HUMO 21/01/2014

Schijn bedriegt. Meestal toch.
De dingen zijn vaak het tegengestelde van wat ze op het eerste gezicht lijken. Bij de Kecks
ging van Rick de Leeuw een
gevoel van onoverwinnelijkheid uit: viriel, koninklijk, meedogenloos, vol lef, wijdbeens,
met verve de microfoonstandaard heen en weer zwaaiend. De ultieme incarnatie van
het woord frontman. En toch
zal die rots van zelfverzekerdheid in de loop van ons gesprek
verklaren ‘dat angst zijn sleutelwoord is’.
46 / HUMO
Het lieve leven en hoe het te lijden
Rick
de Leeuw
En als het leven nu ’ns absurd was? En de eenzaamheid
totaal? Dat is alleszins de mening van Rick de Leeuw
(52), zanger, producer, dichter, schrijver, televisiemens,
maar boven alles de legendarische en charismatische
frontman van het helaas ter ziele gegane Nederlandse
bandje Tröckener Kecks. ‘Aan de andere kant van
mijn werk, van alles wat ik doe, zit een gat, een soort
leegte die ik nog het best kan omschrijven als: ‘Het
leven is zinloos en eigenlijk ben je grenzeloos alleen.’’
Wilfried Hendrickx / Foto’s Charlie De Keersmaecker
Rick de Leeuw «Ik ben geboren in Haarlem, als een gelukkige jongen in een welgesteld
gezin van intellectuelen met
een druk sociaal leven. Maar
toen ik elf was, stortte die wereld in: mijn moeder is plotseling overleden, hartinfarct. Mijn
vader, een advocaat, heeft zich
vervolgens van verdriet het graf
in gedronken. Op mijn zestiende was ik wees.
»Toen mijn moeder wegviel,
dacht iedereen in de buurt dat
het mijn vader was die stierf:
zonder haar was hij niets. Het
was mijn moeder die het gezin
en het huis al die tijd op gang
had gehouden. Mijn vader was
een sterke man die zeer intens
leefde. Hij werkte bij voorkeur
’s nachts, vertaalde in zijn vrije
tijd James Joyce en pleegde
met de alcohol flink roofbouw
op zichzelf.»
HUMO Lijk je op je vader,
fysiek?
De Leeuw «Ik heb een veel betere conditie, en gelukkig maar
(glimlacht). Mijn vader was
groot en sterk, maar geestelijk was hij gebroken. Ach, het
is allemaal zo lang geleden: mijn
moeder is nu 42 jaar dood, ik kan
me haar onmogelijk nog zuiver
voor de geest halen. Herinneringen zijn soms vreemd: sommige komen uit jezelf, andere
komen van foto’s of uit verhalen
die je omgeving je heeft verteld.
Een brein herschept voortdurend zijn verleden.
»Na mijn moeders overlijden sloeg mijn vader compleet door: hij kon niet eens
zichzelf redden, laat staan
zijn gezin. Tijdens de week
zat ik op kostschool en als
NR 3829 | 04
‘Als het om je
zelfrespect
gaat, mag je
niet buigen.
Nooit’
21 JANUARI 2014
HUMO / 47 Rick de Leeuw
48 / HUMO
Met blutsen en builen
HUMO Anderen zouden in
zo’n situatie totaal knetter
worden, of borderline, of in
de criminaliteit verzeilen.
Maar jij hebt het, op het
eerste gezicht althans,
zonder al te grote littekens
overleefd.
De Leeuw «Je zegt het juist: op
het eerste gezicht. De kwetsuren staan niet op je voorhoofd
gebrand, maar in je ziel. Ik liep
rond als een losgeslagen kind
dat nergens houvast vond en
het zelf diende uit te zoeken.
Hoe ik aan mijn eigen normenen waardenkader kwam? Dat
is een project dat nog altijd aan
de gang is (lacht).
