Groenkrant 2014 - Camminghaburen

Groenkrant 2014
Leeuwarden doet groen
3
5
7
9
10
12
13
15
17
Iedereen
profiteert van
een groen
Leeuwarden
De gemeente Leeuwarden wordt steeds groener, daar word ik blij van.
Een groenere en eetbare gemeente krijgt steeds meer vorm. In 2015 is
Leeuwarden al Hoofdstad van de Smaak en in 2018 Culturele Hoofdstad
van Europa; beide thema’s waarmee we groen en eetbaar willen versterken. En dat doen we samen met u! Wat in 2011 begon met een handjevol
initiatieven van bewoners, is razendsnel uitgegroeid tot wel zestig projecten. Ik ben blij met uw enthousiasme en gedrevenheid. In deze Groenkrant leest u wat we samen allemaal doen op het gebied van groen in de
gemeente Leeuwarden.
Een eetbare en groene leefomgeving is allesomvattend, iedereen kan er aan bijdragen.
Misschien klinkt dat hoogdravend, maar ik geloof het echt. Samen werken aan groen
heeft alleen maar voordelen. We delen kennis, ontmoeten elkaar, stimuleren de regionale economie, innoveren, benutten braakliggende terreinen, verfraaien onze omgeving en verkopen regionale producten. Iedereen wint!
18
19
Iedereen profiteert van
een groen Leeuwarden
“Geef natuur de ruimte,
de rest komt vanzelf”
Groen beter benutten
voor gezondheid
“Gemeente ondersteunt uw
groene en eetbare initiatieven”
Mijn tomaten komen
van het dak
Bewonersinitiatieven in de
gemeente Leeuwarden
Zelf groenten oogsten bij
stadsboer Gosse Haarsma
De Hoftuinen:
van en voor de wijk
“2015 wordt een prachtig,
smaakvol jaar”
“Nog groenere
gemeente in 2018”
Gemeente Leeuwarden
doet groen
Leren luisteren naar de natuur
Doarpstún Snakkerburen:
groen en sociaal succes
Groene schoolpleinen:
leerzaam én leuk
Groen wonen en verbouwen:
Nog nooit zo goedkoop
Grof tuinafval
Ik geloof dat in 2020 twintig procent van
alle groente, fruit, vlees en vis uit onze
eigen regio kan komen. Best ambitieus,
maar dat zijn we ook in onze gemeente.
Nederland heeft een gunstig klimaat en
goede landbouwgrond. Zonde om die
kansen onbenut te laten. Ik merk dat er
in de gemeente Leeuwarden veel animo
is voor een groene aanpak. Misschien
juist omdat iedereen vanuit zijn eigen interesse ermee aan de slag kan. Laten we
deze behoefte grootschalig aanpakken en
de komende jaren een flinke slag slaan.
meer groen, bijvoorbeeld door verloren gebiedjes aantrekkelijker te maken.
Met uw hulp gaan we voor een schone,
groene en eetbare gemeente. In deze
krant leest u over allerlei inspirerende
voorbeelden uit de hele regio. Ik hoop
dat u hierdoor zin krijgt om ook aan de
slag te gaan en van Leeuwarden een nog
mooiere gemeente maakt. Doet u mee?
We hebben in de gemeente Leeuwarden
meer dan 40.000 bomen en een prachtige binnenstad. Toch zie ik graag nog
Wethouder Duurzame Ontwikkeling
en Wonen
Met vriendelijke groet,
Isabelle Diks
Colofon
Uitgave van:
Gemeente Leeuwarden
I: www.leeuwarden.nl
T: 14 058
Oplage:
59.330 exemplaren
Tekstredactie:
Gemeente Leeuwarden en &Teksten
Druk:
Hoekstra Krantendruk Emmeloord
Juni 2014
Verzorgd door:
Beeldredactie:
Gemeente Leeuwarden
I: www.ettmedia.nl
T: 050 313 76 00
Concept en vormgeving:
ETT Media en Skitter
Overname van artikelen is alleen toegestaan mits de
gemeente Leeuwarden hier toestemming voor heeft
gegeven. ETT Media en de gemeente Leeuwarden
zijn niet aansprakelijk voor fouten en/of omissies
in deze krant.
3
“Geef natuur de
ruimte, de rest
komt vanzelf”
“Een stad kan niet functioneren zonder groen. En we
zijn met z’n allen verantwoordelijk voor onze leefomgeving. Moeder Natuur kan zich heel goed aanpassen,
maar we maken het haar wel moeilijk”, zegt ecoloog
Wout Veldstra.
aan mee. “Met het project willen we mensen wijzen
op de vele nadelen van verstening in tuinen. Op stenen komt geen enkele leefvorm af, daarmee drukken we de natuur weg. In 2015 organiseren we met
Hogeschool Van Hall Larenstein en Wageningen
University allerlei activiteiten om deze boodschap te
verspreiden en verstening tegen te gaan.”
Minder stenen
Volgens Wout kunnen we allemaal eenvoudig ons
spreekwoordelijke steentje bijdragen aan de natuur
door minder stenen in onze tuin te gebruiken. “Verstening van tuinen is een serieus probleem: de stenen houden warmte vast, waardoor warmte in steden langer blijft hangen. Bomen verdampen vocht en
verkoelen de stad, maar door bestrating verdwijnen
er steeds meer bomen uit tuinen. Dan gaat het dus
dubbelop. En dan is er nog het veranderende klimaat.
Buien zijn tegenwoordig vaak heftiger. Het water
stroomt dankzij de stenen te snel in het riool, dat
overbelast raakt. Het riool vergroten? Dat kan, maar
dat is ontzettend duur en symptoombestrijding. Ik
vergroot liever het absorptievermogen van een stad
door meer groen, bijvoorbeeld in uw tuin of op uw
dak.”
