Inhoud Colofon - Seizoenerwinkel

SEIZOENER
Schoolkrant van Vrije School Michaël
Inhoud
26 Dag lieve school!
28 Interview Frank de Kiefte
30 Kleuterklas:
Een kerstspelletje
32 Klas 1: Herfst, herfst, wat
heb je te koop?
34 Klas 2: Over verhuizen en
de vogeltrek
35 Klas 3: Tafels zijn echt leuk
36 Pleinvraag: Verhuisd
38 Klas 4: Iets doen voor een
ander zonder iets terug te
verwachten
foto: Andrea Hollebeek
40 Klas 5: Postzegels
Het is in deze donkere wintertijd
de sterke aandrang van de ziel
om de openbaring van de eigen kracht
tot in duisternissen te leiden
41 Klas 6: Tessa en Eugenie
42 Peuterhof: Binnen blijven
43 In the spotlight:
Ton Tesselaar
Colofon
Redactie
Bert Haagsman
Andrea Hollebeek
Nicoline Pruijmboom
Renée Rosenboom
en door hartenwarmte wetend
de openbaring van de zinnen te voorvoelen.
Kopij sturen naar:
[email protected]
Rudolf Steiner, weekspreuk 42*
Vrije School
Michaël Bussum
* In 1912 gaf Rudolf Steiner zijn Anthroposofische Seelenkalender uit, met daarin een meditatie-
E-mail:[email protected]
Internet: www.vrijeschoolmichael.nl
spreuk voor iedere week, in overeenstemming met het ritme van de natuur. Doel is dat de mens
zichzelf leert kennen als een wezen dat past in het geheel van de natuur. De oorspronkelijke Duitse
tekst is mooier en helderder; de Nederlandse vertaling dient eigenlijk meer als hulpmiddel om beter
te kunnen opnemen wat de oorspronkelijke meditaties tot uitdrukking willen brengen.
SEIZOENER
25
Een fotoreportage van de laatste schooldag
Dag lieve school!
Op dinsdag beginnen we de dag met een grote kring van kinderen, juffen,
meesters en ouders, die hand in hand om de school lopen. Zo geven we
gezamenlijk het oude gebouw een warme afscheidsomhelzing.
De jaartafel is voor de gelegenheid omgetoverd tot verhuistafel,
compleet met papieren verhuiswagen, verhuisdozen en persoonlijke
verhuistekeningen van kinderen uit alle klassen.
26
FOTO’S: ANDREA HOLLEBEEK
EN JOAN DUVEEN (VERHUISWAGEN)
Enkele moeders van het ouderkoor zingen vanochtend de kleuters toe bij het
binnengaan van de school.
De kabouters Douwe en Sjouwe krijgen bij de verhuizing hulp van hun vriend Bouwe.
Op uitnodiging van Frank de Kiefte komt oud-leraar Job de Raadt naar school
om met alle kinderen en het team stil te staan bij de verhuizing. Aan de hand
van de kabouters Douwe en Sjouwe vertelt hij over het afscheid van het
gebouw. Daarbij tovert hij steeds weer een nieuwe kabouter te voorschijn,
waaronder Bouwe, waarmee hij de verbinding maakt met de nieuwbouw.
Nog een keer met z’n allen het mooie verhuislied zingen, onder leiding van juf Karen.
27
“Het kind staat centraal”
Frank de Kiefte, interim schoolleider
Frank de Kiefte is voor de zomer begonnen
als plaatsvervangend directeur op onze
school. Nu hij onlangs heeft besloten om
langer te blijven, is de nieuwsgierigheid
gewekt naar zijn achtergrond, levensloop,
visie en werk. Wij vroegen Frank daar iets
meer over te vertellen.
Sluieren
“Toen ik als leraar begon op de Vrije School in Delft was ik
pas 21. Deze school zijn we nieuw begonnen als leraren en
ouders, en ik heb er 21 jaar gewerkt. Mijn eigen kinderen zitten nu ook daar op school. We wonen in Den Hoorn, een
klein dorp dichtbij Delft.
Ik ben dol op Drenthe. Die oersfeer, dat geeft een geborgen
gevoel. Romans lees ik vaak, vanuit mijn voorliefde voor de
Nederlandse taal, en ik houd ook van aquarelleren. Met name
in sterke kleuren. Ooit heb ik een sluiercursus gevolgd. In de
Michiel de Ruijterschool heb ik twee lokalen geschilderd. Als
de nieuwbouw klaar is ga ik daar alle ruimtes sluieren.
Open vraag
Momenteel studeer ik voor een Master’s Degree Special
Educational Needs aan de Helicon. Centraal staat de vraag:
‘Hoe geef je kinderen in deze tijd wat ze nodig hebben? Hoe
geef je dat vorm en realiseer je dat binnen de school?’
Bij mij is het thema: de kunst van de open vraag. Dat biedt
iemand gelegenheid om eerst zelf te ontdekken, in plaats
van dat jij het meteen uitlegt. Dan kan er interesse ontstaan
voor de ander en kan ieder mens zich erkend voelen.
Vanuit de open vraag kun je thema’s binnen de school eerst
gezamenlijk beleven, waarna het zich steeds meer kan verdichten naar de eigen situatie toe. In veel scholen zie je dat
er alleen maar veel geoefend wordt en dat leerlingen uitsluitend hun eigen ding doen. Het werken vanuit de open vraag
stimuleert de samenwerking tussen de leerlingen; ze kunnen
zelfstandiger worden en meer verantwoordelijkheid nemen.
Afhankelijk van hun leeftijd groeit zoiets. Dit is een integrale
visie en geldt ook tussen leraren, of voor een breder verband. Van hieruit ontstaat ruimte om naar en bij elkaar te kijken. Tijdens mijn jeugd telden alleen de prestaties. Daardoor
raffelde ik mijn werk af. Wat mij in de Vrije School aanspreekt, is dat het de enige onderwijsvorm is waarin het kind
centraal staat, waarin gekeken wordt naar de hele mens. Die
persoonlijke ontwikkeling, je kwaliteiten, je temperament en
leerstijl, neem je mee in je leven. Ik vind het belangrijk om je
één te voelen met een kind en dat het kind weet: juf leeft
zich in en zij begrijpt mij.
Samenhang creëren
Ik heb twee kinderen. Lukas is tien jaar en Rosa is acht jaar.
