Massaspectrometrie zou een revolutie ontketenen als

Special chromatografie – massaspectrometrie | MALDI-tof rukt op in de ziekenhuizen
MS in
de kliniek?
Massaspectrometrie zou een revolutie ontketenen als analysetechniek in de kliniek.
Het wachten is nog op de omwenteling.
Vincent Hentzepeter | Fotografie: Foodnote
MS als techniek is in ziekenhuislabs nog
Belemmeringen
analist. Dat laatste is misschien wel de
steeds niet doorgebroken. Strategic Direc­
De voordelen van MS-gebruik in klinische la­
grootste belemmering voor de introductie
tions International concludeert dat de hoog­
boratoria zijn evident. De analysetijd is veel
van dit soort systemen. Daarnaast kan wet­
gespannen verwachtingen niet zijn waarge­
korter dan die van de meeste standdaard­
geving een rol spelen. Het kan jaren duren
maakt, al loopt Europa duidelijk voorop in
testen, zoals antlichaambepalingen. Vaak is
voor dit soort geavanceerde testmethoden
het omarmen van deze techniek. Bij klini­
de uitkomst exacter en gebruiken massa­
gevalideerd zijn door certificerende organen.
sche toepassingen gaat het met name om
spectrometrische technieken veel minder
Tot die tijd blijft de inzet van de apparatuur
MALDI-tof-apparatuur, de combinatie van
chemicaliën. De investeringkosten voor dit
beperkt tot onderzoekstoepassingen.
matrix-ondersteunde laser-ionisatiedetectie
soort systemen zijn echter hoog en de be­
en vluchttijd.
diening vergt specialistische kennis van de
Microbiologische vingerafdruk
Vooral in de microbiologie is MALDI-tof een
krachtige techniek om snel micro-organis­
men te identificeren. Door analyse van de ei­
witten in de complexe monstermatrix kan
een vingerafdruk gemaakt worden van de
ziekteverwekker. In 2008 kwamen de eerste
commerciële systemen voor snelle microbio­
logische identificatie op de markt, zoals het
Biotyper Systeem van Bruker. Ook BioMéri­
eux zit met het VITEK MS-systeem in deze
niche, voortgekomen uit een samenwerking
met Shimadzu. Beide leveranciers bieden
handzame in vitro-diagnostische oplossin­
gen, wat de techniek een stuk toegankelijker
maakt. Een dergelijk systeem van Bruker
staat bijvoorbeeld in het nieuwe microbiologi­
sche laboratorium van Meander Medisch
Centrum in Amersfoort. Er hangt een flink
prijskaartje aan MALDI-tof. De aanschaf be­
draagt al snel een ton tot enkele tonnen.
Voorbereiding van een MALDI-tof-analyse bij de Gezondheidsdienst voor Dieren.
24
Maar MALDI-tof is wel bezig aan een op­
Laboratorium Magazine | Nummer 7-2014
LM140721_Reserve 1 24
02-10-14 11:49
mars. De groei zit in de dubbele cijfers. Vol­
gens SDI was de totale markt in 2012 voor
dit soort technieken zo’n $ 15 miljoen, goed
voor ruwweg een zestigtal systemen.
Wereldwijd kan het nu hard gaan. Brukers
MALDI Biotyper kreeg in juni groen licht van
de Chinese FDA als medisch onderzoeksin­
strument. De analyse is razendsnel. Vanaf de
cultuur is er in een paar minuten een uitslag,
zonder tijdrovende incubatiestappen. Op
speciesniveau is het analyseresultaat breder
en gedetailleerder dan met traditionele me­
thoden, waarbij soorten herkend worden die
op klassieke wijze (haast) niet te kweken zijn.
De referentiebibliotheek is snel gegroeid en
Direct meten aan gassen in lucht met Sift-MS, zoals hier door IS-X labs expert Tom Vercammen bij Interscience in
Louvain-La-Neuve. Ook inzetbaar voor ademhalingsgassenanalyses.
omvat nu 2.300 gram-negatieve en -postieve
bacteriën, anaërobe bacteriën en gisten.
Sift-ms. Hierbij staat Sift voor Selected Se­
Een proef is gestart bij Maastricht Universi­
lective Ionisation Flow Tube – een ontwik­
tair Medisch Centrum. Sift-MS berust op
keling van Syft Technologies uit Nieuw-
een eenduidige chemische reactie tussen
Een patiëntvriendelijke en actuele ontwikke­
Zeeland. Deze techniek meet real-time
de ionen (H3O+/ NO+/ O2+) en het monster.
ling in het klinisch laboratorium is adem­
concentraties van gassen en dampen in
Het meetprincipe is gebaseerd op een che­
Sift-MS
mische ionisatie met een ionenbundel en
meting van productionen met een quadru­
‘Groen licht van Chinese FDA voor Brukers
Biotyper als medisch onderzoeksinstrument’
pool. Door gebruik van drie verschillende
ionen kan de Voice Sift-MS verbindingen
met identieke massa’s, zoals bijvoorbeeld
aceton en propanal, zonder interferenties
naast elkaar bepalen. Zonder GC-voor­
scheiding is er in enkele secondes een ge­
onderzoek met massaspectrometrie.
vochtige lucht, waaronder ademhalings­
combineerde kwantitatieve en kwalitatieve
De Interscience-divisie IS-X biedt hiervoor
lucht op ppb-niveau (deeltjes per miljard).
analyse. LM
Nummer 7-2014 | Laboratorium Magazine
LM140721_Reserve 1 25
25
02-10-14 11:49