Lijf en Leden

lijf leden
03
2014
GEZOND
verstand
GEZONDHEID
INTERVIEW
ZORG
PROFIEL
Het placebo-effect is
Breinprofessor Victor
De AWBZ wordt Wlz.
De roes van klimmen,
eigenlijk een positieve
Lamme weet wat het
Wat verandert er in de
meditatie, drummen
kracht in het brein.
hoofd wil.
langdurige zorg?
en hardlopen.
2
inhoudsopgave
HERFST 2014
|
colofon |
Herfst 2014, jaargang 6
Met nieuws ná 15 september
2014 kon geen rekening meer
worden gehouden. Artikelen uit
deze uitgave mogen worden
overgenomen mits expliciet de
bron (Lijf & Leden van ONVZ)
wordt vermeld.
LET OP!
Voor veel artikelen is
gebruikgemaakt van gegevens
van derden. ONVZ heeft de
betrouwbaarheid hiervan
bezien. Ontwikkelingen in
de zorg gaan echter snel,
en over sommige zaken kan
verschillend worden gedacht.
Bij medische klachten verdient
het altijd aanbeveling een arts
te raadplegen.
| interview |
Gezonde voornemens? Begin er niet aan, zegt breinprofessor Victor Lamme.
‘Het brein is altijd gericht op de korte termijn, op beloning en op straf. Ga
UITGEVER ONVZ
Ziektekostenverzekeraar N.V.
(handelsregister Utrecht:
30135168, AFM-inschrijfnummer
12000633), gevestigd te
Houten. Adres: Postbus 392,
3990 GD Houten.
Telefoon: 030 639 62 22.
www.onvz.nl. © ONVZ
Ziektekostenverzekeraar N.V.
daarmee experimenteren.’
12
REDACTIE ONVZ: Pauline
Hogeweg, Manon IJzerman,
Karin Matton, Annerike van
der Meer
LVB NETWORKS: Tim Jansma
VORMGEVING: Hanneke van
der Meer, Ryanne Keja
CONCEPT & REALISATIE
LVB Networks, Amersfoort
FOTOGRAFIE: Erik van der
Horst, Roelof Pot, Angeliek de
Jonge, Janus van den Eijnden,
Merlin Dageman, Thinkstock
DRUK: Rekafa, Venlo
ISSN: 1877-9115
Postbus 392, 3990 GD Houten
030 639 62 22, lijfenleden@
onvz.nl
| profiel |
| gezondheid |
Het is heerlijk om in een roes te komen. Maar wat
Bij het placebo-effect denken we aan een medicijn
gebeurt er dan eigenlijk? Een klimmer, drummer,
dat niet werkt. Maar er gebeurt juist wél iets.
hardloper en iemand die mediteert vertellen wat ze
Tijdens het placebo-effect werkt het brein actief aan
voelen tijdens hun roes.
herstel.
22
18
Gezond verstand
Mensen die bij ONVZ zijn verzekerd, zijn in het bezit
van gezond verstand. Dat kan niet anders, want
ONVZ’ers kiezen voor vrije keuze. Zij willen zelf
beslissen over de zorg die ze krijgen. Ze willen daarin
niet beperkt worden, hoe logisch de keuzes van het
kabinet of andere zorgverzekeraars soms ook klinken.
Vrije keuze is een principe dat onafhankelijk maakt.
Door te vergelijken en door keuzes te maken, trainen
we ons brein. Hoe fitter het brein, des te langer we
in staat zijn om een bijdrage te leveren in de wereld.
Misschien zouden we kunnen zeggen: als we ons nu
|natuur |
onafhankelijk opstellen, dan trainen we onszelf om later
Vanaf haar huis loopt Lotte Harends zó landgoed
in het leven ook onafhankelijk te zijn.
Niënhof in. ‘‘s Ochtends in alle vroegte zie je hier
Zoals u in deze editie van Lijf & Leden zult lezen, is het
konijntjes rondspringen.’
brein niet los te zien van de rest van ons lichaam. Het
31
staat bijvoorbeeld voortdurend daarmee in verbinding.
Als onze hersenen fit zijn, werkt ons immuunsysteem
beter.
Het is belangrijk dat we aan onze gezondheid
| gezond |
blijven werken. Omdat we met aandacht voor
Leuke en gezonde feiten, tips en
onze fysieke gesteldheid ons geestelijke welzijn
weetjes.
vergroten, en andersom. We worden steeds ouder,
4
blijven. Gelukkig hebben we daar zelf voor een deel
| onvz |
invloed op. Door steeds zelf de keuzes te maken die
Zes tips om meer te halen uit een
het brein en de rest van ons lichaam versterken.
bezoek aan uw arts.
17
Wij zijn Denis, Tonny en Karin.
U komt ons tegen met extra
websites of telefoonnummers!
bezig is. Wij staan open voor vernieuwingen in de zorg
geven daar op een positieve manier invulling aan. Zo
blijven wij de verzekeraar die bij u past.
zorg: AWBZ wordt Wmo, Wlz, Zvw
en Jeugdwet.
Bij veel artikelen staan nuttige
Eigenlijk is dat ook iets waar ONVZ als organisatie mee
en in gezondheid. Wij gaan mee met veranderingen en
| zorg |
De veranderingen in de langdurige
informatie. Wilt u meer weten?
de pensioenleeftijd gaat omhoog en wij willen actief
26
Erno Kleijnenberg
Voorzitter raad van bestuur
| mensen |
ONVZ Zorgverzekeraar
Zó maakt verzekerde Jeroen
Groenveld zijn hoofd leeg.
29
3
LIJF
LEDEN
gezond
FEITEN, TIPS, WEETJES
OP BREINREIS
De hersenen zijn het meest mysterieuze orgaan
in ons lichaam. Met de hersenen sturen we
lichaamsdelen aan en lossen we dingen op.
Maar… soms ‘voel’ je ook dingen. Zijn dat
dan de hersenen? In technologiemuseum
Nemo ontdek je alles over het brein in
de tentoonstelling ‘Reis door de geest’.
Met informatie, testjes, onderzoeken en
hersenkrakers krijg je inzicht in wat er allemaal
tussen de oren gebeurt.
www.e-nemo.nl
3X UITJES
VOOR HET
1.
hele gezin
DAT EERSTE WOORDJE
KAN EERDER
BEESTENBOEKEN
Dikkie Dik, Rupsje Nooitgenoeg,
Baby’s blijken na zeven maanden al te willen
Nijntje. Kinderboeken staan
praten. Toch duurt het vaak nog eens vijf
boordevol beesten. Op 4 oktober
maanden voordat ze hun eerste woordje
Werelddierendag opent het
zeggen. Hoe verkort je hun ‘wachttijd’?
Kinderboekenmuseum in Den
Haag de tentoonstelling ABC met
Om uit te vinden hoe vroeg in hun leven mensen
de dieren mee. In deze speel- en
reageren op taal, onderzochten Amerikaanse
leertentoonstelling ontmoet je alle
wetenschappers van de University of Washington
leuke kinderboekenbeesten terwijl je
de hersengolven van 57 baby’s. Uit dat onderzoek
een alfabetparcours aflegt. Al lopend,
bleek dat baby’s van zeven maanden oud al staan
kruipend en klauterend ontdek je
te popelen om een woordje mee te praten. Hun
letters, klanken en rijmwoorden.
brein staat ‘open’ voor taal. Het was opvallend dat
baby’s van Engelstalige ouders op deze leeftijd even goed reageerden op Engels
www.kinderboekenmuseum.nl
2.
als op Spaans. Pas na elf maanden werd de reactie op Engels groter.
Meer praten
SPROOKJESFESTIVAL
Volgens de onderzoekers zijn er verschillende aanwijzingen die kunnen helpen om
Een sprookjesfestival in een van
baby’s eerder te laten praten. Volgens hen is de belangrijkste dat baby’s graag
de mooiste parken van Nederland,
iets ‘terug’ willen zeggen. Ze reageren op sociale situaties, vooral met hun ouders.
kan het beter? Het Arnhemse
Kunstmatige gesprekken uit luidsprekers, zoals televisie, blijken weinig effect te
park Sonsbeek en een deel van
hebben. Hoe vaker je met je baby praat, hoe sneller je een reactie krijgt.
de binnenstad zijn tijdens de
herfstvakantie (18-26 oktober) toneel
van sprookjesachtige voorstellingen,
theater, dans, muziek en
tentoonstellingen. Voor jong en oud is
er negen dagen lang iets te doen. Het
Hebben die app
Luminosity
thema dit jaar: dierlijk.
Luminosity is een
www.sprookjesfestival.nl
3.
FEIT
of fabel?
verslavende app
die het brein fit
VACATURE:
HULPBOSWACHTER
traint. Versterk het geheugen en
Altijd in het bos te vinden? Een
de aandacht, stel een persoonlijk
grote natuurvriend? Dan heeft
trainingsprogramma op en houd
Staatsbosbeheer misschien wel een
de vorderingen bij. Alle oefeningen
Hoe meer slaap, hoe beter. Feit? Fabel! De
geschikt baantje. Hulpboswachters
zijn ontwikkeld met de hulp van
American Geriatrics Society vroeg 15.000
van Staatsbosbeheer maken een
hersenwetenschappers. Ze stimuleren
vrouwen van zeventig jaar en ouder in 1986
ruige tocht rond één van de negen
uiteenlopende delen van het brein
en in 2000 hoeveel uur ze sliepen. Wat bleek:
buitencentra. Alle instructies staan in
en vergroten zo verschillende
vrouwen die minder dan vijf uur of meer dan
het hulpboswachtershandboek en je
vaardigheden. De eerste vijf sessies
negen uur per nacht sliepen, scoorden veel
draagt een hulpboswachtersjas vol
zijn helemaal gratis.
slechter in geheugentests dan mensen die
gadgets.
www.staatsbosbeheer.nl/
hulpboswachter
zeven of acht uur per nacht pakten. Nog
Luminosity,
gratis, app store
iets: de mini- en maxislapers waren mentaal
gemiddeld twee jaar ouder dan mensen met
een gemiddeld slaappatroon.
5
LIJF
LEDEN
6
gezond
FEITEN, TIPS, WEETJES
ROOD WINT
VAKER
De concurrentie in het stof laten bijten tijdens de
volgende Zevenheuvelenloop? Trek iets roods aan!
Onderzoekers van Durham University ontdekten
dat op het Olympische erepodium vaker sporters
zijn te vinden die in het rood strijden. Het geldt
ook voor teamsporten: rode teams winnen vaker
dan teams in een andere kleur. De reden: rood
brengt agressie over op de tegenstander. Dat
werkt intimiderend. Bovendien krijgen mensen
energie van het dragen van rood – en dat kan de
prestaties ten goede komen.
