Natuurvriend 2014, nr 1 - KNNV Vereniging voor Veldbiologie

De Natuurvriend
Mededelingenblad van de KNNV afd. Gouda en omstreken
nummer 2014-1
Blad en afdeling
De Natuurvriend is het mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse
Natuurhistorische Vereniging (KNNV),
Vereniging voor Veldbiologie, afdeling
Gouda en omstreken. Het blad
verschijnt drie maal per jaar in januari,
mei en september.
De doelstellingen van de KNNV zijn
natuurbeleving, natuurstudie en
natuurbescherming. Activiteiten zijn
onder meer excursies, lezingen en
cursussen. Er zijn zeven werkgroepen
actief.
Ledenadministratie
Sari Bestebreurtje, Lage Gouwe 112
2801 LK Gouda 0182-511736
[email protected]
Penningmeester
Emka Krösschell, Jan Campertlaan 24
2741 AB Waddinxveen 0182-616267
[email protected]
Algemeen bestuurslid
Ries van Vliet, Zoutmansweg 36
2811 ET Reeuwijk 0182-392154
[email protected]
Website: http;//www.knnv.nl/gouda
e-mail adres: [email protected]
Redactie Natuurvriend
Vacant
Contributie
Gewone leden: 34.00 euro
Huisgenootleden (zonder Natuurvriend
en Natura) en jeugdleden 16.00 euro.
Bankrekening 3980717 t.n.v. KNNV
afd. Gouda e.o. te Gouda.
Opzeggen lidmaatschap: voor 1
november bij de ledenadministratie.
Coördinatoren Werkgroepen
Plantenwerkgroep
Aafke ten Kate
[email protected]
Vlinderwerkgroep
Huig Bouter
[email protected]
Kopij volgende nummer
Per e-mail in Word (zonder opmaak)
inzenden voor resp. 15 april, 15
augustus en 15 december.
Vogelwerkgroep
Vacant
Bestuur
Weidevogelwerkgroep
Ries van Vliet
[email protected]
Voorzitter
Frans Kingma, Deborah Hoeve 9
2894 HH Gouda 0182-531615
[email protected]
Natuurbeschermingswerkgroep
Henk v.d. Weijden
[email protected]
Secretaris
Lourien van der Hoek, Palenstein 12
2804 GB Gouda 0182-532151
secretaris@gouda,knnv.nl
Zoetwaterbiologie
Gerard Tijsseling
[email protected]
Natuurhistorisch secretaris
Jan Uilenbroek, Klaverveld 17
2742 GH Waddinxveen
[email protected]
Gierzwaluwwerkgroep
Rob Schröder
[email protected]
www.gierzwaluwengouda.nl
2
Inhoud
Agenda algemene ledenvergadering
Van de voorzitter
Inventarisatie Reeuwijkse Hout
Workshop fotografie
Nieuwsbrief lb
Grassen
Hello Goodbye
Secundaire plantenstoffen
Een prachtkever
Jaar van de Spreeuw
Natuur in Zuid-Holland
Nieuwe soort voor Nederland
Cryptogram
Activiteitenprogramma
4
5
6
7
7
7
9
11
12
14
15
15
16
18
Van de redactie
In deze Natuurvriend besteden we aandacht aan het jaarthema van de KNNV
voor 2014 “meer natuur in de buurt”. Daarom hebben we stadsecoloog Arie
Koster uitgenodigd voor een lezing over ecologisch groenbeheer. Een
voorbeeld om meer natuur in je buurt te stimuleren is het initiatief van de
gepensioneerde kweker Hans van Dam in Boskoop. Met wat geld van de
Gemeente Boskoop heeft hij in 2009 een voetpad tussen twee sloten ingericht
met allerlei inheemse planten. Wij zullen er 17 mei onder zijn leiding een
bezoek brengen. Verder in deze Natuurvriend een plan om met een aantal
werkgroepen een inventarisatie uit te voeren in het Reeuwijkse Hout. Dit jaar
is de midweek in september op Schiermonnikoog georganiseerd. Voor
beginnende fotografen is er dit voorjaar een workshop fotografie. Tijdens de
afdelingsdag op 21 september heeft Tjerk Nawijn een cryptogram uitgedeeld.
Voor wie niet op die dag aanwezig was is het cryptogram in deze Natuurvriend
afgedrukt. De juiste oplossing zal in de Nieuwsbrief van februari of maart
verschijnen. Zoals gewoonlijk vindt u achterin het activiteitenprogramma.
