instond. Zo verspreid je een
virus.” Als ‘De man met het mandje’
had hij een eigen column in Elle Eten.
Twee keer per week rijdt hij met zijn
volgeladen busje geplukte waterkers,
vogelmuur, duizendblad, daslookbollen
en eikenhaas naar de keukens van on
der anderen Ron Blauw en Jonnie Boer.
De sterrenkoks leverden ook recepten
voor de boeken van Florès. Wist u dat
de bessen van de lampionplant heerlijk
smaken in een salade?
Mandenfetisj
En dan zijn er de workshops. Voor 110
euro kun je een dagje met de Forest
Hunter op paddenstoelenjacht, ook in
het voorjaar. Paddenstoelen zijn er in
elk seizoen. Florès belooft: ik laat je
minstens tien eetbare soorten zien die
je niet of nauwelijks met anderen kunt
verwarren. Dat woordje ‘nauwelijks’
is belangrijk, zegt hij. “Er zijn mensen
die nog geen appel van een peer kun
nen onderscheiden. Soms schiet ik
iemand na afloop van de workshop
aan: ‘Misschien moet jij dit maar niet
op eigen houtje gaan doen, dat lijkt
me niet verstandig.” Voor alle anderen
is er zijn Casa Foresta App met zoeken kooktips over het duivelsgebroed
– zoals paddenstoelen in vervlogen
tijden werden aangeduid. Iets dat uit
het niets groeit, dat moet wel zwarte
magie zijn.
De belangrijkste plukregel: stop niks
in je mond wat je niet kent. “Dat is
gewoon dom. Heel dom. Een verkeerde
paddenstoel en je bent dood, maar ook
van ordinair vingerhoedskruid kun je
zieker worden dan je wilt. If you don’t
trust it don’t use it. Weet wat je eet.
Neem een veldgids mee, gebruik mijn
app, zoek het thuis nog een keertje
na op internet. Check, dubblecheck en
triplecheck.”
Het plukken an sich is ook niet zonder
gevaren. Een ongelukkige val in het
prikkeldraad, verdwalen, tekenbeten;
Florès kan erover meepraten. Hij
moest rennen voor zijn leven toen
hij nietsvermoedend paddenstoelen
plukte in de wei van een stier met
territoriumdrift. Nog net op tijd kon
hij de sloot over springen, maar zijn
mandje was hij kwijt. Helaas. “Ik heb
een mandenfetisj. Mijn mand is de
heilige graal, daar gaat je stash in.”
Stropen
Florès is dol op pasta met padden
stoelen of simpeler, met brandnetels.
Beetje blancheren, wat peper, zout
en Parmezaanse kaas erbij, smullen
maar. Heel gezond ook. Brandnetels
zuiveren je nieren, je lever en je huid.
Florès: “Onkruid, ach wat is onkruid?
Winterpostelein, waterkers, wilde
pastinaak en berenklauw zijn smaak
volle groenten zonder chemicaliën.
Volop verkrijgbaar in elk stadspark.”
Wildplukken, is dat geen ander woord
voor stropen? “Daar moet je niet zo
moeilijk over doen. Ik heb nog nooit
een boete gekregen. Kijk, je moet na
tuurlijk niet met kruiwagens vol het
bos uitlopen, logisch dat je dan op de
bon wordt geslingerd. Terecht. Maar
alles wat wild groeit, mag je plukken,
vind ik.”
Tot slot: nee, met hallucinerende pad
do’s en truffels, met name de vliegen
zwam en het kaalkopje, heeft Florès
niks. Zijn vriendin en hij kochten er
ooit een paar in een smartshop. “Dat
viel slecht. Nog geen dertig seconden
later hing ik kotsend boven de plee.
Eens en nooit weer.” Paddenstoelen
voor liefhebbers.
Beukennootjes: voedzaam voo
r daklozen.
Wilde winterpostelein: de lekkerste.
> Nu plukken & rapen!
-N
oten (tamme kastanje, hazelnoot, walnoot,
beukennoot en eikel)
- Z eewieren (zeesla, dulse, rood
hoorntjeswier)
- P addenstoelen (eekhoorntjesbrood,
cantharel, honingzwam, eikhaas,
biefstukzwam)
- F ruit (appel, bosaardbei, veenbes,
cranberry, rozenbottel, taxusbes,
vuurdoorn)
- B loemen (waterlelieknol, kamille, klaver,
koolzaad)
-G
roente (brandnetel, wilde wortel,
winterpostelein, vogelmuur, veldsla,
smeerwortel, rucola)
> Vooral niet eten
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Lelietje-van-dalen
Wonderboom
Blauwe monnikskap
Gevlekte scheerling
Jacobskruidkruis
Gele en blauwe regen
Rode peperboom
Wolfskers
Heggenrank
Wolfsmelk
Tabak
Vingerhoedskruid
6
column justin
't nieuws ligt op straat
Straatnieuws
#142014
taxi
Straatnieuws
#142014
7
> In de taxi met Arno van Vugt. Verhalen van bijzondere ritten in Den Haag.
Bekende Hagenaar
Justin Verkijk deelt
zijn eigenzinnige kijk
op het leven.
Het was vrij
gezellig
Het was zeker vier jaar geleden dat ik
voor het laatst zó dronken was. Met mijn
knieën in de zeik op een backstage wc van
Las Palmas in Rotterdam. Lenig gekruld
om de wc-pot. Kotsen. Dat was ook even
geleden. Ik kan je vertellen, dat verleer je
niet. Als er dan een aanleiding moet zijn
om jezelf zo te verliezen, dan is het wel je
vrijgezellenfeest. Het begon allemaal nog
zo onschuldig met een blik whisky-cola
en een broodje bij Ketje op Kijkduin. Mijn
vrienden vinden het nog steeds lastig dat
ik (bijna) nooit drink. Ik lust het niet,
maak ik iedereen en vooral mezelf wijs.
Nou, ze vlogen naar binnen en er was echt
niemand die een pistool tegen mijn hoofd
hield. Alleen bij de shotjes Jägermeister,
maar volgens mij nam ik de eerste ook
nog op eigen initiatief. De veertien shotjes
die daarop volgden waren wel onder lichte
dwang. Ik had maar besloten om van dat
drinken tijdens deze dag geen probleem
te maken, in de hoop dat ze me voor de
rest een beetje zouden sparen. Eerlijk is
eerlijk, ik kwam goed weg. Natuurlijk was
er hier een daar een gênant moment. Die
spandex die ik tijdens het eten aan moest
bijvoorbeeld, was uiteraard nèt te strak.
En je moeder over jouw eerste seksuele
ervaring zien praten in een filmpje is ook
niet bepaald iets dat je voor je verjaardag
vraagt. Maar goed, het had allemaal nog
veel erger gekund. Eerlijk gezegd zou het
niet eens misplaatst zijn om mij goed te
pakken te nemen, ik kan strontvervelend
zijn. Gelukkig wisten de jongens maar al
te goed dat je mij al hard straft door me
niet te vertellen wat we gaan doen. Ik ben
altijd degene die voorop loopt. De man
met het plan was even totaal de controle
kwijt in alle opzichten. Toen we eenmaal
weer in Den Haag waren besefte ik pas dat
ik net een van de mooiste dagen van m’n
leven had gehad, en dan moet die bruiloft
nog komen!
Justin
Rotterdamse vriendinnen
helpen ‘onzichtbare’ daklozen
In Den Haag hebben we de soepbus, in San
Francisco rijdt sinds kort een douchebus rond.
In de felblauwe bus kunnen daklozen gratis
een lekkere douche nemen.
"Onzichtbare daklozen zijn mensen zonder vaste verblijfplaats
en van wie op het eerste gezicht ook niet te zien is dat ze
geen huis hebben", aldus Yolanda. "Ze slapen voornamelijk bij
vrienden, maar ook in bouwketen of tentjes in het bos."
Veel van de voorzieningen voor daklozen zijn in
San Francisco wegbezuinigd. Terwijl het aantal
daklozen juist is toegenomen. Alleen in San Francisco zijn dat er al 6.400. De bus, die is uitgerust
met schone toiletten, warme douches, gratis
shampoo, zeep, en handdoeken, is gefinancierd
door de bewoners van San Francisco en grote
bedrijven zoals Google. De bus stopt op diverse
haltes in de stad, zodat de daklozen niet te ver
hoeven te lopen. Na het douchen kunnen daklozen hun vieze kleding laten wassen en schone
kleding aantrekken. Als je jarenlang op straat
hebt geleefd, zijn zeep en shampoo een symbool
van waardigheid, van mensenliefde en van hoop.
En dat verdienen ze.
Yolanda en Hannie konden het leed niet meer aanzien en begonnen
dit voorjaar de stichting Op Weg Naar Huis. "We hebben inmiddels 30 mensen in ons bestand. We helpen ze met het vinden van
een woning. Als ze behoefte hebben aan hulp bij administratieve
handelingen helpen we ook." De stichting werkt zonder subsidie.
Yolanda en Hannie doen het werk allebei vrijwillig. "Natuurlijk
is dat lastig. We houden onze intakegesprekken bijvoorbeeld bij
McDonalds. Dat is lekker makkelijk te vinden voor onze mensen.
We gaan dan expres in een hoekje zitten, zodat we een beetje
privacy hebben", aldus Yolanda.
De vriendinnen willen een eigen opvang te starten. "Het komt nu
nog te vaak voor dat we daklozen niet direct onderdak kunnen
bieden. Met een eigen opvang kunnen we mensen direct plaatsen’’,
besluit Yolanda. ‘’Vervolgens hebben we langer de tijd om te
zorgen voor een structurele oplossing. We zijn ambitieus."
In natura
Hoeren: Je krijgt er als taxichauffeur voortdurend mee te maken. Leo moest
een keer vier Spaanstalige dames in de Doubletstraat ophalen. Het was diep
in de nacht en hun werkdag zat erop. In de taxi heerste een opgewekte stemming, er werd druk gepraat en gelachen.
tekst Arno van Vugt foto Suzanne van der Kerk
foto Henriëtte Guest
foto Roos Koole
Bekijkt ’t,
met Justin.
Daklozen douchen gratis
in San Francisco
Winterjassen
en schoenen
voor arme
Haagse kinderen
De gemeente Den Haag trekt 2,3
miljoen euro extra uit voor armoedebestrijding.
Kinderen van arme inwoners krijgen
bijvoorbeeld een warme winterjas en
stevige schoenen van het gemeentebestuur. “Het gaat om kinderen die
afhankelijk zijn van de voedselbank”,
aldus wethouder Rabin Baldewsingh.
