Inkijkexemplaar

Verbeelding Bouwbesluit 2012
Bouwfysica
Editie 2014
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 1
05-11-14 17:11
In de Reeks Bouwbesluit Praktijk zijn reeds verschenen:
– Verbeelding Bouwbesluit 2012 Brandveiligheid, editie 2012, ing. D.M. Hellendoorn,
dr.ir. M. van Overveld, ing. H.L. de Witte, ing. P.J. van der Graaf
– Vragen, antwoorden en gelijkwaardigheid Bouwbesluit 2012, editie 2012,
dr.ir. M. van Overveld
– Handboek Bouwbesluit 2012, editie 2013, dr.ir. M. van Overveld
– Brandveiligheidsinstallaties in gebouwen, editie 2013, ing. S. Eggink-Eilander
– Stappenplan Brandveiligheid – Woonfunctie en Kantoorfunctie, editie 2013,
ing. S. Eggink-Eilander
– Praktijkboek Indieningsvereisten, editie 2014, ing. P.J. van der Graaf
– Stappenplan Brandveiligheid – Gezondheidszorgfunctie en Logiesfunctie,
editie 2014, ing. M.I. Berghuis, ing. H.L. de Witte, ing. M.H.S. van Amersfoort
– Verbeelding Bouwbesluit 2012 Algemeen Bouwkundig, editie 2014, ing. D.M. Hellendoorn, ing. M.I. Berghuis, ing. H. Harbers, ing. M.J. Dunnink, ing. P.J. van der
Graaf
– Bouwbesluit 2012, met toelichting en commentaren, editie 2014, ing. P.J. van der
Graaf, ing. M.I. Berghuis, dr.ir. M. van Overveld
Informatie uit de Reeks Bouwbesluit Praktijk is ook online te raadplegen via de website
www.bouwregelsindepraktijk.nl.
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 2
05-11-14 17:11
Verbeelding Bouwbesluit 2012
Bouwfysica
Editie 2014
Reeks Bouwbesluit Praktijk
Auteurs
mw. ing. D.M. (Daphne) Hellendoorn, Nieman Raadgevende Ingenieurs
ing. H. (Martin) Harbers, Nieman Raadgevende Ingenieurs
BIM Media B.V.
Den Haag, 2014
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 3
05-11-14 17:11
Meer informatie over deze en andere publicaties vindt u op www.bimmedia.nl of bij
onze afdeling Klantenservice:
BIM Media Klantenservice
Postbus 16262
2500 BG Den Haag
Tel. (070) 304 67 77
www.bimmedia.nl/service
Omslagontwerp: SD Communicatie, Rotterdam, www.sdcommunicatie.nl
Binnenwerk: az grafisch serviceburo, Den Haag, www.az-gsb.nl
ISBN: 978 94 6245 129 2
NUR: 955
© BIM Media B.V., Den Haag, 2014
Alle rechten voorbehouden. Behalve de door de Auteurswet 1912 gestelde uitzonderingen, mag niets uit
deze uitgave worden verveelvoudigd (waaronder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevensbestand) en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan
ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
De bij toepassing van art. 16b en 17 Auteurswet 1912 wettelijk verschuldigde vergoedingen wegens kopiëren dienen te worden voldaan aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp,
tel.: 023-7997810. Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave in bloemlezingen, readers en an
dere compilatiewerken op grond van art. 16 Auteurswet 1912 dient men zich te wenden tot de stichting
PRO, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, tel.: 023-7997809. Voor het overnemen van een gedeelte van deze
uitgave ten behoeve van commerciële doeleinden dient men zich te wenden tot de uitgever.
Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, kan voor de afwezigheid van
eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden auteur(s), redacteur(en)
en uitgever deswege geen aansprakelijkheid voor de gevolgen van eventueel voorkomende fouten en onvolledigheden.
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system of any
nature, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or
otherwise, without the prior written permission of the publisher.
While every effort has been made to ensure the reliability of the information presented in this publication,
Sdu Uitgevers neither guarantees the accuracy of the data contained herein nor accepts responsibility for
errors or omissions or their consequences.
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 4
05-11-14 17:11
Voorwoord
De uitgave Verbeelding Bouwbesluit 2012 Bouwfysica is de vervanging van de uitgave
Verbeelding Bouwbesluit Bouwfysica van Sdu Uitgevers. Deze uitgave behoort tot de
Reeks Bouwbesluit Praktijk. Vanuit de gedachte ‘een plaatje zegt meer dan duizend
woorden’ is de serie de ‘verbeelding’ ontstaan.
De integrale herziening van deze uitgave is nodig geweest vanwege de inwerkingtreding van Bouwbesluit 2012 sinds 1 april 2012 (inclusief de wijzigingen tot en met
1 juli 2014). Tegelijkertijd is deze uitgave geoptimaliseerd met een verdiepingsslag en
met het toevoegen van praktijkgerichte aandachtspunten bij de tekeningen.
Bij de ontwikkeling van de serie is vooral gekeken naar de doelgroep. Veel gebruikers
van het Bouwbesluit zijn voornamelijk visueel ingesteld. Dit geldt met name voor de
ontwerpende en uitvoerende partijen. Voor hen blijkt het Bouwbesluit nogal eens lastig te doorgronden te zijn en helpen praktische tekeningen om het Bouwbesluit te
kunnen lezen. Dit gold voor Bouwbesluit 2003 en geldt eveneens voor Bouwbesluit
2012.
De verbeelding is alleen bedoeld als uitleg van een bepaald artikel. Het biedt geen
integrale benadering van alle relevante voorschriften voor een bepaald ontwerp of een
bepaalde constructie.
