________________________________________________________________________________________________________________________ 4E NIEUWSBRIEF FEBRUARI 2014 INTRO SUPERFOOD ZAAIAGENDA VOOR DE MOESTUIN NIEUWS VAN DE GROENMOESMARKT MOESTUINTIPS CISGENESE WEBSERVICE TAALTUIN VAN GROENMOES E-MAILADRES INTRO AARDAPPELEN: KRIEL IS GEEN KRIEL ALS ER KRIEL OP STAAT In een van mijn TAALTUIN-uitspraken liet ik je een maand geleden weten dat voedsel en consument worden ingemaakt door de voedselindustrie. Ik wil daar nu graag enkele voorbeelden van geven. De voedingsindustrie stopt doperwten in een blik en laat je via het etiket weten hoe fijn of extra fijn ze zijn en in de supermarkt vind je regelmatig aardappelen in kleine zakjes die krielaardappelen of cherrypotatoes worden genoemd. Wat doet een moestuinder met de kleine aardappeltjes die hij oogst? Als het vroege aardappeltjes zijn, krieltjes dus, dan hebben die een heerlijke smaak. De late, maar klein gebleven piepertjes worden wellicht nog als pootgoed gebruikt, maar als de maat echt te klein is.., ja wat moet hij ermee. Als krielaardappeltje zijn ze niet geschikt. In de professionele teelt zijn er in het najaar heingemaakt lemaal geen door de suikerindustrie krieltjes te oogsten. Daar is dus wat op gevonden! Ik weet niet of er psychologen aan te pas zijn gekomen maar wat ik wel weet is dat op enig moment de vraag naar krieltjes groter werd dan aangeboden kon worden. Ja, en dan mààk je gewoon krieltjes. Je kunt heel wat kleine ronde vormen uit een grote aardappel stansen. Je noemt ze vervolgens Parijse aardappeltjes of beter nog ’pommes Parisienne’ et voila: er kan nu aan de grote vraag 1 ________________________________________________________________________________________________________________________ naar krielaardappeltjes worden voldaan. Het grote verschil met echte krieltjes is de smaak, maar een kniesoor die daar op let als hij pommes de Paris voorgeschoteld krijgt. De prijs? Och, daar let je toch niet op als ze voor een feestelijke gelegenheid gekocht worden. Inmiddels is er een nieuwe naam bedacht voor echte krielaardappeltjes en als je weet hoe goed er aan cherrytomaatjes verdiend wordt dan noem je die rode krielaardappeltjes toch… juist, cherrypotatoes. En voor zo’n naam heb je toch wel wat over? Iets dergelijks gebeurde in het verleden al met de doperwten. We willen alleen maar klein en fijn en ook nog zoet. Wie gekreuktzadige doperwten teelt weet dat deze van nature zoet zijn, zowel groot als klein maar dat ze niet bestand zijn tegen slecht weer. Rondzadige rassen zijn oogstzekerder maar niet zo zoet. En de consument wil nu eenmaal ronde en tegelijk zoete en kleine erwtjes. Dan telen we toch rondzadige, veredelen die verder tot kleine soorten en doen er als ze het blik in gaan toch gewoon wat suiker bij. Et voila: iedereen tevreden. SUPERFOOD, KIJK EENS IN JE EIGEN OMGEVING Op de Groenmoesmarkt zal een kraam komen die superfood aanbiedt. Wie wat op internet rondsurft komt al gauw aan de weet wat ermee wordt bedoeld. Zelf heb ik er het boek van Jesse van der Velde en Annemieke de Kroon voor aangeschaft: Superfood, recepten. Heerlijke gerechten, 100% natuurlijk en supergezond voor iedereen! Acaibes, moerbeibes, aztekenbes, gojibes, quinoa, chiazaad, het is allemaal supergezond. Tot zover de superlatieven. Met beide benen in de Hollandse klei of het Brabantse zand vind ik het maar niks dat veel uit Zuid-Amerika overgevlogen superfood ons eigen supereten aan het overvleugelen is. Kijk eens om je heen en herontdek wat we in onze natuur kunnen vinden of in onze moestuin kunnen telen. Het is nog niet eens zo lang geleden dat blauwe bessen, frambozen en aardbeien als ons nationale superfood op het schild