Plan van aanpak Eenzaamheid bij kwetsbare ouderen Den Bosch

Plan van aanpak Eenzaamheid bij kwetsbare ouderen Den Bosch Oost
Onderdeel van het ZonMw project ‘Een nieuwe ordening voor eerstelijnszorg aan kwetsbare ouderen
in Den Bosch: het organiseren van een multidisciplinaire wijkgerichte netwerkstructuur in welzijn,
wonen en zorg’.
Bespreking plan van aanpak:
Doel:
Door het voorhanden hebben van een betrouwbaar en werkbaar signaleringsinstrument en het
hebben van een actueel en volledig overzicht van mogelijke interventies op het gebied van
eenzaamheid bij ouderen in de wijk Den Bosch Oost1, wordt eenzaamheid bij kwetsbare ouderen
tijdig gesignaleerd en adequaat ‘behandeld’ of verwezen door de leden van het MDO/ de
wijkwerkgroep.
1. Eenzaamheid bij kwetsbare ouderen wordt tijdig gesignaleerd door de leden van het MDO/ de
wijkwerkgroep. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar achtergronden, oorzaken en aanpak van
eenzaamheid.
2. Bij de leden van het MDO/ de wijkwerkgroep is kennis aanwezig van de sociale kaart op het
gebied van interventies bij eenzaamheid. Dit betreffen alle interventies die kunnen worden
aangeboden aan de inwoners van de wijk Den Bosch Oost.
Methode:
1. In beeld brengen populatie; onderscheiden risicogroepen binnen de groep kwetsbare ouderen;
2. Inventarisatie van landelijk, regionaal en lokaal ontwikkelde materialen op het gebied van
(signaleren van) eenzaamheid;
3. Inventarisatie actuele en recente lokale projecten op het gebied van eenzaamheid;
4. Inventarisatie actuele sociale kaart/ interventies op het gebied van eenzaamheid in de wijk;
5. Het maken van een keuze voor een signaleringslijst voor de wijk Den Bosch Oost;
6. Het maken van werkafspraken m.b.t. het signaleren en doorverwijzen van eenzaamheid binnen
de wijk Den Bosch Oost
7. Het maken van een sociale kaart/ toolkit van interventie strategieën voor eenzaamheid bij
ouderen in de wijk Den Bosch Oost;
8. Het versterken van sociale netwerkstructuren binnen de wijk teneinde eenzaamheid te
voorkomen;
9. Het maken van een implementatieplan ten behoeve van de leden van het MDO/ wijkwerkgroep
en evt. andere betrokkenen.
De huidige situatie is:
Er is veel eenzaamheid onder ouderen in de wijk Den Bosch Oost. Dit blijkt uit o.a. de rapportages
vanuit het MDO, de analyse van de ouderenhuisbezoeken door Divers en uit de analyse van de
gegevens uit de wijkscan.
Langdurige eenzaamheid vermindert de kwaliteit van leven en kan leiden tot ernstige lichamelijke en
psychische klachten. Uit de literatuur is bekend dat eenzaamheid wordt geassocieerd met een groot
aantal psychosociale problemen en tekortkomingen (laag zelfvertrouwen, emotionele instabiliteit,
gebrekkige sociale vaardigheden, moeite met sociale interacties, overmatig alcoholgebruik), als ook
met mentale gezondheidsproblemen (angst, schizofrenie, depressie, suïcide, cognitieve
achteruitgang (Alzheimer)), en met lichamelijke gezondheidsproblemen (abnormale stressreacties,
slechter immuunsysteem, hoge bloeddruk, hartziekten, slaapproblemen, eetproblemen, mortaliteit).
Eenzaamheid gaat dus gepaard met gezondheidsrisico’s en kan in tal van opzichten ziekmakend zijn,
zowel op geestelijk als op lichamelijk gebied. Eenzaamheid maakt mensen vatbaarder voor ziekte,
1
Wijk oost omvat concreet de volgende buurten: Aawijk Noord en Zuid, Graafsebuurt Noord en Zuid,
Grevelingen en de Bartjes.
plan van aanpak eenzaamheid ZonMw project kwetsbare ouderen gezondheidscentrum Samen Beter 1
wat resulteert in een verminderde kwaliteit van leven en (overmatig) gebruik van (medische)
voorzieningen (RMO, 1997; De Jong Gierveld, 1998; Routasalo & Pitkala, 2003; Heinrich & Gullone,
2006; De Jong Gierveld & Van Tilburg, 2007b; Luanaigh & Lawlor, 2008). Opgemerkt moet worden
dat de causaliteitsrelatie tussen eenzaamheid en gezondheidsproblemen niet duidelijk is, omdat de
grote meerderheid van het bewijs gebaseerd is op cross-sectioneel onderzoek (De Jong Gierveld,
1998; Routsalo & Pitkala, 2003; Luanaigh & Lawlor, 2008).
Eenzaamheid wordt binnen het gezondheidscentrum Samen Beter op dit moment niet structureel en
niet gestructureerd benaderd en er wordt niet consequent gebruik gemaakt van de aanwezige
expertise en aanbod in de wijk. Dit heeft te maken met het ontbreken van een signaleringslijst en het
gebrek aan kennis over de sociale kaart van beschikbare interventie strategieën m.b.t. dit
onderwerp.
De gewenste situatie is:
Op cliëntniveau:
In de wijk Den Bosch Oost is het signaleren van eenzaamheid bij kwetsbare ouderen, een vast
aandachtspunt passend binnen de werkwijze van de module kwetsbare ouderen. De leden van het
MDO/ wijknetwerk signaleren eenzaamheid actief, waarna zij, afhankelijk van ernst, soort en
oorzaak, zoeken en verwijzen naar een passend aanbod in de wijk of zo dichtbij mogelijk.
