Editie September 2014 Indien niet bestelbaar retour: Redactie Hoogaars 124 3232 TH Brielle 1 Maandblad van Aquarium en Terrarium en Tuinvijver Vereniging “Voorne” Aangesloten bij de N.B.A.T. September 2014 OP MAANDAG AVOND Op 1, 8, 15, 22 en 29 September zijn reguliere hobby avonden, nu de vakantie bijne geheel voorbij is kunnen wij ons weer richten op de hobby. Graag wil ik u nog de vraag stellen of u nog heeft nagedacht over de samenstelling van uw bestuur, deze ziet er belabbert uit, er moet nodig een aanvulling komen, willen wij het kunnen redden met de voorgenomen programmering van uw kluppie, het kan niet worden gerunt door te weinig mensen. Als u meer wil weten over de zaken die geregeld moeten worden, neem dan eventjes kontakt op met uw voorzitter, graag zal hij u uitleggen wat er zoal gebeuren moet, misschien heeft u interesse om iets te doen, in overleg kunnen het gedeeltes zijn, het motto is alle kleine beetjes helpen. Graag verneem ik uw reactie, op een van onze club avonden of stuur een mail. Weet u iemand die wil adverteren in ons blad, laat ons weten als er geinteresseerde zijn, wij zullen ze graag benaderen, om een mooie advertentie in ons blad te plaatsen. Ook is er nog steeds ruimte om uw ingezonden ervaringen met ons te delen. U kunt alle stukjes sturen naar ([email protected]). Of afleveren bij de bestuursleden. Tot ziens op de eerst volgende maandag avond van 20.00 uur tot 22.00 uur. DE KOFFIE STAAT KLAAR (De meeste artikelen in ons blad zijn voor u gelezen, wij kunnen het niet allemaal bedenken.) 2 Belangrijke datums voor de komende maanden 1 september 1 september 8 september 13 september 15 september 22 september 29 september ???? september Hobby avond in ons “Stekkie” Inleveren aanmelding voor de Aquarium schouw Hobby avond in ons “Stekkie” W.A.P. Bijeenkomst te Maarn Hobby avond in ons “Stekkie” Hobby avond in ons “Stekkie” Hobby avond in ons “Stekkie” Aquarium schouw bij u thuis, data in overleg Het digitale maandblad per E-mail Alle leden, donateur en abonnee die ons maanblad per E-mail wil ontvangen in plaats per post, kunnen dit doorgeven aan de redactie. Wilt u eens een proefnummer ontvangen, dan is dit nummer een prima exemplaar, ook zullen er later bladen komen met allemaal schitterende foto’s van de keuring natuurlijk in kleur. Verzending per E-mail scheelt de vereniging veel geld aan druk- en portokosten. Waardoor er in de komende jaren extra verhogingen uit zullen blijven. Het bestuur. ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ We hebben in de maand september Allerlei artikelen in de aanbieding Zowel Vissen Planten / En ook diverse artikelen in de winkel Wist u dat uw eigen nakweek naar ons mag brengen, vraag in de winkel voor de verdere informatie over het geven van nakweek. Wist u ook dat wij eventueel bijzondere vissen kunnen bestellen, voor verdere informatie kunt u het navragen in ons stekkie. De Medewerkers 3 Bestellen via Internet Bestellijst A.T.T.V. Datum Aantal Artikel Prijs indicatie Besteller Op deze manier kunt u de bestelling plaatsen, en deze sturen naar [email protected] Wanneer de materialen aanwezig zijn krijgt u een E-mail, dat het gearriveerd is. ¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤ 4 ADVERTENTIE ============ Aangeboden aquarium jewel rio 300 afm 121 x 51 x 66 - donker bruin met bijbehorende onderkast ca 5 jaar oud ca 20 Malawi cichliden iodotropheus en labidochromis plus toebehoren Prijs euro 150,00 h.d.c. schot Oosterlandse rak 11 3232hn Brielle 0181 414154 ¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤ De zwarte neon. Deze keer gaan we het eens hebben over een visje dat iedereen kent: Hyphessobrycon herbertaxelrodi, of te wel de zwarte neon. Dit visje is eigenlijk in elke aquariumwinkel wel te vinden en menigeen heeft ze ooit gehouden. Een uitgebreide beschrijving kunnen we dan ook achterwege laten. Het plaatje zegt genoeg. De zwarte neon is echt zo’n visje dat bewijst dat schoonheid niet altijd een kwestie is van felle kleuren. Het visje komt uit Brazilië uit het stroomgebied van de Rio Paraguay. De zwarte neon is een echt scholenvisje, dat we in een wat grotere groep moeten houden. Dan zullen we zien dat ze een natuurlijk gedrag vertonen en dat ze mooi op kleur komen. Dat natuurlijke gedrag houdt niet in, dat ze zich de hele dag met formatiezwemmen bezighouden, maar gezelschap van soortgenootjes is ook voor deze visjes wel erg belangrijk. De zwarte neon is een ideaal visje voor een mooi beplante gezelschapsbak. Een flinke school van deze 4 tot 5 centimeter groot wordende visjes vormt dan een mooi contrast met meer kleurrijke visjes die dan bij voorkeur ook nog een iets andere vorm moeten hebben. Denk dan bijvoorbeeld aan andere karperzalmpjes, zoals Hyphessobrycon robertsi, de sikkeltetra of Hyphessobrycon rosaceus, of Hyphessobrycon pulchripinnis, de citroentetra. Maar eigenlijk kun je ze met alle andere gangbare rustige kleine visjes prima houden. Geef ze dan niet te hard water met een temperatuur van 2328°C, niet te fel licht en niet alleen droogvoer, maar ook klein levend grut, al dan niet uit de diepvries, dan heb je er het langst plezier van. Voor u gelezen in het blad van A.V.Paluzee uit Zoetermeer. 5 6 AUSTRALIËRS KWEKEN GROOTSTE GARNAAL TER WERELD In Australië hebben wetenschappers de grootste en naar eigen zeggen best smakende garnaal ter wereld gekweekt. Op die manier hopen ze dat de bevolking de smaak te pakken zal krijgen voor het schaaldier. Het kweekproces duurde tien jaar, maar wetenschappers van de “Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation” hebben eindelijk hun gigantische garnaal gevonden. Ze hopen dat de grote garnalen de invoer van de schaaldieren, populair op visschotels en op de barbecue, zo kan doen afnemen. Volgens Bruce Lee, directeur van de organisatie, is het nu mogelijk om garnalen te produceren op momenten waarop de vraag groot is. Garnaal of kreeft.. Zo kunnen Australiërs nu ook met Kerstmis van verse garnalen genieten. "We kunnen de garnalen ook duurzaam kweken. We hoeven niet langer met een net over de oceaan bodem te schuren", zegt hij. De garnalen krijgen bovendien visvervangers te eten, die gemaakt worden op basis van bijproducten. Voor u gelezen in het blad van Ciliata uit Ridderkerk. 