Schijn bedriegt. Meestal toch. De dingen zijn vaak het tegengestelde van wat ze op het eerste gezicht lijken. Bij de Kecks ging van Rick de Leeuw een gevoel van onoverwinnelijkheid uit: viriel, koninklijk, meedogenloos, vol lef, wijdbeens, met verve de microfoonstandaard heen en weer zwaaiend. De ultieme incarnatie van het woord frontman. En toch zal die rots van zelfverzekerdheid in de loop van ons gesprek verklaren ‘dat angst zijn sleutelwoord is’. 46 / HUMO Het lieve leven en hoe het te lijden Rick de Leeuw En als het leven nu ’ns absurd was? En de eenzaamheid totaal? Dat is alleszins de mening van Rick de Leeuw (52), zanger, producer, dichter, schrijver, televisiemens, maar boven alles de legendarische en charismatische frontman van het helaas ter ziele gegane Nederlandse bandje Tröckener Kecks. ‘Aan de andere kant van mijn werk, van alles wat ik doe, zit een gat, een soort leegte die ik nog het best kan omschrijven als: ‘Het leven is zinloos en eigenlijk ben je grenzeloos alleen.’’ Wilfried Hendrickx / Foto’s Charlie De Keersmaecker Rick de Leeuw «Ik ben geboren in Haarlem, als een gelukkige jongen in een welgesteld gezin van intellectuelen met een druk sociaal leven. Maar toen ik elf was, stortte die wereld in: mijn moeder is plotseling overleden, hartinfarct. Mijn vader, een advocaat, heeft zich vervolgens van verdriet het graf in gedronken. Op mijn zestiende was ik wees. »Toen mijn moeder wegviel, dacht iedereen in de buurt dat het mijn vader was die stierf: zonder haar was hij niets. Het was mijn moeder die het gezin en het huis al die tijd op gang had gehouden. Mijn vader was een sterke man die zeer intens leefde. Hij werkte bij voorkeur ’s nachts, vertaalde in zijn vrije tijd James Joyce en pleegde met de alcohol flink roofbouw op zichzelf.» HUMO Lijk je op je vader, fysiek? De Leeuw «Ik heb een veel betere conditie, en gelukkig maar (glimlacht). Mijn vader was groot en sterk, maar geestelijk was hij gebroken. Ach, het is allemaal zo lang geleden: mijn moeder is nu 42 jaar dood, ik kan me haar onmogelijk nog zuiver voor de geest halen. Herinneringen zijn soms vreemd: sommige komen uit jezelf, andere komen van foto’s of uit verhalen die je omgeving je heeft verteld. Een brein herschept voortdurend zijn verleden. »Na mijn moeders overlijden sloeg mijn vader compleet door: hij kon niet eens zichzelf redden, laat staan zijn gezin. Tijdens de week zat ik op kostschool en als NR 3829 | 04 ‘Als het om je zelfrespect gaat, mag je niet buigen. Nooit’ 21 JANUARI 2014 HUMO / 47 Rick de Leeuw 48 / HUMO Met blutsen en builen HUMO Anderen zouden in zo’n situatie totaal knetter worden, of borderline, of in de criminaliteit verzeilen. Maar jij hebt het, op het eerste gezicht althans, zonder al te grote littekens overleefd. De Leeuw «Je zegt het juist: op het eerste gezicht. De kwetsuren staan niet op je voorhoofd gebrand, maar in je ziel. Ik liep rond als een losgeslagen kind dat nergens houvast vond en het zelf diende uit te zoeken. Hoe ik aan mijn eigen normenen waardenkader kwam? Dat is een project dat nog altijd aan de gang is (lacht). »(Mijmerend) Toen mijn oudste zoon elf werd – net zo oud als ik was toen mijn moeder stierf – werd het plotseling vreselijk moeilijk voor mij, als vader én als echtgenoot. Voordien vond ik telkens een modus vivendi, maar plotseling wist ik niet meer hoe met m’n zoon om te gaan. Bám, ik knalde tegen een muur aan, raakte in paniek, het stopte. Handleiding kwijt. Er volgde een periode van grote chaos in mijn leven. Heeft een boel ellende opgeleverd. »Als weesjongen voelde ik mij overal op bezoek, te gast. Bovenal heerste het gevoel: ik mag die mensen, mijn pleegouders, mijn voogd, niet tot last zijn. Tegelijk wist ik mij van hen afhankelijk. Ik paste me aan en leerde de signalen van de buitenwereld te vertalen en te neutraliseren. Ik was zeer goed in de aandacht van mij afleiden, in het wekken van een – valse – onbekommerde indruk. ‘Hoe gaat het, Rick?’ ‘Nou, hartstikke goed hoor!’ In de eerste plaats hoopte ik dat de mensen mijn bestaan zouden tolereren en mij verder met rust zouden laten.» HUMO Maar ondertussen vormde je – veel te jong – een harde schil om je ziel? De Leeuw «De zaak sloot zich. Te vroeg, ja. Altijd was er die vrees – een vage angst die ik niet benoemen kon. Toen ik ‘De man zonder eigenschappen’ van Robert Musil las, herkende ik veel: ‘De dingen die ik doe, hebben meer met elkaar te maken dan met mij,’ schrijft Musil. Ik schrok mij wezenloos. Je doet iets, niet omdat jíj dat wil, maar omdat de vorige situatie vraagt om een volgende stap. Het leven overkomt je. Je bent een toeschouwer van je eigen daden. »Ik was 43, maar er zat een jongen van 11 aan het stuur. Ik wist wel hoe mij te gedragen, maar dat gedrag werd bepaald door mijn omgeving en niet door mij. Snap je wat ik bedoel?» HUMO Ik snap het maar al te goed. Maar ga verder. De Leeuw «Mijn voogd was Bob van Amerongen, familie van Martin van Amerongen (de legendarische Nederlandse journalist, red.). Bob van Amerongen is de Viktor-figuur uit ‘De avonden’ van Gerard Reve. Mensen als Rinus Ferdinandusse (voormalig hoofdredacteur van Vrij Nederland, red.) kwamen vroeger bij ons aan huis. Toen ik zeventien was, heb ik enkele maanden bij de Van Amerongens gelogeerd. Er waren dus heus wel mensen die zich om mij bekommerden. Maar mijn probleem was dat ik liever géén beroep op ze deed. En ja, er zat ook schaamte bij, gêne. Dat je niemand tot last wil zijn. Ik heb dat nog steeds. Als mensen me vragen of ik blijf eten, dan is mijn eerste reactie: ‘Nee, hoor. Doe geen moeite.’ Zelfs als ik honger heb (lacht).» HUMO Hoe was het op kostschool? De Leeuw «’t Was een rottijd, zonder meer. Op alle vlakken. Ik had vooral moeite met autoriteit: ik vond die niet gelegitimeerd. Het was macht, en geen gezag. Er waren alleen maar regels – geen discussie mogelijk – en die kwamen nog uit de tijd dat die school een kleinseminarie was, dat voorbereidde op het priesterschap. Ochtendstudie, school, middagstudie, eten, school, avondstudie, uurtje HUMO Zo word je een man ‘Muziek was voor jongens die niet konden voetballen. Tot ik in Paradiso The Jam (foto) zag, met hun voorman Paul Weller: ik werd ter plekke van mijn paard gebliksemd.’ recreatiezaal en dan naar bed. En zo ging het iedere dag, iedere week, ieder jaar. Er waren onvoldoende zogeheten surveillanten om ons goed te begeleiden, alles gebeurde in een keurslijf van uurroosters en gedragsregels. Een onzinnige tredmolen. Terwijl ik uit een gezin kwam waar de vrijheid hoog in het vaandel stond.» HUMO Revolteerde je? De Leeuw «Tuurlijk. Maar binnen de grenzen, zodat ik er net niet uitgegooid werd. Dat was mijn grootste probleem: ik kon het me niet permitteren om weggestuurd te worden. Want: waar moest ik dán heen? Ik zat klem. Ik rebelleerde met de handrem op. »Van de kostschool zelf heb ik niets geleerd. Integendeel: het heeft mij een half leven gekost om te repareren wat daar is stukgemaakt. Zelfs mijn huwelijk is erop vastgelopen, vrees ik.» HUMO Ben je ooit in behandeling geweest? De Leeuw «Nee. Ik ben wel samen met mijn vrouw in huwelijkstherapie gegaan, maar dat werkte niet. Ik heb het vooral zelf proberen te herstellen – wat geen heel verstandige reactie is, natuurlijk. Je dénkt dat je het kunt, maar dat is net het probleem. Het is moeilijk om een probleem op te lossen binnen de kaders waarin