»(Mijmerend) Toen mijn oudste zoon elf werd – net zo oud
als ik was toen mijn moeder
stierf – werd het plotseling
vreselijk moeilijk voor mij, als
vader én als echtgenoot. Voordien vond ik telkens een modus
vivendi, maar plotseling wist ik
niet meer hoe met m’n zoon om
te gaan. Bám, ik knalde tegen
een muur aan, raakte in paniek,
het stopte. Handleiding kwijt.
Er volgde een periode van grote
chaos in mijn leven. Heeft een
boel ellende opgeleverd.
»Als weesjongen voelde ik
mij overal op bezoek, te gast.
Bovenal heerste het gevoel: ik
mag die mensen, mijn pleegouders, mijn voogd, niet tot last
zijn. Tegelijk wist ik mij van hen
afhankelijk. Ik paste me aan en
leerde de signalen van de buitenwereld te vertalen en te
neutraliseren. Ik was zeer goed
in de aandacht van mij afleiden,
in het wekken van een – valse
– onbekommerde indruk. ‘Hoe
gaat het, Rick?’ ‘Nou, hartstikke
goed hoor!’ In de eerste plaats
hoopte ik dat de mensen mijn
bestaan zouden tolereren en
mij verder met rust zouden laten.»
HUMO Maar ondertussen
vormde je – veel te jong –
een harde schil om je ziel?
De Leeuw «De zaak sloot zich.
Te vroeg, ja. Altijd was er die
vrees – een vage angst die ik
niet benoemen kon. Toen ik
‘De man zonder eigenschappen’ van Robert Musil las, herkende ik veel: ‘De dingen die ik
doe, hebben meer met elkaar
te maken dan met mij,’ schrijft
Musil. Ik schrok mij wezenloos.
Je doet iets, niet omdat jíj dat
wil, maar omdat de vorige situatie vraagt om een volgende
stap. Het leven overkomt je. Je
bent een toeschouwer van je eigen daden.
»Ik was 43, maar er zat een
jongen van 11 aan het stuur. Ik
wist wel hoe mij te gedragen,
maar dat gedrag werd bepaald door mijn omgeving en
niet door mij. Snap je wat ik bedoel?»
HUMO Ik snap het maar al te
goed. Maar ga verder.
De Leeuw «Mijn voogd was
Bob van Amerongen, familie van Martin van Amerongen (de legendarische Nederlandse journalist, red.). Bob van
Amerongen is de Viktor-figuur
uit ‘De avonden’ van Gerard
Reve. Mensen als Rinus Ferdinandusse (voormalig hoofdredacteur van Vrij Nederland,
red.) kwamen vroeger bij ons
aan huis. Toen ik zeventien
was, heb ik enkele maanden bij
de Van Amerongens gelogeerd.
Er waren dus heus wel mensen
die zich om mij bekommerden.
Maar mijn probleem was dat ik
liever géén beroep op ze deed.
En ja, er zat ook schaamte bij,
gêne. Dat je niemand tot last
wil zijn. Ik heb dat nog steeds.
Als mensen me vragen of ik blijf
eten, dan is mijn eerste reactie:
‘Nee, hoor. Doe geen moeite.’
Zelfs als ik honger heb (lacht).»
HUMO Hoe was het op
kostschool?
De Leeuw «’t Was een rottijd,
zonder meer. Op alle vlakken.
Ik had vooral moeite met autoriteit: ik vond die niet gelegitimeerd. Het was macht, en geen
gezag. Er waren alleen maar regels – geen discussie mogelijk
– en die kwamen nog uit de tijd
dat die school een kleinseminarie was, dat voorbereidde op
het priesterschap. Ochtendstudie, school, middagstudie, eten,
school, avondstudie, uurtje
HUMO Zo word je een man
‘Muziek was
voor jongens
die niet konden voetballen. Tot ik in
Paradiso The
Jam (foto)
zag, met hun
voorman Paul
Weller: ik
werd ter plekke van mijn
paard
gebliksemd.’
recreatiezaal en dan naar bed.
En zo ging het iedere dag, iedere week, ieder jaar. Er waren
onvoldoende zogeheten surveillanten om ons goed te begeleiden, alles gebeurde in een
keurslijf van uurroosters en
gedragsregels. Een onzinnige
tredmolen. Terwijl ik uit een gezin kwam waar de vrijheid hoog
in het vaandel stond.»
