HET PREPAREREN VAN KEVERSLAKKEN

HET PREPAREREN VAN KEVERSLAKKEN
door B. EN TR O P
I llu stra tie s v an de sc h rijv er
Af b. 1
T w ee ex em p la ren v a n C haetopleura fu lv a , a f
ko m stig va n Olhao, A lg a rv e, P ortugal. H et
re ch te r exem p la a r is geprepareerd in zijn n a
tu u rlijk e houding op een s tu k je n a tu u rste e n als
substraat.
IN L E ID IN G
Bij h e t b ezichtigen v an schelpencollecties zow el bij a m a te u rs als in m usea v a lt h et
m ij h ee l v aa k op d a t „ m en ” m et enorm veel ijver h ee ft v erzam eld en d at d ik k e
re g iste rs m et d u izenden speciesnam en g evuld zijn, m a a r d at de k w a lite it v a n h et
m a te ria a l en de co n serv erin g sm eth o d en som s veel te w en sen overlaten.
W anneer w e de tijd nem en om een d ie r te v erzam elen en v aa k ook nog' te doden,
dan m o eten w e ook de tijd nem en om h e t d ier v a k k u n d ig te p re p a re re n v o o r de
collectie. H et d ie r is d a t n ie t allee n w aard , m a a r h e t v erzo rg d e k a r a k te r v a n de
collectie g etu ig t n ie t alleen v an de v erz am e l- en co n serv erin g sk u n d e v an de v e r
za m elaar, m a a r ook v an zijn gevoel voor schoonheid om h e t b e tre ffe n d e o b ject
zo fra a i m ogelijk in zijn collectie te tonen.
H et co n serv eren v an n a tu ra lië n eist v ak k e n n is en v aard ig h eid . L ite ra tu u r o v er de
te ch n ie k v an h e t co n serv eren is sch aars en v aa k nog zeer v erstro o id te vinden.
Wij m e n en de v erz am e laa rs van d ien st te k u n n e n zijn m e t een serie a rtik e le n —
w a a rv a n dit h et ee rste is — w a a rin h et p re p a re re n v an w ee k d ieren en m ogelijk
ook v an an d e re E v e rte b ra te n , o n g ew ervelde dieren, b eh a n d eld zal w orden.
V an de m o llu sk en zijn de k e v e rsla k k e n en de ko p p o tig en of in k tv issen m o e ilijk er te
co n serv eren dan b.v. de b u ik p o tig en en de tw eek lep p ig en . Bij k e v e rsla k k e n en
in k tv isse n w ille n w e v aa k m eer d elen dan alleen de schelp conserveren. Bij de
V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
o k to b e r 1976 — C o lle c t ie t e c h n ie k 49
in k tv issen b e te k e n t dit d at w e ons u its lu ite n d op zo g en aam d e v lo e isto fp re p a ra te n
m o eten baseren, w ille n w e alle w ek e delen als p r e p a ra a t b eh ouden. M a ar d a a ro v e r
la te r m eer. Ook bij k e v e rsla k k e n is h e t v a a k zo, d a t de w ek e d elen als d e o m
rin g en d e gordel en de org an en b ew a ard m oeten blijv en .
H et is te v en s te h open d at d it a rtik e l e r toe zal b ijd rag en , d at de k la sse v a n de
P o ly p laco p h o ra in de toekom st m e e r in collecties v erte g en w o o rd ig d zal zijn d an
n u h e t g eval is. T ot n u to e is h e t een volkom en ac h te rg e b lev e n gebied. Ik geef toe
d at onze fa u n a n ie t d irect aan leid in g g eeft to t een k ev e rslak k e n co llec tie — d aa rv o o r
is h e t a a n ta l soorten gew oon te m in im aa l —, m a a r u it v e r r e la n d e n w o rd e n to ch
w el eens in te re ssa n te en ook erg m ooie so o rten te koop aan geboden. E n w a t b e le t
u om eens te tra c h te n N ed e rlan d se m ollusk en te g en ex o tisch e k e v e rsla k k e n te
ru ilen?
De oorzaak dat de k e v e rsla k k e n n u h et e e rst aa n d e b e u rt k o m en lig t m isschien
w el in h e t fe it d a t ik en k ele w ek en geleden tijd en s een v e rb lijf in Z u id -P o rtu g a l
een a a n ta l k e v e rsla k k e n kon v erz am e len die te rsto n d g e p re p a re e rd m o esten w orden.
