longrevalidatie

Longrevalidatie
‘Het levert ook de maatschappij voordelen op’
Ruim een miljoen Nederlanders heeft een longziekte als astma of COPD, een verzamelnaam voor ziekten
zoals chronische bronchitis en emfyseem. In ernstige vorm kan zo’n aandoening de levenskwaliteit
beduidend verlagen, maar multidisciplinaire longrevalidatie verbetert veel. • Door Alice Broeksma
Bij COPD raken de longen door ontstekingen of
het afsterven van longblaasjes beschadigd. Het is
een ongeneeslijke ziekte met ernstige benauwdheid als belangrijkste kenmerk. Meestal komt de
aandoening voor op wat hogere leeftijd. COPD
is op dit moment wereldwijd de vijfde doodsoorzaak, maar zal stijgen op de lijst van belangrijkste doodsoorzaken. In ons land overlijden
jaarlijks 7000 mensen aan longaandoeningen.
‘Vaak wordt roken als oorzaak gezien en daardoor heerst er een stigma,’ zegt longspecialist
Emiel Wouters, hoogleraar en voorzitter van
Longcentra Nederland. ‘Eigen schuld dikke bult,
wordt er nogal eens gedacht. Maar twintig procent
van de mensen met een luchtwegprobleem heeft
nooit gerookt. Ook luchtverontreiniging en stofblootstelling zijn grote boosdoeners.’
Longrevalidatie kan een belangrijke bijdrage
leveren aan de kwaliteit van leven. Wouters
waarschuwt echter dat ‘longrevalidatie’ geen
beschermde titel is. ‘Dat wil zeggen dat er heel verschillende behandelingen onder die naam kunnen worden aangeboden. Onder ‘longrevalidatie’ wordt vaak een beweegprogramma verstaan en educatie,
waarbij wordt gestreefd naar een gezonde leefstijl. Maar de vijf gespecialiseerde longcentra in ons land verstaan onder longrevalidatie veel
méér.’ Namelijk een zeer brede, multidisciplinaire aanpak, waarbij
bijvoorbeeld ook een psycholoog, ergotherapeut en diëtist betrokken is,
naast een long- en revalidatiearts, verpleegkundige, fysiotherapeut en
creatief therapeut. Die disciplines zijn nodig omdat longaandoeningen
een grote impact kunnen hebben op het dagelijks bestaan. Zo komt ernstige depressie onder patiënten vaak voor, bijvoorbeeld door angst over
kortademigheid. Of er zijn complicaties door gerelateerde botontkalking
en verzwakking van de skeletspieren. ‘De multidisciplinaire aanpak met
een gepersonaliseerd behandelprogramma, zoals toegepast door de longcentra in ons land, is dan een noodzaak’, zegt de longarts, zelf verbonden aan CIRO+, expertisecentrum voor orgaanfalen in Limburg.
De andere longcentra zijn Revant, Dekkerswald/Radboudumc,
Beatrixoord/UMCG en Merem (Heideheuvel en het centrum in Davos,
4
RM 1 2014
Zwitserland). Wouters: ‘Deze longcentra hebben samen een capaciteit
van 2000 plaatsen. Dit wil zeggen dat slechts een klein percentage de extra
zorg ontvangt die juist zo’n bewezen meerwaarde heeft. Wereldwijd is
beschreven dat met multidisciplinaire revalidatie belangrijk resultaat
wordt behaald. Die zorg gaat veel verder dan geneesmiddelbehandeling
alleen, het is een extra stap die ook de maatschappij voordelen oplevert:
niet alleen in vermindering van de kosten voor zorg, maar ook door
versterking van de maatschappelijke participatie na longrevalidatie.
COPD komt veel voor boven de vijftig. Iemand kan dan járen voor zijn
pensioen uitvallen als arbeidskracht, wat met de juiste revalidatie kan
worden voorkomen.’
Longrevalidatie is sterk ontwikkeld sinds de jaren zeventig van de vorige
eeuw, zegt Wouters. Er kwam toen vooral aandacht voor astma, en voor
patiënten met niet al te complexe astma is veel verbeterd, ook door
effectievere behandeling. Maar andere longziekten verdienen toch zeker
grotere bekendheid. ‘Daar is beslist een inhaalslag nodig’, zegt de specialist.
