Verbeelding Bouwbesluit 2012 Bouwfysica Editie 2014 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 1 05-11-14 17:11 In de Reeks Bouwbesluit Praktijk zijn reeds verschenen: – Verbeelding Bouwbesluit 2012 Brandveiligheid, editie 2012, ing. D.M. Hellendoorn, dr.ir. M. van Overveld, ing. H.L. de Witte, ing. P.J. van der Graaf – Vragen, antwoorden en gelijkwaardigheid Bouwbesluit 2012, editie 2012, dr.ir. M. van Overveld – Handboek Bouwbesluit 2012, editie 2013, dr.ir. M. van Overveld – Brandveiligheidsinstallaties in gebouwen, editie 2013, ing. S. Eggink-Eilander – Stappenplan Brandveiligheid – Woonfunctie en Kantoorfunctie, editie 2013, ing. S. Eggink-Eilander – Praktijkboek Indieningsvereisten, editie 2014, ing. P.J. van der Graaf – Stappenplan Brandveiligheid – Gezondheidszorgfunctie en Logiesfunctie, editie 2014, ing. M.I. Berghuis, ing. H.L. de Witte, ing. M.H.S. van Amersfoort – Verbeelding Bouwbesluit 2012 Algemeen Bouwkundig, editie 2014, ing. D.M. Hellendoorn, ing. M.I. Berghuis, ing. H. Harbers, ing. M.J. Dunnink, ing. P.J. van der Graaf – Bouwbesluit 2012, met toelichting en commentaren, editie 2014, ing. P.J. van der Graaf, ing. M.I. Berghuis, dr.ir. M. van Overveld Informatie uit de Reeks Bouwbesluit Praktijk is ook online te raadplegen via de website www.bouwregelsindepraktijk.nl. Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 2 05-11-14 17:11 Verbeelding Bouwbesluit 2012 Bouwfysica Editie 2014 Reeks Bouwbesluit Praktijk Auteurs mw. ing. D.M. (Daphne) Hellendoorn, Nieman Raadgevende Ingenieurs ing. H. (Martin) Harbers, Nieman Raadgevende Ingenieurs BIM Media B.V. Den Haag, 2014 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 3 05-11-14 17:11 Meer informatie over deze en andere publicaties vindt u op www.bimmedia.nl of bij onze afdeling Klantenservice: BIM Media Klantenservice Postbus 16262 2500 BG Den Haag Tel. (070) 304 67 77 www.bimmedia.nl/service Omslagontwerp: SD Communicatie, Rotterdam, www.sdcommunicatie.nl Binnenwerk: az grafisch serviceburo, Den Haag, www.az-gsb.nl ISBN: 978 94 6245 129 2 NUR: 955 © BIM Media B.V., Den Haag, 2014 Alle rechten voorbehouden. Behalve de door de Auteurswet 1912 gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd (waaronder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevensbestand) en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De bij toepassing van art. 16b en 17 Auteurswet 1912 wettelijk verschuldigde vergoedingen wegens kopiëren dienen te worden voldaan aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, tel.: 023-7997810. Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave in bloemlezingen, readers en an dere compilatiewerken op grond van art. 16 Auteurswet 1912 dient men zich te wenden tot de stichting PRO, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, tel.: 023-7997809. Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave ten behoeve van commerciële doeleinden dient men zich te wenden tot de uitgever. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, kan voor de afwezigheid van eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden auteur(s), redacteur(en) en uitgever deswege geen aansprakelijkheid voor de gevolgen van eventueel voorkomende fouten en onvolledigheden. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system of any nature, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the prior written permission of the publisher. While every effort has been made to ensure the reliability of the information presented in this publication, Sdu Uitgevers neither guarantees the accuracy of the data contained herein nor accepts responsibility for errors or omissions or their consequences. Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 4 05-11-14 17:11 Voorwoord De uitgave Verbeelding Bouwbesluit 2012 Bouwfysica is de vervanging van de uitgave Verbeelding Bouwbesluit Bouwfysica van Sdu Uitgevers. Deze uitgave behoort tot de Reeks Bouwbesluit Praktijk. Vanuit de gedachte ‘een plaatje zegt meer dan duizend woorden’ is de serie de ‘verbeelding’ ontstaan. De integrale herziening van deze uitgave is nodig geweest vanwege de inwerkingtreding van Bouwbesluit 2012 sinds 1 april 2012 (inclusief de wijzigingen tot en met 1 juli 2014). Tegelijkertijd is deze uitgave geoptimaliseerd met een verdiepingsslag en met het toevoegen van praktijkgerichte aandachtspunten bij de tekeningen. Bij de ontwikkeling van de serie is vooral gekeken naar de doelgroep. Veel gebruikers van het Bouwbesluit zijn voornamelijk visueel ingesteld. Dit geldt met name voor de ontwerpende en uitvoerende partijen. Voor hen blijkt het Bouwbesluit nogal eens lastig te doorgronden te zijn en helpen praktische tekeningen om het Bouwbesluit te kunnen lezen. Dit gold voor Bouwbesluit 2003 en geldt eveneens voor Bouwbesluit 2012. De verbeelding is alleen bedoeld als uitleg van een bepaald artikel. Het biedt geen integrale benadering van alle relevante voorschriften voor een bepaald ontwerp of een bepaalde constructie. Er is zoveel mogelijk naar gestreefd om de illustraties algemeen toepasbaar te maken. In sommige gevallen zijn de illustraties echter situatiegebonden. Verder wordt verwezen naar het Handboek Bouwbesluit 2012, waarin voor diverse onderwerpen een meer inhoudelijke uitleg van de voorschriften is