We kunnen echt wat doen om de aarde weer gezond te

DE KRACHT VAN WETENSCHAP EN TECHNOLO GIE
ACADEMY® MAGAZINE
We kunnen echt wat doen om de
aarde weer gezond te maken
dr. André Kuipers
ESA-astronaut André Kuipers heeft tot twee keer toe vanuit de ruimte de immense schoonheid van de
aarde ervaren. Elf dagen in 2004 en maar liefst 193 dagen lang tussen 21 december 2011 en 1 juli 2012.
“Tegelijk heb ik met eigen ogen kunnen waarnemen hoe kwetsbaar onze planeet eigenlijk is en wat de
grootste bedreigingen zijn.” Hij wil mensen en ondernemingen laten zien dat innovatieve technieken en
maatregelen om het tij te keren echt werken en zij daar zelf veel aan kunnen doen.
Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Copyright: ESA/NASA
“
W
het water warmer en zuurder, waardoor
anneer ik vanuit de ruimte al
weer koraalriffen afsterven en de vissen hun
die lichtjes op aarde zie is dat
kraamkamer verliezen.”
een prachtig gezicht, maar het
toont meteen de voortschrijdende verstede Tij keren
lijking aan. Van grote hoogte zijn niet alleen
bosbranden en de gevolgen van kaalslag en “Tegelijk wil ik benadrukken dat wereldwijd
erosie te zien, maar is ook de werkelijke om- ondersteunde maatregelen wel degelijk het
vang van ontboste gebieden goed waarneem- tij kunnen keren”, aldus Kuipers, die zijn stelling met twee voorbeelden uit het recente
baar als lichte plekken in het groen. Ook de
patronen van wegen en kanalen die zijn aan- verleden illustreert. In de jaren tachtig bedreigde zure regen vooral onze naaldbossen.
gelegd en gegraven om het hout af te voeren
Door de invoering van rookgasontzwavezijn vanuit de ruimte goed te zien”, vertelt
lingsinstallaties bij elektriciteitscentrales en
André Kuipers.
raffinaderijen zijn emissies van zwaveldioxi“Door mijn ruimtereizen ben ik me in sterke- de gedaald, wat tot een enorme afname van
re mate dan daarvoor bewust gaan bezighou- zure regen en vertraging van de bodemverzuring heeft geleid. “Ook het gat in de ozonden met milieu en duurzaamheid en besloot
laag is een stuk kleiner geworden, doordat
ik aandacht te vragen voor de kwetsbaarheid
van de aarde. Als ambassadeur van het We- wereldwijd drijfgassen in spuitbussen zijn
reld Natuur Fonds, maar ook door op tele- verboden. We kunnen dus echt wat doen!
visie – zoals in de NTR-serie ‘André op aar- Wanneer we weten wat er aan de hand is, kunnen en moeten overheden maatregelen nede’ – en tijdens lezingen kan ik mensen nog
men.” Kuipers ziet nog een lichtpuntje. “We
bewuster te maken van de rol die zij daarin
spelen”, zegt Kuipers. Door menselijke activi- zijn al veel bewuster dan vroeger. Toen sprak
teiten als het verbranden van fossiele brand- niemand over groene stroom, hout uit duurzaam beheerde bossen en elektrische auto’s.
stoffen, het kappen van bossen en agrarische
en industriële activiteiten stijgt de concen- Nu zijn er keurmerken voor ‘goed’ hardhout
tratie aan broeikasgassen in onze atmosfeer. (FSC), zodat geen tropische woudreuzen
meer hoeven te worden geveld, en duurzaam
De klimaatverandering die daarvan volgens
gevangen vis (MSC), waardoor soorten niet
wetenschappers het gevolg is, veroorzaakt de
meer uitsterven. Biologische producten zijn
opwarming van de aarde. “Daardoor smelten
veel vaker in de supermarkt te vinden. De
de poolkappen, stijgt de zeespiegel en wordt
De turquoise wateren van de Cariben
94
95
KLM is voorzichtig begonnen met vliegen
op biobrandstof en ook andere bedrijven
zien in dat het publiek wil dat ze duurzaam
opereren. Nieuwe technologieën kunnen het
evenwicht met de natuur herstellen. Het is
een langzaam proces, maar het komt op gang.
Het publiek kan nog meer doen door te kiezen voor het eten van minder vlees (veeteelt
draagt voor een groot deel bij aan de uitstoot
van broeikassen en vereist enorme hoeveelheden land en water), groene energie en elektrisch rijden. Dat laatste is nu nog niet altijd
praktisch, doordat er weinig oplaadpunten
zijn, maar straks zijn er wegen die ervoor zorgen dat batterijen van elektrische auto’s zich
tijdens het rijden vanzelf opladen. Geleidelijk aan komen er steeds meer slimme ideeën.
Hopelijk op tijd”, zegt Kuipers.
André op aarde
Voor de driedelige documentaire reeks ‘André op aarde’ heeft Kuipers bedreigde plekken bezocht, die vanuit de ruimte diepe indruk op hem hebben gemaakt. “In de eerste
aflevering heb ik de weg van het vlees in Brazilië gevolgd. In een enorm gebied naast de
Amazone, Cerrado, heeft al tachtig procent
van de oorspronkelijke bebossing plaatsgemaakt voor weilanden en landbouwgrond
,waar boeren soja en mais telen. Dat betekent
verplaatsing van de veeteelt naar het Amazonewoud. Doordat het Westen en China
ACADEMY® MAGAZINE
DE KRACHT VAN WETENSCHAP EN TECHNOLO GIE
Zonlicht op de aangekoppelde Sojoez en het Progress vrachtschip; West-Europa slaapt
96
97
DE KRACHT VAN WETENSCHAP EN TECHNOLO GIE
ACADEMY® MAGAZINE
deze producten afnemen voor veevoer in eigen land, zorgen zij er mede voor dat de oerwouden verdwijnen. Vanuit de ruimte kun je
de gevolgen zien, maar om de veranderingen
goed bij te kunnen houden zijn satellietbeelden nodig. In Brazilië houdt de overheid met
behulp van satellieten in de gaten of de boeren zich houden aan de verplichting twintig
procent van hun land in natuurlijke staat te
houden, hoeveel bos verdwijnt en waar illegaal of legaal wordt gekapt; 75 procent van
de Braziliaanse CO2 uitstoot komt van houtkap.”