Leven in uw tuin
Divers en veel groen is belangrijk voor mensen,
maar uiteraard ook voor dieren. Wout vindt dat allerlei diersoorten het buiten stedelijke gebieden nog
zwaarder hebben dan in de stad. “Verstening is een
probleem, maar al die landbouwgrond is ook niet
het toonbeeld van biodiversiteit. Egeltjes hebben buiten de steden nog maar weinig plekjes om weg te
kruipen, dus ondernemen ze een gevaarlijke tocht op
zoek naar groene tuinen. Veel vogelsoorten, zoals aalscholvers, eksters en merels, zien we tegenwoordig
wel meer in steden. Deze diersoorten kunnen zich
uitstekend aanpassen. Het zegt ook iets over uw tuin:
veel vogels is een uitstekend teken. Ga eens bewust
kijken wat er in uw tuin gebeurt. Als u er goed op
let, gaat u vanzelf genieten van al dat leven. Gebeurt
er weinig? Met meer en verschillende soorten groen
komen de dieren vanzelf op uw tuin af.”
Wout werkt al twintig jaar voor de gemeente Groningen, waar hij het ecologisch beleid heeft opgebouwd.
Dit beleid is gericht op een zo goed mogelijke wisselwerking tussen de natuur en mensen. Tegenwoordig is
hij ook verbonden aan de gemeente Leeuwarden. “In
de gemeente Leeuwarden zijn veel mensen goed bezig met de natuur, maar de samenhang ontbreekt een
beetje. Eén van mijn taken is het opstellen van een ecologische groenkaart, zodat duidelijk wordt wat er in de
gemeente gebeurt en waar de natuur hulp kan gebruiken. Een verbeterpunt is bijvoorbeeld het benutten van
al het water in de wijken, dorpen en het buitengebied.
Ik zie graag meer zachte oevers met beplanting en verbindingen tussen verschillende waterwegen.”
Project Steenbreek
Samen met andere ecologen is Wout het landelijke
project Steenbreek gestart. Leeuwarden doet hier ook
5
Groen beter benutten
voor gezondheid
Tjisse Brookman van De Friesland Zorgverzekeraar en Karin de Ruijsscher van GGD Fryslân werkten
samen aan de workshop Bewegen in Groen voor de gemeente Leeuwarden. Beiden zijn vanuit
hun werk nauw betrokken bij groen en gezondheid. Hun conclusie? Buiten zijn is gewoon leuk én
gezond.
Makkelijke keuze
Groen voor iedereen
Karin helpt gemeenten bij het opstellen van gezondheidsbeleid. “Vanuit de GGD pleiten wij voor een integrale aanpak, waarbij de gemeente al haar mogelijkheden inzet voor een gezonde samenleving. Groen past
daar uitstekend bij. Gezonde keuzes moeten namelijk
ook makkelijke keuzes zijn: als de natuur bijvoorbeeld
tot aan de voordeur reikt, heb je al een mooie gezondheidsslag geslagen.” Voor kinderen is bewegen in het
groen bijvoorbeeld goed voor de motorische ontwikkeling. Maar natuur draagt niet alleen bij aan fysieke
gezondheid. “Alleen kijken naar groen is al goed, dat
vermindert stress. Uit een gezondheidsenquête van
GGD Fryslân blijkt bijvoorbeeld dat de meeste Friezen
in het groen goed tot rust kunnen komen.”
Tjisse en Karin vinden dat de gemeente Leeuwarden
goed bezig is met groen en gezondheid. Karin: “Leeuwarders hebben zo veel initiatieven gestart, ik stond
echt versteld.
Denk vanuit mogelijkheden
“Het zou mooi zijn als we een omslag kunnen maken
in onze denkwijze: van ziekte en zorg naar gezondheid
en gedrag”, vervolgt Tjisse. “Denk vanuit mogelijkheden. Bewegen is leuk en voorkomt problemen. Daarom
hebben wij er met ons programma Sport op Basisscholen mede voor gezorgd dat de gymnastiekleraar nog
steeds rondloopt op de basisschool, want die dreigde
te verdwijnen. Ook als u niet van sporten houdt, zijn
de mogelijkheden eindeloos. De tuin onderhouden is
leuk en goed voor de spieren. Gezond leven voorkomt
ziekte en zorg, en dit draagt bij aan het beheersbaar
houden van de zorgkosten.”
“In de workshop lieten we allemaal
gezonde, groene voorbeelden zien
aan organisaties”, vertelt Tjisse. “De
mogelijkheden zijn eindeloos, maar
ik houd het graag zo toegankelijk
mogelijk. Iemand die graag meer
buiten wil bewegen, adviseer ik
bijvoorbeeld om in de lunchpauze of
op een ander moment te wandelen.”
Hopelijk profiteren de zwakkere groepen in onze samenleving daar ook van. Vaak zijn het namelijk de actieve, vitale mensen die het voortouw nemen, terwijl
zij zich juist al prima redden. Ik vertrouw erop dat de
gemeente rekening houdt met ál haar inwoners. Ook
ouderen hebben baat bij een groene omgeving. Dit
vermindert namelijk de opwarming van de bebouwde
omgeving, waardoor bewoners tijdens een hittegolf
minder last hebben van warmtestress.” Af en toe een
ommetje maken om aan de hitte te ontsnappen, helpt
volgens Tjisse ook. Als echte wandelliefhebber gaat hij
er maar wat graag op uit.
“Ik kan iedereen aanraden om meer te wandelen. Weinig inspanning, maar zeker gezond. Lekker in de natuur, gezellig met anderen: heerlijk!”
Hoe denken mensen
over de natuur?
