organische architectuur

ckv
de stad
organische architectuur
Organische architectuur: Mens en
natuur als inspiratie voor het bouwen
Organische architectuur is een stroming in de bouwkunst die
aan het einde van de negentiende eeuw is ontstaan. Pioniers
als Louis Sullivan, Frank Lloyd Wright, Antoni Gaudí en Rudolf
Steiner legden de fundamenten voor een vorm van bouwkunst
die de mens centraal stelt en die niet slechts functioneel is,
maar ook aan het gevoel en de verbeelding appelleert.
De organische architectuur ontleent haar inspiratie aan de wetmatigheden van de levende natuur. Men ontwerpt vanuit de overtuiging dat de
gebouwde omgeving van invloed is op het uiterlijk
en innerlijk leven van mensen. Organische architectuur kenmerkt zich door een vrije, expressieve
en natuurlijke vormgeving, terwijl echter tegelijk
vaak wordt gezocht naar een samengaan met de
nieuwste bouwtechnische mogelijkheden. Men
streeft ernaar om zowel individuele mensen als
organisaties te ondersteunen in hun gezondheid,
functioneren, welbevinden en ontwikkeling. Bij het
ontwerpen van nieuwe bouwvormen spelen de integratie van natuurlijke elementen, belevingswaarden, kunst, levensfasen en sociale processen een
belangrijke rol.
Bij organische architectuur gaat het om gebouwen die vanaf de eerste steen op een natuurlijke
manier tot stand zijn gekomen. De gebouwen
passen in hun omgeving. In extreme gevallen
lijken de gebouwen echt op planten en dieren die
uit zichzelf groeien en met hun omgeving versmelten.
Rudolf Steiner: Het Goetheanum in Dornach
vlakbij Bazel ( het eerste uit 1913-1920)
De antroposofische stroming koos in de jaren
tien en twintig van de twintigste eeuw voor de
expressionistische bouwkunst. De filosoof van de
antroposofische beweging Rudolf Steiner nam
het organisch bouwen als uitgangspunt voor
zijn instituut, het Goetheanum in Dornach vlakbij Bazel ( het eerste uit 1913-1920, het tweede
voltooid in 1928). Een gebouw moest groeien en
niet puur rationeel opgezet zijn. Een rechte hoek
van negentig graden was dodelijk voor de gevoelswereld van de gebruiker, hij zou hem kunnen
verkillen. kleuren en vormen zouden van grote
invloed zijn op zijn stemming en zelfs op het functioneren van de maatschappij. Antroposofische
gebouwen volgden dan ook programma´s waarin
hoeken van negentig graden vermeden werden
en speciale kleurenschema´s bedacht werden om
de gemoedstoestand van de gebruiker in een zo
harmonisch mogelijke staat te brengen.
In Nederland ontwikkelde zich in de jaren ´10 de
expressionistische baksteenarchitectuur De amsterdamse school. Deze werd gekenmerkt door
een organische vormgeving, fraai metselwerk,
witgeschilderde ramen met horizontale roedenverdeling.
Frank Lloyd Wright,
Deze Amerikaanse architect was één van de grote
bouwers van de eerste helft van de 20ste eeuw.
Hij gaf niet alleen vele impulsen tot vernieuwing
aan de Amerikaanse en Europese architectuur,
maar ook in zijn eigen oeuvre wist hij consequent
en op steeds verrassende wijze zijn ideaal organische architectuur te verwezenlijken. Volgens
hem is organische architectuur gebaseerd op het
idee van eenheid in zijn en handelen: architectuur moet voortvloeien uit de ‘wetten der natuur´
en dus ook in vorm en materiaal niet tegenstrijdig
met de natuurlijke omgeving zijn. Daarnaast moet
architectuur, als product van de cultuur, deze
gestalte geven, de eenheid van natuur en cultuur
belichamend en de gemeenschap dienend. Ook
ckv
de stad
organische architectuur
Guggenheim Museum, New York
De bezoekers van het Solomon Guggenheim
Museum in New York zijn niet alleen
geïnterresseerd in de kunstcollectie van het
museum, maar ook in de unieke architectuur van
het gebouw zelf. Het gebouw is ontworpen door
de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright. De
bouw werd afgerond in 1959. Het spiraalvormige
gedeelte rechts is een grote tentoonstellingshal
die wordt verlicht door een groot dakraam. In
1992 werd een nieuw gedeelte bijgebouwd links.
Fallingwater House, Pennsylvania
Frank Lloyd Wright ontwierp Fallingwater
House, in Bear Run, in 1937 voor de
familie Kaufmann. Hier zien we het deel
van het huis dat boven een natuurlijke
waterval uitsteekt, een ontwerp
overeenkomstig met de mening van
Wright dat de vorm van een gebouw
moet worden bepaald door zijn
omgeving.
in geschrifte heeft Wright bekendheid aan deze,
wel als romantisch gekwalificeerde opvatting van
functionalisme gegeven.
Gaudí, was vnl. werkzaam in Barcelona. Zijn zeer
individualistische bouwwerken, waarin gotische
en Moorse invloed meespeelt, zijn vaak organisch
en grillig van vorm, rijk versierd met veelkleurige
mozaïeken van glas en gebroken tegels en met
origineel smeedwerk. Ze zijn de weerslag van
Casa Batlló
De golvende voorgevel
van Casa Batlló,
ontworpen door de
Catalaanse architect
Antoni Gaudí tussen
1904 en 1907, met
de typerende, florare
ornamentiek.