het probleem is ontstaan. Da’s er eentje van Einstein, niet van mij.» NR 3829 | 04 IMAGEGLOBE op haar sterfbed haar spijt betuigd, omdat ze mij niet beter had begeleid. Ze vond het ‘de grote nederlaag in haar leven’.» Het lieve leven en hoe het te lijden ik op vrijdagavond naar huis mocht, lag hij meestal nog in bed. En het huis was een chaos – ik begon altijd eerst met opruimen. Toch stoorde mij dat nauwelijks: als kind ben je zeer loyaal aan je ouders. Hij moet het ontzettend erg hebben gevonden dat hij mij niet als een sterke vader kon begeleiden, maar hij had er gewoon de kracht en de moed niet meer toe.» HUMO Jij komt over als een stoere kerel die alles stevig in handen lijkt te hebben. De Leeuw «Met de nadruk op ‘lijkt’, meneer (wrang lachje). Tussen mijn elfde, toen mijn moeder stierf, en mijn zestiende, toen vader doodging, heb ik lastige jaren doorgemaakt. De kostschool waar vrienden van mijn ouders mij hadden geplaatst, was katholiek. Terwijl ik zelf zéér ongelovig was opgevoed. Een wonderlijke samenloop van omstandigheden, want toen mijn vader jong was, wilde hij priester worden. De oorlog kwam ertussen: hij trad toe tot het verzet en daar gingen zijn ogen open. Hij zat in die golf van jonge katholieken die na de oorlog massaal hun geloof afzwoeren en bij de Partij van de Arbeid gingen. Het betekende, na de bevrijding van de oorlog, een tweede bevrijding. En mijn ouders hebben er met volle teugen aan meegedaan. Mijn vader zat in de gemeenteraad voor de PvdA, werkte soms voor de VPRO en werd steeds antiklerikaler. Toch belandde ik in die katholieke kostschool, uit praktische overwegingen.» HUMO Was er dan niemand die jouw lot echt in handen nam? De Leeuw «Ik was een kind dat van pleegouders naar pleegouders verhuisde, vaak vrienden van mijn overleden vader en moeder. Die vrienden vormden een soort tribale band, waren humanistisch geïnspireerd. Maar toch slaagde die gemeenschap er niet in om mij een veilige en geborgen thuis te bieden. Eén van mijn pleegmoeders heeft mij ‘Mijn afgod was Johan Cruijff: ik praatte met hem, hij verscheen in mijn dromen en uiteindelijk ook op klaarlichte dag’ 21 JANUARI 2014 uur hun boekentas oppakken met blutsen en builen? en naar huis lopen – dat was De Leeuw «Heel veel, ja (lacht).» soms nogal pijnlijk. De externen brachten ook brood mee van thuis: daar was ik wel jaBetweterige jezus loers op. Cadeautjes of snoep kreeg ik niet. Soms kreeg ik wat HUMO Je poëzie, je schrijgeld. Maar alles was onduideven, je componeren en performen vinden in die vroelijk. Ik wist niet wat dat was, ge jaren hun oorsprong? Op regelmaat. Nergens herkende ik structuur – daar heb ik lang je laatste cd ‘Beter als’ vóél mee geworsteld.» je dat er een man aan het woord is die door het leven HUMO Heb je ook van het werd gelouterd. Er gaat een katholicisme helemaal fragiele kwetsbaarheid en niets opgestoken? Al was tegelijk een grote dosis pohet maar een gevoel voor geschiedenis en cultuur? wer van uit. De Leeuw «Blij dat je dat zo De Leeuw «Ik zag alleen maar ziet. Aan de andere kant van de schijnheiligheid. De kostmijn werk, van alles wat ik doe, school leerde mij hoe het níét zit een gat, een soort leegte die hoorde. Je moet wel beseffen ik nog het best kan omschrij- dat mijn kostschool in het noorven als: ‘Het leven is zinloos en den van Nederland lag. Wat juleigenlijk ben je grenzeloos al- lie in Vlaanderen katholicisme leen.’ Twee volstrekt logische noemen – de zuidelijke soort – constateringen waar ik ook wel is troost, is Maria – genereus, met volle borsten en moederde schoonheid van inzie. »Juist omdat het leven zin- lijke warmte en geborgenheid. loos is, krijg je de absolute vrij- De noordelijke variant is zonde, heid om het in te vullen zoals schuld en die vervelende, betjij het wilt. Precies dáárom doe weterige Jezus. Een beetje een ik alles zo goed mogelijk – dat sneue club, misschien wel érger is goed voor mezelf en hopelijk nog dan het protestantisme.» voor mijn omgeving. Ik stop al mijn aandacht en liefde in wat ik Wijdbeens doe, dat is belangrijk. Het is mijn manier om met de zinloosheid HUMO Over naar muziek en om te gaan. En die eenzaam- voetbal: twee dingen die heid is ook iets waarvan je ge- voor de jonge Rick wél de lukkig kunt worden – ik toch. moeite waard bleken. Je Ik bedoel: vanuit het besef van meet bijna twee meter en die niet-verbondenheid, wat de je bent zeer snel: de ideale echte eenzaamheid uiteindelijk linksbuiten. is, lukt het mij nu veel beter om De Leeuw «Was ik ook, hoor. Voetbal werd een reddingsboei. met de ander om te gaan.» Het was zowat het enige wat ik HUMO Uiteindelijk voed je op kostschool echt graag deed. jezelf op? De Leeuw «Zonder meer. De Maar op mijn zestiende had ik wereld vertelt je een verhaal en wel door dat een carrière bij het is aan jou om uit te maken Ajax er niet in zat. Mijn afgod wat je van dat verhaal oppikt en in die jaren was Johan Cruijff: ik wat je ermee doet. Ik heb aan praatte met hem, hij verscheen mijn jongensjaren een wonder- in mijn dromen en uiteindebaarlijke discipline overgehou- lijk ook op klaarlichte dag. Hij den. Een discipline die mij voor troostte me en moedigde mij chaos en zelfdestructie heeft aan: ‘Je kunt het, Rick.’ Op kostbehoed. school zitten zonder droom is »(Mijmerend) Op de lagere geen optie. Levensles: je kunt school leerde ik graag. Maar je dromen maar beter vasthouop kostschool lukte niets. Wij den, zelfs tegen beter weten in. waren verdeeld in externen – zij Zonder dromen wordt het ledie niet op school bleven slapen ven een armetierige bedoening. – en internen, zoals ik. Iedere »Ik fantaseerde op kostdag zag ik die externen om vier school een soort radiofonisch commentaar bij alles wat ik deed: ‘Rick de Leeuw aan de bal… De Leeuw rukt op… Gaat De Leeuw schieten? Jáááá! En gooooooooal!’ Maar ook: ‘Rick de Leeuw trok zijn jasje wat strakker en liep vervolgens zelfbewust de eetzaal binnen.’ Voortdurend werd ik door een fictieve cameraploeg gevolgd. Ik dacht in de derde persoon over mezelf: ‘Hier in dit bed, in deze chambrette, sliep Rick de Leeuw vroeger. En daar stond zijn boekentas.’ Ik was de hoofdrolspeler in mijn eigen leven en creëerde daarmee een onneembare vestingmuur tussen mezelf en de werkelijkheid.» HUMO Uiteindelijk zou je je voetbaldroom ruilen voor die van de muziek. De Leeuw «Dat gebeurde op mijn zestiende, toen ik in Paradiso in Amsterdam The Jam zag, met hun voorman, Paul Weller. Mijn hemel! Ik werd ter plekke van mijn paard gebliksemd. Ooit Paul Weller kunnen zijn! Meteen diende Cruijff op te krassen (lacht).» HUMO Had je een muzikaal verleden? De Leeuw «Helemaal niet. Dylan, Elvis, The Beatles, dat zei mij vroeger niets, muziek was voor jongens die niet konden voetballen. Op woensdag had je een half dozijn gozers die bij de pick-up platen zaten te draaien. Beetje sneue gasten waren dat, die platenjongens. Maar The Jam, dát was andere koek.» HUMO Wat trok je zo aan in The Jam? Was dat de magie van de pure muziek of die van het live performen? De Leeuw «Ik zag muziek, net als voetbal, als een fysieke ervaring. Een manier om jezelf te uiten. Ik speelde geen instrument, ik wist niet wat zingen was. Maar ik zat boordevol emoties, frustraties en energie. En dát wilde ik op het publiek loslaten.» HUMO Het klassieke jongetje wordt, zo wil het cliché, een rockster voor de wijven, de drugs en de rock-’n-roll. De Leeuw «Dat was het niet voor mij. Ik wilde de man in HUMO / 49 Rick de Leeuw Nederlands met ballen HUMO De voorbije maanden was je op Radio 1 te horen in ‘Het hol van de leeuw’. De Leeuw «Het was een ontdekking om te merken hoezeer ik gehecht ben aan zowel de Vlaamse als de Nederlandse muziek. De missionaris in mij kwam tot leven: ik wilde graag dat Vlaanderen artiesten als Maarten van Roozendaal, Daniël Lohues of Willy Alberti leerde kennen. 