gegeven. Veel succes, Daphne Hellendoorn & Martin Harbers 5 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 5 05-11-14 17:11 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 6 05-11-14 17:11 Inhoud Voorwoord 5 Leeswijzer 11 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.4.1 1.4.2 1.4.3 Kernbegrippen 1 Bedgebied en bedruimte Bouwlaag Gebruiksfunctie Gebruiksgebied, verblijfsgebied en functiegebied Verblijfsgebied en functiegebied Verblijfsruimte en functieruimte Samenvatting indeling van een gebruiksfunctie in gebieden en ruimten Gebruiksoppervlakte Nevenfunctie Voor personen bestemde vloer of ruimte Vrije breedte en vrije hoogte 13 15 17 19 21 23 25 41 2.2 2.3 2.4 Bescherming tegen geluid van buiten 2 Begrip karakteristieke geluidwering van een uitwendige scheidingsconstructie (GA;k) Geluid van buiten Industrie-, weg- of spoorweglawaai Luchtvaartlawaai 43 45 47 54 3 3.1 3.2 3.3 Bescherming tegen geluid van installaties 3 Begrip karakteristiek installatie-geluidniveau Aangrenzend perceel Zelfde perceel 57 59 61 63 4 4.1 4.2 Beperking van galm 4 Begrip geluidsabsorptie Beperking van galm 67 69 71 1.5 1.6 1.7 1.8 2 2.1 26 31 35 37 39 7 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 7 05-11-14 17:11 inhoud 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 Geluidwering tussen ruimten 5 Gewogen contact-geluidniveau Karakteristiek lucht-geluidniveauverschil Ander perceel Verschillende gebruiksfuncties op hetzelfde perceel Verblijfsruimten van dezelfde woonfunctie Voorbeeld geluidwering tussen ruimten in een woongebouw 73 75 75 77 81 89 93 6 6.1 6.2 6.3 Wering van vocht 6 Wering van vocht van buiten Factor van de temperatuur Wateropname 95 97 103 105 7 7.1 107 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 Luchtverversing 7 Luchtverversing verblijfsgebied, verblijfsruimte, toiletruimte en badruimte Voorbeeld bepaling ventilatiecapaciteit van een utiliteitsgebouw Thermisch comfort Regelbaarheid Luchtverversing overige ruimten Plaats van de openingen Luchtkwaliteit Voorbeeld ventilatieberekening van een woonfunctie 8 8.1 8.2 Spuivoorziening 8 Capaciteit Plaats van de opening 159 161 165 9 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 Toevoer van verbrandingslucht en afvoer van rookgas 9 Aanwezigheid Capaciteit Plaats van de opening Thermisch comfort Rookdoorlatendheid Stromingsrichting 167 169 171 179 187 189 191 10 10.1 10.2 Daglicht 10 Begrip equivalente daglichtoppervlakte Daglichtoppervlakte 193 195 197 109 113 121 123 127 133 139 142 8 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 8 05-11-14 17:11 inhoud 11 11.1 11.2 11.3 11.4 Energiezuinigheid 11 Begrip energieprestatie Energieprestatiecoëfficiënt Thermische isolatie Luchtvolumestroom Trefwoorden 205 207 209 215 225 227 9 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 9 05-11-14 17:11 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 10 05-11-14 17:11 Leeswijzer In de Verbeelding Bouwbesluit 2012 Bouwfysica zijn de bouwfisische voorschriften uit Bouwbesluit 2012 opgenomen. Dit is gedaan per afdeling en in dezelfde volgorde als in dit besluit. Opbouw verbeelding De hoofdstukken zijn als volgt opgebouwd: – Voorblad: Hierop is aangegeven welke afdeling van Bouwbesluit 2012 is uitgewerkt en welke nieuwbouwartikelen dit betreft. Daaronder is de functionele eis voor nieuwbouw opgenomen en is aangegeven welke onderwerpen worden behandeld. – Linker pagina: Op de linker pagina’s staat steeds de tekst en een toelichting op de artikelen die op de rechter pagina zijn verbeeld. – Rechter pagina: Vervolgens zijn de artikelen van Bouwbesluit 2012 op elke rechter pagina verbeeld in de vorm van illustraties, tabellen, definities en aandachtspunten. illustratie Dit is een verbeelding van de inhoud van een artikellid of artikel. geldt voor: 2 bijeenkomstfunctie 6 kantoorfunctie 8 onderwijsfunctie 10 winkelfunctie 11 overige gebruiksfunctie Aansluitend terrein Aan een bouwwerk grenzend onbebouwd gedeelte van een perceel of openbaar toegankelijk gebied. tabel Naast een artikel of artikellid is in een tabel aangegeven voor welke gebruiksfunctie het artikellid van toepassing is. definitie In blauwe kaders zijn definities aangegeven die van belang zijn voor de verbeelding. 11 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 11 05-11-14 17:11 leeswijzer Uitgangspunten Bij het opstellen van de Verbeelding Bouwbesluit 2012 Bouwfysica is een aantal uitgangspunten aangehouden die handig zijn bij het lezen van deze publicatie. – Er is voor gekozen om een voorschrift zo compleet mogelijk in een tekening te verbeelden en alleen daar waar nodig een aandachtspunt in tekst op te nemen. – Bij de illustraties zijn aandachtspunten opgenomen van zaken waarvan bekend is dat die in de praktijk als complex worden ervaren en nogal eens discussie opleveren. – Naast de eenvoudige standaard-situaties (1 op 1 verbeelding van tekst naar illustratie) is ervoor gekozen om soms ook de lastige situaties en uitzonderingen te verbeelden. – Ook zaken die niet letterlijk in de wettekst staan, zijn daar waar nodig verduidelijkt, waarbij er zoveel mogelijk wordt doorgedrongen tot de uiteindelijke bedoeling van een voorschrift. – De meeste afdelingen beginnen met de definitie van een of meerdere bouwfysisch(e) begrip(pen) waar het om gaat