Hoogleraar Agnes van den Berg voerde in opdracht van De Friesland Zorgverzekeraar een
grootschalige publieksenquête uit. Enkele bevindingen:
99%
-
vindt het (een beetje) belangrijk dat
kinderen opgroeien met voldoende natuur in
de buurt
45%
-
zoekt dagelijks of wekelijks om gezondheidsredenen de natuur op
80%
-
denkt dat aanleg van meer natuur kan
leiden tot minder zorgkosten en arbeidsverzuim
79%
-
denkt dat behandelmethoden in de
natuur een meerwaarde hebben ten opzichte
van behandelingen in een behandelkamer,
thuis of in de sportschool
7
“Gemeente
ondersteunt uw
groene en eetbare
initiatieven”
“Leeuwarders houden van groen, ze bedenken zó veel initiatieven. Ik zie ook steeds
meer kleurrijke geveltuinen en boomspiegels.” Een boomspiegel is de grond rond
de stam van een boom. Deze kunt u eenvoudig adopteren, zodat u er bloemen en
planten in mag zetten.
uw plannen bij de gemeente te melden.
U ontvangt dan tips en handige informatie. U moet bijvoorbeeld de tegels
en de grond bewaren. We denken graag
met u mee over de beste aanpak.”
Voor het adopteren van een boomspiegel geldt dezelfde werkwijze. “De
gemeente plaatst een speciale witte tegel bij de boomspiegel. Daarna kunt u
meteen aan de slag!” Sommige mensen
hebben op eigen initiatief al een boomspiegel geadopteerd. “Niet zo erg, maar
het kan gebeuren dat de gemeente alles in ‘uw’ boomspiegel weg schoffelt
omdat de witte tegel ontbreekt. Zonde
van al het harde werk! Wilt u een geveltuin aanleggen of een boomspiegel
beplanten? Laat het ons weten via telefoonnummer 14 058 of mail naar
[email protected].”
Uw geveltuin of boomspiegel
Groene daken
“Als uw voordeur aan de stoep grenst, verwijder dan gerust de eerste rij tegels voor
een geveltuin. Hiervoor heeft u onze toestemming niet nodig. Wel is het goed om
Gjalt ziet in de gemeente Leeuwarden
het liefst alleen maar groene tuinen en
“De gemeente biedt veel ruimte voor groene ideeën. Wilt u bijvoorbeeld
een stukje grond beplanten? Laat het ons weten, want er is veel mogelijk.
Van de openbare ruimte moet iedereen kunnen genieten.”
daken. “Groen heeft zo veel voordelen
voor mens en natuur, ook op uw dak.
Met een groen dak creëert u een gezonder leefklimaat, verkoeling in de zomer,
isolatie in de winter en zelfs zonnepanelen blijken efficiënter te werken op
de koele groene ondergrond. Bovendien
wordt het riool minder belast met regenwater.” Daarom is er een subsidie
beschikbaar voor de aanleg van een
groen dak. Neem contact op met de gemeente om te kijken of u hiervoor in
aanmerking komt.
Inspiratie nodig?
Kijk op:
www.eetbaarleeuwarden.nl
www.leeuwarden.nl/
leeuwardendoetgroen
www.leeuwarden.nl/bijen
“Mijn tomaten
komen van het dak”
“Vergroening van de gemeente Leeuwarden vind ik absoluut belangrijk. Ik heb weleens moeite met de omgekeerde richting, als het mooie stadsgroen bebouwd wordt”,
begint natuurliefhebber Agnes Ferwerda. Haar liefde voor groen bewijst Agnes met
haar ‘eetbare dak’. “Veel buren hebben een waslijn op hun platte dak, maar ik zag een
ruimte om planten, groenten en kruiden te kweken. Mijn dakmoestuin begon met sla,
maar inmiddels groeien er ook tomaten, courgettes, bietjes en kruiden als bieslook,
rozemarijn en tijm. Het is mijn eigen moestuinparadijsje.”
Agnes’ initiatief steekt buurtbewoners aan. “Ze vinden het leuk en sommigen volgen mijn voorbeeld. Met buurtkinderen wissel ik weleens wat zaadjes uit.” De mogelijkheden voor eetbaar
groen in de stad zijn niet beperkt tot de eigen tuin. Agnes: “Ga eens wildplukken. Zelf maak ik af
en toe vlierbloesemsiroop en brandnetelsoep, vers uit de omgeving gehaald. Erg leuk én lekker
om zo gebruik te maken van het groen in de stad.”
9
Vlinderberm
Canterlân
Legenda
De tweeënhalf kilometer lange vlinderberm Canterlân is
ontstaan in 1990 op initiatief
van de Wielenwerkgroep. Het
beheer van de vlinderberm
bestaat uit soortgericht ecologisch bermbeheer, zodat
er altijd voldoende nectaren waardplanten aanwezig
zijn voor vlinders en rupsen.
Naast vlinders profiteren ook
libellen, zoogdieren en vogels
van de vlinderberm.
01. Volkstuinen Troelstraweg
9
Vlinderberm
Canterlân
12
15
Snoep- en ontdektuin ‘
t Tûntsje
17
Buurttuin
Tjerk Hidde
35
Natuur in
de Binnenstad
02. Volkstuinen
Jelsumerbinnenpad
03. Volkstuinen
Vierhuisterweg
De Hofkerij
04. Volkstuinen Pollepaed
05. Doarpstún Snakkerburen
06. Educatieve bloeigaarden
07. Gezond schoolplein
9
Montessori
45
08. Vlindertuin Joh. Kolfplein
09. Vlinderberm Canterlân
Snoep- en
ontdektuin ’t
Túntsje
10. Belevingstuin
Middelsehiem
11. Volkstuin Bonifatiuspark
12. Snoep- en ontdektuin ´t
Op initiatief van een bewoonster van de Transvaalwijk is
een rommelig stukje groen
op de hoek van de straat omgetoverd tot speel- en moestuintje. Bessenstruiken, perenboompjes, rode bietjes,
radijsjes en wortelen in vierkante meterbakken moeten
de jongsten leren wat voor
lekkers de natuur allemaal te
bieden heeft.
