fiscale en financiële gevolgen van echtscheiding anno 2014

02!+4)3#(
praktijkcasus hypothecaire planning
FISCALE EN FINANCIËLE GEVOLGEN
VAN ECHTSCHEIDING ANNO 2014
0ERJANUARIISDEEIGENWONINGREGELINGlINKGEWIJZIGD/MRECHTTEHEBBENOPRENTEAFTREKGELDTPERDIE
datum de verplichting om nieuwe schulden volledig af te lossen. Ook is er overgangsrecht van kracht voor
leningen onder ‘oud recht’ en voor box 1-producten (KEW, SEW en BEW). Deze nieuwe wet- en regelgeving
heeft nogal wat gevolgen voor de situatie bij echtscheiding. In de volgende praktijkcasus wordt een impressie
GEGEVENVANDEkSCALEENkNANCI¾LEGEVOLGENBIJECHTSCHEIDINGMETBETREKKINGTOTDEVERDELINGVANDEWONING
de eigenwoningschuld en een aantal hiermee samenhangende zaken. Tevens wordt uitleg gegeven over de
+ENNISGROEP.6(02OB4IMMERMANS
wijze waarop de adviseur hierbij een integraal advies kan geven.
B
ert krijgt, direct na het afronden van zijn studie in
juni 2007, een goede baan aangeboden als programmeur bij een groot softwarebedrijf. Een jaar
later, op 1 juli 2008, koopt hij een woning voor 220.000
EURO$EWONINGWORDTGEkNANCIERDMETEENEIGENWOningschuld van 230.000 euro, waarvan een deel (120.000
euro) bestaat uit een bankspaarhypotheek, met een verpande spaarrekening eigen woning (SEW), het overige
DEELISAlOSSINGSVRIJ$EHYPOTHEEKISAFGESLOTENMET.Ationale Hypotheek Garantie.
g$%!$6)3%526%2,!.'46!.:)*.
+,!.4%.%%2,)*+(%)$%./0%.(%)$
6!.:!+%.//+.!!2%,+!!24/%u
In 2012 komt Bert zijn oud-klasgenote Sascha tegen,
waarmee hij een relatie begint. Sascha is als verkoopmanager werkzaam bij een groot warenhuis. Daarnaast stuDEERTZIJINDEAVONDUREN.AEENPAARMAANDENBESLUIT
Sascha bij Bert in te trekken en op 1 februari 2013 besluit
HETSTELTEHUWENINGEMEENSCHAPVANGOEDEREN.IETS
lijkt hun geluk in de weg te staan. Bert en Sascha leven er
goed van en hun salarissen gaan volledig op aan vakanties, kleding en andere zaken.
Enkele maanden na het huwelijk komt de vader van
Bert plotseling te overlijden. Bert erft, als enig kind, een
bedrag van 60.000 euro onder uitsluitingsclausule. Dit
bedrag zet hij op zijn spaarrekening.
Bert zit door deze gebeurtenis enorm in de put. Omdat
Sascha continu erg druk is met haar baan en haar studie,
10
Verhelderend, Verdiepend, Praktisch
groeien zij uit elkaar en begin maart 2014 besluit Bert van
Sascha te scheiden. Bert en Sascha blijven ‘on speaking
terms’ en ze vragen advies aan hun adviseur.
INVENTARISATIE
TKDe adviseur maakt een afspraak, waarin hij kennismaakt met Bert en Sascha en zijn werkwijze uitlegt. Omdat Bert en Sascha geen idee hebben hoe de echtscheiding verder geregeld moet worden, verwijst de adviseur
Bert en Sascha voor begeleiding van het echtscheidingsproces door naar een mediator uit zijn netwerk, waarmee
hij geregeld samenwerkt. De adviseur maakt een inventarisatie, waaruit het volgende blijkt.
– Bert en Sascha hebben geen kinderen.