Noteer activiteiten waarin u geïnteresseerd bent nu in uw agenda. Wij hopen u
de zien op de jaarvergadering op 12 febr.
De foto van de Aalscholver is van Huig Bouter, De foto’s op pg 5, 7, 8 en 15
zijn van Jan Uilenbroek. De foto van de Prachtkever is van Goof Overbeek.
3
Algemene ledenvergadering
Woensdag 12 februari 2014, 20.00 uur
Kinderboerderij, Bloemendaalse weg 34,
Gouda
De stukken worden u per e-mail toegestuurd. Indien u
de stukken per post wilt ontvangen, moet u dat de
secretaris laten weten.
Agenda
1 opening
2 vaststelling agenda
3 notulen alg. ledenvergadering van 6 febr. 2013
4 mededelingen
5 jaarverslag secretaris
6 jaarverslag natuurhistorisch secretaris
7 jaarverslag publiciteit
8 jaarverslag penningmeester
9 verslag kascommissie
10 decharge bestuur
11 begroting 2014
12 benoeming nieuwe kascommissie
13 jaarplan 2014
14 rondvraag
15 sluiting
Wij rekenen op uw aanwezigheid
In memoriam
Op 20 november jl. is Kee den Held overleden. Kee heeft samen met Fop
Fockens en enkele anderen in 1978 de afdeling Gouda opgericht. De ouderen
onder ons herinneren haar als een gezellige deelnemer tijdens KNNV
kampen. Haar passie ging uit naar paddenstoelen. Ze heeft voor de afdeling
vaak paddenstoelenexcursies geleid. Jammer dat ze in 2003 al niet meer in
staat was het 25 jarig jubileum van de afdeling mee te maken.
4
Van de voorzitter
Het was volop genieten van de herfst tijdens de vrijwel dagelijkse wandelingen
die ik maak over de geluidswal aan het Noorderhout vlak achter mijn huis. Alle
weersomstandigheden hebben wel wat. Regen, storm, Hollandse grauwheid.
Maar met de zon erbij komen de steeds veranderende herfsttinten natuurlijk
het best tot hun recht. Het vallen van de bladeren, de vele vruchten en de
overal verschijnende paddenstoelen, completeren het geheel. Je hoeft niet
veel van de natuur te weten om er toch van te genieten. Je moet wel kijken,
ruiken, voelen en niet alleen in je hoofd blijven zitten en denken aan wat je
morgen moet doen. Ook in mijn tuin was het iedere dag een feest. Er is altijd
veel werk, zodat ik op moet letten ook van de tuin te genieten. Maar er is meer
dan het beleven van de natuur. De natuur roept vragen op. Hoe verkleuren de
diverse boombladeren precies? Welke wilde planten komen er nu voor in mijn
tuin? Moet ik toch niet eens die streeplijst van soorten planten en dieren
invullen? Wat leeft er in mijn vijvers precies? Natuurstudie verrijkt je kennis en
je ervaart ook weer een apart plezier. Natuurstudie en natuurbeleving kunnen
gemakkelijk in elkaar overgaan. Kennis en gevoel samen geven ook vaak de
behoefte om dat geheel te beschermen. Natuur beleven, natuurstudie en
natuurbescherming kun je natuurlijk in je eentje of met wat vrienden doen.
Maar de KNNV Gouda die deze doelstellingen in verenigingsverband doet
heeft toch een grote meerwaarde. Je ontmoet meer mensen. Ook met meer
deskundigheden. We hebben steeds een zeer interessante mix van excursies
en lezingen. Ook het afgelopen najaar waren er weer geweldige activiteiten.
Het is gezellig
tijdens de activteiten en er is dus
ook een belangrijk
sociaal aspect. Dat
bleek ook uit de
viering van ons 35
jarig bestaan. Na
een mooie boottocht
over
de
Reeuwijkse Plassen
met
een
bezoek aan een
prachtig
5
natuurterreintje gingen we lekker eten in de Kinderboerderij. Gerard Tijsseling
had voor een grandioze maaltijd gezorgd. Aan Iemkje, zijn vrouw waren de
voorbereidingen van een kleine week niet ongemerkt voorbij gegaan. Met zo’n
man ben je natuurlijk snel een slachtoffer. Jan Uilenbroek hield een mooie
toespraak, waaruit bleek dat de KNNV Gouda meerdere levens heeft gehad,
naast de huidige van 35 jaar. Ook werd er presentatie gehouden van de
diverse werkgroepen middels een fototentoonstelling.