werden geheven. Nu alweer vergeten? En waarom zouden onze walnoten, hazelnoten, tamme kastanjes, bosbessen, bramen, rozenbottels en vlierbessen geen superfood zijn? Wat voedingsstoffen betreft kunnen ze wedijveren met die bessen waarvan we de naam net hebben leren uitspreken. En wat de prijs betreft en de voedselkilometers, enfin dat hoef ik niet uit te leggen. In navolgende voorbeelden heb ik in gedachten een rondje superfood-Nederland gemaakt en ik nodig je uit om het niet bij gedachten te laten maar superactief te worden bij je zoektocht naar de combinatie van gezond bewegen en gezond eten. 2 ________________________________________________________________________________________________________________________ In Nederland te telen graansoorten als superfood Teff wordt in ons land nog op beperkte schaal geteeld, maar het biedt boven tarwe als voordeel dat het altijd volkorenmeel oplevert, zeer vezelrijk is, langzaam verteert en geschikt is voor mensen met glutenallergie. Spelt wordt al op meer plaatsen geteeld en is terug van heel lang weggeweest. Spelt heeft goede smaak- en voedingseigenschappen. Het tv-programma “Kassa-Groen” onderzocht onlangs speltbrood en kwam tot de ontdekking dat we ook hier als consument worden ingemaakt door de voedselindustrie: kunnen we nog wel van speltbrood spreken als het 50% spelt en 50% tarwe bevat? Bovendien is er een wezenlijk verschil tussen speltmeel en speltbloem. teff spelt quinoa boekweit Quinoa (niet echt een graansoort, afkomstig uit de amarantenfamilie) wordt nog niet lang in Nederland geteeld. Het werd hoofdzakelijk als veevoer gebruikt. Sinds het als superfood bekend is geworden zijn amateurtuinders erdoor in de ban geraakt en sommigen telen het nu zelf. Het zaad is glutenvrij. Ook ten aanzien van quinoa worden we als consument ingemaakt, maar nu uit onverdachte hoek: het zijn boeren in Bolivia en Peru, landen waarvandaan de meeste quinoa wordt geëxporteerd, die hebben ontdekt dat de vraag wereldwijd toeneemt. Door grote partijen quinoa achter te houden zorgen ze voor prijsopdrijvende effecten, want men creëert bewust een klein aanbod tegenover een grote vraag. Boekweit wordt weer kleinschalig op arme zandgronden geteeld. Het is geen echt graan maar de zaden worden wel tot meel verwerkt. Het is rijk aan eiwitten, bevat veel mineralen en is glutenvrij. In Nederland te telen fruit als superfood Hiervoor werden blauwe bessen, frambozen en aardbeien al genoemd. Maar waarom zou je zelf geen gojibessen telen? De plant is in ons klimaat goed te telen, is zelfs vorstbestendig. Het aantal bessen aan een plant is niet te tellen. Vreekens’ Zaden heeft het zaadgoed in huis. Het is een doornige plant die op een zonnige plaats in arme grond goed tot zijn recht komt. De vruchten zijn vers, in gedroogde vorm of als jam te eten. Gojibes heet in ons land ‘gewoon’ boksdoorn. Ooit gedacht om kruisbessen te telen. Ik weet dat ze niet in de mode zijn (zijn ze vergeten?), dat ze veel stekels bevatten en dat duiven er desondanks tuk op zijn. Ze bevatten in ieder geval veel vitaminen en mineralen. Een klein struikje hangt vaak al boordevol met deze vitaminebommetjes. Bij 3 ________________________________________________________________________________________________________________________ kwekerij De Batterijen in Ochten zijn struikjes in diverse soorten en maten te koop. Wellicht brengt Floris Natuurlijke Bomen ecologisch geteelde soorten mee naar de Groenmoesmarkt. Het Vlaams Zaadhuis biedt zowaar stekelvrije “stekel”bessen aan. Cranberrys kun je ook zelf telen. Ze houden van zure grond (net als blauwe bessen) en worden daarom ook wel veenbessen genoemd. Zelfs teelt in pot hoort tot de mogelijkheden. Cranberrys hebben geen problemen