HUMO Revolteerde je?
De Leeuw «Tuurlijk. Maar binnen de grenzen, zodat ik er net
niet uitgegooid werd. Dat was
mijn grootste probleem: ik kon
het me niet permitteren om
weggestuurd te worden. Want:
waar moest ik dán heen? Ik zat
klem. Ik rebelleerde met de
handrem op.
»Van de kostschool zelf heb
ik niets geleerd. Integendeel:
het heeft mij een half leven gekost om te repareren wat daar is
stukgemaakt. Zelfs mijn huwelijk is erop vastgelopen, vrees
ik.»
HUMO Ben je ooit in
behandeling geweest?
De Leeuw «Nee. Ik ben wel samen met mijn vrouw in huwelijkstherapie gegaan, maar dat
werkte niet. Ik heb het vooral
zelf proberen te herstellen –
wat geen heel verstandige reactie is, natuurlijk. Je dénkt dat
je het kunt, maar dat is net het
probleem. Het is moeilijk om
een probleem op te lossen binnen de kaders waarin het probleem is ontstaan. Da’s er eentje van Einstein, niet van mij.»
NR 3829 | 04
IMAGEGLOBE
op haar sterfbed haar spijt betuigd, omdat ze mij niet beter
had begeleid. Ze vond het ‘de
grote nederlaag in haar leven’.»
Het lieve leven en hoe het te lijden
ik op vrijdagavond naar huis
mocht, lag hij meestal nog in
bed. En het huis was een chaos – ik begon altijd eerst met
opruimen. Toch stoorde mij
dat nauwelijks: als kind ben je
zeer loyaal aan je ouders. Hij
moet het ontzettend erg hebben gevonden dat hij mij niet
als een sterke vader kon begeleiden, maar hij had er gewoon de kracht en de moed
niet meer toe.»
HUMO Jij komt over als een
stoere kerel die alles stevig
in handen lijkt te hebben.
De Leeuw «Met de nadruk op
‘lijkt’, meneer (wrang lachje).
Tussen mijn elfde, toen mijn
moeder stierf, en mijn zestiende, toen vader doodging,
heb ik lastige jaren doorgemaakt. De kostschool waar
vrienden van mijn ouders mij
hadden geplaatst, was katholiek. Terwijl ik zelf zéér ongelovig was opgevoed. Een
wonderlijke samenloop van
omstandigheden, want toen
mijn vader jong was, wilde hij
priester worden. De oorlog
kwam ertussen: hij trad toe
tot het verzet en daar gingen
zijn ogen open. Hij zat in die
golf van jonge katholieken die
na de oorlog massaal hun geloof afzwoeren en bij de Partij
van de Arbeid gingen. Het betekende, na de bevrijding van
de oorlog, een tweede bevrijding. En mijn ouders hebben
er met volle teugen aan meegedaan. Mijn vader zat in de
gemeenteraad voor de PvdA,
werkte soms voor de VPRO
en werd steeds antiklerikaler.
Toch belandde ik in die katholieke kostschool, uit praktische overwegingen.»
HUMO Was er dan niemand
die jouw lot echt in handen
nam?
De Leeuw «Ik was een kind
dat van pleegouders naar
pleegouders verhuisde, vaak
vrienden van mijn overleden
vader en moeder. Die vrienden vormden een soort tribale band, waren humanistisch
geïnspireerd. Maar toch slaagde die gemeenschap er niet in
om mij een veilige en geborgen thuis te bieden. Eén van
mijn pleegmoeders heeft mij
‘Mijn afgod was
Johan Cruijff:
ik praatte
met hem, hij
verscheen in
mijn dromen
en uiteindelijk
ook op
klaarlichte dag’
21 JANUARI 2014
uur hun boekentas oppakken
met blutsen en builen?