7 De aquariumcomputer “Een aquariumcomputer?” Dat is de vraag die ik mij stelde toen ik die kreet tegenkwam. Nu moet u weten dat ik van jongs af een beestjes gek ben, wat zich met name uitte in het houden van terrarium en aquarium. In zo’n jaar of twintig heb ik diverse terraria, schildpadden, gifkikkertjes, slangen en anolissen, gehad, maar ook zoet- en zeewateraquaria. Midden jaren 70 dreigde het importeren van kikkers en hagedissen fors aan banden te worden gelegd en dat viel voor mij samen met een soort verzorging’s moeiheid. Zodat ik, tot groot genoegen van mijn vrouw, de gehele zaak heb opgeruimd. Aan hobby’s heb ik geen gebrek gehad, maar die ga ik hier niet allemaal noemen. Echter één hobby moet toch maar wel genoemd worden en dat is fotografie. Met de komst van betaalbare digitale camera’s heb ik mij er een aangeschaft. Dan ga je wat verder rondkijken en heb mij aangesloten bij de fotogroep van Seniorweb. Daar werd op een gegeven moment een vraag gesteld over het fotograferen van vissen in (openbare) aquaria, Uitleg volgde over de email en ook werd daar een link bij verstrekt die nader op dit probleem inging. Ondernemend als ik ben ging ik natuurlijk verder kijken op die site. Dat had ik niet moeten doen!! Het virus van dertig jaar geleden stak weer de kop op en ik ging voor de bijl. Wat was er veel veranderd in die tussenliggende jaren, een wereld ging voor mij open. Maar wat is er ook veel weggezakt van mijn kennis! Om kort te gaan, er werd een (occasion) Aqua Stabil van 200x60x60 aangeschaft. De lichtkap, van aluminium, werd wel erg heet door de lampen die ik bijgeplaatst had. Dus een nieuwe lichtkap gebouwd met ventilatoren en 4x dimbare TL5 80 Watt. De pH-electrode van de CO2-controler was eigenlijk zo zoetjes aan aan vervanging toe, dus ging ik op internet eens snuffelen. Daar kom ik op een gegeven moment op een duitse site de kreet aquariencomputer tegen. Op diverse Duitse fora heb ik mij ingelezen en kwam tot de conclusie dat de Profilux II computer was wat ik zocht. De Profilux II Plus Profiset die ik heb aangeschaft, overigens in Nederland leverbaar (zie www.claqua.nl), was zeer kompleet en voldeed aan mijn wensen. Wat kan zo’n ding nu helemaal? Op de eerste plaats dimmen, daarvoor heb je dus wel dimbare electronisch voorschakel-apparaten, vsa, voor nodig. Maak je geen gebruik van de lichtbalken van GHL (DUUR!) dan heb je zgn. aansluitplaten nodig waarop 2 vsa’s zijn aan te sluiten. Wat doen deze dingen dan? Welnu die zorgen ervoor dat, wanneer het dimsignaal onder de 1% 8 komt dat de vsa stroomloos wordt gemaakt. Dit is b.v. niet het geval bij de FloraMate-dimmer, bovendien gaat het dimmen nòg geleidelijker dan bij de FM. Behalve dimmen is het ook mogelijk om wolken te simuleren. Werkelijk dat is een fantastisch gezicht. Volkomen willekeurig wordt er gedimd tot bv. 70% en met een variatie van bv. 3 tot 30 seconden. Ik heb de indruk dat de vissen een natuurlijker gedrag vertonen, want na zo’n wolk wordt bv. de oppervlakte in de gaten gehouden, ook scholen ze beter. Ook is het mogelijk regendagen in te plannen, waarbij het licht ook gereduceerd wordt. Daarnaast is het mogelijk om met rode en/of blauwe tl’s de ochtend- en avondschemering en het maanlicht te simuleren. Ik heb daarvoor een speciale ledbuis gekocht die ook nog eens onweer kan nabootsen. Alles is volkomen instelbaar en is met de Profilux II van € 192,= al haalbaar. Maar er kan meer mee. Laat ik het over mijn eigen set hebben. pH-meting en aansturing van het magneetventiel voor de CO2-installatie. Temperatuurmeting en sturing van de bodemverwarming en de staafverwarming en ventilator. De bodemverwarming wordt primair gestuurd zodat de bodemcirculatie gewaarborgd blijft. Ook als de temperatuur oploopt boven de ingestelde waarde wordt van tijd tot tijd de bodemverwarming geactiveerd (per minuut instelbaar). Hij is ook nog uitbreidbaar voor o.a. microsiemens en redoxmeting. En wat te denken van de waterniveauregeling. Ook voor terrarianen heeft hij voorzieningen zoals luchtvochtigheid en luchttemperatuur. Afijn teveel om op te noemen, ga eens lekker grasduinen op het net en in de diverse fora. Het koste dan wel een paar centen, maar ik heb dan ook geen moment spijt van. Ik zou hem niet meer willen missen. Gerard Galesloot. Voor u gelezen in het blad van A.V.Ons Genoegen uit Tilburg. 9 Benthochromis tricoti De naam zegt al iets over de plaats waar deze vis leeft: in de benthische (diepe) wateren. Meer hierover is bij biotopen te lezen. De vis komt voor in grote scholen op dieptes tot meer dan 150 meter. De mannetjes kunnen ruim 20 centimeter worden, de vrouwtjes blijven aanzienlijk kleiner. Vrouwelijke dieren hebben verder beduidend minder kleur en minder lange vinnen. Ze kunnen het best in een groep gehouden worden en hebben een ruim tot zeer ruim aquarium nodig. Indien in deze bak enigszins gedimd licht is, komen de kleuren het best tot hun recht. Als voedsel nemen ze bijna alles, maar omdat ze in het wild plankton en kleine schaaldieren eten verdient het de voorkeur hoofdzakelijk voedsel van dierlijke oorsprong aan te bieden. De kweek is slechts sporadisch gelukt. Hier een korte samenvatting van een kweekverslag dat ik vond uit 1996. Een uitgebreide versie in het Engels staat hier. De ouders zetten op een grote platte steen, die