Natuurlijk denk je bij zo’n jubileum aan de toekomst. Ook op landelijk niveau
wordt daarover nagedacht. Dat bleek uit een beleidsraadvergadering, die Jan
Uilenbroek en ik onlangs in Zeist bijwoonden. Naast allerlei nieuwtjes en
nuttige tips van collega bestuursleden van andere afdelingen, sprak de
landelijke voorzitter over landelijke samenwerking met het IVN en moedigde
ons daar ook bij aan om daar eens op afdelingsniveau naar te gaan kijken.
Tevens werd een artikel uitgedeeld van Sarah Sladek, dat gaat over de
problemen van traditionele ledenorganisaties in de toekomst. Het bevat een
aantal tips (o.a. meer samenwerking) die we nader moeten gaan bestuderen,
want we wensen onze afdeling nog een lang leven toe! Natuurbeleving,
natuurstudie en natuurbescherming blijven zeker ook in de toekomst
uitermate belangrijk!
Frans Kingma
Inventarisatie Reeuwijkse Hout
Het Reeuwijkse Hout heeft voor onze regio een belangrijke recreatieve
functie. Ook de natuurwaarde van het gebied is groot vooral in het oostelijk
deel grenzend aan het open veenweidelandschap. Hier komen ook sloten met
o.a. Krabbenscheer voor. Om meer te weten te komen van de natuurwaarde
van het Reeuwijkse Hout is het plan om in 2014 met een aantal werkgroepen
een inventarisatie te doen. De plantenwerkgroep heeft al toegezegd. Ook de
werkgroep zoetwaterbiologie zal een aantal sloten inventariseren en er zijn
plannen van de vogelwerkgroep om nestkasten op te hangen. Mogelijk zullen
we ook de libellen tellen, zeker de Groene glazenmaker. De Groenservice
Zuid-Holland, die het gebied beheert zal kaarten beschikbaar stellen. Als u
daar actief aan mee wilt doen neem dan contact op met een van de
werkgroepleiders.
Jan Uilenbroek
6
Workshop fotografie
Op Zaterdag 29 maart is een
workshop fotografie georganiseerd. De workshop wordt
gegeven door Yvonne Morach en
is bedoeld voor mensen die hun
eigen camera willen leren
kennen.
De
cursus
wordt
gegeven in het atelier van de
kwekerij
van
Jan
Lourier,
Dijkgraafweg 14 in Hazerswoude.
Voor de pauze zal Yvonne een inleiding geven over de verschillende
mogelijkheden van de camera. Na de pauze zullen de deelnemers met de
eigen camera een aantal opdrachten kunnen uitvoeren in de tuin van Jan
Lourier. De cursus begint om 10.00 uur en duurt tot ongeveer 13.00 uur. Het
maximum aantal deelnemers is 8 (vol = vol). U kunt zich opgeven bij Jan
Uilenbroek ([email protected]) onder overmaking van 7.50 euro
cursusgeld.
Nieuwsbrief lb
Behalve de maandelijkse Nieuwsbrief van de afdeling krijgt u de Nieuwsbrief
van de landelijke KNNV. Als u deze Nieuwsbrief niet ontvangt is mogelijk uw
juiste emailadres niet bekend bij het KNNV bureau. Krijg u geen Nieuwsbrief
(en wilt u die wel ontvangen) stuur dan uw juiste emailadres aan
[email protected] t.a.v. Yvonne van Putten onder vermelding Nieuwsbrief.
Grassen
Geen plantenfamilie zo belangrijk als grassen. Met ongeveer 10.000 soorten
staan de grassen op de vierde plaats in de lijst van grootste plantenfamilie, na
resp. de Composieten, de Orchideeën en de Vlinderbloemigen. Maar qua
belang voor de mens staan ze op de eerste plaats. Grassen zijn veruit de
belangrijkste leveranciers van ons basisvoedsel met als belangrijkste: tarwe,
rijst en mais. Lokaal spelen rogge, gierst en haver een belangrijke rol en niet
te vergeten suikerriet. Verder voeden we ons met vlees en zuivel; producten
van dieren die zich hoofdzakelijk voeden met grassen. Daarnaast kunnen
grassen ook bouwmaterialen leveren (bamboe). Grassen ontstonden relatief
laat tijdens de evolutie. De grassenfamilie (Poaceae) ontstond vermoedelijk
7
ongeveer 70 miljoen jaar geleden, maar pas 20 miljoen jaar geleden kwam de
familie tot grote bloei. Toen tijdens het Tertiair het klimaat kouder en droger
werd namen grassen de plaats in van tropisch regenwoud en ontstonden
savannen en in de drogere streken steppen en prairies. Samen met het
ontstaan van grote grazige vlaktes evolueerden de grote grazers, een vorm
van co-evolutie. Zonder prairie en steppe geen runderen, paarden en
antilopen. Met de ontwikkeling van gras ontwikkelden de evenhoevigen de
mogelijkheid om gras te verteren. Door de aanwezigheid van silicaten in gras
is een lange darm nodig met een bijbehorende darmflora. Alleen deze
darmbacteriën bezitten enzymen die in staat zijn gras te verteren.