in de afdeling. Daarnaast is aangegeven welke normen van belang zijn voor meer informatie over dit begrip. – Voor zover grenswaarden (niveaus waaraan moet worden voldaan) zijn genoemd, zijn steeds de waarden van nieuwbouw aangegeven. De grenswaarden die voor verbouw en tijdelijke bouw gelden zijn niet weergegeven. – De gebruiksfuncties woonwagen en bouwwerk geen gebouw zijnde zijn niet behandeld vanwege het afwijkende karakter van deze functies. – Artikel 3.4 Luchtvaartlawaai is niet verbeeld omdat dit artikel weinig wordt toegepast. Alleen de Bouwbesluittekst en de toelichting zijn opgenomen. – Daar waar het niet zinvol of niet goed mogelijk is om een praktisch voorbeeld te geven, is een abstracte benadering gekozen om het voorschrift zo duidelijk mogelijk uit te leggen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de verschillende begrippen. Samenhang tussen voorschriften In deze uitgave zijn voor de verbeelding van een voorschrift voor een aantal gebruiksfuncties meerdere artikelleden of artikelen van een afdeling van Bouwbesluit 2012 gegroepeerd. Het gaat dan om artikelleden of artikelen die nauw met elkaar samenhangen. Het komt voor dat in een artikellid een bepaalde eis wordt gesteld die in een ander artikellid of soms in een ander artikel wordt gewijzigd. Door dergelijke voorschriften te combineren, is dit duidelijker te verbeelden. Ook tussen de verschillende afdelingen van Bouwbesluit 2012 is in een aantal situaties een duidelijke onderlinge samenhang. Dit is, waar dit van belang is, in een aandachtspunt vermeld of in een enkel geval in de illustraties aangegeven. Trefwoorden Tot slot treft u achterin deze uitgave een index van de trefwoorden aan, waardoor u de door u gezochte onderwerpen gemakkelijker terug kunt vinden. 12 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 12 05-11-14 17:11 1 Kernbegrippen 1 In dit hoofdstuk zijn enkele kernbegrippen opgenomen die in deze publicatie vaak voorkomen. Om de verbeelding juist te interpreteren is het handig om kennis te nemen van deze kernbegrippen. De behandelde kernbegrippen die van belang zijn voor het juist interpreteren van de verbeelding zijn: – bedgebied en bedruimte; – bouwlaag; – gebruiksfunctie; – gebruiksgebied, verblijfsgebied (en verblijfsruimte) en functiegebied (en functieruimte); – gebruiksoppervlakte; – nevenfunctie; – voor personen bestemde vloer of ruimte; – vrije breedte en vrije hoogte. 13 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 13 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: bedgebied Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: bedgebied: verblijfsgebied met een of meer bedruimten. Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: bedruimte Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: bedruimte: verblijfsruimte bestemd voor een of meer bedden bestemd voor slapen of voor het verblijf van aan bed gebonden patiënten in die ruimte. Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: bedgebied en bedruimte Bedgebied en bedruimte zijn nieuwe begrippen met een bestaande inhoud. Bedgebied komt in de plaats van verschillende in het Bouwbesluit 2003 gebruikte termen: «verblijfsgebied voor nachtverblijf» in de woonfunctie, «gedeelte voor slapen» in de kinderopvang, «gedeelte voor aan bed gebonden patiënten» en «verblijfsgebied voor nachtverblijf voor aan bed gebonden patiënten» in de gezondheidszorgfunctie. Een bedgebied is dus een bijzondere vorm van een verblijfsgebied en een bedruimte een bijzondere vorm van een verblijfsruimte. Zoals een verblijfsruimte altijd in een verblijfsgebied ligt, ligt een bedruimte altijd in een bedgebied. In het kader van de vrije indeelbaarheid kunnen in een bedgebied naast ten minste één bedruimte ook een of meer reguliere verblijfs- en andere ruimten liggen. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld een zusterverblijf of spoelkamer in een bedgebied van een ziekenhuis, of een speelruimte in een bedgebied van een kinderopvang. Het kan ook voorkomen dat een bepaald gebied van een gebruiksfunctie uitsluitend wordt aangemerkt als bedgebied, dus zonder ander verblijfsgebied. Opgemerkt wordt dat een reguliere verblijfsruimte in een bedgebied kan liggen, omdat de eisen aan een bedruimte in de regel zwaarder zijn dan de eisen aan een reguliere verblijfsruimte. Omgekeerd kan een bedruimte niet in een regulier verblijfsgebied liggen, omdat aan een bedruimte dus zwaardere eisen worden gesteld dan aan een reguliere verblijfsruimte. De aangepaste definitie van bedgebied [Stb. 2011, 676], verblijfsgebied met een of meer bedruimten, is beter dan de eerdere definitie, verblijfsgebied bestemd voor een of meer bedden, toegesneden op de situatie dat in dit gebied een of meer bedruimten aanwezig zijn. In een bedgebied ligt ten minste één bedruimte, maar er mogen daarnaast ook andere verblijfsruimten liggen. Met de nieuwe definitie van bedruimte, verblijfsruimte bestemd voor een of meer bedden bestemd voor slapen of voor het verblijf van een bedgebonden patiënten in die ruimte, wordt expliciet tot uitdrukking gebracht dat het bij een bedruimte niet gaat om bijvoorbeeld een ruimte voor de opslag van bedden en ook niet om een ruimte met een rustbed voor een middagslaapje, of een behandel- of operatieruimte in een ziekenhuis. Een bedruimte betreft louter een ruimte met een of meer bedden waarin kan worden geslapen, zoals een slaapruimte in een crèche, een hotelkamer of een verpleegruimte in een ziekenhuis. 