Hun geboorte was een wonder. Zelf ben ik vijftig, en
inmiddels tien jaar getrouwd. Klaartje werkt drie dagen in de
week in een natuurwinkel. Doordeweeks ben ik vroeg weg
en laat thuis. Dus in het weekend wil ik er echt zijn voor de
kinderen en doen we leuke dingen samen, zoals voetballen
op het veldje voor ons huis.
28
SEIZOENER
Ik kende de Vrije School Michaël vanuit mijn werk als begeleider voor de Begeleidingsdienst van Vrije Scholen en als
opleider vanuit Hogeschool Helicon. Hoewel ik in eerste
instantie niet weer directeur wilde worden, was het voor mij
pijnlijk om te zien hoe het hier was voor de zomervakantie. Er
is zoveel betrokkenheid binnen deze school. Er is wil naar
samenhang, maar het vraagt ontzettend veel om dat te reali-
seren. Er zit veel groeimogelijkheid en potentie om hier een
echte gemeenschap van te maken en om het onderwijs op
verantwoorde wijze te vernieuwen. Met een paar eenvoudige
afspraken en instrumenten kan die samenhang erin gebracht
worden zodat het weer gaat stromen. Ik zie mijzelf als procesbegeleider. Eerst is het proces van belang, dan volgt de
oplossing. Ik wil processen aansturen en ervoor zorgen dat
de mensen zelf een stukje verantwoordelijkheid nemen. Ik wil
bewerkstelligen dat iedereen zijn werk kan doen en daar
vreugde aan kan beleven. Voor mij is die ondersteuning
belangrijk, buiten mijn taken op het gebied van leerlingenzorg
en lerarenformatie om. In die zin red ik het net in de anderhalve dag dat ik hier op school ben, maar ideaal is het niet.
Drie of vier dagen zou mooier zijn. Want ook ver vooruitkijken
reken ik tot mijn werkveld. Naast het personeelsbeleid, de
kwaliteitszorg, visie-ontwikkeling en het financiële beleid,
waar met name de budgetbepaling mijn aandacht heeft.
Voor de nabije toekomst vind ik het belangrijk om een Ouder
Contact Raad op te richten. Deze raad gaat meedenken
over beleidsontwikkeling, en bijvoorbeeld thema-avonden
organiseren. Verder is er al het een en ander veranderd in de
structuur. Zo hebben leraren en bestuursleden allemaal een
eigen terrein gekregen waar ze verantwoordelijk voor zijn.
Ook hebben we nu twee vaste invalkrachten en functioneringsgesprekken. Er is een gezamenlijke maandopening
waarin we met elkaar zoeken naar samenhang, en een
weekafsluiting voor de leraren.
Voor mij zijn samenhang en verbinding echt kernbegrippen.
Als kinderen zich verbinden met de wereld en met de omgeving, dan kunnen ze hun weg vinden naar wie ze zijn en
kunnen ze aan de ander duidelijk maken waar ze voor staan
en wat ze prettig vinden. En Michaël is een bijzonder wezen.
De naam Michaël staat voor initiatief, daadkracht en verbinding met de geest. Die naam past bij deze school, want het
is een moderne school, die in deze wereld wil staan en
zoekt naar de essentie, het wezenlijke.”
T E K ST E N F OTO ’ S : H E ST E R R E G N A U LT
hartong bouwbedrijf bv
*
*
*
*
Alle voorkomende bouwwerkzaamheden
Klein en groot onderhoud
Verbouwingen en nieuwbouw
Het maken van kozijnen, deuren en ramen
met alle mogelijke proﬁleringen in eigen
timmerwerkplaats
* Verzorging van alle tekenwerk en bouwaanvragen
* Gebruik van milieuvriendelijke en natuurlijke
materialen
* Bouw- en elektrobiologische adviezen
O O S T W A L S T R A AT 1 - 3 , 1 4 1 1 R M N A A R D E N / B A S T I O N O R A N J E
T E L E F O O N ( 0 3 5 ) 6 9 4 6 9 1 7 · FA X ( 0 3 5 ) 6 9 5 0 2 0 5
E - M A I L : I N F O @ H A R T O N G B O U W B E D R I J F. N L
10
Oudenrijn’s Kaas
Van vegetarische geitenkaas … tot ekologische schapenkaas
Van raclette tot kaasfondue
Nassaustraat 3, Bussum · 035 691 60 59
0
%
K
A
AS
KLEUTERKLAS
Een kerstspelletje
In de adventweken spelen we dagelijks het
kerstspelletje in de kleuterklas.
Alle kleuters kunnen zich inleven in de
verschillende rollen en het gevoel dat erbij
hoort. Er wordt iets geboren, er ontstaat
iets, we leven naar de geboorte van het
Kerstkind toe.
L
angzaam krijgt het kerstspelletje vorm en inhoud. Nadat
het klaslokaal in een andere sfeer is omgetoverd en het
adventtuintje is gelopen, komt de grote mand met de
verkleedkleren in de klas. De mantels van Maria en Jozef, de
engelenjurken, de herdertunieken van bont, de schorten van
de waarden, het os- en het ezelpakje en de schapenoortjes.
Het stalletje wordt neergezet, de staf van Jozef, die van de
herders en de sterrenstaf van de engel, het kribje met het
kindje, de pan, bezem en het lantaarntje van de waarden,
alles krijgt een plekje.
30
Advent, dat “komst” betekent, staat in het teken van deze
wording, de verwachting, het ontstaan van dit kerstspelletje.
Het verhaal gaat over de geboorte van het Kerstkind. In de
komende weken wordt er ook echt iets geboren in de kleuterklas. Sint-Nicolaas komt en vertelt over zijn ontmoeting
met Maria toen hij hoog vanuit de hemel afdaalde op zijn
wolkenpaardje.
Alles is vol verwachting. Alle liefde en aandacht gaan naar
het kindje, een popje in een kribje met hooi. Door de verschillende rollen die de kleuters kunnen spelen krijgt dit een
richting, een kanaal. Dagelijks spelen we het kerstverhaal na
in de klas, in de kring, terwijl Juf het verhaal vertelt over Jozef
en Maria, die op reis gaan. Hun tocht langs de herbergen,
de geboorte van hun kindje, de engel die de herders de weg
wijst naar de stal. Er wordt niets uitgelegd over de betekenis,
het gaat om het beleven van de sfeer. De kleuters kunnen
zich in alle rollen inleven. Die van Maria, die teder het kindje
in de armen houdt nadat het behoedzaam door de engeltjes
is gebracht. Die van Jozef die Maria zorgzaam bijlicht in de
stal en met zijn gebaren de herdertjes in de stal uitnodigt.