LACHEN, GIEREN, BRULLEN
HOE WERKT DAT PRECIES?
Vragen over
uw gezondheid
Lachen is een van de meest effectieve manieren om contact te maken met
anderen. En om gespannen situaties te verluchtigen. Wat gebeurt er als
iemand gaat lachen?
We controleren de bronnen van
de berichten over gezondheid op
1.De linkerkant van de hersenschors analyseert de woorden
deze pagina’s zorgvuldig. Klopt er
van de grap.
volgens u iets niet? Laat ons dat
1
2
weten! Stuur uw e-mail aan
2.Het deel van de hersenen dat zich bezighoudt met sociale
en emotionele zaken wordt actief (frontale kwab).
[email protected]
3.De rechterkant van de hersenschors verwerkt de
Heeft u vragen over het voorkomen
informatie om de grap te snappen.
3
van ziektes, of wilt u advies of
4
informatie over bijvoorbeeld
4.Het deel van de hersenen dat zintuiglijke waarnemingen
preventiecursussen? Bel gerust naar
verwerkt, wordt actief. Dit is de occipitale kwab.
onze ZorgConsulent:
5.Het deel van de hersenen dat de spieren aanstuurt, komt
5
in actie: het stuurt de grote en kleine jukspier aan, die je
0800 022 14 50 (gratis, op
mondhoek en bovenlip naar boven trekken. Het spant en
werkdagen van 8.30 – 17.30 uur)
ontspant ook de ademspieren, terwijl we uitademen door
www.onvz.nl/zorgconsulent
gesloten stembanden – het geluid van lachen.
Hebben die app
The Walk
Tonny
BRANDSTOF
VOOR HET brein
Is het druk op het werk? Komt er een belangrijk tentamen aan? Tank deze brandstoffen
Op het centraal
voor een brein in topconditie:
station is een nieuw
soort bom ontploft.
Treinen en auto’s vallen uit, terwijl je
een pakketje naar Schotland moet
brengen. Dat wordt dus lopen.
Welkom bij The Walk, een fitness
smartphone. The Walk zet speels aan
Vis, zaden
en noten
Bessen,
aardbeien
Koffie en
chocola
tot bewegen. Het aantal stappen dat
Vanwege de omega-
De antioxidanten
Met mate geeft koffie
Tomaten,
broccoli en
spinazie
je per dag moet verzetten, hangt af
3-vetzuren. Wat blijkt:
in bessen en
een energieboost.
De vaste superfood
van hoe goed je in vorm bent.
mensen die veel
aardbeien vertragen
Suikerarme pure
drie-eenheid barst
omega-3-vetzuren
het oprukken van
chocola zit vol met
van voedingsstoffen
binnenkrijgen, zijn
ouderdomsziekten in
antioxidanten.
die de concentratie
minder gevoelig voor
het hoofd.
app met een audioverhaal op de
The Walk,
€ 2,69, app store, google play
en cognitieve functies
depressie, agressie
van de hersenen
en psychoses.
stimuleren.
7
LIJF
LEDEN
8
gezond
FEITEN, TIPS, WEETJES
VANAVOND ECHT, ECHT,
ECHT VROEG NAAR BED
Ga je ’s avonds later naar bed dan je
eigenlijk van plan was? Dan volgt er
nu een goede reden om dat niet te
doen. Wie minder dan vijf uur slaapt,
loopt een groot risico om dingen te
herinneren die nooit zijn gebeurd.
Daar kwamen onderzoekers van
Michigan State University achter.
Ook op de lange termijn liggen
problemen op de loer: mensen die te
weinig slapen, lopen het risico dat ze
structureel verkeerde herinneringen
aanmaken.
Flora MET EEN FILTERTJE
Planten en bloemen zijn natuurlijk enig als decoratie in huis. Wat je niet ziet,
is dat ze uitblinken in luchtfiltering. Deze planten en bloemen absorberen
verontreinigende stoffen en zorgen voor een fris binnenklimaat.
1. Areca Palm
DRIE TIPS
OM VAN HOOFDPIJN AF
TE KOMEN ZONDER IETS
IN TE NEMEN
1. Stretch!
Veel hoofdpijn komt voort uit een stijve
nek. Een paar minuutjes stretchen kan
Een tropisch plantje dat de lucht binnen sterk verbetert
veel oplossen. Beweeg de nek richting
door vocht af te geven. Eigenlijk is dit dus gewoon een
een schouder met een hand op je hoofd.
luchtbevochtiger.
2. Masseer!
Vooral bij hoofdpijn door spanningen
2. Sansevieria
werkt masseren goed. Masseer met
vier of vijf vingertoppen in rondjes over
De sanseveria is een krachtige kamerplant die veel
het achterhoofd, in de nek en tegen de
zuurstof produceert. Daardoor zal het leefklimaat in huis
slapen.
verbeteren.
3. Loop!
Een simpele wandeling kan hoofdpijn
3. Treurvijg
De treurvijg is helemaal niet zo treurig, maar een mooie
verlichten. Vooral op het werk is dit een
goede oplossing. Pak tien minuten en ga
een blokje om.
groene plant. Hij breekt effectief verontreinigende
stoffen af en is gemakkelijk te onderhouden.
4. Ficus Alii
Dit is een vrij uitbundige plant. Hij is altijd druk met
Hebben die app
Headspace
het filteren van formaldehyde. Die stof zit in bepaalde
materialen die ook in huis worden gebruikt, zoals
spaanplaten, MDF en textiel.
Geen affiniteit met het zweverige
5. Orchidee
gedoe rond mediteren? Wel behoefte
aan rust? Mooi, dan is Headspace een
De orchidee is een plant met prachtige bloemen. Hij is
goed alternatief. De oprichters van
niet alleen goed in stilzitten en mooi zijn, maar ook in
Headspace willen de hele wereld aan
het verwijderen van de giftige stof xyleen. Xyleen zit in
het mediteren krijgen en doen dat op
veel producten die in ons huis zijn verwerkt.
een nuchtere manier. Koptelefoon op
en beginnen maar met de dagelijkse
geleide meditaties in audiobestanden.
6. Lidcactus
De lidcactus is een karakteristieke plant met een rijk
Elke minuut volgt een nieuwe instructie
of motivatie, waarmee je het mediteren
op jouw manier onder de knie krijgt.
nachtleven. Het mooie van de plant is dat hij ’s nachts
koolstofdioxide opneemt en zuurstof afgeeft.
Headspace, gratis, app store
9
LIJF
LEDEN
10
gezond
FEITEN, TIPS, WEETJES
GOOI HEM OP DE GRILL
Vis is gezond. Dat wisten
we al. Het komt vooral door
de omega-3-vetzuren. Maar
er blijkt nu nóg een reden
te zijn waarom het goed
is om elke week een visje
te eten. Een gegrilde vis
is namelijk goed voor de
hersenen. Een onderzoek van
de University of Pittsburgh
School of Medicine toont aan
dat mensen die regelmatig
gebakken of gegrilde vis eten
– niet gefrituurd – grotere
hersenvolumes hebben in
gebieden die samenhangen
met kennis en geheugen.
Daarvoor bestudeerden
onderzoekers de gegevens
van 260 proefpersonen over
een periode van tien jaar. Het
meest opvallende was dat
gegrilde vis goed is voor de
hersenen, zelfs als daar het
effect van omega-3-vetzuren
van wordt afgetrokken. Er
zitten dus méér stoffen in vis
die een goede invloed hebben
op de hersenen.
ADVIES VAN DE ZORGCONSULENT
SCHONE HANDEN
Herfstrecept
Virussen en bacteriën worden voor een groot deel met de hand overgedragen.
Letterlijk. De meeste ziekteverwekkers komen via onze handen ons lichaam
Cranberryparfait met
krokante kastanjes
binnen. Wie goed wast, kan dus een hoop ellende voorkomen.
Bedenk eens hoe vaak we per dag iets aanraken met onze handen. Een deurknop,
een toetsenbord, een autodeur, een andere hand. De hand is verreweg de meest
effectieve drager van virussen, bacteriën en andere ziekteverwekkers. Gevaarlijk,
want die hand grijpt vervolgens naar bestek, een boterham of misschien een stukje
spinazie op een tand.
Regelmatig handen wassen is dus geen overbodige luxe. Wanneer dan wel?
Voor het klaarmaken van het eten, na toiletbezoek, na het buitenspelen, na het
schoonmaken en na het aaien van een huisdier.
Techniek is even belangrijk. Gebruik altijd stromend water en vloeibare zeep. Wrijf
Wat is er leuker dan een recept maken met
de meest herfstwaardige ingrediënten uit
het bos: kastanjes?
www.onvz.nl/zorgconsulent
WAT HEB JE NODIG?
› 100 g tamme kastanjes
› 125 g suiker
› 2 el water
› 5 dl slagroom
› 3 el honing
› 3 el cranberryjam
› 2 el crème de cassis
› een handjevol cranberry’s ter garnering
3X heilige BOONTJES
EN HOE MAAK JE HET KLAAR?
Was de kastanjes, kruis ze in met een mesje.
Pof ze een kwartier in een oven (200 C˚). Laat
de kastanjes afkoelen, pel en hak ze in kleine
stukjes.
de zeep uit over de hele hand, tussen de vingers en onder de nagels. Spoel de
handen vervolgens grondig af en droog ze af met een schone handdoek of een
papieren wegwerphanddoek. Geef deze tips door, met een gewassen hand.
0800 022 14 50 (gratis, op werkdagen van 8.30 – 17.30 uur)
Karin
Bonen geven een boost aan de hersenen. Ze zijn rijk aan plantaardige eiwitten,
koolhydraten en vezels. Doe ze in een salade of maak er een Indiase curry mee.
1.
ZWARTE BONEN
2.
LINZEN
3.
TUINBONEN
De zwarte boon wordt
Zwarte linzen, groene
In tuinbonen zit dopamine.
in Nederland niet veel
linzen, rode linzen, gele
Dat stofje werkt als
gegeten. Dat is jammer!
linzen, witte linzen. De
neurotransmitter in de
Zwarte bonen hebben een
lijst van linzensoorten is
hersenen en zorgt er dus
vleesachtige textuur en
bijna oneindig, maar alle
voor dat we lekker snel
een champignonachtige
linzen hebben gemeen
denken. Wat ook opvalt
smaak. Ze zitten
dat ze enorm gezond zijn.
aan tuinbonen, is dat
bovendien boordevol
Behalve eiwitten en vezels,
honderd gram al goed
eiwitten en bevatten
bevatten linzen ook veel
is voor 108 procent van
belangrijke antioxidanten.
mineralen, foliumzuur en
de aanbevolen dagelijkse
Lekker in bijvoorbeeld een
fosfor. Van linzen kun je
hoeveelheid vitamine B11
rijstsalade.
goed soepen maken en ze
(oftewel foliumzuur).
