Groen 62 Voorjaar 2014

Bestuur IVN Eelde-Paterswolde
Voorzitter
Secretaris
Penningmeester
Lid
Lid
Lid
Lid
Leo Stockmann
Anemoonweg 40
9765 HG Paterswolde
Hannie KoelemanLusink
Hemstukken 32a
9761KM Eelde
Martin Hols
Boerhaaveweg 6
9761 HB Eelde
e-mail:
[email protected]
tel: 050-3095304
e-mail:
[email protected]
tel: 050-3095807
Ep de Boer
Ter Borchlaan 29/A
9728 XA Groningen
e-mail:
[email protected]
tel: 050-3093609
gironummer IVN: 0820257
e-mail:
[email protected]
tel: 050-5266364
Aafke Pot-Ellen
Zuurstukken 76
9761 KN Eelde
Willem Zandt
Burg. J.G. Legroweg 19
9765AD Paterswolde
Agaath AB-van Zanten
Goudsbloemweg 32
9765HS Paterswolde
e-mail:
[email protected]
tel: 050-3095518
e-mail:
[email protected]
tel: 050-3094264
e-mai:l
[email protected]
tel: 050-3093113
Werkgroepen en contactpersonen
Bomen, ruimtelijke ordening
en milieu:
Tentoonstellingen en publiciteit:
Planten:
Vogels:
Jeugd:
Vlinderkampje:
Agaath AB
3093113
Leo Stockmann
Ferry Wilkens
Leo Stockmann
(ad interim)
Aafke Pot
Tineke van den Berg
Jille Eilander
3095304
3092348
3095304
3095518
3094337
3091918
Voorwoord
Al meerdere jaren is er in het begin van het jaar een bijeenkomst tussen
bestuur en coördinatoren/vertegenwoordigers van werkgroepen. Bij zulke
ontmoetingen worden in alle openheid standpunten naar voren gebracht,
wensen geuit en wordt er ook gewoon gezellig gepraat. Met een drankje en
een snackje wordt de avond besloten. Het bestuur hecht zeer aan deze
ontmoetingen tussen sterk bij het IVN-werk betrokken mensen.
Deze Groen laat aan de hand van jaarverslagen van bestuur en werkgroepen
zien wat er in het afgelopen jaar allemaal aan activiteiten binnen onze
afdeling heeft plaatsgevonden. Veel dank aan iedereen die zich heeft ingezet.
Daarnaast zijn er verslagen van lezingen/excursies en artikelen met een scala
aan onderwerpen. Opvallend daarbij is dat enkele ‘bijzondere’ rupsensoorten
zijn beschreven.
Natuurlijk is er ook aandacht voor het natuurgeweld, de storm op 28 oktober
van vorig jaar. Een storm is altijd een imponerend verschijnsel, niet zonder
gevaar, en mede doordat de bomen nog goed in blad zaten, moesten veel
bomen hun staande positie veranderen in een liggende.
Op zondag 26 januari was het noordoosten van ons land opeens bedekt onder
een laag van 5 – 10 cm sneeuw. Dat leverde mooie sfeerbeelden op vanaf de
begane grond en vanuit de lucht (mooie drone-foto in Dorpsklanken van 29
januari). Veel mensen bezochten onze landgoederen om van dit winterse
tafereel te genieten.
De Werkgroep Publiciteit heeft weer een gevarieerd lezingen- en
excursieprogramma samengesteld.
Graag ziet het bestuur u bij een of meer activiteiten.
Leo Stockmann, voorzitter
(8 februari 2014)
Foto omslag: Veldboeket vanaf Zuiderdijk richting Noorddijk (Onlanden)
van Leo Stockmann .
3
Inhoudsopgave (bladzijde nummers verschillen in deze
internetversie)
Bestuur en werkgroepen IVN Eelde-Paterswolde
Voorwoord
Overzicht programma voorjaar/zomer 2014
Jaarverslag van de secretaris 2013
Chronologisch overzicht 2013
Jaarverslag plantenwerkgroep
Jaarverslag werkgroep Vlinderkampje
Brom: Bomen, Ruimtelijke Ordening en Milieu
Jaarverslag Vogelwerkgroep 2013
Verslag werkgroep Natuurlijke Historie 2013
Verslag Natuurclub 6-8 jarigen 2013
Verslag Jeugdnatuurclub 9-12 jarigen 2013
Lezing Geologie van Noord-Drenthe
Excursie Geologie
Programma voorjaar/zomer 2014
Nacht van de nacht fietstocht
Vogelvitrine naar Centrumschool
Huiszwaluwen
Waarnemingen bosuilen
Vrijwilligers in beeld
Dode bruine kikkers op de weg
Entreegeld
Wilgenhoutrups
Rups Helmkruidvlinder
Rups Groot avondrood
Houtoogst 2
Kleine beren op de weg
Leden van de werkgroepen
4
2
3
5
6
7
8
9
11
13
14
16
17
19
20
26
31
32
33
34
38
40
42
43
44
45
47
49
51
Overzicht programma IVN Eelde-Paterswolde
Voorjaar /zomer 2014
Dinsdag 18 maart:
Algemene ledenvergadering met lezing van de heer Jan Menzinga
Zaterdag 12 april
Plantenruilbeurs aan de Esweg 23 in Eelde
Zondag 27 april
Wandeling Appelbergen
Zaterdag 10 mei
Vogelexcursie De Duinen-Vosbergen
Zondag 18 mei
Veentjesroute Zeijen
Zaterdag 21 juni
Slootjesmiddag voor kinderen en hun begeleiders
Zaterdag 28 juni
Excursie natuurgebied Kardinge
Zondag 24 augustus
Fietsexcursie naar een drietal veentjes in de buurt van Bunne.
Zondag 14 september
Open middag IVN op vlinderkampje “De Duinen”
Woensdag 24 september
Lezing over otters en bevers door Alwin Hut
Zie voor het uitgebreide programma verderop (nu pag. 24)
5
Jaarverslag van de secretaris over 2013
Het bestuur heeft het afgelopen jaar 8 keer vergaderd, waarvan 1 keer samen
met de vertegenwoordigers van de werkgroepen.
De Baanverlenging is gerealiseerd en ondanks het feit dat de alternatieve
vleermuizenroute ook gerealiseerd is, wilden wij toch contact blijven houden
met de directie van het vliegveld over natuurzaken rondom de baan. Na
meerdere verzoeken is dit tenslotte gehonoreerd.
Tineke van den Berg heeft zitting genomen in de Commissie Regionaal
Overleg luchthaven Eelde als lid en vertegenwoordigster IVN EeldePaterswolde.
Verder hebben we met de gemeente Tynaarlo een overleg gehad samen met
IVN Vries en IVN Zuidlaren op het landgoed Lemferdinge, voorafgegaan
door een wandeling over het Vlinderkampje.
Het bestemmingsplan Buitengebied was toen net door de raad aangenomen,
ondanks ingediende bezwaren van de drie IVN-afdelingen in de gemeente
daartegen. Er liep in 2013 nog wel een bezwaar bij de Raad van State.
Er waren twee regiobijeenkomsten voor de afdelingen in Drenthe.
Willem en Hannie zijn naar de voorjaarsbijeenkomst geweest, waar het
landelijk bestuur zijn plannen kwam uiteenzetten. Aan de orde kwam o.a. een
voorstel tot leden-contributieverhoging (voor alle afdelingen €24, -). Wij en
andere afdelingen hebben daar schriftelijk bezwaar tegen aangetekend. Bij de
najaarsbijeenkomst waren Ep, Willem en Hannie aanwezig. Ook hier ging
het over het landelijk beleid en vertelden de afdelingen waar ze zoal mee
bezig waren. Eveneens werd er ingegaan op allerlei cursussen die door het
landelijk bureau ondersteund worden, zoals Tuinreservaten, Groen dichterbij,
Natuurontbijt etc.
Ledenbestand. Eind 2013 hadden we 165 leden, 8 huisgenootleden, 58
donateurs en 13 jeugdleden. Het bestuur heeft besloten het contributiegeld te
verhogen, voor leden naar €17, - en voor donateurs naar €10, - .
Lezingen en excursies. We hadden een gevarieerd programma van
activiteiten. Zie overzicht elders in Groen. Er is een vogelcursus gegeven, die
door 20 mensen is gevolgd en door Leo, Anne en Sieds werd verzorgd. De
cursus leverde een aantal nieuwe leden op.
Werkgroepen. Over de werkgroepen vindt U verslagen in Groen.
PR. Stands hebben gestaan op de Jaarmarkt, Open dag op ’t Hoogeveld
(kijkboerderij NM) en natuurlijk op de Open IVN dag in september op het
Vlinderkampje (een geslaagde middag).
6
Communicatie. Aankondigingen van lezingen en excursies staan in Groen,
gaan digitaal naar leden en donateurs, worden gepubliceerd in Dorpsklanken
en staan op de site op www.ivn.nl/eeldepaterswolde (onder evenementen).
Ook verschenen er regelmatig stukjes in Dorpsklanken onder de titel
‘Aandacht voor de natuur’ van Leo Stockmann.
Hannie Koeleman-Lusink
Chronologisch overzicht 2013
datum
spreker/
begeleider
onderwerp/activiteit
Aantal
belangstellenden
Kees Boele
Wim van Boekel
Lezing: Onder en boven water
Lezing: Natuurontwikkeling
Onlanden
A.L.V.met lezing over Lesbos
Mossenlezing
Mossenexcursie De Braak
Plantenruilbeurs
Vogelexcursie
Vennebroek/Friescheveen
Eelder jaarmarkt
Open dag ‘t Hoogeveld
Excursie natuurbouw project
19
30
2013
15 jan.
7 mrt.
26mrt.
11 apr.
13 apr.
20 apr.