.
ckv
de stad
organische architectuur
zeer interessante experimenten met structuren en
licht, geïnspireerd op de groeiwetten van de natuur.: Gaudí ontwierp tevens het interieur en vele
onderdelen van het meubilair en de interieurdecoratie. Zijn hoofdwerk is de kerk Sagrada Familia
te Barcelona, waaraan hij de laatste zestien jaar
van zijn leven werkte en waarvan bij zijn dood de
westgevel voltooid was. In 1952 is de bouw, die
in 1930 was gestaakt, weer ter hand genomen
(geplande voltooiing ca. 2020); Gaudí heeft echter geen plannen voor de rest van het bouwwerk
nagelaten. Voor zijn beschermer, graaf Güell,
bouwde Gaudí o.a. het Palacio Güell (1885–1889)
en ontwierp hij het park Güell, waarin een Gaudímuseum is gevestigd. Eveneens in Barcelona
staan zijn grote flatgebouwen, de Casa Batlló
(1907) en de beroemde Casa Milá (1910), waarin
alle wanden ‘golven’ en rechte hoeken ontbreken.
Om de plastische, organische en ornamentele
vormen wordt Gaudí’s stijl tot de Jugendstil gere-
kend. Lang als zonderling bestempeld en alleen
door de surrealisten erkend, heeft Gaudí’s werk
later grote invloed uitgeoefend,
HUNDERTWASSER, houdt zich bezig met milieugerichte architectonische projecten en ontwierp
‘alternatieve woningen’, met groen en bomen op
alle verdiepingen, waaruit alle rechte lijnen als
‘reactionair’ verbannen zijn. Deze architectuur
is verwant aan die van Antonío Gaudí. Bekend
werden voorts het Hundertwasser-Haus in Wenen
(1983–1985) en de verbouw van de St. Barbarakerk in Bärnbach. I
Toen er aan het einde van de twintigste eeuw
Hundertwasser-Haus
Sagrada Familia
De torens van de Templo Expiatorio de la Sagrada Familia
(Kerk van de Heilige Familie), elk meer dan 100 meter
hoog, domineren de skyline van Barcelona. In 1891, negen
jaar nadat met de bouw van de neo-gotische kathedraal
aangevangen was, werd Antoní Gaudí y Cornet de officiële
architect van het project. Het werd zijn persoonlijke obsessie.
Toen Gaudí in 1926 bij een ongeluk omkwam, werd de
kathedraal onafgemaakt gelaten. In de tweede helft van
deze eeuw is de bouw hervat. De kathedraal wordt nu zoveel
mogelijk volgens Gaudí’s oorspronkelijke plan voltooid (ca.
2020).
steeds meer aandacht kwam voor natuur en
milieu, werd het ook duidelijk dat de organische
architectuur in de eenentwintigste eeuw op de
een of andere manier weer zou opbloeien in
plaats van te verdwijnen.
Architectenbureau ALBERTS & VAN HUUT heeft
behoorlijk wat spraakmakende gebouwen gerealiseerd. De hoofdkantoren van de ING en de Gasunie zijn illustratief. Ook in de gezondheidszorg is
Alberts & Van Huut actief. Het kinderpsychiatrisch
ziekenhuis in Alkmaar komt onder meer van de
tekentafels van dit Architectenbureau. In deze
nieuwsbrief de visie van Max van Huut op landschap, stedenbouw en architectuur.
De ontwerpwijze van Alberts Van Huut wordt
de organische architectuur genoemd. Van Huut
hierover: ¨Mensen worden beïnvloed door hun
ckv
de stad
organische architectuur
omgeving. Ze worden niet alleen gevoed door
organisch voedsel, maar ook door geluid en visu-
ele vibraties. Zonder dat we ons daarvan bewust
zijn, bepaalt de omgeving sterk ons wezen. Met
dit als uitgangspunt is het voor
de hand liggend dat architectuur een bepalende rol speelt
in het leven. Hoe, en wat we
bouwen is een uitdrukking van
ons mens- en wereldbeeld.
Kubusactige vormen bepalen
in sterke mate onze rationele
ontwikkeling. Lossere, vrijere
vormen, de zogenoemde organische vormen, doen vriendelijker en harmonischer aan.
Deze vormen bepalen in sterke
mate onze intuïtieve ontwikkeling. In landschap, stedenbouw
en architectuur zullen we deze
ontwikkeling steeds meer waarnemen. In plaats van de eeuwenoude overheersende rechte
hoek, zouden er in de nabije
toekomst wel eens veel meer
Hoofdkantoor Gasunie
creatievere, organische vormen
Het in 1994 voltooide hoofdkantoor van de Gasunie in Groningen is een voorbeeld van kunnen komen.¨
de zogenaamde organische architectuur van Ton Alberts.
Opdrachten
-
-
zoek nog 4 afbeeldingen van gebouwen in ogranische stijl. Leg uit waarom het organische stijl is.
het theater wat je ontwerpt moet organische eigenschappen hebben. Geef aan hoe, en waar je dat hebt toegepast.
De Klerk is de
voorganger van de
Amsterdamse School.
Links en rechts een
schoolvoorbeeld van
hem.

Download Report