H et b etro f de soort C haetopleura fu lv a , oorsp ro n k elijk afk o m stig u it Z .-A m erik a,
die e c h te r voor de A lg a rv e -k u st w elig tie rt. D e so o rt b e re ik t voor E u ro p ese
begrip p en een flin k e afm etin g (6— 7 cm ), te rw ijl k le u r en p a tro o n zeer a a n tr e k k e
lijk zijn.
W e k u n n e n nog kiezen u it e sn v lo e isto fp rep ara ten c o lle ctie of een „d ro g e” collectie.
In h et ee rste geval blijven de d ie re n n a h u n co n serv erin g a ltijd b e w a a rd op v lo ei
stof. D it k a n m et m e e rd e re e x e m p la re n eenvoudig in een p o t m e t sch ro efd ek sel of
w e m o n te ren één of m e erd ere ex e m p la re n in v ersc h ille n d e sta n d en op een g la s- of
p la stic strip in een sm aakvolle p re p a ra a tc y lin d e r (zie afb eeld in g 2).
De ee rste m eth o d e w o rd t v aa k in m usea en op la b o ra to ria toegepast, w aa rd o o r
h et m ogelijk is om, ind ien gew enst, altijd d ie re n v o o r an ato m isch e d o elein d en b e
sc h ik b aa r te hebben. V lo eisto fp re p araten h eb b en h e t v o o rd eel d at de d ie re n d o o r
gaans in een fra a ie n a tu u rlijk e vorm te zien zijn. Bij d ro g e p re p a ra te n tre e d t door
droging nog w el eens w at v o rm v e ra n d e rin g op. E en se rie p re p a ra a tc y lin d e rs n ee m t
n a tu u rlijk w el m e er p la a ts in. O ok de g eh ele p re p a re e rm e th o d e (vloeistoffen,
cylin d ers) is een w a t k o stb a a rd e r aangelegenheid.
De volledige co n serv erin g sp ro ced u re k an in de v o lg en d e fasen b eh a n d eld w o rd en :
1. h et v erzam elen tijdens h et v eld w e rk ;
2. h e t voorlopige v in d p la a tse tik e t;
3. h et stre k k e n en b evestigen op p la stic strip s;
4. h e t doden;
5. h e t p re p a re re n ;
6. het drogen;
7. h et g ere ed m a k en voor de collectie.
1. HET V ERZA M ELEN T IJD E N S H ET V ELD W ERK
V oor de m eeste v erz am e laa rs zal h et v erzam elen v a n k e v e rsla k k e n p la a ts v in d e n in
h e t litto ra a l of in de b ovenste la ag v an h e t su b litto ra a l. H et la a ts te g eb ied k an
sn o rk elen d b e w e rk t w orden.
K e v e rsla k k e n le v e n op stevige o n d erg ro n d als ro tsen , p alen, o n d er ste n e n in of
op lege oude schelpen, o nder sc h erv en v an d ak p a n n en (Y ersek e) enz. Zij le v e n een
w a t v erb o rg en leven. In B retag n e en h e t M id d ellan d se-zeeg eb ied m o e ten w e h e t
V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
o k to b e r 1976 — C o lle c t ie t e c h n ie k 50
Af b. 2
P rep a ra a tcylin d er m e t 2 e x e m
p la ren va n C haetopleura fu lva .
De dieren zijn m e t n y lo n d raad
jes bevestigd op een strip p le x i
glas.
C o nserveringsvloeistof: 4% fo rm a lin e m e t borax.
dus v a n ste n en k e re n (en w ee r n etjes teru g leg g en ) hebben.
C haetopleura fu lv a le e ft o.m. op aa rd ew erk p o tte n , die g e b ru ik t w o rd en v o o r de
v an g st v an octopussen. D e p o tte n w o rd en in zee uitg ezet en op g ezette tijd en
geleegd.