14 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 14 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen 1.1 Bedgebied en bedruimte Bedgebied Verblijfsgebied met een of meer bedruimten Bedruimte Verblijfsruimte bestemd voor een of meer bedden bestemd voor slapen of voor het verblijf van aan bed gebonden patiënten in die ruimte. figuur 1.1 Bedgebied en bedruimte VR Verblijfsgebied (VR) verblijfsruimte niet dragende wand 15 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 15 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen Tekst uit NEN 2580:2008, onderdeel: bouwlaag In paragraaf 2.1.6 van de NEN 2580:2008 wordt verstaan onder: bouwlaag: deel van een gebouw, dat bestaat uit één of meer ruimten, waarbij de bovenkanten van de afgewerkte vloeren of van het maaiveld van twee aan elkaar grezende ruimten niet meer dan 1,5 m in hoogte verschillen. 16 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 16 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen 1.2 Bouwlaag Bouwlaag Deel van een gebouw, dat bestaat uit één of meer ruimten, waarbij de bovenkanten van de afgewerkte vloeren of van het maaiveld van twee aan elkaar grenzende ruimten niet meer dan 1,5 m in hoogte verschillen. figuur 1.2 Eén bouwlaag met vloeren die met een trap zijn verbonden figuur 1.3 Eén bouwlaag als trapvormige vloer Aandachtspunten – In Bouwbesluit 2012 is geen definitie van bouwlaag gegeven. In de praktijk wordt daarom uitgegaan van de definitie die in onderdeel 2.1.6 van NEN 2580:2008 is opgenomen. – In Bouwbesluit 2012 is eveneens niet bepaald wanneer sprake is van een trapvormige vloer. In de praktijk wordt ervan uitgegaan dat de delen van de vloer waarop de stoelen staan (die onderling geen hoogteverschil > 1,5 m hebben) een trapvormige vloer vormen. 17 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 17 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksfunctie Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: gebruiksfunctie: gedeelten van een of meer bouwwerken die dezelfde gebruiksbestemming hebben en die tezamen een gebruikseenheid vormen. Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksfunctie Onder gebruiksfunctie wordt verstaan de gedeelten van een of meer bouwwerken die eenzelfde gebruiksbestemming hebben en die tezamen een gebruikseenheid vormen. Die bouwwerken of gedeelten daarvan liggen op hetzelfde perceel of dezelfde standplaats. In een gebruiksfunctie vinden de voor die gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten plaats. Dit besluit onderscheidt twaalf (hoofd)gebruiksfuncties (zie hiervoor het tweede lid). Afhankelijk van het niveau van voorschriften kunnen de gebruiksfuncties nader ingedeeld worden in subgebruiksfuncties (zie hiervoor het derde lid). Een gebruiksfunctie bestaat uit een of meer niet-gemeenschappelijke ruimten. Soms deelt een gebruiksfunctie bepaalde ruimten, routes of voorzieningen met andere gebruiksfuncties. Dit zijn dan gemeenschappelijke ruimten, routes respectievelijk voorzieningen. In een bouwwerk kunnen zich, naar ter beoordeling van de aanvrager, verschillende gebruiksfuncties bevinden. Zo kunnen er in een kantoorgebouw naast een of meer kantoorfuncties, bijvoorbeeld ook bijeenkomstfuncties (vergaderzalen en bedrijfsrestaurant) zijn. Bij aanvraag van een vergunning voor het bouwen geeft de aanvrager de gebruiksbestemming(en) van de te onderscheiden delen van het bouwwerk aan. 18 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 18 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen 1.3 Gebruiksfunctie Gebruiksfunctie Gedeelten van een of meer bouwwerken die dezelfde gebruiksbestemming hebben en die tezamen een gebruikseenheid vormen. figuur 1.4 geldt voor: 1 woonfunctie 2 bijeenkomstfunctie 3 celfunctie 4 gezondheidszorgfunctie 5 industriefunctie 6 kantoorfunctie 7 logiesfunctie 8 onderwijsfunctie 9 sportfunctie 10 winkelfunctie 11 overige gebruiksfunctie Indeling grondgebonden woning met buitenbering in gebruiksfuncties Woning begane grond Woning begane grond berging < 50 m2 berging < 50 m2 indeling gebruiksfunctie verdieping verdieping woonfunctie overige gebruiksfunctie Aandachtspunt In bovenstaand figuur is de indeling in gebruiksfuncties gegeven voor een grondgebonden woning en buitenberging. In paragraaf 1.4 is aangegeven uit welke gebieden en ruimten een gebruiksfunctie bestaat. 19 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 19 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksgebied Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: gebruiksgebied: vrij indeelbaar gedeelte van een gebruiksfunctie waar voor de gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten plaatsvinden, dat bestaat uit een of meer op dezelfde bouwlaag gelegen ruimten gelegen in een brandcompartiment die niet door een dragende scheidingsconstructie van elkaar zijn gescheiden en die geen toiletruimte, badruimte, technische ruimte of verkeersruimte zijn, tenzij die ruimte zelf een functieruimte is. Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksgebied Met gebruiksgebied wordt aangeduid het vrij indeelbare gedeelte van een gebruiksfunctie dat bestaat uit (op dezelfde bouwlaag gelegen) ruimten gelegen in een brandcompartiment die niet door een dragende scheidingsconstructie van elkaar zijn gescheiden. waarin de voor die gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten plaatsvinden [Stb. 2011, 676]. Het gaat in deze nieuwe definitie niet meer om (op dezelfde bouwlaag gelegen) aangrenzende ruimten die niet door een dragende of brandwerende scheidingsconstructie van elkaar zijn gescheiden, maar om (op dezelfde bouwlaag gelegen) ruimten gelegen in een brandcompartiment die niet door een dragende scheidingsconstructie van elkaar zijn gescheiden. Door deze aanpassing is bijvoorbeeld niet elk beschermd subbrandcompartiment meer een eigen gebruiksgebied, want een gebruiksgebied omvat een aantal ruimten die binnen de contouren van dat gebied liggen. In het tweede lid [van artikel 1.1] is per gebruiksfunctie aangegeven wat de kenmerkende activiteiten van de verschillende gebruiksfuncties zijn. Afhankelijk van het type gebruiksfunctie kan een gebruiksgebied worden onderverdeeld in verblijfsgebieden en functiegebieden, die weer een nadere onderverdeling kunnen hebben in een bedgebied met bedruimten of verblijfsruimten en andere ruimten, respectievelijk functieruimten en andere ruimten. Toiletruimten, badruimten, technische ruimten en verkeersruimten zijn geen onderdeel van een gebruiksgebied. Uitzondering hierop is een op zichzelf staand gebouw met dergelijke voorzieningen, zoals een sanitairgebouw op een camping. Bij een sanitairgebouw is het gebruik van het sanitair kenmerkend voor het gebruik van dat gebouw. Zodoende zijn de toilet- en badruimten functieruimten in het functiegebied van de gebruiksfunctie van het sanitairgebouw (overige gebruiksfunctie). 20 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 20 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen 1.4 Gebruiksgebied, verblijfsgebied en functiegebied Gebruiksgebied Vrij indeelbaar gedeelte van een gebruiksfunctie waar voor de gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten plaatsvinden, dat bestaat uit een of meer op dezelfde bouwlaag gelegen ruimten gelegen in een brandcompartiment die niet door een dragende scheidingsconstructie van elkaar zijn gescheiden en die geen toiletruimte, badruimte, technische ruimte of verkeersruimte zijn, tenzij die ruimte zelf een functieruimte is. figuur 1.5 Vereisten voor een gebruiksgebied Ligt op één bouwlaag (zie § 1.2) FG BR TR TNR VKR = GG = gebruiksgebied = VG = verblijfsgebied = functiegebied = badruimte = toiletruimte = technische ruimte = verkeersruimte = dragende wand = niet-dragende wand = brandcompartiment Aandachtspunt Een verkeersruimte (VKR) mag niet in een gebruiksgebied liggen, maar een verkeersroute wel. 21 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 21 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: verblijfsgebied Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: verblijfsgebied: gebruiksgebied of een gedeelte daarvan voor het verblijven van personen. Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: verblijfsgebied Een verblijfsgebied is een gebruiksgebied of gedeelte daarvan voor het verblijven van personen en een verblijfsruimte is een in een verblijfsgebied gelegen ruimte voor het verblijven van personen. Hiermee is duidelijk dat een verblijfsruimte altijd in een verblijfsgebied ligt. Een verblijfsgebied kan worden opgedeeld in verblijfsruimten en andere ruimten. De voorschriften voor een verblijfsgebied en een verblijfsruimte zijn afgestemd op het verblijven van mensen. Met het stellen van eisen aan een verblijfsgebied is tevens een minimumniveau voor de verblijfsruimte gewaarborgd. Op deze wijze wordt zoveel mogelijk recht gedaan aan de vrije indeelbaarheid van het verblijfsgebied. De aanvrager van de omgevingsvergunning voor het bouwen kan binnen grenzen zelf aangeven welk deel van de gebruiksfunctie wordt benoemd als gebruiksgebied, verblijfsgebied en verblijfsruimte. Vervolgens zal het bevoegd gezag het bouwplan toetsen aan de randvoorwaarden die Bouwbesluit 2012 ter zake geeft. Bij bijvoorbeeld een kantoorfunctie moeten de werkvertrekken voor administratieve werkzaamheden en bij een school de klaslokalen als verblijfsruimten worden aangemerkt. Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: functiegebied Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: functiegebied: gebruiksgebied of een gedeelte daarvan, waar de voor die gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten, niet zijnde het verblijven van personen, plaatsvinden. Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: functiegebied Functiegebied en functieruimte zijn begrippen die in de plaats komen van de oude begrippen «verblijfsgebied» en «verblijfsruimte niet bestemd voor het verblijven van personen». Een gebied of een ruimte kan in bepaalde gevallen zijn bedoeld voor activiteiten waarbij het verblijven van mensen geen rol van betekenis speelt. Dan is er sprake van een functiegebied of een functieruimte. Het functiegebied ligt in het gebruiksgebied van een gebruiksfunctie. Een functieruimte is vervolgens een in een functiegebied gelegen ruimte. Het bewerken of verhandelen van materialen of goederen, het verlenen van diensten, of het beoefenen van sport zijn voorbeelden van kenmerkende activiteiten die gepaard gaan met het verblijven van personen zodat de betreffende ruimte zal moeten voldoen aan de eisen voor een verblijfsgebied of verblijfsruimte. Een toilet- of douchegebouw op een camping is een voorbeeld van een bouwwerk waarbij het kenmerkende gebruik zich hoofdzakelijk richt op toilet- en badruimten. De toilet- en badruimten zijn dus de in het functiegebied van het sanitairgebouw gelegen functieruimten. 