S I S I C R D E LL A N D S E Z E E Bijna zes jaar al houden de vastgoedcrisis en de eurocrisis lelijk huis in Zuid-Europa, en een oplossing lijkt verder weg dan ooit. De zuiderse levenslust heeft plaatsgeruimd voor dramatisch doemdenken: duizenden zelfdodingen, honderdduizenden huisuitzettingen, miljoenen werklozen, jong en oud. Deze week trekken we naar Thessaloniki in Griekenland. ‘We proberen een boom te laten groeien op een puinhoop. Een mens wordt er niet per se gelukkiger van. Wel harder.’ ID M E D N AA S PANJEEN LAN D G R I E K GAL PO RTU Tine Hens / Foto’s Trui Hanoulle ‘Verboden te roken’ staat er op het vettig geworden glas van het kantoortje waar zeven arbeiders naar de flikkeren de schermen van bewakings camera’s kijken. Ze drinken kof fie, ordenen papieren en steken de volgende sigaret aan met de vorige. Overal in Grieken land wordt gerookt waar het eigenlijk niet mag. Om cafés en restaurants niet helemaal te laten leegbloeden, werd het rookverbod opgeheven zon der dat officieel toe te geven. Ook de arbeiders van de Vio. Me-fabriek, in een buitenwijk van Thessaloniki, roken on gegeneerd. Niemand kan het hun nog verbieden. Op de deur hangt een sticker met een op gestoken hand die de toe gang voor onbevoegden ver biedt. Alle vingers behalve de middelvinger zijn geschrapt. Dit is geen gewoon kantoor, maar het kantoor van een be zette fabriek. ‘Als je niets doet, ben je op voorhand verloren. Wie zich verzet, heeft kans op slagen. ! i k i n o l a s s e h T t i u n e t e o r g e m r a (W) Als je niet slaagt, dan heb je het op z’n minst geprobeerd,’ zegt de 45-jarige Dimitros – ronde schouders, grijze krullen, brede neus en mond. Hij kijkt stuurs, de rimpels boven zijn ogen zijn er diep in gegroefd. In maart 2011 besliste de di rectie van Vio.Me dat de eindjes te kort werden om ze nog aan elkaar te kunnen knopen, en ze vroeg het faillissement aan. Onzin, vonden de arbeiders. Als de bazen niet van plan waren te vechten voor hun fabriek, dan zouden ze het zelf wel doen. ‘Er was geen reden om de stek ker eruit te trekken. De fabriek draaide goed. Wij wilden niet de prijs betalen van het gat in de handen van een paar mana gers.’ In Vio.Me werden lijmen en additieven voor cement en gips geproduceerd. Het moeder bedrijf Filkeram & Johnson was groot geworden als tegel producent. Net zoals zowat ie dere andere sector, stortte in 2008 ook de markt van de bad kamertegels in. Wie bouwde, wachtte; wie renoveerde, zocht tegels op de tweedehands markt. Filkeram & Johnson kreeg zijn tegels aan de straat stenen niet meer kwijt. Er leek niets anders op te zitten dan de fabriek te sluiten en de werk nemers te ontslaan. De arbeiders van Vio.Me wei gerden het scenario van crisis, noodlot en berusting te aan vaarden. Dimitros «Afgewerkte pro ducten vormden inderdaad een probleem, maar wij pro duceerden additieven voor lij men en cement. Mensen be gonnen massaal te klussen, en voor wat wij maakten, was er een groeiende markt in binnenen buitenland. Maar soms is het voor een manager makkelijker om de boeken te sluiten. Som migen gebruikten de crisis ge woon als excuus om niet langer moeite te doen.» Aan de andere kant van het braakliggende terrein naast de fabriek liggen de warenhuizen van IKEA en Leroy Merlin. Iedere dag loopt één van de arbeiders ‘Ik verdien 10 euro per dag, maar een mens leert met niets te leven’ 116 / HUMO CRISISLANDEN_ GRIEKENLAND_p116 116-117 NR 3856 | 31 29 JULI 2014 Info HUMO / 117 25/07/2014 15:30:48 CE MRIDIDSELLIASNDSE ZEE AAN D van Vio.Me over het niemands land naar de IKEA en keert terug met een zak vol hotdogs. Voor sommigen is het wakke broodje de eerste maaltijd van de dag. ‘Of we ons afvragen of het iets uithaalt?’ Dimitros klemt zijn broodje tussen zijn tanden, duwt met zijn ene hand op de knop van de thermos en houdt met zijn andere een mok onder de straal lauwe koffie. Dimitros «Elke dag vragen we het ons af. Het is de vraag waar mee we opstaan en waarmee we gaan slapen. Want, zeg nu zelf: wie gaat er elke dag naar zijn werk, maar komt zonder geld om eten te kopen terug naar huis? (Aarzelt even) 10 euro. Dat is wat ik en de dertig anderen hier dagelijks verdie nen. De euro voor de dagelijkse hotdog komt uit de fabriekskas. Het is niet eens genoeg om de benzine te betalen. Wat moet ik zeggen? Een mens leert met niets te leven. Ik kom nu met de bus. Dat kost me 90 cent. Maar er zijn steeds meer da gen waarop ik het eten uit mijn mond spaar om mijn kinderen te voeden.» IEDEREEN BAAS Aanvankelijk was het een be zetting zoals een andere. De arbeiders eisten waar ze recht op hadden: achterstallig loon, uitkeringen, een menswaar dige behandeling, een herop start. Maar toen het wachten eindeloos lang begon te duren, kozen ze voor de vlucht voor uit. Ze bouwden de fabriek om 118 / HUMO CRISISLANDEN_ GRIEKENLAND_p116 118-119 De arbeiders van de chemische fabriek Vio.Me produceren nu zeep in eigen beheer. ‘Wij zijn geen helden, we zijn overlevers.’ tot een atelier voor de produc tie van natuurlijke huishoud zeep. Crisis of niet: een mens houdt graag zijn huis schoon. Het idee om de fabriek niet al leen te bezetten maar ook ra dicaal over te nemen, haalden ze uit de Fabricas Recuperadas in Argentinië. Na de crisis van 2000 hadden tientallen arbei ders daar de verlaten fabrieken weer opgestart. Het idee voor de zeep pluk ten ze uit hun herinneringen – ‘we poetsten altijd met zeep op basis van olijfolie’ – en voor de fabricage ervan haalden ze for mules van het internet. In het assortiment zitten nu wasen afwasmiddelen en schuur producten. Van arbeiders in de chemische sector werden de mannen van Vio.Me zeep producenten. En met die evo lutie verschoof ook het strijd terrein: niet langer de erkenning als gedupeerde is de inzet, wel de erkenning als werkgever en producent. Van allemaal arbei der zijn ze allemaal baas gewor den. Maar volgens de Griekse ondernemingswet kun je niet tegelijk werknemer en werk gever zijn. Hoe reëel het ma gazijn vol zeep ook is, wette lijk bestaat het niet. Zolang de fabriek geen nieuw onder nemingsnummer heeft, kun nen ze hun zeep niet verkopen. En zolang ze hun zeep niet kun nen verkopen, levert hun werk hen enkel respect en een tik keltje trots op. Maar daar koop je geen brood en kleren mee. In het buitenland noemt men ze graag helden van de crisis. Dichter bij huis vragen sommi gen voorzichtig of ze nog wel weten waar ze mee bezig zijn. En waar de grens tussen kop pigheid en waanzin precies ligt. Dimitros «Helden? Als we al iets zijn, dan overlevers. Meer niet. Er zijn er genoeg die thuis ble ven zitten en een paar maanden later uit het leven stapten. Hier niet. Omdat we gek genoeg zijn om door te gaan.» Hij kijkt op zijn horloge. Macht der gewoonte. Vroe ger lag de lunch op de minuut vast. Nu steekt het niet meer zo nauw. Dimitros «Er heerst moede loosheid, ja. We