11 mei
Sieds Rienks
Hans Colpa
Hans Colpa
Jopie Kardol
Leo Stockmann
Anne v/d Zijpp
14 juni Stand
21 juni Stand
18 juni Popko v/d
Meulen
7 juli Gron.landschap
15 sept
26 okt
2 nov
21 nov
23 nov
27 dec
Vaartocht Zuidlaardermeer
Open middag IVN
Vlinderkampje
Leo Stockmann
Fietstocht Nacht van de nacht.
door de Onlanden
Dorpsbelang Yde Nat. Natuurwerkdag in het
Ydersveen
Harry Huisman
Lezing geologie Noord-Drenthe
Harry Huisman
Excursie geologie
Leo Stockmann
Afgelaste wandeling en
Snertmaaltijd
7
20
10
10
15
20
10
26
100
14
30
33
16
15
Jaarverslag Plantenwerkgroep over 2013
De plantenwerkgroep is ook dit jaar actief geweest in verschillende
natuurgebieden. Een belangrijk object voor de plantenwerkgroep is het
nieuwe natuurgebied in Eelderwolde. Hier ligt ons Permanente Quadrant
waar we jaarlijks op een vaste plaats een vaste oppervlakte de flora
inventariseren. Dit gebeurt al jaren en zo kun je de successie in de vegetatie
goed volgen. Verder hebben we in het hele gebied ook gekeken naar een
beperkt aantal belangrijke kensoorten. Hierbij werd de eerste wilde orchidee
in het gebied gevonden. Dit onderzoek gaan we eens in de 3-4 jaar herhalen,
zodat voor het hele gebied het beheer hierop afgestemd kan worden. Al met
al een hele klus, die vele avonden in beslag nam en waar je niet bang moet
zijn voor natte voeten.
Het gebied van het Ydersveen is ook bekeken, vooral omdat daar de
natuurwerkdag wordt gehouden. Er werd in de plas een apart soort gele
plomp gevonden, die later Nuphar advena bleek te heten. Een plant die
waarschijnlijk ontsnapt is uit een tuinvijver. Hij komt oorspronkelijk uit de
VS. In een stukje verruigde heide werden plantjes van de rondbladige
zonnedauw gevonden. Een bewijs dat maaien en afvoeren wel degelijk zin
heeft. De veentjes in Bunne zijn ook bezocht, helaas zijn er twee, die door
vermesting niet zo interessant meer zijn. Ze bevinden zich tussen de akkers
met mais en leliebollen. Maar één van de veentjes is recentelijk opgeschoond
en daar vind je dan o.a. nog de veenbes in mooie aantallen. We vonden een
plant, die er niet thuis hoort: een witte waterlelie.
In de zomer is er een determinatieavond geweest. Onder leiding van Leo
Stockmann heeft de groep de grassen bekeken, planten die soms moeilijk op
naam te brengen zijn. Dit was een leerzame en gezellige avond en voor
herhaling vatbaar.
Een aandachtspunt is de berm langs het zandpad achter de kijkboerderij Het
Hoogeveld. Hier groeit de blauwe knoop nog in grote aantallen. Maar hoe
lang nog, want het beheer is niet optimaal en ze dreigen overgroeid te worden
door bramen. We houden dit nauwlettend in de gaten en ondernemen zonodig
actie naar de gemeente Tynaarlo, die verantwoordelijk is voor het beheer.
Al met al was het weer een druk jaar, waarbij in het seizoen iedere
donderdagavond enkele vrijwilligers het veld in gingen om een bijdrage te
leveren aan de bescherming van onze flora. Mocht je zin hebben om mee te
doen, geef je op, een uitgebreide kennis van de flora is niet vereist, maar wel
makkelijk.
Ferry Wilkens, coördinator Plantenwerkgroep
8
Verslag van de werkgroep Vlinderkampje 2013.
Koffie in de voorjaarszon op het Vlinderkampje
Foto Tineke van den Berg
De winter was lang… pas eind maart gingen we weer aan de slag met wat
snoeien en de cultuurtuin voorzichtig voorjaars klaar maken. Onze hulp
daarbij was Marijn van Driel, die bij ons maatschappelijke stage doet. De
lange winter mondde uit in een laat en lang voorjaar. De sneeuwklokjes
bloeiden half april nog… Ook werden half april samen met het bestuur een
Drentse Bellefleur en een Halesia geplant, geschonken door IVN Zuidlaren
ter ere van de 65e verjaardag van onze afdeling. Inmiddels is gebleken dat de
Halesia er niet veel zin in heeft gehad. We hopen op een ander, beter
exemplaar. In de cultuurtuin is in juni/juli hard gewerkt aan een nieuwe
vijver, omdat de oude lek was. De nieuwe is groter en breder met een
moeraszone aan beide zijden. Verbazingwekkend hoe snel kevers, kikkers en
salamanders in de vijver komen huizen. Dat verschijnsel kon goed
waargenomen worden door de kinderen van groepen 3 en 4 van de Eelder
basisscholen. Zij kwamen evenals vorige jaren weer een uur op
ontdekkingstocht in het vlinderkampje. Elk jaar maken op deze manier
9
ongeveer 300 kinderen, leerkrachten en zo’n 40 ouders kennis met de natuur
in brede zin, met het vlinderkampje en met het IVN! In de nabije toekomst
zal het weiland naast het vlinderkampje, ook eigendom van
Natuurmonumenten, bij ons gebied betrokken worden. Via een aan te leggen
dam komt er een pad door het hopelijk bloemrijke weiland rond het
zogenaamde klimaatbosje en langs een aantal akkertjes. Onze werkgroep zal
het pad steeds maaien. Het maaien op het vlinderkampje gebeurt met de zeis
(met uitzondering van het pad), vooral door Fokke, Lukas en Bertus. Alle
materiaal wordt afgevoerd vanwege de gewenste verschraling naar de nieuwe
hooiberg. In de herfst heeft Jacob de Bruin ervoor gezorgd dat het grootste
deel van de wei machinaal gemaaid is. In de loop der jaren heeft het terrein
zich door het gerichte beheer ontwikkeld tot een ecologisch zeer divers
gebied. Een eldorado voor flora, fauna en mens!
Tineke van den Berg
BROM, de werkgroep Bomen, Ruimtelijke Ordening en Milieu.
2013
We hebben ons jaren lang ingespannen om de baanverlenging van GAE te
voorkomen omdat we het oorspronkelijke landschap van kleine weilandjes
met oude houtwallen wilden behouden. De resultaten waren een
vleermuiskelder en een alternatieve rij bomen van vier meter hoog omdat een
belangrijke vleermuisvliegroute langs de Eekhoornstraat verloren zou gaan.
Dit is het afgelopen jaar gebeurd. Aan ons de taak om de ontwikkelingen
m.b.t. deze vliegroute te volgen en verder ook het “ natuurvriendelijke”
beheer van het gehele vliegveld- terrein in de gaten te houden.
De bestaande Werkgroep vleermuisinfrastructuur ( IVN, GAE en Gemeente
Tynaarlo) is opgeheven en nu opgevolgd door een jaarlijks bijeen te komen
“Overleg Natuurbeheer vliegveld Eelde” met dezelfde deelnemers. De eerste
bijeenkomst is geweest. Overleg m.b.t. kapaanvragen voor bomen op de rond
het vliegveld aanwezige houtwallen (Kap wegens maximale hoogte obstakels
/ trekroute fauna), milieuvriendelijk maaibeheer, onderhoud van gegraven
poelen, de faunapassage onder de Legroweg. We blijven verder in contact
met GAE doordat Tineke van den Berg deel uitmaakt van de Provinciale
Commissie Regionaal Overleg GAE, waar meer partijen bij betrokken zijn.
Als een van de eerste punten wordt de op dit ogenblik niet functionerende
klachtenafhandeling opgepakt
10
Daarnaast hebben we ons beziggehouden met het nieuwe bestemmingsplan
Buitengebied van de gemeente Tynaarlo. Dit doen we in nauwe
samenwerking met de IVN afdelingen in Vries en Zuidlaren en de
Milieufederatie Drenthe omdat dit plan de gehele gemeente omvat.
We hebben gewaarschuwd voor schaalvergroting van de intensieve landbouw
en benadrukt dat de beperkingen van stikstofdepositie zoals in de MER
opgenomen nadrukkelijk moeten worden gehandhaafd. Ook was op sommige
punten de EHS op de kaarten niet goed ingetekend. Onze opmerkingen zijn
in het uiteindelijke Bestemmingsplan Buitengebied grotendeels opgenomen.
Dit speelde ook in “de Leegte” aan de Groningerweg in Eelderwolde waar
men een vergunning had aangevraagd voor de bouw van een aantal
recreatiewoningen. Het gebied ligt wel degelijk in de EHS en moet zijn
oorspronkelijke natte structuur dus behouden. De ophoging van het terrein en
het maken van een autoparkeerplaats is daarom niet geoorloofd. De vele m3
grond worden op dit ogenblik weer verwijderd. Zonder het aan de bel trekken
van de IVN bij de gemeente was hier de EHS verloren gegaan. Bij
wijzigingen van de EHS in het bestemmingsplan Ter Borch in het gebied de
Waterwijk kwamen wij pas van de plannen op de hoogte toen het
bestemmingsplan al was vastgesteld en dan heeft inspraak geen zin meer.
Bij alle plannen van de gemeente bekeken wij in hoeverre bestaande bomen
gespaard konden worden. Dit was o.a. het geval bij de verkeersrotondes aan
de Hoofdweg/Legroweg en bij de Meerweg. Bij de bouwplannen in het
Groote Veen proberen we mee te denken met de invulling van de aanleg van
het openbaar gebied, in het bijzonder het gebied rondom de nieuw te bouwen
MFA. We zijn bij de Boomfeestdag betrokken geweest bij het planten van 45
beuken aan de Siegersslag. Dit is een globaal overzicht van waar we het
afgelopen jaar mee bezig waren. Er blijft genoeg te doen en we zoeken dan
ook enkele IVN'ers die gemotiveerd zijn om een deel van hun vrije tijd te
besteden aan het behoud van natuur, milieu en landschap.