niet op de bodem ligt, een aantal eieren af die het vrouwtje in de bek neemt. Zij droeg de eieren slechts 10 dagen mee. Aangezien er op het oog onderontwikkelde jongen werden uitgespuwd, zou het kunnen zijn dat ze deze nog langer in de bek had moeten houden. Van de andere kant: de dooierzak was volledig opgeteerd. De andere jongen werden uit de bek van het vrouwtje verwijderd: het waren er weinig. Ze werden gevoerd met artemia-naupliën. Er bleef maar 1 jong in leven. Bij een latere kweek bleven er 2 jongen over. Deze leken groter en meer ontwikkeld. In het wild paaien de dieren in minder diepe water (25 tot 65 meter) en is waargenomen dat mannetjes grote zandheuvels bouwen. Bij gebrek aan zand om heuvels te maken, zetten bovenop een grote rots af. Deze vissen houden van zeer ruime, diepe aquaria met voldoende open zwemwater, zoals op deze foto uit het wild te zien is. Mannetjes vertonen territoriaal gedrag ten opzichte van elkaar. Voor u gelezen op Internet. 10 Hemianthus callitrichoides ‘Cuba’ Hemianthus callitrichoides Cuba is een echte moerasplant, die in de natuurlijke omgeving tijden onder en tijden boven het wateroppervlak staat. Het is een sterke en wel een heel bijzondere bodembedekker. Het gaat om meer dan alleen een voorgrond plantje. Het plantje is afkomstig uit Cuba. Het is al eens eerder ontdekt, maar opnieuw gevonden door Holger Windeløv oprichter van het plantenbedrijf Tropica. Het is nog niet zo heel lang in de hobby aanwezig. Het plantje bereikt een lengte van gemiddeld 3 – 6 cm en bestaat uit een fragiel wortelstengel, een steeltje met daarboven een viertal blaadjes. Door de groei van de wortels en door de stengel met blaadjes raakt het verweven met mekaar en krijgt het onderling houvast. Hierdoor ontstaat een mooi, fris, heldergroen veld van individuele plantjes die glooiend als één geheel door de bak trekken en een prachtige beweging en diepte werking geeft. En dat maakt het bijzonder. Op deze manier ontstaat een compact geheel, welke heel goed te sturen is. Dit mits de plant wil groeien. En dat is even afwachten. In de ene bak levert dit geen enkele probleem, terwijl het in een andere bak niet vooruit is te branden. De lichtintensiteit, toevoeging van CO2 en schoon water zijn belangrijke voorwaarden. Maar alleen met voldoende licht en stroming komen we ook een heel eind. De plantjes blijven dan compact. Bij te weinig licht gaan de stelen soms rekken tot wel 10 – 15 cm. Bij aankoop hebben we vaak te doen met de emerse vorm. De bovenwatervorm. En dat maakt de overwenning niet altijd 11 even makkelijk. Aan de ene kant omdat het de vraag is of het plantje wil aanslaan en aan de andere kant hoe hou je het op de juiste plaats. De overwenning vraagt dus geduld en aandacht. Er zijn een aantal manieren om dit te verwezenlijken. Het is ondoenlijk om de plantje stuk voor stuk in de bodem te plaatsen. De plant is te fragiel en de wortels te kwetsbaar. Je krijgt de plant niet tussen de vingers. Dus zal er gebruik gemaakt moeten worden van een plantenpincet, maar dan nog blijft de kwetsbaarheid. Om te beginnen is een klein tapijtje handig, dit kan met wat grind worden verzwaard en geef het dan tijd om aan te slaan. Fijn zand of juist de grove en ruwere bodemkorrel is een alternatief. Of je plant de plant in een bak zonder water en laat daarna het water heel voorzichtig in het aquarium. Maar ja, dit laatste doe je niet met een normaal gezelschapsaquarium. Je kunt ook een aantal stekken eerst voor laten groeien in een apart bakje op steenwol. Het hecht zich hier makkelijk op en na enige tijd kun je het overzetten in het aquarium. Of nog makkelijker: Tegenwoordig worden aquariumplanten door gespecialiseerde bedrijven gekweekt op een substraatbed. Die kun je na aanschaf knippen in een aantal kleine bedjes en her en der in het aquarium plaatsen. Dus een kant en klaar veldje geeft uitkomst. Je laat het afzinken en eigenlijk is het dan zover klaar. Daarna komt alleen het geduld en sturing van de groei zoals je dat hebben wilt. De bloei zal niet lang op zich laten wachten en ook laat de plant met regelmaat luchtbelletjes los, wat vooral bij een groot veld ‘n grappig effect geeft. En als laatste: Een glooiende bodem is een must anders wordt het een saaie boel. Zie verder op www.tropica.com Voor u gelezen in het blad van A.V.de Natuurvriend uit Leiden. 12 13 Verslag lezing: Riparia, aqua terraria en paludaria Deze keer een lezing over riparia, aqua terraria en paludaria. Loek van der Klugt is op dit gebied een grootheid en hij heeft ons meegenomen in deze bijzondere tak van sport. Loek is een van de oprichters van de studievereniging Het Paludarium en kon heel boeiend ons meenemen in het traject van bouw van een terrarium / paludarium. Loek gaf namelijk heel ruiterlijk toe dat het echt niet allemaal foutloos is verlopen. In het eerste gedeelte van de avond kregen wij schitterende beelden te zien van veel verschillende terraria en paludaria. Hierbij natuurlijk allerlei dieren en ook veel planten. Hij gaf ons een korte instructie “Latijn voor gevordenen” waarbij namen en bijzonderheden werden samengebracht. Wij kregen vele soorten van salamanders, pijlgif & pijlkleur kikkers, boomkikkers, hagedissen en natuurlijk ook nog vissen te zien. De verscheidenheid is op dit gebied erg groot. In het tweede gedeelte heeft Loek ons inzage gegeven in twee verschillende paludaria die hij de afgelopen jaren heeft gebouwd. Loek doet op landelijk niveau in de top mee dus dan is het inzage bij de meester. Maar ook dan wil er wel wat misgaan. Loek had in zijn eerste bak twee maal een bodemruit die brak. Daarnaast moet er heel goed nagedacht worden over de techniek. Verlichting, bevloeiing, waterloop, verwarming en zeker niet onbelangrijk de ventilatie zijn heel belangrijk 14 voor een gezond en