Vorig jaar waren dat er nog 1.600, nu
gaat het om 2.000 kinderen. Volgens
de wethouder is het extra geld hard
nodig. “Er zijn 70.000 mensen die
in onze stad onder de armoedegrens
leven. Ik denk dat het heel goed is
dat we maatregelen nemen, zodat
deze mensen mee kunnen doen in de
samenleving”, vertelt Baldewsingh. In
totaal zullen 44.000 Haagse huishoudens profiteren van het extra geld dat is
uitgetrokken voor armoedebestrijding.
Tienduizend ouderen krijgen ook een
extraatje. De schoenen en winterjassen
voor de kinderen wordt nu al verdeeld
via de Stichting Leergeld.
> Een prostituee klapte de armleu
ning naar beneden en ging er met
gespreide benen op zitten. Terwijl ze
kreunend heen en weer bewoog, schoof
haar rokje omhoog. Haar vriendinnen
schaterden het uit. Voor het stoplicht
op de Prinsegracht stopte er een auto
naast de taxi. De bestuurder van de
wagen keek belangstellend naar de
vier uitbundige prostituees. Plotseling
trok de hoer naast Leo haar topje naar
beneden. Ze pakte haar blote borsten
en duwde ze tegen elkaar, terwijl ze de
man uitdagend aankeek. Deze wendde
geschrokken zijn hoofd af en reed hard
weg toen het stoplicht op groen sprong.
Opnieuw lagen de prostituees dubbel
van het lachen.
Bij het afrekenen pakte Leo tien gulden
wisselgeld uit zijn binnenzak. Hij hield
het biljet zo in de lucht dat de pros
tituee op de armleuning het geld kon
aanpakken. De vrouw pakte zijn hand
en zei iets in het Spaans. Leo dacht dat
ze op subtiele wijze met hem aan het
flirten was. Hij had het mis. Met een
onverwachte, harde ruk trok de vrouw
Leo's hand tussen haar dijen. Ze
droeg geen slipje.
Avontuurtjes
Willem, een collega van Leo die
verder liever anoniem wil blijven,
heeft ook eens iets met een prosti
tuee meegemaakt. In tegenstelling
tot Leo was hij niet trouw aan zijn
‘Ze tuitte haar
lippen en knipoogde’
partner en constant op zoek naar
avontuurtjes met klanten. Het was
de voornaamste reden dat hij als
taxichauffeur werkte. Het is het
enige beroep ter wereld, waarin je
jonge beschonken vrouwen naar huis
mag brengen en minutenlang de tijd
hebt om ze in een afgesloten ruimte
te versieren.
Op een dag bracht Willem een beeld
schone Nederlandse prostituee naar
de Geleenstraat. Tijdens de rit flirtte
hij er flink op los. Hij maakte de ene
na de andere seksistische opmer
king: “Wat ben jij lekker zeg, heb je
een vriendje, doe je dit werk voor
het geld of als hobby?” Het leek het
meisje niet te storen. Ze lachte en
had via de achteruitkijkspiegel voort
durend oogcontact met de chauffeur.
In de Geleenstraat stond de meter
op 15 gulden. “Hoe wil je dat ik je
betaal? Contant of in natura?” vroeg
het meisje. Ze tuitte haar lippen en
knipoogde. Willem twijfelde geen
moment. 'Bingo!' dacht hij terwijl hij
zijn taxi opgewonden parkeerde. Nog
geen minuut later bevond hij zich in
het peeskamertje van de prostituee.
vroeg hij bezweet en voldaan na af
loop. Hij had zijn kleren weer aan en
maakte aanstalten om te vertrekken.
Het hoertje keek zuinig. “Ik krijg nog 35
gulden van je. Een nummertje hier kost
50 gulden en het ritje kostte maar 15.”
Willem voelde geschrokken in zijn zak
ken. “Ik ben net begonnen met werken,
ik heb het niet,” stamelde hij beduusd.
De prostituee liep rood aan en deed de
deur van de peeskamer open. “Harrie!”
Direct klonken er voetstappen op de
trap en verscheen er een dikke, Haagse
pooier in de deuropening. Hij heeft
Willem naar de dichtstbijzijnde pinauto
maat begeleid, waar de chauffeur hem
de 35 gulden braaf heeft overhandigd.
Voetstappen
“Moet ik je straks weer ophalen?”
*De Doubletstraat en de Geleenstraat
zijn straten met raamprostitutie
8
trend stadslandbouw
Straatnieuws
#142014
De hipster boert op zijn balkon, Haagse Harry en Rotterdamse Sjonnie kweken
op zolder en oma plukt de vruchten van haar volkstuin. Stadslandbouw, terug
van nooit weggeweest. Straatnieuws eet, drinkt en rookt zich een weg door de
stad.
tekst en foto’s Hester Heite
De eetbare stad:
9
Straatnieuws
#142014
Den Haag
Stadswijngaard
> Wie met de trein van Rijswijk naar Den Haag
gaat, kan in het volks- en schooltuincomplex
Moerwijk sinds kort ook wijnranken zien staan.
Tycho Vermeulen is de initiatiefnemer van de
stadswijngaard. “Het is al jaren mijn hobby
om zelf wijn te maken. Daarvoor gebruikte ik
muskaatdruiven van de Haagse markt. Maar die
wijn durfde ik nooit aan mensen voor te zetten.
Ik moest gewoon aan betere druiven zien te
komen.” Naar verwachting kunnen die druiven
volgend najaar voor het eerst worden geoogst.
“Reken maar dat we dan een groot oogstfeest
organiseren.”
Als hij geen cursussen geeft in zijn wijngaard,
werkt Tycho als glastuinbouwonderzoeker voor de
Universiteit Wageningen UR in Bleiswijk. “Ik doe
onderzoek naar nieuwe teeltsystemen en stadslandbouw. In de stad telen is zo leuk omdat je
dan mensen samenbrengt. En Laak is een stadsdeel dat wel wat leuke initiatieven kan gebruiken.” De helft van de wijngaard is van Tycho. De
andere helft is van dertig particulieren, die ieder
voor tweehonderd euro een jaar lang tien eigen
wijnranken hebben.”
> Ze heeft 34 kleinkinderen en 24 achterkleinkinderen. Mevrouw Venderbos (91) heeft dan ook
het leven gegeven aan negen kinderen. Te beginnen met een tweeling. “Een spastische tweeling”,
vertelt ze. “Mijn knullen zaten in een rolstoel,
konden niets met hun armen en benen.” En zo
kwam ze begin jaren zeventig aan haar volkstuin
aan het Erasmusveld. “Die huurden we van een
kweker, zodat we lekker naar buiten konden met
de jongens.”
‘Het is de vraag wat ’t langer volhoudt:
de tuin of ik’
43 jaar later werkt de inmiddels overgrootmoeder nog steeds in haar tuin. “Maar nu noem ik
het mijn landgoed. Want ik heb er een paar jaar
niet zoveel aan kunnen doen, doordat ik met
mijn been tob.” Bovendien zijn er plannen voor
woningbouw op het Erasmusveld, waardoor een
deel van de tuinen niet langer word verhuurd. En
dat terwijl ze zo belangrijk zijn, weet de tuinierster op leeftijd. “Je bent er even uit, blijft in
beweging en hebt sociale contacten. Je hebt het
idee dat je nog iets doet. Wat moet je anders?
Oma’s landgoed
Blokjes om met de rollator? En het is ook belangrijk dat mijn kleinkinderen leren dat worteltjes
uit de grond komen.”
Ze verbouwt ook tomaten en boerenkool op het
balkon van haar flatje. “Want alles wat je zelf
kweekt is veel lekkerder. In het begin heb ik in
de volkstuin ook alle mogelijk groenten geprobeerd, maar nu is een groot deel siertuin.” Toch
valt er ook nog wel wat te eten: appels, kersen,
druiven, alle soorten bessen. En dat blijft niet
onopgemerkt. “Er komen hier geregeld landlopers
eten.” Waarschijnlijk denken zij dat ook de tuin
van mevrouw Venderbos verlaten is. Maar niets
is minder waar: “Ik ben op het moment aan het
snoeien en ruimen. En ik stop vast wat bolletjes
in de grond. Het is de vraag wat ’t langer volhoudt: de tuin of ik.”
Sudanese stadsboer
‘Het is een signaal naar het voedselsysteem: we willen het anders’
Stadslandbouw is niet van alle tijden”, volgens
Tycho. “In de jaren tachtig wilde men nog woningen bouwen op de plek van volkstuinen, omdat
deze in ongebruik waren geraakt. Terwijl er nu
een geweldig tuinentekort is. Mensen ervaren een
te grote afstand tot voedsel. Daardoor is er een
tegenbeweging ontstaan: we willen betrokken
zijn, het proces van voedselproductie beleven en
begrijpen. Het is een signaal naar het voedselsysteem: we willen het anders.”
Anders, dat betekent in dit geval ook duurder.
“Eigen teelt is altijd duurder dan in de supermarkt. Maar een Chinese wijn voor 3,50 euro,
die als je niet te lang proeft best drinkbaar is?
Dat kan niet! Mensen krijgen geen kwaliteit en
producenten verdienen er niet aan. Mijn wijn
gaat 13,95 euro kosten, en dat is nog onder
de kostprijs. Stadslandbouw kan niet uit. Maar
ik hoop dat we in de toekomst wel concepten
krijgen die rendabel zijn.”
> Elemam Musa groeit op in Darfur, een grote groene
oase in Sudan. In zijn geboorteland volgt hij een studie
land- en tuinbouw, maar vanwege de oorlog moet hij
vluchten. In Nederland zet hij zijn studie voort en zoekt
naar een manier om van zijn liefde voor biologische
groenten zijn broodwinning te maken. Hij sluit zich
aan bij Coöperatief Eigenwijzer en wordt stadsboer. Nu
verbouwt hij ‘alle groenten die Nederlanders eten’ in de
tuin achter een oud schoolgebouw aan de Ketelstraat in
stadsdeel Laak.
‘Ik wil met voedsel mensen bij elkaar brengen’
Smaakles
> Kleurstof heeft geen smaak; groenten wel. En
je kunt ze niet alleen proeven, maar ook ruiken
en zelfs horen als je ze eet. Dat ondervinden
de leerlingen van groep 7 van de OBS Zuidwalschool tijdens de smaakles in Hof van Wouw.
