Masterthesis
Theaterakoestiek
Een onderzoek naar het gebruik van
de toneeltoren voor de ontwikkeling
van variabele akoestiek
Delft University of Technology
Kjell Scholts
i
TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT
FACULTEIT CIVIELE TECHNIEK EN GEOWETENSCHAPPEN
MASTER CIVIELE TECHNIEK
VARIANT BUILDING ENGINEERING
Masterthesis
Theaterakoestiek
Een onderzoek naar het gebruik van de
toneeltoren voor de ontwikkeling van variabele
akoestiek
Augustus 2014
Kjell Scholts BSc
Edelhertlaan 37
2623 EN Delft
[email protected]
Afstudeercommissie:
Prof. Ir. R. Nijsse
Ir. H.R. Schipper
Ir. L. Nijs
Ir. P.B. Bijvoet
Voorwoord
Dit rapport is mijn masterthesis ter afronding van de Master Building Engineering,
specialisatie Bouwfysica & Bouwtechniek aan de Faculteit Civiele Techniek en
Geowetenschappen van de TU Delft. Voor de thesis wordt onderzoek gedaan naar een andere
insteek om variabele akoestiek toe te passen in kleine theaterzalen. Door meer gebruik te
maken van de ruimte boven het podium, is minder extra ruimte nodig in de zaal.
Het rapport is bedoeld voor akoestische adviseurs en lezers die geïnteresseerd zijn in
zaalakoestiek.
Ik wil graag mijn begeleiders bedanken voor al het werk en geduld wat zij hebben getoond
tijdens het proces.
Kjell Scholts,
Delft, Augustus 2014
iii
Samenvatting
In Nederland heeft bijna iedere stad een theater. Dit komt omdat de Nederlandse overheid na
de Tweede Wereldoorlog het cultuuraanbod over het land wilde verspreiden. Daarom zijn er
in de jaren vijftig nieuwe stadsschouwburgen in bijna iedere middelgrote stad gebouwd.
Nederlandse theatergroepen kregen subsidie om als reizend genootschap in de verschillende
theaters te spelen. Om die reden zijn alle theaters een lijsttheater en vergelijkbaar van formaat.
In kleinere steden is het niet rendabel om voor ieder soort voorstelling een eigen theaterzaal te
hebben. Daarom worden theaters tegenwoordig vaak ontworpen met multifunctionele zalen.
Een multifunctionele theaterzaal brengt speciale voorwaarden met zich mee. De verschillende
genres hebben elk hun eigen geluidswensen. Zo is voor symfonische muziek bijvoorbeeld een
groot volume nodig om een lange nagalmtijd te krijgen. Dit wordt over het algemeen
gerealiseerd door het verhogen van het plafond in de zaal. Om voor een dramavoorstelling de
nagalmtijd te verlagen, wordt met behulp van een dure beweegbare constructie het plafond
van de theaterzaal vervolgens weer verlaagd. Een ander punt is dat geluid dat eerst de
toneeltoren in verdwijnt, een hinderlijk nagalmeffect voor symfonische muziek oplevert. Dit
wordt tegengegaan door een orkestkamer op het toneel te plaatsen. Het verhoogde
beweegbare plafond en de orkestkamer brengen extra kosten met zich mee terwijl er bestaand
volume boven het podium onbenut blijft.
Dit onderzoek richt zich op de mogelijkheid van het gebruik van de toneeltoren als akoestisch
volume voor symfonische concerten. Onderzocht wordt welk volume boven het podium
gebruikt kan worden zonder dat de hierboven genoemde hinderlijke nagalmeffecten ontstaan.
Het Nieuwe Luxor in Rotterdam zal dienen als basis voor het model. Met behulp van
bestaande metingen uit de zaal is eerst het model gekalibreerd. In het model is vervolgens een
orkestkamer geplaatst op het podium. De orkestkamer wordt in de breedte, hoogte en diepte
vergroot. Om het akoestisch volume constant te houden wordt het plafond in de zaal
evenredig verlaagd.
Naast het basismodel worden zes verschillende varianten onderzocht. Drie varianten richten
zich op wat voor effect extra volume in de individuele richtingen diepte, breedte en hoogte
van de orkestkamer hebben op de akoestiek.
De andere drie richten zich op de vorm van de orkestkamer. De grootste diepte en breedte
wordt in deze varianten gebruikt. De extra hoogte wordt beperkt omdat anders de
plafondhoogte in de orkestkamer hoger uitkomt dan de plafondhoogte in de zaal. In variant
‘Blok’ worden de wanden van de orkestkamer parallel geplaatst. In variant ‘DBH’ wordt de
vorm van de orkestkamer behouden. In variant ‘Waaier’ worden de wanden van orkestkamer
de onder dezelfde hoek geplaatst als de wanden in de zaal.
Met behulp van het programma CATT-Acoustic worden de akoestische eigenschappen van de
verschillende varianten vergeleken.
De resultaten zullen eerst met algemene zaalwaarden worden vergeleken. Uit deze
vergelijking kan geconcludeerd worden dat de individuele diepte, hoogte of breedte varianten
geen speciale verbeteringen tonen. Vervolgens zijn de drie vormvarianten uitgebreid
onderzocht. Op basis van 10 meetpunten in de zaal zijn de varianten nauwkeuriger met elkaar
vergeleken.
v
Uit de resultaten kan opgemaakt worden dat inderdaad meer ruimte boven het podium
effectief gebruikt kan worden voor de ontwikkeling van de akoestiek. Een lagere
plafondhoogte in de zaal is mogelijk door gebruik te maken van een grotere orkestkamer.
Variant Blok levert de grootste verbetering op. Deze verbetering is voornamelijk te vinden bij
de nagalmtijd en geluidsterkte. Hierbij moet rekening gehouden worden dat voldoende
diffusie in de orkestkamer aanwezig is; bij te weinig diffusie wordt de nagalmtijd te lang en
bestaat risico op flutter-echo’s. Ook variant DBH levert een verbetering op. Bij deze variant is
de spreiding van de resultaten echter groter. Variant Waaier toont geen verbetering van de
akoestiek.
Kort samengevat kan -onder voorwaarden- de ruimte van de toneeltoren effectief gebruikt
worden voor de ontwikkeling van de akoestiek. Het is niet nodig om extra ruimte te creëren in
de zaal.
Inhoudsopgave
VOORWOORD ................................................................................................................................................. III
SAMENVATTING ............................................................................................................................................... V
1
INLEIDING ............................................................................................................................................... 9
2
THEATERINDUSTRIE IN NEDERLAND ...................................................................................................... 11
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
3
WAT IS AKOESTIEK ................................................................................................................................ 21
3.1
3.2
3.3
3.4
4
AFWEGING LOCATIE EXTRA AKOESTISCH VOLUME................................................................................................ 37
DOEL VAN HET ONDERZOEK............................................................................................................................ 38
RANDVOORWAARDEN EN UITGANGSPUNTEN ..................................................................................................... 38
UITVOERING VAN HET ONDERZOEK ...................................................................................................... 43
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
6
DE PULSRESPONSIE....................................................................................................................................... 21
AFGELEIDE PARAMETERS ............................................................................................................................... 23
AKOESTIEK IN EEN MUZIEKZAAL....................................................................................................................... 30
GEBRUIKTE OPLOSSINGEN VOOR MULTIFUNCTIONELE ZALEN ................................................................................. 32
HET ONDERZOEK ................................................................................................................................... 37
4.1
4.2
4.3
5
THEATER IN NEDERLAND EN IN HET BUITENLAND ................................................................................................ 11
VERSCHILLENDE TYPEN THEATERZALEN ............................................................................................................. 12
SOORTEN VOORSTELLINGEN IN HET THEATER ..................................................................................................... 14
THEATERS EN HUN PROGRAMMA .................................................................................................................... 17
INDELING VAN EEN LIJSTTHEATER..................................................................................................................... 18
OPZET VAN HET ONDERZOEK .......................................................................................................................... 43
MODELLEREN IN CATT-ACOUSTIC ................................................................................................................... 43
OPBOUW VAN HET MODEL............................................................................................................................. 45
DE VERSCHILLENDE VARIANTEN ...................................................................................................................... 47
UITVOER EN NABEWERKING ........................................................................................................................... 51
RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK ...................................................................................................... 53
6.1 ALGEMEEN RESULTAAT VAN DE ZAALAKOESTIEK.................................................................................................. 53
6.1.1
De nagalmtijd ................................................................................................................................ 53
6.1.2
De early decay time ....................................................................................................................... 54
6.1.3
De geluidsterkte ............................................................................................................................ 56
6.1.4
De clarity ....................................................................................................................................... 56
6.2 RESULTATEN VAN DE HELE ZAAL ...................................................................................................................... 58
6.2.1
De nagalmtijd ................................................................................................................................ 58
6.2.2
De early decay time ....................................................................................................................... 60
6.2.3
De geluidsterkte ............................................................................................................................ 61
6.2.4
De clarity (C-80) ............................................................................................................................. 62
7
CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ......................................................................................................... 65
7.1
7.2
7.3
7.4
ANALYSE .................................................................................................................................................... 65
CONCLUSIE ................................................................................................................................................. 66
BOUWTECHNISCHE OVERWEGINGEN VOOR EEN GROTERE ORKESTKAMER................................................................. 67
AANBEVELINGEN VOOR VERDER ONDERZOEK ..................................................................................................... 68
LITERATUUR ................................................................................................................................................... 69
vii
BIJLAGEN
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
viii
BEZOEK AAN HET NIEUWE LUXOR THEATER IN ROTTERDAM ................................................................................. 73
KEUZE MEETPUNTEN IN DE ZAAL...................................................................................................................... 75
CONTROLE VAN HET MODEL ........................................................................................................................... 79
INVOERBESTAND CATT-ACOUSTIC .................................................................................................................. 85
RESULTATEN CATT ACOUSTIC ........................................................................................................................ 99
VERWERKTE RESULTATEN ............................................................................................................................ 113
PULSRESPONSIE DIAGRAMMEN ..................................................................................................................... 139
TECHNISCHE TEKENINGEN ............................................................................................................................ 155
1
Inleiding
In de theaterwereld is een trend ontstaan om theaterzalen te bouwen die multifunctioneel zijn.
Door verschillende genres, ondanks hun specifieke geluidswensen, in dezelfde ruimte te laten
spelen, wordt de rendabele exploitatie van theaterzalen eenvoudiger.
Een multifunctionele theaterzaal brengt speciale voorwaarden met zich mee. Zo is voor
symfonische muziek bijvoorbeeld veel volume nodig om een lange nagalmtijd te krijgen. Dit
wordt over het algemeen gerealiseerd door het verhogen van het plafond in de zaal (Figuur 1).
Een ander punt is dat weerkaatsend geluid, dat eerst de toneeltoren in verdwijnt, een
hinderlijk nagalmeffect oplevert. Dit wordt tegengegaan door een orkestkamer op het toneel te
plaatsen om hiermee het geluid direct
richting de zaal te reflecteren. Om voor een
Toneeltoren
dramavoorstelling de nagalmtijd te verlagen,
wordt met behulp van een dure beweegbare
constructie het plafond van de theaterzaal
vervolgens weer verlaagd en de orkestkamer
Verlaagd plafond
van het toneel verwijderd. Bij een
dramavoorstelling hangt er voldoende
Theaterzaal
stoffering in de toneeltoren waardoor de
ruimte boven in de toneeltoren, ondanks dat
deze ruimte niet gescheiden is door een
orkestkamer, niet als een akoestisch volume Figuur 1, Zaalvorm voor korte nagalmtijden.
(drama)
werkt.
Het nadeel van het gebruik van een
Ongebruikte ruimte
orkestkamer bij symfonische muziek, is dat
van de toneeltoren
er door het gebruik van de orkestkamer een
deel van de op ruimte op het podium niet
benut wordt voor de ontwikkeling van
Proscenium
nagalm van het geluid (Figuur 2). Als de
Theaterzaal
orkestkamer niet aanwezig zou zijn, zou dit
Orkester echter toe leiden dat het geluid, dat zich
kamer
achter het proscenium, de lijst om de
toneelopening, boven het toneel in de
toneeltoren ontwikkelt, pas later in de zaal
komt en als een echo wordt ervaren. Deze Figuur 2, Zaalvorm voor lange nagalmtijden.
vorm van een gekoppelde kamer is (symfonische muziek)
ongewenst.
Door de wand boven de toneelopening geluidstransparant te maken en de orkestkamer te
verhogen (Stippellijn figuur 2) kan deze ruimte wel gebruikt worden om de nagalmtijd te
verbeteren. Op deze manier krijgt de zaal meer een ‘schoenendoos’ vorm waar enkele
beroemde zalen zo bekend om staan.
Een ander nadeel van het vergroten van het volume in de zaal is dat extra hoogte in een
theaterzaal kostbaar is. Als de plafondhoogte in de zaal verlaagd zou kunnen worden, zullen
de bouwkosten van een theater verminderen en daarmee de exploitatie van een theaterzaal
9
H 1 Inleiding
makkelijker maken. In dit onderzoek wordt bekeken of het mogelijk is het extra volume van
de toneeltoren daarvoor te gebruiken.
In dit rapport wordt daarom een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om een groter deel
van het volume van de toneeltoren boven het podium van een theaterzaal te gebruiken voor de
ontwikkeling van de akoestiek. Onderzocht wordt welke gevolgen het verplaatsen van het
akoestisch volume van de zaal naar het podium heeft.
Het onderzoek wordt uitgevoerd met behulp van een computermodel dat de akoestiek van een
ruimte simuleert, CATT-Acoustic. Hiervoor zal eerst een kalibratie plaatsvinden. Als basis is
hiervoor het Nieuwe Luxor theater in Rotterdam gebruikt. Met behulp van beschikbare
metingen uit de zaal wordt een basismodel gekalibreerd. Er zijn voor de metingen twee
theateropstellingen voorhanden: een operaopstelling en een dramaopstelling (Prinssen, et al.,
2008). De akoestische eigenschappen van het model worden met behulp van deze metingen
aangepast zodat de resultaten deze metingen het beste benaderen.
Voor dit onderzoek wordt het model van de operaopstelling aangepast. In deze aangepaste
opstelling zijn alle geluidabsorberende doeken opgeborgen en staan de beweegbare plafonds
in de hoogste stand. Er wordt een orkestkamer aan het model toegevoegd. De orkestkamer
wordt in de verschillende modellen van vorm veranderd om een groter volume op het podium
te creëren. Het plafond in de zaal wordt zo verlaagd dat het volume van het model gelijk blijft.
Het onderzoek bestaat uit twee delen. Eerst wordt gekeken welk effect een specifieke
dimensie van de orkestkamer (diepte, breedte of hoogte) heeft op de akoestiek. Vervolgens
wordt er gekeken naar de vorm van de orkestkamer.
Om specifiek vast te stellen waarom de verschillende varianten een goede akoestiek hebben,
worden de verschillende varianten getoetst aan vier akoestische parameters:




De nagalmtijd, de tijd die nodig is om het geluidniveau 60 dB te laten zakken.
De early decay time, de tijd die nodig is om het geluidniveau 10 dB te laten zakken.
Deze tijd wordt vermenigvuldigd met zes zodat deze te vergelijken is met de
nagalmtijd.
De geluidsterkte, hoe luid het geluid klinkt.
De clarity, hoe de individuele klanken hoorbaar zijn.
Na een vooronderzoek naar de wensen uit de theaterindustrie in hoofdstuk 2, worden in
hoofdstuk 3 de belangrijkste akoestische eigenschappen en bekende oplossingen voor
variabele akoestiek in theaterzalen beschreven. In hoofdstuk 4 zijn de doelstelling, de
randvoorwaarden en de uitgangspunten van het onderzoek gegeven. De beschrijving van het
onderzoek en het onderzoeksproces is te vinden in hoofdstuk 5. De resultaten worden
gepresenteerd in hoofdstuk 6. De conclusies en aanbevelingen staan in hoofdstuk 7.
10
2
Theaterindustrie in Nederland
De theaterindustrie in Nederland onderscheidt zich van veel andere landen. In dit hoofdstuk
wordt uitleg gegeven over hoe de theaterwereld in Nederland werkt (paragraaf 2.1). Daarnaast
worden verschillende typen theaterzalen beschreven (paragraaf 2.2) en de verschillende
soorten theatervoorstellingen (paragraaf 2.3). Vervolgens wordt er gekeken hoe vaak
voorstellingen in deze verschillende genres opgevoerd worden (paragraaf 2.4). Tot slot wordt
uitgelegd hoe een theater is opgebouwd (paragraaf 2.5).
2.1
Theater in Nederland en in het buitenland
In Nederland heeft bijna iedere stad een theater. Het theater heeft een vol programma met
verschillende voorstellingen verdeeld over het jaar. In het buitenland werkt dit anders. In deze
paragraaf wordt het verschil tussen Nederland en het buitenland uitgelegd en wordt er verder
ingegaan op het reizend bestel in Nederland.
Theater in het buitenland
In het buitenland staan bijvoorbeeld Broadway in New York en West End in Londen bekend
om hun grote aantal theatervoorstellingen. Hierbij draait één voorstelling vaak jarenlang in
hetzelfde theater. Sommige voorstellingen draaien al meer dan 50 jaar (bijvoorbeeld The
Mousetrap in St. Martin’s Theatre in Londen, dat in 1952 is begonnen). Daarnaast staan in
andere grote steden verschillende theaters waar zowel toneel, dans als concerten gespeeld
kunnen worden. In kleine steden is het theater niet geheel afwezig: vaak zijn er kleine amateur
groepen die in een klein theater eigen producties spelen. Deze groepen spelen vaak in slechts
één theater dat als thuisbasis dient.
Het reizend bestel in Nederland
Na de Tweede Wereldoorlog wilde de Nederlandse overheid het cultuuraanbod over het land
verspreiden. Dit betekende dat iedereen in Nederland, ongeacht waar men woonde, in staat
moest zijn om van kunst en cultuur te genieten. Daarom zijn er in de jaren vijftig nieuwe
stadsschouwburgen in bijna iedere middelgrote stad gebouwd. Nederlandse theatergroepen
kregen subsidie om als reizend genootschap in de verschillende theaters te spelen. Een
theatergroep speelde slechts een paar dagen in een theater om vervolgens ruimte te maken
voor een nieuwe theatergroep met een eigen voorstelling en zelf naar een ander theater af te
reizen. In deze theaters, die nu nog altijd in veel steden te vinden zijn, kwamen op deze
manier veel verschillende voorstellingen aan bod.
Deze stadsschouwburgen hebben vrijwel altijd de vorm van een lijsttheater, dit wordt in
paragraaf 2.2 uitgelegd, met tussen de 700 en 1000 stoelen. De zalen zijn vaak specifiek
ontworpen voor toneelvoorstellingen met een relatief lage nagalmtijd. De akoestische
eigenschappen van de zaal zijn over het algemeen niet aan te passen. De kwaliteit van deze
zalen is hierdoor niet goed te noemen voor andere type voorstellingen, bijvoorbeeld een
symfonieconcert.
In bijna elke middelgrote stad in Nederland staat een theater (Theaterland). Grote steden
hebben vaak voor ieder genre een eigen (theater)zaal, in kleinere steden is het vaak niet
rendabel om meerdere soorten zalen te hebben. Het is te duur en er is geen draagvlak. Daarom
wordt er vaak gekozen voor één theater. De zaal wordt dan zo ontworpen dat verschillende
soorten producties er gebruik van kunnen maken.
11
H 2 Theaterindustrie in Nederland
Nieuwe ontwikkelingen in de Nederlandse theaterindustrie
Hiernaast zijn er enkele particuliere commerciële theaters, bijvoorbeeld het Circustheater in
Scheveningen en het Beatrixtheater in Utrecht, waar grote producties voor langere tijd
uitgevoerd worden. Deze producties zijn vaak musicals en het theater wordt voor deze
producties speciaal verbouwd.
Een andere ontwikkeling is dat in theaters een tweede, kleinere zaal wordt gebouwd. De grote
zaal is dan een lijsttheater en de tweede zaal heeft een vlakke vloer. Deze zalen zijn door hun
vorm beter voor verschillende, kleine producties te gebruiken. Ook is deze tweede zaal
geschikt voor verhuur voor evenementen, recepties en dergelijke.
2.2
Verschillende typen theaterzalen
Door de jaren heen zijn er verschillende typen theaterzalen ontwikkeld. Ieder type zaal heeft
zijn eigen voor- en nadelen. Niet iedere zaal is geschikt voor iedere voorstelling. In deze
paragraaf worden de verschillende typen theaterzalen beschreven.
Lijsttheater
Veel theaters in Nederland zijn lijsttheaters. In een
lijsttheater is de zaal door middel van een lijst, het
proscenium, gescheiden van het toneel. Hierdoor
kijkt het publiek door een afkadering naar de
voorstelling. Het publiek kijkt naar de voorstelling
alsof het een schilderij is. Door de acteurs wordt
deze opening als een ‘vierde wand’ gezien. Bij
traditionele toneelvoorstellingen zijn zij met hun
eigen werk bezig en niet met het publiek. Dit
wordt versterkt doordat het tijdens de voorstelling
donker in de zaal is. Iedereen in het publiek kijkt
vanuit dezelfde richting naar de voorstelling
(Figuur 3).
Thrust, open/platform stage
Bij een thrust-podium zit het publiek aan drie
kanten van het podium. Een amfitheater is een
voorbeeld met een thrust-podium. Hierdoor is er
beter zicht op wat er zich op het podium afspeelt.
Een nadeel is dat grote decorstukken niet centraal
op het podium kunnen omdat deze het zicht vanuit
het publiek op het podium kunnen verbergen.
Door het gebrek aan decorstukken wordt er meer
inbeeldingsvermogen van het publiek verwacht.
De nadruk komt niet op het decor te liggen, maar
op het gesproken woord en lichaams- en
gelaatsuitdrukkingen. Doordat het publiek aan drie
kanten van het podium zit, zit het bij een gelijke
bezetting dichter bij het podium dan in een
lijsttheater (Figuur 4).
12
Figuur 3, Lijsttheater: Hamletzaal Het park,
Hoorn
Figuur 4, Thrust theater
2.2 Verschillende typen theaterzalen
Arena
In dit theater zit het publiek rondom het podium.
Dit geeft een extra uitdaging voor de acteurs; Het
menselijk hoofd heeft een sterk richtend effect,
geluid naar voren in harder dan naar achteren en de
acteurs staan altijd met hun rug naar een deel van
het publiek gekeerd. Bijzonder aan dit type zaal is
dat het publiek niet alleen de voorstelling maar ook
het andere publiek, met hun reacties, aan de andere
kant van het podium goed kan zien. Het heeft een
intieme sfeer. Grote decorstukken zijn niet
mogelijk door het 360 graden zichtveld (Figuur 5).
Figuur 5, Arena
Vlakke vloer zaal
Een vlakke vloer zaal heeft geen verhoogd podium
als bij een lijsttheater. Alle verlichting en buizen
zijn niet verstopt achter de Proscenium en zijn
zichtbaar voor het publiek. Het toneel loopt tot de
voorste rij en staat op dezelfde vloer hoogte.
Hierdoor voelt het publiek zich meer betrokken
met de voorstelling. Dit soort zalen zijn vaak
ontworpen voor kleinere producties en geven
ruimte tot 250 bezoekers (Figuur 6).
Figuur 6, Vlakke vloer zaal in 't spant
Modulair theater
Deze zaal is volledig aan te passen aan de eisen
van de productie. De volledige zaal bestaat uit
modulaire elementen die in iedere vorm geplaatst
kunnen worden. De vloer bestaat uit losse
elementen die individueel hydraulisch in hoogte
versteld kunnen worden. In alle muren zijn deuren
aangebracht zodat het publiek van iedere gewenste
kant de zaal kan betreden. De zitplaatsen en het
podium kunnen vrij in de ruimte geplaatst worden.
De ophanging van verlichting, akoestische
absorptie en decorstukken zijn variabel op te
hangen (FDA) (Figuur 7).
Figuur 7, Walt Disney Modular Theatre
13
H 2 Theaterindustrie in Nederland
Blackbox
Voor beginnende artiesten is het niet rendabel om
in een grote zaal een voorstelling te geven.
Tegenwoordig bestaan er voor beginnende, kleine
of onbekende gezelschappen zogenaamde Black
box theaters (Figuur 8).
Dit zijn kleine eenvoudige versies van een
modulair theater die hun naam hebben gekregen
door hun vorm en kleur. De zaal bestaat uit een
grote lege kamer met een vlakke vloer. De zaal is
neutraal zwart gekleurd. De zaal kan in elke
configuratie ingedeeld worden. Losse stoelen
Figuur 8, Black box theater
kunnen overal, al dan niet op een podium,
geplaatst worden. Dit geldt ook voor het podium. Door een raster van kabels of balken kan de
belichting overal aan het plafond gehangen worden. Door de eenvoudige bouw van dit soort
theaters worden vaak oude gebouwen gerenoveerd om dit soort theaters te huisvesten.
2.3
Soorten voorstellingen in het Theater
In de meeste theaters zijn veel verschillende soorten voorstellingen te zien. Deze paragraaf
geeft een overzicht van de verschillende soorten voorstellingen. Daarnaast worden de eisen
die elk type voorstelling aan de zaal stelt beschreven.
Drama
Bij drama wordt een verhaal gespeeld door acteurs. Het verhaal komt voornamelijk over door
het gesproken woord, maar gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal zijn ook van belang. Het is
van belang dat iedereen in het publiek de acteurs helder kan verstaan en de acteurs met hun
bewegingen goed kan zien. Een stuk wordt vaak voor een bepaald type theater geschreven. De
meeste stukken worden voor een prosceniumtheater geschreven (Appleton, 2008). Idealiter is
drama zonder elektronische versterking te volgen. Traditioneel wordt een nagalmtijd van 1,0
seconde aangeraden voor een theater. Echter een verbetering van de spraakverstaanbaarheid is
mogelijk door een verlaging van de nagalmtijd naar 0,7 seconden (Barron, 1993).
Cabaret
Dit is een vorm van theater die voornamelijk bestaat uit muziek, grappen en sketches.
Sommige cabaretiers gebruiken vooral muziek om hun verhaal te doen. Anderen vertellen
spannende verhalen en weer anderen combineren allerlei onderwerpen uit het nieuws met het
spelen van gekke typetjes. Vaak wordt gebruik gemaakt van elektronische versterking. Net als
bij drama moet de nagalmtijd rond de 1 seconde zitten.
Musical
Bij een musical wordt een verhaal gespeeld met behulp van gesproken tekst, muziek, zang en
dans (Inis, 2009). Het geluid wordt elektronisch versterkt en het is daarom niet van belang dat
het orkest tussen het podium en het publiek zit. Het orkest kan in een eigen kamer zitten
(Appleton, 2008). Meer dan bij opera wordt bij musical gebruik gemaakt van moderne
popinstrumenten die elektronisch versterkt moeten worden. Om zang en muziek in balans te
houden wordt daarom de zang vaak ook versterkt. Door de elektronische versterking kan de
nagalmtijd gevarieerd worden en is de zaalvorm minder van belang. De nagalmtijd moet
tussen de 1,2 en 1,4 seconden zitten (Cavanaugh, et al., 1999)
14
2.3 Soorten voorstellingen in het Theater
Opera/Operette
Opera is een overwegend in dichtmaten gezongen toneelstuk, dat wordt ondersteund door een
orkest met een veelal klassiek instrumentarium. Opera’s behandelen vaak tragische thema’s
en operettes meer luchtige thema’s. Omdat er in een opera zowel spraak als muziek voorkomt
zijn zowel clarity als nagalm belangrijk. De acteurs moeten duidelijk en helder te verstaan zijn.
Het orkest moet de acteurs niet overstemmen maar wel een vol geluid geven. De nagalmtijd
van een opera zaal moet rond de 1,5 seconde liggen (Barron, 1993).
Omdat de opera gebruik maakt van het podium, is er geen ruimte voor het orkest. Het orkest
zit meestal in een orkestbak. Dit is een ruimte vlak voor of deels onder het podium. Deze
orkestbak biedt niet voldoende ruimte voor een voltallig symfonieorkest. Dit is ook niet nodig,
omdat anders de kans groot is dat de acteurs overstemd zouden worden.
Klassieke muziek
Klassieke muziek is een ruim begrip. Door de jaren zijn er veel verschillende componisten
geweest met allemaal hun eigen stijl. Op akoestisch gebied zijn er enkele interessante
ontwikkelingen te ontdekken. Veel componisten componeerden hun werk zo dat het goed
klonk op de plek waar het gespeeld zou worden. Van oorsprong werden symfonische
concerten in kerken en kathedralen gegeven. In deze grote stenen gebouwen kan het geluid
goed galmen en daar werden de muziekstukken dus ook op gecomponeerd. Later verwisselde
het orkest de kerk voor kleine zalen in paleizen. In deze zalen is de nagalmtijd aanzienlijk
kleiner en de muziek werd daarop aangepast. Weer later werden er theaters gebouwd speciaal
voor concerten.
Klassieke muziek kan in vier hoofdstijlen verdeeld worden. Deze komen overeen met de
architectonische stijlen: Renaissance, Barok, Klassiek, Romantisch. Iedere periode leverde
een verandering in muziekstijl. Een ideale concertzaal is hierdoor moeilijk te benoemen.
Iedere stijl heeft zijn eigen voorkeur aangaande in welk soort ruimte de betreffende stijl het
beste tot zijn recht komt. Het Concertgebouw in Amsterdam is bijvoorbeeld ideaal voor
muziek uit de laatromantische tijd. De nagalmtijd voor symfonische muziek varieert tussen
1,4 en 1,8 seconden voor kamermuziek en 1,8 tot 2,2 seconden voor romantische symfonische
muziek.
Dans
Dans is een vorm van vermaak waar een groep artiesten op muziek beeldend bewegen. De
muziek kan live of opgenomen, klassiek of elektronisch zijn. Dans is te onderscheiden in
ballet en moderne dans. (Appleton, 2008)
Ballet heeft zich ontwikkeld uit de opera tot een eigen kunstvorm. Bij ballet wordt een
beperkte set bewegingen gebruikt om iets uit te beelden. Er worden voornamelijk klassieke
balletvoorstellingen uitgevoerd, maar er zijn ook nieuwe voorstellingen ontwikkeld volgens
klassieke balletrichtlijnen. Een balletproductie bestaat uit een groep tot aan 100 dansers en
een orkest tot 50 musici. De zaalopzet is vergelijkbaar met een opera, namelijk een
prosceniumtoneel met orkestbak tussen het podium en de zaal. Zowel het zicht als het geluid
is van belang voor de bezoeker.
Moderne dans richt zich op expressie door realistische of abstracte bewegingen. Het maakt
gebruik van bewegingen uit verschillende omgevingen, muzikale vormen en culturele dansen.
Bij moderne dans wordt er vaak geen gebruik gemaakt van een orkest en is de groep spelers
kleiner. Dit maakt het eenvoudiger om op tournee te gaan (Appleton, 2008). Tijdens dans en
15
H 2 Theaterindustrie in Nederland
ballet wordt niet gesproken. Het orkest zit de orkestbak maar het kan, als het klein is, ook op
het podium zitten. De dans is belangrijker dan de muziek. Voor de muziek kunnen dezelfde
wensen als die van klassieke muziek maar wanneer dit niet mogelijk is, is dat geen ramp. In
figuur 9 staat een overzicht van de wenselijke nagalmtijden voor de verschillende typen
theatervoorstellingen.
Ideale nagalmtijden per genre
Klassieke muziek
Kamermuziek
Opera/ Operette
Drama
0
0,5
1
1,5
Tijd (s)
2
2,5
Figuur 9, Overzicht nagalmtijden
Ieder type voorstelling heeft op akoestisch gebied zijn eigen wensen. Er zijn vier
kenmerkende groepen die ieder zijn eigen akoestische wensen te hebben:
1. Toneel en cabaret zijn gebaat bij een zaal met een korte nagalmtijd zodat het
gesproken woord niet verloren gaat in de galm. De spraakverstaanbaarheid is
belangrijk.
2. Voor opera en operette zijn door de zang en muziek zowel de spraakverstaanbaarheid
als de nagalmtijd belangrijk. Maar een goede spraakverstaanbaarheid vraagt om een
korte nagalmtijd, muziek is gebaat bij een langere nagalmtijd. Om deze
eigenschappen samen in een zaal te verwezenlijken moet er dus aan beide kanten
geschipperd worden om een goed geluid te krijgen.
3. Voor klassieke muziek is het belangrijk dat de nagalmtijd lang is. Echter niet voor
ieder muziekstuk is dit wenselijk. Voor klassieke muziek komt er veel meer bij kijken
dan alleen de nagalmtijd.
4. Voor dans en ballet is geluid minder belangrijk. Goed zicht op het podium is
daarentegen wel belangrijk.
16
2.4 Theaters en hun programma
2.4
Theaters en hun programma
In deze paragraaf is van 20 middelgrote theaters de bezetting vergeleken. Belangrijk voor dit
onderzoek is hoe vaak ieder type productie gedraaid wordt in ieder theater. In onderstaande
tabel 1 is een aantal theaters opgesomd die in een middelgrote stad staan. De
theatervoorstellingen zijn verdeeld in de in paragraaf 2.3 genoemde groepen
theatervoorstellingen: toneel/cabaret, klassieke muziek, opera/operette, dans/ballet.
Tabel 1,verhouding verschillende voorstellingen in 20 verschillende theaters
Theater
plaats
Theater de Veste
Schouwburg Gouda
Leidse schouwburg
Schouwburg
Het
Park
Stadsschouwburg
Velsen
Zaantheater
Theater Castellum
Spant!
De Flint
Stadstheater
Zoetermeer
De Spiegel
De Harmonie
Theater Heerlen
Agora theater
Het Nieuwe Luxor
theater
Stadsschouwburg
Middelburg
Rabo Theater
Theater Geert Teis
Stadsschouwburg
Nijmegen
Theater de
Maaspoort
Gemiddeld
Delft
Gouda
Leiden
Hoorn
Capaciteit
zaal
500
813
526
920
Toneel/
cabaret
83.5%
77.1%
75.3%
68.3%
Klassieke
muziek
5.5%
4.8%
15.9%
19.8%
Opera/
operette
1.4%
3.8%
4.0%
4.0%
Dans/
Ballet
9.6%
14.3%
5.0%
8.0%
Velsen
716
80.3%
4.2%
5.6%
9.9%
Zaandam
Alphen aan
de Rijn
Bussum
Amersfoort
Zoetermeer
870
749
84.9%
87.1%
8.1%
9.9%
3.5%
0.0%
3.5%
3.0%
770
804
750
57.6%
74.2%
79.8%
39.0%
16.1%
6.3%
3.4%
1.6%
3.8%
0.0%
8.1%
10.1%
Zwolle
Leeuwarden
Heerlen
Lelystad
Rotterdam
850-1000
980
1062
752
1500
63.5%
65.8%
38.3%
85.7%
78.1%
20.8%
21.2%
25.0%
2.4%
7.3%
9.4%
2.1%
8.6%
0.0%
4.9%
6.3%
10.9%
28.1%
11.9%
9.8%
Middelburg
586
87.1%
0.0%
4.9%
8.1%
Hengelo
Stadskanaal
Nijmegen
880
628
944
76.6%
80.8%
46.1%
14.1%
3.9%
42.2%
0.0%
3.9%
3.9%
9.4%
11.6%
7.8%
Venlo
765
61.4%
15.8%
4.0%
10.0%
69.7%
16.3%
4.0%
10.0%
Wat opvalt, is dat de Spiegel in Zwolle twee zaalcapaciteiten heeft. Deze theaterzaal heeft een
beweegbaar plafond. Bij een toneelvoorstelling wordt het plafond zover verlaagd dat het
tweede balkon buiten de zaal valt. Het Nieuwe Luxor theater in Rotterdam is aanzienlijk
groter dan de andere theaterzalen. Deze zaal is in deze tabel meegenomen omdat de zaal
gebruikt wordt als basis voor het onderzoek. Uit de tabel kan geconstateerd worden dat circa
70% van de voorstellingen van middelgrote theaterzalen toneel en cabaret betreft. Circa 15%
van de voorstellingen bestaat uit klassieke muziek. Gezien het percentage toneel- en
cabaretvoorstellingen op het totaal heeft een lijsttheater de voorkeur bij het ontwerp van een
theater in Nederland.
17
H 2 Theaterindustrie in Nederland
2.5
Indeling van een lijsttheater
Een theater bestaat niet alleen uit een zaal met een podium. Er zijn verschillende
voorzieningen om het theaterbezoek voor de gast tot een aangename ervaring te maken. De
productie moet opgebouwd kunnen worden en artiesten en acteurs moeten zich kunnen
omkleden. In deze paragraaf worden de verschillende vertrekken beschreven die samen het
theater vormen. Het beschreven theater is een theater met een traditionele zaal (Figuur 10).
Wanneer gasten naar het theater gaan komen ze aan de voorzijde binnen. In deze hal bevindt
zich alleen de kassa waar overdag kaarten gekocht kunnen worden voor de verschillende
voorstellingen. Deze hal is ook toegankelijk wanneer er geen voorstelling is. Wanneer men
voor een voorstelling komt, komt men aan in de foyer (1). De foyer wordt gebruikt voor het
ontvangen van de gasten en tijdens de pauze van een voorstelling. De gasten kunnen hier
wachten totdat de voorstelling begint. In de foyer bevinden zich voorzieningen als toiletten,
garderobe en bar.
De zaal wordt vanuit de foyer betreden. De zaal is een grote ruimte waar stoelen geplaatst zijn
voor het bekijken van de voorstelling (2). De vloer van de zaal is vanaf het podium getrapt
oplopend zodat er vanuit iedere stoel goed zicht op het podium is. De stoelen staan in een
waaier zodat iedereen richting het podium kijkt. In grotere theaterzalen zijn ook een of meer
balkons (3) aanwezig. Deze balkons hebben vaak een eigen foyer op de verdieping waar de
ingang naar de zaal zich bevindt. Enkele oudere zalen hebben ook nog loges. Dit zijn
afgezette ruimten met slechts een paar stoelen. Deze loges zitten vaak aan de zijkant en
hebben ook een eigen ingang (tegenwoordig worden stoelen aan de zijkant van de zaal
logestoelen genoemd).
Vanuit de zaal heb je uitzicht op het podium (4) waar de voorstelling gegeven wordt. Tussen
de zaal en het podium of onder het podium staat de orkestbak (5). In deze ruimte kan een
klein orkest plaatsnemen om de voorstelling te ondersteunen met muziek. Wanneer deze
ruimte niet gebruikt wordt, kunnen hier extra stoelen geplaatst worden.
Op het podium wordt de voorstelling opgevoerd. Het podium is een vlakke vloer die zich
hoger dan de zaal bevindt. Dit is om het zicht op het podium te bevorderen. Voor de
ondersteuning van de voorstelling zijn veel voorzieningen aanwezig. Veel van deze
voorzieningen bevinden zich in de toneeltoren. In deze toren kunnen decorstukken uit het
zicht van de gasten opgehesen worden. De toneeltoren moet hierdoor minimaal twee keer zo
hoog zijn als de toneelopening.
‘Achter’ het podium zijn nog enkele ruimten voor het ondersteunen van de voorstelling. Naast
het toneel is een zijtoneel (6). Hier staan de verschillende decorstukken klaar om tijdens de
voorstelling verwisseld te worden. Tevens is er toegang tot de kleedkamers (7) en
oefenruimtes voor de artiesten (8). De artiesten hebben een eigen ingang met foyer zodat ze
zich rustig op de voorstelling kunnen voorbereiden(9). Daarnaast is er een laad- en losruimte
voor vrachtwagens (10). De laadplek is vaak binnen zodat de vrachtwagen(s) ook binnen
kunnen staan en er geen geluid van buiten kan komen.
18
2.5 Indeling van een lijsttheater
Figuur 10, voorbeeldplattegrond lijsttheater
19
3
Wat is akoestiek
Hoe geluid ervaren wordt, is afhankelijk van veel verschillende factoren. Belangrijk is wat er
overgebracht moet worden. Een acteur moet verstaanbaar zijn. Een zanger moet niet
overstemd worden door de muziek. Een melodie moet te volgen zijn. Voor iedere situatie zijn
verschillende akoestische parameters belangrijk.
In een onderzoek naar de akoestiek is de meting van de pulsresponsie belangrijk voor de
bepaling van de akoestische kwaliteit van een ruimte (paragraaf 3.1). Zoals het woord al zegt
gaat het om de responsie op een akoestische puls. In de meest eenvoudige en onnauwkeurige
vorm gaat het dan om een akoesticus die in de handen klapt om de nagalm met de oren waar
te nemen. Decennialang werd gebruik gemaakt van een alarmpistool, een microfoon en een
opnameapparaat; heden ten dage worden computergestuurde methoden gebruikt. Vanuit de
pulsresponsie kunnen verschillende belangrijke akoestische parameters worden afgeleid
(paragraaf 3.2). De vorm- en materiaalkeuze in een ruimte zelf heeft ook invloed op de
akoestiek (paragraaf 3.3). Tegenwoordig zijn er verschillende methoden ontwikkeld om de
akoestiek te veranderen (paragraaf 3.4).
3.1
De pulsresponsie
De belangrijke aspecten van de akoestiek voor een concertzaal zijn: de richting, de
geluidsterkte, de toonhoogte en de vertraging van het geluid. Deze aspecten hebben allemaal
invloed op de ervaring van het geluid.
Bij een onderzoek naar geluid worden slechts de eerste paar seconden van de ontwikkeling
van een pulsgeluid onderzocht. Na die tijd is het geluid zodanig afgezwakt dat het geen
invloed meer heeft op andere geluiden en daarmee op de beleving. De daling of afzwakking
van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het meten van het geluiddrukniveau na een
pulsgeluid. Het geluiddrukniveau van een puls bevat alle frequenties, maar kan in de
computer per octaafband worden opgesplitst.
In de situatie van een theaterzaal zal de bron van het pulsgeluid op het podium staan en wordt
het geluiddrukniveau gemeten op een punt in de zaal. De pulsresponsie is locatieafhankelijk.
Een locatie vóór in de zaal zal een andere pulsresponsie geven dan een locatie achter in de
zaal. Figuur 11 toont een (gestileerde) pulsresponsie. De afzonderlijke pulsen, veroorzaakt
door reflecties tegen de wanden zijn door ons menselijk oor slechts bij uitzondering (echo’s)
te onderscheiden. De traagheid van het oor resulteert meestal in waargenomen “nagalm”. In
deze grafiek zijn enkele belangrijke parameters terug te vinden:




Direct geluid
Initial time delay gap
Vroeg geluid
Nagalmtijd
Direct geluid
Wanneer men in de open lucht op een open veld naar een instrument luistert dan hoort men
alleen het geluid dat direct van het instrument vandaan komt. Je hoort geluid precies zoals het
gespeeld is. Er is geen wand in de buurt waar het geluid tegen kan weerkaatsen. Dit gebeurt
ook in ‘dode’ kamers waar al het andere geluid wordt geabsorbeerd door de wanden en slechts
21
H 3 Wat is akoestiek
het directe geluid hoorbaar is. In een theaterzaal is het geluid dat niet eerst tegen de wand of
plafond is gereflecteerd voordat het bij de luisteraar komt, direct geluid. (Beranek, 1996)
Figuur 11, pulsresponsie
Vroeg geluid
Doordat geluid vanuit de bron echter niet alleen direct richting het publiek uitstraalt, maar
zich vanuit de bron ook in andere richtingen verspreidt, kan het geluid ook via reflecties tegen
de wanden of muren het publiek bereiken. Om de effecten van de akoestische parameters te
begrijpen zijn de reflecties in twee tijdsintervallen verdeeld: het vroeg geluid en het
nagalmgeluid. Geluid dat binnen 80 milliseconden na het directe geluid de luisteraar bereikt
wordt als gunstig ervaren en daarom beschouwd als vroeg geluid. Geluid legt in 80
milliseconden ongeveer 27 meter af. Geluid na 80 milliseconden stoort de lopende muziek en
wordt als ongunstig ervaren (Beranek, 1996). Bij spraak ligt de grens tussen gunstig en
storend bij 50 milliseconden (ongeveer 17 meter).
Initial time delay gap
Tussen het directe geluid en het vroege geluid zit een vertraging. Deze vertraging heet de
Initial Time Delay Gap (ITDG). De ITDG is afhankelijk van de locatie in de zaal. Dit komt
omdat niet iedereen even ver van het podium en van de wanden van de zaal zit. De ITDG is
dan ook bij een voorstelling voor iedereen anders.
22
3.2 Afgeleide parameters
22,0 m
28,8 m
28,8 m
33,0 m
Ontvanger 2
35,4 m
25,7 m
Ontvanger 1
Bron
Ontvanger 1: lengteverschil 28,8 + 28,8 - 25,7 = 31,9 m ITDG = 93 ms
Ontvanger 2: lengteverschil 33,0 + 22,0 - 35,4 = 19,6 m ITDG = 87 ms
Figuur 12, Bepaling Initial Time Delay Gap
De ITDG wordt kleiner naar mate de ontvanger verder van de bron verwijderd is. Het verschil
tussen de tijd die het directe geluid en de tijd die het geluid van de eerste reflectie nodig heeft,
wordt steeds kleiner (Figuur 12). Een lange ITDG geeft de indruk dat de geluidsbron dichtbij
is. De ITDG geeft een indruk van de intimiteit van een zaal. Een ITDG tussen de 12 en 25 ms
(4,1 en 8,6 m) is gewenst voor een concertzaal (Rossing , et al., 2002).
Nagalmveld
Het geluid dat na 80 milliseconde nog hoorbaar is, wordt het nagalmveld genoemd. Dit
nagalmveld komt voort uit de vele reflecties die tegen de wanden en plafond weerkaatsen
(Beranek, 1996). Geluid zwakt iedere keer dat het tegen een wand reflecteert verder af
aangezien het een deel van zijn energie verliest. De wanden “absorberen” een deel van het
geluid.
3.2
Afgeleide parameters
Hoe geluid ervaren wordt, is moeilijk te meten. Het is een samenspel van klanken en door de
galm is het ook een samenspel in tijd. Een pulsresponsie geeft weer hoe de geluidsdruk over
de tijd afneemt. De pulsresponsie van een locatie is de meest objectieve methode voor het
bepalen van de akoestiek (Kuttruff, 2009). De pulsresponsie zegt echter weinig over de
ervaring van een symfonisch optreden. Daarom zijn er verschillende akoestische parameters
gedefinieerd. Deze zogenaamde “psycho-akoestische parameters” proberen de ervaring van
de luisteraar te kwantificeren. Beranek heeft enkele parameters genoemd die belangrijk zijn
voor het ontwerp van een goede concertzaal. De zeven akoestische parameters voor een
concertzaal zijn:







Nagalm
Geluidsterkte
Ruimtelijkheid
Clarity
Intimiteit
Warmte
Geluid op het podium
23
H 3 Wat is akoestiek
Deze parameters zullen hieronder worden besproken. Ondanks dat een aantal parameters meer
een gevoel weergeven dan dat deze gemeten kunnen worden, zijn er toch enkele psychoakoestische parameters gedefinieerd. Naast deze zeven parameters wordt ook de early decay
time beschreven. Deze parameter wordt gebruikt om een indruk te krijgen hoe de nagalmtijd
tijdens een voorstelling ervaren wordt in een zaal. Tenslotte wordt ook nog de
spraakverstaanbaarheid besproken. Deze is in mindere mate belangrijk voor een concert maar
voor drama is deze parameter zeer belangrijk omdat de acteurs goed en duidelijk verstaanbaar
moeten zijn.
Nagalmtijd
In een zaal met een lang nagalmveld is een persoon moeilijk te verstaan. Door menging van
het geluid worden kritische klanken in de spraak verhuld. Voor verschillende vormen van
muziek werkt nagalm echter bevorderlijk. Door de nagalm mengen de klanken van de
verschillende instrumenten zich tot één geheel.
De nagalmtijd is de tijd die nodig is om het geluidniveau van het nagalmveld 60 dB te laten
dalen nadat een continue geluidsbron gestopt is. De nagalmtijd van een ruimte wordt bepaald
door de Wet van Sabine:
T  0.161
Waarin:
V
A
(3.1)
V = Volume van de ruimte [m3]
A = totaal effectief absorberend oppervlak [m2]
het getal 0.161 heeft de dimensie s/m
De werkelijke nagalmtijd van een bestaande ruimte kan uit de pulsresponsie worden bepaald.
Dit wordt gedaan door een achterwaartse integratie van de pulsresponsie uit te voeren.
Vervolgens wordt op deze zgn. “schroedercurve” de kleinste-kwadratenmethode toegepast om
een rechte lijn te krijgen. (Kuttruff, 2009) In de praktijk wordt een kleiner interval van de
schroedercurve gebruikt. Vaak wordt een er een interval van -5 dB tot -35 dB gebruikt. Deze
nagalmtijd wordt T30 genoemd (Grafiek 1).
T 30  60 dB 
 t  35    t  5 
 35 dB    5 dB 
 2    t  35    t  5  
De nagalmtijd wordt voor de verschillende frequentiebanden onafhankelijk bepaald.
24
(3.2)
3.2 Afgeleide parameters
100
Histogram
80
0 dB
-5 dB
-10 dB
EDT
Geluiddrukniveau (dB)
60
schroedercurve
T-15
T-30
-20 dB
-35 dB
40
20
0
0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 2,20 2,40 2,60 2,80 3,00
-20
Tijd (S)
-40
Grafiek 1, Bepaling nagalmtijd en EDT
De nagalmtijd is de eerste parameter die gebruikt wordt om een indruk te gegeven van de
akoestische kwaliteit. De Wet van Sabine wordt bij het ontwerp van een theaterzaal nog
steeds gebruikt om een eerste indruk te krijgen wat de nagalmtijd zal zijn. Door de jaren heen
is er veel onderzoek gedaan naar welke parameters invloed hebben op de nagalmtijd.
Hierdoor bestaat een uitgebreide basiskennis voor dit onderzoek en zijn er gegevens bekend
van veel verschillende bekende concert, opera en theaterzalen.
Van oudsher is de nagalmtijd altijd als de belangrijkste parameter voor zaalakoestiek
beschouwd. Vier van de vijf parameters die bepaald worden in de ISO 3382 norm (Skålevik,
2010) worden dan ook afgeleid van deze nagalmtijd, onder voorwaarde dat grafiek 1 de
nagalmcurve van een zaal geeft. Zie bijvoorbeeld de formules (3.4) en (3.7). Omdat er in de
praktijk afwijkingen voorkomen van de ideale curve gaat de afleiding van G en C80 niet
geheel volgens de formules. Dit rapport gaat juist over de verschillen t.o.v. de theorie.
Early decay time (EDT)
Waar de nagalmtijd de tijd aangeeft die nodig is voor een geluidsverval van 60 dB, is de EDT
de tijd die nodig is voor het verval van de eerste 10 dB. Deze tijd wordt vermenigvuldigd met
een factor 6 zodat deze te vergelijken is met de nagalmtijd. Eerder is vermeld dat de
nagalmtijd T30 bepaald wordt door een interval van -5 tot -35 te gebruiken. Voor de EDT
wordt het interval van 0 tot -10dB gebruikt. Grafiek 1 geeft een overzicht hoe de
verschillende waarden bepaald worden.
In lopende spraak en muziek is de dynamiek zelden meer dan 10 dB en
woordlettergrepen en muziektonen worden gemaskeerd door de galm van hun voorgangers
(Cremer, et al., 1982). Volgens een onderzoek van Cervone blijkt dat er een groot verband
bestaat tussen EDT en algemene akoestische impressie door luisteraars bij concerten (Cervone,
et al., 1990). De EDT geeft dus volgens deze auteurs een duidelijker beeld van wat de
luisteraar kan verwachten. Daarom wordt dit ook wel de beleefde nagalmtijd genoemd
(Jordan, 1980). Doordat de EDT gebaseerd is op het verval van de eerste 10 dB, wordt deze
25
H 3 Wat is akoestiek
sterk beïnvloed door de vroege reflecties (Figuur 11). De vroege reflecties kunnen sterk
verschillen per locatie. De EDT is daardoor afhankelijk van de locatie in de theaterzaal en de
vorm van de zaal. De nagalmtijd toont veel kleinere verschillen over de zaal (Kuttruff, 2009).
De EDT is over het algemeen lager dan de nagalmtijd. Dit komt allereerst doordat in EDT het
directe geluid wordt meegerekend (Nijs). Door het directe geluid is de steilheid in het begin
van de curve in grafiek 1 groter is dan in het latere stuk. Bovendien komen in de eerste 10 dB
van het verval veel onregelmatigheden voor. Dat kan EDT echter zowel wat vergroten als
verkleinen. Een uitgebreid gebruik van EDT wordt gehinderd door de volgende problemen:



Waar de nagalmtijd redelijk uniform over de ruimte verdeeld is, is de EDT locatie
gebonden. Doordat de EDT door het verval van de eerste 10 dB wordt bepaald,
worden slechts de eerste paar geluidsgolven gebruikt. De locatie in een ruimte is zeer
bepalend waar dit geluid vandaan komt. De EDT zal in het midden van de zaal anders
zijn aan de zijkant.
Een ander probleem is dat het verval in het begin nog niet uniform is. Omdat slechts
weinig geluidsgolven aangekomen zijn, is het nog niet bekend hoe de nagalmtijd zich
gaat ontwikkelen. Om dezelfde reden wordt de nagalmtijd bepaald door de verval
tussen -5 en -35 dB en niet 0 tot -30 dB (Grafiek 1).
Tenslotte zit in EDT de informatie van het directe geluid, dat in de nagalmtijd
zorgvuldig is verwijderd door bij -5 dB met de meting te beginnen.
Geluidsterkte (Strength)
De geluidsterkte G is afhankelijk van de volgende factoren:



De afstand van het toneel tot de luisteraar.
De aanwezigheid van oppervlakten die vroeg geluid kunnen reflecteren naar het
publiek.
De nagalmtijd.
Als het geluid een langer pad moet volgen, neemt de geluidsterkte af. Om dit te compenseren
kunnen reflecterende panelen geplaatst worden. Deze panelen reflecteren het vroege geluid
richting het publiek. De reflecties moeten binnen 50 tot 80 ms na het directe geluid aankomen
om een bijdrage te kunnen leveren. In een smalle zaal reflecteren de zijwanden al voldoende
geluid. Wanneer de nagalmtijd langer is, klinkt het geluid luider. Er moet echter op gelet
worden dat de nagalmtijd in evenwicht is met de clarity.
De geluidsterkte is een maat voor de luidheid uitgedrukt in decibel. Het laat het geluidniveau
van een zaal zien in relatie tot het geluidniveau op 10 meter afstand in een echovrije ruimte. G
wordt voor iedere octaafband bepaald. Voor de geluidsterkte worden vaak alleen de
middenfrequenties gebruikt. Het gemiddelde van de 500 Hz en 1000 Hz octaafband vormen
dan samen Gmid. De sterkte van de lage frequenties (Glow) is eveneens belangrijk. Het heeft
een grote invloed op de sterkte van het basgeluid en beïnvloedt het gevoel van ruimtelijkheid
(Beranek, 1996).
Het geluidniveau kan gemeten worden en de geluidsterkte kan berekend worden met de
volgende formule:
26
3.2 Afgeleide parameters

 p  t  dt
2
G  10 log 10
0
(3.3)
t dir

p
2
10 m
 t  dt
0
Waarin:
( ) = de geluiddruk op een positie in de zaal [Pa]
( ) = de geluiddruk op 10 m van de bron in het vrije veld [Pa]
Aangenomen dat er een diffuus geluidveld aanwezig is, kan G geschat worden met de
volgende functie:
T 
G ex p  1 0 lo g 1 0    4 5 d B
V 
Waarin:
(3.4)
T = de nagalmtijd [s]
V = de inhoud van de zaal [m3]
De geluidsterkte kan nauwkeuriger geschat worden met:
G  10 log 10
Waarin:
α
S
r
mfp
 4  1    r m fp

S



  31 dB


(3.5)
= gemiddelde absoptiecoefficient
= het zaaloppervlak [m2]
= afstand tot de bron [m]
= gemiddelde vrije weglengte [m]
De geluidsterkte is afhankelijk van de nagalmtijd. Desondanks is het belangrijk om deze te
controleren. Wanneer het geluid te zwak is, komt het niet goed over en zal het achterin de zaal
niet goed te horen zijn. Is het geluid te luid, dan wordt het hinderlijk. Dat laatste is uiteraard
afhankelijk van de bronsterkte, bijvoorbeeld een groot orkest versus één violist. Het
geluidniveau ter plaatse van de oren van de luisteraar is dus een combinatie van het
bronvermogen en G die uitsluitend een fysische eigenschap geeft van de zaal.
Ruimtelijkheid
Ruimtelijkheid geeft de indruk dat geluid van alle kanten komt. Dit in tegenstelling tot een
nauwe uitvoering door een kleine opening van een podium. Er zijn twee facetten van
ruimtelijkheid die allebei van belang zijn voor het beluisteren van muziek:


Apparent source width (ASW): de indruk dat het geluidbeeld breder is dan de
werkelijke geluidsbron(nen) op het podium.
Listener envelopment (LEV): De indruk dat de luisteraar omgeven is door het
nagalmveld in de zaal.
Beide facetten zijn afhankelijk van de laterale reflecties. Wanneer een groter deel van de
vroege reflectie energie (tussen 5 en 80 ms) van de zijkant aankomt dan geeft dit een
27
H 3 Wat is akoestiek
verbetering van de ASW. Wanneer een groter deel van de late reflectie energie van de zijkant
aankomt, dan geeft dat een verbetering van de LEV (Gade, 2007).
Clarity (C-80)
Clarity is een maat die uitdrukt hoe afzonderlijke geluiden op zichzelf staan in tegenstelling
tot de geluiden die samensmelten in het latere nagalmveld. Er zijn twee soorten clarity;
horizontale en verticale. De verticale clarity geeft aan hoe muziektonen die gelijktijdig
gespeeld worden door verschillende instrumenten te horen zijn. Dat verschijnsel blijft hier
verder buiten beschouwing.
Wanneer men over horizontale clarity praat, gaat het over hoe muziektonen, die elkaar in de
tijd opvolgen, op zichzelf staan. De lengte van de nagalmtijd speelt een belangrijke rol.
Reflecties die binnen 80 ms na het directe geluid te horen zijn, leveren een positieve bijdrage
aan de hoorbaarheid. Reflecties die na 80 ms aankomen verdwijnen in de nagalm en verstoren
de hoorbaarheid van latere tonen. Bij spraak ligt de grens van gunstig en storend bij 50 ms.
Waar een lange nagalmtijd ervoor zorgt dat de individuele klanken kunnen mengen tot een
harmonieus geheel, bepaalt de clarity hoeveel van de individuele klanken opgaan in het
geheel. Het is niet wenselijk dat alle klanken in het geheel opgaan. Daarom wordt er rekening
gehouden met de clarity. Een goede clarity zorgt ervoor dat de melodie van een muzikaal
werk duidelijk hoorbaar blijft.
Clarity is eigenlijk een psychologisch begrip, maar wordt meestal geobjectiveerd met de
grootheid C80 die de verhouding geeft tussen de vroege en de late reflecties, uitgedrukt in de
grenzen van de integralen:
80 m s

C 80  10 log 10
p
2
p
2
 t  dt
0
(3.6)


 t  dt
80 m s
Waarin:
p(t) = de geluiddruk op een positie in de zaal [Pa]
In een ideale uitklinkcurve is p2 een exponentiële functie met de nagalmtijd als enige
parameter. In dat geval kunnen we ook schrijven:
 1,104

C 80  10 log  e T  1 


Waarin:
(3.7)
T = de nagalmtijd [s]
Intimiteit
Een kleine theaterzaal heeft een intieme sfeer. Een grote zaal kan ook akoestisch intiem zijn.
Een zaal wordt akoestisch intiem beschouwd wanneer het geluid in de zaal klinkt alsof het in
een kleine zaal gespeeld wordt (Beranek, 1996). Akoestische intimiteit wordt deels bepaald
met de eerder besproken initial time delay gap; als de ITDG van een theaterzaal groter is dan
45 ms dan is de zaal niet intiem. Gade vermoedt dat de intimiteit waarschijnlijk gerelateerd is
aan andere parameters. (Gade, 2007)
28
3.2 Afgeleide parameters
Warmte
Met het begrip “warmte” wordt in de zaalakoestiek de levendigheid of volheid van lage tonen
(75 Hz tot 350 Hz) in verhouding tot de middentonen (350 Hz tot 1400 Hz) bedoeld. Een zaal
waarin de lage tonen te luid klinken of waarin de hoge tonen te veel worden verzwakt wordt
wel als "donker" aangeduid (Beranek, 1996).
De bass ratio (BR) is een maat voor hoe warm een zaal klinkt. Een zaal klinkt warm wanneer
de nagalmtijd van de lage frequenties langer is dan de nagalmtijd van de middenfrequenties.
Met andere woorden: een hoge bass ratio. De metingen moeten gedaan worden wanneer de
zaal vol zit, aangezien personen meer hoge tonen absorberen dan lage tonen. (Beranek, 1996)
BR=
Waarin:
T1 2 5 H z + T 2 5 0 H z
T5 0 0 H z + T1 0 0 0 H z
(3.8)
T = de nagalmtijd [s]
Echter in enkele zalen wordt geen basgeluid ervaren ondanks de hoge nagalmtijden in de lage
frequenties (Gade, 2007). Daarnaast lijkt bass ratio niet gecorreleerd aan de kwaliteit van
concertzalen (Beranek, 1996).
Geluid op het podium
Niet alleen de bezoeker in de zaal wil graag de muziek goed horen. Ook de artiest wil graag
horen of hij goed speelt. Zijn akoestische eisen verschillen van die van de bezoeker. De artiest
wil graag respons hebben vanuit de zaal. Deze respons komt vaak voort uit de eerste reflecties
die vanuit de zaal terug komen. Als deze reflecties laat komen dan klinken deze als een echo.
Dit probleem komt vaak voor bij zalen waar het plafond en de wanden ver van het podium
zijn. Vaak wordt in een concertzaal als oplossing voor de echo’s een reflecterend paneel
boven het orkest gehangen. Dit paneel zorgt voor een vroege reflectie.
Bij het gebruik van een orkestkamer op het podium moet deze kamer zo ontworpen
zijn dat de inhoud een onderdeel vormt van het akoestisch volume van de hele zaal. Als het
volume in de orkestkamer als een aparte akoestische volume werkt, horen de muziekanten
slechts de akoestische kwaliteit in de orkestkamer. Zij krijgen dan geen goed gevoel hoe het
geluid in de zaal klinkt. Het gevaar bestaat dat het orkest te zacht gaat spelen (Barron, 1993).
Een artiest is vooral geïnteresseerd in de nagalmtijd en warmte van het geluid. Daarnaast is er
ook nog een uniek facet dat de artiest belangrijk vindt: ease of ensemble en support.
Ease of ensemble verwijst naar hoe de performers elkaar kunnen horen. Wanneer ensemble
moeilijk te bereiken is, zal spel niet optimaal klinken. Ease of ensemble is gerelateerd aan hoe
vroege reflectie-energie is verdeeld over het podium. Een maatstaf is early support (ST), de
verhouding tussen vroege reflectie-energie en het directe geluid:
100 m s