natuurlijk klimaat. Men wil het natuurlijk zo “natuurlijk” mogelijk inrichten. Dat doet Loek vooral bij de opbouw met zo min mogelijk natuurlijke materialen. Dus geen kienhout, druivenstokken, varenwortelplanken of kurk. Loek maakt een groot gedeelte van zijn inrichting met tempexplaten waarbij hij hele boomwortels uit deze platen zaagde. Verder PVC voor de lianen en takken. En dan komt het essentiële deze worden ingesmeerd met een kunsthars “flevopol”. Als dit wordt gemengd met turf of potgrond dan ontstaat er een heel natuurlijke afwerking. Eerst goed laten drogen (uitharden) en pas hierna de planten hierop bevestigen. Zoals Loek het bracht is het heel eenvoudig, de praktijk zal iets anders zijn. Hij liet ons ook het eindresultaat zien na enkele maanden. Dat is werkelijk schitterend. Het is vooral het groene gedeelte aan tillandsia’s, bromelia’s, orchideeën, aronskelken, dracenea en varens wat indruk maakt, En dan even inzoomen op die kikker die ‘s ochtends net zo fluit als de vogels buiten. Mocht u nieuwsgierig zijn geworden klik dan de naam van Loek van der Klugt eens in op internet. Loek heeft de bouw van zijn paludarium op een site gezet. Hij heeft geleerd van zijn fouten en ook u wordt er vast niet dommer van. Loek hartelijk dank !! Ton Schoonderwoerd Voor u gelezen in het blad van de Zilvertetra uit Schoonhoven. 15 LUESING Voor alle benodigdheden die UW dieren nodig hebben. TEVENS: Hengelsport, Diverse Aquaria en Tuinvijver. Wij zijn gevestigd in: Winkelcentrum Struytse Hoeck 68-69 3224 HB Hellevoetsluis 16 Pterois volitans Voorwoord Redactie Terwijl ik hier lekker warm bij de verwarming zit en naar buiten kijk hoe de vogeltjes hun voedsel proberen te vergaren in deze koude tijden, dan denk ik even met weemoed terug aan hoe we nog niet zo lang geleden met 30 graden in de Rode Zee lagen te dobberen en te genieten van al het schoons dat de zee ons biedt. Al zien we wel dat elk jaar het koraal wat minder wordt, gelukkig geldt dat nog niet voor de vissen. Dit keer hadden we zelfs het geluk om een paartje prachtige koraalduivels te zien. Een genot om naar het elegante wapperen van de vinnen te kijken. Wat een prachtdieren. U kunt ze ook bewonderen want we hebben in dit nummer daar natuurlijk aandacht aangegeven. Ook mochten we diverse malen het samenspel bewonderen van die leuke annemoonvisjes (Amphiprion bicinctus). Als die eenmaal een goed plekje hebben gevonden dan gaan ze daar ook niet gauw weg. Wat is de natuur toch mooi. Het wordt echt weer tijd om onze volgende vakantie te regelen. Dit keer willen we naar Costa Rica. Ik weet zeker dat we daar weer veel materiaal kunnen verzamelen om u mee te nemen naar dit prachtige natuurgebied. Tot die tijd zullen we het moeten doen met onze eigen natuur, al is die op dit moment wat verscholen onder afgevallen blad, wat we op aanraden hebben laten liggen, zodat er genoeg te scharrelen valt voor de dieren die in deze koude op zoek zijn naar een beschermd plekje of iets te eten. Nog even en we kunnen de kopjes van de sneeuwklokjes er doorheen zien gluren, wat vaak het startsein is voor nog meer winterbollen. Nog even…. ik kan bijna niet wachten. redactie Zoals u in mijn voorwoord al mocht lezen, zijn we afgelopen jaar weer een weekje in de rode zee wezen snorkelen. Elk jaar verheug ik me erop om uren lang in een prachtig zeeaquarium rond te zwemmen, want zo voelt het echt. En elke keer kom je toch weer andere vissen tegen. Zo zagen we dit jaar de beeldschone Pterois volitans. Ook al is er geen geslachtsonderscheid, ik vermoedde dat het hier om een paartje ging, dat bezig was met hun paringdans. De prachtige vinnen in slow motion zacht op en neer deinend. Een prachtig gezicht. Jammer genoeg hebben we ze maar eenmaal mogen aanschouwen, maar gelukkig hebben we mooie foto’s kunnen maken. De Pterois volitans werd voor het eerst in 1758 door C. Linnaeus beschreven. Hij kreeg toentertijd de naam Gasterosteus volitans. Men kan ze bewonderen in de Rode Zee 17 tot in de Indische en Stille Oceaan op koraalriffen. Jonge dieren kan je ook wel eens tegenkomen in gebieden met brak water. Hij kan wel 37 cm groot worden en ziet er dan behoorlijk imposant uit. Ook al is het een rustige vis, bij aanraking kan je ongewild goed geprikt worden door de giftige stekels. Dus vroeg ik mij af hoe deze zich gedragen in een aquarium. Omdat de koraalduivel weinig eisen stelt aan zijn milieu is hij relatief makkelijk te houden. Alleen is het wel van belang dat je ze niet samen met kleine vissen in een aquarium plaatst, althans als je de kleinere vissen wilt behouden. Want de koraalduivel blijft een geduchte rover, die alle soorten levend voedsel dat voor hem niet te groot uitvalt, niet kan versmaden. Er is slechts een uitzondering en dat is de poetsvis(Labroides dimidiatus). Pterois volitans (koraalduivel) Wanneer de koraalvis deze aanvalt, dan betekent het gewoon dat hij te weinig voedsel krijgt aangeboden. Gezien zijn grootte moet het aquarium minimaal een formaat hebben van 80 x 50 x 50 en dient ingericht te zijn met veel schuilplaatsen gevormd door koralen en stenen. Aan te raden is het water op een temperatuur van 23-26 oC , met een zuurgraad van 7,8-8,4 te houden. Bij het verzorgen moet men wel alert zijn op zijn giftige stekels. Hij gebruikt ze in eerste instantie niet als wapen, maar door onachtzaamheid kunnen er toch letsels ontstaan en deze kunnen zeer pijnlijk zijn. Op zijn menu staan eigenlijk alle kleine vissen en kreeftachtigen. Maar ze nemen ook dood dierlijk voedsel aan dat langzaam naar de bodem zakt. Copy : M. v.d. Heijden foto’s J. v.d. Heijden Bron: Aquariumwereld Voor u gelezen in het blad van A.V. Natuurgenot in Gouda 18 VERWAARLOZING EN DE GEVOLGEN Een grote vijand van onze liefhebberij zijn de alom bekende algen, welke in verschillende