De alleenstaande dames van de hof stellen hun
tuin midden in het centrum van de stad hiervoor
speciaal open tijdens de Week van de Smaak. Dat
is nodig, stelt regentes Kamerlingh Onnes: “Ik
denk dat stadskinderen erg van de natuur zijn
afgeraakt. Want ze halen alles in de supermarkt.
En wat je niet kent, blijft altijd vreemd.”
‘Stadskinderen denken dat ananas aan
een sinaasappelboom groeit’
Tijdens een speurtocht in de stadstuin leren
de kinderen zelfs vergeten groenten kennen.
Zo wordt er een aardpeer uit de grond getrokken. “De kinderen zijn verbaasd hoe planten
groeien, boven en onder de grond”, concludeert
de regentes. “En ze denken dat een ananas aan
een sinaasappelboom groeit.” Het blind proeven
van zuurkool, witlof, biet, zeekraal en gekleurde
vla gaat met veel gegiechel gepaard, maar blijkt
leerzaam. “Witlof is bitter”, weet Siham nu. En
Delano is overtuigd: “Kleurstof kun je niet proeven.”
Volgend jaar mogen de kinderen terugkomen
om hun nieuw verworven kennis in de praktijk
te brengen tijdens een kookles. Dan kunnen ze
ook zien wat er groeit in de net nieuw gebouwde
kas, naar een ontwerp uit 1870. “Want in een
historisch hof als dit gaan we natuurlijke geen
moderne kas neerzetten”, legt beheerder Yvon
Jorndans uit. De stadstuin is al in gebruik sinds
1680. “Er hebben altijd vruchten als moerbeien
en vijgen in gegroeid, die werden gebruikt in
tijden van schaarste”, weet regentes Kamerlingh
Onnes. En nog steeds groeit en bloeit de tuin.
“Het is hier een soort microkosmos, een wereld
in het klein.”
Het milieu is een van de redenen dat Elemam besloot te
gaan boeren in de stad. “Voor stadslandbouw is geen
transport nodig. Daardoor is er minder CO2-uitstoot, je
spaart kosten uit én je weet waar je groenten vandaan
komen. Deze stadsgrond is getest op verontreiniging
en is gezond. En het is een plek waar mensen samen
komen: ze huren hier een eigen stukje tuin of maken
een praatje bij mijn kraampje.”
Het liefst zou de stadsboer zijn groenten verkopen aan
mensen uit de wijk. “Maar dat is nog een uitdaging,
want dit is een arme wijk en mensen die biologisch
willen eten zijn meestal hoger opgeleid.” Vooralsnog
levert hij daarom vooral aan Den Haag In Transitie, dat
groentepakketten bezorgt aan particulieren. En aan
restaurants Fine Fresh Food, Green Passion en Paviljoen
Kobus.
Op het dak van Paviljoen Kobus heeft Elemam nu ook
een kruidentuin. Want hij wil het aantal vierkante
meters landbouw in de stad graag uitbreiden. “Probleem is dat je binnen de stad geen vaste plek met
voldoende grond kan krijgen. Ik huur de grond aan de
Ketelstraat van de gemeente, maar voor maximaal drie
jaar. We vechten nu om dit gebouw te houden. Het
liefst wil ik hier ook het dak op. Want een daktuin, dat
is de oplossing.”
In Rotterdam wordt er al volop verbouwd op het dak. Lees op
pagina 14 meer over deze en andere vormen van stadslandbouw in Rotterdam.
10
column
straattekst
Straatnieuws
#142014
werkplaats distilleerderij
Straatnieuws
#142014
11
> Sleutelen, schaven, (bij)spijkeren. In deze rubriek bezoeken Paul Waayers en Bertus Gerssen werkplaatsen waar oude ambachten herleven.
Nieuw!
Distilleerderij Van Toor maakt als enige ter wereld Schelvispekel. Daarmee heeft de
huidige eigenaar Leo Fontijne op de distillatiemarkt een ijzersterke troef in handen.
En een prachtig mooi verhaal uit 2000 toen Fontijne als kersverse eigenaar voor het
eerst zijn Schelvispekel maakte.
tekst Paul Waayers foto’s Bertus Gerssen
HAGENEES
in ROTTERDAM
Hagenees in Rotterdam
Eigenlijk ben ik Rotterdammer.
Ik ben geboren in Blijdorp,
leerde fietsen en schaatsen in
het Vroesenpark, en had een
abonnement op de diergaarde.
Van mijn laatste verjaardag in
Rotterdam, mijn 6e, herinner ik
mij vooral nog het bezoek van mijn
oudere nicht Liesbeth. We maakten
een wandeling en ze trakteerde mij
op een ijsje van iedere ijscokar die
ons passeerde. Dat waren er in mijn
herinnering heel veel. Datzelfde jaar
verhuisde ons gezin uit Rotterdam.
Op mijn 23e kreeg ik een baan in
Den Haag. Ik heb er sindsdien bijna
35 jaar gewoond en gewerkt, mijn
kinderen zijn er geboren en getogen,
en de stad werd mijn stad. Maar
toen ik niet meer voor mijn werk in
Den Haag hoefde te wonen, knaagde
Rotterdam aan me. Dus ben ik
verhuisd naar het centrum van 010.
Rotterdam, lekker rauw, dynamisch.
Hier verdienen ondernemers het
geld in de haven. In Den Haag
verdienen ze hun salaris met de
herverdeling van geld dat in de rest
van Nederland wordt verdiend. Dat
is echt een verschil. Eén Haagse
kwaliteit: de ligging aan zee. Hoek
van Holland is hier 30 (!) kilometer
vandaan. Daar staat tegenover dat
ik weer naar North Sea Jazz kan. In
Den Haag ging ik altijd, maar een
Hagenees gaat -dus- niet naar het
NSJ in Ahoy! En na 50 jaar zal ik
weer een verjaardag in Rotterdam
vieren. Kijken hoeveel ijsjes ik op 19
april 2015 kan eten.
Maar die zee, de havenbaronnen
versus de secretarissen-generaal,
NSJ, is dat nou de kern van het
verschil tussen Rotterdam en Den
Haag? Voor mijn column Hagenees
in Rotterdam ga op onderzoek. De
voortgang van mijn inburgering zult
u hier lezen. Onder de titel, die,
dat wilde ik maar duidelijk maken,
eigenlijk niet klopt: Hagenees in
Rotterdam.
De ‘smoes’ van
Schelvispekel
In de prehistorie tekenden onze voorouders op rotsen en
in grotten; de moderne mens laat boodschappen achter
op muren, stoeptegels en wc-deuren. Fotograaf Mylène
Siegers legt de meest bijzondere stadse straatteksten vast.
Waar: Van Egmondestraat, Voorburg
Tijdstip: 14.54
Datum: 2 oktober 2014
Nadat ik uitgelachen was stelde ik mezelf de volgende vraag.
Wat zou ik van deze buurtmelding vinden als deze anders geformuleerd was? "Geachte zelfzuchtige, wilt u zo vriendelijk zijn uw hond zijn grote boodschap voor uw eigen voordeur te laten doen? Namens: de
bewoners die hier elke dag voorbij moeten gaan.”
Nee... Lang zo leuk niet!
Wilt u reageren op deze straattekst of andere straatteksten onder de aandacht brengen, mail [email protected].
> Op de vraag wat zijn werk nou zo
leuk maakt, antwoordt Leo: “Iedere dag
dat ik hier de dijk op kom, ben ik dank
baar dat ik in dit typisch Hollandse
landschap zo’n typisch Hollands bedrijf
mag runnen. Daarnaast woonde ik als
klein kind tussen de stokerijen. Op een
gegeven moment verdwenen een hoop
distilleerderijen en ging vaak de hele
inventaris zo hup de container in. Ik
viste dan als jochie meer dan vaak die
‘Ik viste als jochie
die oude etiketten
uit containers’
oude etiketten uit de containers. Dat
fascineerde me. Later ben ik bij stoke
rijen vakantiewerk gaan doen, heb nog
gewerkt bij Unilever om uiteindelijk in
2000 dit bedrijf van Jacques van Toor,
de vierde generatie, over te nemen.”
Boerenjongens
In 1883 begon de eerste generatie
Hendrik van Toor de gelijknamige distil
leerderij aan de Markt in Vlaardingen.
Nu denkt men wellicht bij een stokerij
aan de productie van jenever, maar
Hendrik deed het anders. Hij startte
met de productie van Boerenjongens
en advocaat, producten die het bedrijf
anno 2014 nog steeds maakt. Later
kwamen daar kandeel en jonge en oude
jenever bij. Maar de redding van het be
drijf door de 131 jaar van zijn bestaan
was… Schelvispekel. Leo: “Schelvispekel
is uniek. De naam is beschermd evenals
de receptuur die bovendien geheim is.
Jacques van Toor weet het en ik weet
het. Voor de rest niemand. De ont
staansgeschiedenis van Schelvispekel is
verankerd in een smoes. Aan boord van
de haringloggers stond bijvoorbeeld een
pot met brandewijn en wat specerijen.
Als de vrouwen dan na aankomst in de
haven aan boord kwamen en ze zagen
dan een pot met brandewijn plus spece
rijen, dan was de smoes dat dit goedje
pekel was. Want in de winter konden
ze geen haring vangen, dus visten ze
op schelvis. En die schelvis moest met
dat spul gepekeld worden, zo ging
het verhaal. Zo schijnt de schuilnaam
‘Schelvispekel’ ontstaan te zijn. Blijft
natuurlijk de vraag: hoe kwamen de vis
sers aan die specerijen? Nou, dat gaat
terug tot in de VOC-tijd. Vlaardingers
ruilden vis tegen specerijen afkomstig
van de VOC-schepen. Rond 1900 is
Van Toor middels een eigen geheime
receptuur Schelvispekel gaan maken
voor de Vlaardingse vissers. In eerste
instantie een lokale drank, maar dat
het nu in heel Nederland aftrek vindt,
is te danken aan de Friese Beerenburg.
Beerenburg werd op een zeker moment
gepromoot buiten de Friese ‘landsgren
zen’, waardoor er een landelijke belang
stelling voor lokale dranken ontstond.
En in die slipstream van belangstelling
voor lokale dranken kon Schelvispekel
aan zijn landelijke zegetocht beginnen.”
VL92
“De eerste Schelvispekel die ik maakte,
was in eerste instantie een drama. Ik
had een vat van negenduizend liter
gemaakt waar ik op vrijdagmiddag
even van proefde. Het smaakte nergens
naar. Gevolg: een slapeloos weekend.