Meng de suiker met het water in een
pannetje en laat het op een laag vuur iets
karamelliseren. Roer de kastanjes erdoor en
laat ze afkoelen op een bord. Hou een aantal
kastanjes achter voor de garnering, hak de
rest fijn.
Klop de slagroom lobbig en roer er
de honing, jam, crème de cassis en de
fijngehakte kastanjes door. Giet het
mengel in een grote of meerdere kleine
puddingvormen en plaats ze in de vriezer.
Na ongeveer zes uur is de parfait klaar.
Server op een bord en garneer met verse
cranberry’s of cranberryjam en de gepofte
kastanjes die je hebt bewaard.
zijn lekker in salades.
11
LIJF
LEDEN
12
interview
VICTOR LAMME
Victor Lamme
Prof. dr. Victor Lamme studeerde
geneeskunde aan de Universiteit
van Amsterdam. Nadat hij onder
andere hoofdonderzoeker was
aan het Nederlands Instituut
voor Neurowetenschap, is hij
sinds 2002 hoogleraar Cognitieve
Neurowetenschap aan de UvA. In
2010 verscheen zijn boek ‘De vrije
wil bestaat niet’, in 2012 ‘Het brein
van Beatrix; Over hoe je wordt
gehersenspoeld door het nieuws.’
Hersenprofessor Victor Lamme over de werking van ons brein
‘Beloon jezelf
als je gezond
bezig bent’
Gezonder leven? Volgens Victor Lamme begint het bij het brein. Zijn conclusie:
overwogen keuzes en goede voornemens werken niet. ‘Het brein is altijd gericht
op de korte termijn, op beloning en op straffen. Als je echt je gezondheid wilt
aanpassen, moet je dáármee gaan experimenteren.’
Het brein is altijd een populair onderwerp geweest. Een
ruim decennium van MRI-scans is de werking van het
mysterie, want wat gaat er nou echt in om? Hebben
brein nog steeds een mysterie, en dan voornamelijk ons
we een ziel of zit alles in de hersenen, zoals veel
bewustzijn.’
wetenschappers beweren? Door de uitvinding van de
Op scherp
MRI-scan, die activiteit in de hersenen kan weergeven,
Mysterie of niet, Lamme heeft een duidelijke mening
heeft het hersenonderzoek een enorme stimulans
gekregen. Boeken van hersenwetenschappers worden
‘Als je minder
over de werking van het brein. Hij weet de media vaak
vaak bestsellers en al een paar jaar is er een kleine
stress ervaart
te halen met uitspraken die een tikkeltje controversieel
rage rondom alle breinspelletjes op smartphones en
en je lekker in
zijn. Over de vrije wil bijvoorbeeld, die volgens hem niet
spelcomputers. Het brein wordt ontgonnen alsof het
je vel zit, dan
bestaat. ‘Ontoerekeningsvatbaar kan uit het wetboek
een nieuw werelddeel is. ‘In de biologie en psychologie
werkt je im-
worden geschrapt’, zei hij al eens. Lang niet elke collega
kunnen we niet meer om de scans heen’, vertelt Victor
muunsysteem
is het met hem eens, maar hij weet de discussie over de
Lamme, hoogleraar Cognitieve Neurowetenschap aan
ook beter.’
rol van de hersenen wel steeds op scherp te zetten. Van
de Universiteit van Amsterdam. ‘Maar ondanks een
de Europese Unie heeft hij een subsidie van 2,3 miljoen
13
LIJF
LEDEN
14
interview
VICTOR LAMME
euro gekregen voor hersenonderzoek. Daarnaast werkt
hij momenteel aan een nieuw boek.
Hersenscans
De voedselindustrie kan
onze ratio
Zijn vorige boek heet ‘De vrije wil bestaat niet; Over wie
prikkelen met
echt de baas is in ons brein’. ‘Hersenscans voorspellen
honderden
beter ons gedrag dan dat we zelf kunnen doen’, meent
pagina’s
Lamme. Handelen op basis van rationele, weloverwogen
wetenschap-
beslissingen sluit hij pertinent uit. ‘In dat idee hebben
pelijk bewijs,
we lange tijd geloofd, maar er zijn talloze voorbeelden
maar als
waaruit blijkt dat we handelen op basis van onze emoties,
onze hippe
gevoed door onze waarnemingen. Iets in ons brein heeft
buurvrouw
het voor het zeggen, maar het is zeker niet de rationele
superfoods
denker zoals we zouden willen of vaak denken. Die komt
koopt, is dat
pas om de hoek kijken wanneer we een handeling hebben
veel overtui-
verricht. De rationele denker is een commentator in ons
gender.
hoofd. Onze eigen Mart Smeets.’
Goede voornemens
Een van de voorbeelden zien we in goede voornemens.
Duizenden mensen zeggen gezonder te gaan leven,
pondjes te verliezen of te stoppen met roken. Vaak komt
er niets van. ‘Kijk naar de werking van het brein’, zegt
Lamme. ‘Dan is dat niet zo vreemd. Goede voornemens
zijn vaak langetermijndoelen, terwijl ons brein is getraind
voor de korte termijn. Ons brein is een leermachine.
Doen we iets goed, dan wordt een stimulerend signaal
vanuit het beloningssysteem verzonden. Dat signaal zet
ons aan tot nieuw gedrag. Dreigen we iets verkeerds te
doen, dan wordt ons angstsysteem aangewakkerd. Iets
als ‘gezond leven’ is voor veel mensen een heel abstract
thema. Nemen we ons dus voor om gezond te leven, dan
wakkeren we niet direct ons angst- of beloningscentrum
aan. Goede voornemens zien we dus nauwelijks terug in
veranderd gedrag.’
Hippe buurvrouw
Maar hoe stimuleren we dan wel gezond gedrag? ‘Wie
gezond gedrag wil stimuleren moet drie dingen doen’,
vertelt Lamme. ‘Inspelen op beloning, inspelen op
angst en sociaal bewijs leveren. Alle drie zo concreet
mogelijk.’ Neem de hype rond superfoods. ‘Feitelijk
doen goji-bessen en quinoa niet zo heel veel anders dan
hun “gewone” soortgenoten. Omdat we denken dat we
daarmee supergezond eten, en daar direct profijt van
hebben, kopen we die producten. En, heel belangrijk: we
zien en horen dat anderen dat ook doen. Mensen imiteren
alom. Ik ken bijna niemand die in een leeg restaurant gaat
zitten. Zo werkt het ook met de aanschaf van gezonde
producten. De voedselindustrie kan onze ratio prikkelen
met honderden pagina’s wetenschappelijk bewijs, maar
als onze hippe buurvrouw superfoods koopt, is dat
veel overtuigender. Het eten van superfoods is ineens
spannend, leuk en sexy.’
Genetisch bepaald
‘Toch is dat geen wet’, weet Lamme. Het ene brein handelt
anders dan het andere brein. Dat geldt ook voor hoe we
omgaan met gezondheid en ziekte. ‘Soms wordt er tegen
een kankerpatiënt gezegd: wanneer je positief denkt, is
Het brein en vrije keuze?
er een grotere kans op het aanslaan van een chemokuur.
Dat is echt onzin, want iets als “positief denken” is juist
‘Ik geloof niet in pure vrije keuze, want het karakter
grotendeels genetisch bepaald. Je kunt niet uit jezelf
van iemand is wat mij betreft de optelsom van alle
ineens positief gaan denken. Het is zelfs aanmatigend om
reflexen in de hersenen. Sommige zijn genetisch,
zo’n opmerking te maken. Alsof iemand die niet positief
sommige ontstaan door ingesleten ervaringen.
genoeg denkt, onvoldoende tegen zijn ziekte vecht.’ De
Zijn alle keuzes dus rationeel? Nee, dat niet. Maar
genetische bepaling ziet Lamme ook in andere problemen
je maakt wel keuzes die bij jouw eigen persoon
die met gezondheid te maken hebben. Bijvoorbeeld hoe
passen en goed voelen. Uiteindelijk maakt het
mensen omgaan met kleine kwaaltjes, maar ook in de
mensen gelukkig als ze zelf beschikken over hun lot.
gevoeligheid voor stress. ‘Als je minder stress ervaart en
Het helpt niet als een ander keuzes voor jou maakt
je lekker in je vel zit, dan werkt je immuunsysteem ook
of je beperkt. Daarin is vrije keuze dus belangrijk.
beter. Daardoor ben je minder vatbaar voor ziektes.’
Het ene ziekenhuis is niet per definitie beter dan
Hersenscans
Wil je weten of gedragsverandering mogelijk is? Of je je
het andere, maar kan gevoelsmatig beter bij je
passen. Je wilt dus kunnen kiezen. In de zorg is dat
gevoelsaspect erg belangrijk.’
voldoende wapent tegen ziektebeelden? Er is maar één
manier om daar een sluitend antwoord op te geven, meent
Lamme. Dat is de hersenscan. ‘Uit hersenonderzoek weten
we nu al wie kan stoppen met roken en wie niet. Het
weet dan direct welk dieet kan aanslaan en welk niet.’
zou heel zinvol zijn wanneer de mensen bij Stivoro hun
Toekomst
campagnes onder de MRI-scan zouden testen. We kunnen
Lamme durft zich niet te wagen aan
dan zien of en welk effect er zal volgen.’ Een hersenscan
toekomstvoorspellingen op het gebied van
meet de activiteit van diverse centra in het brein bij het
hersenonderzoek. Hij weet alleen zeker dat ons brein veel
zien van verschillende plaatjes. In Amsterdam scande
meer vermag dan we ooit hadden gedacht. ‘De opvatting
Lamme de hersenen van minister Plasterk. Die bleek een
dat ons bewustzijn alleen uit gedachten bestaat, klopt
stuk positiever te denken over Obama dan over Wim Kok.
gewoonweg niet. We zijn zoveel meer dan de Mart
Dit soort onderzoeken zijn ook mogelijk door bijvoorbeeld
Smeets die ons leven becommentarieert. Er gaat zoveel
afbeeldingen van ongezond eten te tonen. Lamme: ‘De
om in het brein. De wetenschap zal dus nog veel meer
ene persoon zal daar veel negatiever op reageren dan de
ontdekken – het is elke keer als het ware een uitbreiding
andere. Dat zou handig zijn voor mensen met obesitas: je
van ons ik.’