Er is zoveel mogelijk naar gestreefd om de illustraties algemeen toepasbaar te maken.
In sommige gevallen zijn de illustraties echter situatiegebonden.
Verder wordt verwezen naar het Handboek Bouwbesluit 2012, waarin voor diverse
onderwerpen een meer inhoudelijke uitleg van de voorschriften is gegeven.
Veel succes,
Daphne Hellendoorn & Martin Harbers
5
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 5
05-11-14 17:11
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 6
05-11-14 17:11
Inhoud
Voorwoord
5
Leeswijzer
11
1
1.1
1.2
1.3
1.4
1.4.1
1.4.2
1.4.3
Kernbegrippen 1
Bedgebied en bedruimte
Bouwlaag
Gebruiksfunctie
Gebruiksgebied, verblijfsgebied en functiegebied
Verblijfsgebied en functiegebied
Verblijfsruimte en functieruimte
Samenvatting indeling van een gebruiksfunctie in gebieden en
ruimten
Gebruiksoppervlakte
Nevenfunctie
Voor personen bestemde vloer of ruimte
Vrije breedte en vrije hoogte
13
15
17
19
21
23
25
41
2.2
2.3
2.4
Bescherming tegen geluid van buiten 2
Begrip karakteristieke geluidwering van een uitwendige
scheidingsconstructie (GA;k)
Geluid van buiten
Industrie-, weg- of spoorweglawaai
Luchtvaartlawaai
43
45
47
54
3
3.1
3.2
3.3
Bescherming tegen geluid van installaties 3
Begrip karakteristiek installatie-geluidniveau
Aangrenzend perceel
Zelfde perceel
57
59
61
63
4
4.1
4.2
Beperking van galm 4
Begrip geluidsabsorptie
Beperking van galm
67
69
71
1.5
1.6
1.7
1.8
2
2.1
26
31
35
37
39
7
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 7
05-11-14 17:11
inhoud
5
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
Geluidwering tussen ruimten 5
Gewogen contact-geluidniveau
Karakteristiek lucht-geluidniveauverschil
Ander perceel
Verschillende gebruiksfuncties op hetzelfde perceel
Verblijfsruimten van dezelfde woonfunctie
Voorbeeld geluidwering tussen ruimten in een woongebouw
73
75
75
77
81
89
93
6
6.1
6.2
6.3
Wering van vocht 6
Wering van vocht van buiten
Factor van de temperatuur
Wateropname
95
97
103
105
7
7.1
107
7.2
7.3
7.4
7.5
7.6
7.7
7.8
Luchtverversing 7
Luchtverversing verblijfsgebied, verblijfsruimte, toiletruimte en
badruimte
Voorbeeld bepaling ventilatiecapaciteit van een utiliteitsgebouw
Thermisch comfort
Regelbaarheid
Luchtverversing overige ruimten
Plaats van de openingen
Luchtkwaliteit
Voorbeeld ventilatieberekening van een woonfunctie
8
8.1
8.2
Spuivoorziening 8
Capaciteit
Plaats van de opening
159
161
165
9
9.1
9.2
9.3
9.4
9.5
9.6
Toevoer van verbrandingslucht en afvoer van rookgas 9
Aanwezigheid
Capaciteit
Plaats van de opening
Thermisch comfort
Rookdoorlatendheid
Stromingsrichting
167
169
171
179
187
189
191
10
10.1
10.2
Daglicht 10
Begrip equivalente daglichtoppervlakte
Daglichtoppervlakte
193
195
197
109
113
121
123
127
133
139
142
8
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 8
05-11-14 17:11
inhoud
11
11.1
11.2
11.3
11.4
Energiezuinigheid 11
Begrip energieprestatie
Energieprestatiecoëfficiënt
Thermische isolatie
Luchtvolumestroom
Trefwoorden
205
207
209
215
225
227
9
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 9
05-11-14 17:11
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 10
05-11-14 17:11
Leeswijzer
In de Verbeelding Bouwbesluit 2012 Bouwfysica zijn de bouwfisische voorschriften uit
Bouwbesluit 2012 opgenomen. Dit is gedaan per afdeling en in dezelfde volgorde als
in dit besluit.
Opbouw verbeelding
De hoofdstukken zijn als volgt opgebouwd:
– Voorblad: Hierop is aangegeven welke afdeling van Bouwbesluit 2012 is uitgewerkt en welke nieuwbouwartikelen dit betreft. Daaronder is de functionele eis
voor nieuwbouw opgenomen en is aangegeven welke onderwerpen worden
behandeld.
– Linker pagina: Op de linker pagina’s staat steeds de tekst en een toelichting op de
artikelen die op de rechter pagina zijn verbeeld.
– Rechter pagina: Vervolgens zijn de artikelen van Bouwbesluit 2012 op elke rechter pagina verbeeld in de vorm van illustraties, tabellen, definities en aandachtspunten.
illustratie
Dit is een verbeelding van de
inhoud van een artikellid of
artikel.
geldt voor:
2 bijeenkomstfunctie
6 kantoorfunctie
8 onderwijsfunctie
10 winkelfunctie
11 overige gebruiksfunctie
Aansluitend terrein
Aan een bouwwerk grenzend onbebouwd gedeelte van een
perceel of openbaar toegankelijk gebied.
tabel
Naast een artikel of artikellid is in
een tabel aangegeven voor welke
gebruiksfunctie het artikellid van
toepassing is.
definitie
In blauwe kaders zijn definities
aangegeven die van belang zijn
voor de verbeelding.
