SOTSJI RCC Koude & luchtbehandeling Tekst: ing. Ernst Berends Hoe cool was Sotsji? Terugblik op Olympische Winterspelen Sotsji 2014 Als u dit leest zijn de Olympische Winterspelen net achter de rug. Rusland was van 7 tot 24 februari voor het eerst gastland. Moskou - in de toenmalige Sovjet Unie - was dat in 1980 voor de Zomerspelen. De 22e Olympische Winterspelen 2014 werden al in 2007 toegewezen aan de Russische badplaats Sotsji – of, op zijn Engels, Sochi. S otsji is een Russische badplaats gelegen aan de Zwarte Zee in de Noordelijke Kaukasus, een unieke plaats tussen palmbomen en besneeuwde bergen. De stad heeft 400.000 inwoners en is in het zomerseizoen een trekpleister voor Russische toeristen. De genezende mineraalbronnen en de strand- en zwemmogelijkheden zorgen voor zo’n vier miljoen bezoekers per jaar. Voor de Winterspelen heeft de stad een ware metamorfose ondergaan. Met de aanleg van een directe spoorlijn tussen de moderne luchthaven, de Coastal Cluster en de Mountain Cluster, is reizen eenvoudig. De Winterspelen van 2014 worden wel de meest compacte ooit genoemd. Met 98 onderdelen verspreid over 15 sporten waren het de grootste Spelen in de historie, maar ook veruit de duurste: Vancouver kostte 4 miljard euro, Londen 12, Beijing 26 en Sotsji meer dan 50 miljard. Toen Rusland zich zeven jaar geleden kandidaat stelde, werd nog De Adler Arena, waarin om het hardst geschaatst werd. 22 22 FEBRUARI 2014 107 e JAARGANG uitgegaan van twaalf miljard dollar. Dit waren ook zeker niet de groenste Spelen. In overdekte sportaccommodaties mag volgens de huidige Russische wetgeving bijvoorbeeld geen NH3 worden toegepast, ook niet indirect. Het merendeel van de werken werd beheerd door Olympstroy, een staatsbedrijf dat de voorbije zes jaar al vier keer van baas veranderde. Hoewel er tal van aanwijzingen voor corruptie zijn geweest, is er niemand voor aangeklaagd. Veel ‘vrienden’ van president Vladimir Poetin schijnen volgens de media behoorlijk van de Spelen te hebben geprofiteerd. Eén voorbeeld is een jeugdvriend en voormalig judopartner van de president. Zijn bedrijven SOTSJI Koude & luchtbehandeling RCC Bobsleebaan: laagje voor laagje wordt het eerste ijs opgebracht. zouden meer dan zeven miljard dollar hebben opgestreken met de levering van buizen aan de Russische energiemaatschappij Gazprom. Dit bedrag overtreft op zich alleen al de kosten van de volledige Winterspelen 2010 in Vancouver. Het grootste contract voor de Spelen ging echter naar de Russische Spoorwegen, geleid door een voormalig KGB-generaal en Poetin-vertrouweling. Hij haalde negen miljard dollar binnen met de bouw van de transportinfrastructuur, die volgens de coördinatiecommissie van het IOC voor 85 procent volledig vanaf de grond moest worden opgebouwd. Laaggeschoolde migrantenarbeiders hebben 12 uur per dag voor 400 euro per maand aan de opbouw van deze structuur en aan alle sportaccommodaties gewerkt; zonder contract, zonder veiligheidstraining en onverzekerd. Vaak werden ze te laat, niet of niet volledig betaald. In 2013 stierven 25 arbeiders bij arbeidsongevallen; tientallen meer raakten gewond. Halverwege 2013 waren liefst 70.000 arbeiders dag en nacht in de weer en er zijn momenten geweest dat het dubbele aantal aan het werk was. Zoals gezegd, waren deze Spelen met geschatte kosten van vijftig miljard dollar de duurste uit de geschiedenis. De Russische overheid wijst erop dat tweederde van de kosten is gedekt door private investeerders. Een groot gedeelte van die investeerders zijn in feite echter staatsbedrijven, zoals Bobsleebaan, NH3-hoofdleiding