Maandag proefde ik nog een keer en
toen smaakte het goddelijk. Het moest
gewoon nog een paar dagen ‘huwen’
zoals dat heet, voordat het op smaak
was. Ik was te haastig geweest.”
Naast de Schelvispekel heeft Leo drie
jaar geleden nog een scheepvaartgerela
teerd drankje op de markt gebracht: de
VL92-gin. Deze gin is vernoemd naar de
laatste haringlogger, de Vlaardinger 92.
Leo: “Gin is vaak te scherp om puur te
drinken. Samen met Sietze Kalkwijk
heb ik een gin ontwikkeld die je goed
puur kunt drinken. Daar word ik blij
van. Zeker toen ik zo’n twee jaar ge
leden hoorde dat een doos van onze
VL92-gin op Buckingham Palace was
afgeleverd, omdat prins Philip een groot
liefhebber bleek. Datzelfde geldt voor
onze koning, zo heb ik me laten vertel
len. Als ik zoiets hoor, sta ik hier tussen
mijn ketels wel even te juichen.”
12
tijdsbeeld
1960
Volkstuin Binckhorstlaan
Nederland telt 240.000 volkstuinen en bijna
1.000 tuinverenigingen. Sinds 1938 is de
Haagse Bond van Volkstuinverenigingen actief,
waar de meeste verenigingen in de Haagsche
omgeving bij zijn aangesloten; samen sta je
tenslotte sterker dan alleen.
Deze foto is genomen bij het eerste stuk van
de Binckhorst tussen het Trekvlietplein en de
Mercuriusweg. Dit is te zien aan de horizon
waar een rij industriehallen staat (de huidige
Komeetweg) en in de verte de contouren van
de Van der Heemfabriek. Vóór de jaren 30
was dit hele gebied nog polder en weiland. De
grond was van de Nederlandse Spoorwegen die
daar een opslagplaats wilden situeren. Maar
de grond heeft jaren braak gelegen (vanaf de
jaren ’30 tot 1965) en is in die tijd gedeeltelijk
beschikbaar gesteld voor moestuinen. Er hebben
twee volkstuinverenigingen gezeten, het complex
'Eigen Arbeid' en later is daarnaast, in 1939,
volkstuinvereniging 'De Binckhorst' opgericht. Er
kwamen 43 tuinen bij. Uit oude archiefstukken
blijkt dat men daar 5 cent per m2 per jaar voor
moest betalen, zodat men inclusief de contributie
tussen de ƒ12,50, ƒ15.- en ƒ17,50 per jaar
kwijt was. Het gebruik van water kostte 1 cent
per 5 liter.
Uit de archiefstukken blijkt ook dat er een
slechte verhouding was tussen de leden van
'Eigen Arbeid' en die van 'De Binckhorst'.
Scheldpartijen en beledigingen kwamen voor,
waarvoor de oorzaak scheen te liggen in het
gebruik van de waterleiding van 'Eigen Arbeid'
en het gezamenlijke toegangshek.
Hoewel het lijkt alsof het groen is verdwenen
in De Binckhorst en heeft plaatsgemaakt voor
industrie, worden er anno 2014 nieuwe, groene
projecten ontwikkeld voor dit industrieterrein.
Zo is Jeroen Boon van Kiemkracht bezig een
nieuw project te organiseren vanuit het Mooovgebouw (een broedplaats aan de Binckhorstlaan
waar allerlei mensen in beweging komen). Het
wordt een project voor stadslandbouw op het
parkeerterrein. Denk je in: 1500 m2 moestuin,
vanwege de vervuilde grond in bakken. Niet
commercieel, maar uit maatschappelijk belang.
Het Wellantcollege kan helpen met de bouw,
de Haeghe Groep kan mensen zonder baan een
zinvolle invulling geven. Jeroen: “Het wordt een
biologische pluktuin met daarnaast visteelt.”
Zo blijkt dat wat verdwijnt ook weer terug keert
op zijn tijd…
Foto Theo Meijer, collectie Haags Gemeentearchief.
Straatnieuws
#142014
Straatnieuws
#142014
13
14
kookrubriek godenspijs
Straatnieuws
#142014
> Dominee Christiaan Donner kookt even graag als dat hij preekt, met goddelijke gerechten als resultaat.
bagage paul
Straatnieuws
#142014
15
> Mensen dragen nogal wat met zich mee. In deze rubriek leren we stadsgenoten kennen aan (de inhoud van) hun tas.
Nogal wat mensen trekken voor een spirituele ervaring
de natuur in. Daar beleven zij, hoor ik hen dan zeggen,
een harmonie die je nergens anders vindt. Ze voelen
zich omringd door en geborgen in iets veel groters dat
oneindig goed is.
tekst Christiaan Donner beeld Henriëtte Guest/Annette van Kester
Lusten
en lasten
Pluk de maaltijd
> Die ervaring is van alle tijden en alle
soorten van geloven. Ook aan mij als
dominee vertellen mensen vaak hoe zij
God alleen kunnen beleven in de natuur
en dan liefst in bergen en grote bos
sen met meren. Ik heb er toch zo mijn
twijfels bij. Want wat als je dieper kijkt
dan het weidse uitzicht of de heldere en
frisse lucht? Als je eens bukt om geval
len bladeren op te tillen of wat rottend
boomschors los te pulken? Dan kom
je de wrede achterkant van die mooie
natuur tegen in elkaar leegzuigende
en op elkaar parasiterende krioelertjes
met of zonder vleugels of in planten
die bomen de nek omdraaien. Valt daar
ook iets spiritueels aan te beleven? Ik
kan het één niet zonder het ander zien,
zoals ik mezelf ook niet alleen van mijn
mooiste kant kan zien zonder daaron
der een kwaaiere verstopt te weten.
Daarom lijkt het mij wijs om de natuur
niet teveel te bejubelen, maar er liever
het beste van te maken, ondanks de
verborgen gebreken.
Berenklauw
Dan valt er trouwens pas écht wat te
ontdekken. Dat bewijst een net uitge
komen boek over het wild plukken in
de (Nederlandse) natuur. Ik heb hier al
eens een salade van zevenblad voor
geschoteld en dat vond ik al heel wat.
Maar met dit boek ging er een nieuwe
wereld voor me open. Ik wist niet dat
je van de (Europese) berenklauw bijna
alles kunt eten. Al moet je de plant
met handschoenen aanpakken. Waar
vind je wilde rucola of zeekraal? Hoe
ziet daslook er uit, dat je het hele jaar
door voor werkelijk alles in je keuken
gebruiken kunt? En dan noem ik nog
maar een fractie van wat Het grote
wildplukboek van Edwin Florès te bie
den heeft. Handige handleidingen en
spelregels maken dat je er zin in krijgt
om je eigen groenten en sla bij elkaar
te gaan zoeken en helpen je om dat ook
verantwoord te doen. Zonder de natuur
te kort te doen of jezelf te vergiftigen.
Bovendien staat de mogelijke heilzame
werking van alle kruiden en planten er
bij uitgelegd. En werkelijk alle eetbare
paddenstoelen staan er herkenbaar in.
Achterin het boek staan recepten van
Librije-chefkok Jonnie de Boer. Geen
hele maaltijden, maar bijvoorbeeld
wilde dijkboter, sleedoornbrandewijn,
dennennaaldenolie, waterkerssoep of
engelwortelazijn. Omdat we in het
najaar zitten, geef ik je hier wél een
maaltijdrecept, voor paddenstoelen.
Nog niet zelf gaan plukken, eerst dat
wildplukboek kopen!
Naam Paul Halsema
Leeftijd 49 jaar
Woont in het Haagse
Zeeheldenkwartier
ntoor Halsema
Locatie interview Ka
Hoveniers
metalen
Merk tas Eastpack en
koffer op werkauto
+
Aantal items in tas 20
Paul Halsema heeft als hovenier veel te versjouwen. Ook in zijn jeugd had hij
een zware lading: zijn moeder was psychiatrisch patiënt. ‘Ik ben een voorbeeld
van iemand die ondanks een moeilijke kindertijd succesvol is geworden.’
tekst Caroline Ludwig foto’s Henriëtte Guest
Nodig (voor 4 personen)
Van de markt of bakjes van de
supermarkt:
250 gr kastanje champignons
250 gr shi-itake paddestoelen
500 gr gemengde paddestoelen
(met oesterzwammen, kleine champignons, Shi-itake, kastanjechampignons
en enoki- paddestoelen (die kleine
kopjes op lange steeltjes)
3 el olijfolie
3 el verse tijm, losgeritst
8 tenen knoflook, fijngehakt
bosje bladpeterselie, fijngesneden
4 kaneelstokjes
1 el grof zeezout
1 el versgemalen zwarte peper
sap van 2 citroenen
Paddenstoelenschotel
(van Ottolenghi)
Bereidingswijze
• Borstel de paddenstoelen schoon met een champignonborsteltje (of wat je maar hebt). Nooit in
water wassen, dan worden ze zompig.
• In een grote diepe koekenpan de olijfolie verhitten op half vuur. Doe er tijm, knoflook, peterselie, kaneelstokjes (heel), zout en peper bij. Even later de kastanjechampignons en de shi-itake.
Niet roeren, 5 min op hoog vuur laten bakken.
• Dan de pan heen en weer schudden en er de oesterzwammen bij doen. Schud de pan even om
en zet het vuur na 2 minuten uit. Dan de enoki erbij en het citroensap, roer nog een keer om en
proef of er nog zout en/of peper bij moet.
• Kan warm of lauw worden opgediend. Ik gaf er dik brood, gebakken tahoe en gemengde sla bij.
Wat voor tas gebruikt een
hovenier?
“Ik heb een rugzak die altijd meegaat
naar klanten. Daar zit onder meer
mijn brood, klembord, klantenbestand,
duimstok, snoeischaar, tape om ge
reedschap te markeren - ik ben geel
- en wetsteen in. Daarnaast heb ik een
grote stalen gereedschapskoffer op de
auto. Daarin zit al het handgereed
schap dat we gebruiken: snoeischaren,
schoffels, harken, bezems, kantenste
kers en scheppen. Ook gaat er altijd
benzine mee voor de bladblazer, de
heggenschaar en de kettingzaag.”
Hoeveel kilo til jij op een gemiddelde dag?
“Veel meer dan volgens de
Arbonormen is toegestaan! Het is fy
siek zwaar werk. We hebben wel eens
stagiaires die precies weten hoeveel
ze maximaal mogen tillen. Nou, dan
moet je na een uur al ophouden. Bij
het vervangen van een tegelvloer
draag je zo 2000 kilo op een dag. Een
boom weghalen is zeker 1500 kilo. Ik
bof met mijn lichaamsbouw en heb
eigenlijk nooit problemen.”