Het osje en het ezeltje die trouw volgen en naast het kribje
mogen staan. De herders die knielen bij het kribje, devoot en
nieuwsgierig en ondeugend tegelijk. De engelen die met hun
sterrenkronen ronddansen en zingen, de waarden die zo
druk zijn dat ze geen gasten kunnen ontvangen en de waard
met het lampje die dan wel een plekje kan bieden.
RUBRIEK
Huis & Tuin accessoires
Fair Trade cadeaus
Divine Chocolade
Interieuradvies …
… en natuurlijk
stijlvolle bloemen,
planten en
seizoensboeketten
De schaapjes die een beetje stout en balorig zijn, door alles
heen blaten of zoetjes wegdromen.
Kerklaan 7, 1241 CJ Kortenhoef
In het vrije spel zie je dan alles weer terug. Blij en trots lopen
Maria en Jozef door de klas, engelen dansen rond, dragen
de ster of het kindje. De os en de ezel kruipen rond of blijven
heel dicht bij Maria. Herders hoeden hun schapen, bouwen
hutjes en stalletjes, schaapjes spelen gezellig samen. De
waarden roeren in pannetjes of vegen de klas en lopen met
hun lantaarntje. De engelenjurken worden met gretige bewegingen aangepast en gedragen, het kindje wordt behoedzaam of nonchalant gedragen. Jozef loopt met een plechtig
gezicht, de staf tikkend op de grond. Het osje en ezeltje volgen hem braaf of gaan hun eigen gangetje.
We spelen en zingen het Kerstspelletje dagelijks in het ochtendspel. Jozef en Maria gaan op weg, we zingen “Het
hageld’en het sneeuwde en het was er zo koud”. Maria krijgt
het kindje aangereikt door de engelen, we zingen “Stil nu, stil
nu, maak nu geen gerucht”. De engel houdt de ster hoog
boven het stalletje, Jozef leunt slapende op zijn staf tijdens
de geboorte.
De herdertjes dansen met veel plezier en ondeugd rond. We
zingen “De herdertjes lagen bij nachte”, en “Herders, hij is
geboren!”.
En aan het einde zingen we “Midden in de winternacht ging
de hemel open!”, de engelen spelen op de bellenstokjes en
triangels en de herders kloppen luidruchtig hun staf op de
grond.
De waarden doen mee met de bezem en de pollepel.
Op een van de laatste dagen komen de ouders kijken naar
dit spel, en proeven van deze sfeer en het intieme gebeuren
in de kleuterklas. Het is een momentopname van de afgelopen weken. Stralende gezichten, saamhorigheid, het is
geboren!
TEKST: MARIT BRAND, KLEUTERJUF
FOTO’S: EVA ROSENDAHL
Telefoon (035) 656 47 27 · Fax (035) 656 35 52
www.bloembinderij-nimmerdor.nl
Speeltuig!
Speelbelovend®
Dé verantwoorde
basis voor
fantasierijk
kinderspel
Curaçaolaan 
 VJ Hilversum
Tel.  -   
www.speelbelovend.nl
LINDE TERLINGEN
VOETREFLEX/BLOESEMMIX
Maak kennis met voetreﬂex en Bachtherapie!
Een voetreﬂexbehandeling van een uur geeft een weldadige ontspanning. Je doet veel inspiratie op voor je stappen op het levenspad. Het
geeft inzicht in je fysieke gesteldheid, blokkades worden opgeheven en
stromen door. In aanvulling op de behandeling kan er een speciaal op
jouw situatie afgestemde Bach/Bloesemremedie-mix gemaakt worden.
Geïnteresseerd? Voor nadere informatie of afspraken:
M: 0642833529 E: [email protected]
SEIZOENER
31
Wat een creativiteit en plezier schenkt de herfst!
KLAS 1
Herfst, herfst,
wat heb je te koop?
De eerste heemkundeperiode in de eerste
klas behandelt de herfst. Wat is herfst nou
eigenlijk en wat gebeurt er dan om ons
heen? Samen met de kinderen gingen we
op zoek naar allerlei facetten van dit mooie
seizoen.
W
aar kan je een herfstperiode beter mee beginnen
dan met een boswandeling? Op een zonnige, frisse
ochtend trokken we de natuur in om schatten van
de herfst te zoeken. Met zoveel mogelijk zintuigen probeerden we de herfst te ervaren: horen, ruiken, zien en ook
voelen. We luisterden naar het ruisen van de wind en de
vallende blaadjes. We bekeken de verscheidenheid aan
paddenstoelen die er te vinden waren en genoten van de
mooie herfstkleuren.
Als afsluiting hebben de kinderen mogen ervaren dat het
omarmen van een berk wezenlijk iets anders is dan het
omarmen van een eik. “Een berk kan ik lekker knuffelen,
32
SEIZOENER
maar bij de eik blijven mijn knoopjes hangen, juf!”
Alle schatten, behalve de paddenstoelen, namen we mee de
klas in en ieder kind heeft dat op zijn eigen manier verwerkt.
Er werden kronen gevlochten van bladeren, er ontstonden
collages, landschappen en kastanjetolletjes. De rijkdom van
buiten liet de enorme rijkdom aan creativiteit van de kinderen
zien.
Later in de periode, toen de onstuimigheid van de herfst ook
binnen voelbaar was, besloten we er weer op uit te trekken.
De opdracht was om zoveel mogelijk verschillende bladeren
te zoeken. Meerdere kinderen hadden eerst even nodig om
zich uit te leven, anderen gingen direct naarstig op zoek naar
bladeren. Er waren sprokkelvrouwtjes die een mandje bij zich
hadden waarin ze hun eigen schatten verzamelden, maar
waar anderen ook hun vondsten in mochten bewaren.
Verbazend hoeveel bijzondere bladeren er waren! Dat lieten
ze dan ook telkens aan juf zien. “Kijk eens juf hoe mooi rood,
kijk eens.”
Het was leuk om te zien hoe de opdracht op verschillende
manieren werd opgepakt. Het ene kind zocht te midden van
de veelheid aan bladeren net dat ene, het andere kind pakte
het eerste het beste blad.