Túntsje
13. Tuindag/Bakkie
14. Bakker Postma kruiden-,
1
bloementuin
4
3
15. Buurttuin Tjerk Hidde
16. Gezonde Buurttuin
2
Heechterp-Schier
5
17. Fragment ‘Natuur in de
6
binnenstad’
18. Eetbaar dakterras
8
Buurttuin
Tjerk Hidde
7
11
Buurttuin Tjerk Hidde is ontstaan op een voorlopig braakliggend schoolterrein, waarin
bewoners kunnen tuinieren,
recreëren, ontspannen en elkaar ontmoeten. De buurtbewoners houden de tijdelijke
aard van het terrein aan als
een van de uitgangspunten
voor de gewaskeuze, erg leerzaam!
44
benadering)
21. Moestuin Oranjehof
16
13
12
15
22. Bijenlint Spoorstraat
23. Schoolplein met
fruitbomen en kiwi’s
17
24. Pluktuin Vegelinstraat
20
18
25. Stadslandbouw
Schwartzenbergpad
19
22
21
23
24
25
26. Kindermoestuin ’t Hofje
27. Fruitbomen bij de
42
26
waterspeelplaats
27
29
28. Experimenteel verticaal
41
28
Wijkpanel Binnenstad zorgt
voor meer natuur in de binnenstad. Samen met bewoners, bedrijven en de gemeente realiseert het wijkpanel
onder andere de aanleg van
planten en bomen, geveltuintjes en nestgelegenheid voor
mussen en gierzwaluwen.
30
tuinieren
29. Leeuwarder TuinFuif
31
30. Buurttuin de Citrus
40
31. Volkstuinen Fier Fryslân
45
32. Vlindertuin Nijlân
Swichum en Wirdum
32
33. Moestuin Nijlânsdyk
34. De Oerfloed
33
35. Volkstuinen Goutum
36. Land-art project KIJ
De Hofkerij
10
20. ’t Fliedthofke (bij
14
10
Natuur in de
binnenstad
Een afgelast nieuwbouwproject heeft plaatsgemaakt voor
De Hofkerij; een boomgaard
met circa 64 oude Friese
fruitrassen. Daarnaast heeft
De Hofkerij een bijenstal, een
oeverzwaluwenwand en een
vleermuizenkelder. Om het
nog gekker te maken, zijn er
archeologische opgravingen
te bekijken en is er een kunstproject op de terp.
19. Kruidentuin Schoolstraat
34
37. Fruittuin Zuiderburen
37
38. De Hofkerij
36
39. Stadsboerproject Âsum
40. Nieuwe lindebomen
43
35
41. Volkstuinen Loodyk
38
45
42. Aytta-blomkes Swichum
43. Moestuin
Oosterhoutstraat
44. Ecorail Westeinde
39
Grou
45. Leeuwarder Bijenlint
23 km.
11
Zelf groenten
oogsten bij
stadsboer
Gosse Haarsma
Wie het buurtschap Techum in De Zuidlanden binnenrijdt, ziet al gauw
de stadstuin van Gosse Haarsma. “Wat stadslandbouw inhoudt? Eigenlijk
alles op het gebied van eetbaar groen in de bebouwde kom. Alles wat
in de Nederlandse koude grond wil groeien, kan in mijn tuin verbouwd
worden. Leden van de stadstuin hebben ’s avonds heerlijke, zelf geoogste
groenten op hun bord liggen.”
80 monden
Breed assortiment
De klanten van de stadstuin hebben een
jaarabonnement per huishouden. “Zij
oogsten zelf voor verse consumptie en
komen langs om een portie groenten op
te halen. De stadstuin vult zo’n tachtig
volwassen monden.” Kinderen reageren
ook enthousiast op de tuin. “Ze lusten
veel meer groenten ‘uit eigen tuin’,
groenten die ze zelf hebben zien groeien. Bovendien vinden ze het leuk in
de tuin. Er lopen namelijk kleine Hongaarse wolvarkens rond, die me helpen
met de onkruidbestrijding. De beesten
wroeten de hele dag in de grond en
trekken veel bekijks. Zo is de stadstuin
ook een soort minikinderboerderij.”
Het assortiment van Gosse is zo breed
mogelijk. “Rabarber, aardpeer, koolsoorten, sperziebonen, kapucijners,
aardappels, spinazie, diverse kruiden
en nog veel meer. Leden hebben soms
verzoeken voor bepaalde groenten.
Natuurlijk denk ik ook aan mijn eigen
voorkeuren qua assortiment”, lacht de
stadsboer. “Ik vond dat er ook laurier
moest zijn, dus dat groeit er inmiddels
ook.”
Enthousiasme
De stadsboer is vol enthousiasme zijn
tweede seizoen ingegaan. “Leden zijn
positief en de gemeente is dat ook. Bewoners willen graag stadslandbouw. Dat
de gemeente hierin wil faciliteren, vind
ik dan ook een goede zaak.”
De stadstuin
bezoeken?
De tuin is 24 uur per dag geopend. Stadsboer Gosse Haarsma
is op maandag t/m vrijdag van
9.00 uur tot 17.00 uur aanwezig en op zaterdag van 11.00
uur tot ongeveer 16.00 uur.
Kijk voor meer informatie op
www.asumstadstuin.nl.
De Hoftuinen:
van en voor de wijk
De Hoftuinen is een buurtcoöperatie van de
wijk Achter de Hoven. Een vorm van organisatie van producenten en verbruikers zelf. Samen behalen ze doelen die individueel moeilijk te bereiken zijn. De pijlen zijn gericht op
duurzaamheid, stadslandbouw en een groenere buurt. “De coöperatie heeft ook een educatief tintje: door te helpen in de moestuinen
leren jongeren dat sla niet uit een zakje komt,
maar uit de grond”, vertelt voorzitter Hendrikus Venema.
Fleurige en eetbare planten
“We hebben bewust gekozen voor een coöperatie.