Agaath AB
11
Verslag Vogelwerkgroep 2013
Houtduif
Foto Sieds Rienks
Bij de vogelwerkgroep zijn 14 leden van IVN Eelde-Paterswolde en 5 leden
uit Vries aangesloten. In 2013 zijn twee bijeenkomsten geweest, op 6 maart
en op 6 november, op ’t Hoogeveld (kijkboerderij NM). Voor de pauze werd
er vergaderd, na de pauze was er een lezing. Beide keren nam Sieds Rienks
de lezing voor zijn rekening en zo kregen we mooie landschaps- en vogelbeelden te zien van de polders ten noorden en noordwesten van het
Zuidlaardermeer en van Texel. Subwerkgroepjes hebben zich bezig
gehouden met tellingen van broedparen huiszwaluw, kerk- en steenuil en
roek. Er zijn geen gierzwaluwtellingen gedaan. De Vrieze vogelaars
inventariseerden de gebieden Bongeveen en De Holten. Op VennebroekFriescheveen begeleidde Piet Feenstra de jeugd bij de controle van
nestkastjes. Excursies zijn er geweest naar Onner- en Oostpolder met een
wandeling over het dijkje van het Drentsche diep tot aan het gemaal
Onnerpolder (30 maart), Mantingerzand (18 mei) en Oost Groningen,
landbouw- en natuurgebied (20 juli). Verslagen van deze excursies van Sieds
Rienks zijn te vinden op onze IVN site, bij werkgroepen/vogelwerkgroep.
Door Sieds Rienks, Anne van der Zijpp en Leo Stockmann werd een
vogelcursus georganiseerd, bestaande uit drie theorieavonden en twee
12
excursies. De cursus was met 20 personen volgeboekt. In het kader van de
Nationale Vogelweek begeleidden twee leden van de vogelwerkgroep op 11
mei een ‘vroege’ vogelexcursie op Vennebroek-Friescheveen. Leden van de
vogelwerkgroep stonden ook in de IVN-stands op Jaarmarkt Eelde, Open dag
’t Hoogeveld en Open IVN dag op het Vlinderkampje. Een aantal leden
bezocht in november in Ede de landelijke SOVON dag (een groot aanbod aan
korte lezingen over vogels, een vogelreizen- en vogelboekenmarkt en
natuurlijk stands met verrekijkers en telescopen).
Leo Stockmann
Verslag Werkgroep Natuurlijke Historie (Ol Eel/IVN) 2013
De Werkgroep Natuurlijke Historie telt 9 leden en vergadert in het Historisch
Centrum Ol Eel.
Zij kwam in 2013 4 keer bijeen, n.l. op de derde woensdag in februari, april,
mei en oktober. De opkomst bedroeg gemiddeld 5 personen. In de
bijeenkomst van 20 februari deed Cathrinus Schaafsma verslag van zijn
onderzoek op de westflank van Vosbergen n.a.v. een verzoek om informatie
over grondsoorten en grondgebruik van dit gebied in het verleden. Op 17
april hield Gerbrig Rietema vóór de pauze een verhaal over het Friese
platteland als legbatterij ofwel de geschiedenis van het kievitsei. Na de pauze
vertelde Cathrinus Schaafsma over de geschiedenis van Eelderwolde. Het
betrof een herhaling van 2 april, toen hij en Jan te Pas (Ol Eel) voor de
onderwijzers van OBS Ter Borch optraden met een powerpoint-presentatie te
Noorddijk. Jille Eilander vertoonde op 15 mei eveneens een herhaling: de 20
jaar oude diaserie over Wandelroute Eelderdiep. De tekst van destijds,
geschreven door Leo Stockmann en Cathrinus Schaafsma, werd voorgelezen
door Ynze de Boer. Op 16 oktober werd na 5 maanden reces over allerlei
groene zaken bijgepraat. In elke vergadering stalde Cathrinus Schaafsma
flora- en fauna- nieuwtjes in kranten en tijdschriften uit.
De schrijversgroep kwam in het afgelopen jaar niet bijeen. De
voorbereidingen voor het ‘groene boek’ lagen door allerlei huiselijke
oorzaken praktisch stil. Wel hield redacteur Cathrinus Schaafsma contact met
voorzitter Ginie Arends-Luinge.. Van het opgeslagen materiaal voor het boek
werd in januari het Tuttel-archief naar het Historisch Centrum overgebracht.
Werkgroep leden bezochten lezingen, excursies en cursussen, die nauw
verband hielden met de natuurlijke historie. Op donderdag 7 februari gingen
de meeste leden naar de lezing over de aanleg van parken door L.P.
Roodbaard, gehouden door Els van der Laan, één van de auteurs van
13
‘Roodbaard’s Rijkdom’, in Galerie Lemferdinge. Klaas Jan Westerhof nam
in het voorjaar deel aan de 8-weekse cursus Geopark de Hondsrug, gehouden
in de synagoge te Zuidlaren, en aan de afsluitende excursie. Een viertal leden
was ook aanwezig bij de lezing van amateur-geoloog Harry Huisman over de
geologie van Noord-Drenthe. Zie verslag in deze Groen. Tenslotte was
Cathrinus Schaafsma nauw betrokken bij de op zaterdag 14 december in
Huize Vennebroek georganiseerde vrijwilligersdag van Natuurmonumenten.
Ol Eel verzorgde er PPP en een expositie over De Braak, Vennebroek en
Friescheveen.
Vragen om informatie over bepaalde gebieden leidden in de loop van het jaar
tot publicaties. In februari informeerde F. Mulder, Boslaan 1 te Eelde, naar
grondsoorten en grondgebruik op de westflank van Vosbergen en in juli Erik
Bouman en Lia Bruijn, potentiële kopers van De Eekhof in het gebied De
Bollen aan de zandweg Westermade, naar de herkomst van de veldnamen
(De) Eekhof en (De) Bollen. Cathrinus Schaafsma schreef er in beide
gevallen een artikel over, resp. in het juninummer van Kontakt (Ol Eel) en in
het herfstnummer van Groen (IVN). In het kader van een serie artikelen over
plaatsen en gebieden in de gemeente Tynaarlo schreef hij over het
Bunnerveen (maart) en Herinrichting Peize (juni) in het tijdschrift Der
Gemeindespiegel van onze Duitse partnergemeente Wardenburg.
Cathrinus Schaafsma, vice-voorzitter
Verslag 2013 natuurclub 6-8 jarigen
Hoe lang organiseert onze afdeling al activiteiten voor de jeugd? Dankzij de
bewaarde stapel Groentjes wordt duidelijk dat de eerste keer van de
natuurclub in het voorjaar van 1991 was, dus 23 jaar geleden! Steeds in
goede samenwerking met aanvankelijk Ons Dorpshuis, later met Trias. In
1992 zijn de activiteiten voor de oudere jeugd in de barak in de Vosbergen
gestart. Vele honderden kinderen hebben in die periode dankzij het IVN
kennis kunnen maken en krijgen van de natuur. Er zijn nog steeds mensen
van het eerste uur bij de natuurclub betrokken! Afgelopen voorjaar bleek
weer het grote enthousiasme van de kinderen bij het “zoeken naar het
voorjaar”, bij “wat vliegt daar”, voor de bijen van Jille. En natuurlijk bij de
14
verrassingstocht van de laatste keer, voorbereid door Marijke en vaste kracht
Eunice. Tot slot bij de onovertroffen stokbroodjes -vers van het vuur- van
Gerbrig.
Het verzamelde zwerfvuil wordt gerubriceerd Foto Tineke van den Berg
In het najaar is het programma meer herfstgericht. Natuurlijk komen de
paddenstoelen aan bod, het opruimen van zwerfvuil leidt meestal tot lering en
vermaak. De kinderen gaan de laatste keer naar huis met een zelf getimmerde
voederplank plus vetbollen en pindaslinger. Dankzij de pannenkoeken van
Gerbrig zeer voldaan. Afgelopen najaar was Rolinka Bouwmeester de
ervaren vaste kracht. Helaas komt zij in het voorjaar niet terug. Trias zoekt
nu iemand anders. Ook een aantal IVN-ers neemt -soms door
omstandigheden- afscheid van de natuurclub (Fokke en Eunice). We zijn dus
heel blij als zich nieuwe mensen melden voor de natuurclub!
Tineke van den Berg
15
Jeugdnatuurclub 9-12 jaar
Elke tweede zaterdagochtend van
de maand komen we bij elkaar.
Ongeveer 10 kinderen onder
leiding van twee volwassenen. Dit
jaar hielden we ons in en rond Ons
Honk bezig met sporen zoeken,
oriëntatie/kompas, vogels, vuur,
bomen, creatief met de natuur. We
hebben een geweldige uitvalsbasis
midden in het bos achter Museum
Vosbergen.
Voor de zomervakantie gingen we
naar de Heemtuin in Muntendam.
Struinen langs vleesetende en
eetbare planten, vissen in
vennetjes, met takken in de grond
een zonnewijzer gemaakt en een
stuk in stilte gewandeld.
En onze vaste topper, de
Natuurwerkdag: zagen, slepen en
raggen bij Ydersveen. Na de
novemberstorm- lagen- er grote
bomen op ons te wachten. We
waren met een flinke club
kinderen en ouders.
De afgelopen maand waren we op
bezoek bij Ben Hoiting in
“halssieraad” van Itske Huberts
Zuidlaren, bioloog en houder van korenslangen-. We werden allerhartelijkst
ontvangen in de huiskamer. Al snel waren drie slangen uit hun bakken in de
schuur gehaald. Die gingen van hand tot hand / nek tot nek / schoot tot
schoot. De volwassenen hadden het meeste voorbehoud in deze!
Aafke Pot heeft, na zo’n tien jaar begeleiding van verschillende
jeugdnatuurclubs, afscheid genomen. Hartstikke jammer want Aafke is een
16
harde werker en met Aafke kun je lachen! Frederieke Puik is ook gestopt,
wegens drukke werkzaamheden en opleiding.
Beiden hartelijk dank voor jullie inzet!