Wat is de meest bijzondere plek
waar deze tas ooit geweest is?
“Ik was eens bij een klant voor de na
jaarsbeurt en de mevrouw was zwan
ger. Op een gegeven moment hoor ik
haar roepen: ‘Paul, kom snel!’ Ik er
naartoe. Wat bleek? De weeën waren
begonnen. Bij de eerste baby was het
niet helemaal goed gegaan en ook dit
kind was te vroeg. Haar man was te
lefonisch niet bereikbaar. Ik heb haar
opgepakt en in de auto gezet. We zijn
naar ziekenhuis Bronovo gereden
en de baby is diezelfde dag geboren.
De hele verlosafdeling wist dat die
enorme modderpoten op de gang van
de tuinman waren.”
Wat heb je altijd bij je?
“Een beetje handgeld voor als ik
toevallig iets moet kopen. Dat zit ge
woon los in mijn zak, bij mijn sleutels.
Meestal tien tot twintig euro. Dat be
steed ik meestal aan eten of drinken.
Ook gaat mijn telefoon altijd mee.”
Wat is je grootste bezit?
“Mijn vrouw en mijn kinderen. Mijn
echtgenote en ik zijn 23 jaar samen.
We hebben twee kinderen, we noemen
ze het koningskoppel. Onze zoon is
veertien en de dochter tien. Verder
is mijn broer erg belangrijk voor me.
Hij woont hier in de straat. We zien
elkaar elke dag wel even, maar gaan
geen uren bij elkaar op de koffie. We
zijn aan elkaar gewaagd en hebben als
kind hetzelfde meegemaakt.”
Welke bagage draag je verder
met je mee?
“Mijn ouders en zus zijn overleden.
Mijn moeder was psychiatrisch pati
ënt; ze had sinds mijn geboorte een
bipolaire stoornis. Ze werd regelmatig
opgenomen, was er vaker niet dan
wel. Ik ben opgegroeid zonder moe
der, terwijl ze wel heel lief was. Mijn
vader zorgde alleen voor ons. Vroeger
werden psychiatrische patiënten
totaal niet geaccepteerd en waren
de leefomstandigheden in de zieken
huizen erbarmelijk. Gelukkig is het
beeld over psychiatrisch patiënten nu
anders. Mijn vader was ook ziekelijk.
Het was zijn wens mijn moeder te
overleven en dat gebeurde gelukkig
ook. Die tijd heeft mij de wilskracht
gegeven om te overleven en niet
bij de pakken neer te zitten. Ik zou
mensen willen meegeven dat ze bij
tegenslag door moeten gaan, hoe
moeilijk het ook lijkt. Zoek je passie,
kijk waar je blij van wordt. Dat heb ik
ook gedaan. In mijn werk kan ik mijn
creativiteit en energie goed kwijt. Ik
ben een voorbeeld van iemand die
ondanks een moeilijke jeugd toch suc
cesvol is geworden.”
16
trend stadslandbouw
Straatnieuws
#142014
17
Straatnieuws
#142014
Ook de Rotterdammers zoeken het dichterbij: eten van eigen dak, tuin of
zwembad. Stadslandbouw, in de meest bijzondere vormen.
tekst Hester Heite foto’s PR
De eetbare stad:
Rotterdam
Dakakker
> Het dak op voor de kost. In Rotterdam doen ze het: voedsel telen op Het
Schieblock, een zes verdiepingen tellend
gebouw vol creatieve bedrijven. Het is de
allereerste dakakker in Europa. “In plantenbakken wordt al langer geteeld op
daken. Maar op het dak zelf verbouwen,
dat is echt nog experimenteren”, vertelt
‘dakchef’ Wouter Bauman van het Rotterdams Milieucentrum. Onder zijn leiding
zorgen vrijwilligers sinds 2012 dat er
groenten, kruiden en eetbare bloemen
groeien en bloeien op het achthonderd
vierkante meter dak. Een experiment dat
nog zeker vijf tot tien jaar mag duren.
Een mediterraan klimaat op de
zevende verdieping
Een akker op het dak kent voor- en
nadelen. “Op 23 meter hoogte is sprake
van een mediterraan klimaat: het kan er
heel hard waaien, maar ook goed warm
en droog worden”, weet Wouter. “Niet
alles gedijt daar goed bij, maar pompoen
en mais zeker wel.” Van het verbouwen
van kool heeft het milieucentrum
maar helemaal afgezien, “want de
binnenstad van Rotterdam telt nogal
wat duiven en die zijn gek op kool”.
Stadslandbouw op daken heeft als
extra voordeel dat het groen toevoegt
aan de stad. “Groen dat hard nodig is
voor het opvangen van regenwater dat
in steden als Rotterdam onvoldoende
kan worden afgevoerd via het riool
waardoor er wateroverlast ontstaat.”
Nederland telt maar liefst 345 miljoen vierkante meter aan plat dak.
In Rotterdam is tweehonderdduizend
vierkante meter dak al groen, doordat
er vetplantjes op groeien. Maar van
het milieucentrum mag daar flink wat
akkerbouw aan worden toegevoegd.
Wouter: “Je hebt daarvoor alleen een
stevig genoeg dak nodig. Maar Het
Schieblock is een oud gebouw met een
zwakke dakconstructie, dus als het
hier kan… mag het wat mij betreft
zoveel mogelijk gekopieerd worden.”
> In de kelders, kleedruimtes en
schoonheidssalon van het voormalige
subtropisch zwemparadijs Tropicana
hangen nu zakken vol koffiedik en stro
waar paddenstoelen uit groeien. Sinds
anderhalf jaar doet het zwemparadijs
dienst als zwamparadijs. “We oogsten
nu twintig tot dertig kilo oesterzwammen per week”, vertelt initiatiefnemer
Siemen Cox. Het koffiedik komt van de
lokale horeca, en bij diezelfde horeca
moeten de paddenstoelen op de kaart
komen te staan. “Want stadslandbouw is
niet bedoeld om de hele stad te voeden,
maar wel om deze meer zelfvoorzienend
en dus minder afhankelijk te maken.”
Van zakenman tot zwammenman
Siemen werkte vijftien jaar lang in het
bankwezen, voordat hij besloot het roer
om te gooien. “Ik zag een documentaire
op televisie waarin een econoom uitlegt
waarom we niet op deze manier kunnen
doorgaan, met een economie de gebaseerd is op groei en én hulpbronnen die
eindig zijn. Toen ben ik begonnen met
het bewust verduurzamen van mijn
eigen leven. Je kunt dat doen zonder
luxe in te leveren. Bijvoorbeeld met
het gebruik van zonnepanelen, een
houtkachel, regenwater en het verbouwen van je eigen voedsel.”
Dus toen hij op een dag langs het
oude zwembad langs de Maasboulevard reed, dacht Siemen: “Eigenlijk is
Tropicana een grote stadskas, waarom
zouden we hier geen stadslandbouw
realiseren?" Hij zocht contact met de
eigenaar, die enthousiast reageerde.
Siemen en compagnon Mark Slegers
kregen de sleutel en konden aan de
slag. Hoewel de politie al snel kwam
controleren of er geen paddo’s worden
gekweekt, gaat het toch echt alleen
maar om eetbare zwammen. “Oesterzwammen zijn mooiere, lekkerdere en
exclusievere paddenstoelen dan champignons. Heel smakelijk in bijvoorbeeld
een omelet. En met onze growkit kan
iedereen nu thuis op het aanrecht z’n
eigen koffiedik omzetten naar oesterzwammen.”
Treinrestaurant
Wietteelt
> “Hieronder stonden die plantjes”, zegt
hij, terwijl hij naar het hoogpolig tapijt
wijst. Op de verdieping onder zijn appartement had Sjonnie, die logischerwijs
liever niet met zijn echte naam in de
krant wil, een wietkwekerij. “Professioneel ja, al doen ze dat tegenwoordig
natuurlijk nog beter.” Want het is al
weer wat jaartjes geleden dat de politie
op de stoep stond. Of ín het pand eigenlijk. Aanbellen was er niet bij, de afdruk
van de stormram is nog steeds zichtbaar
op de voordeur.
De teler werd zelf geplukt
Hoe zijn illegale handel onder de aandacht van de autoriteiten kwam? Wellicht doordat hij stroom aftapte. En toen
was Sjonnie er gloeiend bij. Hij moest
voor de rechter verschijnen en werd
‘geplukt’, wat betekent dat de teler al
zijn gemaakte winst moet inleveren.
“Maar dat viel reuze mee hoor. Ik heb
gezegd dat ik maar één oogst heb
gehad, maar dat waren er natuurlijk
meer. Ik ben er een paar keer goed van
met vakantie geweest.”
Leuke reisjes zitten er tegenwoordig
niet meer in voor Sjonnie. Hij werkt
voor een uitkering. “Nee, niet in de
plantsoenendienst, ik had genoeg van
plantjes. Ik ga nu elke dag naar een
werkplaats. En ik ben best tevreden
hoor, zolang ik m’n biertje maar kan
betalen.” De verdieping onder zijn
appartement wordt tegenwoordig weer
bewoond, na verwijdering van alle
bedrading en verduistering. Sjonnie
zelf liet zich niet verwijderen. “Ik zit
toch prima hier, mij krijgen ze hier
nooit weg. Oude bomen moet je niet
verplanten.”
Rotterzwam
> Veganistisch biologisch restaurant
Gare du Nord is eerder dit jaar opgericht door buren en kookliefhebbers
Pinar Coskun en Hans Kervezee, met
een missie: iedereen aan de planten. En
dat lukt aardig, volgens kok Mattijs van
Loo. “Onder onze gasten zit opvallend
genoeg een groot aantal niet-veganisten. En ook hun reacties zijn positief.”
Zelf is Mattijs wel veganist. En dat is
ook de reden dat hij zich bekwaamt
heeft in de keuken. “Toen ik ruim twintig jaar geleden veganist werd, was er
aldus de kok van vanavond. “Ik laat me
een beetje leiden door wat voorhanden
is: rozemarijn, tijm en misschien dat ik
nog een paar eetbare bloemen tegenkom
om het bord een beetje op te leuken.”
De setting van Gare du Nord is ook leuk.
