Profiel - ID College logo

Portret
Otto Jelsma van ID College:
‘We hebben een verhaal
om trots op te zijn’
Innovator
met een lange adem
Naam: Otto Jelsma
Leeftijd:
55 jaar
Functie:
Voorzitter College van Bestuur
ROC ID College
Aantal studenten: 11.000
Aantal medewerkers: 850 fte
Aantal locaties:16 schoolgebouwen over 8 steden: Woerden, Gouda, Alphen aan den Rijn,
Leiden, Leidschendam/Voorburg,
Katwijk, Lisse en Zoetermeer
Website: www.idcollege.nl
Wie zijn de bestuurders in het mbo? Otto Jelsma
is een vernieuwer die in zeven jaar tijd het ID
College heeft weten om te vormen van een aanbodgerichte naar een vraaggerichte onderwijsorganisatie. Met het Flex-ID model is de (studie)
10
loopbaan van de student uitgangspunt voor de
inrichting van het opleidingsprogramma. ‘Het
wordt nu tijd om ermee naar buiten te gaan. We
hebben een verhaal om trots op de zijn.’
Heleen Hupkens
PROFIEL nummer 1
Hij deed in de jaren ‘80 een promotieonderzoek bij Toegepaste
Onderwijskunde in Twente. Daar werd de basis gelegd voor
Flex-I D
de veranderingen die het ID College dertig jaar later zou on-
Kenmerkend aan Flex-ID is dat studenten meer invloed
dergaan. ‘Flex-ID is gebaseerd op het 4C/ID model van Jeroen
krijgen op hun eigen leerroute. Alle onderwijsactiviteiten
van Merriënboer,’ vertelt Jelsma. ‘Hij heeft het model ont-
zijn gericht op de taken die een student in zijn beroep
wikkeld en er ook prijzen mee gewonnen als beste instruc-
moet verrichten. Dit wordt zichtbaar in authentieke leer-
tie-ontwerpmodel. Jeroen was destijds mijn collega.’ Van
activiteiten. In deze leeractiviteiten is de student bezig
Merriënboer is ondertussen hoogleraar aan de Universiteit
met herkenbare situaties uit het beroep die gedurende de
van Maastricht en geen onbekende in de sector. Zijn werk op
opleiding steeds complexer worden. De leeractiviteiten
onderwijstechnologisch gebied zie je geleidelijk aan inzakken
worden ondersteund door kennisgerichte cursussen en
in het beroepsonderwijs.
vaardigheidsgerichte trainingen. Voor de student is daarbij
Met die kennis in zijn achterzak en de nodige jaren ervaring
in het bedrijfsleven, onder andere bij Fokker en bij een multi-
steeds duidelijk waarom hij bepaalde kennis en vaardigheden juist op dat moment leert.
mediabedrijf, maakte Jelsma op een gegeven moment de overstap naar het onderwijs. ‘Ik heb een enorme passie voor alles
wat met leren en instructie te maken heeft. Op een gegeven
Mensen moeten het willen
moment wilde ik graag in het onderwijsveld zelf werkzaam
Toen Jelsma startte bij het ID College kende de school 30 di-
zijn. Ik ben toen bij ROC ASA, later Amarantis, gaan werken.’
recteuren/onderwijsmanagers in 8 verschillende regio’s en een
Zeven jaar geleden werd hij lid van het CvB van het ID College,
diversiteit aan onderwijsmodellen. ‘Dat heeft direct te maken
waarvan hij sinds vijf jaar voorzitter is, met de portefeuille on-
met de geschiedenis van het roc,’ vertelt hij. ‘Het ID college is
derwijs uiteraard. ‘In combinatie met HRM,’ zegt hij. ‘Dat vind
relatief laat ontstaan uit een groep scholen die eigenlijk niet
ik een perfecte combinatie, want onderwijs is mensenwerk.
wilde fuseren. We hadden dus weinig met elkaar.’ Toch realiseerden we ons dat de school op die wijze niet de kwaliteit
Vraagsturing
kon leveren die noodzakelijk is. Daarom is de toenmalige re-
Waarom een heel nieuw onderwijsconcept? Jelsma: ‘Ik zag al
giostructuur verlaten en is de organisatie nu ingericht in een
enige jaren de roep om flexibilisering en meer maatwerk in
domeinstructuur. ‘Daarmee creëerden we meer eenheid en
het onderwijs. De hele samenleving bestaat ondertussen uit
konden mensen van elkaar leren,’ is zijn stelling. ‘Binnen de
maatwerk. Of dat nu een vakantiereis is die je boekt, een auto
domeinen, maar ook tussen domeinen. Maar het werd ook be-
die je bestelt of een computer die je samenstelt. Dat maatwerk
langrijk om onze processen uit te lijnen. ‘Dan moeten we naar
moet ook in het onderwijs kunnen.’ Massamaatwerk noemt
één manier van werken toe als het gaat om het onderwijs,’
hij het, want echt helemaal individueel onderwijs aanbieden
heb ik toen gezegd. Ik ben daar stellig van overtuigd. Niet een
is onmogelijk. ‘Dat moeten we ook niet willen,’ zegt hij. ‘Het
heel strak keurslijf, wel stevige kaders waarbij voldoende be-
groepsleren is ook belangrijk. Er moeten wel meer mogelijkhe-
wegingsruimte is voor de professionals. Voor de onderwijskant
den zijn voor differentiatie. De student moet kunnen versnel-
hebben we toen gekozen voor 4C/ID en voor de bedrijfskundige
len, verbreden, verdiepen, maar ook kunnen vertragen als dat
kant volgen wij ondertussen het referentiekader van triple A.’