We kunnen dus versterking gebruiken... voel je je aangesproken of ken je
iemand die zijn of haar enthousiasme en kennis wil delen? Laat het ons
weten.
Wat zit in het vat: een ochtend over insecten, hoe komen planten en dieren de
kou door, een ochtend rond alles op en in het water en veel speuren rond ons
Honk.
Begeleiding:
Martijn Loenen
en Annemieke
Berg van
Saparoea (050
5252281), Nanny
Smeenge en
Dineke Buist
(050 3143450).
Knutselbeest
Foto Annemieke
van Saparoea
17
Geologie van Noord-Drenthe, Harry Huisman.
Verslag lezing (21 november, 33 belangstellenden)
De lezing begint met de mededeling dat de ijstijdtheorie die voor ons zo
vanzelfsprekend is, nog maar 120 jaar bestaat. Een aantal wetenschappers,
heeft zich in de afgelopen eeuwen bezig gehouden met het verschijnsel,
waarna deze theorieën ontstaan zijn. In de 17e eeuw was Johan Picardt, een
Nederlandse medicus en predikant, een van de eersten die het landschap
beschreef door er echt naar te kijken en te luisteren naar de (volks)verhalen
uit de buurt. Hij woonde een tijd in de buurt van Assen en zag bijna dagelijks
de hunebedden. Hij was er, en met hem vele anderen, heilig van overtuigd
dat deze door reuzen gebouwd waren. Een aanname, die bevestigd werd door
de vondst van enorme “mensenbotten”. In werkelijkheid waren het
mammoetbotten, maar die dieren kenden ze toen nog niet. Ook de naam
hunebed verwijst naar reuzen, “huyn” is een oud-Nederlands woord voor
reus.
In Zwitserland was men ook bezig met het raadsel van de rotsblokken die ver
weg van de bergen gevonden waren. De Zwitserse geoloog en meteoroloog
Jean-André Deluc was er in de 18e eeuw van overtuigd dat het alleen de
zondvloed geweest kon zijn die de enorme rotsblokken verplaatst had tot op
vele kilometers van de bergen.
In 1837 kwam een andere Zwitserse geoloog, Louis Agassiz, als eerste met
een theorie over een ijstijd. Hij had bestaande gletsjers bestudeerd en was tot
de conclusie gekomen dat alleen ijs deze grote brokken steen kon
verplaatsen. Ook over grotere afstanden, maar vanuit de Alpen helemaal tot
in Nederland en Noord-Duitsland dat zou niet kunnen. Dat er ook een ijskap
over Noord-Europa had gelegen werd steeds duidelijker toen er gesteenten
uit Scandinavië veel zuidelijker teruggevonden werden. Dat ijs de enorme
rotsen kon verplaatsen werd bewezen met gletsjerkrassen. Uit Scandinavië
was bekend dat er op stenen die door het gletsjerijs mee werden genomen
krassen te zien waren. Op stenen in Duitsland werden diezelfde krassen
gezien, terwijl daar nergens meer een gletsjer was. Die moest er dus in het
verleden wel geweest zijn.
De ijstijden hebben 3 astronomische oorzaken: de baan die de aarde om de
zon maakt is elliptisch, de hoek van de aardas (hoe schuin de aarde staat) is
niet steeds hetzelfde en de aarde “tolt” als gevolg van het draaien om die
schuine as, als een tol die niet netjes rechtop staat. Deze drie fenomenen
18
zorgen ervoor dat bepaalde delen van de aarde (voor langere tijd) meer of
juist minder zon krijgen. Dat laatste kan de oorzaak zijn van een ijstijd.
Nederland werd bedekt met ijs dat over de Botnische golf en Oostzee is
gegleden. De noordkant van de Botnische golf was de “startplek” van het ijs,
de laag was hier 3 tot 4 km dik. Het ijs drukt dan zo zwaar op de onderste
laag dat deze gaat “lopen”. Dit lopende ijs heeft ruggen en dalen gemaakt en
nam allerlei materiaal mee dat nu hier weer in de bodem te vinden is in de
vorm van keien, keileem, zand en grind.
Het is bijna niet voor te stellen, maar 150.000 jaar geleden was EeldePaterswolde bedekt met een laag ijs van wel 750 tot 1000 meter dik! Aan de
hand van gidslagen en gidsgesteenten is bepaald tot waar het ijs is geweest en
waar het ijs vandaan kwam. Keileem is zo’n gidslaag die hier in de omgeving
op grote schaal voorkomt. Op de excursie zal op een aantal plaatsen in de
omgeving gekeken worden naar de invloed van de ijstijden, landschappelijke
elementen zoals hoogtes en laagtes en veenvorming en hoe in de bodem de
geologische geschiedenis af te lezen is.
Twee relicten uit de ijstijd zijn pingoruïnes en uitblaaskommen. Deze zijn nu
in het landschap te herkennen als, meestal, ronde laagtes. Soms staan ze vol
water en zijn ze dichtgegroeid met veen of andere planten. Een pingoruïne is
ontstaan doordat het water in de bodem bevroor en uitzette. De grond er
boven op werd omhoog gedrukt en gleed uiteindelijk van de top omlaag. Als
de grote ijslens dan gesmolten was bleef er een met water gevulde laagte
over die langzaamaan dichtgroeide, vaak ligt er een rand omheen. Een
uitblaaskom is ook een laagte, maar dan ontstaan door de wind die het zand
op die plek weg geblazen heeft. Deze kommen kunnen ook met water of
begroeiing gevuld zijn. Het verschil is daardoor niet altijd duidelijk te zien en
de lezing werd afgesloten met een handig ezelsbruggetje hoe je het verschil
kunt zien tussen een pingoruïne en een uitblaaskom: loop er maar in, kom je
aan de andere kant weer boven, dan is het een uitblaaskom. Ziet niemand je
ooit weer terug, dan was het een pingoruïne…
Maaike de Goeij
Deel 2. Excursie ( 23 november 16 belangstellenden)
Het weer zat mee: geen wind en halverwege kwam de zon er zelfs bij,
waardoor het nog zo’n vijf graden werd.
19
Vanaf het Kampje reden we naar de Vogelzangsteeg in Noordlaren. Vanaf
die locatie kijk je in zuidelijke richting de Besloten venen in, zo geheten
vanwege het feit dat hier veen opgesloten (besloten) ligt door het zand van de
Hondsrug. Besloten venen is een breed erosiedal (haaks op de oostelijke tak
van de Hondsrug) waar doorheen het water kon stromen van het dal van de
Drentsche Aa naar het dal van de Hunze. Toen dit na verloop van tijd niet
meer kon raakte het dal weer opgehoogd. Door het midden van het dal loopt
een slootje (zie Topografische Atlas Drenthe, 1: 25.000). Mooi te zien zijn
ook de verschillen in perceelsafscheidingen. Aarden wallen met zomereiken
op de hoge droge rand en greppels met daarlangs zwarte elzen in het lagere
nattere deel, zie foto.
Het volgende excursiepunt was Appelbergen, waar we vanaf de
Appelbergenweg eerst het hoger gelegen bolvormige landschap zagen,
bestaande uit zand op keileem en daarna vanaf de zuidrand het Groote Veen
in keken. Het Groote veen ligt als een kom in de hoger gelegen omgeving,
vandaar ook de term komveen. Mogelijk is dit veen een zogenaamde
pingoruïne, een relict van het eind van de laatste ijstijd. Staatsbosbeheer is
eigenaar van Appelbergen. Om uitdroging van het veen te voorkomen is een
schot met overloop geplaatst in de ooit aangelegde centrale afwateringssloot.
Gehoopt wordt op nieuwe hoogveenvorming. In het veen groeit ook gagel.
Vervolgens gingen we via de Waterleidingweg het dal van de Hunze
(Onnerpolder; veel kolganzen aanwezig) in. De polder is een boomloze
grasvlakte aan de flank van de met bomen begroeide oostelijk tak van de
Hondsrug.
Grondboring in de Onnerpolder
Foto Gernand Stockmann
20
Een grondboring met een lange guts door Harry Huisman liet ons restanten
van rietstengels en elzenhout zien, wat duidt op een vroeger aanwezig rietelzen moerasveen. Op een diepte van zo’n 50 meter moeten nog
materiaalresten aanwezig zijn uit de Scandinavische en Baltische Staten,
Noord Duitsland en Polen, aangevoerd door de Eridanosrivier (=Baltische
rivier). Die rivier had zijn oorsprong in Lapland en bijna de hele
Westeuropese laagvlakte behoorde tot haar delta. Gletsjers hebben de loop
van de tijd de ooit zo machtige rivier weer weggevaagd uit het landschap.
(info op internet).
Het vierde excursiepunt
was Polder Oosterland,
gelegen tussen de A28 en
het Friesche Veen. In de
Meerweg ligt in het
oosteinde nog een
verdieping, duidend op
een vroegere loop van de
Drentsche Aa. Een
grondboring in een wal
van een slootje in de
polder gaf een guts vol
blauw-grijsgekleurde klei
te zien. Vroeger had de
zee haar reikwijdte via
rivier- en beekdalen (denk
aan Reitdiep, Drentsche
Aa; ook aan Hoge en Lage
der Aa in de stad
Groningen) tot in Noord
Drenthe en zette daar de
lichte kleideeltjes af. Het
Steilrand
Foto Leo Stockmann is een kalkloze zware klei,
bekend als knik- of knipklei.
Tenslotte gingen we naar Donderen waar aan de Oosterwaterweg sinds een
paar jaar een aardkundig monument aanwezig is. Een steilrand laat de
bodemopbouw zien van drie ijstijden, Elsterien, Saalien en het Weichselien
(als jongste). Helemaal onderin is een laag van spierwit, fijn glinsterend zand
te zien, het zogenaamde Peelozand, ook wel poesjeszand genoemd omdat het
21
zo zacht aanvoelt. Daarbovenop een decimeter dikke laag keileem, een
restant van een eens veel dikkere laag. Tussen het keileem en de zwarte
bouwvoor zien we een dekzandlaag. Het aardige is dat de steilrand bewaard
is gebleven omdat het met rust werd gelaten vanwege oeverzwaluwen die
zich hier in de voormalige zandafgraving hadden gevestigd. Op het terreintje
is achter glas ook een latexprofiel van de bodemopbouw te bewonderen.