Bij h e t v erzam elen spelen de ee rste h an d e lin g e n al een ro l m e t h et oog op een
fra a i e in d re su lta a t. H et d ie r m oet onbeschadigd v an de o n d erg ro n d v erw ijd e rd
w orden. D aartoe g e b ru ik ik altijd een d un p u n tig en v e e rk ra c h tig m esje. H et d ier
m ag v an te v o ren n ie t a a n g e ra a k t w orden. Ze zuigen zich dan h e rm e tisc h v ast en
onbeschadigd lo sm aken is zeer m oeilijk. M eestal is de g ordel aa n h e t ein d een b ee tje
v rij v an h e t su b stra at. D aa r m oet h e t m esje o n d er h et d ier g e b ra c h t w o rd en . D aa rn a
een schu iv en d snijdende bew eging m aken. D us n ie t k a n te le n of w rik k en . H oud de
m e sp u n t enigszins sch u in n a a r b en ed en g erich t, zo d at h e t m es h e t w ek e ged eelte
n ie t k a n beschadigen.
Is e r geen tijd om h e t d ie r d ire c t te p re p a re re n , d an p la a ts e n w e h e t d ie r of de
d ie re n in een co n tain e r (goed a fslu itb a a r e m m ertje ) g ev u ld m e t h eld er, fris zee
w ate r. G eldt h et een la n g d u rig e excursie, d an is h et zaak om h et w a te r m e er k e re n
te v erv e rse n . Z ek e r v la k voor h e t n a a r huis gaan. W oont u v e r v an de k u st, neem
d an in een je rry c a n een h o eveelheid ze ew ater m ee n a a r huis. D it h ee ft u la te r nog
nodig. K ev e rslak k e n lev en in een z u u rsto frijk m ilieu. D aarom n ie t te v ee l d ie re n in
een te gerin g e h o eveelheid w a te r m eenem en. K ev e rslak k e n v e rd ra g e n hoge te m p e
r a tu r e n en z u u rsto fg e b re k slecht. Om stra k s goede c o n se rv erin g sresu late n te b e
re ik e n m o eten de d ie re n in zo fris m ogelijke s ta a t v erv o e rd w orden.
V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
n o v e m b e r 1976 — C o lle c t ie t e c h n ie k 51
2. H ET V O O R LO PIG E V IN D PL A A T SE T IK E T
V ooral als op m e e rd e re locaties verzam eld w o rd t, is h et sc h rijv en v a n een v o o r
lopig v in d p la a tse tik e t te r p la atse noodzakelijk, w il m en la te r de b esch ik k in g h eb b e n
o ver alle b ijzond erheden v an de vangst.
H oew el w e ree d s v a k e r in de V ita M arin a de aa n d ac h t op h e t v in d p la a tse tik e t
g eric h t hebben, w il ik ook h ie r nogm aals en k e le p u n te n aa n tip p e n . G en o teerd
m o eten w orden: de datum , de v in d p laats zo ex a ct m ogelijk, litto ra a l of su b litto raa l,
k a r a k te r v an h e t su b stra a t (rots, steen, p a a l), a a n ta l aan w ezig e d ie re n (enkele,
veel, m assaal) en alle an d e re gegevens die nog v an b elan g zouden k u n n e n zijn.
E r k a n n ie t genoeg op gew ezen w o rd en d a t een zo com pleet m o g elijk v in d p la a ts
e tik e t de w ete n sch ap p elijk e- en ev e n tu eel de ru ilw a a rd e en o rm verhoogt.
D it voorlopige v in d p la a tse tik e t blijft bij h e t b etre ffe n d e d ie r tijd en s de g ehele
p re p a re e rp ro c e d u re . L a te r w o rd t een officieel co llec tie -e tik e t geschreven.
3. HET S TR E K K E N EN B EV ESTIG EN O P P L A S T IC S T R IP S
V oor h e t p re p a re re n v an k e v e rsla k k e n h eb b en w ij slechts een b esch e id en in s tr u
m e n ta riu m nodig. H et b e s ta a t u it enige p o tte n of k lein e p la stic co n tain ers, een
a a n ta l strip s v an glas, p lex ig las of i.d., een klos b in d g aren , en k ele p la tte b a k je s of
schaaltjes, enkele chem icaliën.
L o rica ta h eb b en de onheb b elijk h eid — te n m in ste voor de v e rz a m e la a r •— om zich
op te ro lle n zodra ze v an h u n su b stra a t lo sg em aak t zijn. K om en ze goed o n b e
schadigd in de tra n sp o rte m m e r, d an zullen ze zich tijd en s de reis n a a r huis, m e estal
v astzu ig en teg en de em m erw and. Som m ige doen d it n ie t en ro lle n o v er de bodem .