15
LIJF
LEDEN
16
Als het gaat vriezen loopt één van
deze meiden nog steeds in haar zomerjas
Maakt u een winterjas mogelijk?
Helaas groeien bijna 400.000 kinderen in ons land op in armoede.
Zij staan langs de zijlijn en kunnen niet meedoen met leeftijdsgenoten.
Nationaal Fonds Kinderhulp vindt dat alle kinderen recht hebben op
geluk. Daarom helpen wij hen met alledaagse dingen zoals een dagje
uit, een fiets of bijvoorbeeld een winterjas.
Kijk op kinderhulp.nl hoe u kinderen in armoede kunt helpen.
DE ZORGCONSULENT
Na een bezoek aan uw arts herinnert u zich ineens
alle vragen die u had willen stellen. Herkenbaar?
Alles uit een consult halen is een ware kunst.
Daarom heeft ONVZ voor u een checklist opgesteld.
ZES
TIPS
OM HET MEESTE UIT UW
ARTSENBEZOEK TE HALEN
1
Bereid het voor
Een goede voorbereiding kan u helpen om
VOORBEREIDEN
meer controle te krijgen over het gesprek.
4
Neem de tijd
U hoeft bijna nooit meteen een beslissing
NEEM DE
TIJD
te nemen als het gaat om een behandeling
Bedenk eerst wat u uit het gesprek wilt halen.
of een vervolgtraject. Vooral als het een
Noteer ook wat u wilt vertellen en doe dat zo
moeilijke beslissing betreft, is het goed om de
volledig mogelijk. Noteer uw klachten, eventuele pijn en
tijd te nemen en alles goed te overdenken. Uw arts zal dat
de aanleiding voor uw bezoek. Zo weet u zeker dat u alles
zeker begrijpen.
2
vertelt wat er te vertellen valt.
Neem iemand mee
SAMEN
Het is belangrijk dat u zich op uw gemak voelt
tijdens het gesprek. Soms helpt het als een
5
Maak een vervolgafspraak
VERVOLGAFSPRAAK
bekende meegaat. Twee horen bovendien meer
te stellen. Dat is heel normaal. U kunt
dan één. Het is ook mogelijk om een gesprek op te
nemen. Tenminste: als u dat overlegt met uw arts. Als u een
Ook als u zich goed voorbereidt, kan het
voorkomen dat u vergeet om een vraag
dan gerust een vervolgafspraak maken om
aanvullende vragen te stellen aan uw arts.
telefoon heeft, zit daar meestal een dictafoon op.
3
Schrijf het op
OPSCHRIJVEN
Als u het gesprek met uw arts liever niet
opneemt, is het aan te raden om notities te
maken. Noteer tijdens het gesprek aan welke
diagnose de arts denkt, welke onderzoeken/
6
Bel de ZorgConsulent
ZORGCONSULENT
Onthoud dat u voor aanvullende vragen,
die niet direct bij een arts thuishoren,
ook bij de ONVZ ZorgConsulenten
terechtkunt. Ze zijn er voor u en weten alles over
behandelingen deze overweegt, wat het doel hiervan is,
wachtlijstbemiddeling, begeleidingstrajecten, nazorg,
wat de risico’s zijn, welke alternatieven voorhanden zijn en
gezond leven, bewegen en voeding.
wat het vervolgtraject is. 17
LIJF
LEDEN
18
gezondheid
HET BREIN ALS MEDICIJN
Het placebo-effect bewijst dat ons brein actief werkt aan herstel
Het brein als
medicijn
Bij het placebo-effect denken we altijd aan een medicijn
dat niet blijkt te werken. We vergeten dat er tegelijkertijd
wél iets gebeurt. Door alle positieve verwachtingen en
aandacht start het brein zelf chemische processen die
kunnen bijdragen aan herstel.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog moet een piloot in een
het lichaam maakt daadwerkelijk stoffen aan die pijn
veldhospitaal in Italië een beenamputatie ondergaan.
verzachten.
De morfine blijkt op. Een verpleegster dient water met
Verwachting
een zoutoplossing toe. ‘Het is een pijnstiller’, zegt ze
Bij de verwachting dat een middel pijn zal
erbij. De behandeling, die normaal gesproken met helse
pijnen gepaard gaat, verloopt relatief gemakkelijk. Het is
Mensen die
onderdrukken, maakt het lichaam endorfine aan. De
voor zover we weten de eerste keer dat het placebo-effect
een hoge
werking van endorfine is gelijk aan morfine. Het is
wordt geregistreerd. Een mysterie is geboren.
verwachting
dezelfde stof die vrouwen aanmaken bij de geboorte van
Die genezende verbeeldingskracht – is het alleen
hebben van
een kind. Een andere verdovende stof die het lichaam
maar inbeelding? Om die vraag te beantwoorden
een pijnstiller,
zelf produceert, is cannaboïden – vergelijkbaar met
gaat neuropsycholoog Fabrizio Benedetti in de jaren
maken meer
cannabis. Daarnaast produceert het brein tijdens het
negentig een stap verder. Hij dient niet alleen een
dopamine
placebo-effect dopamine, belangrijk voor het transport
placebo toe bij de proefpersonen, maar ook een middel
aan dan
van geluksstofjes in het beloningssysteem van de
dat de pijnstillende werking blokkeert (Nalaxon). Met
mensen met
hersenen. Het lichaam maakt dus stoffen aan die
een placebo maakt het brein zelf stoffen aan om pijn
een lagere
pijn onderdrukken. De verwachting speelt daarin een
te onderdrukken. En de Nalaxon blokkeerde ook die
verwachting.
sturende rol. Mensen die een hoge verwachting hebben
processen. Een placebo is dus meer dan inbeelding:
van een pijnstiller, maken meer dopamine aan dan
ma
orfine aan
d
n
e
ak
Wat vindt ONVZ?
ONVZ vindt het belangrijk dat er meer onderzoek
komt naar het placebo-effect. Wat in ieder geval
blijkt uit het placebo-effect, is hoe belangrijk het
is dat mensen een keuze kunnen maken. Kiezen
pijnbestrijding
we zelf voor een arts, dan zijn we sneller op ons
gemak en dat kan alleen maar positief bijdragen
aan herstel. Mensen moeten zelf kunnen kiezen
voor de behandeling waarvan zij denken dat deze
het beste past. En we moeten blijven kijken naar de
wetenschappelijke resultaten van medicijnen, die
levensreddend kunnen zijn. Gevoel en wetenschap
zijn beide belangrijke fundamenten waarop mensen
zelfstandig hun keuzes kunnen maken.
Bronnen
Dit artikel is tot stand gekomen op basis van diverse
ing
dig
a
ch
bronnen. Sommige worden in de tekst genoemd
dopaminestimul
ati
passage over het placebo-effect bij depressie verwijst
e
hers
tel
b
es
- zoals Jozien Bensing en Fabrizio Benedetti. De
naar een studie van University of California uit 2012,
die aantoont dat de hersenen een placebo aanzien
voor een antidepressivum. Het onderzoek naar het
placebo-effect bij Parkinson-patiënten werd door de
University of British Columbia gedaan in 2001.
mensen met een lagere verwachting. Wie veel verwacht
ingeburgerd en betekent voor veel mensen bedrog
van een pijnstiller, helpt die pijnstiller in feite bij het
van medicatie en van onze eigen geest. We zien vooral
sorteren van effect.
een middel dat niet werkt en vergeten te kijken naar
Ingeburgerd
wat er wél werkt. Tijdens het placebo-effect werkt het
brein actief aan ons herstel. Soms op eigen kracht, als
In januari van dit jaar toonden Amerikaanse
het toegediende middel zelf geen effect heeft. Soms
wetenschappers het placebo-effect aan bij
versterkt het een middel dat zelf een goede werking
pijnbestrijding bij migraine. De werking van pijnstillers
heeft. Soms overvleugelt het een werkzaam middel.
blijkt voor de helft te ontstaan door de aanmaak van
stofjes in de hersenen. Bij rugpijn blijkt een placebo
Drie mechanismen
net zo veel effect te hebben als een paracetamol.
Er zijn drie mechanismen die bijdragen aan het placebo-
Parkinsonpatiënten, die een gebrek hebben aan
effect. Het eerste mechanisme is de creatie van positieve
dopamine, maakten na het slikken van placebo’s
verwachtingen. Het tweede mechanisme is het belonen
evenveel dopamine aan als het medicijn dat zij normaal
van bekend bedrag. Wanneer een patiënt gewend is aan
gesproken innemen – en dat werkende bestanddelen
een bepaald resultaat, gaat hij of zij ervan uit dat dit ook
heeft. Het zijn verbazingwekkende resultaten waar
in de toekomst zal gebeuren. Krijgt iemand hetzelfde
we al aan gewend zijn geraakt. Het placebo-effect is
medicijn van een ander merk, dan kan dit niet of minder
19
LIJF
LEDEN
20
gezondheid
HET BREIN ALS MEDICIJN
Dronken van
alcoholvrij bier?
berekende dat we in 2013 4,1 miljard euro uitgaven
aan medicijnen in de basisverzekering. Kan een arts
in bepaalde gevallen niet een leugentje om bestwil
Beschonken gedrag na een glas met
Zijn de ver-
vertellen en een placebo voorschrijven? Die vraag is
0,0 procent alcohol - dat kan. Ook
wachtingen
ook gesteld aan Benedetti. ‘Nee’, luidde zijn antwoord.
hier treedt het placebo-effect
negatief, dan
Een arts moet altijd vertellen wat hij of zij toedient. Het
in werking. De verwachting om
kan het zo zijn
is onethisch om een neppil voor te schrijven – ook als
dronken te worden, blijkt soms
dat een medi-
dat gunstig kan uitpakken voor de patiënt. Een arts
voldoende om in ieder geval een
cijn niet werkt.
moet volgens hem wel het verwachtingspatroon van
‘gezellige’ avond te beleven. Zo
Ondanks alle
de werking van medicijnen versterken. Eigenlijk zegt
kregen tweehonderd studenten
werkzame
hij daarmee: we moeten uitzoeken wat de voorwaarden
in Leuven in 2012 een hele
stoffen die
zijn om de kracht van het brein optimaal te benutten.
avond, zonder het te weten,
verschillende
Dat kan de werking van bestaande middelen vergroten.
alcoholvrij bier geserveerd.
chemische
Maar hoe moet dat in de praktijk werken?