Tijdens de excursie was er niet de tijd alle informatie te lezen, dus beveel ik u
aan er nog eens naar toe te gaan. Op Google kunt u ook via ‘bodemprofielen
Noord Nederland’ info krijgen over het aardkundig monument in Donderen.
Harry Huisman heeft een eigen site: www.kijkeensomlaag.nl.
Leo Stockmann
Stormgeweld
van 28 oktober
2013.
Afgeknapte
zomereik aan de
Groninger weg
ter hoogte van
de
Meerkoetlaan.
Foto Leo
Stockmann
22
Zomereik over bospad in de Vosbergen
23
Foto Leo Stockmann
Programma IVN Eelde-Paterswolde voorjaar/zomer 2014
Voor bepaalde lezingen/excursies kan een geringe bijdrage worden
gevraagd.
Dinsdag 18 maart
Algemene ledenvergadering met lezing van de heer Jan Menzinga
Na afloop van de vergadering deel houdt de heer Jan Menzinga - lid van IVN
Zuidlaren - een 3d-presentatie. Hij laat beelden zien van landschappen en van
vlinders, bloemen en paddenstoelen. De stereofoto's die Jan laat zien zijn
bijzonder mooi. U moet tijdens de show een bril dragen met gepolariseerde
glazen. Er zijn voldoende brillen aanwezig zodat iedereen kan genieten van
het stereo-effect.
Aanvang: 20.00 uur. Ons Dorpshuis, Bähler Boermalaan 4 Paterswolde.
Zaterdag 12 april
Plantenruilbeurs aan de Esweg 23 in Eelde
Ook dit jaar biedt Jopie Kardol haar tuin weer aan voor het houden van de
jaarlijkse plantenruilbeurs. Deze beurs is niet alleen een gelegenheid om
plantjes te scoren, maar ook een plek waar mensen aanwezig zijn die u graag
willen adviseren over allerlei groene zaken. Als u zelf geen planten, bollen of
zaden in kunt brengen, dan is dat geen probleem, want de aanvoer is ieder
jaar groter dan de vraag.
Ook het bezichtigen van de tuin is alleszins de moeite waard en ......... de
koffie staat klaar.
De beurs begint om 10.00 uur en sluit om 12.30 uur.
Zondag 27 april
Wandeling Appelbergen
De wandeling was voor eind vorig jaar vastgesteld als snertwandeling. Maar
vanwege de regen en de stormachtige wind kon die niet doorgaan, te
gevaarlijk in het bos. Nu maken we er een voorjaarswandeling van.
Appelbergen bij Glimmen is een landschappelijk erg gevarieerd en boeiend
gebied, gevormd door ijstijden en menselijk gebruik.
24
Door inrichtingsmaatregelen is het gebied weer meer open en ook
watervasthoudend gemaakt.
Gewandeld wordt er door bos, langs vennen en essen en over historische
karrensporen. De wandeling duurt ongeveer anderhalf uur.
Vertrek per auto om 9.30 uur vanaf het Kampje (Parkeerplaats tegenover café
Boelens) in het centrum van Eelde. In Appelbergen start de wandeling om
10.00 uur vanaf de parkeerplaats (met info-bord) aan het noordeinde van het
gebied.
Aanmelding bij Ynze de Boer, 050-3091875, [email protected] of bij
Leo Stockmann, 050- 3095304, [email protected]
Zaterdag 10 mei
Vogelexcursie De Duinen-Vosbergen
De excursie wordt gehouden in het kader van de derde Nationale
Vogelkijkweek. In voorgaande jaren was de belangstelling voor een
dergelijke excursie groot en zowel volwassenen als kinderen waren
belangstellend. De Duinen-Vosbergen is een gevarieerd landgoederen
gebied. Lanen met oude bomen en jonge en oude bosopstanden van loof- en
naaldhout zorgen voor een gevarieerd geheel. De maand mei is een goede
zangmaand voor vogels. Standvogels en vogels die terug zijn uit verre landen
zullen zich laten horen en zien. Leden van de Vogelwerkgroep zullen u
rondleiden en vertellen over gedrag en geluiden van de diverse vogelsoorten.
Neem een verrekijker mee, doe stevige wandelschoenen aan en houdt er
rekening mee dat het op het vroege tijdstip nog fris kan zijn.
Start excursie om 7.30 uur vanaf de parkeerplaats tegenover de ingang naar
het zwembad Lemferdinge (Lemferdingelaan, Paterswolde).
Zondag 18 mei
Veentjesroute Zeijen
We beginnen onze wandeling om 9.30 uur en wel met een kopje koffie in
café Hingstman aan de Brink in Zeijen.
De route loopt door de prachtige omgeving van het brinkdorp Zeijen. Tijdens
de wandeling lopen we langs een aantal veentjes, die tijdens de laatste ijstijd
zijn gevormd, de zogenaamde pingoruïnes. Andere veentjes zijn in het verre
verleden uitgestoven. De wandeling leidt ook langs houtwallen, essen en
groengronden. Ook zien we een tjasker, een primitieve watermolen die
vroeger werd gebruikt bij het droogmaken van het veen.
25
De wandeling staat onder leiding van de heer At de Groot, coördinator van de
werkgroep Zeijerwiek. Deze werkgroep pleegt regelmatig onderhoud aan de
veentjes in de omgeving van Zeijen.
We vertrekken om 9.00 uur per auto vanaf het Kampje in het centrum van
Eelde.
Opgave: Ynze de Boer 050-3091875 of via mail: [email protected]
Zaterdag 21 juni
Slootjesmiddag voor kinderen en hun begeleiders
In het weekend van 21 en 22 juni worden in ons land de IVN Slootjesdagen
georganiseerd. Onze afdeling maakt er een mooie en gezellige
middagactiviteit van voor kleinere en grotere kinderen. Grootouders, ouders
of verzorgers zijn van harte welkom en kunnen assistentie verlenen. Er wordt
een mooie locatie bij slootjes uitgezocht waar allerlei opdrachten uitgevoerd
gaan worden en die hebben natuurlijk allemaal met water te maken. Wie
weet wat er allemaal uit het water tevoorschijn komt. Een dikke kikker? Een
vis? Een grote zwarte watertor? Een poelslak? Her zal vast heel spannend
worden!
Meer informatie te zijner tijd op onze site: www.ivneeldepaterswolde.nl en in
Dorpsklanken.
Zaterdag 28 juni
Excursie natuurgebied Kardinge
Voor deze excursie staan drie gidsen voor ons klaar: Mirjam van Dalen, Peter
Kruijt en Nathan Brinkman. Alle drie zijn ze opgeleid tot wijknatuurgids
voor de wijken Beijum en Lewenborg en het natuurgebied Kardinge. Graag
laten ze ons kennismaken met het veelzijdige gebied Kardinge, een jong
natuurgebied van zo’n 244 hectare dat grenst aan de stad Groningen.
Kardinge bestaat uit bossen, moerassen en graslanden; het gebied wordt
beheerd door Natuurmonumenten. Er zijn allerlei verschillende soorten
bomen geplant, waaronder veel essen, die zeer te lijden hebben van de
beruchte essentaksterfte. In de bosranden zijn open plekken aangebracht
(bosrandbeheer).
In de graslanden bloeien veel bloemen, waaronder verschillende soorten
orchideeën. Het is interessant om het verschil in vegetatie te zien op klei en
veen. Kardinge ligt nl. precies in de overgangszone tussen deze twee
bodemtypen. Om het gras kort te houden en zo bloemen en kruiden een kans
26
te geven worden Herefordrunderen ingezet. Deze begraasde delen trekken
veel insecten en vlinders aan, die op hun beurt allerlei soorten vogels
aantrekken. Zo zijn er de ijsvogel, de blauwborst, de kleine karekiet, kieviten,
grutto’s en tureluurs gezien.
In Kardinge ligt het oude dorp Noorddijk met zijn kenmerkende lint
bebouwing en prachtige oude boerderijen met grote wilgen en iepen op het
erf. De Noordermolen stamt uit 1864 en heeft weliswaar geen bemaling
functie meer, maar draait wel regelmatig.
Vertrek per auto om 9.00 uur vanaf het Kampje in Eelde.
Aanmelding bij: Ynze de Boer 050-3091875 of [email protected]
of bij Leo Stockmann 050-3095304 of [email protected]
Zondag 24 augustus
Fietsexcursie naar een drietal veentjes in de buurt van Bunne.
Veentjes zijn in het grijze verleden gevormd op de lage plekken in het
landschap. Eigenlijk zijn het dus kleine reservaten uit een ver verleden.
Tijdens deze fietstocht gaan we eerst naar de veentjes ten noorden en ten
zuiden van de weg die Paasveen heet. Daarna bezoeken we het Bongveen
langs de Scheperijen. Dit veentje is een paar jaar geleden behoorlijk
uitgebreid. Het reikt nu zelfs tot aan de Bunnerveenseweg.
Over deze veentjes valt niet alleen veel te vertellen over het ontstaan en het
beheer, maar ook de soort begroeiing is interessant.
We vertrekken om 9.00 uur vanaf het Kampje in Eelde.
De fietstocht wordt geleid door Ferry Wilkens, van de plantenwerkgroep.
In verband met de kwetsbaarheid van de terreintjes kunnen niet meer dan 15
mensen mee.
Opgave bij Ynze de Boer: 050-3091875 of [email protected]
Zondag 14 september
Open middag IVN op vlinderkampje “De Duinen”
Het is traditie om onze IVN afdeling op de zondag na Open Monumentendag
(in Eelde) te presenteren op het vlinderkampje. Op dit moment is het nog niet
duidelijk of dit goed bezochte en gezellige evenement door kan gaan. Houd
de IVN website, Dorpsklanken en www.ivneeldepaterswolde.nl in de gaten!