Eenmaal weer terug in de klas hebben we de bladeren
gedroogd. Ook dit deed ieder op zijn eigen manier. In alle
rust werden de bladeren secuur in het boek gelegd, of ont-
KLAS 1
K R U I D E N E N N AT U U RV O E D I N G
Alice Burger
Torenlaan 26
1251 HJ Laren
035 5311488
Geopend:
Donderdag 10.00-17.00
Vrijdag
10.00-17.00
Zaterdag
10.00-16.00
health for
body and mind
Op zoek naar zoveel mogelijk verschillende bladeren.
wij adviseren u
deskundig
aanwezig in de winkel
natuurkundig therapeut en
klassiek homeopaat
ewald klip
brinklaan 93, 1404 ga bussum
tel. 035 6913617
Sprokkelvrouwtjes verzamelen hun schatten.
stond er een heuse competitie wie de meeste bladeren in
een boek kon stoppen. Ook waren er kinderen die het op
zich namen dat de boeken op stapels kwamen en verzwaard
werden. Zo had iedereen zijn rol in het geheel. Aanstaande
vrijdag zijn de bladeren droog en ik ben nu al nieuwsgierig
hoe ieder kind hier op zijn eigen manier weer een kunstwerkje van maakt!
TEKST EN FOTO’S: JUF EVELINE
SEIZOENER
33
KLAS 2
Over verhuizen en de vogeltrek
Heemkunde
Wij zijn tijdelijk verhuisd naar een ander gebouw. Volgend schooljaar, in de winter, verhuizen
wij weer terug naar een nieuw gebouw. Terwijl wij met de klas al heel wat spullen inpakten trok er onder luid gakken een zwerm ganzen in V-formatie
voorbij. In de klas vertelden de juffen over de trekvogels. De vogels
verhuizen ook tijdelijk, maar dan naar het zuiden. De kinderen weten
ondertussen wel te vertellen waarom: “Omdat het daar ’s winters
warmer is en er is meer te eten voor de vogels”. Maar er zijn ook
vogels die bij ons blijven, die hier overwinteren.
T
ijdens het uitje op het Naardermeer
zagen we honderden zwanen, witte en zwarte. De
fluisterboot voer op een armlengte afstand langs een
zilverreiger. “Juf, hij was zo dichtbij dat ik hem wel bijna aan
kon raken!” deelde een kind later mee. We mochten dansen
op het trilveen, plukten grasjes, mos en watermunt en maakten er parfum van. En natuurlijk rook dat overal heerlijk!
Bij de eendenkooi vingen we langs de waterkant, met
schepnetjes, heel veel verschillende waterbeestjes. “Kijk juffie, een waterskiër” (een schaatsenrijder). Na de herfstvakantie kwamen we terug op het uitje. We leerden en schreven
een gedichtje over de blauwe reiger die we op het
Naardermeer hadden gezien. Ook kwamen we terug op de
trekvogels. In de klas werd daar over gesproken, en ieder
kind schreef een stukje over zijn/haar trekvogel. Ook in de
tekeningen zagen we de trekvogels terug.
Van de lucht namen we de kinderen mee naar de aarde.
Hoe bereiden de dieren zich voor op de komende wintertijd?
We keken of we muizenholletjes konden ontdekken of
misschien wel een plekje waar de egels zich prettig zouden
voelen. “Juffie, daar zag ik wat bladeren bewegen, dat was
vast een muisje dat wegrende.”
Buiten konden we ruiken, voelen, zien en horen; ervaringen
opdoen. Weer terug in de klas maakten de kinderen tekeningen, ze boetseerden egeltjes van klei en muisjes van bijenwas, zegden gedichtjes op en er ontstonden gesprekjes.
Tijdens de laatste week heemkunde probeerden wij ons voor
te stellen hoe de mensen zich voorbereiden op de wintertijd.
Mooi, het Sint-Maartensfeest viel hier precies mee samen;
de lichtjestijd was begonnen.
TEKST: KAREN EN DAPHNE
34
SEIZOENER
KLAS 3
Tafels zijn echt leuk!
Al vanaf de eerste klas zijn we bezig om de
tafels te oefenen. Welke werkvormen kies je in
klas 3 zodat de kinderen zich weer met enthousiasme verbinden? We zetten er drie op een rij.
Zandzakjes ondersteunen het oefenen
van de tafels
Na uitrekenen van de populaire ‘Supersom’, die elke ochtend op het bord staat, zet ik een mand met zandzakjes voor
de klas neer. Met mijn armen over elkaar kijk ik wat er dan
gebeurt: drie kinderen komen naar voren (de kinderen houden precies bij wie er aan de beurt is), ze gooien zandzakjes
naar kinderen uit hun rij. Als iedereen een zakje heeft en klaar
staat, geef ik één kind een trommel en een knikje en dan
begint het echt.
Met luide stem spreken de kinderen vervolgens alle tafelrijen
die we al geoefend hebben: 2, 3, 4, 5, 6, 7 en 10. Elke rij
wordt ondersteund met een andere beweging met een zakje.
Deze bovenstaande oefenvorm gebruiken we al vanaf klas 1,
elke keer verder uitgebreid. Opeens doe ik mijn hand
omhoog, de stemmen verstommen, maar de bewegingen
gaan door. Als ik
mijn hand omlaag
doe, spreekt iedereen weer hardop. Is
iedereen bij hetzelfde
getal?
Met deze nieuwe
oefenvorm worden
de tafels steeds
meer geïndividualiseerd, want eind
klas 3 moet je alle
tafels uit je hoofd
kennen, door elkaar.
De kunst van de
tafels
Een tafel kenmerkt zich door een bepaalde wetmatigheid. Dit
hebben de kinderen dit jaar op een nieuwe manier beleefd.
Tien kinderen staan in een kring met de getallen 0 tot en met
9. Een kind loopt met een bolletje wol de tafel van 7 in de
kring. Van 0 naar 7 naar (1)4, (2)1, (2)8 etc.
lees verder op pagina 37
SEIZOENER
35
Pleinvraag
Verhuisd
Bij het verschijnen van deze Seizoener is de verhuizing naar de tijdelijke locatie achter de
rug. Wij vroegen een aantal leerlingen en anderen hoe zij het verhuizen hebben ervaren
en wat ze van hun nieuwe plek vinden. Ook blikken we even vooruit naar de toekomst.