vormen voorkomen. De grootste vijand is echter de verwaarlozing, welke onze liefhebberij geheel kapot kan maken. In het verleden werd ik eens opgebeld door een aquariaan, welke wij voor het gemak maar meneer X noemen. Hij vroeg mij wat of het wel kon zijn wat zijn vissen scheelden. Ze deden zo raar, ze tolden als gekken door het aquarium in allerlei standen alsof ze dronken waren. Wel hier wist ik geen raad, omdat ik het probleem niet had gezien. Meneer X echter was zo verstandig geweest alle nog levende vis, er waren er al meerdere dood gegaan, er uit te scheppen en in een andere bestaand aquarium te deponeren, waar ze na een poosje weer lustig in het rond zwommen. Ik kwam derhalve bij een bak zonder vissen. De bak zag er als volgt uit. Aan de rechterkant stonden een massa planten, waarmee wel een heel aquarium kon worden gevuld. Er was zelfs haast geen ruimte voor kleine vissen om daar te zwemmen. Ze moesten door planten heen kruipen. In het midden en de linkerkant stonden ook nog zeer veel planten, waar zonodig ook nog wel een klein aquarium mee te beplanten was. Op de bodem aan de linkerkant en in het midden lag een laag vuil die wel van enkele maanden moest zijn geweest en aan de rechterkant lag een laag vuil die niet meer te zien was, omdat dit wit uitgeslagen was van de schimmel. Verder was de voorruit zo groen, dat ik er nauwelijks nog door kon kijken. Een erbarmelijke toestand dus, ik had dan ook al gauw begrepen dat dit een geval was van langdurige verwaarlozing. Wat was echter de oorzaak van het rare gedrag van de vissen? Op het eerste moment dachten wij aan een soort dronkenschap, omdat er zoveel schimmel op de bodem lag en deze natuurlijk was gaan gisten. Het idee om de vissen eruit te halen was dus zeer goed geweest, omdat ze in het andere aquarium weer lustig rondzwommen, Maar wat hieraan te doen? We zijn begonnen met eerst al het vuil van de bodem te hevelen. Er was echter een wasknijper nodig om onze neuzen dicht te knijpen vanwege de stank die dat water af kwam. Afijn, wij hevelen rustig verder met onze neus ver van de stank verwijderd. Toen dit was gebeurd en er ongeveer een derde van het water was uitgeheveld, hebben wij de planten eens onderhanden genomen. Dit was een heel karwei en we hebben dan ook een paar emmers eruit gehaald die we niet meer konden gebruiken. Veel planten zaten dermate onder de algen, dat de kleur ervan niet meer was te onderscheiden. Vooral de vaantjesplant, die toch heel lichtgroen is, was soms helemaal blauwgroen en vooral het gedeelte dat aan de oppervlakte had gedreven. Na de hele avond trekken en planten waren we zover dat het geheel weer goed toonbaar was. Er zweefde echter nog zoveel vuil rond, dat we niet verder dan ongeveer 2 cm in de bak konden kijken. Als dit vuil was gezakt, moest dat natuurlijk direct weer worden afgeheveld. Meneer X werd aangeraden het aquarium de komende paar dagen goed af te hevelen. Ook werd hem aangeraden eerst enkele weinig eisende vissen in het aquarium te doen om te zien hoe die zich hielden, Als deze dan geen verschijnselen van dronkenschap meer vertoonden, kon vervolgens een paar dagen later de hele bezetting waar in het aquarium geplaatst worden. Na een week spraken we elkaar weer en meneer X vertelde dat hij hetzelfde probleem weer had gehad. Hij heeft toen de zondag daarop meer dan de helft van het water afgeheveld en weer bijgevuld met leidingwater. Ik ging er dus weer eens heen en merkte tot mijn verbazing dat het vuil dat was gezakt, nog niet was afgeheveld. We spraken af dat ik weer een avond zou 19 ALLES VOOR BOUWEN EN VERFRAAIEN FORMIDO BOUWMARKTEN WESTVOORNSEWEG 20 OOSTVOORNE TELEFOON 0181483238 20 komen en toen hebben we alles gereinigd wat maar een beetje smerig was en de bodem schoon gezogen tot het weer op een nieuw ingerichte bak leek. Het water is er tot op ongeveer 5 cm. Na uitgehaald en weer bijgevuld. Nu maar hopen dat het nu wel goed gaat. Wat was de oorzaak van meneer X zijn probleem? Ten eerste de voergewoonte. In deze bak werd steeds op één plek gevoerd, wat op zich juist is, maar wat hier toch fout uitpakte. Aan de rechterkant van de bak was namelijk de plantengroei zodanig, dat er haast geen vis meer kon zwemmen. Het droogvoer, dat daar dus werd gegeven, werd voor een groot deel niet opgegeten. Dit niet gegeten droogvoer in combinatie met het vele vuil en eventuele dode vissen veroorzaken hier dus eiwitrotting. Bij deze rotting kwam zwavelwaterstof, ammoniak en CO 2 vrij. Ten tweede het niet uitdunnen van de planten. De planten groeien altijd naar het licht, maar als de waterplanten aan de oppervlakte zijn gaan ze drijven. Er ontstaat dus een laag planten aan de oppervlakte, die het licht bijna niet doorlaat en een uitwisseling van gassen aan de oppervlakte verhinderen. Ook werd er niet belucht dus bleef het water nagenoeg op zijn plaats. Het gevolg is dat op de bodem zuurstofarmoede komt. Het afval dat op de bodem terechtkomt, moet afgebroken worden en vervolgens opgenomen door de planten. Aangezien er onderin niet veel zuurstof aanwezig was, gaan de planten daar langzamer groeien en nemen minder afvalstoffen op. Rotting vereist veel zuurstof en aangezien er hier veel aanwezig was, werd dit omzettingsproces dus gestagneerd en op sommige plaatsen gestopt. Er ontstond uit dit afval dan geen voeding voor de planten, maar wordt er ammoniak, zwavelwaterstof en methaan geproduceerd. Ammoniak is een verbinding van waterstof en stikstof. Zwavelstof is een verbinding van zwavel en waterstof en is zeer giftig en het stinkt erg. (weet u nog die wasknijper) Methaan is een moerasgas of mijngas, dus ook giftig. Het is dus zeer waarschijnlijk dat deze gassen zich in het water bevonden en dat de vissen langzaam maar zeker werden vergiftigd. Het zenuwstelsel werd aangetast en ze gingen derhalve tollen als gekken. Dit hele probleem was te voorkomen geweest door regelmatig afhevelen van het vuil, regelmatig de planten in te korten en er voor te zorgen dat het oppervlaktewater in beweging is. Laat u het dus niet zover komen als meneer X, die zover was, dat hij zijn aquarium een schop wou geven, waardoor er weer een aquariaan verloren was door eigen onachtzaamheid. Voor u gelezen in het blad van A.V.Danio Rerio Delft Auteur A.V. Pronkjuweel. ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ We hebben ook in de maand maart Allerlei artikelen in de aanbieding ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ 21 ☺ ☺ ☺ Een vis maakt heel wat mee voordat hij-zij in de vijver zwemt. In Nederland worden op zeer kleine schaal goudvissen gekweekt. Die kom je maar zelden tegen in de winkel. Dit heeft te maken met de kostprijs, die door diverse omstandigheden veel te hoog is. De goudvissen die je in de winkel kunt kopen, komen dan ook voornamelijk uit Azië, de USA, Israël en Italië. De vissen uit die gebieden maken heel wat mee, voordat ze bij jou in de vijver of martel(vis)kom rond zwemmen. Het begint bij de moderne kwekerijen in het buitenland. Bij het begin van het seizoen worden bij zo’n kwekerij de kweekvijvers leeg gehaald en de vissen worden op de lopende band uitgesorteerd op maat. Per maat worden ze vervolgens in andere grote bassins ondergebracht. De vissen die voor de export bestemd zijn, krijgen vanaf dit moment geen voer meer. Dit kan enkele weken duren. Wanneer de bestellingen binnenkomen, worden de vissen uit de bassins geschept en naar de inpakafdeling gebracht. Hier wordt het water, waarin ze rond zwemmen, gedurende een bepaalt aantal uren afgekoeld tot 4 a 8 graden. Dit heeft verschillende voordelen, maar de twee belangrijkste zijn: de vissen komen tot rust en gebruiken daardoor minder zuurstof. Bovendien kan koud water meer zuurstof opnemen dan warm water. Vissen die een lange reis te gaan hebben, worden altijd verpakt in plastic zakken. Dit is veilig, hygiënisch en goedkoop. De plastic zak wordt eerst gevuld met water, 5 a 20 liter, afhankelijk van het aantal en soort vissen. 1000 goudvissen van 4 a 7cm bv. kunnen in een met 20 liter water gevulde zak worden verzonden. Voor alle duidelijkheid, dit is 50 goudvissen op 1 liter water. Vissen verlagen zelf de stofwisseling. Er is een belangrijke reden waardoor men goudvissen in zo’n bezettingsgraad kan verpakken. Sommige vissen, zoals de goudvis, zijn in staat om bij een laag zuurstofgehalte van het water, hun stofwisseling te verlagen. De vissen gaan dan zuiniger om met hun energie en vermijden hiermee opeenhoping van afvalstoffen in hun lichaam. Dit is ook de reden waarom men voor de export bestemde vissen vanaf het uitvangen uit de kweekvijvers geen voer meer geeft. Al die afvalstoffen zouden in de kleine watervoorraad van de zak komen, waar22 door de vissen sterven. Uit metingen blijkt dat goudvissen bij 20 graden in 10 a 20 minuten hun totale stofwisseling met 70% kunnen reduceren, wanneer zij in zuurstofarm water terecht komen (UV Leiden). De met vissen en water gevulde zakken worden vervolgens afgevuld met zuurstof en in kartonnen dozen verpakt. Eenmaal op het vliegveld worden de dozen in het vrachtruim van een vliegtuig met bv bestemming Nederland geladen. Keuren op de kwekerij? Op Schiphol worden de vissen naar een dierenhotel gebracht. Hier moet worden gewacht op de papieren rompslomp en de keuring op ziektes, en worden ze gezond verklaard door de geneeskundige dienst van Schiphol. Onzin, in de praktijk stelt zo’n keuring weinig voor. Ze maken een doos open, trekken de zak eruit en houden hem tegen het licht om de vissen te kunnen bekijken. Het enige wat ze op deze manier kunnen zien, zijn beschadigingen en misschien een paar grote parasieten. De vissen met klein parasieten en ziekteverwekkende bacteriën komen makkelijk door de keuring. Jammer, de geneeskundige dienst kan veel beter met regelmaat viskwekers in het buitenland bezoeken en daar keuren. Dan pas zien ze wat er werkelijk aan de hand is. Bij deze periodieke controles kunnen dan willekeurig gekozen vissen worden onderzocht door een laboratorium. Ook kan men dan een sanitaire bedrijfskeuring verrichten, speciaal gericht op de hygiënische aspecten die van belang zijn voor de gezondheid van de vissen. Men zou dan een goede kwekerij een exportcertificaat kunnen geven. Zo’n certifcaat staat dan garant voor de gezondheid van de vissen. Wanneer de vissen eenmaal bij de groothandel zijn aangekomen, wordt voor acclimatisering zorg gedragen. De dode en enkele weken door geleverd aan de detaillisten. eer het zelfde rijtje: inpakken, uitpakken, acclimatiseren enz. Zoals u hebt gelezen, hebben de goudvissen heel wat meegemaakt en een groot aantal stresssituaties doorstaan. In het gunstige geval worden ze door u gekocht en in een goed gefilterde vijver losgelaten. In het ergste geval komen ze in een martelkom terecht, waar ze elke dag weer een zware overlevingsstrijd moeten leveren. Ondanks alle strategieën die de goudvis hiervoor tot zijn beschikking heeft, houdt hij dit nooit lang vol. Natuurlijk zijn er handelaren die dit prachtig vinden. De dode goudvissen moeten immers vervangen worden. Maar er zijn ook handelaren die van deze praktijken balen. Zij zouden de goudvissenkom het liefst in een museum zien, ter herinnering aan de tijd waarin mensen nog niet beter wisten. Hammie Monch, uit De Watertuin. Voor u gelezen in het blad van A.V.Aquavo uit Purmerent. 