27
Woensdag 24 september
Lezing over otters in het Zuidlaardermeergebied door Alwin Hut
Alwin Hut, beheerder bij het Groninger Landschap, geeft een presentatie
over de bever in het Zuidlaardermeergebied. In 2008/2009 zijn daar in totaal
17 bevers uitgezet.
Hoe verliep het uitzetten van de bevers, hoe is de ontwikkeling van de
populatie, worden er voldoende jongen geboren voor een bestendige
populatie en wat eten de dieren in de verschillende seizoenen? Hoe groot is
de kans dat bevers van het Zuidlaardermeergebied de Onlanden bereiken?
De spreker houdt zich al sinds de introductie van de bevers bezig met het wel
en wee van de dieren en weet er dus ‘alles’ van. Verrassend was dat begin
2012 een otter een onbewoonde beverburcht kraakte! Op de avond zullen
ongetwijfeld bijzondere beelden worden vertoond.
Aanvang: 20.00 uur in Ons Dorpshuis, Bahler Boermalaan 4 in Paterswolde.
Minicursus Paddenstoelen
In de loop van oktober wordt een minicursus paddenstoelen georganiseerd:
een leer-doe-avond binnen en een ochtend buiten. In de loop van september
krijgt u meer gegevens via mail en media.
Zaterdag 1 november
Natuurwerkdag
De Natuurwerkdag wordt gehouden in het mooie natuurgebied Ydersveen
even ten zuiden van het vliegveld.
Op deze dag wordt u in de gelegenheid gesteld om een persoonlijke bijdrage
te leveren aan het onderhoud en de bescherming van de natuur. Waaruit de
werkzaamheden bestaan is op dit moment nog niet bekend.
Verdere informatie kunt u t.z.t. vinden in Dorpsklanken en op de volgende
sites:
www.ivneeldepaterswolde.nl
www.natuurwerkdag.nl
28
Nacht van de nacht fietstocht op 26 oktober 2013
Het voorspelde goede weer voor die nacht deed verschillende mensen
besluiten zich nog op het laatste moment aan te melden. En zo vertrokken we
’s avonds om 21.00 uur met 14 personen o.l.v. Leo Stockmann vanaf het
Kampje in het centrum van Eelde naar de Onlanden, het nieuwe
waterbergings- en natuurontwikkelingsgebied ten westen van Eelderwolde.
De lucht was helder en de temperatuur was ver boven normaal, 14 (!) graden,
de zwakke wind kwam uit het zuidwesten. De tocht ging over landweggetjes
en fietspaden door en langs de beekdalen van het Eelderdiep en het
Peizerdiep. De gids had zich terdege voorbereid op de route en wist
nagenoeg blindelings potentieel gevaarlijke obstakels (landhekken, paaltjes,
scherpe bochten) te duiden. Vanaf de bruggetjes konden we de beken en de
nieuw aangelegde slenken zien als slingerende zilveren linten. Aan de hemel
liet de Melkweg zich als een lichtende band boven onze hoofden prachtig
bewonderen, en iedereen kende het sterrenbeeld Grote beer (de ‘steelpan’).
Picknick bij het licht van een zaklantaarn
Foto Martin Hols
Een sterrendeskundige wees ons op de opkomst in het noordoosten van
Jupiter, de grootste planeet van ons zonnestelsel. De maan (laatste kwartier)
zou te laat opkomen om ons bij te lichten en daarom kon de tocht in
29
behoorlijke duisternis plaatsvinden. Fluitende smienten, gakkende kolganzen
en roepende kieviten gaven blijk van hun overnachting. Een (rans?)uil was
op jacht. Her en der maakten we een korte stop om de omgeving op ons te
laten inwerken (fietslicht uit, niet praten).
Op een van de meest donkere plaatsen, omgeving Roderwolde, werd
gepicknickt. De blokjes koeienkaas, de natuurboterwafels, het biologische
appel- en sinaasappelsap en het safarilikeurtje vielen er lekker in. De
pepernoten bleven onaangeroerd, de kwestie van wel of niet Zwarte Piet die
in die periode erg speelde, moet daar mee te maken hebben gehad. Bij het
naderen van Paterswolde werd de groep steeds kleiner in aantal omdat het
voor niemand noodzakelijk was weer naar het Kampje te gaan. Het leek het
kinderversje van de tien kleine negertjes, maar gelukkig niet van die
noodlottige strekking. We kunnen terugzien op een erg geslaagde tocht die
ongeveer tweeënhalf uur duurde.
Leo Stockmann
Vogelvitrine van De Wieken naar de Centrumschool
In 2010 kon de Vogelwerkgroep haar
voorraad opgezette vogels mooi opstellen
in een vitrine die geplaatst kon worden in
de hal van De Wieken. Willem Zandt en
Piet Feenstra zijn daar druk mee geweest.
Zie Groen voorjaar 2010. Vanwege de
afbraak van De Wieken moest er een
nieuwe plek voor de vitrine worden
gezocht. Willem heeft daarvoor de
Centrumschool benaderd (Willem brengt
en haalt zijn kleinkinderen daar
regelmatig) en de directie vond het een
prima idee de vitrine daar in de hal te
plaatsen. Opnieuw zijn Willem en Piet er
even druk mee geweest. De gemiddelde
leeftijd van bewonderaars voor de vogels
zal waarschijnlijk drastisch dalen. We
moeten aan de toekomst blijven denken!
Leo Stockmann
Foto Ynze de Boer
30
Huiszwaluwen in Eelde-Paterswolde
Jaarlijks worden er bezette huiszwaluwnesten in het werkgebied van de
vogelwerkgroep geteld. In Eelde zijn de afgelopen zomer 53 nesten
vastgesteld. Dat waren er minder dan in voorgaande jaren. Zo’n tien jaar
geleden waren het er nog rond de 90 nesten (zie figuur 1). Dezelfde
afnemende trend is ook in Paterswolde vastgesteld. Tien jaar geleden ging
het om circa 45 nesten. Tegenwoordig gaat het om amper meer dan 20. Een
omgekeerde ontwikkeling zien we aan de Meerweg in Haren. In 2013 zijn 55
nesten geteld. Sinds 2000 waren nog niet eerder zoveel nesten bezet. Een
veel sterkere toename is vastgesteld in Eelderwolde enTer Borch. Tien jaar
geleden ging het om enkelingen. In 2011 was dit toegenomen tot 86. Deze
toename is het gevolg van het bouwen van de nieuwe woonwijk Ter Borch.
Meerdere huizen in deze wijk zijn geschikte locaties voor huiszwaluwen om
nesten te bouwen. Hoeveel nesten er in 2012 en 2013 waren is niet goed
bekend. De laatste jaren zijn alleen de huizen aan de Ter Borchlaan bekeken.
De eerste nesten zijn hier vastgesteld vanaf 2007. De laatste jaren gaat het
om bijna 30 nesten (27 in 2013). In de rest van de wijk zaten in 2011 57
nesten. Als we aannemen dat in 2013 ook ongeveer zoveel nesten aanwezig
waren, dan zaten in het hele werkgebied zo’n 220 nesten. Dat aantal is
vergelijkbaar met het aantal tijdens de laatste volledige telling in 2011 en
zo’n 60 nesten meer dan in 2000. De toename aan de Meerweg en met name
die in de omgeving van Ter Borch compenseert dus ruim voor de afname in
Eelde en Paterswolde.
120
100
80
Eelde
Paterswolde
60
Eelderwolde+Ter Borch
Haren
40
20
0
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
2014
Figuur 1. Het aantal huiszwaluwnesten in de vier deelgebieden.
31
90
80
70
60
overig Eelderwolde/Ter Borch
50
40
Ter Borchlaan
30
20
10
0
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
Figuur 2. Het aantal huiszwaluwnesten in Eelderwolde en Ter Borch.
Joke & Jeroen Nienhuis en Ep de Boer
Waarnemingen van roepende bosuilen
Op 25 november 2013 deed ik een mailbericht uitgaan naar de leden van
onze VWG en naar nog enkele andere personen met daarin de vraag: ‘Valt
het jullie ook op dat de bosuilen zich de hele nacht laten horen?’ Dit vooral
op grond van beverig geroep/gezang (mannetje) dat ik hoorde in de
omgeving van mijn woning aan de Anemoonweg. Het geroep kon gehoord
worden vanaf het begin van het donker tot aan het eind ervan. Langsrijdende
auto’s, brommers en fietsers en ook wandelaars werden getolereerd. Wie doet
me wat, zo hoog in de boom! Op mijn mail kwamen verschillende reacties
binnen. Roepende bosuilen werden op meerdere plaatsen in de bebouwde
kom en in het (aangrenzende) buitengebied gehoord. Nu ik dit bericht schrijf,
begin februari 2014, wordt er nog steeds door bosuilen geroepen. In
Dorpsklanken van 2 februari 2011 heb ik aandacht aan de bosuil besteed, de
kop van het artikeltje luidde: ’Bosuil gehoord?’ Met daarin de zin:
‘Nachtwakers, dan wel slechte slapers onder ons hebben de hele winter door
de bosuil regelmatig kunnen horen.’ Maar de afgelopen maanden viel het me
op dat ze ook zo vroeg op de avond (wel bij donker) en tot zo vroeg in de
ochtend (ook bij donker) te horen waren. Is de bosuil ook meer een
bebouwde kom vogelsoort geworden? Ik heb dat gevoel een beetje, voor
Eelde-Paterswolde althans. Maar jaarlijkse tellingen zijn er niet. In het
handboek ‘Vogels van Nederland’ staat als leefgebied van de bosuil vermeld:
32
Foto Mark de Vos
Loof- en naaldbossen, bosschages in agrarische gebieden, parken en tuinen
met oude bomen, maar ook in parken, op pleinen en begraafplaatsen in
stadscentra, als er maar grote bomen zijn. Niet vreemd dus dat de bosuil
naast aanwezigheid in onze landgoedparken en -bossen zich ook vanuit
oude(re) beplantingen in ons dorp laat horen. Om hoeveel broedparen het
gaat is onduidelijk. Maar gezien de spreiding van de waarnemingen zou het
op zijn minst om vijf kunnen gaan. Aangaande de roep (het gezang) van het
mannetje, nog enkele opmerkingen van mensen die hebben gereageerd.