en naar huis lopen – dat was
De Leeuw «Heel veel, ja (lacht).» soms nogal pijnlijk. De externen brachten ook brood mee
van thuis: daar was ik wel jaBetweterige jezus
loers op. Cadeautjes of snoep
kreeg ik niet. Soms kreeg ik wat
HUMO Je poëzie, je schrijgeld. Maar alles was onduideven, je componeren en performen vinden in die vroelijk. Ik wist niet wat dat was,
ge jaren hun oorsprong? Op regelmaat. Nergens herkende
ik structuur – daar heb ik lang
je laatste cd ‘Beter als’ vóél
mee geworsteld.»
je dat er een man aan het
woord is die door het leven
HUMO Heb je ook van het
werd gelouterd. Er gaat een katholicisme helemaal
fragiele kwetsbaarheid en
niets opgestoken? Al was
tegelijk een grote dosis pohet maar een gevoel voor
geschiedenis en cultuur?
wer van uit.
De Leeuw «Blij dat je dat zo De Leeuw «Ik zag alleen maar
ziet. Aan de andere kant van de schijnheiligheid. De kostmijn werk, van alles wat ik doe, school leerde mij hoe het níét
zit een gat, een soort leegte die hoorde. Je moet wel beseffen
ik nog het best kan omschrij- dat mijn kostschool in het noorven als: ‘Het leven is zinloos en den van Nederland lag. Wat juleigenlijk ben je grenzeloos al- lie in Vlaanderen katholicisme
leen.’ Twee volstrekt logische noemen – de zuidelijke soort –
constateringen waar ik ook wel is troost, is Maria – genereus,
met volle borsten en moederde schoonheid van inzie.
»Juist omdat het leven zin- lijke warmte en geborgenheid.
loos is, krijg je de absolute vrij- De noordelijke variant is zonde,
heid om het in te vullen zoals schuld en die vervelende, betjij het wilt. Precies dáárom doe weterige Jezus. Een beetje een
ik alles zo goed mogelijk – dat sneue club, misschien wel érger
is goed voor mezelf en hopelijk nog dan het protestantisme.»
voor mijn omgeving. Ik stop al
mijn aandacht en liefde in wat ik Wijdbeens
doe, dat is belangrijk. Het is mijn
manier om met de zinloosheid HUMO Over naar muziek en
om te gaan. En die eenzaam- voetbal: twee dingen die
heid is ook iets waarvan je ge- voor de jonge Rick wél de
lukkig kunt worden – ik toch. moeite waard bleken. Je
Ik bedoel: vanuit het besef van meet bijna twee meter en
die niet-verbondenheid, wat de je bent zeer snel: de ideale
echte eenzaamheid uiteindelijk linksbuiten.
is, lukt het mij nu veel beter om De Leeuw «Was ik ook, hoor.
Voetbal werd een reddingsboei.
met de ander om te gaan.»
Het was zowat het enige wat ik
HUMO Uiteindelijk voed je
op kostschool echt graag deed.
jezelf op?
De Leeuw «Zonder meer. De Maar op mijn zestiende had ik
wereld vertelt je een verhaal en wel door dat een carrière bij
het is aan jou om uit te maken Ajax er niet in zat. Mijn afgod
wat je van dat verhaal oppikt en in die jaren was Johan Cruijff: ik
wat je ermee doet. Ik heb aan praatte met hem, hij verscheen
mijn jongensjaren een wonder- in mijn dromen en uiteindebaarlijke discipline overgehou- lijk ook op klaarlichte dag. Hij
den. Een discipline die mij voor troostte me en moedigde mij
chaos en zelfdestructie heeft aan: ‘Je kunt het, Rick.’ Op kostbehoed.
school zitten zonder droom is
»(Mijmerend) Op de lagere geen optie. Levensles: je kunt
school leerde ik graag. Maar je dromen maar beter vasthouop kostschool lukte niets. Wij den, zelfs tegen beter weten in.
waren verdeeld in externen – zij Zonder dromen wordt het ledie niet op school bleven slapen ven een armetierige bedoening.