D e k u n st is n u om de d ie re n in m ooi g e stre k te v orm te k rijg en . D a a rto e w o rd en
bij th u isk o m st een a a n ta l sch aaltjes m e t v ers ze ew a ter gevuld. D e e rv a rin g le e rt
d a t de d ie re n zich h e t sn elst stre k k e n in g lazen b ak jes, sn e lle r d a n in plastic.
V erdeel de d ie re n over de bakjes. H oe m in d e r p e r b ak je, des te b eter. D e een
k ru ip t d an n ie t ov er de a n d e re heen.
Af b. 3
T ivee e x em p la ren C h ito n o liva ceus Spen g ler. G eheel en g ed eel
te lijk m e t garen va stg eb o n d e n op
een p lexig la sstrip
V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
n o v e m b e r 1976 — C o lle c t ie t e c h n ie k 52
Afb. 4
T w e e gebonden k e v e r s la k k e n in
de do d in g svlo eisto f 4% fo rm a lin e
Reeds v an te v o ren h eb b e n wij een a a n ta l strip s g ere ed liggen v an een 15 cm
le n g te en v ersc h ille n d e b re e d te n (2—3 en 4 cm b.v.). V oor onze in la n d se k e v e r
slakken, die m a a r b escheiden v an afm e tin g zijn, is 2 of 3 cm voldoende. B e te r w at
te b ree d dan te sm al h e e ft de e rv a rin g mij geleerd.
De strip s k u n n e n g em aa k t w o rden v an re p e n glas (n o g al b re e k b a a r), p le x ig la s of
h a rd p la stic p la a t (fo rm ic a). A an de la a tste tw ee geef ik de vo o rk eu r. In h e t v eld
k an zelfs een ta fe lm e sh e ft of een an d e re S olen id aeso o rt d ien st doen, w a n n e e r m en
geen strip p e n bij zich heeft.
Z o d ra n u één v an de d ie re n zich fi’aai g estre k t h eeft in h e t sc h aa ltje h a le n w e hem
m et een schuiv en d e bew eging langs de w an d om hoog en b ren g e n h em zo snel
m ogelijk op de strip w aarb ij w e hem m et de duim p la t op de strip g e d ru k t h o uden.
M et b eh u lp van g a re n d ra a d (heel d un touw k a n ook ev en als ze lfk lev en d p la k b a n d
in nood) w o rd t h e t ex e m p la ar n u op de strip gebonden. N iet te s tra k a a n tre k k e n
m a a r ook niet zo los, d a t h et d ier zich toch nog zou k u n n e n krom m en. M et ean p a a r
lu ssen (h alv e ste k en ) w o rd t de d raa d afgehecht. D aa rn a k a n h e t volg en d e d ie r op
de zelfde m a n ier b e h a n d eld w orden. L et u e r v o o ral op d at h e t d ie r ook op de
strip in een goede houd in g ligt. De m a n te lra n d m o et m ooi u itg e sp reid zijn (a f
b eeld in g 3).
W erk t u door g erin g e e rv a rin g n ie t vlug genoeg en k r u lt h et d ie r tijd en s h et
w e rk e n op, p ro b e e r hem d an m a a r n ie t p la t te d ru k k en . Z et h em te ru g in h et
sc h a a ltje m e t ze ew a ter en w ac h t een tijdje. W il h e t d ie r zich n ie t stre k k e n , leg
h em d an op de kop-, s ta a r t- of rugzijde. Hij w il deze o n n a tu u rlijk e sta n d v e r
an d e ren en k ru ip t v a a k d a a rn a in de goede stand. H et w a te r in b ero e rin g b ren g e n
w il ook w el helpen: om ro eren of doorluchten. G ezonde, onbeschadigde d ie re n zullen
zich sn e lle r stre k k e n d an beschadigde exem plaren.