denken dat we vooruitgaan, maar we vre zen tegelijk dat we er stilaan op achteruitgaan. Het is wraak roepend: we zouden een bloei end bedrijf kunnen worden. We hebben contacten in Duitsland, Frankrijk en Italië om onze ze pen te verkopen. Maar het kan niet. Als we het doen, zijn we strafbaar. (Komt overeind) Zal ik je de fabriek tonen?» Hij schuift een gamme le poort van golfplaten open. Naast een glimmende oranje betonmolen staan kartonnen dozen met lege plastic flessen. In een hoek ligt een vuilniszak vol rode en groene doppen en tegen de muur staan drie grote kookpotten. Dimitros «Ons laboratorium. In de molen mixen we de grond stoffen, daarna warmen we ze op in de potten en vervolgens spuiten we ze op de lopende band in de juiste flessen.» Alles hebben ze hier tot een minimum herleid: het aantal ingrediënten per product, het materiaal en de ruimte die ze gebruiken. Van de vier fabrieks hallen nemen de arbeiders er amper een halve in. ‘Meer heb ben we niet nodig. Zo sparen we ook verwarming en elektri citeit uit.’ In het magazijn staan de schoonmaakmiddelen op twee plafondhoge en kamer brede rekken. Bijna liefdevol licht Dimitros een fles was middel uit een rek. Op het etiket staat een wat naïeve tekening van een waslijn met wapperen de kleren in de zon. Het is een beeld van een zorgeloze, ver vlogen tijd in een bergdorp. Dimitros «Ik ben hier trots op. Deze zeep heeft van mij een an der mens gemaakt. Ik ben tech nicus van opleiding en ik her stelde bij Vio.Me de kapotte machines. Nu doen we met z’n allen alles: we zijn bewakings agenten, zeepproducenten, magazijniers, flessenvullers en poetsvrouwen tegelijk. (Zet de fles terug) Maar als ik al die zeep zie, bloedt mijn hart. Ik heb het afgeleerd om te bidden, maar in mijn hoofd prevel ik soms: haal ons uit de illegaliteit, laat ons onze zeep verkopen, hier en in het buitenland. We zijn in staat om voor onszelf te zorgen.» Het is een verwijt dat Grie ken wel vaker krijgen van inter nationale economische waar nemers. Dat ze niet in staat zijn om het zelf te doen, dat ze wel vaart bouwden op fundamen ten van luchtkastelen, dat ze de staat en de Europese honing potten gebruikten om er indi vidueel beter van te worden. Geen wonder dat het land op instorten stond. Om het weer op te bouwen, luidt het devies van diezelfde waarnemers, worden de collectieve voor zieningen maar beter tot op het bot gestript. RUILHANDEL De mensen komen niet meer massaal op straat, maar star ten zelf overal sociaal-econo mische projecten op. Niemand weet hoeveel het er precies zijn – wellicht zo’n 2.500 in zowat elke sector, van landbouw over gezondheid tot industriële pro ductie. Werkloze jongeren ke ren terug naar de boerderij van hun ouders en beginnen zelf olijfolie te produceren; boe ren zakken af naar de stad om NR 3856 | 31 ‘Onlangs stierf een meisje van 10 omdat de kachel die haar vader eigenhandig in elkaar had geknutseld in haar gezicht ontplofte’ DORA zelf hun aardappeloogst te ver kopen. Winst en groei zijn niet langer het ultieme doel, wel een zo eerlijk mogelijke uitwisseling van goederen. Of het nu gaat om aardappelen, zeep of water. ‘Als je die 2.500 vermenig vuldigt met het aantal mensen dat erbij betrokken is, kom je bij honderdduizenden mensen uit. Dat is een nieuwe wereld. Het is geen intellectuele construc tie, het is van onderuit opge bouwd. Door gewone burgers die bereid zijn hun tijd eraan te spenderen.’ Er is geen project in Thessaloniki of de 63-jarige Kostas – blinkende ogen, korte witte haren, getrimde baard – is ervan op de hoogte. ‘Activist en academicus,’ zo omschrijft hij zichzelf als ik hem ontmoet aan de voet van het standbeeld van de eerste liberale politicus van Griekenland, Eleftherios Venizelos. Het is een plek vol beteke nis, vertelt hij. Als twintigjarige stond hij hier om te protesteren tegen de dictatuur, om te eisen dat die tot democratie zou ver vellen. Tijdens zijn leven zag hij die democratie uitgroeien tot wat hij een ‘corpocratie’ noemt: de macht concentreerde zich in de handen van de politiek en het bedrijfsleven. ‘En nu is het tijd om de democratie weer uit te vinden.’ Het zal tijd vra gen, geeft hij toe. ‘Verandering duurt langer dan een mensen leven. En ja, het gaat traag, zo traag dat het op stilstand lijkt. Maar we gaan traag om ver te kunnen gaan. Zelfs een to matenplant kan een revolutie ontketenen. Die tomatenplant is nu geplant.’ Een paar uur later zit ik in de wagen van Dora en Giorgios op weg naar die revolutionai re tomatenplanten. Dora praat 29 JULI 2014 graag en veel, Giorgios luistert liever. Ze zijn 30 en ze horen bij de gelukkigen van Thessaloniki, zeggen ze zelf. ‘We hebben al lebei werk,’ vertelt G iorgios met zijn zachte, hese stem. ‘Ik als onderhoudstechnicus, Dora als maatschappelijk werkster. We verdienen elk zo’n 700 euro per maand. Daarmee kunnen we geen kind onderhouden. Onze dromen zitten in de wacht kamer. De enige manier om een crisis waarvoor je zelf geen ver antwoordelijkheid draagt men taal te overleven, is een eigen project opstarten. Niet om er geld mee te verdienen. Wel om een verschil te maken.’ ‘We mogen niet klagen,’ zegt Dora. Ze ziet dagelijks wat het betekent om in het afvoerput je van de maatschappij te be landen. We rijden dwars door Thessaloniki naar het noorden van de stad. Dora wijst naar de betonnen hoogbouw links van ons. In die hoge blokken klit ten de drenkelingen van de cri sis samen. Migranten, werklo ze Grieken, bejaarden met een habbekrats van een pensioen. Iedere dag gebeuren er onge lukken omdat mensen dingen zelf doen die ze beter aan ande ren zouden overlaten. Onlangs stierf een meisje van 10 omdat de kachel die haar vader eigen handig in elkaar had geknutseld in haar gezicht ontplofte. ‘Een economische burgeroorlog,’ zo omschreef Kostas de crisis. Giorgios parkeert de auto een eind buiten de stad. Giorgios «Het groen in Thessa loniki beperkt zich tot het mos tussen de straatstenen. Het enige groen is militair bezit. In 2011 besloten we een deel er van in te nemen om er groen ten te telen.» We lopen door een roesti ge poort over een stoffig pad. Links en rechts liggen schrale velden waar vroeger gras op groeide, maar waar nu vooral stenen uit de aarde steken. Het pad maakt een knik naar rechts en daar schiet ineens een ver rassende weelde aan planten en bloemen op. Op een muur van losse stenen staan vijf blau we letters: perka. Giorgios (grijnst) «Baars in Op een het Grieks. Dat is wat we hier legerterrein proberen: op grond vol stenen van duizend groenten kweken is als een vis vierkante op het droge in leven houden. meter We maken mogelijk wat on telen de mogelijk lijkt. In een stad zon inwoners van der tuinen hebben we hier dui Thessaloniki zend vierkante meter tuin, op zelf groenten. verboden terrein.» ‘Het was Hij hurkt tussen de toma een kwestie tenplanten – meer dan twintig