– en internen, zoals ik. Iedere »Ik fantaseerde op kostdag zag ik die externen om vier school een soort radiofonisch
commentaar bij alles wat ik
deed: ‘Rick de Leeuw aan de
bal… De Leeuw rukt op… Gaat
De Leeuw schieten? Jáááá! En
gooooooooal!’ Maar ook: ‘Rick
de Leeuw trok zijn jasje wat
strakker en liep vervolgens
zelfbewust de eetzaal binnen.’
Voortdurend werd ik door een
fictieve cameraploeg gevolgd.
Ik dacht in de derde persoon
over mezelf: ‘Hier in dit bed,
in deze chambrette, sliep Rick
de Leeuw vroeger. En daar
stond zijn boekentas.’ Ik was
de hoofdrolspeler in mijn eigen leven en creëerde daarmee
een onneembare vestingmuur
tussen mezelf en de werkelijkheid.»
HUMO Uiteindelijk zou je je
voetbaldroom ruilen voor
die van de muziek.
De Leeuw «Dat gebeurde op
mijn zestiende, toen ik in Paradiso in Amsterdam The Jam
zag, met hun voorman, Paul
Weller. Mijn hemel! Ik werd ter
plekke van mijn paard gebliksemd. Ooit Paul Weller kunnen
zijn! Meteen diende Cruijff op te
krassen (lacht).»
HUMO Had je een muzikaal
verleden?
De Leeuw «Helemaal niet.
Dylan, Elvis, The Beatles, dat
zei mij vroeger niets, muziek
was voor jongens die niet konden voetballen. Op woensdag
had je een half dozijn gozers
die bij de pick-up platen zaten
te draaien. Beetje sneue gasten
waren dat, die platenjongens.
Maar The Jam, dát was andere koek.»
HUMO Wat trok je zo aan in
The Jam? Was dat de magie
van de pure muziek of die
van het live performen?
De Leeuw «Ik zag muziek, net
als voetbal, als een fysieke ervaring. Een manier om jezelf
te uiten. Ik speelde geen instrument, ik wist niet wat zingen was. Maar ik zat boordevol
emoties, frustraties en energie.
En dát wilde ik op het publiek
loslaten.»
HUMO Het klassieke jongetje
wordt, zo wil het cliché, een
rockster voor de wijven, de
drugs en de rock-’n-roll.
De Leeuw «Dat was het niet
voor mij. Ik wilde de man in
HUMO / 49 Rick de Leeuw
Nederlands met ballen
HUMO De voorbije maanden
was je op Radio 1 te horen
in ‘Het hol van de leeuw’.
De Leeuw «Het was een ontdekking om te merken hoezeer ik gehecht ben aan zowel
de Vlaamse als de Nederlandse muziek. De missionaris in
mij kwam tot leven: ik wilde graag dat Vlaanderen artiesten als Maarten van Roozendaal, Daniël Lohues of
Willy Alberti leerde kennen.
50 / HUMO
Het programma deed me ook
beseffen hoeveel ik zelf aan de
muziek te danken heb. In Nederland is er de laatste week
van het jaar traditiegetrouw
‘Top 2000 a gogo’ op televisie. Daarin werd dit jaar aandacht besteed aan de Tröckener Kecks, en voor het eerst in
jaren voelde ik een soort van
trots voor die band in me opwellen. Terwijl ik de Kecks lange tijd als een schaduw uit het
verleden had gezien.»
HUMO In Vlaanderen vallen de rockhelden van weleer bij bosjes: Fons Sijmons, Patrick De Witte,
Paul Despiegelaere van The
Machines. In Nederland had
je Herman Brood. Maar jij
hebt duidelijk het eeuwige
leven. Heeft het te maken
met waar je het daarnet al
over had: discipline?
De Leeuw «Ik denk het. Drugs
heb ik nooit gebruikt, ik behoorde eerder tot de drinkersclub. Coke vond ik onnozel.
Waarom zou ik dat gebruiken?
Ik had al energie en zelfverzekerdheid te veel. Hetzelfde met
wiet. Als je je brein benevelt,
kun je toch niet echt genieten
van je concert? Optreden was
voor mij boven alles een lichamelijke aangelegenheid. En die
wilde ik ten volle ondergaan,
zoals een voetbalwedstrijd.