De dansvloer stond vol en er werd gelald en
reacties in
gezongen alsof de glazen gevuld waren met een
het brein
‘Ik zal behagen’
normaal alcoholpercentage.
stimuleren en
Jozien Bensing, hoogleraar gezondheidspsychologie
daarmee hun
aan de Universiteit Utrecht, is de Nederlandse
werk doen.
expert op het gebied van het placebo-effect. Zij
heeft veel onderzoek gedaan naar de communicatie
Zuid-Europa:
placebo als antibiotica
tussen artsen en patiënten. Ze analyseert al
tientallen jaren een indrukwekkend videoarchief van
spreekkamergesprekken op non-verbale communicatie,
zoals oogcontact. Volgens Bensing moeten artsen en
Sommige Zuid-Europese
specialisten het placebo-effect omarmen en toepassen
landen werken actief
in hun spreekkamer. De Latijnse vertaling van placebo
met placebo’s in de
is ‘ik zal behagen’. Eeuwen geleden dienden artsen niet-
gezondheidszorg. Een
werkzame middelen toe met het idee iets te kunnen
patiënt met griep krijgt soms
betekenen voor de patiënt. Bensing steekt dat ‘behagen’
antibiotica voorgeschreven,
in een modern jasje. Na analyse van haar videomateriaal
terwijl het antibioticum op
is haar conclusie onvermijdelijk: patiënten vinden het
basis van de bestanddelen
belangrijk dat een arts empathie toont, hen serieus
niets kan doen tegen een
neemt, positieve verwachtingen schept bij een medicijn
virus. Een antibioticum
en ze de mogelijkheid geeft hun verhaal te vertellen.
werkt alleen bij bacteriële
In zo’n ‘behaaglijke’ situatie maken we volgens haar
infecties. Het is de verwachting van de patiënt
optimaal gebruik van het placebo-effect. Het brein
die de chemische stoffen in het brein start en
is dan volledig voorbereid om chemische reacties te
de genezing bevordert. In Nederland is het niet
starten die herstel bevorderen. Er is sprake van positieve
toegestaan om een placebo voor te schrijven.
verwachtingen en van positieve aandacht.
Aandacht
goed aanslaan – ondanks een gelijke samenstelling. Het
Bensing vindt natuurlijk dat het placebo-effect een
derde mechanisme is de aandacht van de zorgverlener.
belangrijke plek moet krijgen in een zorgconsult. De
Ook bij positieve aandacht maakt het brein meer
arts die de patiënt op zijn of haar gemak stelt, vergroot
dopamine en serotonine aan, stoffen die zorgen voor een
de kans op herstel. Bensing pleit er dan ook voor
algemeen welbevinden.
dat er in de zorg ruimte blijft voor aandacht. Onder
Een besparing van vier miljard?
De Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK)
tijdsdruk kan de aandacht voor de patiënt in een consult
ondergesneeuwd raken. Als een arts naar de klok of op
zijn horloge kijkt, vallen veel patiënten volgens Bensing
Welke placebo werkt het best?
stil, krijgen zij een hogere hartslag en beginnen ze
1
GROOT VS
KLEIN
Grotere pil
te zweten. Dat is een statistisch feit. Zoveel mogelijk
heeft meer
patiënten in zo weinig mogelijk tijd behandelen, kan
effect dan
dus averechts werken. Het placebo-effect gaat volgens
kleinere pil
Bensing niet om het voorschrijven van een neppil,
maar om het geven van aandacht en het wekken van
vertrouwen. Uiteindelijk wint de zorg daar meer mee,
dan op kosten te besparen door tijdwinst.
2
TEGELIJK VS
GESPREID
Twee pillen
Nocebo-effect
tegelijk
Positieve verwachtingen, een goede sfeer – het is
werkt beter
duidelijk hoe het placebo-effect positief kan uitpakken.
dan twee
Maar ook deze medaille heeft een keerzijde. Want zijn
gespreid
de verwachtingen negatief, dan kan het zo zijn dat een
medicijn niet werkt. Ondanks alle werkzame stoffen die
verschillende chemische reacties in het brein stimuleren
en daarmee hun werk doen. Naast een placebo-effect
3
CAPSULE VS
PIL
Capsule heeft
is er dus ook een ‘nocebo-effect’. Andrea Evers van de
meer effect
Radboud Universiteit toonde dit aan met een proef:
dan pil
deelnemers kregen op hun onderarm een elektrode
met een jeukende stof, vergelijkbaar met die van een
muggenbeet. Alle personen kregen dezelfde hoeveelheid
stof toegediend, maar wel met een andere toelichting.
De ene persoon kreeg een zeer negatieve omschrijving
4
DUUR VS
GOEDKOOP
€
€
GOE
D ME
D
van de jeuk (‘95 procent van de gezonde mensen
krijgt last van jeuk’), terwijl de ander juist hoorde dat
BES
ICIJ
N
TE M
ED
ICIJ
N
Dure pil/
De arts die de
de jeuk niet zo heftig zou zijn. Bij de proefpersonen
capsule heeft
patiënt op zijn
die een negatieve werking was ingefluisterd, bleek de
meer effect
of haar gemak
jeukervaring erger.
stelt vergroot
5
BLAUW VS
ROOD 1
de kans op
Symptoombestrijding
herstel. Ben-
Kun je een gebroken been genezen met een beetje
sing pleit er
extra empathie? Diabetes door extra aandacht?
Blauw werkt
dan ook voor
Nee, erkennen ook de wetenschappers. Voor vele
beter als on-
dat er in de
ziektebeelden zijn effectieve en bewezen therapieën
derdrukkend
zorg ruimte
nodig. Volgens Bensing komt het placebo-effect vooral
medicijn/
blijft voor aan-
voor bij symptoombestrijding van een ziekte, maar
placebo
dacht.
kan het de ontwikkeling van de ziekte niet wezenlijk
beïnvloeden. Het geneest geen gebroken been, maar
kan wel de pijn rond het genezingsproces verminderen.
Het placebo-effect is aangetoond bij depressie, maar
6
BLAUW VS
ROOD 2
niet bij de obsessieve compulsieve stoornis (eerder ook
Rood werkt
wel genoemd als dwangneurose). De wetenschap buigt
beter als
zich nog steeds intensief over het placebo-effect. Over
stimulerend
de kracht van het brein zullen nog vele hersens kraken.
medicijn
Hopelijk levert die kennis meer mogelijkheden op voor
de toepassing van misschien wel het wonderlijkste
medicijn uit de geschiedenis: het menselijk brein.
21
LIJF
LEDEN
22
profiel
4X
4 X IN EEN ROES
in een
roes
Ron Berends
Doet aan boulderen
(klimmen op een
rotsblok).
‘Het begint al tijdens het
klimmen. Ik ben dan extreem
geconcentreerd. Alleen maar
bezig met waar ik mijn hand
neerzet, hoe ik mijn voet plaats.
Ik voel dat ik mijn buikspieren
aanspan. De stemmen van mijn
medeklimmers verdwijnen
naar de achtergrond. Het
is als een roes, maar niet
zoals na een goed glas wijn.
Misschien is “waas” een betere
omschrijving. Ik geef mijn
lichaam niet bewust opdracht,
maar heb toch optimale
controle. Als ik boven aankom,
dan volgt de ontlading. Het
gevoel van euforie. Die euforie
is onlosmakelijk verbonden
met het gevoel dat ik heb
voordat ik ga klimmen: dat
het onmogelijk is. Na een
klim ben ik al snel met de
volgende bezig. Het gevoel dat
ik mogelijk heb gemaakt wat
onmogelijk leek, is verslavend.
Ik ga zo vaak mogelijk. In
de klimhal kom ik minder
gemakkelijk in een waas dan
‘Eenmaal
boven volgt
de ontlading’
buiten in de natuur. Maar zelfs
op een rotsblok lukt het niet
altijd. Het hangt het af van mijn
energie, concentratie en focus.
Van mijn commitment én de
weersomstandigheden.’
Rick Strik
Drummer bij The Tiger
Lovemachine
‘Als ik optreed en alle
omstandigheden zijn goed,
dan kan ik in een staat komen
waarin ik me niet meer bewust
ben van mijn omgeving. Van
mijn medemuzikanten, het
publiek en zelfs de muziek. Ik
weet op dat moment niet wat
er om me heen gebeurt en welk
nummer ik aan het spelen ben.
Alles gaat vanzelf. Het is voor
mij het ultieme moment. Na zo’n
optreden blijkt vaak dat andere
muzikanten ook in de flow zijn
geraakt, maar ik kan net zo
goed de enige zijn. Ik heb het
niet door. Tijdens repetities kan
ik niet in die flow komen. Dan
zijn er te veel onderbrekingen,
dan is er te veel afleiding. Ook
is het niet elk optreden raak.
Muziek maken is een complex
proces en als muzikant ben je
voortdurend aan het denken. Is
het geluid goed? Is het publiek
wel enthousiast? Daarop moet je
anticiperen en soms moet je ook
seinen naar je medemuzikanten
of de geluidstechnici. Ik ben
een perfectionist. Als het niet
lekker gaat, blijf ik nadenken.
In het verleden kreeg ik wel
‘Ik ben me niet
meer bewust van
mijn omgeving’
eens kramp, al komt dat steeds
minder vaak voor. Maar soms
zijn er van die optredens,
waarin alles op rolletjes loopt.
Het geluid, de belichting, het
publiek; alles klopt. De eerste
keer dat ik die flow voelde
aankomen, raakte ik in paniek.
Gaat alles wel goed komen?,
dacht ik toen. Inmiddels weet
ik dat ik het gewoon kan laten
gaan.’
23
LIJF
LEDEN
24
profiel
4 X IN EEN ROES
‘Het is meer dan
een bepaalde grens
overgaan’
Jaap Jan
Verbree
Liep de marathon van
Rotterdam.
‘Hoe vlak Rotterdam ook is,
de marathon daar lopen voelt
als heuvelop gaan. Toch heb
ik ook stukken gelopen zonder
dat ik het gevoel had dat ik
me inspande. Er zijn zelfs
momenten geweest tussen
de 15 en 21 kilometer, waar ik
nog weinig bewust van weet.
Dat terwijl ik bij kilometer
veertien nog dacht: hoe ga
ik dit volhouden? Zonder
de “runner’s high” had ik de
marathon van Rotterdam
niet zo snel kunnen lopen.
De runner’s high is een flow,
waardoor bepaalde kilometers
eigenlijk vanzelf gaan.
Misschien komt dit doordat
hardlopen zo’n eentonige en
repeterende bezigheid is. In
elk geval kennen de meeste
hardlopers die ik spreek het
gevoel. Bij korte afstanden
kom ik niet in een flow, tien
kilometer is mij bijvoorbeeld
te kort. Maar bij een langere
training van bijvoorbeeld 21
tot 30 kilometer, komt het wel
regelmatig voor. Ook kan ik
het gevoel opwekken door
de juiste omstandigheden
te creëren. Wat ik nodig
heb? Druk om een bepaalde
prestatie te leveren en focus.