van niet soorten staan hier – en haalt nadenken zijn smartphone uit de zak van en gewoon zijn leren jas. Hij toont foto’s van doen.’ het terrein toen ze hier in fe bruari 2011 voor de eerste keer kwamen. Een steenwoestijn met dor, kniehoog gras; de ba rakken van de soldaten waren ingestort en ingepalmd door distels, netels en korstmos. Giorgios «Het grootste pro bleem was water. Verderop is er een voetbalveld met een kantine. Zij hebben wel water, maar er lag geen leiding tot aan de gronden die wij wilden in nemen. Als we het realistisch hadden bekeken, waren we na die eerste keer nooit meer teruggekomen. Maar het was een kwestie van niet nadenken en gewoon doen.» Zijn ogen glijden over de courgettes, aubergines en pa prika’s. De bedden zijn afge boord met de stenen die ze in de grond hebben gevonden. Giorgios «De hele grond zat er vol mee. Eén voor één hebben we ze opgegraven. Alles wat we hier vonden hebben we ge bruikt. Het was onze manier om overeind te blijven. Dat merk ten we bij iedereen die kwam helpen. Er was een enorme honger naar concrete acties.» Drie maanden nadat ze het gras hadden gemaaid en de stenen uit de grond hadden gehaald, verscheen de politie. Er werd gedreigd met ontrui ming, met arrestaties. Giorgios «Dat was het dan, dachten we. Maar er gebeurde niets. Het stadsbestuur laat de illegale groententuin nu ooglui kend toe. (Grijnst) Dat we hier nog zijn, hebben we aan de cri sis te danken. Het leger noch de overheid heeft het geld om dit gebied te ontwikkelen. Er wa ren ooit plannen voor een nieu we stadswijk, maar niemand voelt zich geroepen om erin te investeren.» Dora brengt iedere week – en in het hoogseizoen dagelijks – groenten van de tuinen naar de blokken. Sommige bewo ners nemen ondertussen zelf de bus om een stuk grond te bewerken. Eén van hen, M akis, kwam op een dag aan met de bijenkasten van zijn grootvader op de bagagedrager van zijn sputterende Honda. Vorig jaar bood hij zijn eerste potten ho ning aan. Tussendoor loodst hij klassen vol verwonderde kin HUMO / 119 25/07/2014 15:30:52 CE MRIDIDSELLIASNDSE ZEE AAN D deren langs zijn kasten. ‘Ik ver dien er geen euro mee, maar ik heb er wel mijn waardigheid mee herwonnen.’ NIETS GOEDPRATEN De journalisten en technici van de voormalige openbare om roep ERT doen net als de ar beiders van Vio.Me: ze blijven werken. Zonder geld, maar met eens zo veel overtuiging, verbetenheid en ambitie. Op 11 juni 2013 marcheerde de poli tie het gebouw binnen en trok ze de stekker uit de lopende nieuwsuitzending. De sluiting werd uitgelegd als een draco nische, maar noodzakelijke be sparingsmaatregel wegens de spilzucht, de vedettencultus en de flagrante fraude. De rege ring beloofde binnen het jaar – met als deadline het Euro visiesongfestival – een afge slankte en vernieuwde versie van de openbare omroep te lanceren. De journalisten, regisseurs en cameramensen besloten daar niet op te wachten. Op 12 juni 2013 zonden ze hun eer ste eigen journaal uit. Sinds dien doen ze dat iedere avond rond 22 uur. Het duurt een uur tot anderhalf uur, afhankelijk van wat de geïnterviewden te vertellen hebben, en het is te bekijken via het internet. Aan het oude omroep gebouw hangen nog steeds de spandoeken met protest slogans. In de inkomhal houdt een groep werkloze vrijwilli gers uit de buurt de wacht. Om beurten zitten ze hier 24 uur per dag, zeven dagen per week in de kuipzetels om te voorko men dat de