KJV 2014-2015 (GROEP 6) Het mes dat niet wijkt / Patrick Ness

KJV 2014-2015 (GROEP 6)
Het mes dat niet wijkt / Patrick Ness
(door Vera De Smet)
Auteursinfo
Patrick Ness is een Britse jeugdauteur die geboren is in de
Verenigde Staten (17 oktober 1971, Virginia) op een
legerbasis waar zijn vader drilsergeant was. Vanaf zijn zesde
woonde hij op Hawaï. Zijn jeugd bracht hij door in
bibliotheken, waar hij uren ronddoolde en willekeurig boeken
van de planken trok. Later studeerde hij Engelse Taal- en
Letterkunde in Los Angeles. Na zijn studie ging hij aan
Oxford lesgeven in creatief schrijven. Daarnaast schreef en
recenseerde hij voor verschillende kranten. Hij houdt tevens
van muziek. Tegenwoordig woont hij in Londen.
Zowel in 2011 als in 2012 won Patrick Ness de jaarlijkse Carnegie Medal ( prijs voor het beste nieuwe
jeugdboek in Groot-Brittannië) voor zijn boeken Monsters of Men en A Monster Calls. Op die manier
is hij één van de zeven auteurs die ooit twee keer deze prijs won. Ook Het mes dat niet wijkt viel in de
prijzen: het kreeg o.a. de Booktrust Teenage Prize, de Guardian Children’s Fiction Prize en de Tiptree
Award.
 http://wikipedia.org
 http://uitgeverijmoon.nl
Kort samengevat
In Prentissdorp, een kolonie in de Nieuwe Wereld, leven alleen mannen. Alle vrouwen zijn dood. De
mannen kunnen elkaars gedachten horen en worden langzaamaan gek van al dat geluid, de Herrie. Ze
horen ook de gedachten van dieren, maar deze denken niet zo veel na.
Todd, de laatste jongen in het dorp, moet verplicht op de vlucht slaan omdat Prentissdorp op hem jaagt
zodra hij een man zal worden. Tijdens zijn vlucht ontdekt hij – buiten het dorp – een meisje wiens
gedachten hij niet kan lezen of horen. Todd ontdekt de stilte, iets waarvan hij het bestaan niet kende.
De twee leren elkaar kennen en gaan samen verder in hun tocht. Zo ontdekt Todd nog meer dingen
waarover Prentissdorp gelogen heeft. Tevens brengt de ontmoeting met het meisje hem op het spoor
van de échte reden achter de dood van de vrouwen…
Aan de slag
Stijl en taalgebruik
Het boek valt onmiddellijk op door een aparte stijl. De belangrijkste aspecten hiervan zijn:
- alledaags en spreektalig taalgebruik: het gebruik van d’r, z’n, es… ;
- foutieve woorden of woorden die geschreven worden zoals ze uitgesproken worden: repurreren (p.
11), lichaamselektrussiteit (p. 21), polietsieburo (p. 27), inturressant (p. 39), ekskuus (p. 44),
populaatsie (p. 27), alleniger (p. 32), corrupsie (p. 34), etc.;
- afkortingen: gvd (i.p.v. godverdomme), sdm (i.p.v. sodemieter);
- flitsend taalgebruik: voorbeeld pagina 289 (VALLEN NEE VALLEN nee alsjeblieft help me Vallen
Het Mes Het Mes Spakkel spaks zijn dood, alle spaks dood Viola sorry, alsjeblieft Aaron, achter je!
Hij komt d’r aan! […]).
Wat vinden de lezers van deze stijl? Was het aparte taalgebruik hen opgevallen, of niet? Hoe zou je dit
taalgebruik verklaren: heeft het iets te maken met het erbarmellijke onderwijs in Prentissdorp, de
Herrie die iedereen met zich meedraagt, of heeft het nog een andere reden?
Indeling
Het boek is ingedeeld in zes delen:
Deel 1 (p. 9 – 72)
Dit deel start in media res: in het midden van het verhaal. We krijgen daarnaast ook een algemene
situering van de locatie en de voornaamste personages. Op het einde van dit deel moet Todd – het
hoofdpersonage – vluchten uit zijn eigen land. Op zijn tocht ontmoet hij een meisje dat niet omringd is
door Herrie.
Deel 2 (p. 73 – 136)
Hoewel het meisje aanvankelijk niet spreekt, gaan Todd en het meisje toch samen verder op tocht.