De verantwoordelijkheid en zeggenschap ligt daardoor bij de leden. Beslissingen komen van onderaf,
van wijkbewoners zelf. Daarnaast is het eenvoudiger om vanuit een coöperatie financiële middelen te
verkrijgen en samenwerkingen met andere organisaties aan te gaan.”
Met CSG Comenius heeft De Hoftuinen fruitbomen
en bessenstruiken geplant en bij het Van Mariënburgpaad een kiwiplukwand aangelegd. “Kinderen
worden zich zo bewust van waar hun eten vandaan
komt. We organiseren ook activiteiten, waarvoor ze
zich kunnen inschrijven. Zo kunnen ze op woensdagmiddag werken in de kindermoestuin bij OBS
12
Verspreid over de wijk zijn buurttuinen, kruidbakken en boomgaarden aangelegd. “Buurtbewoners
kunnen daardoor appels, peren, bessen en noten
uit eigen buurt eten. Geweldig toch? Ook hebben
we zestig gemeentelijke boomspiegels geadopteerd.
Deze mogen door buurtbewoners bezaaid worden,
bijvoorbeeld met kruiden. Ze fleuren de wijk enorm
op. Verder werken we samen met ProRail. Zo hebben
we een bijenhotel gekregen.”
Kinderen bewustmaken
Potmarge, hun eigen verbouwde groenten onder
begeleiding koken en opeten.”
Zelf plukken
“U als wijkbewoner kunt óók meedoen. Buurtbewoners nodigen we hierbij uit om zich aan te sluiten bij De Hoftuinen. Ze kunnen uiteenlopende
werkzaamheden verrichten, afhankelijk van wat ze
leuk vinden. Sommigen helpen liever met het planten, zaaien en snoeien, anderen vergaderen liever.
Sowieso mag iedereen, lid of geen lid, plukken van
de geplante bomen en struiken. De Hoftuinen is van
en voor de wijk!”
Kijk voor meer informatie op de Facebookpagina: De hoftuinen.
Trots op de smaken van Fryslân!
“2015 wordt een prachtig,
smaakvol jaar”
‘Leeuwarden, Hoofdstad van de Smaak 2015 moet een jaar worden waarin we bewuster gaan
eten, genieten van echte en verse producten en oprecht trots zijn op de smaken van Fryslân.’ Dit is
te lezen in het bidbook dat Marlise Vroom en Tjerk Visser opstelden in opdracht van de gemeente
Leeuwarden. Met succes, want de landelijke Stichting Week van de Smaak was lovend over de plannen en kroonde Leeuwarden tot Hoofdstad van de Smaak 2015. Marlise vertelt over de titel en de
voorbereidingen op het culinaire jaar dat Fryslân te wachten staat.
Dat de titel naar Leeuwarden ging – of beter gezegd de
hele provincie Fryslân – is volkomen terecht volgens
Marlise. “Bij het maken van het bidbook merkten Tjerk
en ik dat het enthousiasme bij de gemeente Leeuwarden, de provincie, Culturele Hoofdstad, producenten,
koks en andere betrokkenen heel groot is. Het onderwerp Food staat volop in de belangstelling. Er liggen zo
veel kansen voor Leeuwarden en Fryslân, die willen we
benutten. 2015 moet een prachtig jaar worden.”
kwaliteit van ons eten? En denk aan thema’s als voedselverspilling, oplossingen voor obesitas en voeding
als medicijn. In het hele land worden fantastische evenementen georganiseerd waarin deze onderwerpen
aandacht krijgen. In 2015 werken we mee om deze
thema’s in Fryslân nog meer voor het voetlicht te krijgen en dragen we zo ook bij aan beter, verser, gezonder
en eerlijker eten.”
Samen genieten van Friese smaken
Het wachten is nu op de verzilvering van de toegezegde bijdragen van zowel Leeuwarden als Fryslân. “Smaakstad gaat
een aantal activiteiten zelf organiseren, is een vliegwiel voor
bestaande en nieuwe activiteiten en biedt een platform voor
de promotie van de vele foodactiviteiten, de producenten en
de horeca. Ook gaan we verder met het smeden van partnerships en aanvullende spraakmakende activiteiten om van
volgend jaar een groot succes te maken.”
Op de hoogte blijven?
Wilt u niets missen van de ontwikkelingen
rondom Leeuwarden (Fryslân), Hoofdstad van
de Smaak 2015? Volg @smaakstad2015 dan op
Twitter en op Facebook.
Breed aanbod
“Op de verschillende grondsoorten in Fryslân groeit
een brede variëteit aan producten. De één nog heerlijker dan de andere. Die producten brengen we als
Hoofdstad van de Smaak graag voor het voetlicht op
een prikkelende en aansprekende wijze. Het veelzijdige lekkers van het Friese platteland willen we laten
zien én laten proeven.”
Bewustwording en kennismaking
‘Het jaar dat over de tong gaat’ luidt het motto van
Leeuwarden, Hoofdstad van de Smaak 2015. “Het thema Food staat volop in de belangstelling. Is er straks
nog wel genoeg te eten voor iedereen? Hoe zit het met
de biodiversiteit? Kunnen we nog vertrouwen op de
13
“Veel gebieden lenen zich
voor wilde plantengroei”
Daan van Zomeren:
“Nog groenere
gemeente in
2018”
Biodiversiteit, weet u wat het inhoudt? Onder deze paraplu vallen alle
soorten die er op aarde zijn, waaronder de vele plant- en diersoorten.
Daan van Zomeren, groot liefhebber van wilde planten, maakt zich sterk
voor meer biodiversiteit in de gemeente Leeuwarden. “Het gaat goed met
de natuur in de stad en de dorpen, maar het kan beter. In 2018 hoop ik
een nog groenere gemeente te zien.”