11
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 11
05-11-14 17:11
leeswijzer
Uitgangspunten
Bij het opstellen van de Verbeelding Bouwbesluit 2012 Bouwfysica is een aantal uitgangspunten aangehouden die handig zijn bij het lezen van deze publicatie.
– Er is voor gekozen om een voorschrift zo compleet mogelijk in een tekening te
verbeelden en alleen daar waar nodig een aandachtspunt in tekst op te nemen.
– Bij de illustraties zijn aandachtspunten opgenomen van zaken waarvan bekend is
dat die in de praktijk als complex worden ervaren en nogal eens discussie opleveren.
– Naast de eenvoudige standaard-situaties (1 op 1 verbeelding van tekst naar illustratie) is ervoor gekozen om soms ook de lastige situaties en uitzonderingen te
verbeelden.
– Ook zaken die niet letterlijk in de wettekst staan, zijn daar waar nodig verduidelijkt, waarbij er zoveel mogelijk wordt doorgedrongen tot de uiteindelijke bedoeling van een voorschrift.
– De meeste afdelingen beginnen met de definitie van een of meerdere bouwfysisch(e) begrip(pen) waar het om gaat in de afdeling. Daarnaast is aangegeven
welke normen van belang zijn voor meer informatie over dit begrip.
– Voor zover grenswaarden (niveaus waaraan moet worden voldaan) zijn genoemd,
zijn steeds de waarden van nieuwbouw aangegeven. De grenswaarden die voor
verbouw en tijdelijke bouw gelden zijn niet weergegeven.
– De gebruiksfuncties woonwagen en bouwwerk geen gebouw zijnde zijn niet
behandeld vanwege het afwijkende karakter van deze functies.
– Artikel 3.4 Luchtvaartlawaai is niet verbeeld omdat dit artikel weinig wordt toegepast. Alleen de Bouwbesluittekst en de toelichting zijn opgenomen.
– Daar waar het niet zinvol of niet goed mogelijk is om een praktisch voorbeeld te
geven, is een abstracte benadering gekozen om het voorschrift zo duidelijk mogelijk uit te leggen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de verschillende begrippen.
Samenhang tussen voorschriften
In deze uitgave zijn voor de verbeelding van een voorschrift voor een aantal gebruiksfuncties meerdere artikelleden of artikelen van een afdeling van Bouwbesluit 2012
gegroepeerd. Het gaat dan om artikelleden of artikelen die nauw met elkaar samenhangen. Het komt voor dat in een artikellid een bepaalde eis wordt gesteld die in een
ander artikellid of soms in een ander artikel wordt gewijzigd. Door dergelijke voorschriften te combineren, is dit duidelijker te verbeelden.
Ook tussen de verschillende afdelingen van Bouwbesluit 2012 is in een aantal situaties
een duidelijke onderlinge samenhang. Dit is, waar dit van belang is, in een aandachtspunt vermeld of in een enkel geval in de illustraties aangegeven.
Trefwoorden
Tot slot treft u achterin deze uitgave een index van de trefwoorden aan, waardoor u de
door u gezochte onderwerpen gemakkelijker terug kunt vinden.
12
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 12
05-11-14 17:11
1
Kernbegrippen 1
In dit hoofdstuk zijn enkele kernbegrippen opgenomen die in deze publicatie vaak
voorkomen. Om de verbeelding juist te interpreteren is het handig om kennis te
nemen van deze kernbegrippen.
De behandelde kernbegrippen die van belang zijn voor het juist interpreteren van de
verbeelding zijn:
– bedgebied en bedruimte;
– bouwlaag;
– gebruiksfunctie;
– gebruiksgebied, verblijfsgebied (en verblijfsruimte) en functiegebied (en functieruimte);
– gebruiksoppervlakte;
– nevenfunctie;
– voor personen bestemde vloer of ruimte;
– vrije breedte en vrije hoogte.
13
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 13
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: bedgebied
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
bedgebied:
verblijfsgebied met een of meer bedruimten.
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: bedruimte
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
bedruimte:
verblijfsruimte bestemd voor een of meer bedden bestemd voor slapen of voor het
verblijf van aan bed gebonden patiënten in die ruimte.
Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: bedgebied en bedruimte
Bedgebied en bedruimte zijn nieuwe begrippen met een bestaande inhoud. Bedgebied komt in de plaats
van verschillende in het Bouwbesluit 2003 gebruikte termen: «verblijfsgebied voor nachtverblijf» in de
woonfunctie, «gedeelte voor slapen» in de kinderopvang, «gedeelte voor aan bed gebonden patiënten» en
«verblijfsgebied voor nachtverblijf voor aan bed gebonden patiënten» in de gezondheidszorgfunctie.
Een bedgebied is dus een bijzondere vorm van een verblijfsgebied en een bedruimte een bijzondere vorm
van een verblijfsruimte.
Zoals een verblijfsruimte altijd in een verblijfsgebied ligt, ligt een bedruimte altijd in een bedgebied. In het
kader van de vrije indeelbaarheid kunnen in een bedgebied naast ten minste één bedruimte ook een of
meer reguliere verblijfs- en andere ruimten liggen. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld een zusterverblijf of spoelkamer in een bedgebied van een ziekenhuis, of een speelruimte in een bedgebied van
een kinderopvang.
Het kan ook voorkomen dat een bepaald gebied van een gebruiksfunctie uitsluitend wordt aangemerkt als
bedgebied, dus zonder ander verblijfsgebied. Opgemerkt wordt dat een reguliere verblijfsruimte in een
bedgebied kan liggen, omdat de eisen aan een bedruimte in de regel zwaarder zijn dan de eisen aan een
reguliere verblijfsruimte. Omgekeerd kan een bedruimte niet in een regulier verblijfsgebied liggen, omdat
aan een bedruimte dus zwaardere eisen worden gesteld dan aan een reguliere verblijfsruimte.
