12 november 2014 pagina 17

‹
www.ommernieuws.nl
Ommer Nieuws · woensdag 12 november 2014 · 17
‘Levend erfgoed moet zich aanpassen’
“Inderdaad, ik kom zelf uit
Ommen. Maar ik kende lang
alle tradities niet. Katknuppelen in Vilsteren was bijvoorbeeld voor mij helemaal
nieuw. Ook het Zomarfeest
in Beerzerveld deed geen
belletjes rinkelen en het
kerstzingen in Lemele bleek
ook een nieuw fenomeen”.
door Anja Bos
Ommen/Olst - De ontmoe-
ting met Elleke Steenbergen, auteur van Tradities in
Ommen, vindt plaats op een
fraai landgoed in de prachtige omgeving van Olst. Samen met haar man en vier
dochters woont Elleke in het
beheerdershuis dat hoort bij
dit landgoed. De liefde voor
het platteland en al haar gewoonten en tradities steekt
de
historica/antropologe
niet onder stoelen of banken. Ze is afgestudeerd in
de niet-Westerse geschiedenis. Voor haar studie woonde ze onder meer in Spanje
en Bolivia. “Cultuur, hoe
mensen zijn, daar heb ik me
altijd al mee beziggehouden.
Toen wij terug kwamen uit
Bolivia hebben we er bewust voor gekozen om terug
te gaan naar Salland. Eerst
hebben we in Laag Zuthem
gewoond. Een betrokken
gemeenschap, we zijn er getrouwd, hebben meegedaan
aan de burenplicht en heb-
Elleke Steenbergen heeft een sterke voorliefde voor het platteland en al haar gewoonten en traidities.
ben kennis gemaakt met al
die tradities en gewoonten
daar. Toen we in Olst kwamen wonen, wilden we ook
weer onderdeel zijn van zo’n
gemeenschap.
Niet-Westerse culturen of de cultuur
hier, in wezen verschilt dat
niet veel. Het is de manier
waarop je met elkaar en je
leefomgeving omgaat.”
Tijdens de presentatie van
haar boek heeft Elleke het
accent gelegd op de bedrei-
Tradities: het sociale cement
van stad en buurtschappen
Voorzitter Bolks van de IJsselacademie overhandigt het eerste exemplaar aan wethouder Ko
Leo v.d. Berg
Scheele. Rechts auteur Elleke Steenbergen.
door Harry Woertink
Ommen - In Ommen zijn
alle tradities op rij gezet en
vervat in een nieuw boek
met als titel: “Tradities in
Ommen”. Daaruit blijkt dat
Ommen rijk is aan tradities. Vorige week werd het
eerste exemplaar officieel
uitgereikt aan de Ommer
wethouder Ko Scheele. Dat
gebeurde in aanwezigheid
van bijna tweehonderd bezoekers in het Hervormd
Centrum in Ommen op een
gezamenlijke bijeenkomst
van de IJsselacademie en de
Historische Kring Ommen
(HKO).
Wethouder Scheele liet weten trots te zijn dat de nog
bestaande Ommer tradities
nu ook zijn vastgelegd in
een boek. Op deze wijze is
het immaterieel cultureel
erfgoed van Ommen voor iedereen zichtbaar. “Maar het
is ook onze taak om tradities
levend te houden en ze over
te dragen aan de volgende
generaties”, aldus Scheele.
“Het zijn juist de tradities
die Ommen zo mooi maken. Het landschap en de
gebouwen maken Ommen
zo mooi. Maar ook de tradities. Ze zijn de ziel van Ommen.”
Verantwoordelijk voor de
uitgave is de IJsselacademie,
met financiële steun van de
provincie en de gemeente
Ommen. Historica Elleke
Steenbergen heeft de tradities in de gemeente Ommen een jaar gevolgd met
rituelen die kleur en klank
geven aan elk seizoen: van
eiertikken met Pasen tot en
met het “Tafelen” met Oud
en Nieuw . Zij beschrijft de
tradities het jaar door, afgewisseld met thema’s als
dagelijks leven, mondelinge
tradities en streekgerechten.
Fotografen Jenny Ekkelkamp en Hans Steen van de
HKO verzorgden het beeld
bij de verhalen. Volgens
Steenbergen worden de tradities divers en breed gedragen in Ommen. “Ze vormen
het sociale cement van de
stad en de buurtschappen.”
Tijdens de bijeenkomst werd
door Gerard Martens het eiertikken uitgelegd. Ook kon
met een ei in de hand het
tikken in de praktijk uitgevoerd worden.
ging van tradities. “Organisaties die zich bezighouden
met de instandhouding van
een traditie of tradities hebben de neiging om een traditie te zien als iets wat je op
die manier moet behouden.
Anja Bos
En daarmee loop je het risico dat zo’n traditie uit de
tijd raakt en verdwijnt. Ik
pleit ervoor dat dit levend
erfgoed zich aanpast aan de
tijd en daardoor levensvatbaar blijft.”
Flexibiliteit van levensbelang
Dit is het eerste, in Nederland verschenen boek, over
levend erfgoed. Daar mag
Ommen best wel trots op
zijn”, meent auteur Elleke
Steenbergen. “Het is voor
Ommen helemaal vastgelegd. De IJsselacademie heeft
daarvoor gekozen omdat er
zoveel verrassends naar boven kwam, omdat er in Ommen zoveel is. En het is nog
niet eens alles van wat ik
tegen ben gekomen. Opzet
was er een kleurrijk boek
van te maken. Beeldend
zodat het veel herkenning
zou oproepen. En veel, met
name rondom het thema noaberschap, kun je niet eens
goed verbeelden. Dus dat is
ook niet meegenomen in het
boek.”