50 / HUMO Het programma deed me ook beseffen hoeveel ik zelf aan de muziek te danken heb. In Nederland is er de laatste week van het jaar traditiegetrouw ‘Top 2000 a gogo’ op televisie. Daarin werd dit jaar aandacht besteed aan de Tröckener Kecks, en voor het eerst in jaren voelde ik een soort van trots voor die band in me opwellen. Terwijl ik de Kecks lange tijd als een schaduw uit het verleden had gezien.» HUMO In Vlaanderen vallen de rockhelden van weleer bij bosjes: Fons Sijmons, Patrick De Witte, Paul Despiegelaere van The Machines. In Nederland had je Herman Brood. Maar jij hebt duidelijk het eeuwige leven. Heeft het te maken met waar je het daarnet al over had: discipline? De Leeuw «Ik denk het. Drugs heb ik nooit gebruikt, ik behoorde eerder tot de drinkersclub. Coke vond ik onnozel. Waarom zou ik dat gebruiken? Ik had al energie en zelfverzekerdheid te veel. Hetzelfde met wiet. Als je je brein benevelt, kun je toch niet echt genieten van je concert? Optreden was voor mij boven alles een lichamelijke aangelegenheid. En die wilde ik ten volle ondergaan, zoals een voetbalwedstrijd. »Toen de Kecks in 2001 stopten, had ik mij voorgenomen om nooit meer muziek te maken. Tijd voor iets nieuws! Voor poëzie, voor televisie, voor schrijven. Ik had het gevoel dat ik mezelf een nieuw hoofdstuk moest gunnen. Een nieuwe band beginnen was geen optie: beter dan de Kecks kon ik toch niet, die strijd zou ik gegarandeerd verliezen. Klaar. Iets anders! »Via ‘De laatste show’ leerde ik Jan Hautekiet kennen en die vroeg mij ’ns op het podium, bij vrienden van hem. Alleen piano en zang. Meteen voelde ik: dit is een nieuwe weg. Het concurreerde op geen enkele manier met wat ik bij de Kecks gedaan had. Jan deed mij inzien dat ik in het theater niks had aan waar ik vroeger goed in was – wijdbeens, op de rand van het ‘Toen ik Thé Lau leerde kennen, werd er nauwelijks rock in het Nederlands gemaakt. Wij hebben het vocabulaire moeten zoeken dat bij de Engelse rock’n-rollattitude paste.’ ‘Jan Hautekiet heeft mij doen inzien dat ik in het theater niks had aan waar ik vroeger goed in was – wijdbeens, op de rand van het podium, microfoon in de vuist een zaal opzwepend toezingen.’ Het lieve leven en hoe het te lijden de spotlights zijn, de kerel die wijdbeens op een podium staat en zijn lied in de microfoon schreeuwt. Vol overgave, totaal, superieur. Met aan zijn voeten het bewonderende publiek. Zo’n ster zijn, dat was mijn nieuwe droom. Performen! De opwinding. De adoratie.» HUMO Iets wat je uiteindelijk allemaal zelf ten deel zou vallen: Tröckener Kecks was boven alles een liveband en straalde diezelfde onoverwinnelijke kracht van de messiaanse performer uit. De Leeuw «Alleen als toeschouwer maak je dat goddelijke moment mee. Als je zelf op het podium staat, ben je vooral bezig met een monitor die je niet goed genoeg hoort, of het volume van de gitarist dat te hoog of te laag staat. Je beseft niet wat je bij de toeschouwer teweegbrengt, welke emoties je veroorzaakt. Je gaat op in wat je aan het doen bent, je bent bezig met licht, klank en niet vals zingen (lacht). Je bent een doener en de rest trekt aan jou voorbij. »Cruijff besefte ook niet half welke poëzie hij bij sommige kijkers inblies. Hij