Lees het artikel over Dejima

thema: chillers
RCC Koude & luchtbehandeling
Chillers houden omstandigheden cleanrooms stabiel
Productie flinterdunne folie
vraagt unieke klimaatoplossing
Ze zijn onzichtbaar voor de bestuurder, maar zonder hen is de informatie op
een LCD in de auto vaak erg moeilijk te lezen. Optische high-performance
films zorgen voor voldoende contrast in de winter bij temperaturen onder het
vriespunt maar ook bij hoge temperaturen in de zomer. Dejima Optical Films
b.v. in Arnhem ontwikkelt en produceert de films die ervoor zorgen dat LCD’s
onder alle omstandigheden goed leesbaar blijven. De productie vraagt een
uitgebalanceerd, constant klimaat en een uiterst schone, en vooral stofvrije
omgeving. Twee koudwatermachines van Daikin zorgen voor de benodigde
vlakke klimaatlijnen.
staat die werkt tot op duizendsten
van een millimeter (ofwel microns)
nauwkeurig En dat allemaal om
een film te kunnen maken die
ongeveer twintig keer zo dun is als
een gemiddelde mensenhaar. Een
film die nergens anders ter wereld
wordt gemaakt.
De buitenkant van het Dejima-pand
in Arnhem verraadt niets over de
unieke hoogtechnologische
processen achter de gevel. Niets
doet vermoeden dat de ruimtes in
het hart van het bedrijf vrijwel
volledig stofvrij zijn, dag en nacht
op 20 à 21 graden Celsius worden
Deze film, Twistar™ geheten, wordt
verwerkt in LCD’s die vooral in
auto’s worden toegepast. Dejima
produceert per maand genoeg voor
twee miljoen auto’s. “Wat onze film
doet”, legt manufacturing manager
Klaas Bronsema uit, “is de ongewenste optische eigenschappen
gehouden en een stabiele relatieve
vochtigheid van 54% kennen.
Evenmin is zichtbaar dat die
ruimtes alleen mogen worden
betreden – via een aantal sluizen –
door medewerkers die erbij lopen
als extra ingepakte chirurgen. En
ook niet dat er productieapparatuur
Twistende moleculen
Daikin koudwatermachine met traploos regelbare monoschroefcompressor; met name geschikt voor toepassingen waarin hoge eisen worden
gesteld aan capaciteit, betrouwbaarheid en prestaties.
22
juni 2014 107 e Jaargang
thema: chillers
Koude & luchtbehandeling RCC
cleanrooms benaderen ISO klasse 3,
ofwel 350 stofdeeltjes per kubieke
meter – tienduizend keer schoner
dus, maar in de machine zelf treffen
we praktisch geen deeltjes meer
aan door lokale filtratie. Het is een
doorlopend gevecht om het zo te
houden. Het is een feit dat de mens
de grootste vervuilende factor is:
verreweg de meeste deeltjes in de
lucht zijn huidschilfers, haartjes en
textielvezels die we ongemerkt zelf
verspreiden. Vandaar al die maatregelen.”
Horizontale lijnen
V.l.n.r.: André de Graaf (Pola), Klaas Bronsema (Dejima) en Cees van der Groep (Daikin)
van een LCD compenseren. Een
ongecompenseerde LCD laat
kleuren zien die je niet wilt en heeft
vaak een slecht contrast. Ook de
kijkhoek is vaak niet optimaal; je
ziet als je van de zijkant kijkt vaak
andere kleuren dan recht van
voren. Wanneer de temperatuur in
de auto oploopt, kan ‘doorbloeding’
van licht optreden: doordat de
kristallen in het display vloeibaarder
worden, gaat het contrast verloren.
Twistar™ film bevat een polymeer
dat ervoor zorgt dat het contrast
van een LCD onder alle omstandigheden goed blijft. Simpel gezegd
bestaat het uit gestapelde langwerpige moleculen die in een tegengestelde spiraal of een twist liggen
(‘twist’ – vandaar de naam, red.) als
die in de LCD, maar wel dezelfde
bewegelijkheid hebben en daardoor
bij elke temperatuur exact de
ongewenste optische eigenschappen van de moleculen in het LCD
opheffen. De film bestaat uit drie
lagen waarvan de belangrijkste
maar zo’n vijf micron dik is en die
met een precisie van enkele
tienmiljoenste mm (10 nm) gecoat
is.”