Op wijkniveau:
Er is aandacht besteed voor het versterken van sociale netwerkstructuren binnen de wijk teneinde
eenzaamheid te voorkomen.
In welke mate willen wij dit doel bereikt hebben:
Gezien de nog beperkte looptijd van het project zal de gewenste situatie niet bereikt worden in de
projectfase. Wat wel wordt bereikt is:
 Het gezamenlijk agenderen van dit onderwerp door alle partijen op het gebied van welzijn en
zorg in de wijk Den Bosch Oost;
 Het afstemmen van werkwijzen door deze partijen;
 Het formuleren van gezamenlijke doelstellingen in de wijk Den Bosch Oost uitgedrukt in termen
van resultaat en proces;
Wanneer willen wij dit doel bereikt hebben:
 Op 30 september is er een instrument beschikbaar gericht op het signaleren van eenzaamheid bij
ouderen, dat kan worden gebruikt door de leden van het MDO/ wijkwerkgroep. Dit instrument
signaleert eenzaamheid en maakt daarbij onderscheid in de verschillende soorten eenzaamheid
en de oorzaken. Op basis hiervan kan de gewenste interventie strategie worden bepaald. Het
registreren van eenzaamheid middels de ICPC code: Z04.03
 Op 30 september is de actuele sociale kaart van Den Bosch Oost op het gebied van eenzaamheid
gereed. Deze sociale kaart omvat alle interventies die voor de eenzame inwoner van Den Bosch
Oost beschikbaar zijn.
 Op 1 november is het implementatieplan gericht op het signaleren en omgaan met eenzaamheid
bij ouderen voor de wijk Den Bosch Oost gereed.
Waarom lost het bereiken van het doel het uitgangsprobleem op?
Door het goed signaleren van eenzaamheid en een gerichte doorverwijzing neemt het aantal
eenzame kwetsbare ouderen in Den Bosch Oost af.
Eventuele bijzonderheden:
plan van aanpak eenzaamheid ZonMw project kwetsbare ouderen gezondheidscentrum Samen Beter 2
Checklist Haalbaarheid van het verbeteringsdoel
Het bereiken van het doel heeft bij iedereen hoge prioriteit.
Het doel wijkt niet te veel af van de huidige situatie.
Het bereiken van het doel lost het uitgangsprobleem op
Er is geen eenvoudiger manier om het doel te bereiken.
Het bereiken van het doel is niet té ingewikkeld.
Het is mogelijk terug te keren naar de beginsituatie als het eindresultaat niet bevalt.
Handhaving van het eindresultaat vraagt niet al te veel werk.
Het eindresultaat is voor iedereen goed waarneembaar.
Het eindresultaat levert een essentiële bijdrage aan de kwaliteit van de zorg.
Het doel is financieel haalbaar.
Het doel is haalbaar met betrekking tot de tijdsinvestering.
Mogelijke knelpunten en bevorderende factoren op weg naar het verbeteringsdoel
Mogelijke knelpunten:
 Weerstand bij praktijkondersteuners voor uitbreiding van huidige vragenlijst;
 Weerstand bij huisartsen voor het nog meer op moeten sporen van problemen;
 Versnippering van aanbod maakt inventarisatie mogelijk lastig
 Indien het aanbod te weinig is of te eenzijdig gericht is het niet duidelijk wie daar de
probleemhouder van is. Wie pakt dit dan op?
Bevorderende factoren:
 Het signaleren van problemen wordt makkelijker als bekend is wat de mogelijkheden aan
interventies zijn;
 Er is (mogelijk) veel aanbod op het gebied van eenzaamheid in de wijk Den Bosch Oost;
 Het probleem is herkenbaar;
 Er is al een vorm van samenwerking binnen de MDO/ wijkwerkgroepen. Hierdoor wordt het
maken van de verbinding met welzijn in de wijk makkelijker;
Plan van aanpak voor het bereiken van het verbeteringsdoel
Er wordt ( in het najaar? ) een bijeenkomst georganiseerd voor de wijk Oost, waarin met alle
betrokkenen:
1. Wordt geïnventariseerd welke projecten op het gebied van eenzaamheid op dit moment lopen;
2. Welke interventie strategieën ( instrumenten, toolkit) beschikbaar zijn binnen de wijk en/of
binnen Den Bosch;
3. Wordt afgestemd over het te gebruiken signaleringsinstrument;
De bijeenkomst zou gehouden kunnen worden in de vorm van een carroussel waarbij naar de
volgende resultaten wordt toegewerkt:
1. Aan het einde van de bijeenkomst zijn alle aanwezigen enthousiast om gezamenlijk met het
onderwerp eenzaamheid aan de slag te gaan.
2. Aan het einde van de bijeenkomst is er een actuele sociale kaart van wijk Oost, op het gebied van
eenzaamheid: wie doet wat?
3. Aan het einde van de bijeenkomst is er een keuze gemaakt voor het hanteren van een
signaleringsinstrument in de wijk Oost;
4. Aan het einde van de bijeenkomst zijn er werkafspraken gemaakt op het gebied van signaleren
en verwijzen van eenzaamheid;
5. Aan het einde van de bijeenkomst is er zicht op de aanwezige en benodigde expertise bij de
deelnemers om de gemaakte afspraken na te kunnen komen; scholingsbehoefte, materialen, etc.
plan van aanpak eenzaamheid ZonMw project kwetsbare ouderen gezondheidscentrum Samen Beter 3

Download Report