De DNA-test is er!

Fokkerij
De DNA-test is er!
Hoe gaan we hier mee om?
de ene hengst meer afwijkende veulens
Dat is gebeurd bij enkele hondenrassen
vererft dan de andere. Dat is niet zo. Je
voor de langere termijn gaan beïn-
en dat is nu net wat we willen voorko-
bent drager of je bent het niet en voor
vloeden?
men. Door de wetenschap dat een hengst
een afwijkend veulen moeten dus zowel
A
en een merrie drager is, hoef je juist geen
de hengst als de merrie drager zijn.’
van paarden aan de hand van genetisch
draconische maatregelen te nemen. Het
niet laten paren van twee dragers
iedereen vond ook dat die gemeld
wordt geboren en dat is wat we uiteinde-
A
naire verandering van de fokkerij. De
moesten worden, maar niemand deed
lijk willen. Stel je voor dat we vijftig jaar
ook beschikbaar voor merries. Er is veel
fokkers zijn hier meer en meer buiten-
het. We zijn toen begonnen met het
geleden de test al hadden gehad en we
belangstelling voor. Nu worden op basis
spel komen te staan. Het is de vraag hoe
creëren van vertrouwen dat het melden
alle dragers hadden uitgesloten, dan
van stamboomonderzoek al risicoparin-
ver je wilt gaan als fokkerijorganisatie.
geen consequenties had en dat er
zouden we zes van de vijftien laatste
gen vermeden, maar door de test kun je
Als Friesch Paarden-Stamboek hebben we
discreet met de informatie werd omge-
Preferente hengsten hebben gemist.
die risico’s gerichter uitsluiten. Nu
het voordeel dat we die discussie in eigen
gaan. Je kunt immers pas onderzoek
Bovendien zou geen van de huidige
worden paringen van hengsten en
hand kunnen houden; er is immers geen
doen naar het gen dat de afwijking
Stamboekhengsten geboren zijn, omdat
merries met bijvoorbeeld Wessel-bloed
concurrentie. Wij vinden dat de leden,
veroorzaakt, als je ook daadwerkelijk het
ze allemaal minimaal één van deze zes
vermeden. Dit terwijl de meerderheid van
onze fokkers, een grote invloed moeten
DNA van die veulens kunt verzamelen.’‘In
hengsten in de stamboom hebben.’
deze paarden niet drager zal zijn.
blijven houden op de fokkerij, maar ook
Anderzijds kom je wat betreft de dwerg-
op onze manier van werken en selecte-
groei en waterhoofd dan niet meer voor
ren. In tegenstelling tot de fokkerij van
V Het KFPS gaat de test niet
verplicht stellen voor goedgekeurde
verrassingen te staan. Immers, soms
landbouwhuisdieren, gaat het in de
van die gegevens is. Met behulp van
hengsten. Waarom niet?
komen dragers uit onverwachte hoek.’
paardenfokkerij meer om het spel dan
60.000 merkers wordt het DNA van
A
‘Het is de bedoeling dat de test door het
om de knikkers.’
gezonde veulens vergeleken met die van
geleidelijke invoering van de test. Door
Van Haeringen Laboratorium in Wagenin-
‘Aan de andere kant moeten we onze
afwijkende veulens in de hoop om de
meteen alle hengsten verplicht te testen,
gen met behulp van een haarmonster vrij
ogen niet sluiten voor de ontwikkelingen.
plek te vinden waar die afwijking zich
zou je onnodige onrust veroorzaken.
eenvoudig kan worden uitgevoerd. De
Dankzij genomics kunnen we dragers van
manifesteert. Dat is gelukt. Aan de hand
Naar schatting draagt één op de zeven
merries die drager zijn, worden overigens
minder gunstige kenmerken opsporen en
van die gegevens is de DNA-test ontwik-
Friese paarden, zowel hengsten als
niet gepubliceerd, dat gebeurt alleen met
in beeld brengen. Op den duur zou je dat
keld waarmee de dragers van het gen
merries, het dwerg- en/of waterhoofdgen.
de hengsten. De test gaat waarschijnlijk
ook voor positieve kenmerken kunnen
voor waterhoofd en het gen voor dwerg-
De eerste drager van het dwerggen is
rond de vijftig euro kosten.’
doen, bijvoorbeeld sportaanleg. Dat is nu
groei kunnen worden aangetoond.’
honderd jaar geleden al ontdekt. Door
‘We hebben bewust gekozen voor een
nog toekomstmuziek, maar feit is wel dat
V Zijn er met een dergelijke DNA-
de fokkerij behoorlijk wordt beïnvloed
meer hengsten met het gen rond. Een
test ook andere afwijkingen op te
door de ontwikkelingen op het gebied
toegepast bij de aangewezen heng-
andere reden om goedgekeurde hengsten
sporen?
van genomics.’
sten voor het Centraal Onderzoek.
niet te gaan testen, is dat de betrouw-
A
Heeft dit gevolgen voor de selectie
baarheid van de test nog niet helemaal
hoofd wordt bepaald door één gen en het
en goedkeuring?