»Toen de Kecks in 2001 stopten, had ik mij voorgenomen
om nooit meer muziek te maken. Tijd voor iets nieuws! Voor
poëzie, voor televisie, voor
schrijven. Ik had het gevoel dat
ik mezelf een nieuw hoofdstuk
moest gunnen. Een nieuwe
band beginnen was geen optie: beter dan de Kecks kon ik
toch niet, die strijd zou ik gegarandeerd verliezen. Klaar. Iets
anders!
»Via ‘De laatste show’ leerde
ik Jan Hautekiet kennen en die
vroeg mij ’ns op het podium, bij
vrienden van hem. Alleen piano
en zang. Meteen voelde ik: dit
is een nieuwe weg. Het concurreerde op geen enkele manier
met wat ik bij de Kecks gedaan
had. Jan deed mij inzien dat ik
in het theater niks had aan
waar ik vroeger goed in was –
wijdbeens, op de rand van het
‘Toen ik Thé
Lau leerde
kennen, werd
er nauwelijks
rock in het
Nederlands
gemaakt. Wij
hebben het
vocabulaire
moeten zoeken dat bij de
Engelse rock’n-rollattitude
paste.’
‘Jan Hautekiet
heeft mij doen
inzien dat ik
in het theater niks had
aan waar ik
vroeger goed
in was – wijdbeens, op de
rand van het
podium, microfoon in de
vuist een zaal
opzwepend
toezingen.’
Het lieve leven en hoe het te lijden
de spotlights zijn, de kerel
die wijdbeens op een podium
staat en zijn lied in de microfoon schreeuwt. Vol overgave, totaal, superieur. Met aan
zijn voeten het bewonderende
publiek. Zo’n ster zijn, dat was
mijn nieuwe droom. Performen! De opwinding. De adoratie.»
HUMO Iets wat je uiteindelijk allemaal zelf ten deel
zou vallen: Tröckener Kecks
was boven alles een liveband en straalde diezelfde
onoverwinnelijke kracht
van de messiaanse performer uit.
De Leeuw «Alleen als toeschouwer maak je dat goddelijke moment mee. Als je zelf op
het podium staat, ben je vooral
bezig met een monitor die je
niet goed genoeg hoort, of het
volume van de gitarist dat te
hoog of te laag staat. Je beseft
niet wat je bij de toeschouwer
teweegbrengt, welke emoties
je veroorzaakt. Je gaat op in
wat je aan het doen bent, je
bent bezig met licht, klank en
niet vals zingen (lacht). Je bent
een doener en de rest trekt aan
jou voorbij.
»Cruijff besefte ook niet half
welke poëzie hij bij sommige
kijkers inblies. Hij wilde de tegenstander dribbelen en scoren. Punt. Je kunt niet de twee
tegelijk zijn: én de door poëzie
vervulde toeschouwer, én de
nuchtere Cruijff. Of Paul Weller. Wat wij bijzonder vinden
aan Cruijff, zijn dingen die voor
hem doodgewoon zijn. Cruijff
weet niet beter. Want: hij is iedere dag Cruijff. En ik was iedere avond Rick de Leeuw.»
podium, microfoon in de vuist
een zaal opzwepend toezingen. Nul. Toen dat doordrong,
opende zich een totaal nieuwe wereld. Jan en ik hebben samen honderden theateroptredens gedaan. Hij heeft voor een
nieuwe muzikaliteit gezorgd,
een nieuwe toon. En daar ben
ik hem dankbaar voor.»
HUMO Wie is, buiten Jan
Hautekiet, echt belangrijk
geweest in je muzikale
ontwikkeling?
De Leeuw «Thé Lau, van The
Scene. Ik heb zijn eerste platen geproduceerd, ‘Rij rij rij’,
‘Blauw’ en ‘Open’. En hij produceerde de platen van de Kecks.
Thé had een soort donkerte
over zich, in zijn teksten, in zijn
muziek, in alles. Als producer
heb ik vooral die donkerte gevat en opgepoetst, tot ze ging
glimmen en magisch werd.