Bram, klas 2
De klas hier op de Michiel de Ruijterschool is bijna precies
hetzelfde als op de vorige school. Het is leuk dat die grote
boom op het plein staat, want in de pauze gooien we met
ballen erin. Dan vallen er kleine ronde dingen uit met stippeltjes. Kijk, daar gaan we egeltjes van maken. Ik ben er nu aan
gewend hier en ik vind het leuk dat ik heel hoog boven zit
met de klas. Kan ik goed naar beneden kijken. Laatst zag ik
een schuurtje met een bal erop. Die ligt er nog steeds. Het
voetbalpleintje mis ik wel, en ook het kingen en de pingpongtafel. Dat zou ik hier wel willen hebben. En het klimrek.
Als ik de oude school mis, voel ik van binnen een beetje dat
ik daar huil.
Maar het is fijn
dat de zandbak
hier vol is, dan
maak ik kuilen
en holletjes met
water. Mooi om
te zien.
Rondom de
nieuwe school
wil ik een achtbaan met botsauto’s. Kun je
in de pauze
doen alsof je
autorijles hebt.
Alleen niet te
veel sturen,
anders blijf je
rondjes draaien.
Barbara, verhuiscoördinator
Drie weken van tevoren ben ik gevraagd om de verhuizing
naar de tijdelijke locaties te organiseren. Ik was vanaf dag
één operationeel. Vroeger heb ik grote projecten georgani-
36
SEIZOENER
seerd, maar dit
was uniek. Een
school verhuist
misschien maar
eens in de
veertig jaar. Het
is niet standaard, er was
geen draaiboek. Er waren
veel mensen
met wie ik te
maken had.
Per dag keek ik
naar wat er
gebeuren
moest. Soms
sliep ik weinig
en ik maakte
veel uren. Toch
was ik er altijd
zeker van dat het ging lukken. Ik wil de verhuizing naar de
nieuwbouw wel doen, want het is nuttig om de ervaring die
ik nu heb opgedaan weer in te zetten. Dan wil ik er vanaf de
start bij zijn. Nu was de coördinatie in het begin verdeeld.
Het is goed als één persoon alles vanaf de eerste dag overziet. Het fijnst vond ik dat de kinderen en het team blij waren
en alles er zo mooi uit vonden zien.
Julie, klas 4
Op Breeduit ben ik nu redelijk gewend. De school is groot,
beetje grijzig, met weinig kleur. Ze hebben hier veel dingen,
maar geen schilderingen op de muur, zoals op de oude
school. Ik mis het samenzijn, mijn broertje en vooral Nelly!
De trap naar boven, dat was leuk. En het krijten op de kale
muren voordat we vertrokken. Onze klas hier is wel echt
ónze klas. Er hangen tekeningen in de gang en dat maakt
het ónze school. Ik wil onze eigen tafeltennistafel en een
klimrek voor op
het schoolplein.
En dat Nelly hier
soms is. Bosjes
ook, om verstoppertje in te spelen.
In de kleuterklas
zochten we daar
vaak lieveheersbeestjes. Omdat
het hier mooi glad
is kun je goed
eenwieleren.
’s Ochtends is het
het gezelligst,
want dan mogen
we kopjes thee
drinken voordat
de les begint. Wij
hebben ook een
bibliotheek en dat is bijzonder. Binnenkort krijgen we allemaal
een pasje. Als ik kon kiezen zou ik een verwarmd zwembad
bij de nieuwe school laten maken, want in het water ontspan
ik me en word ik blij. Graag een zwembad met een afdakje,
zodat je niet nat wordt als het sneeuwt.
Juf Nelly
Mijn werkplek op
de Michiel de
Ruijter is leuk, in
deze mooie open
ruimte. Wel klinkt
het wat hol en zie
ik minder ouders.
We gaan het
knus maken,
schilderen en
eierdozen op de
muur plakken.
Soms ben ik verdrietig dat de
vierde en de vijfde
klas niet op deze
school zitten. Het
kan natuurlijk niet
anders, maar het
is niet meer compleet. Dan spring ik op de fiets en rijd ik
naar ze toe op Breeduit om te zwaaien. Geweldig leuk vond
ik het dat zoveel ouders meehielpen met verhuizen. Een
kindje vroeg me nog verontrust: “Jij verhuist toch wel méé
Nelly?” In de nieuwbouw zou ik in mijn kantoor een klein
bedje willen, voor als er eens een kleuter ziek is en het te
druk is in de klas. Dan kan die gezellig bij mij op dat bedje
liggen.
vervolg van pagina 35
“Kijk juf, er ontstaat een ster!” Wat gebeurt er als we de tafel
van 4 doen?
De volgende dag krijgen alle kinderen een houten plankje
met tien spijkertjes in een cirkel. Bij elke spijker staat een
getal: 0 tot en met 9. Ze maken nu hun eigen tafelster van 7.
Iedereen die klaar is mag een andere tafel uitkiezen en daarvan een tafelster maken. De klas bruist van enthousiasme.
Iedereen ontdekt inmiddels dat elke tafel zijn eigen wetmatigheid heeft en dus een eigen ster. “Die van 5 is grappig
juf!” Van 0 naar 5 en dan weer terug naar 0: dus een lijn.
Eén kind is nog steeds met die van 7 bezig. Zijn bolletje wol
is bijna op. De spijkertjes zijn te kort. “Ik ben al bij 210 juf!”
De tafels in de wereld
Er was eens een gezin met een vader, moeder en vijf kinderen. Overal waar ze kwamen, hadden ze een groot rekenprobleem. ’s Middags op het strand wilden ze de emmer
met 21 schelpen verdelen. ’s Avonds aan tafel hadden ze
precies 84 erwten te verdelen over 7 borden. “Hé, dat is
gewoon de tafel van 7!” “Heel goed, maar hoeveel is dan
dus 84:7?”
Op allerlei manieren verbinden we ons met de tafels. Je ziet
zo’n periode geregeld kwartjes vallen bij de kinderen.
Mariëlle: “Ik gooi de bal in de klas om de tafel van 6 door
elkaar te oefenen en vraag iemand hoeveel 20x6 is. Heel
even aarzelen, want de vraag was anders dan verwacht,
maar dan komt het antwoord: 120. En dan nog meer uitdaging: 19x6 is? Je ziet de kinderen die het door hebben, ze
zitten op het puntje van hun stoel klaar om de bal te vangen
en om te laten horen dat ze die tafels wel doorhebben!” Als
ik alle kinderen zo bezig zie in een bruisende klas en iemand
roept: “Juf, tafels zijn echt leuk!”, dan hebben we een
belangrijk doel bereikt.
