Opmerkelijk orthopedie prothesiologie de elleboog: kwetsbare precisie De ontwikkeling van gewrichts prothesen is een van de grootste orthopedische successen in de afgelopen zestig jaar. De kunstgewrichten maken het voor tienduizenden patiënten met ernstige gewrichtsslijtage mogelijk om toch een actief leven te l eiden. Want prothesen zijn er voor v rijwel alle gewrichten: van heup tot vingerkootje. Orthopedisch chirurg dr. Denise Eygendaal heeft zich gespecialiseerd in de elleboog en elleboogprothesen. De elleboogprothese is een zeldzaamheid. In ons land worden er elk jaar gemiddeld 180 geplaatst. Dat aantal steekt schril af Denise Eygendaal wint Anna Prijs 2013 In 2013 won Denise Eygendaal samen met Peter Kloen (zie het artikel op pagina 42) de Anna Prijs. Elke twee jaar kent Stichting Anna Fonds|NOREF deze prijs toe aan een of twee wetenschappers die onderzoek doen naar het steun- en bewegingsstelsel. Eygendaal kreeg de prijs voor haar onderzoeksprogramma voor en met patiënten met een chronische elleboogaandoening. www.annafonds.nl 58 zorg voor beweging | jaarmagazine 2014 tegen de 22.000 knie- en 24.000 heupprothesen die jaarlijks worden geplaatst. “Een elleboog draagt geen gewicht en slijt daardoor minder dan knieën en heupen”, zegt Denise Eygendaal. “Ook als je (ernstige) elleboogklachten hebt, bijvoorbeeld door een botbreuk, reuma en artrose, kun je daardoor de elleboog wat gemakkelijker ontzien dan veel andere gewrichten.” Maximale beweeglijkheid Ernstige problemen met de elleboog ontstaan nogal eens na verkeersongelukken en door sport. Eygendaal ziet vooral de letsels na scooter- en brommerongelukken met lede ogen aan. “Na zo’n klap loop je grote kans op blijvend kraakbeenletsel of andere afwijkingen.” Ook bij moderne risicosporten zoals mountainbiken of ‘bootcamp’ wil nog wel eens een elleboog ‘sneuvelen’. Na een elleboogfractuur is er grote kans op blijvende schade en bewegingsbeperkingen. Vroeger werd zo’n elleboog vaak stijf en paste de patiënt zijn of haar activiteiten Patiënten moeten van en elleboogprothese geen wonderen verwachten. Ze gaan gemiddeld nog maar een jaar of zeven mee, in de toekomst wellicht tien. Een elleboogprothese is moeilijk te bevestigen, omdat de ellepijp erg dun is en dus weinig houvast geeft. Een prothese wrikt zich gemakkelijk los. orthopedie houdt nederland in beweging Elleboogklachten en hun behandeling –Tenniselleboog. Peesontsteking aan de buitenkant van de arm. Voornaamste oorzaak: overbelasting door tennissen of zwaar, repeterend werk. Gemiddeld is na een half jaar bij 80 procent de aandoening genezen. –Slijtage. Kraakbeenslijtage, artrose. Oorzaak: zwaar werk door zware herhaalde bewegingen, zoals bij stratenmakers. Vaak in combinatie met botgroei op ongewenste plaatsen in het gewricht. Kan soms worden weggeslepen tijdens een kijkoperatie. –Werpers-elleboog. Meestal kraakbeenbeschadiging. Oorzaak: overbelasting door sport. Risicosporten: speerwerpen, honkbal, kogelstoten, turnen en ook tennis. Preventie: pas op voor overbelasting van jonge sporters. aan. Eygendaal: “We streven tegenwoordig met operatief ingrijpen en gerichte fysiotherapieprogramma’s naar maximale beweeglijkheid. Wie beschikt over de buigen strekmogelijkheid van 100 graden, kan in principe alle bewegingen maken die in het dagelijks leven nodig zijn. Sommige hobby’s en sportieve activiteiten vergen natuurlijk meer bewegingsvrijheid. Dan is dat toch een kwestie van accepteren. Het komt voor dat een elleboog na een ongeval zo beschadigd is, dat nagenoeg elke beweging pijn doet. Dan biedt het plaatsen van een prothese soms uitkomst, vooral bij oudere patiënten.” Handwerken en bridge Maar verwacht er geen wonderen van, waarschuwt Eygendaal. Een knie- of heupprothese gaat zo’n 15 tot 20 jaar mee; een elleboogprothese komt nog niet verder dan 6 tot 7 jaar, met uitzicht op 10 in de toekomst. “Een elleboogprothese is moeilijk te bevestigen. De ellepijp is akelig dun en de prothese moet ook de complexe draai van de hand nog ondersteunen. Vergis je bovendien niet in de kracht die nodig is voor het verplaatsen van de kliko, het tillen van de boodschappentas of jezelf opdrukken uit de stoel. In de praktijk wrikt zo’n prothese zich hierdoor uiteindelijk los.” Daarom is de elleboogprothese niet voor iedereen geschikt. “De ideale patiënt is wat mij betreft dol op handwerken en bridge. Mensen die al blij zijn als ze zichzelf kunnen afdrogen na het douchen en zich in de keuken kunnen redden. Voor een beeldhouwer is het geen optie, begrijp je?” Grote innovaties op het gebied van de elleboogprothesen zijn niet te verwachten, weet Eygendaal. Het aantal prothesen is te klein om aantrekkelijk te zijn voor intensieve productontwikkeling door de fabrikanten. www.zorgvoorbeweging.nl/ lichaamsdelen/arm-en-elleboog 59