Haar ouders blijken omgekomen te zijn, dus zij is wees. Op het einde van dit deel komen we
uiteindelijk haar naam te weten: Viola.
Deel 3 (p. 137 – 218)
Todd en Viola komen terecht in het dorpje Farbrach, waar zij kunnen logeren bij Hildy en Francia. De
twee jongeren zijn namelijk al dagen op tocht zonder echt te kunnen slapen, goed te kunnen eten of
zich te kunnen opfrissen. Bovendien komen we te weten dat het voltallige leger van Prentissdorp Todd
zoekt.
Deel 4 (p. 219 – 286)
Todd en Viola zijn nog steeds op de vlucht voor het leger. Todd ontdekt dat Prentissdorp over heel wat
dingen heeft gelogen en dat zijn wereldbeeld daardoor ook vertekend is. Viola doorziet de leugens van
Prentissdorp. Op het einde van het hoofdstuk doodt Todd een Spakkel: een vreemd wezen dat –
volgens Prentissdorp – moet worden gedood. Achteraf blijkt de Spakkel helemaal geen kwade
bedoelingen gehad te hebben; dit beeld en deze herinneringen zullen Todd blijven achtervolgen.
Deel 5 (p. 287 – 356)
Niet alleen het leger van Prentissdorp, maar ook de pastoor (Aaron) is op zoek naar Todd en Viola.
Aaron heeft Todd zwaar verwond en heeft Viola meegenomen. Todd probeert Viola verder te zoeken,
maar krijgt waanillusies door de koorts en de honger. Hij wordt gevonden en verzorgd door Wilf en
zijn vrouw, die hij eerder al tegenkwam op tocht. Manchee kan het spoor van Aaron en Viola ruiken
en het lukt Todd en Viola om hem te ontvluchten. Manchee kan jammer genoeg niet ontsnappen en
Aaron vermoordt hem koelbloedig voor de ogen van Todd en Viola.
Deel 6 (p. 357 – 479)
Todd en Viola komen Ben tegen, die gevlucht is uit Prentissdorp. Hij is gekomen om Todd de
waarheid te vertellen, maar algauw zijn ze genoodzaakt elk hun eigen weg te gaan. Na een laatste
confrontatie met Aaron – die nu definitief uit de weg geruimd is – komen Todd en Viola eindelijk toe
in Haven, de plaats waar ze veilig zouden zijn. Er is echter niemand op het dorpsplein
tot…burgemeester Prentiss op zijn paard verschijnt.
Thema’s en filosofie
Eén van de thema’s uit het boek is zeker de indoctrinatie en manipulatie van Prentissdorp tegenover
Todd. Zo blijkt het hele wereldbeeld van Todd gebouwd te zijn uit leugens en halve waarheden. Hij
leert heel wat dingen door de ontmoeting en omgang met Viola, die niet uit Nieuwe Wereld komt en
alle leugens dus doorziet.
Wat verstaan de lezers onder het begrip ‘indoctrinatie’? Gebeurt dit vandaag de dag nog steeds,
denken jullie? Zo ja, waar, wanneer, waarom? Zo neen, hoe komt dit? Zijn jullie geïndoctrineerd (bv.
geloof, opvoeding, waarden en normen…)? Hoe komt het dat mensen hier ontvankelijk voor zijn?
Een groot probleem in Prentissdorp is de Herrie: alle gedachten van de mannen in het dorp zijn
hoorbaar voor omstaanders. Velen hebben hier al mee leren omgaan, maar toch is er nooit een moment
stilte.
Hoe zou jij je voelen mocht iedereen jouw persoonlijke gedachten kunnen lezen? Zou je hiermee
kunnen leven, of lijkt het idee je onuitstaanbaar? Op welke manier zou jij hiermee proberen om te
gaan? Welke van jouw gedachten zouden beter onuitgesproken blijven, denk je?
Andere leestips
Het mes dat niet wijkt is het eerste boek van de Chaos-trilogie. De overige titels zijn Het donkere
paradijs (Moon, 2013) en Lawaai dat nooit stopt (Moon, 2013).
Juryleden kunnen online op de KJV-boeken reageren. Ga naar www.kjv.be, klik op ‘Welke
boeken moet ik lezen’ en dan op de groep en het boek in kwestie.

Download Report