honderd procent; er is een kans van 0,5
opsporen ervan is – ondanks dat het
naar vandaag. Wat verandert er nu al
procent dat je stuit op een onjuiste
onderzoek tien jaar heeft geduurd – rede-
concreet in de fokkerij door de test?
lichting waarvan straks duidelijk is of ze
uitslag. We hebben gekozen voor een
lijk eenvoudig. Bovendien is de betrouw-
A
wel of niet drager zijn van het gen. Niet
overgangssituatie door vanaf nu de jonge
baarheid van de test groot, omdat er geen
reglement vastgelegd dat de DNA-merker-
meer en niet minder. De uitslag van de
hengsten te gaan testen op het gen. Op
andere factoren invloed hebben op het
test onderdeel wordt van het Centraal
eerste testen wordt binnenkort bekend,
den duur zijn alle hengsten getest en kun
wel of niet voorkomen van de afwijking.
Onderzoek. De eerste testen zijn in
maar hebben geen invloed op de aanwij-
je daarmee de afwijking uit je populatie
De ontwikkeling van deze test was een
januari bij de Hengstenkeuring afgeno-
zing. Nu je weet of een hengst drager is
halen.’
vingeroefening voor andere DNA-testen.
men en de uitslagen worden binnenkort
of niet, kun je risicoparingen uitsluiten.
‘Hengsten die drager van het gen zijn,
Momenteel wordt gewerkt aan testen
bekend. Fokkers moeten hier nuchter
Het uitsluiten van de hengst als goedge-
worden niet uitgesloten voor de fokkerij.
waarmee ook andere afwijkingen op te
mee omgaan; de uitslag heeft geen
keurde dekhengst is veel te rigoureus en
Wel publiceren we het dragerschap, om
sporen zijn. Dit jaar wordt gestart met
invloed op het wel of niet goedkeuren
ook niet nodig gezien het zeer geringe
risicoparingen te voorkomen.’
een test voor staart- en maneneczeem,
van de hengst, het is puur een weten-
A
‘De aangewezen hengsten is de eerste
V Dat is toekomstmuziek, terug
‘In 2010 is al in het Hengstenkeurings-
terwijl er ook testen voor aortaruptuur en
schap om risicoparingen te voorkomen.
afgelopen jaren nog geboren wordt.’
V Wat is een risicoparing?
slokdarmverlamming in voorbereiding
Het fokken met alleen vrije dieren is niet
lang voordat de test beschikbaar is?
‘Een drager betekent nog niet dat het gen
A
zijn. Het KWPN werkt aan een test voor
alleen zeer ongewenst, maar in de
ook wordt doorgegeven. Als je deze
zowel de vader als de moeder drager is
osteochondrose (OC). Voor al deze testen
praktijk, als er straks testen zijn voor een
tot twaalf jaar geleden waren de afwijkin-
hengsten zou uitsluiten voor de fokkerij,
van het gen. Door deze twee dragers te
geldt dat je de betrouwbaarheid goed in
stuk of acht kenmerken, ook niet realis-
gen waterhoofd en dwerggroei nog een
betekent dat dat je ook vele andere,
paren, heb je 25 procent kans op een
het oog moet houden: hoe meer factoren
tisch. Ik verwacht dat over een jaar of
taboe in de fokkerij. Iedereen wist dat er
positieve eigenschappen niet meer kunt
veulen met dwerggroei of waterhoofd. Je
invloed hebben op de afwijking, hoe
tien waterhoofd en dwerg nauwelijks nog
afwijkende veulens werden geboren,
inzetten. Je populatie wordt daarmee
hoort nog wel eens het misverstand dat
lager de betrouwbaarheid.’
een item zal zijn in de fokkerij.’
‘Het is een lang proces geweest. Tien
aantal dwergen en waterhoofden dat de
‘De afwijking dwerggroei en water-
jaar geduurd. Waarom duurde het zo
A
Phryso maart 2014
‘Dat klopt, de test komt binnenkort
niet, want je weet niet wat de betekenis
V De test is bij de Hengstenkeuring
20
melkveehouderij al langer in ontwikkeling en heeft gezorgd voor een revolutio-
jarenlange fokkerij lopen er daarom veel
V Het onderzoek heeft ruim tien
onderzoek, is in de varkenshouderij en
V Dus moet je ook merries
gaan testen?
gebracht, maar daarmee ben je er nog
TEKST: IDA HYLKEMA FOTO: KARIN SEVINK
‘Genoomselectie, dus het selecteren
voorkomt dat er een afwijkend veulen
2009 is het paardengenoom in kaart
‘We got him!’, schreef directeur Ids Hellinga boven zijn column in de
Phryso van januari. Na jaren onderzoek is een test ontwikkeld waarmee dragers van het waterhoofd- en dwerggen kunnen worden aangetoond. Een doorbraak in de fokkerij van het Friese paard, maar wat
betekent dit nu in de praktijk? Directeur Ids Hellinga geeft antwoord.
V Hoe zal genomics de fokkerij
kleiner en je vergroot de kans op inteelt.
‘Je krijgt pas een afwijkend veulen als
21

Download Report