Gevecht tegen stof
De twee productielijnen van
Dejima, dat 15 jaar geleden ontstond uit Akzo Nobel Business
Development en nu onderdeel is
van een Japanse technologiereus,
draaien volcontinu in vijfploegendienst om aan de vraag te kunnen
voldoen. Omdat elk productiefoutje
funest is voor de bruikbaarheid van
de film, moeten de productieomstandigheden zeer stabiel zijn. Het
productieproces vindt dan ook
plaats in cleanrooms waar dag en
nacht een constant klimaat heerst
en waar de hoeveelheid stof in de
lucht tot een minimum is teruggebracht. “De gemiddelde kantoorruimte zit rond ISO klasse 8, ofwel
3.5 miljoen zichtbare en onzichtbare stofdeeltjes per kubieke meter
lucht”, weet Bronsema. “Onze
De lucht in de cleanrooms wordt
doorlopend ververst, gefilterd en op
de juiste temperatuur en vochtigheidsgraad gebracht. Spil daarin is
een koudwatersysteem waarvan
twee luchtgekoelde koudwatermachines van Daikin, elk 300 kW, het
hart vormen. Ze zijn uitgevoerd als
dubbel circuit zodat er altijd backup
is. “Het veruit belangrijkste uitgangspunt voor mij is dat ik op mijn
beeldscherm alleen horizontale
lijnen zie als het gaat om de klimaatomstandigheden in de cleanrooms”, aldus Bronsema. “Daarnaast
is het natuurlijk van belang dat de
klimaatinstallatie zo weinig mogelijk energie verbruikt. Het verkleint
onze CO2-voetafdruk en werkt
natuurlijk ook besparend.” André de
Graaf, projectleider bij Technisch
Buro Pola in Zevenaar dat de
technische uitwerking en de aanleg
van de klimaatinstallatie verzorgde,
legt uit waarom hij juist vanwege
die uitgangspunten koos voor
Daikin. “Het bijzondere aan deze
koudwatermachines is dat ze niet
alleen efficiënt zijn en geschikt voor
grootschalige klimaatsystemen,
maar ook kunnen worden voorzien
Twee luchtgekoelde koudwatermachines van Daikin, elk 300 kW, vormen het hart van het koudwatersysteem.
107 e Jaargang juni 2014
23
thema: chillers
Koude & luchtbehandeling RCC
van een heat recovery-systeem op
basis van een platenwisselaar.
Daardoor kunnen we hier de
vrijkomende persgas-energie – feitelijk niets anders dan condenswarmte – nuttig gebruiken voor de
productie van warm water. We
gebruiken het warmwatercircuit
voor het naverwarmen van de lucht
dat eerder door het koelwater
ontvochtigd is. Op die manier levert
de installatie langs meer dan één
weg een bijdrage aan een constant
klimaat in de cleanrooms. En dat
tegen veel minder kosten.”
Industriële processen
Het ‘geheim’ van Daikins grootste
koudwatermachines zijn traploos
regelbare monoschroefcompressoren. “We hebben deze compressoren, net als vrijwel alle compressoren die we in onze apparatuur
gebruiken, in eigen huis ontwik-
keld”, aldus Cees van de Groep,
Consulting Sales Engineer bij
Daikin. “Deze machines zijn er
speciaal voor toepassing in grootschalige industriële processen
waarin hoge eisen worden gesteld
aan capaciteit, betrouwbaarheid en
prestaties.” André de Graaf: “In een
volcontinu productieproces dat zo
gereguleerd is als bij Dejima, zie je
dat de koel- en warmtevraag met
het ritme van dag en nacht en de
seizoenen variëren, terwijl de
klimaatomstandigheden in de
cleanrooms altijd stabiel moeten
zijn. Dan is een installatie als deze
volgens ons de beste oplossing. Een
bijkomend voordeel is dat Daikinapparatuur samenwerkt met alle
gangbare gebouwbeheersystemen.”
Onderlinge samenwerking
Het klimaatsysteem geeft Klaas
Bronsema niet alleen in theorie,
maar ook in de dagelijkse praktijk
zijn zo gewenste vlakke lijnen. “Als
er al afwijkingen zijn, dan gaat het
om tienden van graden of tienden
van procenten. Dat vind ik acceptabel.” André de Graaf vermoedt dat
het vooral de onderlinge samenwerking is die heeft bijgedragen
aan dat resultaat. “We hebben het
klimaatsysteem hier dankzij de
expertise van alle betrokken
partijen daadwerkelijk op maat
vormgegeven. Dejima legde
wensen op tafel en werkte die zelf
mee uit, Daikin dacht heel gericht
mee over de best passende oplossing vanuit het oogpunt van
apparatuur. Voor ons als installateur
was het daarnaast een extra
uitdaging om het aan te leggen:
robuust, grote diameters, soms
lastige details – en iedereen voelt
aan dat het hier toch nog wat
nauwer luistert dan gemiddeld.”
Het productieproces bij Dejima Optical Films vereist een uitgebalanceerd, constant klimaat, en een uiterst schone en stofvrije omgeving.
107 e Jaargang juni 2014
25

Download Report