Grassen hebben de unieke eigenschap dat de groeipunt (het meristeem) niet
aan de top ligt zoals bij andere planten maar aan de basis van de bladeren.
Dat wil zeggen dat na afgrazen het gras blijft doorgroeien, zodat de
rondzwervende kudde na enige tijd weer vers gras vindt. Grassen stoelen
gemakkelijk uit en vormen een dik netwerk van wortels waardoor vocht wordt
vastgehouden en een dikke humuslaag wordt gevormd. Twee derde van de
plantenbiomassa van de prairie zit onder de grond. Natuurlijke graslanden
zoals prairies, steppen, poesta’s en savannen kennen een grote biodiversiteit
en bestaan niet alleen uit gras. Vanwege de grote rijkdom aan nutriënten zijn
veel van deze natuurlijke graslanden thans omgevormd tot akkers en
weidegronden. In vergelijking met natuurlijke graslanden zijn onze weilanden
met uitsluitend Engels raaigras “ecologische woestijnen”.
Bron: Grassen de basis van onze beschaving, Loes Glimmerveen
Jan Uilenbroek
8
Hello Goodbye
Elk jaar komen ze langs, zwermen spreeuwen op weg naar het warme zuiden
om even de struiken en bomen van hun vruchten te ontdoen. Vanmiddag
waren ze in mijn tuin en vochten elkaar de tent uit voor de laatste druiven.
Met een vakantie aanstaande probeer ik een lijst samen te stellen die moet
voorkomen dat ik straks onnodige artikelen meeneem of erger, dat ik heel erg
belangrijke zaken vergeet. Trekgedrag vindt bij mij, net als bij vogels, in het
voorjaar- en najaar plaats. Trek heb ik het hele jaar door maar dat is een
ander item.
Als voorbereiding op hun vertrek zullen trekvogels eerst een grote
hoeveelheid reservebrandstof in de vorm van vet gaan aanleggen. Sommige
soorten kunnen daarbij hun gewicht zelfs verdubbelen. Veel mensen hebben
deze oude biologische drive ook nog niet verleerd. Veel eten als het eten in
overvloed aanwezig is want barre tijden breken aan. Echter deze barre tijden
treffen met name het overleven van fitnessapparaten en dwingende personal
coaches om die vermaledijde kilo’s er weer af te krijgen. Ons vijandsbeeld is
niet de roofvogel die het heeft voorzien op zwakkere exemplaren die in de
vlucht achterblijven maar het eeuwige lijnen wat nooit het gewenste effect lijkt
te sorteren.
Boerenzwaluwen klaar voor de trek (foto Nel Kempers)
9
In de voorbereiding kan ik geen paralellen vinden maar het migratiegedrag dat
vogels en mensen aankleeft, hebben we wel gelijk. Ik heb in ieder geval op
gezette tijden die onweerstaanbare drang om mij naar elders te begeven. De
neiging tot verkassen moet er bij de mens al vroeg ingezeten hebben. De
vroege oermens is ooit een voettocht begonnen en hopeloos verdwaald.
Uiteindelijk is hij blijven lopen, een pelgrimage zo u wilt, met als doel zich te
handhaven en te zorgen dat de soort blijft voortbestaan.
Het zijn voor alle vogels gevaarlijke en lange reizen. De tjif-tjaf en de zwartkop
bijvoorbeeld, twee van onze bekendste zomervogels, brengen de winter door
in Noord-Afrika maar de meeste van onze kleine zangvogels trekken nog veel
verder weg. De nachtegaal bijvoorbeeld en de koekoek. Deze overwinteren in
Centraal-Afrika. Ze moeten daarvoor niet alleen de Middellandse Zee
oversteken maar ook nog de Sahel zone. Van al onze zomergasten maakt de
boerenzwaluw de verste reis: helemaal naar Zuid-Afrika.
Boerenzwaluw in Zuid- Afrika (foto Jan Uilenbroek)
Het wereldafstandsrecord voor trekvogels staat op naam van de Noordse
Stern. Als het bij ons zomer is verblijft deze stern op de noordpool maar onze
winters brengt hij door aan de zuidpool. Hij moet daarvoor twee maal per jaar
een afstand van 14.500 km afleggen! Een massatrek naar zonnige oorden.