nodig is.’
ROC ID College maakt dit mogelijk door het onderwijs in
‘Dat landt natuurlijk niet direct. Iedereen heeft zo zijn eigen
manier van werken en gaat daar vaak nog een hele tijd mee
gestandaardiseerde bouwstenen te organiseren waarbij stu-
door. Ik ben wel vier jaar bezig geweest met elke keer weer het-
denten een eigen studietraject kunnen samenstellen, dat na-
zelfde verhaal te vertellen. Tot mensen zich het model eigen
tuurlijk wel gericht is op een diploma. Uiteraard met de no-
konden maken. Toen een groep managers aangaf met het mo-
dige begeleiding en ondersteuning. ‘Deze keuze heeft wel een
del aan de slag te willen, hebben wij hen alle ruimte gegeven.
paar ingrijpende consequenties,’ zegt Jelsma. ‘Zo nemen wij
Je moet er naar toe groeien dat mensen het zelf willen, dat ze
afscheid van het jaarklassensysteem. Studenten worden in-
intrinsiek gemotiveerd worden. Eerst de managementlaag en
gedeeld in leergroepen. In welke groep is afhankelijk van de
daarna de docenten. Geleidelijk aan zie je de massa toenemen
keuze die ze zelf maken en het aanbod van onderwijsbouwste-
die het een mooi model vindt om mee te werken. We zien dat
nen op een bepaald moment van het jaar.’
er steeds meer afhankelijkheden komen tussen docenten in
In 2012 is de eerste lichting studenten van start gegaan. ‘Nog
teams. Ook dat is een hele goede ontwikkeling. Een docent
niet met de ultieme vorm van Flex-ID,’ licht Jelsma toe. ‘We
kan een mooie vaardigheidstraining geven, maar als die zich
werken voor deze studenten al wel met herkenbare leereen-
niet verhoudt tot een collega die het kennisg edeelte verzorgt,
heden. Die leereenheden moeten allemaal ontwikkeld worden
gaat het toch niet goed.’
op basis van het 4C/ID-model. Die leereenheden worden weer
Is Jelsma tevreden na zeven jaar? Hij vindt het een moei-
opgenomen in een onderwijscatalogus, zodat ze ook zichtbaar
lijke vraag. ‘Als het gaat over de wijze waarop de organisatie
worden voor de hele organisatie. Hiermee kunnen studenten
er nu mee bezig is, dan ben ik supertevreden,’ antwoordt hij.
met begeleiding van hun studieloopbaanbegeleider de leertra-
‘Ook over de domeinen heen zijn docenten met elkaar aan het
jecten samenstellen. Dat is de ultieme vorm.’
praten. Ontschotting is daarbij het motto. Als het gaat om het
Februari 2014
>>
11
Portret
tempo van het veranderingstraject, ben ik minder tevreden.
ook specialisten op het gebied van het ontwikkelen van oplei-
Maar ik realiseer me ook wel dat het heel veel tijd kost. Ik had
dingsmaterialen en kennisontwikkelaars, mensen die kennis
het liever al helemaal klaar gehad, maar het werkt helaas niet
van buiten naar binnen brengen. Dat zijn onze docent-experts.
zo. Docenten moeten het zelf willen. Dat is toch wel de sleu-
Een volgende stap zal zijn dat er ook specialisten in examine-
telfactor. Ze moeten het niet doen omdat het mijn feestje is.’
ring komen.’ Voor je loopbaan hoef je dus niet perse verder in
het management. We hebben ook specialisten nodig die we net
Mogelijkheden voor docenten
zo waarderen als het management.
Inmiddels bestaat de organisatie van het ID-College uit zo’n
50 teams van maximaal 15 fte. En er is een directielaag aan-
Blik naar buiten
gebracht tussen het CvB en de onderwijsmanagers, die te-
Jelsma heeft veel tijd en energie gestopt in de opbouw van
genwoordig onderwijskundige teamleiders heten. Dit zijn
zijn onderwijsorganisatie. De komende jaren wordt het Flex-
meewerkende voormannen/vrouwen die minimaal 20 procent
ID model verder uitgebouwd over alle domeinen, waarbij ook
van hun tijd lesgeven. ‘Zo houden ze feeling met het vak,’ zegt
domeinoverstijgende trajecten mogelijk worden. Nu is het
Jelsma. ‘Ze zijn verantwoordelijk voor het onderwijs en de
tijd om de blik naar buiten te richten, stelt hij. Hij wil meer
medewerkers, niet voor financiën en facilitair. Dat ligt bij de
strategische allianties sluiten met bedrijven om samen te wer-
directie, die op zijn beurt verantwoording aflegt aan het CvB.
ken en ook onderwijsmodules in coproductie te ontwikkelen.