met een vochtige standplaats. De bessen worden niet vers gegeten (te zuur) maar verwerkt tot bijv. compote en jam (NB. Op Terschelling en Vlieland worden cranberrys geteeld, op Texel worden er proeven mee gedaan in het binnenduingebied). Tot zelf te telen superfoods reken ik ook druiven, kiwi’s, vijgen en amandelen. Want wat zijn de criteria om in het rijtje superfood te mogen staan? Het antwoord is verbluffend eenvoudig: dat bepaal je zelf en niet de handelaar die ze aanbiedt (laat je niet inmaken door de voedselindustrie!). In Nederland te telen groenten als superfood Om dicht in de buurt te blijven van hetgeen tegenwoordig onder superfood wordt verstaan lijkt het me niet zo moeilijk om de pompoenen die je teelt te ontdoen van de honderden pitten en die vervolgens te schonen en te 4 LET OP: courgettepitten worden wel als pompoenpitten aangeboden omdat die naaktzadig zijn en dus makkelijk te schonen; er is op zich niets mis mee maar noem ze dan ook courgettepitten. ________________________________________________________________________________________________________________________ drogen om ze uiteindelijk vers of geroosterd ger te eten. Ook zonnebloempitten pitten kun je oogsten (als de vogels je niet voor zijn geweest) om zelf te eten. Wat je als groente teelt heeft eigenschappen die onderling erg kunnen verschillen in voedingswaarden. Spinazie Spinazie heette vroeger superveel ijzer te bevatten, maar nadat is gebleken dat men zich daarmee had vergist bleef er van ‘super’ toch altijd nog ‘veel’ over. Broccoli is om andere redenen een supergroente, maar ook wortelen, peulvruchten, bladgroenten… als je genoeg varieert hoef je op het woord ‘super’ niet meer te letten. Superfood Wat super is bepaal ik zelf en niet de SUPER In Nederland te vinden superfood op openbaar toegankelijke plekken Je ziet af en toe nog mensen die hun (schaarse) vrije tijd bebe nutten om op zoek te gaan naar eetbare planten in de vrije natuur zoals eetbare paddenstoelen, bosbessen, vlierbessen, bramen en div. notensoorten.. Iemand die je graag verder op weg helpt is Elma Roelvink van de organisatie “Pluk de Stad”. Ze is bezig om met de hulp van veel vrijwilligers zo veel momo gelijk eetbare plekken via internet te ontsluiten. Ontmoet haar op de Groenmoesmarkt waar ze je graag op allerlei openbaar toegankelijk te plukken noten, zaden en fruit zal wijzen. In veel siertuinen staan notenbomen die elk jaar gigantische hoeveelheden supergezonde walnoten afwerpen. Je hoeft ze maar op te rapen, even te drogen, toe te voegen aan je ontbijt tbijt of als gezonde snack te ‘snaaien’. BeukenBeuken nootjes, tamme kastanjes en hazelnoten: als kind zocht ik er al naar in de eigen omgeving. Er is inmiddels een eerste hazelnootboomgaard in ons land te vinden (De Hazelarij in Ospeldijk (L) met 4.000 bomen op 6,5 ha. ZAAIAGENDA VOOR DE MOESTUIN verschijnt erschijnt 28 februari, op 1 maart in te zien en af te halen Eindelijk is de datum van verschijnen bekend. Het wordt 28 februari a.s. Wel aan de late kant, maar ik begrijp dat de uitgever alles in het werk heeft gesteld om geen dag verloren te laten gaan. Uit het bijna dagelijkse contact dat in de eindfase met mij als als auteur is gevoerd weet ik hoe consciëntieus er gewerkt is. Uiteindelijk is het boek er alleen maar beter op geworden. Kijk hierna naar de cover. Zo komt deze er dus uit te zien. Enkele honderden reserveringen zijn inmiddels gedaan en de verwachverwach ting is dat het boek na verschijnen en de vele publiciteit die eraan gegeven zal worden tot een 5 ________________________________________________________________________________________________________________________ bestseller kan uitgroeien. KNNV-uitgeverij, VELT-Belgie, Sluis