De runner’s high is meer dan
een bepaalde grens overgaan.
Voor mij is het ook nodig om
mentaal de ruimte te hebben
en ontspannen te zijn.’
DaiDo Maas
Zenleraar, Zen.nl
Hilversum.
‘Je ligt in het gras en kijkt naar
de wolken. Alles is goed. Je
denkt aan niets. Het gevoel
van tijdloosheid. Je kent het
misschien nog van je kindertijd.
Meditatie kan dit gevoel ook
oproepen. Je gaat op in het
moment: een vogel zingt naast
het raam, je hoort het, maar
denkt er niks bij. Ergens op weg
naar volwassenheid verdwijnt bij
de meeste mensen het vermogen
om in het moment op te gaan.
Op het werk denken ze aan
thuis. Zijn ze thuis, dan denken
ze aan werk. Meditatie helpt om
op het gewenste moment “in en
uit te checken”. De sleutel van
meditatie is dat je je geest traint
om juist in het moment te zijn of
te ontsnappen. We hebben beide
nodig; soms is het fijn om pijn
niet aan te hoeven gaan. Maar
als we pijnlijke ervaringen willen
verwerken, moeten we hiervoor
open kunnen staan. Dagelijks
mediteren is vooral stilstaan
bij het moment; bij hoe je leven
nu is. In lange meditatiesessies
leer je ook uit te checken. Wie
lange tijd in dezelfde houding
zit, voelt de uitdaging in zijn
knieën, rug en billen. Hierdoor
maak je endorfine aan en volgt
een soort roes. Je komt los van
‘Het gevoel
van tijdloosheid’
je pijn en zorgen. Een getrainde
geest kan deze toestand bewust
oproepen: dus ook voor een
spannende vergadering. Als je
zit, hoef je alleen nog rustig tot
tien te tellen. Het lichaam denkt
dat je gaat mediteren en maakt
endorfine aan.’
25
LIJF
LEDEN
26
zorg
AWBZ WORDT WMO, WLZ, ZVW EN JEUGDWET
Nieuwe wetten en nieuwe geldpotjes vanaf 2015
De veranderingen in
de langdurige zorg
De langdurige zorg wordt drastisch hervormd. Voor wie er gebruik van
maakt, kan er per 1 januari 2015 iets veranderen. De zorg zelf verandert
voor de meesten niet, maar wel de wijze waarop deze wordt betaald.
Wat, wie, waarom en
wanneer?
Zorg uit vier potjes: Zvw,
Wmo, Wlz en Jeugdwet
Alle langdurige zorg wordt nu nog georganiseerd en
Doordat de AWBZ verdwijnt, komt de langdurige zorg
betaald uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
straks uit drie potjes. Verpleging en verzorging (ook
(AWBZ). Deze wet is er voor iedereen die een beroep
wel wijkverpleging genoemd) wordt gefinancieerd uit
doet op langdurige zorg, zoals ouderen, mensen
de Zorgverzekeringswet (Zvw). Dat geldt ook voor op
met een handicap en mensen met een psychische
behandeling gerichte langdurige ggz en zintuiglijke
stoornis. Volgens het kabinet sluiten de afspraken
gehandicaptenzorg. De Zvw wordt uitgevoerd door
in de AWBZ niet meer aan bij onze tijd. Ouderen
zorgverzekeraars, dus ook door ONVZ. Begeleiding
willen zo lang mogelijk thuis wonen, mensen met een
en andere ondersteuning bij zelfstandig wonen
beperking willen zelfstandig blijven en de zorg moet
gaan gemeenten regelen via de Wmo. Dit gaat
dichtbij in de buurt georganiseerd zijn. Tegelijkertijd
aansluiten op de huishoudelijke verzorging die al
moeten de zorgkosten omlaag en willen we hogere
via de gemeente loopt. Jeugdhulp en jeugd-ggz
kwaliteit van zorg. De oplossing is volgens het
gaan gemeenten regelen via de nieuwe Jeugdwet.
kabinet om mensen zo zelfstandig mogelijk te laten
Intensieve vormen van zorg en ondersteuning worden
zijn en om mantelzorg te stimuleren. Waar nodig
geregeld via de nieuwe Wlz. Deze wet blijft uitgevoerd
kan ondersteuning worden geboden op medisch en
worden door zorgkantoren. Als er begeleiding,
maatschappelijk gebied. De langdurige zorg wordt
dagbesteding of jeugdhulp nodig is, dan regelt de
op basis van die uitgangspunten opnieuw ingericht.
gemeente die via de Wmo of de nieuwe Jeugdwet.
De AWBZ verdwijnt na bijna vijftig jaar en wordt
Alle intramurale 24-uurszorg voor kwetsbare mensen
naar verwachting per 1 januari 2015 vervangen
wordt georganiseerd en betaald uit de Wlz. Wie
door de nieuwe Wet langdurige zorg (Wlz). Ook
relatief lichte vormen van zorg en ondersteuning
komt er een vernieuwde Wet maatschappelijke
nodig heeft, krijgt dus mogelijk te maken met de
ondersteuning (Wmo), met taken voor gemeenten.
Zorgverzekeringswet én de Wmo. Dat wil dus zeggen:
Enkele onderdelen worden overgeheveld naar de
met de zorgverzekeraar en de gemeente. Wie een
Zorgverzekeringswet (Zvw). Jeugdzorg wordt bij
beroep doet op intensieve zorg en ondersteuning,
elkaar gebracht in de nieuwe Jeugdwet.
krijgt alleen te maken met de Wet langdurige zorg.
WAT
verandert
ER ALS U…
...THUIS ZORG
ONTVANGT?
...AL EEN AWBZINDICATIE VOOR
2015 HEBT?
Wat kunt u
zelf doen?
De Rijksoverheid start 29
Sommige mensen hebben voor
september een landelijke
2015 al een AWBZ-indicatie,
campagne om de veranderingen
terwijl de AWBZ per 1 januari
uit te leggen. Houd de website
verdwijnt. Voor deze mensen
hoeverandertmijnzorg.nl goed
is er een overgangsregeling.
in de gaten. Op deze website
Welke regeling er geldt, is
kunt u aan de hand van uw
afhankelijk van de soort zorg en/
zorgindicatie nagaan wat er
of begeleiding die u ontvangt. In
voor u verandert. Ook zal het
Dat ligt aan de vorm van zorg en
elk geval houdt u hiermee recht
zorgkantoor, uw gemeente en/ of
ondersteuning. Als u een hoog
op zorg zolang uw indicatie geldig
uw zorgverzekeraar u uiterlijk in
zorgzwaartepakket heeft, dan
isin 2015.
november laten weten of en wat
houdt u recht op zorg via de Wlz.
er voor u verandert.
Deze zorg wordt geïndiceerd door
het Centrum Indicatiestelling
Zorg. Als u gebruik maakt
van zorg thuis, kunt u voor
wijkverpleging een beroep doen
...EEN PERSOONSGEBONDEN BUDGET
(PGB) HEEFT?
op de Zorgverzekeringswet. Voor
U kunt onveranderd blijven kiezen
begeleiding en dagbesteding kunt u
voor een PGB in plaats van zorg
aanspraak maken op de Wmo.
in natura. De voorwaarden voor
...ONDERSTEUNING
KRIJGT VANUIT DE
WMO?
Wat kan
ONVZ voor u
betekenen?
toekenning veranderen wel en er
U kunt vanaf 1 januari 2015
komen drie soorten PGB’s (Wlz, Zvw
bij ONVZ terecht voor
en Wmo). Voor wijkverpleging gaan
wijkverpleging (ook via een PGB),
zorgverzekeraars PGB’s toekennen.
behandeling van een zintuiglijke
Als u nu al een PGB heeft, is er een
handicap en op behandeling
overgangsrecht. Als u nog geen
gerichte langdurige ggz. Wat
Gemeenten krijgen vanaf 2015 meer
PGB heeft, kan de zorgverzekeraar
kan onder wijkverpleging
verantwoordelijkheden binnen de
er net als de gemeente voorwaarden
worden verstaan? Verpleging en
Wmo. Als er gevolgen zijn voor uw
aan verbinden. Ook verandert
verzorging die niet zo zwaar is dat
situatie, dan zal uw gemeente met
de uitbetaling. De Sociale
u daarvoor in een verzorgings- of
u contact opnemen. U kunt in een
Verzekeringsbank betaalt namens
verpleeghuis wordt opgenomen
keukentafelgesprek overleggen
de gemeente rechtstreeks aan de
en aanspraak moet maken op
welke ondersteuning u nodig heeft.
zorgaanbieder. In de Zvw dient u
de Wet langdurige zorg. Op
zelf achteraf declaraties van uw
hoeverandertmijnzorg.nl kunt
zorgverleners in.
u op basis van uw indicatie
...EEN KIND HEEFT
MET DYSLEXIE?
Per 1 januari 2015 zal de vergoeding
van dyslexiezorg vanuit de
Jeugdwet worden geregeld. De
Jeugdwet wordt uitgevoerd door uw
gemeente.
alvast nagaan of uw zorg valt
onder de Zorgverzekeringswet
...WOONT IN EEN
VERZORGINGSHUIS
OF VERPLEEGHUIS?
– en dus door ONVZ wordt
vergoed. Ook kunt u zelf contact
opnemen als uw indicatie onder
de Zorgverzekeringswet komt
U houdt uw recht op het verblijf
te vallen of als u een PGB met
in een instelling.
overgangsrecht heeft.
27
LIJF
LEDEN
28
zorg
AWBZ WORDT WMO, WLZ, ZVW EN JEUGDWET
HERVORMING LANGDURIGE ZORG
24-uurs zorg in de
Nieuwe ondersteuning in
Wet langdurige zorg
> Recht op zorg met verblijf in e en instelling
Wet maatschappelijke
ondersteuning (Wmo)
> Permanent toezicht en 24 uurs zorg nabij
Ondersteuning bij zelfredzaamheid
> Integraal pakket aan zorg
Ondersteuning bij participatie
> Zorg voor de meest kwestbaren
Beschermd wonen en opvang
Ondersteuning mantelzorg
Cliëntondersteuning
18%
60%
Nieuwe zorg in de
LZ**
17%
Zorgverzekeringswet
(Zvw)
Wijkverpleging (verzorging en verpleging)
5%
Langdurige ggz met behandeling
Extramurale behandeling (zintuiglijk
gehandicaptenzorg)
Extramurale palliatieve zorg
Intensieve kindzorg
Naar de Wet langdurige zorg
* Deze infographic is een vereenvoudigde weergave
van de hervorming langdurige zorg.