Het restaurant is gevestigd in een oude
Duitse buffetwagon op het ZoHo-terrein
in Noord-Rotterdam. Vrijwel het hele
originele interieur zit nog in de wagon,
in de biologisch-dynamische zaken niet
inclusief de klapstoeltjes met oud-roze
bekleding en formica tafeltjes. Alleen
veel meer te krijgen dan grijze linzende keuken was aan vervanging toe. Die
prutjes. Dan leer je wel koken.”
verbouwing is uitgevoerd door uitsluiDe kok laat zich leiden door de
tend lokale ondernemers. De buurt speelt
moestuin
sowieso een belangrijke rol bij het resVandaag staat er gnocci op het menu:
taurant. Zo helpen bewoners de moestuin
Italiaanse aardappelkussentjes met
onderhouden. En de winst die Gare du
paddenstoelen, roomsaus met gekarame- Nord draait komt weer ten goede van
liseerde rode ui, vleesvervanger tempeh organisator Stichting Proefhof, dat
en boerenkool-walnootpesto. “Ik loop zo kookprojecten in de buurt organiseert
nog even door onze moestuin om te zien om het voedselbewustzijn onder jongeren
welke kruiden ik nog kan gebruiken”,
te vergroten.
18
oproep kerstverhaal 2014
Straatnieuws
#142014
cultuur markthal
Straatnieuws
#142014
19
Schrijf een kerstverhaal!
De Haagse schrijfster Justine le Clercq
heeft speciaal voor Straatnieuws het
begin van een kerstverhaal geschreven.
Aan u de uitdaging om het af te maken!
Maximaal 1000 woorden in totaal (dus
met de door Justine le Clercq verzonnen
alinea erbij).
Een vakkundige jury met onder ande
ren Justine le Clercq zal de inzendingen
beoordelen. Het verhaal van de winnaar
wordt in editie 17 van Straatnieuws
afgedrukt. Dat nummer ligt op 18
december op straat.
Inzendingen tot maandag 24 november
2014. Mailen naar: [email protected] of via de post naar: redactie
Straatnieuws, tav Floor de Booys,
Nutshuis, Riviervismarkt 5, 2513 AM
Den Haag. Onder vermelding van:
Kerstverhaal.
We kunnen het niet langer ontkennen: het is herfst en
straks zelfs winter. Tijd voor Sinterklaas en Kerstmis.
Zin om een eigen kerstverhaal te schrijven? Dat kan!
Bijna Kerst
Rudolf Ridder had geen enkele last van zijn
naam. Welnee! Hij was zich zelfs een ridder gaan
voelen en wilde graag goed doen. Hij deed vooral
goed voor kinderen. Jarenlang had hij met alle
buurtkindjes in de zandbak gespeeld en mochten
ze aan zijn baard trekken. Maar op een dag
waren de ouders hem boos gaan aankijken. Ze
hadden zand naar hem gegooid, en stokken.
‘Komt door de media,’ had Ziggy gezegd, ‘die
maken van elk spelletje een vies spelletje.’
Rudolf stopte met de zandbak en kocht op
de rommelmarkt op het Korte Voorhout een
Pietenpak. Sindsdien liep hij ieder jaar joelend
mee in de Sinterklaasoptocht en gooide pepernoten naar alle kindertjes, lief of niet. Hij had
zo’n plezier in de optocht dat hij ook mee begon
te lopen met andere optochten. Maar op een dag
kwam Piet groot in het nieuws. Piet bleek een
slaaf te zijn. ‘Ik wil alleen maar goed doen,’ zei
Rudolf.
‘Komt door de media, die maken van elk spelletje
een vuil spelletje,’ zei Ziggy.
Ze zaten op een bankje in het Huygenspark. Er
dwarrelde wat natte sneeuw.
‘Het is bijna kerst,’ zei Ziggy.
zoekt sponsors!
Deze bedrijven zijn onlangs al sponsor van de krant geworden. En zoals u ziet,
is er nog genoeg ruimte voor het logo van uw bedrijf of organisatie.
uw logo?
uw logo?
uw logo?
Marktplaats
als kathedraal
Arno Coenen en Iris Roskam ruilden de stad in voor het
platteland, om vervolgens de natuur terug te brengen naar
de stad. In de vorm van een immens kunstwerk, in de
nieuwe Markthal in Rotterdam.
tekst Hester Heite foto Robin Utrecht en PR
uw logo?
Straatnieuws is dé straatkrant van Den
Haag: een eigenzinnige, betrokken krant die
wordt verkocht bij supermarkten, winkels
en stations door in totaal 175 dak- of
thuislozen. Zij verdienen daarmee een kleine
maar welkome aanvulling op hun bescheiden
inkomen.
De krant wordt volledig subsidievrij gemaakt.
uw logo?
Wel zoekt Straatnieuws sponsors: organisaties
en bedrijven die betrokken zijn bij de krant én
bij wat leeft in de stad. Zij krijgen een flinke
korting op advertenties en advertorials en
een eervolle en dankbare vermelding op deze
sponsorpagina. Daarnaast worden sponsors
uitgenodigd voor de jaarlijkse Straatnieuwslunch, samen met de Haagse burgemeester
én Straatnieuws-ambassadeur Jozias van
Aartsen.
Interesse?
Neem contact op met het campagneteam van
Straatnieuws via [email protected],
en uw logo kan in de volgende editie van de
krant al op deze pagina staan.
> “Het is een zwoele zomeravond. Je
zit in de tuin. Je blowt wat.” Zo om
schrijven Arno Coenen en Iris Roskam
de schepping van hun Hoorn des
Overvloeds, het immense kunstwerk
dat de elfduizend vierkante meter
binnengevel van de nieuwe Markthal
in Rotterdam beslaat. “Het was zo’n
intimiderend grote opdracht dat we
helemaal los gingen qua ideeën”, vertelt
Arno, aangevuld door zijn compagnon
én levenspartner Iris: “We bedachten:
het moet zo zijn dat als je op je rug ligt
je in Erik of het klein insectenboek of
Alice in Wonderland waant.”
Psychedelisch
Reusachtige groenten, vruchten, in
secten en bloemen lijken uit de hemel
te vallen. Arno: “Je bent in verhouding
ontzettend klein, maar het is een knus
gevoel zo midden in het groen. En dat
in een groot gebouw midden in de stad,
dat de kleur heeft van stoeptegels,
alsof het verdwijnt. Heel bevreemdend
allemaal.” Hoe hun kunst te noemen?
Arno: “Megalomaan, psychedelisch.”
Iris, spottend: “Een totaalbelevenis.” Als
je het maar geen volkskunst noemt,
zoals sommigen neigen te doen. “Want
dat is bedoeld als een belediging”,
volgens Iris, “in tegenstelling tot high
art.” De vergelijking met de Sixtijnse
kapel bevalt het kunstenaarsechtpaar
wel. “Dit is kunst in de echte wereld”,
stelt Arno. “Zoals je vroeger naar de
kerk ging om kunst te zien. Daar was
alles ontworpen en vormgegeven, tot de
deurklinken aan toe. Dat is hier ook zo.”
Arno en Iris bedachten het concept.
Maar al snel werd duidelijk dat voor
de uitvoering technische versterking
‘Je bent in
verhouding
ontzettend klein’
vereist was. Arno: “Ik had een nieuwe
computer besteld om er een zo groot
mogelijk beeld mee te bewerken, maar
dat kwam niet eens in de buurt van
wat er nodig was.” Het totale beeld is
nooit te openen geweest op geen enkele
computer, daarvoor is het veel te groot.
De afzonderlijke afbeeldingen zijn stuk
voor stuk met de computer opgebouwde
3D impressies. Vervolgens zijn deze
kleurvast gebrand op vierduizend
aluminium panelen van anderhalf bij
anderhalve meter en op de juiste plek
bevestigd. De grootste legpuzzel ooit.
Een ode aan de schepping? Jawel, maar
niet aan God, juist niet. Arno: “Dit is
de atheïstische versie: de warmte van
de zon is de oorsprong van alle leven.
Dat geloof ik.” En de boodschap? Iris:
“Biologisch eten! Kijk om je heen, ie
dereen weet toch dat we er een potje
van maken. Daar moeten we eens mee
ophouden, te beginnen met dieren geen
beesten noemen.”
Prijzig
Op de marktvloer stallen drie mees
terslagers op rij hun waren uit. Prijzig,
want biologisch, vlees. Onder de Hoorn
des Overvloeds, waarvan alleen de
geprinte platen al 4,5 miljoen euro heb
ben gekost. En achter die platen 228 ap
partementen, waaronder een penthouse
van 1,2 miljoen euro. Iets voor Arno en
Iris, nu hun kunst ook internationaal de
aandacht trekt. “De erkenning is leuk”,
geeft Iris toe. “Maar ik heb er helemaal
geen behoefte aan om stinkend rijk te
worden. We zijn vanwege de kinderen
naar het platteland verhuisd, en ik
wil nooit meer terug naar de stad.
Een lapje grond, dat is genoeg.” Arno,
lachend: “En dan in het gras liggen en
naar boven kijken.”
Straatnieuws
crypto 241
241
#142014
door Mariëtte Storm
1
4
2
21
3
5
6
7
11
10
8
9
10
13
11
3
5
12
13
14
15
2
M
a
a
t
j
e
sge
z
o
c
h
tv
o
o
r
w
i
nk
e
l
e
n,w
a
nd
e
l
e
no
f
k
o
f
ﬁ
e
d
r
i
nk
e
n
Aandacht en persoonlijk contact doen iedereen goed. En juist mensen bij wie
het niet altijd op rolletjes loopt. We zoeken daarom maatjes voor mensen die
zelfstandig wonen met begeleiding van het Leger des Heils.
Interesse? Bel 070-3044416 of mail [email protected].
Horizontaal
4 Talmen met ’t vet (9)
6 Hapte in de vis (4)
7 Vraag je naar de doorwaadbare plaats? (3)
9 Pannendrager (3)
11 Rotterdamse slager op het gras (3+10)
12 De Rotterdamse buik van Parijs (8)
15 Spreken dat moet worden gepoetst (6)
17 Ruw gegroeid (in Frankrijk) (3)
18 Voor de galg bestaat een potje (5)
20Redde haar zuster uit de handen van Blauw
baard (4)
22 Geen oude explicatie (6+6)
26 Stopwoordje (4)
27 Schevenings gezicht (4)
28Waardeloos rondje dat de keeper van Charlois
SV graag wil houden (3)
29 Glazen munten? (3)
30 Iets regelen met de slordige generaal (8)
16
9
17
18
19
22
23
24
25
28
6
reeks verschenen
taalcursisten hun verhaal. In deze
In de serie Lokale Liefde vertellen
schrijvers en lokale
Utrecht. Taalvrijwilligers, bekende
eerder de edities Overijssel en
op papier tot leven te
lokale verhalen van taalcursisten
illustratoren: zij helpen om de
Zo blijven ze voor altijd
herinneringen unieke verhalen.
wekken. Zo worden bijzondere
241
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Uitgepuzzeld?
