Bekijk hier de beamerpresentatie

Nietzsche en Levinas als opvoeder
“Je hebt
Emmanuel
Levinas
(1906-1995)
Friedrich
Nietzsche
(1844-1900)
[email protected] www.keijfilosofie.nl
Nietzsche en Levinas als opvoeder
“Je hebt
WAARTOE BEN JE
OP AARDE?
WAAR LEEF JE
VOOR?
WIL TOT MACHT
"Het leven is in
essentie, namelijk
in zijn
grondfuncties
krenkend,
verachtend,
uitbuitend,
vernietigend.
Zonder dit karakter
is het helemaal niet
denkbaar."
"Met weldoen oefent
men zijn macht over
anderen uit - dat is
alles wat men
daarmee wil. De
weldoener noemt de
in hem gewekte
begeerte naar nieuw
bezit 'liefde' en
beleeft daaraan zijn
lustgevoelens.”
"Niet-egoïstische handelingen zijn onmogelijk;
een niet- egoïstische drijfveer klinkt mij in de
oren als 'houten ijzer'."
DE MENS ALS ROOFDIER
Dionysos
Apollo
“Men zou de
verhouding tussen het
Apollinische en het
Dionysische binnen de
tragedie kunnen
omschrijven als een
broederlijk verbond
tussen beide
godheden: Dionysos
spreekt de taal van
Apollo, en Apollo
uiteindelijk de taal van
Dionysos.”
Apollo als dompteur van Dionysos
Driften onder het gezag van de ratio brengen
op een wijze die “de deining in het meer niet
teniet doet”.
“De voorname mens
eert in zichzelf de
machtige én degene
die macht heeft over
zichzelf […] die met
genoegen strengheid
en hardheid jegens
zichzelf betracht.”
Wilskracht – ik be-HEER-s mijzelf
Wil tot macht als intrasubjectief
gegeven
“Wie zichzelf niet kan bevelen, die zal
bevolen worden.”
Wees baas
in eigen buik
NIETZSCHE ALS OPVOEDER:
NIET OVERHEERSEN MAAR BEHEERSEN
"Niet-egoïstische handelingen zijn onmogelijk;
een niet- egoïstische drijfveer klinkt mij in de
oren als 'houten ijzer'."
"Niet-egoïstische handelingen zijn onmogelijk;
een niet- egoïstische drijfveer klinkt mij in de
oren als 'houten ijzer'."
NIETZSCHE
CONTRA
NIETZSCHE?
“We doen zoveel omwille van anderen dat de
handelingen waarbij we alleen aan onszelf
denken uitzonderingen zijn: de egoïsten zijn de
grootste uitzondering.”
DE MORAAL
AANVALLEN
OM DE
MORAAL TE
VERDEDIGEN
“Ik houd van hem
wiens ziel zichzelf
verkwist, die op
geen dank belust is,
want hij schenkt
steeds en wil
zichzelf niet
behoeden.”
Emmanuel
Levinas
(1906-1995)
GOD IS:
1. TRANSCENDENTIE:
ONKENBAARHEID
ONBENOEMBAARHEID
MYSTERIE.
GOD IS:
1. TRANSCENDENTIE:
ONKENBAARHEID
ONBENOEMBAARHEID
MYSTERIE
2. VERPLICHTEND
ABSOLUTE
VERPLICHTING
GOD IS:
1. TRANSCENDENTIE:
ONKENBAARHEID
ONBENOEMBAARHEID
MYSTERIE
2. VERPLICHTEND
ABSOLUTE
VERPLICHTING TOT
HET GOEDE
1. God is transcendent – zo ook de
ander
1. God is transcendent – zo ook de
ander
2. God is absoluut verplichtend – zo
ook de ander in zijn oproep tot het
goede
APPÈL – ZONDER VERWEER
“Men moet de bedelaars afschaffen: want men
ergert zich, hun iets te geven, en men ergert zich,
hun niets te geven.”
“Het gevoel: je moet!, de onrust als je daar
tegenin gaat – vraag: ‘wie beveelt daar? Wiens
ongenade vrezen we daar?’”
Bryan Magee
“Het is niet alsof
er nog een extra
meubelstuk in de
kamer aanwezig
is. Het is alsof de
hele atmosfeer
van de ruimte is
gewijzigd.”