»Toen ik Thé leerde kennen, zo’n dertig jaar geleden,
werd er nauwelijks rockmuziek in het Nederlands gezongen. Maar Thé wilde dat wél.
En ik ook. Wij hebben het vocabulaire moeten zoeken dat
paste bij de van oorsprong Engelse rock-’n-rollattitude. Dat
maakte Thé voor mij tot een
zeer belangrijke sparringpartner. ‘Nu of nooit’, ‘Met hart en
ziel’, ‘Blauw’, ‘Iedereen is van
de wereld’: dat waren nummers waarin Nederlands gezongen rock plotseling geloofwaardig werd. In België
zijn Noordkaap, Gorki en De
Mens hetzelfde pad ingeslagen. Zij hebben dat idioom uitgebreid, overgenomen, klanken toegevoegd, waardoor het
mainstream werd. Het ging
boven alles om geloofwaardigheid: die was er als vanzelf
bij Engelstalige bands, en niet
bij Belgische of Nederlandse
groepjes.»
HUMO Vlaamse bands
stonden in die tijd echt
schuchter op het podium.
Het was de lef die ontbrak.
De Leeuw «En lef was nou net
wat ik wilde. Als ik in het Engels zong, had ik het gevoel
een toneelstukje op te voeren.
Het móést in het Nederlands.
Maar dat Nederlands moest
herkneed worden tot… het attitude kreeg.»
HUMO Levensles?
De Leeuw «Probeer te worden
wie je bent.»
NR 3829 | 04
‘Waarom zou ik coke
gebruiken? Ik had
al energie en zelfverzekerdheid te veel’
Koffer in de hand
HUMO Terug naar de man
van 43 die van het 11-jarige
jongetje in hem af wou. Je
hebt ongetwijfeld al ’ns
gedacht: ‘Hoe zou het met
mij zijn gelopen als ik tot
voorbij mijn twintig in een
warm en harmonieus gezin
was opgegroeid?’
De Leeuw «Daar kun je alleen
maar naar gissen. Ik vind het
ook niet zo relevant. Het is zeker
‘Beter als’ is
geen denkoefening die ik vaak
uit bij PIAS.
op mezelf loslaat. Misschien
Rick de Leeuw zou ik geschiedenis zijn gaan
studeren – daar had ik als jontourt langs
gen veel belangstelling voor. Of
de theaters
misschien ook niet, wie zal het
met ‘Beter
zeggen. Met het verleden moet
als’ en ‘Open
je afrekenen voor het je wurgt.»
geest’. Voor
HUMO Je huwelijk is
de speellijst:
uiteindelijk op dat verknipte
rickdeleeuw.
verleden stukgelopen.
nl.
21 JANUARI 2014
De Leeuw «En dat was pijnlijker dan ik had vermoed. Je
bent vader, echtgenoot, kostwinner, buurman; een heel
netwerk, een hele structuur
waar je uitstapt. Dat moet je
allemaal weer opbouwen. Alsof je één graszode wilt uitrukken, maar daarbij het hele gazon verwoest. Dan moet je de
zaak omploegen, harken, inzaaien en hopen dat er nieuw
gras groeit. En het duurt jaren
voor je kan zeggen: ‘Ha, daar
ligt weer een mooi gazonnetje.»
HUMO Waarop is het
stukgelopen?
De Leeuw «Ik moest mezelf
herdefiniëren. Zelf het stuur in
handen nemen. Ik ben niet een
totaal ander mens geworden.
Maar de basis was te wankel.
Die basis is nu steviger, hechter.»
HUMO Welke levenslessen
zou je na al die emotionele
en andere avonturen willen
doorgeven aan de jonge
generatie?
De Leeuw «Ken je het gedicht
‘De grijsaard en de jongeling’?