22 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 22 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen 1.4.1 Verblijfsgebied en functiegebied Functiegebied Gebruiksgebied of een gedeelte daarvan, waar de voor die gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten, niet zijnde het verblijven van personen, plaatsvinden. Verblijfsgebied Gebruiksgebied of een gedeelte daarvan voor het verblijven van personen. figuur 1.6 Breedte verblijfsgebied en functiegebied FG gebruiksgebied (GG) verblijfsgebied (VG) functiegebied dragende wand Aandachtspunten – In een GG ligt geen andere ruimten dan òf een FG òf een VG. Alleen bij een industriefunctie kan in een GG zowel een VG als een FG liggen. – Een GG waarin een VG ligt moet aan de afmetingseisen van een VG. Zie hiervoor afdeling 4.1 van Bouwbesluit 2012. – De minimale hoogte van een VG hoeft geen vrije hoogte te zijn (zie § 1.8 voor het begrip vrije hoogte). – Voor een FG gelden alleen afmetingseisen voor een voor personen bestemde ruimte. Deze ruimte moet voldoen aan de minimale vrije hoogte en vrije breedte van een vluchtroute. 23 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 23 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: verblijfsruimte Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: verblijfsruimte: in een verblijfsgebied gelegen ruimte voor het verblijven van personen. Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: verblijfsruimte Een verblijfsgebied is een gebruiksgebied of gedeelte daarvan voor het verblijven van personen en een verblijfsruimte is een in een verblijfsgebied gelegen ruimte voor het verblijven van personen. Hiermee is duidelijk dat een verblijfsruimte altijd in een verblijfsgebied ligt. Een verblijfsgebied kan worden opgedeeld in verblijfsruimten en andere ruimten. De voorschriften voor een verblijfsgebied en een verblijfsruimte zijn afgestemd op het verblijven van mensen. Met het stellen van eisen aan een verblijfsgebied is tevens een minimumniveau voor de verblijfsruimte gewaarborgd. Op deze wijze wordt zoveel mogelijk recht gedaan aan de vrije indeelbaarheid van het verblijfsgebied. De aanvrager van de omgevingsvergunning voor het bouwen kan binnen grenzen zelf aangeven welk deel van de gebruiksfunctie wordt benoemd als gebruiksgebied, verblijfsgebied en verblijfsruimte. Vervolgens zal het bevoegd gezag het bouwplan toetsen aan de randvoorwaarden die Bouwbesluit 2012 ter zake geeft. Bij bijvoorbeeld een kantoorfunctie moeten de werkvertrekken voor administratieve werkzaamheden en bij een school de klaslokalen als verblijfsruimten worden aangemerkt. Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: functieruimte Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: functieruimte: in een functiegebied gelegen ruimte. Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: functieruimte Functiegebied en functieruimte zijn begrippen die in de plaats komen van de oude begrippen «verblijfsgebied» en «verblijfsruimte niet bestemd voor het verblijven van personen». Een gebied of een ruimte kan in bepaalde gevallen zijn bedoeld voor activiteiten waarbij het verblijven van mensen geen rol van betekenis speelt. Dan is er sprake van een functiegebied of een functieruimte. Het functiegebied ligt in het gebruiksgebied van een gebruiksfunctie. Een functieruimte is vervolgens een in een functiegebied gelegen ruimte. Het bewerken of verhandelen van materialen of goederen, het verlenen van diensten, of het beoefenen van sport zijn voorbeelden van kenmerkende activiteiten die gepaard gaan met het verblijven van personen zodat de betreffende ruimte zal moeten voldoen aan de eisen voor een verblijfsgebied of verblijfsruimte. Een toilet- of douchegebouw op een camping is een voorbeeld van een bouwwerk waarbij het kenmerkende gebruik zich hoofdzakelijk richt op toilet- en badruimten. De toilet- en badruimten zijn dus de in het functiegebied van het sanitairgebouw gelegen functieruimten. 24 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 24 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen 1.4.2 Verblijfsruimte en functieruimte Functieruimte In een functiegebied gelegen ruimte. Verblijfsruimte In een verblijfsgebied gelegen ruimte voor het verblijven van personen. figuur 1.7 figuur 1.8 Indelen in verblijfsruimten en functieruimten VR FG FR = GG = gebruiksgebied = VG = verblijfsgebied = verblijfsruimte = functiegebied = functieruimte = dragende wand = niet-dragende wand Voorbeeld indeling verblijfsgebied Aandachtspunten – Voor een VR is dezelfde minimale hoogte voorgeschreven als voor het VG waarin die VR ligt. – Elke VR van een woonfunctie en een VR in een toegankelijkheidssector van een logiesfunctie is een minimale breedte voorgeschreven. – Voor elke VR in een toegankelijkheidssector van een logiesfunctie is een minimale vloeroppervlakte voorgeschreven. Voor een woonfunctie is dit slechts voor één VR gedaan. Dit is het “woonmatje”. 