met daarboven de nog niet in het beton gestorte baanpijpen. Gazprom, Rosneft en Russian Railways. Bovendien speelden wanbeheer en corruptie een grote rol; volgens sommige bronnen zou zelfs 20 procent van de bestedingen op een verkeerde bestemming terecht zijn gekomen. Pal aan de kust staat de Coastal Cluster. Op loopafstand van het Olympisch Stadion, dat 40.000 plaatsen telt, zijn de volgende imposante hallen opgetrokken: Ice Cube (curling centrum), Shayba Arena (ijshockey), Adler Arena (vierhonderdmeter-schaatsbaan), Bolshoy Ice Dome (ijshockey) en Ice Berg Skating Palace (kunstrijden/short-track). Toegepaste Koeltechniek Alle chillers en aircosystemen voor de hallen werken met R507 en R134a. Aangezien de Russische industrie niet echt iets had te bieden op dit gebied, is alles door bekende buitenlandse bedrijven geleverd, waarbij men zich niet aan één leverancier heeft gebonden. In het grote Olympische stadion heeft GEA Klimatechnik voor een aangenaam klimaat gezorgd. De Aanleg kunststof baanpijpen in de ijshockey-hal Bolshoy Ice Dome. Ice Cube curlinghal en de Shayba Arena hebben chillers met Bitzerunits, geïnstalleerd door een Fins bedrijf; in de grote Bolshoy-hal verzorgden R507-chillers met schroefcompressoren van Johnson Controls International het ijs en was Carrier verantwoordelijk voor het klimaat. In het eveneens enorme Ice Berg Skating Palace zijn R507chillers met schroefcompressoren van GEA Refrigeration geïnstalleerd en was GEA Klimatechnik verantwoordelijk voor de juiste RV. Toen een Russische delegatie jaren terug Thialf Heerenveen bezocht, besloten de delegatieleden dat hun land ook een dergelijk stadion moest hebben. Aangezien Thialf in 2001 van NH3 direct naar R507/pekel was omgebouwd, kon dit concept zo worden overgenomen. De ontwerpers ervan; Bertus Butter met Boukens Koeltechniek, leverden de installaties voor de vierhonderdmeter-banen in Kolomna, Astana en Sotsji. In feite waren dit verbeterde kopieën van Thialf, nu met gescheiden stromingen van de geconditioneerde lucht boven het publiek en het ijs, reflectie-plafonds, led-verlichting, Naam plaatsen tijdens na de Spelen Ice Cube 3000 curling centrum verplaatsbaar > andere stad Shayba Arena 7000 ijshockey verplaatsbaar > andere stad Adler Arena 8000 400 m schaatsbaan wordt markthal Bolshoy Ice Dome 12.000 ijshockey blijft sporthal/concerten Ice Berg Skating Palace 12.000 kunstrijden/ short-track tentoonstellingshal 107 e JAARGANG FEBRUARI 2014 23 SOTSJI RCC Koude & luchtbehandeling Nederlandse ploegen verkennen ijs in de Adler Arena (WK afstanden maart 2013). enzovoort. De luchtboarding komt ook uit Nederland; Sidijk uit Heerenveen is de leverancier hiervan. In de Adler Arena vloer zit 65 kilometer koelbuislengte, de circa 100 ton pekel wordt koud gemaakt door drie R507-chillers (ECR units) met een totaal koelvermogen van circa 2,5 MW bij -23°C verdampingstemperatuur. Nu de Spelen zijn afgelopen, wordt nooit meer geschaatst op deze vierhonderdmeterbaan, maar dat was bij de Spelen in Turijn en Vancouver ook al het geval. Mountain Cluster In de bergen op circa 50 kilometer van de stad ligt de Mountain Cluster voor alle sneeuwsporten en het bobslee/rodel-gebeuren. Een nieuw aangelegde snelle railverbinding (28 minuten) en vierbaansweg verbinden de twee locaties. Prijskaartje: negen miljard dollar. De skischans is verschillende keren afgebroken en opgebouwd en kostte zeven maal meer dan begroot. In februari 2013 moesten testwedstrijden worden afgelast vanwege te weinig sneeuw en regen, daarom werd besloten om sneeuw op de gaan slaan