Als u bent uitgepuzzeld ziet u in de gekleurde hokjes een
periode waarin het maar zeer de vraag is of Barbie welkom is.
Stuur uw oplossing vóór maandag 27 oktober naar:
Straatnieuws, Nutshuis Riviervismarkt 5, 2513 AM Den Haag
of mail naar [email protected].
Lokale Liefde
Straatnieuws verloot onder de
winnaars het boek Lokale Liefde –
De Taalcursist als bron (uitgave Zuid
Holland) van Karin Giphart.
bestaan. De taalcursist als bron.
Beter lezen en schrijven
schrijven.
vrijwilligers en
zich samen met vele organisaties,
Stichting Lezen & Schrijven zet
helpen. Meer mensen meer
naar een hoger taalniveau te
docenten in om meer mensen
Dat is de essentie van Taal
recht heeft om mee te doen.
geletterd. Omdat iedereen het
De taalcursist als bron
Zuid-Holland
voor het Leven.
Bel 0800 - 023 44 44 of kijk
Taalvrijwilliger worden om anderen
te helpen?
op www.taalvoorhetleven.nl.
Dit boek heeft het
keurmerk Makkelijk Lezen.
w
w
w
.
l
e
ge
r
d
e
s
h
e
i
l
s
d
e
nh
a
a
g.
nl
29
1
30
Lokale Liefde
Zelf beter leren lezen en schrijven?
8
4
27
Zuid-Holland om
Karin Giphart taalcursisten uit
Voor Lokale Liefde vroeg schrijfster
taalcoaches. Naast
op te laten schrijven door hun
hun bijzondere, lokale herinneringen
en dichters zich
bekende Zuid-Hollandse schrijvers
Giphart zelf lieten ook andere
le Clercq, Diann van
den Bergh, Bart Chabot, Justine
hierdoor inspireren: Debby van
de bijzondere
en Paul van Vliet. Zij verwerkten
Faassen, Karel Kanits, Hans Rikken
Als oefenmateriaal en als
tot verhalen in begrijpelijke taal.
herinneringen van de cursisten
kan de stap zetten
iedereen
Want
en taalvrijwilligers.
inspiratie voor andere taalcursisten
van verhalen.
En iedereen kan een bron zijn
om beter te leren lezen en schrijven.
hebben moeite met lezen en
21
26
12
Verticaal
1Oude muziekinstrumenten uit Bleiswijk slaan/
slaat mooie ballen (6)
2 Dit dier zorgt voor overbrugging (2+5)
3De verbouwing van de badkamer mag niet
meer dan 240 miljoen kosten (3+2+4)
5 Dit dier ligt voor anker (3)
6Heeft de werkster in het warenhuis in Den
Haag en in Rotterdam (9)
8De achternaam van de radio/tv geeft de rich
ting aan (4)
9 Hier vind je geld als water (8+3)
10 Cappella Gabrieli of Gli Uccelli (4)
13Woont Hertog Jan in één van de kasteeltui
nen? (5)
als bron
Lokale Liefde – De taalcursist
lland
14 Een golf en een periode volgenZuid-Ho
hierna
(5)
16Lijkt veel in Haga ziekenhuis en Sint Francis
cus Gasthuis (4)
19 Naast de maag wil dit orgaan ook wat (3)
19 en 29 horizontaal
Groeien hier Westlandse protheses? (6)
21In de Haagse Archipelbuurt vind je een eerste
klas beker (4)
23Het rechtscollege kan buiten een scheve
schaats rijden (6)
24Twee maal verdwenen in de richting van
Amsterdam, Den Haag, Rotterdam of Hoek
van Holland (6)
25 Fiets, fiets, in de buurt van Loosduinen (6)
1,3 miljoen mensen in Nederland
Dat is 1 op de 9 volwassenen.
20
7
De winnaar van crypto 240 is A. van Vianen uit Rijswijk.
De alcoholvrije puber – een praktische gids van Nico van der
Lely, Mireille de Visser en Joke Ligterink wordt opgestuurd.
10
11
12
13
OPLOSSING CRYPTOVILLE 240:
Chris van Abkoude
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
S
*
*
*
R
*
*
*
*
*
*
R
*
*
*
*
*
C
A
M
P
E
R
T
*
*
H
O
O
G
T
Y
*
*
H
*
A
*
G
*
*
*
*
A
*
U
*
U
*
*
*
O
*
M
*
I
*
*
*
M
A
A
T
S
T
A
F
*
R
E
M
C
O
*
L
*
*
G
*
E
*
U
*
A
*
E
*
A
*
*
*
Y
R
E
S
E
D
A
*
A
N
I
M
O
*
B
A
N
K
*
*
E
*
U
*
V
*
*
*
*
*
*
A
*
*
E
*
*
*
*
N
*
A
*
G
*
*
B
E
K
K
E
N
*
*
S
J
O
N
N
I
E
*
*
E
*
S
*
*
*
*
*
P
*
R
*
D
*
R
*
K
N
O
T
*
*
*
*
M
I
L
D
*
E
E
U
W
*
N
*
E
*
*
*
*
*
L
*
*
*
P
*
K
*
H
O
T
E
L
*
*
*
*
*
*
*
P
O
O
T
*
E
*
*
N
*
*
*
M
*
*
M
*
*
T
*
*
A
D
E
R
*
*
*
*
O
P
P
E
R
*
*
*
*
*
E
*
U
*
*
*
*
T
*
*
E
*
*
*
*
*
*
N
E
S
T
*
*
*
Straatnieuws geeft adresgegevens niet door aan derden, maar
gebruikt deze incidenteel voor eigen mailings.
22
agenda okt/nov
Straatnieuws
#142014
23
Straatnieuws
#142014
eerde
Straatnieuws select
ratis
uit de agenda twee g
or u.
of goedkope uitjes vo
13.00 Theater Ludens: Eric
Borrias - De 100 jarige man
die uit het raam klom en
verdween. (7+)
De wonderlijke avonturen van
de 100 jarige Allan Karlsson, die
op zijn 100e verjaardag uit het
raam van het bejaardentehuis
stapt en op avontuur gaat door
meesterverteller Eric Borrias.
€ 6,www.verhalenverteller.nl
Den Haag
zoeken op deze vragen. Gratis.
www.humanityhouse.org do 16 oktober
20.30 Het Veur
Theater: Comedy Planet.
Een comedyshow met een palet
van gevestigde, professionele top
comedians en het nieuwste talent.
In een hoog tempo wisselen aanstormende talenten en gevestigde
namen elkaar af. Line-up: Bart
Melief, Tom Lash, Vincent Greers.
€ 10,www.hetveurtheater.nl
za 18 oktober
11.00 Rembrandt Theater:
Smaak van Laak Filmfestival.
Het jaarlijkse festival Smaak van
Laak staat dit jaar in het teken
van film. Kom genieten van de
fijnste en lekkerste films over
eten op 18 en 19 oktober in
de verbouwde ruimtes van het
Oude Rembrandt Theater op het
Lorentzplein 76. Variabele prijzen.
www.laaktheater.nl
13.00Humanity House: Fair Fashion Lab Festival.
Welke menselijke verhalen schuilen er achter jouw klerenkast?
Wat kan jij zelf doen aan de
misstanden in de kledingindustrie?
Tijdens het tweedaags Fair Fashion
Lab Festival bruist het Humanity
House van de activiteiten, workshops, modeshows, talkshows
en presentaties die antwoorden
1
ma 20 oktober
20.30 Centrale Bibliotheek
Den Haag: Hoe word je een
terrorist? Haroon Ullah in gesprek met
Sheila Sitalsing over radicalisering wereldwijd. Voertaal
Engels. Met optreden door
rapper APPA. € 10,www.bibliotheekdenhaag.nl
di 21 oktober
20.00 ProDemos - Huis voor
democratie en rechtsstaat:
De vrijheidslezing 2014.
Wat wordt de koers van de
grootste moslimdemocratie ter wereld? Tijdens de
Vrijheidslezing van 2014 vertelt
de Indonesische kunstenaar en
politiek activist Ade Darmawan
over zijn werk, drijfveren, zijn
definitie van vrijheid en het
Indonesië van vandaag. Gratis.
www.prodemos.nl
do 23 oktober
12.45 Podium Vocale:
DuoSuoni.
Concert door Marleen de Bruijn,
sopraan en Hans Schepens,
gitaar en theorbe met werken
van B. Strozzi, G. Frescobaldi
en G. Caccini. Gratis.
www.duosuoni.com
vr 24 oktober
10.00 Theater Dakota: Atelier
NTjong. (6+)
Kom toneelspelen in Theater
Dakota! In het Toneelatelier
van NTjong werken professionele theatermakers samen met
kinderen en jongeren. Ze werken
niet met vaste teksten: jouw
persoonlijkheid en eigen inbreng
staan centraal. Thema: Vertel je
verhaal. € 9,www.ntjong.nl
18.00 O'Casey's Irish Pub:
Ierse muziek in O'Caseys.
Ierland, bekend om zijn schitterende landschappen, zijn pubs,
Guinness en de traditionele
muziek. Elke laatste vrijdag
rond borreltijd brengen O'Caseys
beste artiesten je naar die sfeer
in Ierland. Gratis.
www.ocaseys.nl za 25 oktober
22.00 SuperMarkt: 80's &
90's.
Had jij als 80’s kid maar liefst
6 verschillende maten rubiks
kubussen, iedere videoband van
The A-Team, zes knuffels van de
Gremlins en was je lievelingsserie Night Rider? Dan is dit het
perfecte feestje voor jou. € 3,www.supermarktdenhaag.nl
zo 26 oktober
12.15 Remonstrantse Kerk:
Scheppingsverhalen.
Scheppingsverhalen uit de Bijbel
en de Koran worden op de ouverture van Die Schöpfung (Joseph
Haydn) verteld door muzikanten
met een verschillende culturele en religieuze achtergrond. Gratis.
www.remonstranten.org/
denhaag
14.00 Nationaal Archief:
Imagebuilding van de Gouden
Eeuw tot nu.
Lezing door Ben Knapen & Kay
van de Linde over imagebuilding
van de Gouden Eeuw tot nu. € 7,50
www.gahetna.nl boogie, funk en disco. Vanaf € 9,www.bird-rotterdam.nl
vr 31 oktober
20.00 Vredeskapel: Het Haagse
lied van de ziel.