TEKST: JUF MARIËLLE EN JUF MARIAN
T E K ST E N F OTO ’ S : H E ST E R R E G N A U LT
FOTO’S: JUF MARIAN
SEIZOENER
37
KLAS 4
Iets doen voor een ander,
zonder iets terug te verwachten
Een dag na Sint Maarten zitten de kinderen in de klas, we blikken terug op de avond ervoor. De
kinderen vertellen over het bejaardenhuis, dat de oude mensen blij waren dat zij liedjes voor hen
kwamen zingen en dat zij net zo straalden als de lichtjes in hun lampionnen. Ik stel de kinderen
de vraag hoe het nu voelt iets voor een ander te doen, zonder er iets voor terug te verwachten.
Ze reageren met “Fijn”, en “Ik voelde me warm worden van binnen” en meer van zulke uitspraken. Vervolgens vraag ik de kinderen of ze zelf ook een keer iets voor een ander hebben gedaan
en hoe dat voelde. Er komen mooie, lieve, grappige en soms treurige antwoorden, maar allemaal hebben ze wel een keer, net als Sint-Maarten, een stukje van zichzelf aan een ander
geschonken en voelen ze zich beloond door de vreugde die het de ander bracht.
TEKST: JACQUELINE VAN DER LAAK-VERGELDT
Even boodschappen doen in Afrika
T
oen we in de zomervakantie naar Zuid-Afrika gingen,
gingen mijn vader en ik boodschappen doen toen mijn
broertje in het ziekenhuis lag. Hij had een uitdroging, omdat
hij te weinig dronk vooral in Afrika moet je goed drinken.
Nou ik vertel weer even verder, we gingen dus boodschappen doen en toen we naar de auto liepen zag ik een
mevrouw praten. Ze liet 10 euro vallen en ze zag het niet, ik
zei tegen papa die mevrouw laat geld vallen ik zei: ik ga het
oprapen en het aan haar geven. Maar papa zei nee dat
38
SEIZOENER
hoeft niet hoor, ze ziet het vanzelf wel, maar ik zei nee ik ga
het haar geven. Dadelijk ziet ze het niet ik rende terug en gaf
het aan haar. Ze was super blij dat ik het gezegd had, want
er zijn daar bedelaars en die pakken het gewoon en nemen
het mee. Ik voelde mij alsof ik het aan God had gegeven
mijn hart klopte keihard en ik werd helemaal warm van
binnen. Ze staarde me strálend aan. Volgens mij was ze er
heel blij mee.
JETSKE
Brinklaan 110
1404 gs Bussum
Telefoon Apotheek
035-6913035
Telefoon Kruidenhuis
035-6936052
Mama!
www.apotheekschermer.nl
I
k ging een keer boodschappen doen voor mama. Ik was
net klaar en toen begon het kei hard te regenen. Ik wist
dat mama altijd heel hard werkt daarom ben ik alle winkels
af gegaan om iets te vinden van een euro die ik toevallig
had. Daar ging ik dan door de stromende regen maar uiteindelijk kon ik twee mooie rozen vinden en mama was er heel
blij mee. En ik ook.
Tevens groot assortiment aanwezig van:
– Homeopatische geneesmiddelen
– Fytotherapeutische geneesmiddelen
– Antroposoﬁsche geneesmiddelen
– Voedingssupplementen
Vraag ons gerust advies
BAUKJE
Opa
I
k ging soms met een opa die 80 jaar was, wandelen in
een rolstoel. We namen soms lekkere dingen mee het was
wel de moeite waard, want hij was zóóó lief altijd. We kwamen bijna elke dag, want hij heeft geen familie want het was
niet echt mijn opa. Hij was alleen een vriend van mijn oma.
En ik voelde me heel fijn.
CHARLOTTE
BIOLOGISCH
AMBACHTELIJKE
SLAGERIJ
Al ons vlees
en al onze vleeswaren
zijn gegarandeerd
biologisch
kerkstraat 3, bussum
tel. 035 693 10 00
Openingstijden:
maandag t/m vrijdag 9.00-18.00 uur
zaterdag 8.30-16.00 uur
tevens bezorgen wij op donderdagavond
Postzegels
Het begon eigenlijk heel onschuldig in de vijfde
klas. Het was helemaal niet zo bedacht of
gepland, maar opeens zaten we er met z’n allen
helemaal in. Misschien kwam het door de verhuizing, misschien ook wel omdat elk kind een
spreekbeurt over een land moest gaan voorbereiden bij aardrijkskunde. Hoe het ook zij, het was er
als een groot virus en het liet ons niet meer los: de
vijfde klas spaarde ineens postzegels!
KLAS 5
ven exemplaren en schatten aan elkaar. Ook tijdens het eten
is er veel te doen over ‘die groene van Nippon’, of ‘die vis uit
Jamaica’. “Wat is die rode Surinamer waard?” hoor ik dan
weer ergens.
Gestempeld of ongestempeld, met gom of zonder gom,
mooi zijn ze altijd wel. Deze week zag ik de eerste catalogus
op de tafel van Brecht, en Nanne liep rond met een heuse
pincet.
Het zijn prachtige beelden van verbinding. Die kleine stukjes
papier schenken de klas veel eerlijke vreugde. “Magyar
Posta is toch Hongarije, hè Mees?”
Oude vergeelde en half versleten albums van vaders, moeders en opa’s beleven nu hun tweede jeugd. Vaak na jarenlang op een stoffig vergeten plekje onder in een kast of in
een hoekje op zolder te hebben gelegen.
Ze koesteren hun schat en vol bewondering glijden gretige
blikken over de zegels uit alle delen van de wereld. Het is
werkelijk smullen!
Vergeten hobby
Zo’n postzegel is een klein miniatuur op een dun stukje
papier van enkele vierkante centimeters. Soms staat er heel
veel op, en dat intrigeert. Het is goed voor je aardrijkskundig
vermogen, goed voor je algemene ontwikkeling en je krijgt
meer oog voor details.
Een postzegelverkoper uit Almere was zo verheugd toen hij
van mij vernam dat mijn klasje aan het verzamelen was
gegaan, dat hij spontaan 26 insteekalbums meegaf. Dit was
natuurlijk weer een enorme stimulans voor het onderling ruilen en uitwisselen van postzegels in de klas.