– Bert heeft een inkomen van ca. 45.000 euro, het inkomen van Sascha bedraagt ca. 22.000 euro.
– Bert heeft een pensioenregeling op basis van middelloon, het nabestaandenpensioen is verzekerd op risicobasis. Sascha heeft geen pensioenregeling.
– Op de spaarrekening van Bert staat nog 30.000 euro.
6ANDERESTVANHETGELDISEEN"-7GEKOCHTDEZE
heeft momenteel een waarde van 20.000 euro. De
rente op de spaarrekening bedraagt 1,4%.
– Bert en Sascha hebben samen 10.000 euro aan spaargeld.
– De waarde van de woning is sinds 2008 aanzienlijk
gedaald. De woning is recent getaxeerd op 184.000.
– Bert wil in de woning blijven wonen, Sascha gaat weer
bij haar ouders wonen. “ Bert wil zo laag mogelijke
maandlasten.
– Het saldo op de bankspaarrekening eigen woning
(SEW) bedraagt 14.000 euro.
– Bert en Sascha willen zoveel mogelijk alles eerlijk
DELENMAARWILLENDUIDELIJKHEIDOVERDEkNANCI¾LEEN
kSCALECONSEQUENTIESVANDEVERDELING
.AHETGESPREKWORDTEENNIEUWEAFSPRAAKGEMAAKTVOOR
een vervolggesprek. De adviseur geeft aan dat hij de situatie gaat beoordelen en in het volgende gesprek verder
UITLEGGEEFTOVERDEkNANCI¾LEMOGELIJKHEDENENDEkSCALECONSEQUENTIES
OPENHEID VAN ZAKEN
!LS3ASCHAISVERTROKKENTREKT"ERTDEADVISEURAANZIJN
jasje. Hij vertelt de adviseur dat hij nog een lijfrenteverzekering heeft. De (huidige) waarde hiervan bedraagt
12.000 euro. Bert wil deze lijfrenteverzekering niet betrekken in de scheiding, omdat Sascha hiervan toch niet
op de hoogte is.
De adviseur spreekt Bert hierop direct aan. Hij geeft
Bert duidelijk te kennen niet mee te werken aan het
achterhouden van informatie en hij verlangt van Bert
eerlijkheid en volledige openheid van zaken, ook naar
Sascha. Tevens waarschuwt de adviseur Bert voor het feit
dat – indien achteraf blijkt dat hij opzettelijk de lijfrenteverzekering heeft verzwegen – hij zijn rechten op de
lijfrenteverzekering verspeelt en dat deze volledig aan
Sascha zal worden toebedeeld. De adviseur legt uit dat de
samenwerking gebaseerd dient te zijn op wederzijds vertrouwen. Hij eist van Bert dat hij alle van belang zijnde
informatie deelt met Sascha. Bert belooft hierop geen
gegevens meer achter te houden.
adviseur, een berekening gemaakt van het te verevenen
ouderdomspensioen in de pensioenregeling van Bert. De
opbouw hiervan is vanwege de korte huwelijkse periode
vrij gering. De adviseur legt aan Bert en Sascha uit wat de
CONSEQUENTIEISVANHETNABESTAANDENPENSIOENOPRISICObasis en dat hierin geen kapitaalswaarde aanwezig is voor
de verdeling.
UITWERKING
NIEUW BELEID NHG
In het vervolggesprek geeft de adviseur uitleg over de
analyse die hij heeft gemaakt. Hij legt eerst per onderdeel
UITWATDEMOGELIJKHEDENENCONSEQUENTIESZIJNVANDE
verdeling. Daarna zal hij – aan de hand van de wensen
van Bert en Sascha – de situatie in zijn geheel (integraal)
beoordelen en Bert en Sascha adviseren over de te maken keuzes. Inmiddels hebben Bert en Sascha een eerste
gesprek gehad met de mediator en dat is goed bevallen.
De adviseur heeft, naar aanleiding van dit gesprek, overleg gevoerd met de mediator.