Richting de gemeente Ommen heeft Steenbergen echter wel voor een uitgebreide
beschrijving van alle tradities en gewoonten gezorgd.
“Dit is er nog, wees er trots
op en doe er wat mee is mijn
devies”, benadrukt Elleke,
die bijvoorbeeld pleit voor
meer flexibiliteit. Als voorbeeld noemt ze het paasvuur. “Door regelgeving en
code rood staat dit de laatste jaren nogal eens onder
druk. En als een overheid
zich daar niet bewust van
is kan het een reële bedreiging voor zo’n traditie worden. Als een plaatselijke
organisatie alles in het werk
om aan de regelgeving te
voldoen en toch mag het bij
code rood niet aan, dan is
dat frustrerend. En op een
gegeven moment wordt het
dan voor al die enthousiaste
vrijwilligers, die deze traditie dragen, minder leuk. En
het moet juist leuk blijven!”
Hulp van lokale verenigingen
Een scala aan tradities uit
Ommen passeert de revue
in het boekwerk ‘Tradities
in Ommen”. In een chronologische volgorde heeft Elleke Steenbergen, geboren
en getogen in Ommen, ze
beschreven. Het is een fraai
boekwerk met toch, voor
heel veel inwoners van Ommen, nog verrassende onderdelen. Voorzien van prachtige foto’s, gemaakt door Jenny
Ekkelkamp en Hans Steen.
Elleke heeft voor de realisatie nauw samengewerkt
met de Historische Kring
Ommen, de Gemienschop
van Oll Ommer en ‘t Lemels Arfgoed. Zo verrassen
tekst en illustraties de lezer
met de diverse en breed ge-
dragen tradities in Ommen
en vormen ze een prachtig
tijdsbeeld van vroeger en nu
in de levendige stad aan de
Vecht.
Naast tradities maken ook
gebruiken uit het dagelijks
leven, mondelinge tradities,
levenslooprituelen, kennis
van de natuur en traditionele ambachten deel uit van
de inhoud. “Het is echt een
selectie”, vertelt Elleke. “Ik
heb niet beoogd volledig
te zijn. Maar wel om volledig te zijn in inventarisatie.
Daarom was de hulp van de
lokale partijen ook zo belangrijk.”
Het boek is voor 24,95 euro
verkrijgbaar via ijsselacademie.nl of bij de boekhandel.
KORT NIEUWS
Uitvloeisel
UNESCO conventie
Nederland heeft in 2012
de UNESCO conventie
van 2003 ondertekend,
waarin ligt vastgelegd
dat immaterieel cultureel
erfgoed beschermd moet
worden.
In aansluiting daarop is de
Stichting IJsselacademie
in 2013 in opdracht van
de Provincie Overijssel
begonnen met een inventarisatie van dat immateriële culturele erfgoed in
Overijssel. De IJsselacademie is dat in Wijhe/Olst,
Enschede en Ommen een
jaar lang intensief gaan
volgen en daarnaast zijn
ze over heel Overijssel
de hoogtepunten in kaart
gaan brengen. Daarbij
moet gedacht worden aan
voor de hand liggende
dingen, zoals het vlöggeln
in Ootmarsum,
Om in kaart te brengen:
wat leeft er nou, wat houdt
mensen bezig en wat moet
er aan gedaan worden om
te zorgen dat het niet verdwijnt.
Nieuwe traditie
Elleke Steenbergen omschrijft de trekkerslep in
Lemele als een voorbeeld
van een nieuwe traditie.
“Het bestond in Overijssel
al wel, maar in Ommen
niet. Op zich is er een
richtlijn bij nieuwe tradities van 25 jaar of ouder”,
licht ze toe. “Het was dit
jaar pas voor de tweede
keer. Ik heb ‘m meegenomen als voorbeeld van
een nieuwe traditie, omdat trekkerslep goed past
bij het karakter van Ommen. Vooral jeugd van de
boerderij gaat er massaal
naar toe. Het is in die twee
jaar enorm gegroeid. Dit
past zo goed bij Ommen.
Dit is een traditie die het
gewoon gaat redden.”
Het boek geeft een selectie
weer van wat er allemaal
aan tradities in Ommen
en de buurtschappen
leeft. Het is dus geen volledig document. Het zijn
ook puur beschrijvingen
Eigen tradities
Op de vraag of ze, toen ze
zelf als kind in Ommen
woonde, aan tradities
heeft deelgenomen antwoordt Elleke volmondig
met ‘ja’. “Maar dat waren
dan wel vooral de feesten.
Koninginnedag natuurlijk. Ik heb meegedaan
met de versierde fietsen.
En alle activiteiten met
Pasen. Ons gezin was
daar wel actief in”. En de
leukste
herinneringen?
“Het gratis ijsje bij OCO.
Zo vaak kregen wij toen
geen ijsje. We kregen er
ook spikkels op.......”, lacht
ze. “En het eieren zoeken vond ik ook erg leuk.
Maar ik heb er nooit één
met een stip gevonden.......
“, klinkt toch nog enige
teleurstelling door. “En ik
weet ook nog dat ik m’n
ouders heb gevraagd of ze
me in de kerstnacht wakker wilden maken als Soli
Deo Gloria muziek kwam
maken. Dat vond ik toen
allemaal al bijzonder.”

Download Report