zodra er wel voldoende was gevallen. Er zijn enorme sneeuw-reservoirs aangelegd, afgedekt met een dikke laag zaagsel. Men spreekt over 450.000 m3, ongeveer het volume van de Dom in Keulen, en bij de aanleg werd de hoop uitgesproken dat er ongeveer nog de helft van overgebleven is na één bewaarseizoen. Alleen de bobslee-rodelbaan, buiten gelegen dus, werkte met een direct 24 24 FEBRUARI 2014 107 e JAARGANG NH3-pompsysteem. Met de grondwerkzaamheden werd al in de zomer van 2010 begonnen. De projectovereenkomst tussen de Moskouse verkooporganisatie van GEA Refrigeration Technologies en NPO Mostovik, één van de grootste Russische bouwbedrijven, werd ondertekend in november 2011. Het contract omvatte de projectengineering van de complete koelinstallaties, de levering en installatie van de koelapparatuur, de bouw van de machinekamer en circa zes kilometer ammoniaktransportleiding langs de bobsleebaan. Voorjaar 2012 is de installatie opgeleverd na strenge keuring door officiële instanties. Daarna zijn er al diverse testwedstrijden gehouden, waarbij de installatie werd geprezen. Ammoniak Het gebruik van ammoniak in een dergelijke installatie is nieuw voor Rusland. Dat kent strenge veiligheidseisen en tot nu was ammoniak verboden als koudemiddel voor sportfaciliteiten. Het projectteam wist de verantwoordelijke autoriteiten van de voordelen van dit natuurlijke koudemiddel ten opzichte van zijn synthetische concurrenten te overtuigen – met als resultaat dat speciale toestemming voor dit project werd verleend. In de machinekamer is een GEA Wiegand-gaswasser geïnstalleerd, om bij eventuele lekkage het gezondheidsrisico te beperken. In de hoofdkanalen met de zes kilometer aan NH3-transportleidingen zijn in totaal 146 detectoren aangebracht, die een water-sproeisysteem in werking kunnen zetten. Wereldwijd zijn er maar zestien wedstrijdbanen voor bobslee- en rodelwedstrijden, waarvan er veertien afmetingen hebben die in internationale afspraken zijn vastgelegd. Nagenoeg alle banen zijn ontworpen door het Duitse ingenieursbureau IFG, dat het aantal bochten, de radius en aantal verdampersecties bepaalt. Doordat tijdens de Spelen in Vancouver Bobsleebaan Sotsji ŗ Lengte 1814 m ŗ Start op 836 m, finish op 704 m > 132 m hoogteverschil met 17 bochten ŗ NH3-pompsysteem, 82 secties / ca. 84 km baanpijp (33,7 x 2,6 mm) ŗ 6 km NH3-transportleiding, circa 70 ton ammoniak ŗ IJstemperatuur - 4°C, circa 7000 m² ijsoppervlak ŗ Vier GEA Grasso NH3-schroefunits > 4180 kW bij -15 / + 30°C ongelukken plaatsvonden, moest de baan in Stotsji wat langzamer worden gemaakt. Een koeltechnische ‘uitdaging’ bij een bobsleebaan is het overbruggen van de 132 meter aan hoogteverschil voor de NH3-pompen. De machinekamer staat namelijk beneden bij de finish. Speciale Lederle Hermetic-pompen met voldoende opvoerhoogte overbruggen dit in drie trappen. Het ijs opbrengen gaat geheel handmatig door water te vernevelen op het koud gehouden beton, er kan immers niet even een ‘Zamboni’ over de baan rijden om te schrapen en te dweilen. Met handschrapers wordt de baan zo vlak mogelijk gemaakt, elk hobbeltje is voelbaar en kan een koersafwijking veroorzaken als de slee er met snelheden van boven de 100 km/h overheen raast. Over de auteur De auteur is lid van de redactieraad van RCC K&L en werkt als Application Engineer Technology & Innovation bij GEA Refrigeration RCC K&L Netherlands. Meer informatie: GEA Refrigeration Netherlands N.V. De Beverspijken 7c 5221 EE ’s-Hertogenbosch T: 073-6203129 E: [email protected] I: www.gearefrigeration.com
© Copyright 2024 ExpyDoc
