Databoogjes geven inzicht

Databoogjes geven inzicht
De treindienst Zwolle–Emmen was dit jaar de grootste stijger ooit in de OV-klantenbarometer: van de laatste plaats naar een top-tiennotering. Met OV-chipkaartdata
worden de opties voor verdere verbeteringen goed zichtbaar.
Gastauteurs Martin Courtz en Henk Doeke van Waveren
De treindienst Emmen–Zwolle, onderdeel van de treinconcessie Vechtdallijnen, is aanmerkelijk verbeterd.
Sinds december 2012 rijdt Arriva in
opdracht van de provincie Drenthe,
de provincie Overijssel en de Regio
Twente met nieuwe treinen. De dienstregeling is betrouwbaarder geworden, terwijl de frequentie is verhoogd.
Tussen Zwolle en Coevorden rijden
de treinen een kwartierdienst in de
spits. Dat zijn 11 spitstreinen per dag
extra, naast de stoptrein en sneltrein
die samen elk half uur rijden op het
hele traject Zwolle–Emmen.
De halfuurdienst rijdt nu ook
‘s avonds. Daarnaast zijn de aansluitingen verbeterd. In Zwolle sluit Arriva
beter aan op Intercity’s richting de
Randstad en Noord-Nederland.
In Mariënberg kwam een betere
aansluiting op de andere Vechtdallijn, Mariënberg–Almelo. Arriva zag
het aantal reizigers vorig jaar sterk
toenemen. De klant waardeerde
vooral de comfortabele in-en uitstap, de stiptheid en netheid.
Optimalisatie
Knelpunten zijn er echter nog steeds.
Zo moeten reizigers in de spits soms
staan. En door het enkelspoor tussen Coevorden en Emmen passen op dat traject de spitstreinen
er niet meer bij. De wens van de
opdrachtgever, twee stoptreinen per
uur Zwolle–Emmen aangevuld met
sneltreinen bij voldoende vraag, is
nu dus nog niet haalbaar. Maar dat
wil niet zeggen dat er niets mogelijk
is tot december 2016, wanneer een
stukje dubbelspoor bij Emmen Zuid
naar verwachting klaar is.
Optimalisatie van de dienstregeling
is een onderdeel van de concessie
waar opdrachtgevers en vervoerders
continu samen aan werken. Op verzoek van het reizigersoverleg Rocov
vertrekt sinds december om 00.56
in de nacht van zaterdag op zondag
een extra rit van Zwolle naar Emmen,
aansluitend op de laatste Intercity
vanuit de Randstad. Dit jaar moet
blijken of deze rit in een behoefte
voorziet. In afwachting van het
dubbelspoor bij Emmen Zuid is de
volgende verbetering om een aantal
spitstreinen Coevorden–Zwolle al in
Emmen te laten beginnen. Dit is naar
verwachting mogelijk in december
2016.
Visualisatie
Inzicht in de reizigersstromen, in
OV-chipkaartdata dus, is een belangrijke voorwaarde voor de verbete
ringen. Arriva rijdt met 14 GTW-treinstellen van het type Spurt.
De ‘tweetjes’ bieden ruim 100 zitplaatsen. De ‘drietjes’ ruim 150.
Met variatie in de samenstelling van
de treinen kan het aanbod worden
afgestemd op de vraag. Visualisatie
en analyse van de reizigersdata met
behulp van software voor verkeersmodellen bevestigde het vermoeden.
De halfuurritten die aansluiting geven
op de schooltijden en de treinen in
Zwolle zitten overvol. De spitstreinen
daartussen zijn relatief rustig.
Het kunnen visualiseren van de
huidige situatie bleek een uitkomst.
Een goed gekozen beeld zegt –
zeker bij bestuurlijk overleg – meer
dan duizend woorden. We brachten
de vervoeromvang per rit en per uur
in beeld. Die kun je zelfs afspelen als
‘film’ (zie www.youtube.com/user/
GoudappelTubes). Ook maakten we
verschillende herkomst-bestemmingsbeelden. Vervolgens produceerden
we simulaties. Wat is het verwachte
effect van een maatregel op de
reizigers(kilometers), bezettingsgraad en verdeling van reizigers
over treinen? Deze gegevens hadden we kwantitatief én gevisualiseerd beschikbaar.
Het verlengen van de spitstreinen
heeft twee voordelen: meer reizigers en een betere spreiding van
de reizigers over de aangeboden
capaciteit. Overigens is dan het
capaciteitsprobleem nog niet helemaal opgelost. De enorme vervoergroei vergt namelijk ook de inzet van
langere treinen.
Hele reisketen
Het capaciteitsvraagstuk op de
Vechtdallijn heeft ons de kracht
geleerd van de combinatie data en
verkeersmodelsoftware. En we staan
pas aan de vooravond van deze
ontwikkeling. Zo willen we overstap-
gegevens tussen vervoerders en
vervoerwijzen gaan visualiseren.
Dan komt de hele reisketen in beeld
en kunnen we vragen beantwoorden
als welke buslijn een belangrijke
feederfunctie heeft voor de spoorlijn.
En hoe de vervolgreis van de reiziger
eruit ziet die nu in de ochtendspits
de trein naar Zwolle neemt.
Op www.ovmagazine.nl (zoek op
‘databoogjes’) zijn meer visualisaties
te zien.
Martin Courtz is projectleider/
adviseur bij de provincie Drenthe.
Henk Doeke van Waveren is adviseur spoor en ov bij Goudappel
Coffeng.
Visualisatie van de reizigersstromen Zwolle–Emmen met behulp van chipkaartdata.
22 05 2014 ov magazine
15

Download Report