Garden, Zaadhandel Van der Wal, Garantzaden, Zaadhandel Jan Roozen, Helza Hobbyzaden, boekhandel Bruna, Bol.com, Mystiek.nl, internetboekhandel Van Stockum, Libris webshop en nog een aantal anderen hebben de zaaiagenda al in de etalage gezet. Als auteur weet ik natuurlijk hoe het is vormgegeven. Alle lof hiervoor want het is een beauty! (NB. Het woord ‘zaaiagenda’ is met echte (bio)zaden vormgegeven die geleverd zijn door Moestuin.nl). Laat even via e-mail weten of je INZIEN EN/OF AFHALEN op 1 maart komt inzien/afhalen: Op zaterdag 1 maart a.s. wordt iedereen tussen [email protected] 13.00 uur in de gelegenheid gesteld om de agenda in te zien en voor wie al een bestelling heeft geplaatst kan hij dan ook worden afgehaald. Ik heb daarvoor zalencentrum ’t Zand in Oirschot gekozen, de plaats waar 4 weken later de Groenmoesmarkt wordt gehouden. Wie de agenda er niet afhaalt krijgt deze na 1 maart a.s. thuisgestuurd. Graag een mailtje aan [email protected] als je naar Oirschot komt. Adres is: zalencentrum ’t Zand, Bestseweg 52, 5688 NP Oirschot. Tijd: 11.00-13.00 uur. Ook media besteden aandacht aan de moestuinzaaiagenda. Een ruim uitgevallen boekbespreking vind je in het eerste 2014-nummer van Seizoenen (voor Velt-leden), terwijl het Brabantse tijdschrift Brabeau en ook het landelijke blad Genoeg erover schrijven. Ook de algemene vereniging voor volkstuinders zal in haar lijfblad De Tuinliefhebber binnenkort een boekbespreking opnemen. NIEUWS VAN DE GROENMOESMARKT vrijwilligers gevraagd In de maand maart verschijnt een extra nieuwsbrief die geheel in het teken zal staan van de GROENMOESMARKT van 23 maart a.s. Naast informatie over de deelnemers (er zijn weer enkele 6 ________________________________________________________________________________________________________________________ wijzigingen) vind je veel praktische informatie voor bezoekers. Deze extra nieuwsbrief zal ca. 2 weken voor aanvang van de markt uitkomen. ZONDAG 23 MAART 2014 2e GROENMOES MARKT markt voor natuurlijk (moes)tuinieren en eerlijk voedsel zalencentrum ’t Zand (naast tuincentrum Coppelmans) Bestseweg 52 OIRSCHOT van 11.00 tot 17.00 uur entree € 3,50 kinderen tot 12 jaar gratis gratis parkeren ca. 50 Nederlandse en Belgische exposanten en bedrijven groot aanbod voor (moes)tuinieren en gezond leven ER WORDEN MEER DAN 1.000 PUBLICATIES EN MEER DAN 1.000 ZAKJES MOESTUINZADEN WEGGEGEVEN Op dit moment is de folder van de Groenmoesmarkt zo goed als gereed. Met één standhouder wordt nog overleg gevoerd terwijl de deelname van een andere nog onzeker is. Je krijgt toch een prima indruk van wat je allemaal kunt verwachten. 7 ________________________________________________________________________________________________________________________ Door de te verwachten grote toeloop zou ik graag een beroep willen doen op enkele vrijwilligers die een paar uurtjes op de markt willen assisteren. Er zijn al 16 vrijwilligers bereid om te helpen maar ik kan nog steeds hulp gebruiken. Wie, o, wie meld zich? Er zal zeker voldoende tijd overblijven om zelf de markt te kunnen bezoeken. Zijn er ook nieuwsbrieflezers die willen helpen met flyeren? Hetzij fysiek door flyers bij bepaalde adressen (zoals tuincentra en volkstuinparken) te bezorgen of digitaal door deze door te sturen naar mogelijk geïnteresseerden? De voorlopige folder die in bijlage is meegestuurd is daarvoor nu al bruikbaar. De eindversie van de folder verschijnt in maart. MOESTUINTIPS In de decembernieuwsbrief heb ik gevraagd om groenteteelttips aan me door te geven die een plekje kunnen krijgen in het door mij te ontwikkelen boek ‘moestuintips’. De tips dienen betrekking te hebben op dezelfde groentesoorten die in de zaaiagenda voor de