(Declameert) ‘Groots en meeslepend wil ik leven / Hoort ge
dat, vader, moeder, wereld,
knekelhuis!’ Het is van Marsman. Een oude man geeft een
jongen wijze lessen. Een hele
lijst van goede raad passeert
de revue. Maar de jongen slaat
het allemaal vrolijk in de wind,
vastbesloten zijn eigen fouten
te maken: ‘Zonder zich te beraden / stapt hij de deur uit,
helder en zonder vrees’. Schitterend!
»Waarmee ik zeggen wil dat
de beste raad van een vader
aan zijn zoon is: zoek het zelf
maar uit en probeer daarbij een
vriendelijk mens te zijn voor je
omgeving. Het is natuurlijk een
gigantische open deur die ik nu
ga intrappen maar: denk zéér
goed en lang na vóór je jezelf
geweld aandoet of verloochent. Voor de lieve vrede en
de goede gang van zaken kan
het nuttig zijn wat water bij de
wijn te doen, maar als het om
je zelfrespect gaat, mag je niet
buigen. Nooit.
»Zoals mijn goede vriend
Stijn Meuris zingt: ‘Zou een
heel klein beetje oorlog soms
niet beter kunnen zijn?’ Niets
zo mooi als de wereld na een
regenbui. De dingen moeten
af en toe worden schoongespoeld. Als het onweer te lang
in de lucht blijft hangen zonder
los te barsten, word je een onrustig mens. Ik heb veertig jaar
lang uit een tas geleefd. Mijn
huis was waar ik mijn koffer
neerzette. Ik logeerde bij Jan en
alleman. Suitcase in my hand.
Nooit had ik het gevoel: dit is
thuis, zelfs niet in mijn eigen
huis. Nu pas heb ik die thuis gevonden, in Amsterdam, waar ik
samen met mijn oudste zoon
woon en waar mijn jongste
zoon halftijds zijn thuis vindt.
Mijn huis. Als ik daar iets zoek,
vind ik het meteen. Had ik
vroeger nooit.
»(Mijmerend) Ik bracht de
jongens iedere ochtend naar
school, haalde ze om twaalf
uur weer op, maakte tosti’s
klaar, bracht ze tegen halft wee
weer naar school en haalde ze
om vier uur op. Alle dagen dezelfde route. Wel, bij iedere rit
moest de éne mij iets aanwijzen dat de andere nog niet had
opgemerkt. De kleur van een
gevel, een opschrift, een nieuwe deur, een gebroken ruit,
noem maar wat. Leer observeren. Loop niet als een zombie
door het leven maar kijk om je
heen. En dat déden ze. Heel tof
om te zien.»
HUMO Wat is het
sleutelwoord in je leven?
De Leeuw «Angst. Kijk, we
hebben net een project achter
de rug, ‘Te gek’, waarin we met
vier jonge, demente patiënten
zijn gaan fietsen, Mont Ventoux
en Alpe d’Huez op. Zeer indringende trip was dat. Het waren
mannen van rond de vijftig,
toevallig ook mijn leeftijd, die
in enkele maanden tijd hun leven hadden zien wegsmelten.
Functioneerden plots niet
meer, raakten hun baan kwijt,
hun sociaal netwerk brokkelde
af, hun zelfbeeld verkruimelde.
Mannen met kinderen, vaak.
’t Was allemaal te vroeg gekomen, te snel… Meedogenloos.
Ze leven met een angst voor
wat nog komen gaat en tegelijk leven ze zo intens. Het was
inspirerend en confronterend
tegelijk. We moeten uiteindelijk allemaal onze angsten leren
overwinnen.»
HUMO Welke angsten?
De Leeuw «We hadden het er
al over: zinloosheid, eenzaamheid, existentiële angsten allerhande. En die moet je – toch
weer een levensles – omarmen
om ze kwijt te raken.»
HUMO If you want to beat
the devil, you have to join
him?
De Leeuw «Nee, want dan
sluit je een pact met de duivel.
Je moet de duivel in de ogen
kijken, dát bedoel ik. Vooral je
angsten niet ontkennen. De
duivel die je niet in de ogen
durft te kijken, díé is de baas
over jou. Dat is de les.»
HUMO En die les knoop ik
diep in de oren. Bedankt,
Rick.
HUMO / 51

Download Report