23 @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ BESTUURS MEDEDELING GEZOCHT Ook zoeken wij nog een medewerker die zich bezig wil houden met de verkoop in onze winkel als u denkt dat dit een uitdaging voor u is, laat het ons weten dan kunnen wij een gesprek aangaan hier over. @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ Gezocht voor een avond in de week Ook als u zin heeft iets anders te doen bij de vereniging, dan houden wij ons graag aanbevolen om met u van gedachten te wisselen, er zijn vele dingen die op de maandag avond gedaan kunnen worden, laat het ons weten u bent van harte welkom. Bedank namens Het Bestuur @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ Het geluid van een ouderwetse zomerdag: het gesjirp van de veldkrekel. Heeft u hem gehoord dit jaar? “Kri – Kri – Kri”, klinkt het overal om me heen. Maar het valt niet mee de zangers te betrappen. Bij elke stap die ik zet, valt het geluid weer stil. Dan besluit ik maar bewegingloos te blijven staan en te wachten. Dat werkt wel. Daar, naast dat polletje schapengras zit er een te zingen, dat zwartbruine ding: de veldkrekel. Hij oogt me wat klein van dat stevige geluid. Ja, het is een ‘hij’, want vrouwtjes zingen niet. De krekel mannen roepen lange dagen voor hun zelfgemaakte holletje in de zon – vooral in juni en juli – om wijfjes natuurlijk, maar ook om andere mannen te imponeren. In Nederland is de veldkrekel op vele plaatsen uit het landschap verdwenen. Deze zonneliefhebber moet het hebben van open, schrale plekken met wat gras en zand. En die worden steeds schaarser in dit mest overgoten land. Voor u gelezen in de natuurkalender van 2012 Foto van Internet. 24 VAN ALLES WAT Als regelmatige bezoeker van onze contactavonden (tegenwoordig ledenbijeenkomsten) worden we regelmatig geconfronteerd met uitspraken van sprekers die soms te denken geven, maar in de meeste gevallen bijzonder goed uitkomen bij de eigen hobby en waarvan je kunt zeggen; dat wist ik niet. We zetten een aantal onderwerpen eens op een rij en we beginnen met: Vissen In vorige verhaaltjes is al meerdere malen verteld dat vissen voor een gezelschapsaquarium veelal bestaan uit de meest gangbare soorten die in de handel verkrijgbaar zijn. Zijpaden worden veelal niet ingeslagen en juist de meeste, niet gangbare soorten, zijn het houden meer dan waard en zeker ook geschikt voor het gezelschapsaquarium.Zo zijn Cichliden inderdaad niet altijd geschikt voor het gangbare gezelschapsaquarium, maar een aantal kleinere soorten zijn wel uitermate geschikt om in een gezelschapsaquarium te houden. Hierbij te denken aan Apistogramma soorten uit Zuid Amerika of de Pelvicachromis soorten uit Afrika, vissen die het doorgaans uitstekend doen in een gezelschapsaquarium. Nu is houden van vissen in een aquarium gebonden aan een aantal wetten die we in acht dienen te nemen. Veelal worden er te veel vissen gehouden, een logisch gevolg van de aquariaan die alle soorten mooi vindt en ze wil koesteren in zijn bak. Maar denk wel, veel vissen is veel afval wat weer betekent dat er veel water ververst moet worden. Doen we dat niet, dan zwemmen de vissen in de korst mogelijke tijd in een ureumriool, want een vis produceert per dag ongeveer 6 maal zijn eigen gewicht aan urine. Hebben we nu een potfilter dan zal deze filter nooit alle afval kunnen verwerken, daarom water verversen. Planten We maken van ons aquarium een mooie onderwatertuin. Hier is niks mis mee, maar ook hier geldt; beperken is de boodschap. Er wordt als norm aangenomen dat we op elke 10 cm. lengte van het aquarium één soort planten toe kunnen passen, de norm van de keuringswijzer van de N.B.A.T. Probeer toch om onder deze norm te blijven. Dat zal niet meevallen, maar een kleiner aantal en grotere groepen van een soort is vele malen aantrekkelijker dan voor dezelfde oppervlakte hiervoor meerdere soorten te gebruiken. Planten groeien en gebruiken hiervoor dus ook voedingsstoffen. De meest toegepaste voedingsstof is wel CO2. Welke methode u hier toepast doen niet ter zaken, maar denk wel dat planten ook nog andere voedingsstoffen nodig hebben om tot volle groei en eventuele bloei te komen. In de ons omringende lucht is het aandeel CO2 slechts 0,03 %. Alle landplanten doen het hiermee en groeien uitbundig op deze hoeveelheidCO2. In ons aquarium produceren de vissen en niet te vergeten de bacteriën een hoeveelheid CO2 wat voldoende moet zijn voor een goede groei van de planten in het aquarium, want in de natuur wordt er ook niet bijgemest met CO2, of toch wel? Zorgen we nu voor een juisteverhouding vissen en planten, wat we door observatie en kennis uit de literatuur kunnen bewerkstelligen, dan zal in de meeste gevallen een bemesting met CO2 niet nodig zijn. Regulering van de pH door middel van dosering van CO2 is een onnatuurlijk gegeven, het werkt wel maar is, zoals gezegd, onnatuurlijk. Een betere methode is om water voor het aquarium, wat aan bepaalde waarden moet voldoen, buiten het aquarium geschikt te maken door bijvoorbeeld met regenwater of osmosewater de juiste kwaliteit te maken voor die speciale vissen die we in het aquarium houden. Een goede graadmeter om te zien of de planten het naar hun zin hebben in het milieu is het 's avonds sluiten van de koppen van de planten. Omdat veel van onze planten in het aquarium moerasplanten zijn die hun voedsel gedeeltelijk uit de bodem halen is een bemesting van de bodem regelmatig noodzakelijk. Het is gebruikelijk om hiervoor kleibolletjes te gebruiken of een smeuï25 ge substatie van klei, die met behulp van een injectiespuit, zonder naald uiteraard, in de bodem gespoten kan worden. Deze klei kunnen we mengen met een goede plantenvoeding, maar denk vooral dat ook hier “overdaad schaadt”. Komen planten een bepaalde meststof te kort dan zullen de planten hun eigen reserves aanboren en deze stof uit oude bladeren halen wat afsterven van oude bladeren tot gevolg heeft, de planten eten zichzelf op. Visvoer Vissen eten, indien dit mogelijk is, de gehele dag. Levend voer is daarom zo geweldig voor onze vissen. Zij dienen actief