moestuin worden genoemd (en dat zijn er 90). Inmiddels zijn er ongeveer 10 tips in verwerkt die van derden afkomstig zijn. Ik houd me nog steeds aanbevolen voor nieuwe tips. Tipgevers krijgen korting bij het verschijnen van het boek. Tot mijn grote verbazing besteedde een nieuwsbrief voor professionele tuinbouwers aandacht aan het zaaien met wc-rolletjes. Ik pas dit zelf toe bij het voorzaaien van doperwten, peulen en tuinbonen en ik weet dat ook andere hobbytuinders dit doen. Maar professionals? Het maakte me nieuwsgierig en ik kwam uit bij de website www.biobudget.nl. Ik kreeg niet de indruk dat de daar gegeven wc-rolletjestips voor boer en tuinder bedoeld waren. Maar voor jou en mij zijn ze zeker bruikbaar. Over de website zelf lees je meer in de rubriek “webservice”. LEIDT POLITIEKE MANIPULATIE TOT GENETISCHE MANIPULATIE? Onder de titel ‘liever genpieper dan gifpieper?’ schreef ik in juni 2012 een artikel in het kwartaalblad Groenmoes. Hierin sprak ik de vrees uit dat de Tweede Kamer haar oren zou laten hangen naar Universiteit Wageningen waar professor Haverkort een warm voorstander is van genetische modifiNa “Wetteren” en “Wageningen” catie (klinkt beter willen we de w van Waarheid dan manipulatie). Want om onze 8 ________________________________________________________________________________________________________________________ volksvertegenwoordigers te ‘manipuleren’ werd er ‘slechts’ van cisgenese gesproken en niet van transgenese. Het is een vorm van verandering van genetische eigenschappen die het dichts bij de natuurlijke plantenveredeling staat. Wellicht is dat de reden dat staatssecretaris Mansvelt bij de Europese Commissie aandringt om de belemmeringen voor genetische manipulatie weg te nemen. Het woord ‘verduurzamen’ wordt er bij gesleept om haar argumentatie kracht bij te zetten. Het gekke is dat er helemaal geen maatschappelijk draagvlak is voor GGO-teelt. Pootgoedhandelaren hebben hun afnemers verboden om de aardappel Amflora te gaan telen waarmee genetische proeven worden uitgevoerd, een aardappel die niet eens voor directe consumptie is bedoeld. Bovendien vernietigde het Europese Gerecht in december j.l. de toelating van de genetisch veranderde aardappel Amflora in de EU. Waarom wil Nederland die genpieper dan? NB. Onlangs werd bericht dat voedselwetenschapper Louise Fresco bestuursvoorzitter wordt van universiteit Wageningen. Van haar is bekend dat ze niet ziet gebeuren dat de biologische landbouw het wereldvoedselprobleem kan oplossen en dat ze voorstander is van genetische modificatie. Ze vindt zich daarbij in goed gezelschap van Gerda Verburg, voormalig Nederlands minister van landbouw en tegenwoordig lid van de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de VN. Belgisch hoogleraar Olivier de Schutter, eveneens werkzaam voor de VN pleit juist voor kleinschalige en biologische ontwikkelingen om de armoede in de wereld te bestrijden. Vrij vertaald zie ik Fresco en Verburg van bovenaf sturend optreden terwijl De Schutter het voedselprobleem bij de basis aanpakt. WENSDROOM IN Noord-Holland / GEREALISEERD IN FRIESLAND! op 22 januari 2014 als eerste provincie in Nederland LIEVER GEEN PIEPER DAN GENPIEPER EN GIFPIEPER WEBSERVICE www.zaaisite.nl Een half jaar geleden had ik nog contact met Gea, de eigenaresse van deze website. Haar enorme verzameling zaden van vaste planten en eenjarigen zou een welkome aanvulling zijn op het zadenassortiment dat op de Groenmoesmarkt wordt aangeboden. Maar Gea is een hobbyiste en woont te ver weg van Oirschot. Toch wil ik je graag op haar website wijzen omdat ze veel praktische informatie geeft over zaden en zaaien, informatie die ook moestuinders kunnen gebruiken. www.mooiemoestuin.nl Diana heeft een eigen moestuin en zet op haar website veel teeltinformatie. De website geeft informatie over de meeste groente- en fruitsoorten die in een moestuin worden geteeld. Net als Gea schenkt ze veel aandacht aan de opkweek, te beginnen met informatie over zaden en zaaien. Zeer aan te bevelen. 