25 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 25 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen 1.4.3 figuur 1.9 Samenvatting indeling van een gebruiksfunctie in gebieden en ruimten Venn-diagram van de indeling in gebieden en ruimten van een gebruiksfunctie Aandachtspunt In bovenstaand figuur is schematisch de indeling van een gebruiksfunctie in gebieden en ruimten gegeven. In de volgende figuren is dit toegelicht voor een grondgebonden woning en buitenberging. figuur 1.10 Indeling grondgebonden woning en buitenberging in gebruikfuncties Woning begane grond Woning begane grond berging < 50 m2 berging < 50 m2 verdieping verdieping indeling gebruiksfunctie woonfunctie overige gebruiksfunctie 26 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 26 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen figuur 1.11 Indeling grondgebonden woning en buitenberging in gebruiksgebieden Woning begane grond Woning begane grond berging < 50 m2 verdieping berging < 50 m2 verdieping indeling gebruiksgebied gebruiksgebied woonfunctie gebruiksgebied overige gebruiksfunctie figuur 1.12 Indeling grondgebonden woning en buitenberging in verblijfsgebieden en functiegebieden Woning begane grond Woning begane grond berging < 50 m2 verdieping berging < 50 m2 verdieping indeling verblijfsgebied / functiegebied verblijfsgebied functiegebied 27 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 27 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen figuur 1.13 Indeling grondgebonden woning en buitenberging in verblijfsruimten en functieruimten Woning begane grond Woning berging < 50 m2 verdieping berging < 50 m2 verdieping begane grond indeling verblijfsruimte / functieruimte verblijfsruimte (VR) Functieruimte (FR) 28 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 28 05-11-14 17:11 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 29 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksoppervlakte Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: gebruiksoppervlakte: gebruiksoppervlakte als bedoeld in NEN 2580. Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: gebruiksoppervlakte Onder de gebruiksoppervlakte als bedoeld in NEN 2580 wordt verstaan het totaal van de tussen omsluitende wanden gelegen vloeroppervlakten van in een bepaalde gebruiksfunctie gelegen ruimten. Tot die gebruiksoppervlakte worden niet gerekend de oppervlakten die worden ingenomen door dragende constructieonderdelen, de oppervlakten van vloeren waarboven een hoogte aanwezig is van minder dan 1,5 m en de vloeroppervlakten van bijvoorbeeld een buiten een eengezinswoning in een woongebouw gelegen gemeenschappelijke verkeersruimte of technische ruimte. De gebruiksoppervlakte van een in een woongebouw gelegen woning bestaat uit het totaal van de tussen omsluitende wanden gelegen vloeroppervlakten van de niet-gemeenschappelijke ruimten van de woonfunctie (woning), vermeerderd met het evenredig deel van bepaalde, in het woongebouw gelegen gemeenschappelijke ruimten waarop die woning is aangewezen. Op eenzelfde wijze kan de in NEN 2580:2008 bedoelde gebruiksoppervlakte worden bepaald van bijvoorbeeld een brandcompartiment of een afzonderlijke ruimte, met dien verstande dat daarbij geen vermeerdering met een evenredig deel van gemeenschappelijke ruimten plaatsvindt. 30 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 30 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen 1.5 figuur 1.14 Gebruiksoppervlakte Gebruiksoppervlakte = GO = gebruiksoppervlakte 31 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 31 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen In onderdeel 4.1 van NEN 2580:2008 is de wijze waarop de oppervlakte van een vloer moet worden bepaald als volgt omschreven: De oppervlakte van een vloer moet worden bepaald als de oppervlakte van de verticale projectie op het horizontale vlak. Vloeroppervlakten moeten in vierkante meter (m²) worden uitgedrukt. Het aantal cijfers achter de komma is afhankelijk van de grootte van de oppervlakte, volgens tabel 1: Tabel 1 Afrondingsregels oppervlakten Af te ronden oppervlakte m² Minimaal aantal cijfers achter de komma < 10 2 10 < 100 1 ≥ 100 0 Bij de bepaling van de grenslijn van een vloeroppervlakte moet worden genegeerd: een nis, een uitsparing en een uitspringend bouwdeel, indien het grondvlak daarvan kleiner is dan 0,5 m2. In onderdeel 4.5.1 van NEN 2580:2008 is de vloeroppervlakte die moet worden meegerekend bij de bepaling van de GO als volgt omschreven: De GO van een ruimte of een groep van ruimten is de oppervlakte, gemeten op vloerniveau, tussen de opgaande scheidingsconstructies, die de desbetreffende ruimte of groep van ruimten omhullen. Bij de bepaling van de GO worden niet meegerekend: – de oppervlakte van delen van vloeren, waarboven de netto-hoogte kleiner is dan 1,5 m, met uitzondering van vloeren onder trappen, hellingbanen e.d.; – een liftschacht; – een trapgat, schalmgat of vide, indien de oppervlakte daarvan groter is dan of gelijk is aan 4 m²; – een vrijstaande bouwconstructie (niet zijnde een trap) indien de horizontale doorsnede daarvan groter is dan of gelijk is aan 0,5 m²; – een leidingschacht, indien de horizontale doorsnede daarvan groter is dan of gelijk is aan 0,5 m²; – een dragende binnenwand. 