De aangepaste definitie van bedgebied [Stb. 2011, 676], verblijfsgebied met een of meer bedruimten, is
beter dan de eerdere definitie, verblijfsgebied bestemd voor een of meer bedden, toegesneden op de situatie dat in dit gebied een of meer bedruimten aanwezig zijn. In een bedgebied ligt ten minste één bedruimte,
maar er mogen daarnaast ook andere verblijfsruimten liggen.
Met de nieuwe definitie van bedruimte, verblijfsruimte bestemd voor een of meer bedden bestemd voor
slapen of voor het verblijf van een bedgebonden patiënten in die ruimte, wordt expliciet tot uitdrukking
gebracht dat het bij een bedruimte niet gaat om bijvoorbeeld een ruimte voor de opslag van bedden en ook
niet om een ruimte met een rustbed voor een middagslaapje, of een behandel- of operatieruimte in een
ziekenhuis. Een bedruimte betreft louter een ruimte met een of meer bedden waarin kan worden geslapen,
zoals een slaapruimte in een crèche, een hotelkamer of een verpleegruimte in een ziekenhuis.
14
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 14
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
1.1
Bedgebied en bedruimte
Bedgebied
Verblijfsgebied met een of meer bedruimten
Bedruimte
Verblijfsruimte bestemd voor een of meer bedden bestemd voor slapen of
voor het verblijf van aan bed gebonden patiënten in die ruimte.
figuur 1.1
Bedgebied en bedruimte
VR
Verblijfsgebied (VR)
verblijfsruimte
niet dragende wand
15
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 15
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
Tekst uit NEN 2580:2008, onderdeel: bouwlaag
In paragraaf 2.1.6 van de NEN 2580:2008 wordt verstaan onder:
bouwlaag:
deel van een gebouw, dat bestaat uit één of meer ruimten, waarbij de bovenkanten van de
afgewerkte vloeren of van het maaiveld van twee aan elkaar grezende ruimten niet meer
dan 1,5 m in hoogte verschillen.
16
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 16
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
1.2
Bouwlaag
Bouwlaag
Deel van een gebouw, dat bestaat uit één of meer ruimten, waarbij de
bovenkanten van de afgewerkte vloeren of van het maaiveld van twee aan
elkaar grenzende ruimten niet meer dan 1,5 m in hoogte verschillen.
figuur 1.2
Eén bouwlaag met vloeren die met een trap zijn verbonden
figuur 1.3
Eén bouwlaag als trapvormige vloer
Aandachtspunten
– In Bouwbesluit 2012 is geen definitie van bouwlaag gegeven. In de praktijk wordt daarom
uitgegaan van de definitie die in onderdeel 2.1.6 van NEN 2580:2008 is opgenomen.
– In Bouwbesluit 2012 is eveneens niet bepaald wanneer sprake is van een trapvormige vloer. In
de praktijk wordt ervan uitgegaan dat de delen van de vloer waarop de stoelen staan (die
onderling geen hoogteverschil > 1,5 m hebben) een trapvormige vloer vormen.
17
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 17
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksfunctie
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
gebruiksfunctie:
gedeelten van een of meer bouwwerken die dezelfde gebruiksbestemming hebben en die
tezamen een gebruikseenheid vormen.
Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksfunctie
Onder gebruiksfunctie wordt verstaan de gedeelten van een of meer bouwwerken die eenzelfde gebruiksbestemming hebben en die tezamen een gebruikseenheid vormen. Die bouwwerken of gedeelten daarvan
liggen op hetzelfde perceel of dezelfde standplaats. In een gebruiksfunctie vinden de voor die gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten plaats. Dit besluit onderscheidt twaalf (hoofd)gebruiksfuncties (zie hiervoor het tweede lid). Afhankelijk van het niveau van voorschriften kunnen de gebruiksfuncties nader ingedeeld worden in subgebruiksfuncties (zie hiervoor het derde lid).
Een gebruiksfunctie bestaat uit een of meer niet-gemeenschappelijke ruimten. Soms deelt een gebruiksfunctie bepaalde ruimten, routes of voorzieningen met andere gebruiksfuncties. Dit zijn dan gemeenschappelijke ruimten, routes respectievelijk voorzieningen. In een bouwwerk kunnen zich, naar ter beoordeling
van de aanvrager, verschillende gebruiksfuncties bevinden. Zo kunnen er in een kantoorgebouw naast een
of meer kantoorfuncties, bijvoorbeeld ook bijeenkomstfuncties (vergaderzalen en bedrijfsrestaurant) zijn.
Bij aanvraag van een vergunning voor het bouwen geeft de aanvrager de gebruiksbestemming(en) van de
te onderscheiden delen van het bouwwerk aan.
18
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 18
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
1.3
Gebruiksfunctie
Gebruiksfunctie
Gedeelten van een of meer bouwwerken die dezelfde gebruiksbestemming hebben en die tezamen een gebruikseenheid vormen.
figuur 1.4
geldt voor:
1 woonfunctie
2 bijeenkomstfunctie
3 celfunctie
4 gezondheidszorgfunctie
5 industriefunctie
6 kantoorfunctie
7 logiesfunctie
8 onderwijsfunctie
9 sportfunctie
10 winkelfunctie
11 overige gebruiksfunctie
Indeling grondgebonden woning met buitenbering in gebruiksfuncties
Woning
begane grond
Woning
begane grond
berging
< 50 m2
berging
< 50 m2
indeling gebruiksfunctie
verdieping
verdieping
woonfunctie
overige gebruiksfunctie
Aandachtspunt
In bovenstaand figuur is de indeling in gebruiksfuncties gegeven voor een grondgebonden woning en
buitenberging.