Bosplantsoenen met onderbegroeiing
en sommige kruidenrijke bermen bijvoorbeeld laten zien dat de gemeente
Leeuwarden op de goede weg is. Ook
is afgelopen zomer de prachtige vlindertuin Nijlân aangelegd op een braakliggend stuk grond, een samenwerking
tussen de Leeuwarder wijk Nijlân, het
Nordwin College, IVN en het Milieuplatform Leeuwarden. “Een prachtig
project, de tuin trekt veel vlinders en
bijen aan. In het eerste jaar heeft het
Nordwin College veel aangeplant. Dit
voorjaar hebben vrijwilligers en de
school meer groen geplant. Hierdoor
verwachten we komende zomer nog
veel meer dierlijk bezoek.”
Groene kansen
Daan ziet veel kansen voor groene initiatieven. “Bijvoorbeeld met meer natuurvriendelijke oevers en meer aanplant
van inheemse bomen en struiken; het
kan allemaal veel natuurlijker. Gebieden
langs sportparken en industrieterreinen
lenen zich voor wilde plantengroei. He-
laas vinden mensen dit vaak rommelig.
Jammer, want een nette omgeving is
vaak fauna-onvriendelijk.”
Boeiende gemeente
“Veel huidige tuinen voegen niets toe
aan de natuur. Zonde, want particuliere
tuinbezitters kunnen veel betekenen
voor planten en dieren”, zegt Daan. Ook
midden in de stad of het dorp kunt u
een groene leefomgeving creëren. “Elke
plant en elk dier is onmisbaar in onze
natuur en de omgeving wordt er een
stuk boeiender van.”
Uw groene,
onderhoudsarme tuin
In uw schaduwtuin is gewone
klimop met narcissen, blauwe
druifjes, hemelsleutel en framboos een mooie, eenvoudige invulling. Schijnt de zon veel in uw
tuin? Denk dan bijvoorbeeld aan
astersoorten, geraniumsoorten
of struiken als wilde liguster.
Gemeente Leeuwarden doet groen
Leeuwarden ontplooit zich steeds meer als groene
gemeente’, vertelt beleidsadviseur Gjalt Faber. Met
projecten als Groen, gezond voor mens en dier en
Eetbare stad geeft de gemeente daar vorm aan.
Ook in de thema’s van Culturele Hoofdstad 2018
komt dit terug, bijvoorbeeld met ‘Kening van de
Greide’ (grutto), ‘The Silence of the Bees’ (bijen)
en ‘The Farm of the World’ (o.a. stadslandbouw).
De Grote Wielen, De Alde Feanen, het weidse landschap om de stad en de waterpartijen rond Grou
zijn mooie groene voorbeelden in de gemeente.
De Potmargezone, de ecorail Westeinde, bloemrijke wegbermen en natuurvriendelijke oevers brengen de natuur de stad in!
Gifvrij
Door natuur in de stad breiden leefgebieden voor
vogels, insecten en velddieren uit. Natuurlijker
beheer en al twintig jaar gifvrij werken, werpen
hun vruchten af. Met een 23 kilometer lang bijenlint profileert Leeuwarden zich nu ook als bijengemeente.
Wist u dat…
Wist u dat in het Leeuwarder Bos ruim 1400
plant- en diersoorten zijn geteld? En dat aan de
Canterlanswei een van de grootste Nederlandse
vlinderbermen ligt? De ijsvogels herstellen zich
hier sneller dan elders en dit jaar werden voor het
eerst jonge slechtvalken geboren in Leeuwarden,
in de Averotoren op 72 meter hoogte.
Saamhorigheid
Een andere pijler van Culturele Hoofdstad 2018
is meer ‘Mienskip’: het versterken van saamhorigheid. We gaan daarbij uit van de eigen kracht van
mensen. Dat het daaraan niet ontbreekt, blijkt bijvoorbeeld uit ruim zestig groene en eetbare initiatieven. Hierin hebben honderden bewoners uit
stad en dorpen elkaar gevonden. Zo werken we
samen aan een groene, gezonde gemeente!
15
Leren luisteren
naar de natuur
Bewustwording: een belangrijk thema in het leven van
Irma Abelskamp. In 2008 ontdekt ze de permacultuur.
Ze richt de Leerschool Permacultuur Friesland op en
helpt Friezen bij de zoektocht naar een ethische balans tussen mens en natuur. Klinkt zweverig? Irma: “Valt
mee, we denken juist heel praktisch.”
je de boom weg te halen, maar een boom heeft veel
functies: de dode bladeren zijn voeding voor je tuin,
hij biedt huisvesting aan allerlei dieren, als het een
fruitboom is levert hij voeding, hij zorgt voor openhaardhout en als een tak sterk genoeg is hang je er
een schommel aan voor je kind.”
Ecodorp
“De natuur zorgt heel goed voor zichzelf, wij hoeven alleen maar te observeren. Op de leerschool leer
ik mensen naar de natuur te luisteren. Permacultuur
draait om drie gedachtes: zorg voor de mens, zorg
voor de aarde en deel de overvloed. Die drie zaken
staan sterk met elkaar in verbinding: als je goed voor
de aarde zorgt, zorg je bijna automatisch goed voor
jezelf en gebruik je ook niet meer dan je nodig hebt.”
Oerfloed
Aan de Bolsumerdyk tussen Goutum en Boksum heeft
de leerschool een stuk land genaamd De Oerfloed.
“Anderhalve hectare kapot maïsland toveren we langzaam om tot een leefbare bodem.” Een voorbeeld van
de permacultuurgedachte: op De Oerfloed heeft Irma
‘last’ van muizen. “Ze vernietigen een deel van onze
oogst. Veel mensen zouden misschien de muizen verdrijven maar wij pakken dat anders aan. De muizen
maken namelijk de grond los en trekken roofvogels
aan die op ons land poepen; goed voor de vruchtbaarheid. Wij nemen een matige oogst op de koop
toe, omdat de voordelen op de lange termijn groter
zijn.”