politie het gebouw binnenvalt en ontruimt. Begin mei is de vernieuw de openbare omroep, NE RIT, de ether ingegaan, maar van de werkloze werknemers van ERT is nauwelijks iemand overgestapt, ook al betekent dat dat ze zonder inkomen val len. In Griekenland is de werk loosheidsuitkering beperkt tot een jaar. ‘De meesten van ons 120 / HUMO CRISISLANDEN_ GRIEKENLAND_p116 120-121 zijn niet eens gevraagd,’ zegt nieuwslezeres Aglaia Kyritsi. Aglaia Kyritsi «Wie wel ge vraagd werd, kreeg te horen dat hij 30 procent loon moest in leveren, hij zijn anciënniteit ver loor en een papier moest on dertekenen waarin hij loyaliteit aan de regering beloofde. We hebben niet een jaar lang ge protesteerd om zo te eindigen.» Háár gezicht, met een muur van politiemannen in gevechts uitrusting achter zich, was het laatste beeld dat de ERT offici eel uitzond. Ze is een nieuws lezeres met 25 jaar ervaring. Een televisiemonument. Nu is ze een symbool van het verzet geworden. Kyritsi «Ik heb altijd gezegd: mijn laatste nieuwsuitzending wordt een historische uitzen ding. Ik had nooit gedacht dat die zo historisch zou worden.» Ze zit voor de spiegel en schminkt zichzelf, want de schminksters zijn niet geble ven. ‘Niet erg,’ zegt ze. ‘We doen alles zelf. Ik monteer het nieuws, lees het voor, poets mijn desk.’ Ze neemt nog een laatste trek van haar sigaret voor ze haar lippen rood stift. Kyritsi «We weten niet hoe veel kijkers we hebben, nee. Om eerlijk te zijn: het interes seert ons niet. Onze taak is om te informeren. Echt te in formeren. Niet om alles goed te praten wat de regering be slist, zoals we gewend waren te doen.» Ze glimlacht. Tien minuten heeft ze nog voor ze naar de studio moet. Ze steekt een si garet op. Kyritsi «Het vreemde is: ik ben zenuwachtiger dan vroe ger, alsof er nu meer van af hangt. Zelfs al ziet niemand ons, we willen dat dit experi ment slaagt. We willen bakens verzetten. We willen nieuws maken zoals we nooit eerder hebben gedaan. We hebben dat nodig. Griekenland heeft dat nodig.» Ze drukt haar sigaret uit en neemt me mee naar de regie kamer. Kyritsi «Ik ben 50 jaar en voor de eerste keer in mijn leven werkloos. Mentaal is dat bij zonder zwaar. We overleven hier allemaal van 300 euro per maand. Binnenkort is er een jaar voorbij en krijgen we geen uitkering meer. Maar het bete kent ook dat we meer dan ooit deel van de samenleving zijn, want een derde van de bevol king is werkloos. Het maakt dat mensen ons beginnen te waarderen. Vroeger spuwden ze op ons omdat ze ons als een instrument van de machtheb bers zagen. Nu staan we aan hun kant.» De regisseur steekt vijf vin gers op. Aglaia knikt. Van de regiekamer zijn het drie trap pen af naar de studio. Ze doet teken haar te volgen, terwijl ze doorpraat. Kyritsi «Ja, ik heb aanbiedingen van andere zenders gekregen – ik ben een bekend gezicht – maar ik ben er niet op ingegaan. Mijn werk is hier. Door hier te strijden, heb ik geen pillen no dig. Het is mijn therapie. Want dit is wat we willen: een echte vrije omroep, die alle stemmen in de samenleving laat horen.» De begintune zwelt aan, ze plugt haar oortje in en kijkt Journalisten en monteurs van de voormalige openbare omroep ERT zenden nu uit via het internet. ‘We zijn niet langer een instrument van de machthebbers.’ ‘G ouden Dageraad redeneert: ‘Wie we voeden, hebben we in onze macht.’ Wij zeggen: ‘Wie voedsel kweekt, heeft macht’’ GIORGIOS strak in de camera. ‘Goeden avond, dames en heren.’ In de regiekamer zit Eric P ostiaux, een Belgische cameraman. Achttien jaar ge leden is hij naar Griekenland verhuisd, toen er wegens be sparingen honderden mensen bij de RTBF werden ontslagen. De dag nadat hij zijn legerdienst had volbracht, mocht hij naar het stempellokaal. ‘Kom naar hier,’ zei zijn Griekse schoon zus. ‘Hier worden zenders bij de vleet opgericht.’ Twee jaar lang versloeg hij voetbalwedstrijden voor een lokale zender, daarna kon hij bij de ERT in Thessaloniki te recht. Hij leerde er zijn vrouw kennen, een monteur. Ze zit ten nu allebei zonder werk, en ze zijn bijna door hun spaargeld heen. Tot juni kregen ze elk 300 euro per maand, nu schraapt Eric euro’s bij elkaar door hu welijken te fotograferen. ‘Maar meestal betalen de mensen me door me mee te laten eten. Nie mand heeft nog geld.’ De rest van zijn tijd verdeelt hij tussen thuis nagelbijten en in het om roepgebouw meewerken. ‘Het is simpel, we vechten voor de democratie.’ Soms doet hij stu diowerk, andere dagen trekt hij de straat op met een hand camera of een smartphone. Eric Postiaux «Als we een ca mera uit het gebouw mee naar buiten nemen, kunnen ze ons van diefstal betichten. Het maakt niet uit. De mensen be ginnen ons te kennen. Als we NR 3856 | 31 ‘We waren de best voorbereide generatie in de geschiedenis van Griekenland. Nu zijn we blij als we ergens een tijdelijke baan vinden’ THEODOROS vroeger op manifestaties aan kwamen, draaiden ze hun rug naar ons toe. De openbare om roep was niet geliefd. Nu dra gen ze ons op handen omdat we hen een stem geven. We hebben het over de miserie, het onrecht, de armoede. We hebben het over de arbeiders van Vio.Me, over de bezette mi litaire domeinen, over de politie die boeren verbiedt hun groen ten op de stoep te verkopen.» ILLEGALE VERKOOP Giorgios, de man van de groentetuinen op het militair domein, stuurt me een sms. ‘Vio.Me@mikropolis. 14u.’ Mik ropolis is een coöperatief café op de eerste verdieping van een herenhuis in het centrum van Thessaloniki. ‘Een product van de crisis,’ legt de 39-jarige Theodoros Karyotis me bij een bord pasta met spinazie uit. Theodoros Karyotis «In 2008 trokken de Grieken massaal de straat op. Iedere week was er wel een reden om te proteste ren: de ene besparingsmaat regel na de andere, het geweld van de politie, de dreiging van 29 JULI 2014 de extreemrechtse partij Gou den Dageraad. Het dieptepunt was de dood van de 15-jarige Alexandros Grigoropoulos in Athene. Neergeschoten door de politie. Voor niets. Dagen lang hebben we betoogd. Maar belangrijker dan die betogingen waren de contacten die we daar hebben gelegd. »Uit die contacten is Mikro polis ontstaan. Al wie een goed idee heeft, kan hier een ruim te gebruiken om dat idee uit te voeren. Ondertussen biedt het huis onderdak aan een vecht sportvereniging, aan de vrien den van gewonde dieren, aan voedselteams, aan een theater gezelschap. De afspraak is: al wie de ruimte gebruikt, draait een aantal shiften achter de bar. Met de opbrengst van het café kunnen we de huur betalen. Dat is misschien het voordeel van een crisis: als je niets te verlie zen hebt, durf je meer.» Zelf was Theodoros voorbe stemd voor een academische carrière. Karyotis «Ik ben een typisch kind van de lagere midden klasse. Ik ben opgevoed met het idee dat het alleen maar beter VOLGENDE WEEK Porto loopt leeg: ‘Dit is het Havana van Europa.’ kan worden. 