In paragraaf 1.4 is aangegeven uit welke gebieden en ruimten een gebruiksfunctie bestaat.
19
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 19
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksgebied
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
gebruiksgebied:
vrij indeelbaar gedeelte van een gebruiksfunctie waar voor de gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten plaatsvinden, dat bestaat uit een of meer op dezelfde bouwlaag gelegen
ruimten gelegen in een brandcompartiment die niet door een dragende scheidingsconstructie van elkaar zijn gescheiden en die geen toiletruimte, badruimte, technische
ruimte of verkeersruimte zijn, tenzij die ruimte zelf een functieruimte is.
Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksgebied
Met gebruiksgebied wordt aangeduid het vrij indeelbare gedeelte van een gebruiksfunctie dat bestaat uit
(op dezelfde bouwlaag gelegen) ruimten gelegen in een brandcompartiment die niet door een dragende
scheidingsconstructie van elkaar zijn gescheiden. waarin de voor die gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten plaatsvinden [Stb. 2011, 676]. Het gaat in deze nieuwe definitie niet meer om (op dezelfde bouwlaag
gelegen) aangrenzende ruimten die niet door een dragende of brandwerende scheidingsconstructie van
elkaar zijn gescheiden, maar om (op dezelfde bouwlaag gelegen) ruimten gelegen in een brandcompartiment die niet door een dragende scheidingsconstructie van elkaar zijn gescheiden. Door deze aanpassing
is bijvoorbeeld niet elk beschermd subbrandcompartiment meer een eigen gebruiksgebied, want een
gebruiksgebied omvat een aantal ruimten die binnen de contouren van dat gebied liggen.
In het tweede lid [van artikel 1.1] is per gebruiksfunctie aangegeven wat de kenmerkende activiteiten van
de verschillende gebruiksfuncties zijn. Afhankelijk van het type gebruiksfunctie kan een gebruiksgebied
worden onderverdeeld in verblijfsgebieden en functiegebieden, die weer een nadere onderverdeling kunnen hebben in een bedgebied met bedruimten of verblijfsruimten en andere ruimten, respectievelijk functieruimten en andere ruimten.
Toiletruimten, badruimten, technische ruimten en verkeersruimten zijn geen onderdeel van een gebruiksgebied. Uitzondering hierop is een op zichzelf staand gebouw met dergelijke voorzieningen, zoals een sanitairgebouw op een camping. Bij een sanitairgebouw is het gebruik van het sanitair kenmerkend voor het
gebruik van dat gebouw. Zodoende zijn de toilet- en badruimten functieruimten in het functiegebied van de
gebruiksfunctie van het sanitairgebouw (overige gebruiksfunctie).
20
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 20
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
1.4
Gebruiksgebied, verblijfsgebied en functiegebied
Gebruiksgebied
Vrij indeelbaar gedeelte van een gebruiksfunctie waar voor de gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten plaatsvinden, dat bestaat uit een of meer
op dezelfde bouwlaag gelegen ruimten gelegen in een brandcompartiment
die niet door een dragende scheidingsconstructie van elkaar zijn
gescheiden en die geen toiletruimte, badruimte, technische ruimte of
verkeersruimte zijn, tenzij die ruimte zelf een functieruimte is.
figuur 1.5
Vereisten voor een gebruiksgebied
Ligt op één bouwlaag (zie § 1.2)
FG
BR
TR
TNR
VKR
= GG = gebruiksgebied
= VG = verblijfsgebied
= functiegebied
= badruimte
= toiletruimte
= technische ruimte
= verkeersruimte
= dragende wand
= niet-dragende wand
= brandcompartiment
Aandachtspunt
Een verkeersruimte (VKR) mag niet in een gebruiksgebied liggen, maar een verkeersroute wel.
21
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 21
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: verblijfsgebied
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
verblijfsgebied:
gebruiksgebied of een gedeelte daarvan voor het verblijven van personen.
Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: verblijfsgebied
Een verblijfsgebied is een gebruiksgebied of gedeelte daarvan voor het verblijven van personen en een
verblijfsruimte is een in een verblijfsgebied gelegen ruimte voor het verblijven van personen. Hiermee is
duidelijk dat een verblijfsruimte altijd in een verblijfsgebied ligt. Een verblijfsgebied kan worden opgedeeld
in verblijfsruimten en andere ruimten. De voorschriften voor een verblijfsgebied en een verblijfsruimte zijn
afgestemd op het verblijven van mensen. Met het stellen van eisen aan een verblijfsgebied is tevens een
minimumniveau voor de verblijfsruimte gewaarborgd. Op deze wijze wordt zoveel mogelijk recht gedaan
aan de vrije indeelbaarheid van het verblijfsgebied. De aanvrager van de omgevingsvergunning voor het
bouwen kan binnen grenzen zelf aangeven welk deel van de gebruiksfunctie wordt benoemd als gebruiksgebied, verblijfsgebied en verblijfsruimte. Vervolgens zal het bevoegd gezag het bouwplan toetsen aan de
randvoorwaarden die Bouwbesluit 2012 ter zake geeft. Bij bijvoorbeeld een kantoorfunctie moeten de
werkvertrekken voor administratieve werkzaamheden en bij een school de klaslokalen als verblijfsruimten
worden aangemerkt.