Schommel
Irma schetst nog een voorbeeld: “Veel mensen hebben een boom in de tuin en ergeren zich elk najaar
aan alle dode bladeren in de tuin. Misschien besluit
16
Op de leerschool komen regelmatig mensen kijken.
“En ik krijg veel vragen van organisaties en scholen.
Mooi dat de interesse in permacultuur stijgt. Afgelopen zomer heb ik zo’n honderd rondleidingen gegeven. Zelfs aan bezoekers uit het buitenland, zoals uit
Israël, Mozambique en Nieuw-Zeeland. “Er is inmiddels een vaste groep van twintig vrijwilligers actief
op De Oerfloed, maar ik hoop dat er nog veel meer
mensen bezig gaan met permacultuur. Geld heb je er
niet voor nodig, alleen een stukje grond.” Voor mensen
die helemaal ‘off the grid’ willen leven, probeert Irma
grond te regelen voor een ecodorp. “Ik ben in gesprek
met de gemeente om dertig hectare grond te krijgen,
waarop mensen een nomadisch bestaan kunnen leiden. We willen een kleine gemeenschap creëren, vol
bedrijvigheid: met ambachten als schapen hoeden en
vilten. We willen financieel onafhankelijk zijn, gewoon
leven en eten. Geld hoeven we niet, we hebben alleen
de natuur nodig.”
Zelf aan de slag
met permacultuur?
Een paar tips:
- Bedek uw tuinbodem met stro, hooi, bladeren
of ander organisch materiaal. Dit zorgt voor
een gezonde, luchtige grond. Uw tuin kan
water beter opnemen en doorlaten. Bovendien groeien ongewenste kruidachtigen en
grassen minder snel.
- Werk in lagen: laat eetbare klimplanten tegen
hogere bomen aangroeien. Daaronder plant u
bijvoorbeeld bessenstruiken. Op de bodem is
ruimte voor aardbeien of Indische bessen. Gebruik ook knolgewassen. Deze geven prachtige bloemen en eetbare wortels.
- Laat enkele groentegewassen doorschieten om
zaad te winnen. Van doorgeschoten radijsjes
kunt u soms honderden zaadjes krijgen, die
nog gezonder en lekkerder zijn dan de radijs
zelf. En bijen en vlinders zijn dol op de bloemen.
- Wees creatief met afvalstoffen en gebruik zo
veel mogelijk materiaal uit eigen omgeving.
Houd kringlopen zo klein mogelijk.
Meer informatie is te vinden op
www.permacultuurnederland.org
De vrijwilligers voeren alle werkzaamheden uit. “Veel verstand van groen
hoeven zij niet te hebben, hoor. Samen
redden we ons prima, de drempel ligt
laag. De Doarpstún is geen productietuin; het is een leuke, ontspannen werkplek.”
Biologische producten
Doarpstún
Snakkerburen:
groen en
sociaal succes
De Doarpstún in Snakkerburen: in 2000 nog een verwaarloosde kwekerij, in 2014 een succesvolle dorpstuin van twee hectare groot. “Bijna
alles uit het originele bedrijfsplan is gerealiseerd. Op vrijwillige basis en
zonder subsidies, onze inkomsten investeren we in de tuin. Ik ben trots
op die ontwikkeling van onderaf”, zegt Theo van der Molen, een van de
55 vrijwilligers.
Vanaf de akkers vertelt Theo: “We kweken groente, fruit en bloemen op een
biologische manier. Gezonde grond,
gezonde gewassen; volgens dat principe
werken we. De tuin ligt langs een populaire wandel- en fietsroute. Regelmatig
komen mensen even langs, ze kopen
bijvoorbeeld lekkere kropsla. Mensen
die vaker langskomen, vragen we donateur te worden. Voor € 8,- per jaar ondersteunen zij ons en kunnen ze onze
producten kopen.”
Meer dan gewassen
De Doarpstún biedt véél meer dan gewassen. Er zijn onder andere workshops
en activiteiten op het gebied van voeding, educatie, kunst en cultuur. “Belangrijk zijn de educatieve programma’s
voor kinderen, waarin we samenwerken
met regionale scholen. De kinderen komen van alles zaaien, planten en oogsten. Pompoenen bijvoorbeeld, waarvan
ze soep maken en die ze gebruiken voor
Halloween-versieringen. Kinderen uit
de groepen zes tot en met acht nemen
deel aan het Kubusproject, waarbij ze
een stuk grond van de tuin mogen indelen. Ze beheren het budget, ontwikkelen ruimtelijk inzicht en leren van alles over groen.”
Icoonproject 2014
In 2014 voert de Doarpstún een bijzondere titel: Icoonproject 2014 van Fryslân. Groen Dichterbij beloont jaarlijks
twaalf groene, sociale buurtprojecten,
in elke provincie één. Belangrijke voorwaarde is dat het groenproject mensen
dichter bij elkaar brengt. De winnaars
zijn een jaar lang voorbeeldproject en
winnen een bedrag van € 20.000,-.
“We konden ons aanmelden en hebben
gewonnen! De vrijwilligers zijn trots
op de titel, een prachtige waardering.”
De prijs wordt goed besteed. Theo: “We
gaan zelf een paviljoen bouwen, waarin
we onze workshops en educatieve activiteiten willen houden. De bouwplannen liggen bij de gemeente. Hopelijk
kunnen we snel aan de slag, ik heb er
zin in!”
de Doarpstún
Breng
eens een bezoek. Kijk voor meer
informatie over de verkoop van
producten en openingstijden op:
www.dedoarpstun.nl.
Of volg de dorpstuin op
Facebook en Twitter.