Meestal mogen ze, als ik tevreden ben over de werkresultaten en inzet van een dag, het laatste kwartier even ‘zegelen’,
maar voor een aantal is dat veel en veel te kort.
Ze komen ’s morgens de klas binnen met het postzegelalbum vaak al in de aanslag en tonen trots hun laatst verwor-
Oproep
Mocht u nu bij het lezen van dit bericht de kriebels krijgen of
denken dat u ook nog ergens zo’n album moet hebben liggen, schroom dan niet om contact te zoeken met een vijfdeklasser, want ik verzeker u: de zegels zijn bij ons in goede
handen. De jonge verzamelaars beleven er een hoop vreugde aan en willen graag ruilmomenten creëren.
Mocht er een lezer zijn die ons kan vertellen hoe het toch
komt dat die moderne Spaanse voorkleefzegels bij het losweken hun verf verliezen, dan vernemen wij dat graag.
Misschien leuk voor de volgende Seizoener, die, als ik mij
niet vergis, tegelijk gaat uitkomen met de Zomerzegels van
2010. Hebben we alweer iets leuks om deze winter naar uit
te kijken.
TEKST: ROB BLOK
FOTO’S: RICHARD BOS
40
SEIZOENER
KLAS 6
Interview met Tessa en Eugenie
“We vullen elkaar echt aan”
Hoe zijn jullie een duo geworden?
Tessa: “Als kind wilde ik altijd museumdirecteur worden. Toch
ging ik het bedrijfsleven in, had mijn eigen bedrijf, maar na
acht jaar kriebelde er iets: ik wilde de wereld verbeteren. Ik
dacht terug aan mijn leraar in de twaalfde klas die ooit tegen
mij zei dat ik juf moest worden. Toen ben ik de Vrije School
binnen gestapt. Na vier weken van assessments en testen
had ik opeens een baan als zij-instromer in de (toenmalige)
zesde klas.” Eugenie: “Mijn dochter Lieke was een leerling in
deze zesde klas en zo leerden we elkaar kennen.” Tessa vult
aan: “Eugenie vond ik direct al een heel bijzondere vrouw. Ik
herinner me nog de eerste herfstvakantie waarin ze een
tubetje Weleda-crème voor me meebracht. (Eugenie lachend:
“Weet je dat nog?”) Toen dacht ik: haar wil ik erbij hebben, en
ik vroeg haar om te helpen met de schilderles.”
“Ik was ook op een breekpunt gekomen in mijn leven,” vertelt
Eugenie. “Wil ik altijd door blijven werken als neuropsycholoog bij oude, zieke mensen of wil ik iets totaal anders gaan
doen? Ik ging op Helicon (de antroposofische PABO) kijken
en besloot deze studie naast mijn werk te gaan doen. Aan
Tessa vroeg ik of ik bij haar stage mocht lopen.” Tessa vertelt
dat ze zeer vereerd was met deze vraag en besloot om het
voor Eugenie zo leuk mogelijk te maken. Toen ze zwanger
raakte dacht ze: “Kip ik heb je! Met jou als duopartner zou ik
graag deze klas willen doen.” Voor Eugenie was het op dat
moment echter nog niet duidelijk of zij echt het onderwijs in
wilde. Het was een leraar in Helmond die zei: “Dit is niet voor
de lol, hier is een taak voor je weggelegd.” Zodoende besloot
ze haar andere baan op te zeggen en ervoor te gaan.
Hoe werkt het duo-schap in de praktijk?
Samen vertellen Eugenie en Tessa: “Wij waren het eerste duo
dat samen een periode gaf. Dat vraagt een goede uitwisseling en samenwerking. Van te voren maken we een periodeplan, een blauwdruk voor de hele periode en we houden een
logboek bij van wat we gedaan hebben. Meestal zijn we
eensgezind in onze visie op de kinderen. Getuigschriften doen
we deels samen. Vaak hebben we hetzelfde beeld voor het
kind in gedachten.” Eugenie: “Qua drive zijn we hetzelfde,
maar we hebben wel andere kwaliteiten. Tessa is heel extravert, ik ben wat soberder. Ik zet Tessa zo nodig weer met
beide benen op de grond.” “We vullen elkaar echt aan,” zegt
Tessa, “je weet dat er altijd nog een engeltje naast je is dat
dingen op een andere manier uitlegt.” Eugenie: “Je kunt zo
ook je kwetsbaarheid aan kinderen laten zien; ze kunnen het
proces meemaken dat jij als leraar ook nog iets moet leren.
Dat doe je, omdat je weet dat die ander het wel helemaal
beheerst. Als ik alleen voor de klas zou staan, zou dat veel
moeilijker zijn.”
Jullie doen nu de zesde klas, dus dat wordt
afscheid nemen?
Tessa: “Dat gaat heel heftig worden. Je hebt je gegeven aan
de kinderen en de kinderen aan jou. Ik ben zo ongelooflijk
trots op ze en heb waardering voor wie ze zijn. Nu gaan ze
de wereld in. Er is geen klas zoals deze. Het is zoals juf Marja
zei: “Er is maar één keer een eerste rondje.” Eugenie: “Van te
voren dacht ik: je kunt nooit van alle kinderen houden. Na
twee maanden in de klas wist ik: dat kan dus wel. Ik weet
nog niet hoe ik afscheid moet nemen. Ik zie er erg tegenop,
ook al weet ik dat het goed is dat de kinderen een eigen,
nieuwe weg gaan.”
Wat wil je nog kwijt?
Tessa: “Dit is de eerste keer dat we ons als duo laten interviewen. Ik doe wel een beetje laconiek, maar het is een groot
stuk van mijn leven. Ik denk dat het leuk is om te lezen hoe
duo’s werken.” Eugenie: “Het is leuk om herinneringen op te
halen. We zijn toch vaak bezig met de dingen van alle dag
en daarmee verlies je dan uit het oog waar de bron van je
samenwerking lag.”
TEKST: NICOLINE PRUIJMBOOM. FOTO: FOTO HPF
SEIZOENER
41
PEUTERHOF WINDEKIND
gaan we gebarenspelletjes doen. Het gaat als volgt: ‘Twee
handjes op de tafel, twee handjes in je zij – twee handjes op
je schouders en hoofdje allebei – nu maken wij een vuistje,
zo stevig als maar kan – daar gaan wij dan mee trommelen,
van rommele, rommele, bom – de duimen zijn de dikste, de
pinken zijn maar klein – nu mogen beide handjes op je ruggetje zijn – en hier is Piet, en hier is Jan – daar komen zij
allebei weer an’. En dan gaat het weer opnieuw. De kinderen vinden dit het leukste spelletje en willen de gebaren
graag nadoen. Maar het is best moeilijk om uit te vinden wat
je duim en wat je pink is. Na veel herhalen lukt het wel.