Bert heeft een hoger inkomen dan Sascha. Omdat zij
slechts één jaar gehuwd zijn geweest en geen kinderen
hebben is de duur van de partneralimentatie beperkt tot
één jaar. De mediator heeft een voorbeeldberekening
van de partneralimentatie gemaakt. Deze wordt door de
adviseur besproken met de klant. De adviseur bespreekt
de mogelijkheid de partneralimentatie af te kopen door
middel van een eenmalige afkoopsom. Deze afkoopsom
is voor Bert aftrekbaar en wordt bij Sascha belast.
De adviseur heeft, in overleg met een collega-pensioen-
"ERTEN3ASCHASTAAN@ONDERWATER6ANWEGEDESTERKE
daling van de waarde van hun woning is er sprake van
een onderwaarde van ca. 46.000. Bert en Sascha hebben
GEHOORDVANDEMOGELIJKHEIDDAT.('DERESTSCHULD
kwijtscheldt.
De adviseur geeft uitleg over het nieuwe beheerbeleid
VANDE.('BIJECHTSCHEIDING5ITGANGSPUNTISBEHOUD
van de woning, gebaseerd op de laagst mogelijke
maandlast bij het hoogste inkomen. Hierbij wordt getoetst op de situatie ná de echtscheiding, waarin tevens
het vermogen van Bert wordt betrokken. De toets,
OPBASISVANDE.('BEHEERCRITERIAPAKTPOSITIEFUIT
Daarom wordt Bert geacht in de woning te blijven wonen.
Bert en Sascha hebben een eigenwoningschuld van
230.000 euro. De helft van deze eigenwoningschuld
(115.000 euro) valt voor Bert onder het overgangsrecht
ENKANkSCAALGEZIENAlOSSINGSVRIJWORDENVOORTGEZET
(ETBEDRAGDAT"ERTBOVENDEEUROkNANCIERT
vanwege de verwerving van de helft van de woning van
VAKBLADVOORkNANCIEELADVISEURS |!02),
11
praktijkcasus hypothecaire planning
Sascha, dient tenminste annuïtair te worden afgelost in
maximaal 360 maanden.
De adviseur geeft uitleg over de restschuld, die voor de
HELFTEUROVOOR3ASCHAIS!LS3ASCHADITHOORT
geeft zij aan dat Bert dan de auto mag houden. Tot haar
TELEURSTELLINGLEGTDEADVISEURUITDATDEAUTOGEkNANCIERD
is uit de erfenis met uitsluitingsclausule. Deze is dus al
volledig eigendom van Bert, evenals het spaargeld dat
Bert van deze erfenis nog op zijn spaarrekening heeft
staan.
Bert en Sascha hebben ieder recht op de helft van de
waarde van de SEW. De waarde kan, in het kader van
de echtscheiding, gebruikt worden om de eigenwoningschuld af te lossen, zodat de resterende schuld kleiner
wordt. Ondanks de korte duur van de SEW kan gebruik
gemaakt worden van de vrijstelling. De adviseur legt uit
dat de SEW ook gesplitst kan worden of worden toebeDEELDAAN¼¼NVANBEIDEN.ADEUITLEGGEVENBEIDENDE
voorkeur eraan de SEW volledig aan Bert toe te bedelen.
De waarde wordt verrekend met de onderwaarde in de
woning.
VERDELING LIJFRENTE
Bert heeft Sascha inmiddels geïnformeerd over de lijfrenteverzekering. Bert geeft te kennen dat hij deze waarde
wel deels wil verrekenen met een aantal dure meubels
die Sascha graag wil meenemen. De adviseur legt uit dat
BIJEENVERDELINGINONGELIJKEHELFTENG¼¼NkSCAALGERUISLOZEVERDELINGMOGELIJKIS.ADEUITLEGVANDEADVISEUR
geven Bert en Sascha de voorkeur aan verdeling van de
lijfrenteverzekering in twee gelijke helften.
g).'%6!,6!.%#(43#(%)$).'