Longcentra willen de juiste zorg aanbieden voor die longpatiënten die
maximaal baat hebben bij deze multidisciplinaire aanpak!’
‘Nederland aan de top bij tbc-zorg’
Foto’s: Inge Hondebrink / Locatie: Dekkerswald
Longen kunnen worden aangetast door de infectieziekte tuberculose. Negen miljoen mensen in de
wereld hebben tbc, jaarlijks overlijden er anderhalf miljoen patiënten aan. In ons land komen er
ieder jaar circa 900 patiënten bij, die bijna allemaal genezen dankzij medicijnen.
Tbc wordt overgebracht door de tuberkelbacterie, die bij een derde van
de wereldbevolking ‘slapend’ aanwezig is. Als het immuunsysteem van
de drager verzwakt raakt, kan de bacterie actief worden. Besmetting
gebeurt doorgaans door het inademen van de bacteriën die vrijkomen
als iemand met actieve tbc hoest of niest. Long-tbc kan zich uiten door
aanhoudende hoest en kortademigheid. Bij deze vorm wordt het weefsel
zodanig aangetast dat de patiënt steeds slechter kan ademhalen. Tbc kan
zonder behandeling leiden tot de dood. Maar in ons land geneest 98 procent
van de patiënten met normale vormen van tbc door een lange behandeling
met antibiotica. ‘In principe is tbc dus niet iets voor een revalidatieafdeling.
Alleen als er ernstige complicaties zijn, bijvoorbeeld ernstige longschade
na tbc of wervel-tbc die kan leiden tot dwarslaesie’, zegt Wiel de Lange,
longarts bij tbc-centrum Beatrixoord in Haren.
Sinds de Tweede Wereldoorlog is tbc in ons land zo sterk teruggebracht
dat het gloednieuwe gebouw in Haren nog maar dertig bedden telt.
Het oorspronkelijke gebouw uit 1958, dat op dezelfde plaats stond en
later revalidatiecentrum werd, had vier verdiepingen. In Nederland
waren in die tijd zestig sanatoria. Daar moesten patiënten genezen,
mede dankzij veel buitenlucht, en werden
ze tegelijk op veilige afstand gezet
van de maatschappij, om besmetting
tegen te gaan. ‘Die isolatiemogelijkheid is er bij ons nog steeds,’ zegt De
Lange. ‘Maar meestal kan tuberculose
nu gewoon thuis worden behandeld.
Alleen bij complicaties wordt een
patiënt dus opgenomen.’ Beatrixoord
krijgt jaarlijks 100 tot 150 patiënten
binnen voor ziekenhuisbehandeling; er
wordt ook opgenomen in Dekkerswald
in Groesbeek. Heel soms - zo’n zes keer
per jaar - gaat het in Beatrixoord om
gedwongen opname, meestal in psychiatrische gevallen.
Het nieuwe gebouw van Beatrixoord is
hypermodern, met bijvoorbeeld luchtsluizen om verspreiding van bacteriën
te voorkomen. Er is een geïsoleerde en
een niet-geïsoleerde afdeling, de klinische behandeling duurt gemiddeld
drie tot vier maanden. Beatrixoord neemt internationaal ook prominent
deel aan onderzoek, met als voornaamste doel nieuwe medicijnen te
ontwikkelen die korter gebruikt hoeven te worden. De Lange: ‘De huidige
medicijnkuur vergt nogal wat van de lever. En er zijn toenemende problemen
door resistentie. Ook is er verband geconstateerd tussen het activeren
van de tuberkelbacterie in het lichaam door andere medicatie, zoals
reumamedicijnen. Wij werken graag mee aan onderzoek hiernaar en
voelen ons ook door onze bevoorrechte positie tot internationaal geldend
onderzoek verplicht.’
Van de patiënten die worden behandeld in ons land komt zeventig
procent uit het buitenland. In het eerste half jaar kreeg Beatrixoord in
zijn nieuwe gebouw 34 verschillende nationaliteiten. Tbc komt in arme
landen veel vaker voor door slechte leefomstandigheden. ‘Vluchtelingen
checken wij in Nederland binnen 24 uur na aankomst op de ziekte.
We zitten er echt bovenop, angst voor een epidemie is bij ons ongegrond.
Wij staan in de wereld aan de top met preventie en behandeling.’
RM 1 2014
5

Download Report