Met het regenachtige weer mogen we graag een popje in
onze armen wiegen. De één heeft Liesje, de ander een paddenstoelpop, een kabouter of een beertje. Zhanar zit met de
kleine baby, Valerie propt een pop onder haar trui en Fynne
wikkelt Fynnetje in een warme doek.
Dan hoor ik al gauw vragen om het ‘zingen van buik’.
Samen zingen we: ‘Suja, suja kindje – o wat ben jij lief – heb
jij soms pijn in je buikje – of zijn je voetjes koud – vuurtje zullen wij stoken – papje zullen wij koken – wiegje gaat van
zwikkerzwak – voor die kleine dikzak.’
Dan wordt het tijd om de klassenkabouter Rikkie welterusten te zeggen en hebben wij nog even tijd om het prentenboek van Sint-Maarten te bekijken. Heeft de kleine beer
ook een lantaarn?
TEKST: JUF WILLY
Binnen blijven
Het is herfst en omdat het vandaag regent,
blijven we lekker binnen. In het speelhuis is het
al gauw een drukte van belang. De treinbaan
wordt gelegd en de zandbak binnen wordt
opengemaakt. Afthon gaat alvast appels schillen.
H
alverwege de ochtend gaan de maagjes knorren.
Maar voor we de bruine boterhammen gaan verdelen, komen de kinderen eerst achter me aan onder
het zingen van ‘Wie gaat er mee – naar de wc – allemaal een
plasje doen’. Nu is er in ons nieuwe onderkomen een heel
vreemde wc, die bij het doorspoelen raar gaat brommen. De
kinderen staan er verbaasd naar te luisteren. Wat is dat nou?
Als ik langs mijn neus weg zeg, dat de wc honger heeft en
de papiertjes opeet, besluit Maxime met een blij gezicht:
“Maar dat is Holle Bolle Gijs van de Efteling”. De kinderen
knikken instemmend. En zo is de tijdelijke, geïmproviseerde
wc ook weer geaccepteerd. Als we gezellig aan tafel zitten,
42
SEIZOENER
FOTO’S: RAYMOND DEEN
EN MARTIN BOON
In the spotlight
Ton Tesselaar,
gymleraar
Ton Tesselaar groeide als kind op aan de
rand van Amsterdam, waar bouwterreinen
zijn speelgrond waren en de basis vormden
van zijn voorliefde voor het buiten “spelen”
en zijn grote behoefte aan vrijheid. Sinds
zestien jaar is Ton verbonden aan de Vrije
School Michaël. Ook geeft hij energieleer op
een yogaopleiding in Bilthoven.
Was gymleraar worden een grote wens van de
kleine Ton?
Ja. Vanaf mijn vijftiende wist ik dat ik gymleraar wilde worden. Fysiek bezig zijn vond ik heerlijk en de vrijheid die een
gymleraar heeft om lekker te bewegen en je niet druk hoeven te maken om toetsen en afgebakende leerstof, leek me
wel wat.
Ik ging naar de Academie voor Lichamelijke opvoeding en
begon direct na mijn opleiding als gymleraar aan de Mavo
Amstelland in Amsterdam. Het was een kleine school en de
gemoedelijke sfeer en het persoonlijke contact met iedereen
bevielen me goed. In mijn vrije tijd volgde ik een studie
Culturele Antropologie en ik droomde verder van reizen en
misschien een baan in de ontwikkelingshulp.
Ik stopte met lesgeven en startte met twee studies: natuurgeneeskunde en in de weekenden acupunctuur. Met vrienden had ik al jaren een clubje dat de Antroposofie bestudeerde. Via een vriend hoorde ik van de vacature voor gymleraar
op de Vrije School Michaël. Gymnastiek geven lag mij nog
steeds na aan het hart.
Is gymnastiek op de Vrije School nou heel
anders?
Niet echt! Ik houd er van om alle onderdelen te behandelen.
Dus toestellen en teamspellen, waardoor ieders specifieke
talent aan bod komt. De een is snel, de ander meer behendig, weer een ander is een goede teamspeler of juist sterk
op individueel vlak. De seizoensthema’s integreer ik in mijn
lessen en bij de kleintjes sluit ik met het spel aan bij de
fabels. Naast plezier in het bewegen, staan voor mij respect
en het rekening houden met anderen centraal.
De kenmerken van deze tijd zijn anders dan die van vroeger.
Kinderen bewegen nu meer van buitenaf, er komen enorm
veel prikkels op ze af. Het vinden van rust en concentratie is
vaak lastig. Ik probeer ze hier bewust van te maken. Zelf heb
ik veel Tai Chi en Chi Kung gedaan en deze kennis en ervaring gebruik ik in de lessen om de kinderen te leren bewegen
vanuit hun eigen gevoel. Vanuit stilte bewegen door middel
van geïsoleerde oefeningen, zodat de energie weer vrij kan
stromen.
Nog 2 jaar en dan...
Stoppen met lesgeven! Dat zal wel wennen zijn. Ik hoop
meer tijd te vinden om lekker te wandelen en fietsen met
mijn vrouw. En natuurlijk genieten van mijn kleindochters!
Ook wil ik zelf wat meer tot rust komen en een goede balans
proberen te vinden tussen mijn actieve en spirituele zelf.
Dus het begint allemaal met
heel actief zijn, er komt meer
spiritualiteit in, dan de balans
vinden en uiteindelijk blijft
alleen het spirituele over...
Ja. Maar ik hoop nog heel lang lekker buiten
te kunnen blijven spelen!
TEKST EN FOTO:
RENÉE VAN DER VELDEN
Maar... je werd meester op onze school. Hoe
ging dat?
Tja. Dat ontwikkelingswerk zag mijn toenmalige vrouw niet zo
zitten. En toen kwam er een omslagpunt in mijn leven. Het
leerlingenaantal op Amstelland liep terug, er moesten leraren
weg. Ik ging scheiden en dacht: waarom nu niet alles
anders?
SEIZOENER
43

Download Report