Mantrazingen in de Vredeskapel.
Elke laatste vrijdag van de maand
zingen met een grote groep
eenstemmige en eenvoudig meerstemmige mantra's en melodieën
uit diverse windstreken. € 10,www.dehaagsestembevrijders.nl
22.00 Club PIP: Halloween
African Voodoo.
Raap wat geiten bij elkaar en staar
in het gitzwarte residu van vers
gebrande koffie, kraak de poten
van een pas gedode haan terwijl
het vuur knettert in achtergrond.
En, dans! € 10,www.pipdenhaag.nl
zo 19 oktober
11.00 Diverse locaties
Rotterdam: Dag van de
Rotterdamse Geschiedenis.
Op de Dag van de Rotterdamse
Geschiedenis schenken we aandacht aan een onbekende maar
belangrijke gebeurtenis uit de
geschiedenis van Rotterdam: de
vele Belgische vluchtelingen die
als gevolg van het uitbreken van
de Eerste Wereldoorlog met de
trein naar Rotterdam kwamen
gevlucht.
www.dedagvanderotterdamsegeschiedenis.nl
14.00 Museum Boijmans
Van Beuningen: Workshop
Songwriting met Eefje de
Visser.
Eefje de Visser is dit jaar de ambassadeur van Art Rocks. Tijdens
de workshop in de Kunst Studio
kan je onder haar begeleiding
aan de slag met kunst en muziek.
Voorafgaand kan je een rondleiding volgen die langs een aantal
van de werken van Art Rocks gaat.
€ 7,50, excl. entree.
www.boijmans.nl
15.30 Garage Rotterdam:
Brandstof.
Een lezing en debat bij de tentoonstelling Transformation.
€ 4,50
www.garagerotterdam.nl
wo 5 november
10.00
Maranathakerk: Harpklanken
van Merel Naomi.
Geef jezelf een groot cadeau: Kom
luisteren naar Merel Naomi op de
harp! Tijdens dit concert kan je
ontspannen, je hoofd leeg maken,
en je laten verrassen! Gratis.
www.merelnaomi.nl
Rotterdam
vr 17 oktober
14.00 Theater Walhalla: Pascal
van den Berg – Radio Sentimo.
De 70-jarige Mennie Bonte (Pascal
van den Berg) verruilt haar huis in
de Haagse schilderswijk voor een
keurige seniorenwoning. Als ze bij
het inpakken een oude radioset tegenkomt van haar zoon, begint ze
samen met een vriend een radiostation, Radio Sentimo. Nostalgie
viert de hoogtij in dit breekbare
portret van een oudje dat het heft
in eigen handen neemt. € 10,www.theaterwalhalla.nl
23.45 Perron: Seth Troxler.
Niemand minder dan house legende en cult icoon Seth Troxler komt
langs in Rotterdam. € 10,www.perron.nl
za 18 oktober
23.00 BIRD: All Eyes On: Peanut
Butter Wolf.
Niemand minder dan Stones Throw
Records labelbaas Peanut Butter
Wolf komt terug naar BIRD voor
een avond lang de beste hiphop,
wo 22 oktober
18.00 Plaswijckpark:
Halloween.
Kom griezelen en spelen in het
donker in het Plaswijckpark tijdens
deze speciale Halloween avond
voor kinderen t/m 7 jaar! € 6,www.plaswijckpark.nl
2
vr 24 oktober
17.00 TENT Rotterdam:
Fieldwork Friday – The Value of
Nothing.
Kunnen kunstenaars een rol spelen
bij het veranderen van ideeën over
waarde in de commerciële economie? Kunstenaars en managers
van Rotterdamse bedrijven gaan
met elkaar in gesprek over de
vraag of kunst kan bijdragen aan
een alternatieve kijk op de bedrijfseconomie. Onderdeel van de
manifestatie The Value of Nothing.
€ 5,www.tentrotterdam.nl
20.00 Studio de Bakkerij:
Nieuwe Baksels #4.
Studio de Bakkerij presenteert
een avond rondom veelbelovende
artiesten uit Rotterdam Noord.
€ 2,50
www.studiodebakkerij.nl
za 25 oktober
10.00 Centrale Bibliotheek
Rotterdam: Lemniscaat
Boekenmarkt.
Boekenliefhebbers opgelet: uitgeverij Lemniscaat verkoopt lichtbeschadigde boeken voor kinderen
en volwassenen voor een fractie
van de prijs die je er normaal voor
betaalt. Toegang is gratis, dus kom
zeker shoppen!
www.bibliotheek.rotterdam.nl
21.00 Rotown: 35 & Still Alive.
De dansavond voor iedereen die
30+ is, of zich zo voelt. Wil je uren
dansen, maar heb je geen zin om
in het holst van de nacht thuis te
komen? Dat komt goed uit want de
avond begint al om 21.00 uur met
de beste plaatjes van toen en nu.
Heb je genoeg energie, dan mag
je van ons natuurlijk ook gewoon
door blijven dansen tot sluitingstijd, want de dj’s draaien tot 04.00
uur! € 10,www.rotown.nl
zo 26 oktober
15.00 De Machinist: Michael
Simon & Abel Marcel.
De een op de trompet, de ander
op piano. In het kader van de serie
Jazz op zondag. Gratis.
www.demachinist.nl
tip 1 za 18 & zo 19 oktober > Fair Fashion Lab Festival
Tijdens het tweedaagse Fair
Fashion Lab Festival in het
Humanity House neem je een
wat grondiger kijkje in je kledingkast dan normaal: welke
menselijke verhalen gaan er
schuil achter haar deuren en in
haar lades?
Je hoort de verhalen achter je
kleren van kledingmerken en
ontwerpers; door activisten en
acteurs; en in een spetterende
modeshow! Daarnaast ontmoet
je kunstenaars, onderzoekers en
mode-experts met creatieve oplossingen voor de mode-industrie.
Ook kan je volop zelf aan de slag,
onder andere door je oude kleren
nieuw leven in te blazen.
Het Fair Fashion Lab Festival
begint met een speciale editie
van de Indie Brands talkshow,
genaamd ‘Zo kan het ook!’ waarin
oprichtster Anneloes van Gaalen
Q&A het hemd van het lijf
vragen. Op het podium
van het Storytel Fashion
Lab vertellen mensen
bijzondere verhalen achter
hun jurk, broek, sok of jas
onder begeleiding van live
muziek.
in gesprek gaat met onafhankelijke merken over hun duurzame
ideeën. Eerlijke kledingexpert
Marieke Eyskoot, auteur van het
handboek en shop-app ‘Talking
Dress – alles over eerlijke kleding
en lifestyle’, laat zich tijdens een
winkelen of je gaat de straat op
om actie te voeren.
Verder zijn alle hoeken en gaten
van het Humanity House gevuld
met onder andere een Haagse fair
fashion fair, een levende installatie van Culture Fabric en I-did, de
kledingcheck van Rank a Brand en
een persoonlijk stijladvies bij Shop
’n Style on tour. De hele dag zijn
bovendien gegidste rondleidingen
te volgen door de expositie Fair Fa
shion Lab.
Toegang tot het Fair Fashion
Lab Festivals en de workshops
is gratis.
www.humanityhouse.org
tip 2 vr 24 oktober > Fieldwork Friday – The Value of NothingRotterdam
verschillende perspectieven met
dezelfde onderwerpen bezighouden.
De Wijkkeuken van Zuid zorgt voor
een hapje na afloop. Fieldwork
Friday is samengesteld door curatorial trainee Anneroos Goosen.
Weronika Zielinska presenteert
haar onderzoek naar gastvrijheid in het hotelwezen en haar
voorstel voor Hotel van Walsum.
Kunstenaarscollectief Oblique
International vertellen over de
productiviteit van het nietsdoen
en hoe zij dit hebben ontwikkeld in
samenwerking met Marco Tieleman
Coaching. Kym Ward onderzoekt
in haar voorstel de taboes rondom
geld en schuld.
wo 29 oktober
20.00 Arminius: Uitreiking
Rotterdamse Persprijs 2014.
Wie heeft het beste verhaal, interview, reportage, documentaire of
serie gemaakt over Rotterdam? De
Persprijs Rotterdam is de mediaonderscheiding die dit jaar voor
de negende keer wordt uitgereikt.
Gratis.
www.arminius.nu
za 1 november
18.30 Rotterdamse Schouwburg:
Moving Futures – Selfies &
Smartphones.
In het kader van Moving Futures
Festival Rotterdam werkte choreograaf Loïc Perela samen met
de SKVR Dansmakers om kennis
en inspiratie uit te wisselen. € 10,www.movingfutures.nl
De Schone Kleren
Campagne organiseert de
Schone Kleren Quiz, waarin
je je kennis op het gebied
van de kledingindustrie kan
testen en kans maakt op het
maandloon van een kledingarbeidster. Tweemaal per
dag vindt er een modeshow
plaats, waarin er bijzondere
outfits worden getoond maar het
tegelijkertijd vooral gaat over
datgene wat je niet ziet. Ook
worden er een aantal workshops
georganiseerd: je wordt een
insider in het productieproces,
je leert hoe je bewuster kunt
Den Haag
In het kader van de manifestatie The Value of Nothing in
TENT, gaan kunstenaars en
managers van Rotterdamse
bedrijven tijdens de Fieldwork
Friday het gesprek met
elkaar aan.
Kunnen kunstenaars vanuit hun
eigen praktijk en onderzoek een
rol spelen bij het veranderen
van ideeën over waarde in de
alledaagse economie? Een aantal
kunstenaars gingen voor The
Value of Nothing ieder bij een
Rotterdams bedrijf aan de slag.
Zij ontwikkelden een voorstel
waarin ze onderwerpen als
arbeid, gastvrijheid of productiviteit op een radicaal andere
manier benaderen. De Fieldwork
Friday koppelt kunstenaars en
bedrijven die zich onafhankelijk
van elkaar en vanuit geheel
Journalist Koen Haegens van
De Groene Amsterdammer reageert op de voorstellen van de
kunstenaars en zal ingaan op
het veronderstelde gat tussen
het individu en de markt. Hoe
machtig zijn de markten, maar
belangrijker: hoeveel macht hebben wij zelf? De gespreksleiding
is in handen van curatoren Jesse
van Oosten en Michel van Dartel.
Toegang tot de Fieldwork Friday
kost €5,- inclusief eten.
www.tentrotterdam.nl