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: functiegebied
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
functiegebied:
gebruiksgebied of een gedeelte daarvan, waar de voor die gebruiksfunctie kenmerkende
activiteiten, niet zijnde het verblijven van personen, plaatsvinden.
Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: functiegebied
Functiegebied en functieruimte zijn begrippen die in de plaats komen van de oude begrippen «verblijfsgebied» en «verblijfsruimte niet bestemd voor het verblijven van personen». Een gebied of een ruimte kan in
bepaalde gevallen zijn bedoeld voor activiteiten waarbij het verblijven van mensen geen rol van betekenis
speelt. Dan is er sprake van een functiegebied of een functieruimte. Het functiegebied ligt in het gebruiksgebied van een gebruiksfunctie. Een functieruimte is vervolgens een in een functiegebied gelegen ruimte.
Het bewerken of verhandelen van materialen of goederen, het verlenen van diensten, of het beoefenen van
sport zijn voorbeelden van kenmerkende activiteiten die gepaard gaan met het verblijven van personen
zodat de betreffende ruimte zal moeten voldoen aan de eisen voor een verblijfsgebied of verblijfsruimte.
Een toilet- of douchegebouw op een camping is een voorbeeld van een bouwwerk waarbij het kenmerkende gebruik zich hoofdzakelijk richt op toilet- en badruimten. De toilet- en badruimten zijn dus de in het
functiegebied van het sanitairgebouw gelegen functieruimten.
22
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 22
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
1.4.1
Verblijfsgebied en functiegebied
Functiegebied
Gebruiksgebied of een gedeelte daarvan, waar de voor die gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten, niet zijnde het verblijven van personen,
plaatsvinden.
Verblijfsgebied
Gebruiksgebied of een gedeelte daarvan voor het verblijven van personen.
figuur 1.6
Breedte verblijfsgebied en
functiegebied
FG
gebruiksgebied (GG)
verblijfsgebied (VG)
functiegebied
dragende wand
Aandachtspunten
– In een GG ligt geen andere ruimten dan òf een FG òf een VG. Alleen bij een industriefunctie kan
in een GG zowel een VG als een FG liggen.
– Een GG waarin een VG ligt moet aan de afmetingseisen van een VG. Zie hiervoor afdeling 4.1 van
Bouwbesluit 2012.
– De minimale hoogte van een VG hoeft geen vrije hoogte te zijn (zie § 1.8 voor het begrip vrije
hoogte).
– Voor een FG gelden alleen afmetingseisen voor een voor personen bestemde ruimte. Deze
ruimte moet voldoen aan de minimale vrije hoogte en vrije breedte van een vluchtroute.
23
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 23
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: verblijfsruimte
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
verblijfsruimte:
in een verblijfsgebied gelegen ruimte voor het verblijven van personen.
Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: verblijfsruimte
Een verblijfsgebied is een gebruiksgebied of gedeelte daarvan voor het verblijven van personen en een
verblijfsruimte is een in een verblijfsgebied gelegen ruimte voor het verblijven van personen. Hiermee is
duidelijk dat een verblijfsruimte altijd in een verblijfsgebied ligt. Een verblijfsgebied kan worden opgedeeld
in verblijfsruimten en andere ruimten. De voorschriften voor een verblijfsgebied en een verblijfsruimte zijn
afgestemd op het verblijven van mensen. Met het stellen van eisen aan een verblijfsgebied is tevens een
minimumniveau voor de verblijfsruimte gewaarborgd. Op deze wijze wordt zoveel mogelijk recht gedaan
aan de vrije indeelbaarheid van het verblijfsgebied. De aanvrager van de omgevingsvergunning voor het
bouwen kan binnen grenzen zelf aangeven welk deel van de gebruiksfunctie wordt benoemd als gebruiksgebied, verblijfsgebied en verblijfsruimte. Vervolgens zal het bevoegd gezag het bouwplan toetsen aan de
randvoorwaarden die Bouwbesluit 2012 ter zake geeft. Bij bijvoorbeeld een kantoorfunctie moeten de
werkvertrekken voor administratieve werkzaamheden en bij een school de klaslokalen als verblijfsruimten
worden aangemerkt.
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: functieruimte
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
functieruimte:
in een functiegebied gelegen ruimte.
Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: functieruimte
Functiegebied en functieruimte zijn begrippen die in de plaats komen van de oude begrippen «verblijfsgebied» en «verblijfsruimte niet bestemd voor het verblijven van personen». Een gebied of een ruimte kan in
bepaalde gevallen zijn bedoeld voor activiteiten waarbij het verblijven van mensen geen rol van betekenis
speelt. Dan is er sprake van een functiegebied of een functieruimte. Het functiegebied ligt in het gebruiksgebied van een gebruiksfunctie. Een functieruimte is vervolgens een in een functiegebied gelegen ruimte.
Het bewerken of verhandelen van materialen of goederen, het verlenen van diensten, of het beoefenen van
sport zijn voorbeelden van kenmerkende activiteiten die gepaard gaan met het verblijven van personen
zodat de betreffende ruimte zal moeten voldoen aan de eisen voor een verblijfsgebied of verblijfsruimte.
Een toilet- of douchegebouw op een camping is een voorbeeld van een bouwwerk waarbij het kenmerkende gebruik zich hoofdzakelijk richt op toilet- en badruimten. De toilet- en badruimten zijn dus de in het
functiegebied van het sanitairgebouw gelegen functieruimten.
24
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 24
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
1.4.2
Verblijfsruimte en functieruimte
Functieruimte
In een functiegebied gelegen ruimte.