Maar we komen weer terug.
George de Vries
10
Secundaire plantenstoffen
Floristen kijken vooral naar de anatomie van planten, vooral van de bloemen.
Daar is de systematiek op gebaseerd. Maar je kunt levende wezens ook uit
chemisch oogpunt bezien en onderzoeken uit welke stoffen zij zijn
opgebouwd. Inmiddels zijn duizenden stoffen uit planten geïsoleerd en is hun
structuur opgehelderd. Dit is mogelijk gemaakt door de geweldige ontwikkeling
van de instrumentele chemische analyse in de 20ste eeuw. Men heeft ontdekt
langs welke chemische paden de plant al die stoffen maakt. De planten doen
dat - zonder kolven, retorten en Bunsenbranders - met zonlicht als energie,
enzymen als instrument en DNA als recept. We weten nu dat alle levende
planten voor hun bouw en functioneren een groot aantal stoffen gemeen
hebben: eiwitten, cellulose, suikers, water, mineralen, chlorophyl, kleurstoffen
en vele andere. We weten nu ook, vaak in detail, dat sommige planten
zogenaamde secundaire plantenstoffen aanmaken. Dat zijn de bijzondere
stoffen die in sommige planten vóórkomen en die andere planten meestal niet
hebben. Zo komt coffeïne slechts in een handjevol planten in beduidende
hoeveelheden voor, in enkele andere in sporen en in de meeste helemaal niet.
Morfine komt uit de slaapbol en de werkzame stof van hashish, zit alleen in de
hennepplant. De lijst van secundaire plantenstoffen is lang. Vanwege die
secundaire plantenstoffen zijn planten de eeuwen door gebruikt als
geneesmiddel, genotmiddel en vergif. Voorbeelden van geneesmiddelen zijn:
Kina (vroeger de bast, later kinine) tegen malaria, Vingerhoedskruid (sinds
twee eeuwen het plantenpoeder, nu digoxine) bij hartzwakte, Citroen en Grote
veenbes (vitamine C, pas enkele eeuwen) bij scheurbuik en Slaapbol (vroeger
opium, nu morfine, al een paar duizend jaar) bij pijn. Voorbeelden van
genotmiddelen zijn Tabak, Koffie, Peterselie en Pepermunt. Wat de betekenis
is van die vermeende genees- of genotmiddelen of vergiften voor de plant zelf,
dat is heel lang niet duidelijk onderkend. Wij denken nu dat secundaire
inhoudsstoffen de planten helpen om te overleven. Planten worden belaagd
door bacteriën, schimmels, insecten en grazers. Planten die zich daartegen
beschermen hebben meer kans op overleven. Planten kunnen zich
verdedigen met behulp van mechanische middelen zoals doornen en stekels,
met bolsters en kleefstoffen maar ook met chemische middelen zoals vergiften
en bitterstoffen. Wie zich niet verdedigt gaat te gronde. Bitter in de mond
betekent geen gezond hart, maar afweer. De soort overleeft omdat de
bitterstof de vijanden op afstand houdt. Andijvie, die consumenten bereid zijn
te kopen, komt van gekweekte rassen die veel minder bitter zijn dan de wilde
11
soort. Deze gekweekte rassen
moeten dan ook met behulp
van pesticiden beschermd
worden. Het blijkt dat planten
twee
soorten
hormonen
aanmaken:
salicylzuur
bij
aantasting door bacteriën en
schimmels en Jasmonzuur bij
vraat door rupsen. Deze
planten-hormonen zetten de
productie van stoffen aan die
onaangenaam of giftig zijn voor
de belagers. Soms worden
vluchtige stoffen uitgescheiden
die sluipwespen aantrekken
die dodelijk zijn voor de rupsen. Vaak worden deze vluchtige stoffen door
andere planten in de buurt waargenomen die vast die verdedigende stoffen
aanmaken “early warning”. Zo probeert de kool de rupsen van het koolwitje
van het lijf te houden.
Literatuur.
Een zeer informatief boek met veel chemie van secundaire plantenstoffen is:
H. van Genderen, L.M. Schoonhoven en A. Fuchs, Chemisch-ecologische
Flora van Nederland en België, KNNV Uitgeverij, 1996.