32 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 32 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen figuur 1.15 Fragmenten uit figuur 1.14 = GO = gebruiksoppervlakte 33 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 33 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: nevenfunctie Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: nevenfunctie: gebruiksfunctie die ten dienste staat van een andere gebruiksfunctie. Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: nevenfunctie Een nevenfunctie is een gebruiksfunctie die ten dienste staat van een andere gebruiksfunctie. Bij een nevenfunctie kan gedacht worden aan een buitenberging bij een woning, een kantoor aan huis, een fietsenstalling bij een kantoor, een werkplaats in een gevangeniscomplex, of een liftschacht bij een tunnel. Een nevenfunctie moet in ieder geval aan de eisen voldoen die gelden voor de eigen gebruiksfuntie van die nevenfunctie. Zo moet een kantoor aan huis in beginsel voldoen aan de eisen voor een kantoorfunctie. Aan een nevenfunctie kunnen in dit besluit extra eisen worden gesteld of eisen buiten werking worden gesteld. Dit hangt af van het specifieke onderwerp en van de specifieke hoofdfunctie. Zo mag bijvoorbeeld een nevenfunctie (kantoor aan huis) van een woonfunctie in hetzelfde brandcompartiment liggen als de woonfunctie en zijn de eisen aan vluchtroutes voor een nevenfunctie bij een celfunctie afgestemd op het bijzondere veiligheidsregime dat voor die celfunctie geldt. 34 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 34 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen 1.6 Nevenfunctie Nevenfunctie Gebruiksfunctie die ten dienste staat van een andere gebruiksfunctie. figuur 1.16 Voorbeeld nevenfuncties van een woonfunctie BR TR TNR VKR figuur 1.17 badruimte toiletruimte technische ruimte verkeersruimte Voorbeeld nevenfuncties van een industriefunctie Aandachtspunt Het heeft alleen zin om een gebruiksfunctie als nevenfunctie van een andere gebruiksfunctie te benoemen als er voor die nevenfunctie als zodanig specifieke eisen gelden. 35 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 35 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: voor personen bestemde vloer of ruimte Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: voor personen bestemde vloer of ruimte: vloer of ruimte waarvan het kenmerkende gebruik verbonden is met de aanwezigheid van personen. Toelichting op artikel 1.1, lid 1, onderdeel: voor personen bestemde vloer of ruimte Een voor personen bestemde vloer of ruimte is een vloer of ruimte waarvan het kenmerkende gebruik verbonden is met de aanwezigheid van personen. Met andere woorden, er moet worden aangenomen dat bij regulier gebruik op die vloer of in die ruimte mensen aanwezig zijn. Een technische ruimte is daarom in de regel geen voor personen bestemde ruimte. Het kenmerkend gebruik van die ruimte is de aanwezigheid en het functioneren van een installatie, niet de incidentele aanwezigheid en werkzaamheden van onderhoudsmonteurs. Moet er voor de bediening van die installatie personeel aanwezig zijn, dan is de ruimte wel een voor personen bestemde ruimte. 36 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 36 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen 1.7 Voor personen bestemde vloer of ruimte Voor personen bestemde vloer of ruimte Vloer of ruimte waarvan het kenmerkende gebruik verbonden is met de aanwezigheid van personen. figuur 1.18 Voor personen bestemde vloer of ruimte TR BR TNR toiletruimte badruimte technische ruimte voor personen bestemde vloer niet voor personen bestemde vloer 37 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 37 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: vrije breedte Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: vrije breedte: kleinste afstand tussen constructieonderdelen aan weerskanten van een doorgang. Tekst van artikel 1.1, lid 1, onderdeel: vrije hoogte Voor de toepassing van de bij of krachtens dit besluit gegeven voorschriften wordt verstaan onder: vrije hoogte: vrije hoogte als bedoeld in NEN 2580. In onderdeel 2.3.4 van NEN 2580:2008 is vrije hoogte als volgt gedefinieerd: Verticale afstand tussen de bovenkant van een afgewerkte vloer of maaiveld en de onderkant van het laagst daarboven gelegen constructieonderdeel. OPMERKING Voor de vrije hoogte boven een trap of gang is het hiervoor gestelde van overeenkomstige toepassing, zij het dat leuningen buiten beschouwing blijven. 38 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 38 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen 1.8 Vrije breedte en vrije hoogte Vrije breedte Kleinste afstand tussen constructieonderdelen aan weerskanten van een doorgang. Vrije hoogte Verticale afstand tussen de bovenkant van een afgewerkte vloer of het maaiveld en de onderkant van het laagste, daarboven gelegen constructieonderdeel. figuur 1.19 Vrije breedte figuur 1.20 figuur 1.21 Vrije hoogte bij een trap Vrije hoogte 39 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 39 05-11-14 17:11 1 kernbegrippen figuur 1.22 Vrije doorgang vluchtroute 40 Verbeelding Bouwbesluit - Bouwfysica 2014_3.indd 40 05-11-14 17:11
© Copyright 2024 ExpyDoc