‘Prachtig weemoedig’.‘Inderdaad beverig en weemoedig (paartje aanwezig),
maar ook fijn als ze een eindje verderop gaan!, ‘Ik vind het nog steeds zo’n
bijzonder geluid, in september begon hij al te roepen’. Zelf vind ik het geluid
van het mannetje waarvan het gezang omschreven wordt (Tirions Vogelgids,
1987) als langgerekt, bevend hoew……….woe-woe-oe-oew (en dat steeds
herhalend) ook bijzonder. Maar ik heb óók wel eens gedacht, toen ik niet in
slaap kon komen en de uil maar bleef roepen: Graag oogjes dicht en snaveltje
toe!
33
Met dank aan Jeroen Nienhuis, Tineke van den Berg, Joop Kadijk, Nanny
van Dijk, Bernardine van Maanen, Sieds Rienks, Fred van der Noord en
Martin Hols voor het doorgeven van waarnemingen. Anne van der Zijpp
houdt zich aanbevolen om rustplaatsen van de bosuil te weten i.v.m. foto’s
maken.
Leo Stockmann
Vrijwilligers in beeld. Aflevering 7
Anne van der Zijpp en Sieds Rienks
Foto Ynze de Boer
Deze keer aandacht voor twee doorgewinterde vogelaars binnen onze
afdeling, Anne van der Zijpp en Sieds Rienks. Beiden waren als
schooljongen al belangstellend voor vogels: Anne in Zuidwest Friesland,
Sieds in Zuidoost Drenthe. En nu allebei de 60 jaar al ruim gepasseerd, heeft
het vogelen hun nog steeds te pakken. Het eerste vogelboekje van Sieds was
het ‘Prisma vogelboek’ van J.E. Sluiters met zwart-wit tekeningen en
bijbehorende beschrijvingen van de vogelsoorten, prijs fl. 1,25. Als beroep
kozen zowel Anne als Sieds voor het onderwijs. Het overbrengen van kennis
34
zit in hun bloed. Onze afdeling heeft al veel profijt van beiden gehad
vanwege de lezingen en excursies die ze verzorgd hebben en vanwege hun
bijdragen aan meerdere vogelcursussen. Bij de eerste vogelcursus die onze
afdeling organiseerde, begin 80er jaren, was Anne overigens zelf nog cursist.
Het herkennen van vogelzang leerde hij aanvankelijk door het afspelen van
cassettebandjes met vogelgeluiden, door zijn kinderen liet hij zich wel eens
overhoren. Zowel Anne als Sieds zijn, uiteraard zou je bijna zeggen,
voorzitter/coördinator geweest van onze vogelwerkgroep. In 2002 gaf IVN
Eelde-Paterswolde het boekje ‘Vogels kijken Paterswolde’ uit. Verschillende
leden van de vogelwerkgroep waren bij het schrijven van het boekje
betrokken, en natuurlijk ook Anne en Sieds, Anne eveneens als fotograaf.
Van hun lezingen weten we dat beiden prachtige foto’s kunnen maken. Een
passie van Sieds is ook het vastleggen van vogelgeluiden. Die opnamen
gebruikt hij om cursisten wegwijs te maken in de herkenning van die
geluiden. Dat Sieds nog heeft meegewerkt aan de realisatie van het eerste
natuurpad in de Vosbergen en Anne van 1989 tot 1994 voorzitter is geweest
van onze afdeling kan natuurlijk in dit stukje niet onvermeld blijven. We
hopen dat beiden nog vele jaren actief kunnen blijven voor onze afdeling.
Leo Stockmann
Dode bruine kikkers op de weg
Verspreid in de wijk Spierveen liggen enkele waterpartijen en
verbindingssloten. In deze wateren kunnen in het voorjaar kikkers worden
gehoord. Van mei tot en met juli is het luide gekwaak van de groene kikkers
op vele plekken te horen. In het voorjaar voornamelijk het geknor van de
bruine kikkers.
In maart 2011 viel het ons op dat er een aantal door auto’s overreden kikkers
op wegen in Spierveen lagen. Om een beeld te krijgen van de aantallen en de
plekken hebben we op 23 en 25 maart een aantal wegen afgezocht om het
aantal dode kikkers te tellen. In totaal hebben we 5 kilometer weg afgelopen.
Het ging hierbij vooral om de doorgaande route in de wijk Spierveen,
aangevuld met enkele kleinere wegen in deze wijk, en de omgeving van de
vijver aan de Mozartweg (zie kaart).
Hoeveel kikkers?
35
In totaal hebben we 96 kikkers gevonden. In alle gevallen waar we de soort
nog konden herkennen ging het om bruine kikkers. Het totaal aantal
overreden kikkers was waarschijnlijk meer dan 96. Op de tweede dag dat we
telden, (25 maart) hebben we bijna het gehele stuk, dat we twee dagen
daarvoor hadden geteld, opnieuw afgelopen. Daarbij hebben we enkele
kikkers gevonden die we tijdens de eerste telling over het hoofd hebben
gezien. Bovendien zijn er een aantal nieuw overreden kikkers bij gekomen.
Het is waarschijnlijk dat een deel van de kikkers op de eerste teldatum al niet
meer herkenbaar was als kikker (bijvoorbeeld omdat er al teveel auto’s
overheen waren gereden). Ook na de tweede teldatum zullen er nog nieuwe
kikkers zijn overreden. Hoeveel slachtoffers er in totaal zijn gevallen is
onbekend. Het zullen er in elk geval meer zijn geweest dan de 96 die wij
hebben gezien.
Waar lagen ze?
Niet op alle onderzochte stukken vonden we evenveel kikkers (zie kaart). De
meeste slachtoffers lagen op de doorgaande route door de wijk
(Veenstukken, Broekstukken, Pinksterbloem, Beethovenweg). Op de rustiger
wegen vonden we bijna niets (Hemstukken, Meerstukken, Veldstukken,
Zilverschoon, Fluitekruid). De meeste kikkers lagen op de wegen in de buurt
van waterpartijen. Verreweg de meeste (40 van de 96 exemplaren) lagen op
de grens van Broekstukken en Veenstukken tussen Lagestukken en het huis
“De Tweesprong” (Hemstukken).
36
Kaart met de wegen in Spierveen en omgeving. De onderzochte stukken zijn donker
gekleurd. Behalve de wegen zijn eveneens de sloten en vijvers aangegeven. Iedere
stip is een vondst van een kikker. De meeste kikkers (40 exemplaren) zijn gevonden
tussen de twee dikke zwarte lijnen.
2013
In april 2013 hebben we enkele keren geteld in het stuk waar een jaar eerder
de meeste slachtoffers zijn gevallen (zie kaart). In dit jaar stelden we in totaal
2 dode bruine kikkers vast. De reden van het grote verschil met 2012 is ons
onbekend. Het kan zijn dat we te laat in het seizoen hebben gekeken. Het kan
ook zijn dat de omstandigheden voor de kikkers verschilden in beide jaren.
Meer onderzoek
Hoeveel kikkers jaarlijks worden overreden is onbekend. Om een beter beeld
te krijgen van de ernst van het probleem zijn meerdere tellingen nodig over
de gehele periode dat de kikkers de weg oversteken. Bij dagelijkse tellingen
kan ook een beeld worden verkregen van bijvoorbeeld of ze oversteken onder
bepaalde weersomstandigheden.
37
De kikkers steken waarschijnlijk vooral ’s avonds en ’s nachts over. Een
aantal tellingen verspreid over de dag kan hier duidelijkheid over geven.
Eventueel kan met een verkeersteller op de plek waar de meeste slachtoffers
vallen een beeld worden verkregen van het aantal passerende auto’s op de
verschillende momenten van de dag en hun snelheid.
Nachtelijk overstekende bruine kikker tandem. Joke & Jeroen Nienhuis
Entreegeld
Jille Eilander heeft in een schrijven laten weten dat hij teleurgesteld is over
het feit dat het dagelijks bestuur besloten heeft voor lezingen en excursies
een kleine financiële bijdrage te vragen (zie Groen najaar 2013 voor het
waarom van dit besluit). De vrije toegang tot educatieve activiteiten, zo
kenmerkend voor IVN behoort met de genomen maatregel tot het verleden,
zo stelt Jille. Het bestuur deelt die mening niet.
Het db heeft overigens bij nader inzien bepaald voor leden/donateurs minder
te vragen dan voor niet-leden. Het woord ‘entreegeld’ wijzigen we in ‘Graag
een bijdrage’, dat klinkt wat vriendelijker. Op de alv wordt het punt van de
bijdrage voor excursies/lezingen aan de orde gesteld.
Leo Stockmann, voorzitter. 38
Klein tuintje, grote rups
In ons kleine tuintje aan de Hemstukken valt altijd wel wat te beleven. Zeker
nu ik de natuurgidsencursus in Norg volg kijk ik elke dag rond in onze tuin
en zie veel meer dan vòòr het volgen van de cursus. Zo is het me nooit eerder
opgevallen dat we zoveel soorten mos in de tuin hebben. Als ik deze met een
loep bekijk gaat er een nieuwe wereld voor me open. Wat zijn de kapsels
mooi. Hoe verschillend zien de soorten er van dichtbij uit. Hoe fijntjes en zo
compleet.
Afgelopen voorjaar ontdekte ik een echte levenscyclus in onze tuin. Op een
middag viste onze zoon iets uit de vijver. Een hele dikke lange kale rups. Ik
vond het eigenlijk een beetje een vies beest. We dachten dat hij dood was,
dus legden we de rups in het gras, om eerst maar eens in ons rupsenboek te
onderzoeken wat het voor exemplaar was. Het bleek de wilgenhoutrups te
zijn. Na een foto met cm erbij (ruim 8 cm) liet ik het dier liggen.