Verblijfsruimte
In een verblijfsgebied gelegen ruimte voor het verblijven van personen.
figuur 1.7
figuur 1.8
Indelen in verblijfsruimten en functieruimten
VR
FG
FR
= GG = gebruiksgebied
= VG = verblijfsgebied
= verblijfsruimte
= functiegebied
= functieruimte
= dragende wand
= niet-dragende wand
Voorbeeld indeling verblijfsgebied
Aandachtspunten
– Voor een VR is dezelfde minimale hoogte voorgeschreven als voor het VG waarin die VR ligt.
– Elke VR van een woonfunctie en een VR in een toegankelijkheidssector van een logiesfunctie is
een minimale breedte voorgeschreven.
– Voor elke VR in een toegankelijkheidssector van een logiesfunctie is een minimale vloeroppervlakte voorgeschreven. Voor een woonfunctie is dit slechts voor één VR gedaan. Dit is het
“woonmatje”.
25
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 25
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
1.4.3
figuur 1.9
Samenvatting indeling van een gebruiksfunctie in gebieden en ruimten
Venn-diagram van de indeling in gebieden en ruimten van een gebruiksfunctie
Aandachtspunt
In bovenstaand figuur is schematisch de indeling van een gebruiksfunctie in gebieden en ruimten
gegeven. In de volgende figuren is dit toegelicht voor een grondgebonden woning en buitenberging.
figuur 1.10
Indeling grondgebonden woning en buitenberging in gebruikfuncties
Woning
begane grond
Woning
begane grond
berging
< 50 m2
berging
< 50 m2
verdieping
verdieping
indeling gebruiksfunctie
woonfunctie
overige gebruiksfunctie
26
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 26
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
figuur 1.11
Indeling grondgebonden woning en buitenberging in gebruiksgebieden
Woning
begane grond
Woning
begane grond
berging
< 50 m2
verdieping
berging
< 50 m2
verdieping
indeling gebruiksgebied
gebruiksgebied woonfunctie
gebruiksgebied overige gebruiksfunctie
figuur 1.12
Indeling grondgebonden woning en buitenberging in verblijfsgebieden en
functiegebieden
Woning
begane grond
Woning
begane grond
berging
< 50 m2
verdieping
berging
< 50 m2
verdieping
indeling verblijfsgebied / functiegebied
verblijfsgebied
functiegebied
27
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 27
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
figuur 1.13
Indeling grondgebonden woning en buitenberging in verblijfsruimten en
functieruimten
Woning
begane grond
Woning
berging
< 50 m2
verdieping
berging
< 50 m2
verdieping
begane grond
indeling verblijfsruimte / functieruimte
verblijfsruimte (VR)
Functieruimte (FR)
28
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 28
05-11-14 17:11
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 29
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksoppervlakte
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
gebruiksoppervlakte:
gebruiksoppervlakte als bedoeld in NEN 2580.
Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksoppervlakte
Onder de gebruiksoppervlakte als bedoeld in NEN 2580 wordt verstaan het totaal van de tussen omsluitende wanden gelegen vloeroppervlakten van in een bepaalde gebruiksfunctie gelegen ruimten. Tot die
gebruiksoppervlakte worden niet gerekend de oppervlakten die worden ingenomen door dragende constructieonderdelen, de oppervlakten van vloeren waarboven een hoogte aanwezig is van minder dan 1,5 m
en de vloeroppervlakten van bijvoorbeeld een buiten een eengezinswoning in een woongebouw gelegen
gemeenschappelijke verkeersruimte of technische ruimte. De gebruiksoppervlakte van een in een woongebouw gelegen woning bestaat uit het totaal van de tussen omsluitende wanden gelegen vloeroppervlakten van de niet-gemeenschappelijke ruimten van de woonfunctie (woning), vermeerderd met het evenredig
deel van bepaalde, in het woongebouw gelegen gemeenschappelijke ruimten waarop die woning is aangewezen. Op eenzelfde wijze kan de in NEN 2580:2008 bedoelde gebruiksoppervlakte worden bepaald van
bijvoorbeeld een brandcompartiment of een afzonderlijke ruimte, met dien verstande dat daarbij geen vermeerdering met een evenredig deel van gemeenschappelijke ruimten plaatsvindt.
30
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 30
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
1.5
figuur 1.14
Gebruiksoppervlakte
Gebruiksoppervlakte
= GO = gebruiksoppervlakte
31
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 31
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
In onderdeel 4.1 van NEN 2580:2008 is de wijze waarop de oppervlakte van een vloer
moet worden bepaald als volgt omschreven:
De oppervlakte van een vloer moet worden bepaald als de oppervlakte van de verticale projectie op het horizontale vlak.
Vloeroppervlakten moeten in vierkante meter (m²) worden uitgedrukt. Het aantal cijfers achter de komma is afhankelijk van de grootte van de oppervlakte, volgens tabel 1:
Tabel 1
Afrondingsregels oppervlakten
Af te ronden oppervlakte m²
Minimaal aantal cijfers achter de komma
< 10
2
10 < 100
1
≥ 100
0
Bij de bepaling van de grenslijn van een vloeroppervlakte moet worden genegeerd:
een nis, een uitsparing en een uitspringend bouwdeel, indien het grondvlak daarvan
kleiner is dan 0,5 m2.
In onderdeel 4.5.1 van NEN 2580:2008 is de vloeroppervlakte die moet worden meegerekend bij de bepaling van de GO als volgt omschreven:
De GO van een ruimte of een groep van ruimten is de oppervlakte, gemeten op vloerniveau, tussen de opgaande scheidingsconstructies, die de desbetreffende ruimte of
groep van ruimten omhullen.