Antoon van der Ark, Jan Uilenbroek
Een ‘prachtkever’
Tijdens de excursie in de Campina vond Gonnie op een gegeven moment een
kever die er niet gewoon uitzag. Het dier was min of meer cilindrisch,
ongeveer één centimeter lang, met een blauwgrijze, metallic uitstraling en
enkele lichtere vlekken op de dekschilden. We hebben foto’s gemaakt om
later nog eens rustig te kunnen kijken wat het zou kunnen zijn. Thuis kwamen
we er al snel achter dat het een ‘prachtkever’ zou kunnen zijn. Dit is een
keverfamilie die vooral uit de tropen bekend is door een groot aantal grote en
opvallend kleurrijke soorten. De familie omvat zo’n vijftienduizend soorten.
Over het algemeen zijn het warmte minnende soorten. Uit Europa, waar ze
12
vooral in zuidelijke streken voorkomen, zijn ruim 500 soorten bekend. In
Nederland is de familie veel bescheidener vertegenwoordigd. In 2009 is een
boekje met een overzicht van de Nederlandse soorten verschenen. Hierin
worden 28 soorten genoemd. Er staan van alle soorten goede
kleurenafbeeldingen in. Er bleken slechts drie soorten met vlekken op het
dekschild te zijn. Het dier dat we gevonden hadden meenden we te herkennen
als Chrysobothris solieri; een soort die pas sinds 2007 uit Nederland bekend is
en dan ook nog maar van slechts één plek in het zuidwesten van NoordBrabant. Helemaal zeker ben ik niet van de determinatie: in het boekje staat
dat zonder vergelijkingsmateriaal de soort te verwarren is met de verwante
soort Chrysobothris affinis. Ook deze soort is van slechts één locatie bekend,
nu uit het oosten van Brabant.
In beide gevallen gaat het om
een zeldzame soort. Ik heb de
foto daarom doorgestuurd
naar het EIS voor nadere
determinatie, als dat ten
minste mogelijk is aan de hand
van de foto. De larven van
prachtkevers leven in hout en
schors van kwijnende bomen
en struiken. Sommige soorten
kunnen daarbij een brede
verscheidenheid
aan
voedselplanten
benutten,
zoals Chrysobothris affinis,
andere, zoals C. solieri, zijn
afhankelijk van één of enkele soorten waardplanten. Voor C. solieri zijn dat
dennen en dan vooral grove den. Het dier is op een pad door een
dennenopstand gevonden. Ik heb gebruik gemaakt van het boekje van Oscar
Vorst over de Nederlandse prachtkevers dat verschenen is in de serie
“Entomologische tabellen”. Hoewel de kleurenpracht en de afmetingen van de
Nederlandse soorten bescheidener zijn dan die uit de tropen behoren ze toch
tot onze fraaiste kevers. In het boekje is de beschikbare kennis over biologie,
herkenning en verspreiding van de Nederlandse soorten gebundeld. Het bevat
een determinatietabel voor volwassen kevers. Een belangrijk hulpmiddel zijn
de schitterende fotoplaten met fraaie afbeeldingen van alle soorten. Het is
13
zonder meer een uitnodiging om vaker naar deze groep te kijken. Het enige
nadeel is misschien dat er maar vier soorten met een Nederlandse naam zijn.
Oscar Vorst, 2009: De Nederlandse prachtkevers (Buprestidae).
Entomologische tabellen 4. Het boekje kost 12,50 euro en is te bestellen via
www.naturalis.nl/et Ook de boekhandel bij Naturalis (Natuur en Boek)
verkoopt het.
Goof Overbeek
2014 Jaar van de Spreeuw
Behoorde de Spreeuw vroeger tot een van de meest algemene broedvogels.
Sinds de jaren zeventig is de spreeuwenstand sterk achteruitgegaan. Over de
periode 1984 tot 2012 is de broedpopulatie in Nederland met gemiddeld 4%
per jaar afgenomen. Daardoor resteert momenteel minder dan 40% van de
populatie van medio jaren 80. Ook in de omringende landen gaat het slecht
met de Spreeuw. Op Europees niveau is de soort in de periode 1980-2011
met 52% afgenomen. De oorzaak van deze achteruitgang is niet bekend.
Daarom hebben SOVON en Vogelbescherming 2014 uitgeroepen tot het jaar
van de Spreeuw.