Nieuw in de
Jeugdzorg
** De uitgaven van de langdurige zorg (lz) in 2013
Bijna alle zorg aan kinderen tot en
bedragen ca. € 28,5 miljard (AWBZ en Wmo-
met achttien jaar over opgroei- en
Huishoudelijke hulp).
opvoedproblemen
Bron: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Let op!
De hervorming van de langdurige zorg is een van de
in de langdurige zorg, is ervoor gekozen om in deze editie
grootste veranderingen in de afgelopen tien jaar. Als u na het
toch al aandacht aan dit onderwerp te besteden. Iedereen
lezen van dit artikel meer vragen heeft, vindt u betrouwbare
die op dit moment zorg vanuit de AWBZ krijgt, ontvangt
informatie op overheidswebsites. Dit artikel is met uiterste
individueel aanvullende informatie. Kijk op onderstaande
zorg tot stand gekomen. De inhoud biedt echter informatie
website voor meer informatie. U kunt ook altijd contact
op hoofdlijnen. Bij het ter perse gaan van deze Lijf & Leden
opnemen met het ONVZ Service Center op 030 639 62 22.
had het kabinet nog niet alle besluiten genomen. Omdat veel
van onze verzekerden vragen hebben over de veranderingen
www.onvz.nl/hoeverandertmijnzorg
lekker leven
JEROEN GROENVELD
Zo maakt Jeroen
Groenveld zijn
hoofd leeg
Vanwege zijn drukke baan als
projectmanager bij KLM heeft
Jeroen Groenveld geen tijd
meer voor tijdrovende passies
als zweefvliegen. Sporten en
mediteren helpen hem net zo
goed te ontspannen.
Hoe vol zit je hoofd na
een drukke werkweek?
doe ik aan cardio in de sportschool en
Mijn nieuwe passie is cultuur. Klassieke
zo’n sportsessie sluit ik graag af met
muziek luisteren en musea bezoeken
‘Behoorlijk vol. Het hoort bij mijn
een sauna. Daarna ben ik helemaal
geeft ook rust.’
werk als projectmanager bij KLM.
ontspannen. Verder probeer ik drie keer
Daarvoor voer ik veel overleg en mijn
per dag twintig minuten te mediteren. Ik
mailbox blijft vollopen. Vaak loopt alles
ben een denker, meditatie helpt me mijn
door elkaar heen, ook omdat je in de
gedachtestroom tot rust te brengen.’
luchtvaart met tijdzones te maken hebt.
Hoe maak je tijd met zo’n
drukke baan?
Jeroen Groenveld (48)
‘Door bewust te kiezen. Ik heb 28 jaar
Is:
Projectmanager bij KLM
fanatiek aan zweefvliegen gedaan, maar
Woont:
In Amstelveen, heeft
‘In de zomer fiets ik veel in het
daar ben ik mee gestopt omdat het me te
twee dochters.
Amsterdamse Bos. In de winter
veel tijd kostte. Dat ging me tegenstaan.
Bij ONVZ: Sinds 2004
Mijn werk houdt na vijf uur niet op.’
Wat is voor jou de ultieme
ontspanning?
29
LIJF
LEDEN
30
service
OVER ONVZ
OVER ONVZ
WINT UW BESTE
ZORGIDEE?
EINDE AAN UW
PAPIERWINKEL!
NIEUWE ZORGNOTA
OP MIJNONVZ
Wie heeft het beste zorgidee van 2014?
U kunt er bij ONVZ altijd op rekenen
De zorgnota die u ontvangt na een
Voor de zevende keer daagt ONVZ heel
dat we uw zorgkosten zo snel mogelijk
behandeling in een ziekenhuis, heeft
Nederland uit om mee te denken over
vergoeden.
sinds augustus een nieuw gezicht.
hoe de zorg beter kan. De inschrijving
Wilt u het proces versnellen? Dat kan
Tot voor kort stonden op zorgnota’s
voor de zorginnovatiewedstrijd is
als u in het vervolg MijnONVZ gebruikt
ingewikkelde codes en was het
sinds begin september geopend. De
voor al uw declaraties. Declareren
niet duidelijk hoe de rekening was
winnaar ontvangt 10.000 euro. Het
kunt u in MijnONVZ en met de ONVZ
opgebouwd. Nu wel. Op de zorgnota
Beste Zorgidee is een bijzondere
Zorgpas App. Maak met uw telefoon
vindt u tegenwoordig het specialisme
wedstrijd omdat ONVZ aan patiënten,
een foto van uw originele nota en stuur
van de behandelaar, de diagnose,
zorgverleners én consumenten vraagt
deze naar ons toe. Binnen enkele dagen
de naam van de zorgaanbieder, de
mee te denken over hoe de zorg beter
verwerken wij uw declaratie. U vindt de
kosten en de behandelingen die
kan. Afgelopen jaren is gebleken dat niet
ONVZ Zorgpas app in de App Store en
zijn uitgevoerd. U vindt de nieuwe
alleen wetenschappers en deskundigen
Google Play, maar u kunt de app ook
zorgnota op MijnONVZ.
goede ideeën hebben, maar ook mensen
downloaden via www.onvz.nl/app. Wilt
Om de nieuwe zorgnota goed uit
die zelf geregeld met zorg in aanraking
u van de gelegenheid gebruikmaken en
te leggen, hebben de Nederlandse
komen. Zoals patiënten en mensen
meteen maar alles digitaal ontvangen?
Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ)
die in de zorg werken. De inschrijving
Van polissen tot declaratieoverzichten,
en Zorgverzekeraars Nederland (ZN)
sluit op 19 oktober, waarna de vakjury
ONVZ heeft alle dienstverlening volledig
een website ontwikkeld waar u uitleg
de vijf meest innovatieve ideeën
digitaal voor u ingericht. Papier is dus
kunt vinden over de inhoud van de
kiest. Het Nederlandse publiek kan
eigenlijk niet langer nodig, tenzij u daar
nota: www.dezorgnota.nl. Er is daarin
daarna stemmen via de website www.
prijs op stelt. Wilt u de verzending van
veel uitleg over de zogenoemde
hetbestezorgidee.nl. De winnaar krijgt
papieren berichten stopzetten? Dan kunt
‘DBC Zorgproducten’. Een DBC is een
een startkapitaal van 10.000 euro om zijn
u dat aangeven via www.onvz.nl/digitaal.
‘diagnose behandeling combinatie’.
of haar idee te realiseren.
In het DBC-systeem is er geen directe
Diverse ideeen worden intussen in de
relatie tussen de prijs van de zorg en
waarmee een beeldverbinding met een
OOK LEKKER AAN
HET LEVEN?
hulpverlener tot stand wordt gebracht.
Deel het met anderen in de rubriek
kostprijzen per type behandeling.
Ook de thermometerchip, die met
Lekker Leven van Lijf & Leden. In
De zorgnota kan daardoor als hoog
geneesmiddelen wordt meegeseald, is
Lekker Leven laten jong en oud zien
overkomen op u, als u vindt dat
een succes. Met die chip kan worden
op welke manier zij bewust leven.
er relatief weinig zorg is geleverd
bepaald of niet-gebruikte medicijnen die
Voorbeelden kunt u vinden op pagina
voor een bepaalde prijs. Ook het
naar de apotheek worden teruggebracht
29 en 36 van deze Lijf & Leden. Vindt u
omgekeerde kan zich voordoen. Op
op de juiste manier zijn bewaard. Als dat
het leuk om uw passie voor de natuur
de nieuwe website www.dezorgnota.nl
het geval is, kunnen ze opnieuw worden
in het Utrechtse Landschap te delen
staat veel uitleg over dit systeem.
uitgegeven. Dat moet ervoor zorgen dat
met verzekerden? Dat kan in onze
niet meer elk jaar honderd miljoen euro
rubriek ‘Natuur’ op pagina 31. Voor
aan medicijnen ongebruikt moet worden
beide rubrieken geldt dat u wordt
weggegooid.
geïnterviewd en geportretteerd door
Heeft u zelf een idee dat de zorg beter
een professionele fotograaf. De foto’s
kan maken? Deel het met Nederland
krijgt u natuurlijk als aandenken. Vindt
en maak kans om het in de praktijk te
u het leuk om mee te doen? Stuur een
brengen. Stuur uw idee in op
e-mail naar [email protected] onder
www.hetbestezorgidee.nl.
vermelding van ‘Lekker Leven’.
praktijk gebracht. Zoals Zorgtelevisie,
de geleverde zorg. Het DBC-systeem
is namelijk gebaseerd op gemiddelde
Lotte Harends loopt hard op
landgoed Nienhof, een parel in het
Utrechts Landschap
| natuur |
Ontwakende natuur
‘Twee à drie keer per week
trek ik eropuit om te gaan
hardlopen. Ik woon aan de rand
van landgoed Niënhof, vlak
buiten Utrecht, en ben graag
in de mooie natuur. Ik loop
bij voorkeur in de ochtend,
als de natuur ontwaakt en de
zon nog laag door de bomen
schijnt. Momenteel train ik de
10 kilometer voor de Utrechtse
Singelloop en in oktober doe ik
mee aan een Trailrun, een loop
van 21 kilometer in Engeland.’
Uitlaatklep
‘Dat hardlopen zo verslavend
kan zijn, had ik tot een jaar
CV
geleden niet kunnen bedenken.
Het leek mij verschrikkelijk,
maar ik wilde graag iets
Wie? Lotte
fysieks doen. Sinds ik met
Harends (29)
een hardloop-app loop, ben
ik fanatiek. Ik merk ook het
Beschermer? Ik
verschil: ik slaap beter en voel
was nog niet op de
me fit. Als psychologe gebruik
hoogte dat ik met
ik hardlopen als uitlaatklep. ’
mijn verzekering
ook het Utrechts
Konijntjes
Landschap kan
‘Vanuit mijn huis loop ik zo
steunen. Leuk
naar het landgoed Niënhof. Ik
initiatief!
begin meestal op het fietspad.
Daarna ren ik het bredere pad
Favoriete plek?
op, zo het wandelgebied in. ’s
Landgoed Niënhof
Ochtends in alle vroegte zie je
hier konijntjes rondspringen.
Meer gebieden:
Heel idyllisch allemaal. Het
www.utrechts
is de combinatie van stilte en
landschap.nl
het hardlopen die mijn hoofd
leegmaakt.’
31
LIJF
LEDEN
32
natuur
LANDGOED NIËNHOF
Excursie
Ontdek de ´Parel
van Bunnik´ tijdens
een natuurbelevingstocht. Een gids leidt
u in twee uur langs
alle verrassende
landschapselementen. Aanmelden
kan op www.
utrechtslandschap.nl.