bezig te zijn voor het verschalken van watervlooien en dergelijke. Een positief gegeven hierbij is dat levend voer zich over de gehele bak kan verspreiden, zodat ook minder dominante vissen aan hun trekken komen. Droogvoer is een goed alternatief mits we dit meerdere keren per dag geven, maar ook zorgen voor variatie hierin, door een mengsel van vlokken, korrels en tabletten aan onze vissen te geven. Het zelf kweken van levend voer is een hoofdstuk apart. Water Er zijn hele boeken volgeschreven over dit onderwerp. We trachten onze vissen zoveel mogelijk in hun natuurlijk milieu, wat het water betreft, te houden. Maar veelal zijn we aangewezen op leidingwater wat nu niet direct het juiste water voor onze vissen is. Om “viswater” te maken staan ons een aantal mogelijkheden ter beschikking. Regenwater, osmosewater, gedemineraliseerd water door middel van ionenwisselaar en dergelijke. Verder biedt de handel ons nog een aantal zogenaamde waterverbeteraars die ongewenste stoffen uit het leidingwater kunnen neutraliseren. Maar wat we ook doen, het aquarium zal in de kortste keren van het door ons ingegeven water zijn eigen water maken en wel door middel van bladafval van de planten, uitwerpselen van de vissen en overtollig visvoer wat niet geconsumeerd wordt, allemaal stoffen die onze waterwaarden beïnvloeden. Met osmosewater dienen we toch wel enige voorzichtigheid te betrachten, want osmosewater is in feite' dood water'. Voorkeur dient om osmosewater gedurende een dag te beluchten met een luchtstroompje. Er wordt dan enige zuurstof ingebracht, maar ook een hoeveelheid CO2. Het osmosewater is dan beter geschikt om aan het aquarium toe te voegen. Filters Ook een onderwerp waarmee we avonden kunnen vullen. Er zijn nogal wat soorten filters, van het eenvoudige dompelfiltertje tot een hoogwaardig biologisch filter met alles er tussen. Belangrijk is wel dat we ook filters dienen te onderhouden door regelmatig schoon te maken en filtermassa te verversen. Let er dan altijd wel op dat filtermassa NOOIT droog komt te staan, indien dit gebeurd zullen we een groot aantal nuttige bacteriën kwijt raken en het zal langer duren voordat het filter weer doet wat het moet doen, namelijk ongewenste stoffen afbreken in gewenste stoffen. Door Jan de Wit. Gelezen in MRC - Breda Voor u gelezen in het blad van Ciliata uit Ridderkerk. 26 BESTUURSAMENSTELLING - A.T.T.V. VOORZITTER: SECRETARIS: PENNINGMEESTER: LID/KEURING / P.R: LID/TECHNIEK: LID/BIBLIOTHEEK: REDACTIE: M.A.P.Swarttouw H.Evers Vacant Vacant P.Pothof Vacant ATTV Voorne Hoogaars 124 Kerkhoekstraat 19 Via Bestuur Via Bestuur Cruysenhoekstr 16 Via Bestuur P/A Hoogaars 124 3232 TH Brielle 3232 AE Brielle Tel: 0181414516 Tel: 0181415231 3223 AB Hellevoetsluis Tel: 0181313152 3232 TH Brielle Tel: 0181414516 [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] Voor bestellingen en benodigdheden via Internet ONDERSTEUNENDE WERKGROEPEN Vissen en Planten Techniek Vijvers Winkel Keuken/Bar Ruimte onderhoud Keuringen C.Hofman Tel:0181414082 P. Pothof Tel:0181313152 J.J. Spithoven Tel: 0181214004 Vakant R.A.Kolijn Tel:0181485780 H.Evers Tel:0181415231 P.Pothof Tel:0181313152 Res: J. de Kok Tel: 0181417545 Res: R.A.Kolijn Tel: 0181485780 Res: C.Hofman Tel: 0181414082 Res: H.Evers Tel:0181415231 Res: R.A.Kolijn Tel:0181485780 R.A.Kolijn Tel:0181485780 M.Swarttouw D de Koning M.Swarttouw M.Swarttouw R.v Ochten R.v Ochten M.Swarttouw Kopie kunt u per E-mail zenden naar [email protected] Contributie 2014 € 35.00 bij automatische betaling Wilt u ook gebruikmaken van het Bondsblad Het Aqauarium dan zult u daarvoor een aparte acceptgiro ontvangen van de N.B.A.T. a €18.00 Het eindigen van het lidmaatschap moet u schriftelijk doen via de secretaris, voor de maand Nov; Wenst u over contributie of bladen nog uitleg komt dan gerust even langs. Ons Clubgebouw is iedere maandag geopend van 20.00 uur tot 22.00 uur Aan de Anna Hoevestraat 2 3232 VE te Brielle Al onze leden zullen een aquaties precentje ontvangen, wanneer zij een lid aanbrengen “ONS STEKKIE” >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>><<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< Aquarium Terrarium en Tuinvijver “Vereniging” Lid van De Nederlandse Bond Aquaterra te Hilversum Ingeschreven bij de K.v.K. te Rotterdam onder No 40385264 NL95 RABO 0350208115 t.n.v. Penningmeester Aquarium Vereniging “Voorne” te Brielle Internet :http: // www.aquariumverenigingvoorne.nl Secretaris @aquariumverenigingvoorne.nl 27 WOORDZOEKER september 2014 K I R S B U R E A U W E R K R O K E R IJ E IJ I R A I IJ E E T F L I T S T R E I N R H U A W K K N Z P A O V D E I K A S E K E D R IJ L K I K K E W T E T O G A A K L N A A L E A H V S E K G O E D M A L G A T O E W P O E V R T R A A F O E A R I E E N U E B K L M C L R E K N L L K R N U A I S S O K A E K V I P I T G X I P E N R A E E O N D S H E D R T I B O F R L R G K C R E I U L S P O O D H M A O O V E N K O E K S O I K H I E R T U S S E N B L A D C L O S E T B R I L E E N D ADVERNANT EETKETEL INBRAAK KREUKEL TUSSENBLAD BIJSPIJKEREN EINDINDRUK INDAGEN OVENKOEK UITZETHAAK BRIEFPOST EISEN KENAU PRETMAKERIJ VERKEER BRILEEND FLITSTREIN KIESBUREAU RIJROK VLAKWALS BUREAUWERK GALAGEWAAD KIOSK ROKERIJ VOELSPRIET CLOSETBRIL HAKSTUK KLINKERWEG SCORE WATERKROOS DOOPSLUIER HEILO KOELING STAAFMIXER WETSWINKEL DISCOTHEEK HIERTUSSEN KOEPELVORM Alle onderstaande woorden zitten horizontaal, verticaal of diagonaal in de puzzel verstopt. Streep ze door en maak van de overgebleven letters het puzzelwoord. PUZZELWOORD ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ De oplossing van de maand “ Juli - Augustus“ was het puzzelwoord: ☺ ☺ ☺ “AUTOBUSHALTE” ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ Namens het Bestuur van A.T.T.V. 28 ☺ ☺ ☺
© Copyright 2024 ExpyDoc