“Als iedereen gaat leven als
de gemiddelde Nederlander,
hebben we 3,5 aardbol nodig.
En die hebben we niet.”
is gesmolten, stijgt de zeespiegel wereldwijd
met wel zeven meter. In de documentaire
heb ik Groenland naast New York gezet, waar
de kans op overstromingen en orkanen dramatisch toeneemt door het verdwijnen van
de ijskap, maar de bevolking er rustig op los
blijft consumeren.”
Overbevolking
De prachtige nachtelijke lichtvlekken die
vanuit de ruimte te zien zijn op aarde, wijzen
in werkelijkheid op de overbevolking van
de planeet en het feit dat de leefstijl van een
groot deel van de mensheid niet in evenwicht
is met zijn natuurlijke omgeving. De hoge
CO2-concentratie veroorzaakt stijging van
de zeewatertemperatuur en de zeespiegel en
verzuring van het water. Daardoor verbleken
de koralen, waardoor vissen hun kraamkamers kwijtraken. “Jakarta in Indonesië groeit
jaarlijks met een miljoen inwoners, maar er is
geen goede infrastructuur en riolen ontbreken. Dat leidt tot enorme vervuiling en een
groot menselijk drama. Op Bali zorgen de
toeristen voor een enorme berg plastic afval,
waarvoor geen goede oplossingen zijn. Voor
de serie heb ik ook gekeken op de Komodoeilandengroep bij Indonesië, een beschermd
gebied dat bekend staat om de grote varanen en waar koralen er nog uitzien zoals het
hoort. We zien aan de andere kant dat haaien
worden bedreigd met uitsterven door overbevissing voor haaievinnensoep.”
Vanuit de ruimte is met het blote oog niet
te zien hoe snel het ijs op Groenland smelt.
Satellieten kunnen dat wel. Kuipers: “Toen ik
zelf op de ijskap stond, zag ik het smeltwater.
De gletsjers wijken snel. De gevolgen van de
mede door onze overconsumptie en de daarmee gepaarde uitstoot van broeikasgassen
veroorzaakte klimaatverandering treffen in
de eerste plaats de inheemse bevolking. De
Inuit moeten hun sledehonden wegdoen omdat er te weinig sneeuw is om overheen te
lopen. Aan de andere kant kunnen ze straks
Jeugd en techniek
groente telen en fossiele brandstoffen en
mineralen uit de nu nog te harde bevroren “Tijdens spreekbeurten vertel ik een exotisch
en spannend verhaal over mijn ruimtegrond halen. Als de hele Groenlandse ijskap
98
vluchten, maar de gevolgen van ons gedrag
voor het milieu op aarde neem ik daarin
mee. Achteraf zeggen mensen vaak dat ze
niet wisten dat het zo erg is. Daarom moet
de bewustwording beginnen bij de jeugd,
die ik door te vertellen over de ruimtevaart,
tevens enthousiast probeer te maken voor
techniek en wetenschap. Ik heb me daarom
ingezet voor het Techniekpact dat is gesloten
door de overheid, het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen, met het doel het imago
van het technisch onderwijs te verbeteren en
meer jongeren aan te trekken. Dat moet onder meer ook leiden tot meer stageplaatsen,
fondsen om lesprogramma’s te financieren
en leerkrachten in het primair onderwijs die
van de noodzaak overtuigd raken om techniek een belangrijk onderdeel van de lessen
te maken.”
Positieve ontwikkelingen genoeg, maar
een kanttekening maakt Kuipers nog: “Ik
hoop dat ze opwegen tegen de enorme bevolkingsgroei in de wereld. Als iedereen gaat
leven als de gemiddelde Nederlander, hebben we namelijk 3,5 aardbol nodig. En die
hebben we niet.”
Dr. André Kuipers, in 1987 afgestudeerd
als arts aan de Universiteit van Amsterdam, is een Nederlands ruimtevaarder
van de Europese Ruimtevaartorganisatie
ESA. Hij heeft twee ruimtereizen gemaakt
en is inmiddels een aantal malen onderscheiden. In 2004 werd hij benoemd tot
Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
De tweede Koninklijke onderscheiding
kreeg hij in oktober 2012 in zijn woonplaats Vijfhuizen, bij welke gelegenheid
hij Ridder in de Orde van de Nederlandse
Leeuw werd. Dezelfde die dag werd hij
ereburger van Haarlemmermeer. Op 3 juli
2013 ontving Kuipers uit handen van de
Russische president Vladimir Poetin de
Orde van de Vriendschap. Op 30 april 2013
bekleedde André Kuipers het ambt van
Wapenkoning tijdens de inhuldiging van
Koning Willem-Alexander in de Nieuwe
Kerk in Amsterdam. Sinds 28 februari 2013
is André Kuipers benoemd tot ambassadeur voor het Techniekpact. Hiermee wil
het kabinet meer jongeren verleiden om
een techniekopleiding te volgen.
[email protected]
Tibet Himalaya: Het dak van de wereld, het Himalaya-gebergte
99

Download Report