Groene
schoolpleinen:
leerzaam én leuk
“Grijze schoolpleinen omtoveren tot groene buitenlokalen, dat willen we in de gemeente Leeuwarden graag”, zegt Tineke Thijsseling, Leeuwarder beleidsadviseur
jeugd, onderwijs en cultuur. “Denk aan moestuintjes, een hut van natuurlijke materialen of een kringetje van kleine boomstammetjes. Plaats hierin heerlijk geurende
egelantier en vlinderstruiken en je hebt een prachtige plek voor milieu- en natuureducatie. Kinderen vinden het prachtig. Bovendien is een groen plein heel leerzaam,
stimuleert het creativiteit en concentratie en geeft het rust, waardoor kinderen lesstof
beter verwerken. Absoluut van toegevoegde waarde!”
“Het is belangrijk om kinderen te betrekken in plannen om het schoolplein te ‘vergroenen’. Enkele jongetjes op een school wilden graag een vijvertje. Ze maakten zelf een gat van zes tegels groot, een vader hielp
met de toevoer van water. Tussen de plantjes in het water zwemt inmiddels een visje. Leerzaam én leuk!”
De gemeente adviseert en ondersteunt scholen op het gebied van groene schoolpleinen. Neem voor
meer informatie contact op met Tineke Thijsseling via telefoonnummer 14 058 of via het e-mailadres
[email protected].
17
Groen wonen en verbouwen:
Nog nooit zo
goedkoop
“De weg naar een duurzame, groene woning duurt gemiddeld één tot
anderhalf jaar. Na de zoveelste hoge energierekening begint de zogenaamde reis van een huiseigenaar”, zegt Marco van Dalfsen, werkzaam
bij het gemeentelijke energieloket Slim wonen in Leeuwarden. Friesland kent vele groene projecten; dit loket richt zich specifiek op groene
energie. Het biedt allerlei middelen om duurzame stappen te zetten.
Lachend: “Energiebesparing is als de sportschool. We weten allemaal
dat het goed voor ons is, maar nu even niet. Wij proberen mensen te
motiveren toch door te pakken. Investeren in energiebesparing kan sowieso uit, maar met de hoge Friese subsidies, het lage btw-percentage
en financiering vanuit het energieloket, is een duurzame verbouwing
nog nooit zo goedkoop geweest.”
Een gemiddeld huishouden van 2,2
personen betaalt jaarlijks € 1.900,- aan
energie. Vorig jaar gaven particulieren
in de gemeente Leeuwarden hier gezamenlijk € 55 miljoen aan uit. “Door uw
woning te verduurzamen, vermindert
uw energieverbruik aanzienlijk. Ongeveer driekwart van de energierekening
wordt bepaald door het verwarmen van
uw huis. Daarmee is goede isolatie een
snelle weg naar een lagere rekening.”
ge energielabel, een voorstel van te nemen maatregelen inclusief kosten en de
verwachte besparing. Het is een advies
op maat met de meest logische investering voor uw huis. Geheel vrijblijvend.”
In de meeste gevallen slaan huiseigenaren met spouwmuurisolatie de snelste
klap. Marco: “Dat kost weinig en levert
veel op. Dakisolatie is vaak ook aan te
raden, warmte gaat immers omhoog.
Vloerisolatie is vooral comfortabel.”
Inzicht in energieverbruik
Eyeopener?
De eerste stap op uw reis naar duurzaam
wonen is inzicht in uw energieverbruik.
Marco: “Zeventig procent van de mensen weet niet hoe hoog het eigen energieverbruik is. Met de energiecheck op
slimwoneninleeuwarden.nl komt u daar
eenvoudig achter. Door uw postcode en
huisnummer in te vullen, vergelijkt u
uw huis met anderen in dezelfde situatie en met uw buurtgenoten. In minder
dan een minuut heeft u inzicht in uw
energieverbruik en bent u hopelijk getriggerd om uw huis te verduurzamen.”
“Veel mensen verbazen zich erover dat
de meeste energiebesparende maatregelen tussen € 1.000,- en € 4.000,- kosten. Ook zonnepanelen. Ze verwachten
veel hogere kosten. Dat de investering
in isolatie vergelijkbaar is met 12%
rente op de spaarrekening, is voor veel
mensen een eyeopener. Heeft u plannen
voor een verbouwing of onderhoud: dit
is hét moment om te investeren in een
groen huis, want het lage btw-tarief is
er alleen nog dit jaar.”
Energiebespaarscan
/slimwoneninleeuwarden
@slimleeuwarden
Met de gratis energiebespaarscan nemen
bewoners hun huis onder de loep. “Na
beantwoording van tien vragen over uw
huis, krijgt u een rapport met het huidi-
Grof tuinafval
In de gemeente Leeuwarden kunt u uw grof tuinafval – takken, snoeiafval en
stronken zonder grond – gratis naar de milieustraat brengen. Ook kunt u uw
grof tuinafval viermaal per jaar gratis laten afhalen. Maakt u hiervoor minimaal
twee werkdagen van tevoren een afspraak met het Service Ynformaasje Punt van
Omrin via telefoonnummer 0900 - 210 0 215 of via de website www.omrin.nl.
Uw af te halen grof tuinafval mag uit maximaal één m³ gebundeld afval bestaan
en niet langer dan anderhalve meter zijn.
Milieustraat Leeuwarden
Bezoekadres: Greunsweg 86, Leeuwarden
Openingstijden: maandag t/m vrijdag: 9.00 - 16.30 uur en zaterdag: 9.00 - 17.30 uur
Milieustraat Grou
Bezoekadres: Oedsmawei 9, Grou
Openingstijden: maandag t/m vrijdag 9.00 - 16.30 uur en zaterdag: 8.30 - 11.30 uur
Kijk voor meer informatie op
slimwoneninleeuwarden.nl.
Of volg het energieloket op
Facebook en Twitter.
Deze krant
online lezen?
Kijk op www.themanieuws.nl!
Online gaat deze uitgave verder!
De interactieve online versie van de krant
maakt het mogelijk de berichten via social
media te delen, maar ook bekijkt u links,
filmpjes, fotogalerijen en meer!
Ga direct naar de uitgave door deze QR-code
te scannen.
19

Download Report