2008 was een bit tere confrontatie met een to taal andere realiteit. We waren de best voorbereide generatie in de geschiedenis van Grieken land. Nu zijn we blij als we er gens een tijdelijke baan vinden. Maar de meesten leven van het ruilen van diensten. Het is boei end om vast te stellen dat het ook met minder kan.» Aan een tafel in de hoek zit ten Dimitros en Christos. Ze dragen een sweater van Vio. Me. Christos trommelt met zijn vingers op een groen karton nen valiesje met een nijlpaard erop. Het is de fabriekskas. Jani haalt de schoonmaakmiddelen uit dozen en schikt ze op tafel. Dat ze zenuwachtig zijn, zeg gen ze. ‘Dat zijn we altijd als we verkopen. Het is per slot van re kening illegaal.’ Karyotis «Je mag de creatieve kracht van een crisis niet over drijven. Mensen die nu arm zijn, waren dat vijf jaar geleden niet. Het is en blijft keihard. In ieder huis in de straat waar ik woon, is iemand zijn werk kwijt. Het meest schrijnende, maar mis schien ook meest typerende verhaal is dat van een familie van wie de vader zich van het leven beroofde nadat hij zijn job had verloren. Zijn 17-jarige zoon vond zijn lichaam, en niet lang daarna diende hij zich aan in het dichtstbijzijnde kantoor van Gouden Dageraad. Ze hiel pen hem met de begrafenis en gaven de familie gratis voed sel. Dat is de grootste strijd die we voeren: die tegen de liefda digheid van extreemrechts. Zij bieden kant-en-klare oplossin gen aan. Wij niet. Wat wij willen, vraagt tijd en betrokkenheid.» Een crisis als economische burgeroorlog. Niet alleen om de restanten van de welvaart wordt er gevochten, ook om de hulp aan de slachtoffers. Gior gios kan erover meespreken. Na de aanleg van de eerste tuinen van Perka wilden ze feestvieren en dus vormden ze één van de militaire barakken om tot café. Op een dag vonden ze het ver nield terug. De tafels en stoe len waren kort en klein gesla gen, op een hoop gegooid en in brand gestoken. Giorgios «De extreemrecht se aanhangers van Gouden Dageraad eisen in bepaalde wijken het alleenrecht op voed selhulp op. Als de mensen van Perka groenten weggeven om dat ze er toch te veel hebben, wordt dat als concurrentie be schouwd. Zij redeneren: ‘Wie we voeden, hebben we in onze macht.’ Wij zeggen: ‘Wie voed sel kweekt, heeft macht.’» Met zijn brede armen voor zijn borst gekruist komt Dimi tros erbij staan. Dimitros «Soms droom ik er van dat we geschiedenis aan het schrijven zijn. Dat mijn kleinkinderen op school leren over de arbeiders die niet om werk vroegen, maar zelf voor werk zorgden.» Dan komt er een vrouw bin nen. Ze knoopt haar blauwe zijden sjaal met witte stippen los. Jani veert overeind en gaat handenwringend naast haar staan. Ze draait de doppen van een paar flessen op tafel los, ruikt eraan en draait ze weer dicht. ‘Er was een probleem met de handzeep,’ zegt ze. ‘Die klonterde.’ Dimitros zegt dat hij ervan op de hoogte is. ‘Je moet hem goed warm bewaren, dat helpt.’ Ze knikt, stopt flessen was product, afwasmiddel en vloer zeep in haar tas en rekent af. Ze steekt haar hand op en vertrekt weer. Jani stopt het geld in het groene koffertje. ‘Stel je voor dat dit echt zou lukken...’ Deze reportage kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek. Info: fondspascaldecroos.org. In december verschijnt bij uitgeverij EPO het boek ‘’t Klein verzet’, over de zoektocht naar een nieuwe, andere economie. HUMO / 121 25/07/2014 15:30:55
© Copyright 2024 ExpyDoc