V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
n o v e m b e r 1976 — C o lle c t ie t e c h n ie k 53
4. H ET DODEN
H et doden van de d ie re n k an geschieden in 4% fo rm a lin e of 50% alcohol. Op a f
beeld in g 4 zien w e een p lastic sc h a a ltje g ev u ld m e t 4% fo rm alin e. Op h e t p o tje
sta a t 40%, m a a r d a t is de s te rk te zoals die do o r d e ch em icaliën h an d el w o rd t g e
lev erd . D eze 40% -ig e fo rm a lin e k a n m e t 10 d elen w a te r v e rd u n d w orden. V an
100 cc fo rm a lin e v an 40% m a a k t u dus één lite r (1000 cc) g eb ru ik so p lo ssin g v an
4%.
G e b ru ik t u als dodingspot een pot, w aa rin de strip p e n rec h to p en to ch g eh eel o n d er
de vloeistof kom en te staan. N eem w ijdm ondse p o tte n m e t schroefdeksel. T eg en
w oordig ook in p la stic v erk rijg b aar.
A lcohol v e rd a m p t snel te rw ijl open fo rm a lin e p o tte n een p rik k e le n d e g e u r v e r
spreiden, die n ie t aa n g en aam is voor de slijm vliezen v an n eu s en m ond.
In deze v loeistof b lijv en de strip p e n m e t de d ie re n 24 uur.
De dodingsvloeistof k a n m e erd ere k e re n g e b ru ik t w o rd en , h etg ee n erg p re ttig is
vo o ral w a t de k o stb a re alcohol b etre ft. V an tijd to t tijd w el v e rv e rse n w a n n e e r
de c o n c en tra tie door h e t steeds in b ren g en van n a tte d ie re n d re ig t af te nem en.
5. H ET P R E PA R E R E N
In de dodingsvloeistof zijn de d ie re n in de g e s tre k te h o u d in g v erstijfd . V ooral fo r
m alin e h e e ft een v erstijv en d e w erking.
De d ra a d je s w o rd e n vervolgens w eggenom en en de d ie re n los in een p o t o v erg e
b rach t. D eze co n serv erin g sp o t(te n ) w o rd en w eer g ev u ld m e t alcohol of fo rm alin e.
Bij h et v e rz am e len in de tro p e n e r w el aa n d en k e n n ie t te veel g ro te d ie re n in één
p o t te stoppen. H oudt u dezelfde verh o u d in g m a a r aa n als bij h e t dodingsproces.
C on serv eer k le in e soo rten in een a p a rte pot om b esch ad ig in g en of zo ek rak en tu ssen
g ro te re so o rten te voorkom en.
De tijd sd u u r v an h e t co n serveren h a n g t v an de g ro o tte d e r d ie re n af. D ieren m et
een le n g te v an ongeveer
2 cm — 10 dagen
2— 4 cm — 15 dagen
4— 10 cm — 20 dagen
10— ? cm — 25 dagen.
D e v rijg ek o m en strip p e n w o rd en m e t schoon w a te r afg esp o eld evenals de to u w tje s
of h e t g a re n en k u n n e n d a a rn a w ee r opnieuw g e b ru ik t w orden. G eb ru ik g een
schoonm aakm idd elen, w a n t daarop re a g e re n de d ie re n tijd en s h e t b ev e stig en op de
strips.
O ok de p re p a re e rv lo e isto ffe n k u n n e n v a k e r g e b ru ik t w orden, m a a r m en le tte e r
w el op d a t deze n ie t v e rk le u rd of drab b ig g ew o rd en zijn. In d a t gev al v erv ersen .
Bij d ie re n die een lan g e co nserveringstijd v erg e n is h e t raa d z a a m om bij g eb ru ik
v an fo rm a lin e h ie ra a n w at b o rax toe te voegen. B o rax v o o rk o m t d at h e t zu re
k a r a k te r v an de fo rm a lin e schade zou to e b re n g en aan de sc h elp stu k k en die im m ers
u it k a lk bestaan. 20 g ram B o rax op 1 lite r fo rm a lin e v a n 4% is voldoende.
6. HET D RO G EN
N ad at de d ie re n de co n serveringstijd heb b en d o o rg eb rach t, w o rd en ze u it de
conserv erin g sv lo eisto f genom en en b eg in t h e t drogen. H et d ro g en m ag n ie t in de
zon of in een oven gebeuren. H et droogproces m o et lan g zaam v erlo p en . Op een
sc h ad u w rijk e toch tig e p la ats is h e t beste. De d ro o g tijd is afh a n k elijk v an de g ro o tte
V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
n o v e m b e r 1976 — C o lle c tie te c h n ie k 54
v a n h e t dier. H et d ie r m oet in en in droog zijn alv o ren s h e t in de collectie k an
w o rd e n opgenom en. B ren g geen halfd ro g e d ie re n in de collectie. D e k an s op
sc h im m elen is d an groot. Som m ige p re p a ra te u rs b ev estig en de d ie re n w ee r m et
d ra a d je s op de strip p e n om k ro m tre k k e n tijd en s de dro o g p erio d e te voorkom en.