De ondersteunende processen zijn geheel gecentraliseerd. In
Partnerships sluiten met toeleverende vmbo-instellingen en
Gouda zijn 4 strategische stafdiensten en een shared service
hogescholen. Zeg maar dat we ons willen ontwikkelen van een
center gevestigd, hoewel de adviseurs hun werk uiteraard veel
‘bolwerk naar een netwerkorganisatie’. Dat wordt nog een flin-
bij de teams doen,’ legt de CvB-voorzitter uit.
ke klus, aangezien het ID College in diverse regio’s gevestigd is.
De docenten zelf zijn volgens Jelsma blij met de nieuwe inrichting van het onderwijs. ‘Ik hoor docenten soms letterlijk
zeggen: ‘Ik kan eindelijk weer mijn vak uitoefenen.’ Het competentiegericht werken is destijds volgens mij op een totaal
verkeerde manier neergezet. Alsof iedereen zijn eigen pad
moest gaan. In het Flex-ID model hebben docenten weer het
Ik heb een enorme passie
voor alles wat met leren en instructie
te maken heeft
gevoel dat ze erkend worden in hun professie, wat ongelooflijk
belangrijk is. Als docent wil je bezig zijn met kennisoverdracht
en het aanleren van vaardigheden.’
En komt hij niet in aanvaring met collega-roc’s in de regio’s die
Met zijn HRM-pet op heeft hij meteen de ontwikkelingsmo-
op dezelfde ‘markt’ werkzaam zijn? ‘We zijn goede buren van
gelijkheden voor docenten als speerpunt meegenomen in de
de collega’s om ons heen’, stelt Jelsma. ‘Je moet vertrouwen in
reorganisatie. Jelsma. ‘Ze zeggen wel eens: ‘Eens docent, altijd
elkaar kunnen hebben en elkaar niet te slim af willen zijn. We
docent’, dat hoeft helemaal niet. Diegene die dat wil mag daar
zitten regelmatig met ROC Mondriaan en ROC Leiden aan tafel
natuurlijk mee doorgaan, maar als je als leraar verder wilt, dan
en ook met Midden-Nederland en Albeda/Zadkine hebben we
zijn er mogelijkheden. Wij willen topdocenten hebben, maar
goede contacten. Er zijn geen echte problemen. We hebben met
elkaar afgesproken dat als het ergens begint te knellen, dat we
elkaar dan weten te vinden.’
Docent-expert
Op de vraag of hij zich gesteund heeft gevoeld door het mi-
Op www.leraar24.nl is een filmpje te zien over de docent-
nisterie bij de ontwikkeling van zijn roc, moet hij lachen en
expert bij het ID College
zegt hij hardgrondig: ‘Nee, helemaal niet.’ Hij doelt onder meer
www.leraar24.nl/video/5031/docent-expert
op de voorschriften rond onderwijstijd. ‘Tijd is geen maat voor
kwaliteit! Met dit soort maatregelen stuurt men op de proces-
4C/ I D-model
sen in de school, dat vind ik niet bevorderlijk. Gelukkig kijkt de
Wie in het kort iets wil lezen over het 4C/ID-model moet
huidige minister er een stuk genuanceerder naar. Ook het feit
eens gaan kijken op de tutorial van Marius van Bruggen,
dat de Inspectie meer naar proportioneel toezicht gaat vind ik
student aan de RUG. Hij maakt hierbij gebruik van het
een goede ontwikkeling. Inmiddels hebben wij dat aan den lij-
boek van Jeroen van Merriënboer, Innovatief Onderwijs
ve ondervonden.‘ Dat de studenten tevreden zijn, hun diploma
Ontwerpen, via leertaken naar vaardigheden:
halen en een goede plek vinden op de arbeidsmarkt, daar gaat
www.gmw.rug.nl/~stud099/Marius/Home01.html
het volgens hem om. Daar gaat hij de komende jaren verder
Uitgebreide informatie over het ‘Four-Componets
aan werken. ‘En ja, zo zit ik in elkaar, als ik ergens aan begin
Instructional Design’ model:
dan maak ik het ook af.
http://ohnl.nl/Docs/Expertise/OTEC/Publicaties/jeroen%20van%20merrienboer/LeerstoelVerhaegen.pdf
12
Heleen Hupkens is eindredacteur van Profiel en freelance journalist
PROFIEL nummer 1

Download Report