Bron: website SOVON
Jan Uilenbroek
14
Natuur in Zuid-Holland
Op natuur in Zuid-Holland wordt onevenredig fors bezuinigd. Het ZuidHollands Landschap krijgt minder subsidie, waardoor ze fors moeten
inkrimpen. Sinds juli delen ze daarom een kantoor met Erfgoedhuis ZuidHolland en Landschapsbeheer Zuid-Holland. De laatste organisatie, die
vrijwilligers in de natuur aanstuurt bijv. weidevogelbeheer, is per 31 dec.
opgeheven. Ook de subsidie van de Natuur en Milieu federatie Zuid-Holland is
gestopt, zodat ook het voortbestaan van deze organisatie wordt bedreigd. De
KNNV Gouda verzet zich – waar mogelijk – tegen de aantasting van de
Natuur in Zuid-Holland. Onze werkgroep natuurbescherming heeft protest
aangetekend tijdens de hoorzitting van het Provinciaal bestuur tegen het
schrappen van > 3000 ha gebieden van de Ecologisch Hoofdstructuur (EHS).
Namens de afdeling heeft de milieuadvocaat Mr. Jonkhoff het ministerie
gevraagd handhavend op te treden tegen verlaging van het slootpeil in de
polders Reeuwijk en Sluipwijk. Op regionaal niveau heeft de werkgroep een
verzoek ingediend om geen vervuild boezemwater uit de enkele Wiericke in te
laten in de Natura 2000 gebieden Stein en Oukoop. Bij de Gemeenteraad van
Bodegraven-Reeuwijk is een zienswijze ingediend over het bestemmingsplan
Oukoop en Negenviertel. Voorts nemen zowel Henk van de Weijden als Rob
Schröder deel aan het Weidevogelberaad Zuid-Holland. Met dit
weidevogelberaad wordt getracht de grote veranderingen van de overheid in
de weidevogelbescherming positief te beïnvloeden.
Jan Uilenbroek
Nieuwe soort voor Nederland
In september werd in de tuin
van een van onze leden in
Hazerswoude een nieuwe
soort Primula ontdekt. De
naam is Primula anglia
(Engelse sleutelbloem). De
plant is mogelijk verwant aan
Primula domestica (Huissleutelbloem)
en
Primula
bicycleta (Fietssleutelbloem).
15
PLANTAARDIG
Omschrijvingen (cijfers tussen haakjes geven het aantal letters aan):
A: visvrouwtje (6)
B: wel erg levendig sperma (10)
C: en wege (5)
D: reisleidster (9)
E: piekpik (11)
F: Tataar (7)
G: wandelstok (6)
H: voorloper van kapok (7)
I: vakantiegeliefde (11)
J: kleine broedplaats (11)
K: kleine militair (9)
L: winterfeest (9)
M: nog ééntje en dan naar bed (11)
N: gebed(je) [zonder einde?] (12)
O: rustgevende plant (9)
P: (ouwe) klep (8)
Q: en maar “koekoek!” roepen (10)
R: smaakt vies en lekker! (10)
S: en schrijve (5)
T: lijktengels (15)
U: daarmee staat Petrus bij de poort (12)
V: is gek op hasjtaart (12)
W: één van de dertig zilverlingen (12)
X: klinkt als een klus (5)
Y: die omroept zoent je (6)
Z: stoma (6)
Antwoorden invullen op andere blad. Gevonden letters hieronder invullen.
SUCCES !
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
16
17
Activiteitenprogramma voorjaar 2014
De excursies maken we meestal per auto. We maken auto’s dan ‘vol’, zodat er
met zo weinig mogelijk auto’s wordt gereden. Van de mensen die meerijden
wordt een “liftersgeld” gevraagd van 5 eurocent per gereden kilometer. Dit
bedrag wordt met de bestuurder van de auto verrekend. Wilt u weten of er
voldoende auto’s/meerijdplaatsen zijn, dan kunt u van tevoren contact
opnemen met de natuurhistorisch secretaris. De KNNV is niet aansprakelijk
voor ongevallen en beschadiging of verlies van eigendommen. Voor meer
inlichtingen: Jan Uilenbroek, tel 0182-618037, [email protected].
Woensdag 22 jan.
Onder water in Leiden
Deze lezing wordt gegeven door Aafke Verkade. Zij is projectleider van het
project vissenmonitoring van de KNNV Leiden. Zij telt als snorkelend de
vissen in de Leidse grachten. De lezing wordt gegeven in de kantine van de
kinderboerderij, Bloemendaalse weg 34 in Gouda. Aanvang 20.00 uur
Zaterdag 1 febr.
Vogelexcursie Surfplas
We maken een rondje om de Sufplas. We verwachten duizenden overwinterende smienten, verder brilduikers, tafeleenden, slobeenden etc. We
vertrekken om10.00 uur vanaf het parkeerterrein bij het restaurant. De
excursie duurt tot ongeveer 12.00 uur.
Woensdag 12 febr.