wilde de tegenstander dribbelen en scoren. Punt. Je kunt niet de twee tegelijk zijn: én de door poëzie vervulde toeschouwer, én de nuchtere Cruijff. Of Paul Weller. Wat wij bijzonder vinden aan Cruijff, zijn dingen die voor hem doodgewoon zijn. Cruijff weet niet beter. Want: hij is iedere dag Cruijff. En ik was iedere avond Rick de Leeuw.» podium, microfoon in de vuist een zaal opzwepend toezingen. Nul. Toen dat doordrong, opende zich een totaal nieuwe wereld. Jan en ik hebben samen honderden theateroptredens gedaan. Hij heeft voor een nieuwe muzikaliteit gezorgd, een nieuwe toon. En daar ben ik hem dankbaar voor.» HUMO Wie is, buiten Jan Hautekiet, echt belangrijk geweest in je muzikale ontwikkeling? De Leeuw «Thé Lau, van The Scene. Ik heb zijn eerste platen geproduceerd, ‘Rij rij rij’, ‘Blauw’ en ‘Open’. En hij produceerde de platen van de Kecks. Thé had een soort donkerte over zich, in zijn teksten, in zijn muziek, in alles. Als producer heb ik vooral die donkerte gevat en opgepoetst, tot ze ging glimmen en magisch werd. »Toen ik Thé leerde kennen, zo’n dertig jaar geleden, werd er nauwelijks rockmuziek in het Nederlands gezongen. Maar Thé wilde dat wél. En ik ook. Wij hebben het vocabulaire moeten zoeken dat paste bij de van oorsprong Engelse rock-’n-rollattitude. Dat maakte Thé voor mij tot een zeer belangrijke sparringpartner. ‘Nu of nooit’, ‘Met hart en ziel’, ‘Blauw’, ‘Iedereen is van de wereld’: dat waren nummers waarin Nederlands gezongen rock plotseling geloofwaardig werd. In België zijn Noordkaap, Gorki en De Mens hetzelfde pad ingeslagen. Zij hebben dat idioom uitgebreid, overgenomen, klanken toegevoegd, waardoor het mainstream werd. Het ging boven alles om geloofwaardigheid: die was er als vanzelf bij Engelstalige bands, en niet bij Belgische of Nederlandse groepjes.» HUMO Vlaamse bands stonden in die tijd echt schuchter op het podium. Het was de lef die ontbrak. De Leeuw «En lef was nou net wat ik wilde. Als ik in het Engels zong, had ik het gevoel een toneelstukje op te voeren. Het móést in het Nederlands. Maar dat Nederlands moest herkneed worden tot… het attitude kreeg.» HUMO Levensles? De Leeuw «Probeer te worden wie je bent.» NR 3829 | 04 ‘Waarom zou ik coke gebruiken? Ik had al energie en zelfverzekerdheid te veel’ Koffer in de hand HUMO Terug naar de man van 43 die van het 11-jarige jongetje in hem af wou. Je hebt ongetwijfeld al ’ns gedacht: ‘Hoe zou het met mij zijn gelopen als ik tot voorbij mijn twintig in een warm en harmonieus gezin was opgegroeid?’ De Leeuw «Daar kun je alleen maar naar gissen. Ik vind het ook niet zo relevant. Het is zeker ‘Beter als’ is geen denkoefening die ik vaak uit bij PIAS. op mezelf loslaat. Misschien Rick de Leeuw zou ik geschiedenis zijn gaan studeren – daar had ik als jontourt langs gen veel belangstelling voor. Of de theaters misschien ook niet, wie zal het met ‘Beter zeggen. Met het verleden moet als’ en ‘Open je afrekenen voor het je wurgt.» geest’. Voor HUMO Je huwelijk is de speellijst: uiteindelijk op dat verknipte rickdeleeuw. verleden stukgelopen. nl. 21 JANUARI 2014 De Leeuw «En dat was pijnlijker dan ik had vermoed. Je bent vader, echtgenoot, kostwinner, buurman; een heel netwerk, een hele structuur waar je uitstapt. Dat moet je allemaal weer opbouwen. Alsof je één graszode wilt uitrukken, maar daarbij het hele gazon verwoest. Dan moet je de zaak omploegen, harken, inzaaien en hopen dat er nieuw gras groeit. En het duurt jaren voor je kan zeggen: ‘Ha, daar ligt weer een mooi gazonnetje.» HUMO Waarop is het stukgelopen? De Leeuw «Ik moest mezelf herdefiniëren. Zelf het stuur in handen nemen. Ik ben niet een totaal ander mens geworden. Maar de basis was te wankel. Die basis is nu steviger, hechter.» HUMO Welke levenslessen zou je na al die emotionele en andere avonturen willen doorgeven aan de jonge generatie? De Leeuw «Ken je het gedicht ‘De grijsaard en de jongeling’? (Declameert) ‘Groots en meeslepend wil ik leven / Hoort ge dat, vader, moeder, wereld, knekelhuis!’ Het is van Marsman. Een oude man geeft een jongen wijze lessen. Een hele lijst van goede raad passeert de revue. Maar de jongen slaat het allemaal vrolijk in de wind, vastbesloten zijn eigen fouten te maken: ‘Zonder zich te beraden / stapt hij de deur uit, helder en zonder vrees’. Schitterend! »Waarmee ik zeggen wil dat de beste raad van een vader aan zijn zoon is: zoek het zelf maar uit en probeer daarbij een vriendelijk mens te zijn voor je omgeving. Het is natuurlijk een gigantische open deur die ik nu ga intrappen maar: denk zéér goed en lang na vóór je jezelf geweld aandoet of verloochent. Voor de lieve vrede en de goede gang van zaken kan het nuttig zijn wat water bij de wijn te doen, maar als het om je zelfrespect gaat, mag je niet buigen. Nooit. »Zoals mijn goede vriend Stijn Meuris zingt: ‘Zou een heel klein beetje oorlog soms niet beter kunnen zijn?’ Niets zo mooi als de wereld na een regenbui. De dingen moeten af en toe worden schoongespoeld. Als het onweer te lang in de lucht blijft hangen zonder los te barsten, word je een onrustig mens. Ik heb veertig jaar lang uit een tas geleefd. Mijn huis was waar ik mijn koffer neerzette. Ik logeerde bij Jan en alleman. Suitcase in my hand. Nooit had ik het gevoel: dit is thuis, zelfs niet in mijn eigen huis. Nu pas heb ik die thuis gevonden, in Amsterdam, waar ik samen met mijn oudste zoon woon en waar mijn jongste zoon halftijds zijn thuis vindt. Mijn huis. Als ik daar iets zoek, vind ik het meteen. Had ik vroeger nooit. »(Mijmerend) Ik bracht de jongens iedere ochtend naar school, haalde ze om twaalf uur weer op, maakte tosti’s klaar, bracht ze tegen halft wee weer naar school en haalde ze om vier uur op. Alle dagen dezelfde route. Wel, bij iedere rit moest de éne mij iets aanwijzen dat de andere nog niet had opgemerkt. De kleur van een gevel, een opschrift, een nieuwe deur, een gebroken ruit, noem maar wat. Leer observeren. Loop niet als een zombie door het leven maar kijk om je heen. En dat déden ze. Heel tof om te zien.» HUMO Wat is het sleutelwoord in je leven? De Leeuw «Angst. Kijk, we hebben net een project achter de rug, ‘Te gek’, waarin we met vier jonge, demente patiënten zijn gaan fietsen, Mont Ventoux en Alpe d’Huez op. Zeer indringende trip was dat. Het waren mannen van rond de vijftig, toevallig ook mijn leeftijd, die in enkele maanden tijd hun leven hadden zien wegsmelten. Functioneerden plots niet meer, raakten hun baan kwijt, hun sociaal netwerk brokkelde af, hun zelfbeeld verkruimelde. Mannen met kinderen, vaak. ’t Was allemaal te vroeg gekomen, te snel… Meedogenloos. Ze leven met een angst voor wat nog komen gaat en tegelijk leven ze zo intens. Het was inspirerend en confronterend tegelijk. We moeten uiteindelijk allemaal onze angsten leren overwinnen.» HUMO Welke angsten? De Leeuw «We hadden het er al over: zinloosheid, eenzaamheid, existentiële angsten allerhande. En die moet je – toch weer een levensles – omarmen om ze kwijt te raken.» HUMO If you want to beat the devil, you have to join him? De Leeuw «Nee, want dan sluit je een pact met de duivel. Je moet de duivel in de ogen kijken, dát bedoel ik. Vooral je angsten niet ontkennen. De duivel die je niet in de ogen durft te kijken, díé is de baas over jou. Dat is de les.» HUMO En die les knoop ik diep in de oren. Bedankt, Rick. HUMO / 51
© Copyright 2024 ExpyDoc