ME VOICI – HIER BEN IK
Onmiddellijke
beschikbaarheid
voor de ander
“Oog in oog met iedere enkeling houden
we met honderd dingen rekening."
“Zelfs als de kennis zich met de gevaarlijkste
kritiek op de morele handelingen inlaat, is het
toch nog verre van haar om die te ondermijnen.”
“Als het morele leed het leven zwaar heeft gemaakt
– komt dat doordat het beslist niet mogelijk is een
moreel gevoel te relativeren.”
Ik moet goed voor mijzelf zorgen
De ander lijkt op God omdat wij in hem de
kenmerken ontmoeten waarmee we vanouds
het goddelijke aanduiden:
– Transcendentie
– Absolute verplichting
tot het Goede
We komen op de idee van God in de relatie
“Die belasting van
mij, dat rusten op mij
van de ander, is dat
niet de wijze waarop
in mijn denken een
God binnenvalt?”
“Ik zeg niet dat de ander
God is, maar dat ik in het
appèl het Woord van God
hoor. God daalt neer op
de wijze van het woord,
op de wijze van het
ethische gebod.”
“De relatie is religie.”
“Voor de ethische
relatie tot de naaste
reserveren we de
term ‘religie’”.
Religie etymologisch
• Relegere – in acht nemen, respect
Religie etymologisch
• Relegere – in acht nemen,respect
• Religare – verbinden, verbinding,
verbondenheid
Religie is antwoord – een oorspronkelijk ‘JA’
DERRIDA
“God kijkt mij aan en
ik zie hem niet en
vanuit deze blik die
mij aankijkt wordt
mijn
verantwoordelijkheid
geïnitieerd. Dan
onthult zich het ‘dat
gaat mij aan’.”
(ça me regarde).
“Vanwaar komt
toch die schok als
ik onverschillig
voorbijga aan een
ander?”
1. De gelijkstelling van de religie aan de relatie
geeft een VEILIGE religie
SLAVOJ ZIZEK
De dood
van God is
de zin van
de religie
Derrida:
“Om ons moreel te
gedragen moeten
we eigenlijk doen
alsof God niet
bestaat.”
David Hume
“De enige manier
om ware eerbied
voor God te tonen,
is moreel handelen
terwijl je Gods
bestaan negeert.”
1. De gelijkstelling van de religie aan de relatie
geeft een VEILIGE religie: godsdienst als dienst
aan de naaste.
1. De gelijkstelling van de religie aan de relatie
geeft een VEILIGE religie: godsdienst als dienst
aan de naaste.
2. De gelijkstelling van de religie aan de relatie
geeft een UNIVERSELE religie.
“De onmogelijkheid te ontsnappen aan God, het
avontuur van Jonas, ligt diep in mij als absolute
passiviteit.”
God is dood
Maar ‘God’ blijft
roepen…
En ik antwoord:
ME VOICI
“Elke relatie tot de
ander is, voor alles
en uiteindelijk, een
adieu.”
“Zonder de religie
wordt de
mogelijkheid van
de religie
‘herhaald’.”
“God is de stilte van het universum en de
kreet van de mens geeft daar zin aan.”
ELIE WIESEL
“Een seculiere religie die
gelovigen van alle
geloven verenigt.”
Belangrijkste gebod: je
mag niet lijdzaam
toezien
SLAVOJ ZIZEK
“God zit in de
kleine lettertjes…
nu eens in een
vriendelijke
glimlach dan weer
in een
onverwachts
gebaar van
behulpzaamheid.”
“Goedmoedigheid, vriendelijkheid, hoffelijkheid zijn
onuitputtelijke uitvloeisels van de niet egoïstische
aandrift en hebben de cultuur veel sterker helpen
opbouwen dan de veel beroemdere uitingen van
datgene wat men medelijden, barmhartigheid en
opoffering noemt.”
“De beste methode om
elke dag goed te
beginnen is: bij het
ontwaken te bedenken of
men niet tenminste één
mens op deze dag een
plezier zou kunnen doen.
Als dit als een vervanging
van de godsdienstige
gewenning van het gebed
kon fungeren, zouden de
medemensen voordeel
bij deze verandering
hebben.”
“Wie een waarom heeft waarvoor hij wil leven kan
bijna elk hoe verdragen.”
14,95
19,95

Download Report