H e t drogen w o rd t d aa rd o o r w el v ertraa g d .
7. H E T G EREED M A K EN VAN DE CO LLECTIE
D e fra a is te e x e m p la re n w o rden in de collectie opgenom en. D aarto e w o rd en alle
gegevens v an h e t voorlopige v in d p la a tse tik e t in g esch rev en in h e t reg ister, te rw ijl
n u ook h e t officiële v in d p la a tse tik e t geschrev en w ordt. D it g a a t m e t h et d ier in
een doosje in de collectie.
E en w a t n e tte re m e th o d e v an opbergen is het p la k k en v an h e t d ie r op een stu k je
celluloid, d a t in h e t doosje past.
N aa st h e t com plete d ie r k a n — eveneens op een stu k je celluloid (of d u n plex ig las)
— een m o n tag e g em aa k t w ord en v an de losse sch elp stu k jes in de ju is te volgorde.
E v e n tu e e l ook de b innenzijde v an de sc h elp stu k jes to n en door 2 m o n tag es te
m aken. H ierv o o r k u n n e n heel goed e x e m p la re n d ien en w elk e w a t m in d e r fra a i
zijn u itg e v allen . Ook ree d s bij h et begin v an de co n serv erin g k u n n e n en k ele
d ie re n voor d it doel w o rd e n bestem d. H et losm aken v an de sch elp stu k jes u it de
m a n te lra n d m oet voorzichtig geb eu ren om beschadigen te voorkom en. T en behoeve
v a n de expositie in h e t m useum g e b ru ik te n wij m a tg lasach tig e p le x ig lasstrip p en ,
die g ed e eltelijk w e rd e n om gezet. H ierop w erd en de k e v e rsla k k e n g em o n teerd . Op
h e t o n d erste g ed eelte is ru im te voor een zelf k le v en d p la k e tik e t (afb ee ld in g 5). De
k e v e rsla k k e n k om en h ie r zeer fra a i op uit.
A ard ig is ook om en k e le ex e m p la re n g em o n teerd op h e t s u b stra a t in de collectie op
te n em en (afb eeld in g 1).
M ochten de k e v e rsla k k e n enigszins m a t v an k le u r opdrogen, d an k u n n e n w e ze
lic h t in w rijv e n m e t een w a tje bevochtigd m et b la n k e teakolie. H ierd o o r frissen
de k le u re n z ich tb a ar op. D e olie tr e k t geheel in en m a a k t de d ie re n n ie t vet.
Af b. 5
D rie ex e m p la re n va n C haeto
p leu ra fu lv a u it de m u seu m c o l
lectie. L in k s h et gehele dier,
m id d e n de 8 sc h e lp stu k je s va n de
b in n en zijd e, rechts de 8 schelp
s tu k je s va n de buiten zijd e
V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
d e c e m b e r 1976 — C o lle c t ie t e c h n ie k 55
M INID IORAM A
T ijdens h e t g ereed m ak en v a n d it a rtik e l s p ra k ik m e t een v e rz a m e la a r, die nog
een a n d e r idee h ad om k e v e rsla k k e n in de co llectie op te n em en , m a a r d a n op een
m an ier, die m ogelijk iets m e e r geëigend is vo o r m u se u m w erk d a n voor een p a r ti
cu liere collectie.
Z ijn idee w as de b e tre ffe n d e soort k e v e rsla k te sh o w en zoals hij in zijn n a tu u rlijk e
m ilieu voorkom t. E r zou d an een m in ia tu u r d io ram a gebo u w d k u n n e n w orden,
w a a rin de k e v e rsla k k e n (w a n t n u h eb b en w e w el m e er d a n 1 e x e m p la a r nodig) op
v ersc h ille n d e p laatsen en in v ersc h ille n d e n a tu u rlijk e sta n d e n g em o n tee rd w orden.