U kunt zich daar ook
aanmelden voor de
digitale nieuwsbrief.
ONVZ +
natuur
Landgoed Niënhof
Voor elke
verzekerde die
zich aansluit bij het
Landschapscollectief
doneert ONVZ
jaarlijks 24 euro
aan Utrechts
Landschap. De
verzekerde profiteert
een aantrekkelijke
premiekorting.
www.onvz.nl/
landschaps
collectief
Fotografie: xxx
bovendien van
Weids
lieflijk
Diverse
diersoorten
UTRECHT
Landgoed Niënhof,
BUNNIK
gesitueerd langs
de Kromme Rijn, is
een fijne thuisbasis
voor verschillende
LOCATIE
Grotelaan 15
diersoorten. De ringslang,
smaragdlibel en ijsvogel
3981 HC Bunnik
verblijven hier graag
www.utrechtslandschap.nl
in het hooggroeiende
se weide &
k loofbos
essenbos. Op het
landgoed liggen akkers
die aantrekkingskracht
hebben op de patrijs. Voor
waterliefhebbers zijn er
vaarexcursies die vanaf
het landgoed vertrekken
over de Kromme Rijn.
Kloosterbezit
In de middeleeuwen
behoorde het landgoed
tot het naastgelegen
klooster Oostbroek. De
kloosterlingen bouwden
een nieuwe boerderij: een
‘nien hof’. En ook al ging
het klooster ten onder
en wisselde de boerderij
vele malen van eigenaar,
het gebied bleef altijd
dezelfde naam houden.
Riviereilanden
Twintig jaar
geleden werd een
riviereilandenreservaat
aangelegd met vijf
riviereilanden. In korte
tijd zijn de riviereilanden
begroeid met wilgen
en elzen, en op de
glooiende oevers heeft
zich een weelderige
vegetatie ontwikkeld.
Voor wandelaars is er een
uitgezette route van 2,5
kilometer die voert over
het landgoed de Niënhof.
33
LIJF
LEDEN
34
ONVZ
HET BESTE ZORGIDEE VAN NEDERLAND
Die zorg kan
makkelijker
Met een beetje gezond verstand kunnen we veel zorgzaken en
–taken zelf regelen. En dankzij eHealth gaan we dat de komende
tien jaar ook daadwerkelijk doen, weet Leone Flikweert,
commercieel directeur van gezondheidsplatform PAZIO.
Artsen geven patiënten de mogelijkheid om bijvoorbeeld
Het klinkt alsof eHealth heel rommelig
wordt ingezet in de zorg
online afspraken te maken. Ggz-klinieken ontwikkelen
‘Dat is ook zo, want talloze zorgverleners ontwikkelen
online behandelprogramma’s voor lichte psychische
verschillende niche-systemen. Ziekenhuizen, artsen,
klachten. Sommige ziekenhuizen zijn al bezig om
tandartsen, fysiotherapeuten, gezondheidsorganisaties: ze
hartproblemen op afstand te monitoren. Dat is mooi én
willen allemaal het wiel uitvinden. Overal zie je ‘pilots’ die
zonde tegelijk, vindt Leone Flikweert. Mooi, omdat al
niet altijd wat toevoegen, omdat op andere plekken precies
die eHealth-initiatieven de zorg gebruiksvriendelijker
hetzelfde wordt gedaan. Tegelijkertijd is het ook juist goed
en laagdrempeliger kunnen maken. Zonde omdat
dat niet alles centraal wordt geregeld. Niemand zit te wachten
die wirwar aan systemen inefficiënt is en het voor de
op enorm logge overheidsprojecten waarin geen ruimte is
patient onoverzichtelijk maakt. Om die reden ontstond
voor vernieuwing is. Het is dus goed dat er verschillen zijn,
vijf jaar geleden het idee voor PAZIO: één ‘digitale
maar we moeten er een goede balans in vinden.’
eHealth is niet meer weg te denken uit het zorglandschap.
voordeur’ voor alle zorgzaken. Met andere woorden:
zorgverleners koppelen hun systemen aan PAZIO, dat
Hoe zien jullie dat dan voor je?
ze met elkaar en met patiënten laat communiceren. Eén
‘Er moet ruimte zijn voor vernieuwing in de zorg, dat is zeker.
plek voor alle zorgzaken dus. Je zou het bijvoorbeeld
Maar de patiënt, zorgconsument of hoe je hem ook wilt
kunnen omschrijven als een ‘desktop’ voor eHealth
noemen, moet in het middelpunt staan. eHealth betekent
programmagebruikers. Achter de schermen worden
niet veel anders dan het toepassen van online mogelijkheden
verschillende eHealth-toepassingen verbonden, zodat de
voor communicatie en interactie met zorgverleners. Het
gebruiker samenhang en overzicht heeft. Die gaat dus
is enorm onhandig om bij elke zorgverlener je zaken op
uiteindelijk door de bomen het bos weer zien. ONVZ
een andere manier te moeten regelen. Met PAZIO willen
sponsort PAZIO omdat PAZIO de zorg efficiënter en
we één omgeving creëren dat alle eHealth-toepassingen
patiëntvriendelijker maakt.
samenbrengt en hetzelfde gebruiksgemak biedt als
Over PAZIO
PAZIO kwam vijf jaar geleden voort uit het UMC
Utrecht. Het gezondheidsportaal brengt
bestaande eHealth-diensten samen in een
digitaal platform. Patiënten en cliënten krijgen zo
gemakkelijk toegang tot al hun online zorg- en
welzijnsdiensten. ONVZ sponsort PAZIO omdat
het de zorg gebruiksvriendelijker en efficiënter
maakt en de patiënt in zijn kracht zet.
www.pazio.nl
Maak net als PAZIO de
zorg van 2025 mogelijk!
internetbankieren. Zodat je al je gezondheidszaken vanaf één
punt kunt regelen en dus een persoonlijk overzicht hebt, als
patiënt en als zorgverlener. Je huisartsenconsult, therapie,
medicijnen aanvragen: allemaal op één plek.’
Hoe heeft eHealth de zorg veranderd in
2025?
Geïnspireerd geraakt
‘Door onder andere eHealth worden mensen volwaardige
door het verhaal van
partners in de zorg. De meeste mensen zijn prima in staat
PAZIO? Bedenk zelf
om bepaalde zorgtaken zelf uit te voeren. eHealth maakt
een goed idee om de
het mogelijk. Van bloedprikken tot zelf een chronische
zorg beter te maken!
ziekte “managen”. De arts wordt veel meer een coach die
Het Beste Zorgidee
aan de zijlijn tips geeft en ingrijpt waar nodig. Bovendien
van Nederland
kan eHealth gezondheid en zorg met elkaar verbinden. We
beloont het beste
zullen in de toekomst zelf data verzamelen en zorgverleners
idee met 10.000
daarmee “voeden” om voortijdig problemen te signaleren.
euro. ‘De zorg kan
Met gegevens over bloeddruk, sportprestaties, gewicht en ga
door eHealth een stuk patiëntvriendelijker worden
zo maar door. Door goed te letten op gezondheid, kunnen we
gemaakt’, zegt Paul Schnabel, jurylid van Het
zorg in een eerder stadium voorkomen of beperkt houden.
Beste Zorgidee van Nederland en oud-directeur
We krijgen meer vrijheid en regie over ons leven en de zorg.’
van het Sociaal en Cultureel Planbureau. ‘Maar er
Welke ideeën hebben we nodig om dat
mogelijk te maken?
zijn nog veel meer terreinen waarop we de frisse
ideeën kunnen gebruiken.’ Benieuwd welke? Op
de website van Het Beste Zorgidee van Nederland
‘Ik denk dat het vooral belangrijk is dat ideeën van mensen
vertelt Paul Schnabel voor welke uitdagingen u
zelf komen. Als het gaat om gezondheidsmanagement, weet
kunt meedenken over oplossingen. Daar kunt u
iemand met bijvoorbeeld een chronische aandoening zelf ook
ook uw idee inzenden. De inschrijving sluit op 19
wat mogelijk en wenselijk is. Verder ligt er denk ik een kans
oktober.
om lifestyle-informatie te combineren met zorggegevens.
Zodat we preventieve zorg ook daadwerkelijk mogelijk
www.hetbestezorgidee.nl
kunnen gaan maken.’
35
LIJF
LEDEN
36
lekker leven
ROGIER BRAAKMAN
Zo maakt Rogier
Braakman zijn hoofd
leeg
Met twee keer in de week
hardlopen en een avondje
tennissen kan Rogier
Braakman, eigenaar van
Sandton Hotels, de hele
wereld aan. ‘Een avondje
languit op de bank is
heerlijk, maar zeldzaam.’
Hoe vol zit je hoofd na
een drukke werkweek?
kilometer. Ik ben competitief ingesteld,
scheelt. Soms ga ik ’s ochtends. Zo heb
dus ik probeer mijn tijd steeds te
ik deze week een afspraak in ons hotel
‘Dat valt mee. Ik denk dat ik een
verbeteren. Eén avond per week tennis
in Rheden, aan de voet van de Posbank.
redelijk hoog stressniveau aankan.
ik. Daarnaast gaan we regelmatig op
Een geweldige plek, dus dan kom ik wat
Druk is het wel. Ik werk in een
vakantie of een weekendje weg, heel
vroeger. Na een uurtje rennen begin ik
vierentwintiguursbusiness, dus ook ’s
af en toe ook zonder kinderen. Mét
fris aan mijn werkdag.’
avonds en in het weekend zijn er vaak
kinderen vind ik kamperen geweldig,
afspraken. Thuis is het ook hectisch,
maar een hotel is ook fijn. Ja hoor,
want we hebben drie jonge kinderen
ook in mijn eigen hotels kan ik prima
en willen onze sociale contacten
ontspannen. Ik registreer altijd wel
onderhouden. Een avondje film kijken
dingen die anders kunnen, maar maak
op de bank vind ik best lekker, maar
me er op dat moment niet druk over.
het komt weinig voor.’
Gras groeit niet harder door eraan te
Wat is voor jou de ultieme
ontspanning?
trekken.’
‘Vooral hardlopen. Minimaal twee
Hoe maak je tijd voor sporten met zo’n drukke baan?
keer in de week loop ik tien tot vijftien
‘Hardlopen kost niet zo heel veel tijd, dat
Rogier Braakman (38)
Is:
Eigenaar Sandton Hotels
Woont:
Met zijn vrouw en drie kinderen (9, 7 en 3)
Bij ONVZ: Sinds 2004

Download Report