Bij de bepaling van de GO worden niet meegerekend:
– de oppervlakte van delen van vloeren, waarboven de netto-hoogte kleiner is dan
1,5 m, met uitzondering van vloeren onder trappen, hellingbanen e.d.;
– een liftschacht;
– een trapgat, schalmgat of vide, indien de oppervlakte daarvan groter is dan of
gelijk is aan 4 m²;
– een vrijstaande bouwconstructie (niet zijnde een trap) indien de horizontale doorsnede daarvan groter is dan of gelijk is aan 0,5 m²;
– een leidingschacht, indien de horizontale doorsnede daarvan groter is dan of
gelijk is aan 0,5 m²;
– een dragende binnenwand.
32
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 32
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
figuur 1.15
Fragmenten uit figuur 1.14
= GO = gebruiksoppervlakte
33
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 33
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: nevenfunctie
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
nevenfunctie:
gebruiksfunctie die ten dienste staat van een andere gebruiksfunctie.
Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: nevenfunctie
Een nevenfunctie is een gebruiksfunctie die ten dienste staat van een andere gebruiksfunctie. Bij een
nevenfunctie kan gedacht worden aan een buitenberging bij een woning, een kantoor aan huis, een fietsenstalling bij een kantoor, een werkplaats in een gevangeniscomplex, of een liftschacht bij een tunnel.
Een nevenfunctie moet in ieder geval aan de eisen voldoen die gelden voor de eigen gebruiksfuntie van die
nevenfunctie. Zo moet een kantoor aan huis in beginsel voldoen aan de eisen voor een kantoorfunctie. Aan
een nevenfunctie kunnen in dit besluit extra eisen worden gesteld of eisen buiten werking worden gesteld.
Dit hangt af van het specifieke onderwerp en van de specifieke hoofdfunctie. Zo mag bijvoorbeeld een
nevenfunctie (kantoor aan huis) van een woonfunctie in hetzelfde brandcompartiment liggen als de woonfunctie en zijn de eisen aan vluchtroutes voor een nevenfunctie bij een celfunctie afgestemd op het bijzondere veiligheidsregime dat voor die celfunctie geldt.
34
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 34
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
1.6
Nevenfunctie
Nevenfunctie
Gebruiksfunctie die ten dienste staat van een andere gebruiksfunctie.
figuur 1.16
Voorbeeld nevenfuncties van een woonfunctie
BR
TR
TNR
VKR
figuur 1.17
badruimte
toiletruimte
technische ruimte
verkeersruimte
Voorbeeld nevenfuncties van een industriefunctie
Aandachtspunt
Het heeft alleen zin om een gebruiksfunctie als nevenfunctie van een andere gebruiksfunctie te
benoemen als er voor die nevenfunctie als zodanig specifieke eisen gelden.
35
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 35
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: voor personen bestemde vloer of ruimte
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
voor personen bestemde vloer of ruimte:
vloer of ruimte waarvan het kenmerkende gebruik verbonden is met de aanwezigheid
van personen.
Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: voor personen bestemde vloer of ruimte
Een voor personen bestemde vloer of ruimte is een vloer of ruimte waarvan het kenmerkende gebruik verbonden is met de aanwezigheid van personen. Met andere woorden, er moet worden aangenomen dat bij
regulier gebruik op die vloer of in die ruimte mensen aanwezig zijn. Een technische ruimte is daarom in de
regel geen voor personen bestemde ruimte. Het kenmerkend gebruik van die ruimte is de aanwezigheid en
het functioneren van een installatie, niet de incidentele aanwezigheid en werkzaamheden van onderhoudsmonteurs. Moet er voor de bediening van die installatie personeel aanwezig zijn, dan is de ruimte wel een
voor personen bestemde ruimte.
36
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 36
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
1.7
Voor personen bestemde vloer of ruimte
Voor personen bestemde vloer of ruimte
Vloer of ruimte waarvan het kenmerkende gebruik verbonden is met de
aanwezigheid van personen.
figuur 1.18
Voor personen bestemde vloer of ruimte
TR
BR
TNR
toiletruimte
badruimte
technische ruimte
voor personen bestemde vloer
niet voor personen bestemde vloer
37
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 37
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: vrije breedte
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
vrije breedte:
kleinste afstand tussen constructieonderdelen aan weerskanten van een doorgang.
Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: vrije hoogte
Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan
onder:
vrije hoogte:
vrije hoogte als bedoeld in NEN 2580.
In onderdeel 2.3.4 van NEN 2580:2008 is vrije hoogte als volgt gedefinieerd:
Verticale afstand tussen de bovenkant van een afgewerkte vloer of maaiveld en de onderkant
van het laagst daarboven gelegen constructieonderdeel.
OPMERKING Voor de vrije hoogte boven een trap of gang is het hiervoor gestelde van overeenkomstige toepassing, zij het dat leuningen buiten beschouwing blijven.
38
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 38
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
1.8
Vrije breedte en vrije hoogte
Vrije breedte
Kleinste afstand tussen constructieonderdelen aan weerskanten van een
doorgang.
Vrije hoogte
Verticale afstand tussen de bovenkant van een afgewerkte vloer of het
maaiveld en de onderkant van het laagste, daarboven gelegen constructieonderdeel.
figuur 1.19
Vrije breedte
figuur 1.20
figuur 1.21
Vrije hoogte bij een trap
Vrije hoogte
39
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 39
05-11-14 17:11
1 kernbegrippen
figuur 1.22
Vrije doorgang vluchtroute
40
Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 40
05-11-14 17:11