N a tu u rlijk zegt zo’n b iotoopdioram a v ee l m e er d an ee n gew oon g e p re p a re e rd
e x e m p la a r liggend op een e tik e t in een doosje in een lade. M a a r . . . en n u kom en
een a a n ta l m oeilijkheden om de ho ek kijken. Z o’n a a n p a k — h e t b o u w en v an een
m in id io ram a — v ra a g t im m ers in de ee rste p la a ts een en o rm g e d e ta ille e rd e k en n is
o m tre n t alle k lein e b ijzo n d erh ed en u it h e t ty p isch e m ilieu, w a a rin d e b ep aald e
soort of soorten voorkom en. M en zal h e t ju iste su b stra a t to t zijn b esch ik k in g m o eten
h eb b e n (steen so o rt). Ook zal m en zich op de hoo g te m o eten ste lle n v an de b eg e
le id en d e fa u n a en flo ra en e x e m p la re n d aa rv an , zoals zeep o k k en , k o k erw o rm en ,
sla k k en , m osselen enz. enz. v erzam elen.
B o v en d ien w o rd t bij de b o u w er v a n h e t d io ram a ook een flin k e dosis biologische
a rtis tic ite it vero n d ersteld , w a n t gelooft u m ij, d io ra m a ’s m a k e n is een v ak d at
b ijzo n d er m oeilijk is. M en m oet zow el biologisch te rz a k e k u n d ig zijn alsm ede de
c re a tiv ite it in de v in g e rto p p en voelen tin telen .
H e t n ee m t ech ter n ie t w eg, d a t een poging om ie ts d erg e lijk s te cre ë re n zeer de
m oeite w a a rd is. H et zou de v e rz a m e la a r d w in g en om n ie t a llee n m a a r in h e t w ild e
w eg te v erzam elen o n d er h e t m o tto v a n „als ik de so o rt m a a r te p ak k e n h e b ”, m a ar
hij is n u ook v e rp lic h t een stu d ie en zelfs een ze er g e d e ta ille e rd e stu d ie v a n h et
le efm ile u te m aken. E en d io ram a w o rd t ee rst le v en se ch t w a n n e e r de m a k e r de
k le in ste d etails n ie t u it de w eg is gegaan.
Hij zal in h e t veld zijn aa n te k en in g e n , schetsen en fo to ’s m o e ten m aken, die hem
la te r van n u t zullen zijn bij de p rak tisch e uitv o erin g .
T och geen gek idee m isschien. E r z itte n een a a n ta l ze er p o sitiev e en w aa rd e v o lle
fa c e tte n aan. V an re s u lta te n h o re n wij g aa rn e in de V ita M arina.
N A SC H R IFT
H et v o ren sta an d e v o e rt to t een k o rte k an ttek e n in g . W eten w e v o o raf w aa rv o o r w e
w illen verzam elen? H et zal im m ers al bij h e t v e ld w e rk v ersc h il m a k e n of h e t te
v erz am e len m a te ria a l is bestem d voor een sy stem a tisc h e v erz am e lin g (volgens de
Zoölogische sy stem a tie k ), een biologische v erz am e lin g (m et k lem to o n op o n t
w ikkeling, leefw ijze en bou w ), geografische v erz am e lin g (lo k ale fau n a, b ep aald e
b iotoop) d an w el een of an d e re m engvorm ; zoals g eo g ra fisch -sy ste m atisch of biologisch-geografisch. H et g a a t e r h ie r n ie t om w aa ro m u een b e p a a ld e co llectie-o p zet
h e b t gekozen, m a a r d at u zich d a a ro v e r h e b t b erad en . M eestal zal h e t la te r n iet
eenvoudig zijn o n tb re k e n d e gegevens aa n te v u lle n -— u k o m t n ie t o v era l steeds
w ee r; de om stan d ig h ed en zijn ook op een b ep a ald e p la a ts n ie t steed s g elijk — , zodat
h e t zaak is v ooraf n au w k e u rig te w ete n w aaro p u m o et le tte n en w a t u m o et v a s t
leggen.
V I T A M A R I N A — Z e e b io lo g is c h e d o c u m e n ta tie
d e c e m b e r 1976 — C o lle c t ie t e c h n ie k 56

Download Report