9 ________________________________________________________________________________________________________________________ www.moestuincoach.nl Petra is de drijvende kracht achter de MiniMini moestuin, MaxiMoestuin en Moesie de MoesMoes tuincoach voor scholen, kinderdagverblijven en zorginstellingen. Met een team verkoopdeskunverkoop digen staat ze klaar om kinderen en volwassenen stapsgewijs bij de hand te nemen in het proces van zaaien, verzorgen, oogsten en bereiden van je eigen groenten. Haar kleinschalige kleinsc kwekerij in Tricht, genaamd De Cruydthof, fungeert als kenniscentrum voor groenteteelt met accenten op biologische en historische groenten. Kennis maken? Dat kan op 23 maart a.s. op de Groenmoesmarkt in Oirschot. www.plukdestad.nl Elma is initiatiefnemer van deze interactieve website. Op de kaart van Nederland vind je wildplukplekken voor elke maand van het jaar. Je kunt er zelf plekken aan toevoegen. Dit is de basis voor alle andere activiteiten waaronder informatie over de gevonden eetbare planten, recepten, boeken en verder nuttige informatie. Zaadbommen maken en die verspreiden over braakliggende stadsterreinen? De afgebeelde foto is van haar website ‘geplukt’. Meer weten? Maak kennis met haar en bezoek de Groenmoesmarkt in Oirschot. Ze zal je best willen uitleggen hoe je zelf zaadbommen kunt maken. 10 ________________________________________________________________________________________________________________________ www.wildplukwijzer.nl Je eigen superwildfoodvindplekken (je tong nog niet gebroken?) zijn heel gemakkelijk te vinden dank zij deze website van Slow Food (die via www.wateetons.com en www.zaaienzonderoogsten.nl tot stand is gekomen). Er is inmiddels ook een app voor Apple en Android beschikbaar waardoor je te voet of op de fiets je wildavontuur kunt veraangenamen. TAALTUIN VAN GROENMOES Er is mij gevraagd wat toch die taaltuin van Groenmoes inhoudt. Niemand zal er vreemd van opkijken als ik vertel dat ik een volkstuin bezit, maar ook nog een taaltuin?! De oplettende nieuwsbrieflezer heeft er in januari al enkele voorbeelden van kunnen zien. Maar ik zal hierbij graag uit de doeken willen doen wat ik er teel. Ik teel in mijn taaltuin zuurpruimen, oorvijgen, rumbonen, muilperen, hazenpeper, lycopeen, zangnoten en bruinkool. Met groen moes ben ik in mijn pa..radijs! Vreemd? Och iemand anders teelt weer appels, peren, kastanjes en noten onder het zand. Alsof dat niet vreemd is! Aardappel, aardpeer, aardkastanje, Aardnoot “vrucht” met grondsmaak E-MAILADRES Bij elke verzending van nieuwsbrieven blijken er enkele onbestelbaar te zijn. Het betekent dat een emailadres onlangs is gewijzigd zonder dat het bij Groenmoes bekend is. Op zo’n manier eindigt, wellicht onbedoeld, de berichtgeving van deze zijde. Vergeet dus niet om een wijziging ook aan [email protected] door te geven. Op 30 januari 2014 zijn er 595 nieuwsbriefabonnees Wil je geen nieuwsbrief meer ontvangen? Stuur een e-mail naar [email protected] met de mededeling ‘uitschrijven’ en de berichtgeving zal worden stopgezet. Best, 30 januari 2014 Hans van Eekelen [email protected] / www.groenmoes.nl noteer zaterdag 1 maart a.s. in je privéagenda om de agenda voor de moestuin in te zien / af te halen en stuur me even een e-mail dat je komt. 11 ________________________________________________________________________________________________________________________ 12
© Copyright 2024 ExpyDoc