Wilgenhoutrups
Foto Hans Olff
Misschien een lekker hapje voor een vogel? Na een paar uurtjes ging ik toch
weer even kijken. De rups was weg. Toevallig zag ik wat bewegen op het
smalle paadje naar de vijver. Het was de rups! Springlevend. Het gekke dier
probeerde tussen de tegels in het zand te kruipen. Vol verbazing keek ik naar
het diertje. Hoe kan zo’n vette rups zich tussen de tegels ingraven? Daar is
toch nooit plek genoeg. Het lukte ook niet helemaal. Een klein puntje stak
nog tussen de tegels uit. Iedere dag ging ik kijken, het puntje bleef te zien.
Maar na een paar dagen was er opeens een klein holletje in het zand tussen
de tegels. Na goed speuren ontdekte ik de rups. Hij kroop over het houten
afscheidingsrandje naar de planten. Eenmaal tussen de planten groef hij
39
zichzelf bliksemsnel in de grond. Dat ging een stuk sneller dan tussen de
tegels. Een veel betere plek! Ik heb hem niet meer terug kunnen vinden.
In het rupsen/vlinder boek lees ik dat de rups zich vlak onder het
aardoppervlak ingraaft en het volgende voorjaar verpopt. Er zijn ook
wilgenhoutrupsen die de winter in de vraatgangen van de boom doorbrengen
en deze verlaten in het voorjaar om zich vervolgens in de grond te
verpoppen. Een derde groep van deze soort rupsen verlaat de boom helemaal
niet, maar knaagt een popkamer vlak onder de schors en verpopt zich in de
boom. De boom is vaak een wilgensoort, ruwe berk, zwarte els, peer of
appel. Wat blijkt als we de wilg in onze tuin knotten? We vinden een klein
gaatje met een huidje. Wat ontzettend leuk, de levenscyclus van de
wilgenhoutvlinder vindt ook in onze tuin plaats!
Rolinka Bouwmeester
Rupsen van Helmkruidvlinder
Rups Helmkruidvlinder
Foto Anne van der Zijpp
In juli 2011 zat er in mijn bloementuintje aan de Anemoonweg achter het
huis een voor mij spectaculair mooie rups. Mijn vlindergidsen gaven geen
informatie. Vandaar dat ik via waarneming.nl de vraag stelde naar de
determinatie. Het antwoord kwam met vrijwel kerende post. Het ging om de
40
rups van de Helmkruidvlinder, behorend tot de familie van de z.g. uilen. De
vlinder komt maar matig op licht af en heeft Helmkruid en Toorts als
waardplanten. De vlinder bezoekt o.a. de Vlinderstruik (staat aan de voorkant
van mijn huis). De rups op de foto doet zich te goed aan Knopig helmkruid.
De vlinder komt volgens de informatie voor op open plekken, wegbermen en
bosranden. Hier dus in mijn tuin. Op het Vlinderkampje is in 2010 ook een
rups van de Helmkruidvlinder gevonden.
Anne van der Zijpp
Rups van Groot avondrood
Begin september van het afgelopen jaar werd ik door mijn buurman
geattendeerd op een merkwaardige rups die bij hem op de stoep zat.
Raadpleging van een gids en informatie via internet bleek op te leveren dat
het ging om de rups van het Groot avondrood, een nachtvlinder die ook
overdag wel actief is.
De waardplant is o.a. het wilgenroosje. De vlinder bezoekt kamperfoelie en
rhododendron. De rups leeft van juli tot oktober en "wordt zelden gezien"
(aldus mijn vlindergids). De pop overwintert in de grond.
Anne van der Zijpp
Rups avondroodvlinder
foto Anne van der Zijpp
41
Zo zag Wietske ter Veld haar poes in de schuur op een pak stro
tegenover 2 kerkuilen staan. Stormgeweld van 28 oktober 2013
Omgeklapte Amerikaanse eiken in de Vosbergen Foto Leo Stockmann
42
Houtoogst 2013-2014 (2)
In Groen najaar 2013 stonden bij ‘Houtoogst 2013’ enkele foto’s
gepubliceerd van stapels stamhout van Meerweggebied, Vennebroek en De
Braak. Helaas zijn twee teksten van foto’s verwisseld. De bovenste foto op
blz. 45 betreft Vennebroek, de bovenste foto op blz. 46 betreft het
Meerweggebied.
Begin 2014 is begonnen met dunningen op landgoed Vosbergen. Plaatselijk
gebeurde dat nogal ingrijpend, en dat leidde tot reacties van zeer verontruste
inwoners van ons dorp (ingezonden bericht in Dorpsklanken van 15 en 22
januari 2014, zelfde bericht). Maar na de ‘kaalslag’ wordt het mooi in de
Vosbergen schreef Peter Stouten van de Bosgroep Noord Nederland die de
werkzaamheden uitvoert in opdracht van de Kraus Groeneveld Stichting
(Dorpsklanken, 29 januari 2014). Op 4 mei 2013 zijn enkele IVN’ers met
beheerders van de KGS door Vosbergen gelopen om te praten over beheer
van Vosbergen, dat naar aanleiding van het werkplan Landgoed Vosbergen
2012-2016 (zie artikel in Groen najaar 2013). IVN vindt dat bij kap teveel
nadruk wordt gelegd op de dikste bomen, en dat je op die manier nooit echt
dikke bomen in het bos krijgt. Bovendien vindt IVN dat ter wille van de
bosecologie en de educatie dood hout (staande of liggende boomstammen)
nadrukkelijker aanwezig moet zijn. Schrijver dezes vond de storm van 28
oktober 2013 dan ook een verrijking van de landgoedbossen (artikel in
Dorpsklanken, 6 november 2013). Omgeklapte bomen met dikke
omhoogstaande wortelkluiten maakten ook Vosbergen levendiger,
spannender en zou ook de ecologie ten goede zijn komen. Mijn verzoek aan
de beheerders van de landgoederen was: ruim niet teveel op.
Dat er ter wille van de begaanbaarheid en veiligheid hout wordt opgeruimd
van en vlakbij de paden is logisch. Inmiddels is er wel weer heel veel
opgeruimd! Gemiste kans.
Leo Stockmann
43
Houtoogst in de Vosbergen
foto Leo Stockmann
genomen op 26 januari 2014 na de sneeuwval
Kleine beren op de weg
Op 22 oktober 2013 en nog enkele dagen daarna moest ik op de Madijk,
fietspad langs het Omgelegde Eelderdiep, met mijn fiets regelmatig uitwijken
voor overstekende donkere langwerpige wezentjes van enkele centimeters
lang. Ze kropen nog vrij snel ook. Ik ben afgestapt en zag dat het rupsen
waren met roodachtig-bruine vrij lange haarborstels, maar ja van welke soort
vlinder. Ik heb een paar in mijn jaszak gestopt in de hoop dat ze het daar een
kwartiertje zouden uithouden. Thuisgekomen een zoekwedstrijdje gedaan
met mijn dochter, wie de rups het eerste op naam zou brengen, zij via haar
smart Phone (zoeken op internet, langharige rupsen) en ik met de Thieme
Rupsen veldgids. Ik verloor. Het bleek te gaan om rupsen van de kleine
beervlinder.
44
Ik heb de rupsen vrijgelaten in mijn tuin. De rupsen overwinteren bij de
wortels van voedselplanten. Dus wie weet zie ik ze dit jaar in mei als vlinders
terug.
Leo Stockmann
Rups van de kleine beervlinder
45
Afbeelding van internet
Onze werkgroepen bestaan uit de volgende medewerkers:
Vogels:
P.Feenstra, M.Hols, J.Kadijk, B.van Manen,
J..Meeder, J.Nienhuis-Poel, A.J.Pot-Ellen,
S.Rienks, L Stockmann, W.Zandt, A.van der Zijpp,
A.Smeenge, N.Smeenge, J.Bokma, J.Nienhuis,
A.H.v.d.Meulen
Afdeling Vries: H.Eggenhuizen, J.Fekkes,
K.Bouwer, M.van Nieff, B.Visch.
Planten:
T.v.d.Berg, Y.de Boer, F.Nijdam, LBierdrager,
J.Eilander, L.Odding, R.Douma, L.Stockmann,
J. v.d. Werff, W.Kramer, F.Wilkens.
Publiciteit:
T.v.d. Berg, L.Stockmann, Y.de Boer
Brom:
A AB, E.de Boer, Y.de Boer, T.v.d. Berg,
W. Kramer, W.Jonker-ter Veld.
Jeugd:
A.AB, T.v.d. Berg, J.Eilander, F.Nijdam,
G.Rietema, M.de Boer, A.J. Pot-Ellen,
N.Smeenge, F.Puik, A.van den Berg van Saparoea, D.Buist.
P.Feenstra, J.van der Werff.
Natuurlijke Historie: Combinatie Ol Eel/IVN
J. Eilander, Y de Boer, F.Nijdam, A.Trox,
G.Rietema, J. Arends, H.Heikens,
C.Schaafsma, J.K.Westerhof.
Vlinderkampje: T.v.d. Berg, R. Douma, A. Zoon, M.de Goeij,
M.Wilkens, F. Nijdam, B.v.d.Velde,
Y.de Boer, J. v.d. Werff, W.Hoekema, L. Bierdrager,
J. Steyvers, W.Kramer, J. Eilander, L.Odding.
Vormgeving Groen: Gerbrig Rietema: [email protected]
Redactie Groen: Leo Stockmann: [email protected]
Ynze de Boer: [email protected]
Distributie Groen: Lideke Jorritsma
Advertenties:
Jan van der Werff
Site:
http://www.ivn.nl/eeldepaterswolde
Websitebeheer: Henk von Eije, Jurjen Bokma, Mark de Vos
en Aafke Pot-Ellen.
46