+!.$%'%,$6%2342%++%2).(%4
+,!.4"%,!.'!&7)*+%.6!.$%
@,/!.4/6!,5%./2-u
De adviseur berekent dat Sascha nog een schuld heeft
aan Bert van 13.000 euro. Dit is de helft van de onderwaarde in de woning (23.000 euro) minus de helft van
de waarde in de SEW (7.000 euro) én de helft van het
gezamenlijke spaargeld (5.000 euro) plus de helft van de
waarde van de meubels (2.000 euro) die zij meeneemt.
3ASCHAZALDITBEDRAGkNANCIERENDOORMIDDELVANEEN
lening bij haar ouders en het bedrag betalen aan Bert. De
adviseur legt uit dat de rente over deze restschuld voor
Sascha tien jaar aftrekbaar is.
De gemaakte afspraken worden door de mediator vastge-
12
Verhelderend, Verdiepend, Praktisch
legd in een convenant. De adviseur zorgt ervoor dat de
pensioenuitvoerder van Bert tijdig in kennis wordt gesteld. Tevens verzorgt hij het verzoek aan de verzekeraar
de lijfrenteverzekering te splitsen in twee verzekeringen.
De adviseur blijft, in samenwerking met de mediator, het
verdere proces begeleiden.
NIEUWE HYPOTHEEK
Bert wil een zo hoog mogelijke hypotheek afsluiten.
Daarom maakt de adviseur voor Bert de volgende opzet.
De hoofdsom van de lening bedraagt 212.000 euro. Deze
is opgebouwd uit:
m :IJNHUIDIGEEIGENWONINGSCHULDEURO
– Kosten van verwerving 93.000 euro (helft woningwaarde 92.000 euro + 1.000 euro leveringskosten)
– Hypotheekakte en taxatiekosten 1.500 euro
m !DVIESKOSTENEURO
In box 1 valt: 115.000 + 93.000 + (93/212 x 4.000) =
209.755 euro. Omdat slechts 115.000 euro onder het
overgangsrecht valt, wordt het gegarandeerde kapitaal
van de SEW met 5.000 euro verlaagd. De bankspaarhypotheek wordt daarom 115.000 euro, het overige deel
(97.000 euro) wordt annuïtair afgelost. De lening komt
in deze opzet hoger uit dan 104 procent van de woningwaarde. In geval van echtscheiding is het de geldverstrekker toegestaan af te wijken van de ‘loan to value’-norm,
indien dit in het belang van de klant is.
Bert wenst de rente 15 jaar vast te zetten. De adviseur
maakt, op basis van deze gegevens, een voorbeeldberekening en een overzicht van het netto besteedbaar inkomen
van Bert. De netto maandlasten blijken hoger uit te vallen dan gewenst. Bert moet zijn prioriteiten bijstellen en
besluit aan eigen geld 28.000 euro in te brengen, zodat
de hoofdsom van de hypotheek even hoog is als huidige
waarde van de woning. Hierdoor valt zijn nieuwe lening
volledig in box 1.
De adviseur maakt voor Bert de volgende opzet:
115.000 euro (bankspaarhypotheek met SEW (‘oud
recht’, rente 24 jaar aftrekbaar)) -/- 69.000 euro annuïteitenhypotheek (‘nieuw recht’, rente 30 jaar aftrekbaar) =
184.000 euro.
VERZEKERDE RISICO’S
De adviseur maakt voor Bert nog een analyse van de risico’s bij arbeidsongeschiktheid, werkloosheid, overlijden
ENPENSIONERING!ANDEHANDHIERVANWORDTBESLOTEN
een deel van zijn inkomensterugval bij arbeidsongeschiktheid te verzekeren. Op basis van een nieuwe berekening blijkt dat de netto maandlasten nu prima passen
bij het gewenste uitgavepatroon van Bert. ««