Algemene ledenvergadering
De ALV wordt gehouden op de Kinderboerderij, Bloemendaalse weg 34 in
Gouda. De vergadering begint om 20.00 uur. De stukken worden u per email
toegestuurd. Indien u de stukken per post wilt ontvangen, moet u dat de
secretaris laten weten.
Woensdag 26 febr.
Weidevogelbescherming, nieuwe ontwikkelingen
Deze lezing wordt gegeven door Aletta van der Zijden. Zij zal ingaan op het
nieuwe beleid rond weidevogelbescherming en de rol van de vrijwilligers. De
lezing wordt gegeven in de kantine van de kinderboerderij, Bloemendaalse
weg 34 in Gouda, aanvang 20.00 uur.
Woensdag 12 maart
Ecologisch groenbeheer
Deze lezing wordt gegeven door Arie Koster, stadsecoloog en schrijver van
het Vademecum wilde planten. Deze lezing is een gezamenlijk initiatief van de
KNNV en het IVN en vindt daarom plaats in de filmzaal van het Streekmuseum, Oude weg 3 in Reeuwijk. Aanvang 20.00 uur.
Woensdag 26 maart
Lezing over spinnen
Deze lezing wordt gegeven door Peter van Helsdingen. Hij is conservator bij
het centrum voor biodiversiteit Naturalis en weet alles over spinnen. De lezing
18
wordt gegeven in de kantine van de kinderboerderij, Bloemendaalse weg 34 in
Gouda, aanvang 20.00 uur.
Zaterdag 29 maart
Workshop fotografie (zie aankondiging)
Zaterdag 5 april
Plantenexcursie Von Gimborn Arboretum
Dit 80 jaar oude park in Doorn bezit een wereldberoemde collectie inheemse
en exotisch bomen en struiken. We vertrekken om 9.00 uur vanaf de
parkeerplaats van het NS station Gouda, Bloemendaalse zijde en verwachter
om 14.00 uur weer terug te zijn.
Zaterdag. 19 april
Vogelexcursie naar de Willeskop
Ten zuiden van Oudewater ligt midden in de Lopikerwaard het natuurgebied
de Willeskop, een gevarieerd landschap van water, eilandjes en moerassen.
We vertrekken om 9.00 uur vanaf de parkeerplaats van het NS station Gouda,
Bloemendaalse zijde. We verwachten om 14.00 uur weer terug te zijn.
Zaterdag 3 mei
Weidevogels Voorofsche polder
In deze polder langs de Gouwe tussen Waddinxveen en Boskoop zitten veel
weidevogels dankzij goed beheer door het Zuid-Hollands Landschap. We
vertrekken om 10.00 uur vanaf de parkeerplaats van het NS station
Waddinxveen-Noord. De excursie duurt tot ongeveer 12.00 uur.
Zat. 17 mei
Plantenexcursie Natuurpad in Boskoop
In Boskoop is een Natuurpad ingericht. In het kader van het KNNV thema
“natuur in je buurt” maken we o.l.v. Hans van Dam een rondje over het Zwarte
pad, Natuurpad Verlaan en de ringdijk naar de nieuwe kinderboerderij, waar
de koffie klaar staat. Totale lengte ongeveer 3 km. We verzamelen om 9.30
uur op de parkeerplaats van het NS station Gouda, Bloemendaalse zijde. De
excursie duurt tot ongeveer 13.00 uur.
Zat. 31 mei
Plantenexcursie Loetbos
Het Loetbos gelegen tussen Krimpen a/d IJssel en Bergambacht heeft zich
ontwikkeld tot een aantrekkelijk natuurgebied. We vertrekken om 9.00 uur
vanaf de parkeerplaats voor het NS station Gouda, Bloemendaalse zijde. De
excursie duurt tot ongeveer 13.00 uur.
Zat. 14 juni
Excursie naar de natuur in de Rotterdamse haven
Als vervolg op de lezing over natuur in de Rotterdamse haven is Jan Putters
van het havenbedrijf Rotterdam bereid ons mee te nemen naar bijzondere
plekjes zoals de tweede Maasvlakte. We vertrekken om 9.00 uur vanaf de
parkeerplaats van het NS station Gouda, Bloemendaalse zijde. De excursie
duurt tot ongeveer 17.00 uur.
19
De Natuurvriend is het orgaan van de afdeling Gouda en
omstreken van de KNNV, Vereniging voor Veldbiologie.
Het verschijnt drie maal per jaar.
Afzender/ledenadministratie
Lage Gouwe 112
2801 LK Gouda
20