STearly  10 log 10
p1 m  t  dt
2
20 m s
t dir

p1 m  t  dt
2
(3.9)
0 ms
Waarin:
P1m (t) = de geluidsdruk op 1 m van de bron
29
H 3 Wat is akoestiek
Support geeft aan hoeveel moeite een performer moet doen om de zaal te vullen met geluid.
Wanneer een performer veel moeite heeft met het vullen van de zaal, dan gaat vermoeidheid
een rol spelen en gaat de kwaliteit van het geluid achteruit. Support is ook gerelateerd aan de
hoeveelheid gereflecteerd geluid. Echter voor support zijn ook de late reflecties van belang.
ST wordt over het algemeen gemeten over de 150, 250, 500 en 1000 octaafbanden (Gade,
2007).
Van zeven parameters van Beranek worden de volgende drie gebruikt voor het onderzoek: De
nagalmtijd, geluidsterkte G en clarity. Naast deze drie parameters wordt ook de early decay
time meegenomen in het onderzoek om tot een overwogen conclusie te komen. Deze
parameters geven samen een goede indruk van de akoestiek in een zaal. De nagalmtijd is de
meest bekende die een snelle eerste indruk van de akoestiek geeft. De EDT geeft een indruk
hoe een publiek de nagalmtijd ervaart tijdens een voorstelling. De geluidsterkte is belangrijk
om te controleren of het geluid wel hard genoeg is. Tot slot is de clarity belangrijk om de
melodie van een muziekwerk te waarborgen.
De andere parameters van Beranek: ruimtelijkheid, intimiteit, warmte en het geluid op het
podium, worden om de volgende redenen niet gebruikt voor het onderzoek. Door de vorm van
de zaal in het onderzoek, een waaier, is het moeilijk om een gevoel van ruimtelijkheid te
creëren. De veranderingen in het onderzoek zijn niet gericht op het verbeteren van de
ruimtelijkheid. Intimiteit is volgens een enquête van Barron beter gerelateerd aan de
geluidsterkte dan aan de ITDG. Geluidsterkte en intimiteit hebben een overlap (Barron, 1993).
Door de expansie van de orkestkamer zal de ITDG groter worden. Warmte geeft geen goede
indruk over de kwaliteit van een zaal. Cremer, Muller en Beranek vinden warmte minder
belangrijk dan clarity, ruimtelijkheid, geluidsterkte en nagalmtijd (Cremer, et al., 1982). In het
onderzoek staat de akoestiek voor het publiek centraal, daarom wordt er geen rekening
gehouden met de akoestiek op het podium.
3.3
Akoestiek in een muziekzaal
In de vorige paragraaf zijn de belangrijkste geluidseigenschappen besproken die bij het
ontwerpen van een zaal nuttig zijn. Afmeting, vorm en materiaalkeuze van de zaal hebben
allemaal een effect op een of meerdere geluideigenschappen.
Door de jaren heen is de vorm van de zaal veranderd om aan de wensen van die tijd te
voldoen. Een amfitheater uit de Griekse oudheid bestaat uit een halve cirkel. Deze vorm kan
het meeste publiek huisvesten dat dicht op het podium zit. In deze open theaters was het
geluid onversterkt. Door de korte afstand hoefden de acteurs minder moeite te doen om voor
iedere luisteraar verstaanbaar te zijn. Later verhuisde de muziek van gotische kerken naar
kamermuziek in paleizen om vervolgens in eigen toegewijde zalen gespeeld te worden.
Tegenwoordig zijn de meeste theaterzalen in Nederland lijsttheaters. De rijen staan in een
waaier gericht op het podium. Ze lopen hoog op en vaak is er een balkon aanwezig om de
afstand tot het podium zo klein mogelijk te houden, zodat het publiek beter zicht heeft op het
podium. De vorm van grotere theaterzalen moet, door het richtend effect van het menselijk
hoofd, een lijsttheater zijn. Al het publiek zit aan een kant van de acteur. Acteurs leren om
naar het publiek te spreken.
De vorm van een zaal heeft een belangrijke invloed. Zoals in hoofdstuk 2 is te lezen, werden
muziekwerken geschreven voor de plek waar ze opgevoerd werden. De breedte en hoogte van
de zaal zijn van invloed op de ruimtelijkheid. De hoek waaronder de zijwanden staan heeft
invloed op waar het indirect geluid aankomt.
30
3.3 Akoestiek in een muziekzaal
Naast de vorm hebben de gebruikte materialen invloed op de akoestiek. Veel absorptie of juist
een sterkte reflectie op een plek in de zaal, kan veel effect hebben op de geluidservaring. Een
reflecterende achterwand kan voor hinderlijke reflecties zorgen. Veel absorptie dicht bij het
podium kan veel geluidsterkte weghalen van de zaal, waardoor het geluid zacht overkomt.
Een ander probleem kan zijn dat de verkeerde geluidfrequenties worden geabsorbeerd
waardoor er een ander geluidsbeeld ontstaat. Door losse klankkaatsers kan geluid dat anders
geen bijdrage levert, gericht worden op locaties in de zaal waar de akoestiek niet optimaal is
om zo de akoestiek te verbeteren. De locatie en vorm van deze klankkaatsers bepaalt hoe deze
een bijdrage leveren aan de akoestiek. Verlaagde reflectoren aan het plafond leveren
bijvoorbeeld een bijdrage aan de clarity maar niet aan de geluidsterkte.
De vorm en materiaalkeuze zijn dus belangrijk bij het ontwerp van een theaterzaal. Er zijn
daardoor veel verschillende oplossingen voor een akoestisch probleem Deze oplossingen
bieden ons de mogelijkheid om te “spelen” met de akoestiek binnen een theaterzaal. In de
volgende paragraaf wordt besproken hoe met dit spel verschillende akoestische wensen in een
theaterzaal kunnen worden gecombineerd.
31
H 3 Wat is akoestiek
3.4
Gebruikte oplossingen voor multifunctionele zalen
Moderne theaterzalen worden vaak zo ontworpen dat ze voor verschillende soorten
voorstellingen een optimale geluidervaring kunnen bieden. De opties beperken zich vaak tot
dramavoorstellingen en operavoorstellingen. Om verschillende voorstellingen in één zaal te
kunnen laten spelen moet de akoestiek kunnen variëren. In het verleden zijn al methoden
ontwikkeld om de akoestiek aan te kunnen passen. Deze zijn onder te verdelen in:



Aanpassingen van het volume
Aanpassingen van absorptie en/of reflectie
Toepassing van een elektro-akoestisch systeem
De nagalmtijd hangt volgens de wet van Sabine af van het volume van de zaal. Door het
volume te vergroten zal het geluid een langer pad, eventueel langs meerdere reflecties, volgen
voordat het gehoord wordt door het publiek. De nagalmtijd wordt hierdoor groter naar mate
het volume in de zaal groter wordt. Deze wetenschap wordt veel gebruikt bij het ontwerp van
theaterzalen. In multifunctionele zalen worden volumevergrotende/verkleinende oplossingen
gebruikt. Enkele voorbeelden zijn:




Orkestkamers
Nagalmkamers
Beweegbare plafonds/muren
Geluidabsorberende gordijnen vanaf het plafond
Geluidabsorptie in de zaal zorgt ervoor dat er minder geluid bij het publiek aankomt. Ook hier
zijn reeds verschillende oplossingen ontwikkeld om de absorptie van de muren in de zaal te
veranderen. Enkele voorbeelden zijn:


Gordijnen aan de muur
Verwisselbare muurelementen
Bij elektro-akoestische versterking wordt met behulp van een microfoon en speakers een
kunstmatige nagalm gegenereerd. Door het gebruik van digitale geluidsprocessors wordt het
bewerkte geluid via strategisch geplaatste luidsprekers weergegeven zodat de akoestiek die
hoort bij een andere zaalvorm dan de werkelijke zaalvorm kan worden gesimuleerd. Dit
onderzoek zal hier niet verder op in gaan.
Een orkestkamer is een overkapping van het
podium. De orkestkamer wordt gebruikt in
een lijsttheater om het akoestisch volume
van de zaal af te schermen van de
toneeltoren. Zonder de orkestkamer gaat een
deel van het geluid verloren in de
toneeltoren of komt later terug als een
hinderlijke echo. Door de orkestkamer wordt
het geluid dat oorspronkelijk richting de
toneeltoren ging direct gereflecteerd richting
de zaal waardoor dit een gunstige bijdrage
Figuur 13, Een orkestkamer op het podium (De
levert aan de zaalakoestiek. (Figuur 13)
Spiegel in Zwolle)
32
3.4 Gebruikte oplossingen voor multifunctionele zalen
Een ontwerper die ruime ervaring met
orkestkamers heeft, is Christoffer Jaffe.
Echter zijn ontwerpen zijn behoorlijk open en
maken gebruik van de toneeltoren voor de
ontwikkeling van de nagalmtijd van de lage
frequenties. Eerder in dit rapport is er
schreven dat geluid uit toneeltorens juist
hinderlijke echo’s opleveren. Waarom dit
probleem niet bij Jaffe voorkomt is omdat de
theaterzalen waarin zijn ontwerpen staan
relatief kleine toneeltorens hebben ten
opzichte van de zaal (Figuur 14). Dit zijn
zogenaamde vaudeville theaters (Figuur 15).
Voor modernere theaterzalen ontstaat het
probleem dat de toneeltoren te groot wordt en
er hinderlijke echo’s ontstaan. Jaffe stelt voor
deze torens van het akoestisch volume te
scheiden door een zwaar plafond, een
zogenaamde “concert hall shaper”, boven het
podium te plaatsen (Figuur 14). Aan dit
plafond kan dan de open orkestkamer hangen
(Jaffe, 2010).
Figuur 14, Boven: Kleine zaal met grote toneeltoren
die afgesloten moet worden. Onder: grote zaal met
kleine toneeltoren die gebruikt kan worden voor de
akoestiek.
Figuur 15, Boston Opera House, oorspronkelijk een vaudeville- en filmtheater.
33
H 3 Wat is akoestiek
Een andere mogelijkheid is het gebruik van
een galmkamer. Dit een afsluitbare ruimte
gekoppeld aan de zaal om extra nagalmtijd te
creëren. De ruimte omgrenst de zaal en heeft
veel openingen naar de zaal om niet een
gekoppelde ruimte effect te creëren. De
ruimte is met zware deuren te sluiten zodat
de galmkamer geen bijdrage levert wanneer
dit niet gewenst is. Het Birmingham
Symphony Hall en de Eugene McDermott
Concert Hall in het Morton H. Meyerson
Symphony Center (Beranek, 1996) zijn
enkele voorbeelden van concertzalen die
gebruik maken van galmkamers (Figuur 16).
Een veel gebruikte methode is om
beweegbare panelen te gebruiken om het
volume te beïnvloeden. Door beweegbare
panelen aan het plafond te hangen, kan het
volume in de zaal aangepast worden door
deze panelen omhoog of omlaag te bewegen.
Vaak is het plafond niet geheel afgesloten en
kan geluid boven het verlaagde plafond
komen. Om te voorkomen dat het geluid
later hinderlijk terug kan komen wordt de
achterkant van het paneel absorberend
gemaakt zodat het geluid afneemt (Figuur 18
en figuur 19 ). De panelen kunnen ook uit
wandelementen bestaan. Zo kan een rechte
zaal, geschikt voor symfonische muziek,
aangepast worden naar een lijsttheater
(Figuur
17).
Enkele
Nederlandse
voorbeelden die gebruikt maken van een
beweegbaar plafond zijn theater De Spiegel
in Zwolle (Figuur 20) (De Haan, 2007) en
het Muziekgebouw aan ’t IJ.
Figuur 16, Galmkamers (rood) langs de bovenste
ring in de Eugene McDermott Concert Hall
Podium
Zaal
Figuur 17, De gestreepte wanden kunnen van een
rechte concertzaal een ‘waaier’ theater maken
Vast plafond
Beweegbare panelen
Figuur 18, Geluid
plafondelementen
34
boven
de
beweegbare Figuur 19, Beweegbare plafondelementen van het
Nieuwe Luxor in Rotterdam
3.4 Gebruikte oplossingen voor multifunctionele zalen
Figuur 20, De Spiegel beweegbare plafonddelen (geel) in verschillende standen (theater (l) en concert
(r)variant) Rood geeft het akoestisch volume aan.
Er bestaat een verschil tussen gordijnen aan
de muur en gordijnen vanaf het plafond. De
muurgordijnen veranderen alleen de
absorptiecoëfficiënten van de wand.
Gordijnen vanaf het plafond hangen midden
in de zaal. Deze gordijnen vormen een
obstakel voor geluid in de zaal. Het geluid
dat deze gordijnen bereikt wordt door de
absorberende werking voldoende afgezwakt
zodat het geen bijdrage levert aan de
akoestiek van de rest van de zaal (Figuur 21).
De ruimte tussen de gordijnen is geen Figuur 21, Geluid zwakt af door de absorberende
onderdeel van het akoestisch volume. De werking van de gordijnen
gordijnen hebben daardoor een volume
verkleinende werking. De Maasport in
Venlo maakt onder andere gebruik van deze
oplossing (Barron, 1993).
Een andere mogelijkheid om extra absorptie
te creëren is door de absorptie van de muur
zelf
te
veranderen.
Draaibare
muurelementen in het IRCAM in Parijs
geven het de mogelijkheid om de absorptie
en reflectie van de muren aan te passen
(Figuur 22). Ieder muurelement heeft een
absorberend, een vlak reflecterend en een
diffuus reflecterend oppervlak (Barron,
1993).
Voor het ontwerp van een multifunctionele
theaterzaal is het belangrijk om voldoende
volume te hebben om de gewenste
nagalmtijd te kunnen halen. Echter,
bewegende elementen zijn kostbaar, zeker
als de lege ruimte niet voor andere Figuur 22, Door de drie kanten zijn verschillende
opties mogelijk in het ICRAM
doeleinden gebruikt kan worden. Om toch de
nagalmtijd te kunnen variëren zal er naar oplossingen in het gebruik van akoestisch onbenutte
ruimte of in de richting van extra geluidabsorptie gezocht moeten worden. Er moet echter wel
rekening worden gehouden met mogelijke negatieve effecten die deze oplossingen hebben op
de akoestiek.
35
4
Het onderzoek
Dit hoofdstuk beschrijft het onderzoek. In paragraaf 4.1 staat wat er onderzocht wordt.
Paragraaf 4.2 beschrijft het doel van het onderzoek en in paragraaf 4.3 staan de
randvoorwaarden en uitgangspunten centraal.
4.1
Afweging locatie extra akoestisch volume
In paragraaf 2.4 hebben we gezien dat
theaters in Nederland voor een groot deel
Toneeltoren
van de tijd gebruikt worden voor
voorstellingen waar een lange nagalmtijd
niet noodzakelijk is. Om toch voorstellingen
te kunnen huisvesten waarbij een lange
Extra volume
nagalmtijd essentieel is, zoals symfonische
concerten, moet de zaal een groot volume
Theaterzaal
krijgen dat echter slechts gedurende enkele
voorstellingen per jaar wordt benut (Figuur
23). Geluid van symfonische concerten dat
de toneeltoren in verdwijnt komt vaak terug Figuur 23, Extra ruimte bovenin de zaal ten behoeve
als een hinderlijke echo. Daarom is een van de nagalmtijd
(demontabele) orkestkamer op het podium
Ongebruikte ruimte
noodzakelijk om de toneeltoren van de zaal
van de toneeltoren
buiten te sluiten en het geluid richting het
publiek te weerkaatsen (Figuur 24).
Voor de overige voorstellingen is het
noodzakelijk om speciale voorzieningen in
de grote zaal te treffen om de nagalmtijd
weer te verkorten. Enkele voorbeelden zijn:
Proscenium
Theaterzaal
Orkestkamer
1) Door middel van beweegbare plafonds en
of muurelementen wordt het akoestisch
Figuur 24, Orkestkamer op het toneel en de
volume verkleind.
ongebruikte lege ruimte tijdens een symfonisch
2) De absorptie in de theaterzaal wordt concert
verhoogd
door
het
gebruik
van
geluidsabsorberende panelen of gordijnen.
Bouwkundig leveren deze volumevergroting en de extra voorzieningen aanzienlijke
meerkosten op. Daarnaast blijft de ruimte achter de orkestkamer onbenut voor de
ontwikkeling van de nagalmtijd.
37
H 4 Het onderzoek
4.2
Doel van het onderzoek
Dit onderzoek richt zich op de mogelijkheid
Bespaarde ruimte in
van het gebruik van de toneeltoren als
de zaal
akoestisch volume voor symfonische
concerten. Het voordeel hiervan is dat het
niet nodig is om extra volume in de
theaterzaal te creëren en geen extra
Grote
beweegbare elementen en/of verwijderbare
Orkestkamer
absorberende voorzieningen in de theaterzaal
nodig zijn om de extra nagalmtijd te
bestrijden. Een ander voordeel is dat de
theaterzaal een rechtere vorm krijgt. Oude
beroemde concertzalen, bijvoorbeeld het Figuur 25, Gebruik deel toneeltoren
Concertgebouw in Amsterdam, staan bekend
om deze vorm (Figuur 25).
De volgende hypothese zal onderzocht worden:
Voor de ontwikkeling van de akoestiek kan, in plaats van extra ruimte te creëren in de
zaal, het volume in de toneeltoren gebruikt worden om de akoestische kwaliteit in de
zaal te verbeteren.
Er wordt gezocht welk deel van de toneeltoren gebruikt kan worden voor de ontwikkeling van
de akoestiek. Het onderzoek zal uit twee delen bestaan. De orkestkamer wordt vergroot en de
invloed van de diepte, de breedte en de hoogte van de orkestkamer zullen individueel
onderzocht worden. Daarnaast zal onderzocht worden welk effect de vorm van de
orkestkamer heeft op de akoestiek. De hoek waaronder de wanden staan en het plafond hangt
zal gewijzigd worden om een idee te krijgen welk effect dat heeft op akoestiek in de zaal.
4.3
Randvoorwaarden en uitgangspunten
Het onderzoek zal zich beperken tot een lijsttheater. Dit is de meest gebruikte zaalvorm in
Nederland. Drama of cabaret vormen 70 % van voorstellingen, slechts 15% van de
voorstellingen bestaat uit symfonische muziek. Er is gekozen om de theaterzaal van het
Nieuwe Luxor theater in Rotterdam als basis te gebruiken. Van deze zaal zijn resultaten van
verschillende metingen bekend. (Prinssen, et al., 2008). Op het podium wordt een
orkestkamer gemodelleerd welke aangepast kan worden voor het onderzoek.
Voor het onderzoek wordt alleen volume van de zaal naar de toneeltoren verplaatst. Andere
methoden om de akoestiek te beïnvloeden vallen buiten dit onderzoek. Eventuele bijeffecten
van de vormverandering worden niet gecompenseerd; materialen die gebruikt worden voor de
orkestkamer hebben niet hetzelfde absorptieprofiel als de wanden in de zaal. De totale
zaalabsorptie kan dus door de vormverandering wijzigen. De volumeverandering in de zaal
wordt alleen gerealiseerd door het plafond te verlagen. Een smallere of ondiepe zaal leidt tot
minder zitplaatsen en dit is ongewenst.
De dimensie van het proscenium is slechts beperkt tot de breedte en hoogte van de zaal.
Bestaande bouwtechnische beperkingen die in het bestaande ontwerp bestaan, worden voor
het onderzoek buiten beschouwing gelaten. De zaal van het Nieuwe Luxor wordt alleen als
voorbeeld gebruikt voor dit onderzoek.
38
4.3 Randvoorwaarden en uitgangspunten
Belangrijk in het onderzoek is de akoestiek in de zaal. De akoestische kwaliteit moet
tenminste gelijk zijn aan de akoestische kwaliteit van de huidige situatie. De kwaliteit van de
akoestiek zal bepaald worden aan de hand van de eerder besproken akoestische parameters:




De nagalmtijd
De early decay time
De geluidsterkte
De clarity
Deze parameters geven samen een goede indruk van de akoestiek in een zaal. Andere
akoestische parameters vallen buiten dit onderzoek. Voor artiesten bijvoorbeeld is een goede
akoestiek op het podium belangrijk. Dit onderzoek richt zich echter op de akoestiek voor het
publiek en de akoestiek op het toneel wordt daarom niet onderzocht.
Voor het onderzoek is het belangrijk om te bepalen wat precies een verbetering is voor de
akoestiek. Daarom worden er een aantal voorkeurswaarden bepaald. De theaterzaal die als
model staat voor het onderzoek, het Nieuwe Luxor, heeft akoestische voorzieningen die het
geschikt maakt voor zowel drama als opera (een nagalmtijd tot 1,4 seconden). Het doel van
dit onderzoek is om de akoestiek aan te passen zodat ook symfonische concerten mogelijk
zijn.
Volgens Beranek is de nagalmtijd voor een “ideale” concertzaal tussen de 1,8 en 2,1 seconden
terwijl de geluidsterkte tussen de 1,5 en 5,5 moet zijn (The young Architect's Guide to Room
Acoustics, 2005). Dit wordt de rechthoek van Beranek genoemd. Barron stelt aan de hand van
enquêtes over de akoestiek van verschillende Britse concertzalen dat de EDT tussen de 1,8 en
2,2 seconden moet liggen, de clarity tussen de -2 en 2 dB en dat de geluidsterkte boven de 0
dB moet liggen (Barron, 1993).
Echter dit onderzoek richt zich op kleine multifunctionele theaterzalen en niet op grote
concertzalen. Deze waarden zijn niet geheel wenselijk voor een kleinere zaal. Cremer en
Müller hebben voor kleinere zalen een curve ontwikkeld om een “ideale” nagalmtijd te de
bepalen (Cremer, et al., 1982).
LogT  0,138 log  V   0, 306
(4.1)
Waarin V = de volume van de ruimte [m3]
Nijs en De Vries hebben deze curve aangepast zodat deze uitgaat van Beraneks “ideale”
concertzaal (The young Architect's Guide to Room Acoustics, 2005).
LogT  0,18 og  V   0, 46
(4.2)
In grafiek 2 staan de curves in een G-RT diagram waar vergelijking (3.1) en (3.5) tegen elkaar
staan uitgezet. Het diagram geeft een overzicht welke nagalmtijd en geluidsterkte verwacht
kunnen worden bij verschillende volumes en absorptiecoëfficiënten. Het diagram is
afhankelijk van de vorm van de ruimte aangezien het oppervlak (S) in beide vergelijkingen is
afgeleid van het volume (V).
39
H 4 Het onderzoek
8
0,11
25600
Cremer Müller
12800
4
Abs.
0,2
3
6400 Volume (m )
Nijs - de
Vries
3200
Beranek's
Rectangle
1600
Nagalmtijd (s)
0,33
800
2
400
0,5
1
0,5
0,25
-5
0
5
10
15
Geluidsterkte (strength) (dB)
20
Grafiek 2, G-RT diagram voor een rechthoekige zaal met de verhouding 0,7*1*1,4
Volgens vergelijking (4.2) is de “ideale”nagalmtijd voor het basismodel, variant Huidig, voor
het onderzoek 1,96 seconden. Dit valt binnen Beranek’s rechthoek en Barron’s
voorkeurswaarden. Als uitgangspunt zal 1,96 seconden worden aangehouden. Voor de EDT
zal dit ook als uitgangspunt worden aangehouden.
In het onderzoek blijft het volume van de zaal gelijk. De vorm, en daarmee het zaaloppervlak
en absorptiecoëfficiënt, zal veranderen door de vormverandering. Grafiek 3 toont een G-RT
diagram voor slechts één volume. Dit geeft voor dit onderzoek een duidelijker overzicht van
wat de absorptieverandering voor effect heeft op de nagalmtijd en de geluidsterkte.
Het volume van het onderzoekmodel is 16.772 m3. Dit is kleiner dan een volwaardige
concertzaal (>18500 m3). De “ideale” geluidsterkte zou volgens vergelijking (3.5) 4,7 dB
moeten zijn (Grafiek 3). Veel theaterzalen in Nederland zijn kleiner dan het Nieuwe Luxor en
moeten volgens grafiek 2 dan een hogere geluidsterkte hebben. Deze verhoging is nodig
omdat in kleinere zalen, kleinere ensembles spelen. Deze produceren een kleiner
geluidsvermogen. De grote geluidsterkte helpt dan om het geluiddrukniveau in de zaal te
verhogen.
Echter in dit onderzoek wordt als doel gesteld om ook grote symfonische concerten te geven
in zalen die oorspronkelijk bedoeld zijn voor drama. Om bij het grote geluidvermogen van het
orkest een aangenaam geluidniveau te behouden moet de geluidsterkte verlaagd worden. Een
groter volume verlaagt de geluidsterkte. Door zoveel mogelijk volume van het toneel toe te
voegen aan het akoestisch volume wordt een lagere geluidsterkte gecreëerd.
40
4.3 Randvoorwaarden en uitgangspunten
4,0
0,1
3,5
Nagalmtijd (s)
3,0
0,125
2,5
0,15
2,0
1,5
0,325
1,0
0,4
0,5
0,35
0,175
0,2
0,225
0,25
0,275
0,3
0,0
-2
0
2
4
Geluidsterkte (dB)
gem .abs.coëff. (V= 16772 S= 6970)
Grafiek 3, Nagalmtijd en geluidsterkte
absorptiecoëfficiënt (V = 16772 S = 6970)
6
8
10
volgens Nijs, de Vries
afhankelijk
van
alleen
Een eerste indruk van de geluidsterkte is al op de vorige pagina langs gekomen: 4,7 dB. Deze
waarde valt nog in de rechthoek van Beranek al is deze aan de hoge kant en voldoet tevens
aan Barrons voorwaarde. Echter bij kleinere zalen zal de waarde te groot worden en is een
kleinere geluidsterkte gewenst. De berekende “ideale” geluidsterkte is van toepassing voor
een afstand tot de bron die gelijk is aan de gemiddelde vrije weglengte (r = mfp in
vergelijking (3.5)). Met deze vergelijking kan de “ideale” geluidsterkte voor de andere
afstanden bepaald worden.
De clarity wordt volgens vergelijking (3.6) -1,2 dB. Deze waarde valt netjes tussen de -2 en 2
dB van Barron. Beranek blijft wat onduidelijk over wat een goede clarity is. Uit zijn
uitgebreide onderzoek naar een groot aantal concertzalen blijkt dat de hoogst geschaalde
concertzalen, bijvoorbeeld het Concertgebouw in Amsterdam en de Musikvereinssaal in
Wenen, een lage clarity hebben: Amsterdam -3,3 dB en Wenen -3,7 dB. Het gemiddelde van
alle gemeten zalen is -0,7 dB (Beranek, 1996). Als uitgangspunt zal -1,2 dB worden
aangehouden.
41
5
Uitvoering van het onderzoek
In dit hoofdstuk wordt beschreven welke stappen er genomen zijn om tot een antwoord te
komen op de onderzoeksvraag. In paragraaf 5.1 wordt uitgelegd welke methode gebruikt
wordt voor het onderzoek. In paragraaf 5.2 wordt uitgelegd hoe het computermodel is
opgebouwd. Paragraaf 5.3 geeft een beschrijving van de verschillende te onderzoeken
varianten.
5.1
Opzet van het onderzoek
Voor het onderzoek zijn verschillende zaalvormen nodig. Meten in een bestaande zaal is niet
mogelijk aangezien deze verschillende zalen niet bestaan. Eventuele tijdelijke aanpassingen
van een theaterzaal zijn kostbaar en bouwtechnische belemmeringen als de maximale opening
van het proscenium hinderen het onderzoek. Daarom is gekozen voor een computersimulatie.
Van de theaterzaal wordt een computermodel opgebouwd. Vervolgens worden de akoestische
eigenschappen van de theaterzaal berekend door een akoestisch rekenprogramma.
Verschillende varianten kunnen snel en eenvoudig worden opgebouwd en doorgerekend.
Voor het berekenen van de akoestische eigenschappen wordt gebruik gemaakt van het
programma CATT-Acoustic, versie 8,0g
CATT-Acoustic bestaat sinds 1989. Het is een uitgebreid akoestisch rekenprogramma. Het
wordt veel gebruikt om akoestische parameters van een ruimte te bepalen tijdens het
ontwerpproces. CATT-Acoustics gebruikt drie verschillende rekenmodellen voor het bepalen
van de akoestische waarden van een ruimte:



Image source model, hiermee wordt het directe geluid en de eerste en tweede
spiegelreflecties en de eerste diffusie reflecties berekend voor een bepaalde bron.
Raytracing, hiermee worden de akoestische parameters berekend van de latere
reflecties.
Randomized tail-corrected cone tracing, hiermee wordt de rest van het geluid
berekend. Dit wordt gebruikt om rekentijd te besparen.
Een computermodel benadert de werkelijkheid. Complexe vormen, ronde muren en
klankkaatsers, worden vereenvoudigd gemodelleerd. De verstrooiing van een klankkaatser
wordt met behulp van een verstrooiingscoëfficiënt aan een vlak toegevoegd.
Absorptiecoëfficiënten worden aan de elementen toegevoegd. Voor het bepalen van deze
coëfficiënten wordt gebruik gemaakt van metingen van een bestaande theaterzaal. Het
computermodel is gebaseerd op de theaterzaal van het Nieuwe Luxor in Rotterdam. Er is voor
deze zaal gekozen omdat er meetgegevens bekend zijn van twee verschillende
theateropstellingen: een dramaopstelling en een operaopstelling. Het verschil tussen de twee
opstellingen is dat bij de dramaopstelling het akoestisch volume verkleind is door het
beweegbare plafond te verlagen en de absorptie in de theaterzaal te verhogen. Met deze
gegevens kan het model afgesteld worden en kunnen de verschillende varianten berekend
worden. De kalibratie van het model staat in bijlage B 3.
5.2
Modelleren in CATT-Acoustic
De opbouw van het model wordt voornamelijk bepaald door het gebruikte rekenprogramma,
CATT-Acoustic. CATT-Acoustic bouwt het model op de volgende manier op. Eerst worden
de verschillende materialen met hun specifieke absorptie en reflecterende eigenschappen
43
H 5 Uitvoering van het onderzoek
;MASTER.GEO
LOCAL h = 8 ;hall height
LOCAL w = 10 ;hall width
GLOBAL d = 24 ;hall depth
ABS audience = <40 50 60 70 80 80> L <30 40 50 60 70 80>
ABS wood = <15 13 10 9 8 7> L <30 30 30 30 30 30>
CORNERS
;floor corners
1 -w/2 0 0
2 -w/2 d 0
3 w/2 d 0
4 w/2 0 0
;ceiling corners
11 -w/2 0 h
12 -w/2 d h
13 w/2 d h
14 w/2 0 h
PLANES
[1 floor / 4 3 2 1 / audience ]
[2 ceiling / 11 12 13 14 / wood ]
[3 stage wall / 1 11 14 4 / wood ]
[4 rear wall / 3 13 12 2 / wood ]
[5 left wall / 2 12 11 1 / wood ]
[6 right wall / 4 14 13 3 / wood ]
Figuur 26, Voorbeeld van een invoerbestand van een rechte kamer
bepaald. Daarna worden de coördinaten van alle hoekpunten opgesteld. Vervolgens worden er
met behulp van de hoekpunten vlakken gemaakt. Aan deze vlakken worden de
materiaaleigenschappen toegevoegd. De volgorde van de hoekpunten bepaald aan welke kant
van het vlak de materiaaleigenschappen worden toegevoegd. De vlakken stellen de muren,
vloer en plafond voor. Figuur 26 geeft een voorbeeld van een invoerfile van CATT-Acoustic.
In figuur 28 staat het model van de invoerfile. Er is een aantal punten waar rekening mee
gehouden moet worden, waaronder de volgende twee belangrijke punten:
1) Alle hoekpunten van een element moeten
in hetzelfde vlak liggen. Wanneer dit niet
gebeurt, is dit vlak niet afgesloten en kunnen
1
geluidsstralen uit het model verloren gaan
(Figuur 27). Daarom moeten ronde
oppervlakken worden opgedeeld in rechte
0
vlakken. Een oplossing voor dit probleem is
3
1
om per vlak slechts drie hoekpunten te
gebruiken. Dit brengt echter meer vlakken
2
met zich mee.
2) De materiaaleigenschappen wordt slechts Figuur 27, Problemen met hoekpunten die niet in een
aan een kant van het vlak gekoppeld. vlak vallen
Daarom is het van belang dat voor vlakken
die de grens van het model bepalen, de
juiste volgorde van hoekpunten gebruikt
wordt voor het bepalen van het vlak.
Gebeurt dit niet dan wordt het vlak
transparant beschouwd. In figuur 28 is een
gevel verkeerd gemodelleerd (wit =
transparant) terwijl deze grijs had moeten
zijn. Elementen die middenin het model
staan,
bijvoorbeeld
gordijnen
of Figuur 28, Model van het CATT invoerbestand. De
(wit = transparant) is verkeerd
klankkaatsers, moeten uit twee vlakken achtergevel
gemodelleerd.
bestaan; Een voorkant en een achterkant.
Beide kanten kunnen hun eigen materiaaleigenschappen hebben.
44
5.3 Opbouw van het model
5.3
Opbouw van het model
In CATT-Acoustic bestaat de mogelijkheid
om het model eenvoudig te spiegelen. Dit
houdt in dat slechts de halve zaal
gemodelleerd hoeft te worden. Voor het
model van het Nieuwe Luxor wordt met
behulp van bouwtekeningen de doorsnede
van de theaterzaal gemodelleerd (Figuur 29).
Om het overzicht te bewaren worden de
hoekpuntnummers gegroepeerd naar locatie
in zaal. 100 voor de zaal, 200 voor het eerste
balkon, 300 voor het tweede balkon, 900
voor het plafond, etc.
Deze doorsnede is vervolgens geroteerd om Figuur 29, Doorsnede Thaterzaal
de ribben van een waaier te vormen. Op
deze manier zijn alle knooppunten
nauwkeurig bepaald en tonen de vlakken
tussen de knooppunten geen verstoringen.
Iedere rib heeft zijn eigen nummer, 1e rib
200, 2e rib 210, 3e rib 230, ect (Figuur 30).
Het Nieuwe Luxor heeft karakteristieke
wanden. Deze zogenaamde zaagtandwanden
verstrooien
het
geluid.
Aangezien
aangrenzende vlakken niet elkaar kunnen Figuur 30, Ribben van de theaterzaal (zonder
snijden, moeten de snijpunten apart bepaald stoelen)
worden.
De
snijpunten
tussen
de
zaagwanden en de schuine vloer en balkons
worden met behulp van de “CUT”-methode
in CATT-acoustic nauwkeurig bepaald.
(Figuur 31) De zaagtandwanden lopen niet
door tot het plafond.
De orkestbak wordt niet gebruikt voor een
orkest en wordt gemodelleerd met extra
zitplaatsen op de verhoogde orkestbak. Het
publiek wordt als een blok gemodelleerd (zie Figuur 31, De vloer snijdt de zaagwand.
de rode elementen in figuur 32). De loges
worden niet gemodelleerd. De vorm van de loges is niet ontworpen om een akoestische
bijdrage te leveren aan zaal. Om die reden wordt de regiekamer niet gemodelleerd.
Het plafond is parametrisch in hoogte verstelbaar om eenvoudig de verschillende modellen te
kunnen accommoderen. Dit zelfde geldt ook voor de dimensionering van de orkestkamer en
het proscenium. De diepte, hoogte en breedte zijn parametrisch te bepalen. De al aanwezige
elementen ten behoeve van de variabele akoestiek kunnen individueel worden toegevoegd of
worden verwijderd. Deze staan in aparte bestanden en kunnen onafhankelijk aangesproken
worden. De elementen bestaan uit twee rijen beweegbare klankkaatsers (1), gordijnen langs
de zaalbruggen (2) en gordijnen voor de wand boven de toneelopening (2). Daarnaast zijn er
vijf gekromde klankkaatsers voorin de zaal aanwezig (3) (Zie figuur 32 tot en met figuur 34).
45
H 5 Uitvoering van het onderzoek
De kalibratie van het model wordt gedaan
2
aan de hand van twee metingen uit het
2
2
rapport “Luxor Theater te Rotterdam Vooronderzoek
concertakoestiek
3
1
1
Luxorzaal”. Meting 1 uit het rapport bestaat
uit een dramaopstelling (Figuur 32). De
beweegbare klankkaatsers (1) staan in de
lage stand en de gordijnen (2) zijn
opgehangen. Meting 2 bestaat uit een
operaopstelling.
De
beweegbare
klankkaatsers staan in de hoge stand en Figuur 32, Doorsnede Dramaopstelling
gordijnen zijn opgeborgen (Figuur 33). Voor
de metingen is de geluidbron op het podium
1
1
geplaatst, ter hoogte van de koperen kees
(een referentiepunt aan de voorzijde van het
3
podium voor het plaatsen van decor en licht)
en ongeveer een meter uit het midden. De
geluidsbron bestaat uit een puntbron die in
alle richtingen evenredig geluidstralen
uitzendt. Er is geen orkestkamer aanwezig.
De toneeltoren wordt als ‘zwart gat’
gemodelleerd (alle geluidstralen worden
geabsorbeerd). Met behulp van de twee Figuur 33, Doorsnede Operaopstelling
metingen wordt de absorptiewaarden van de verschillende materialen bepaald, zodat het
rekenmodel de meting benaderd. Na de kalibratie komen de nagalmtijd en geluidsterkte goed
overeen. De clarity komt minder goed overeen. Dit komt doordat de toneeltoren als ‘zwart
gat’ is gemodelleerd. De kalibratie staat in detail beschreven in bijlage B 3. Uit de kalibratie
wordt geconcludeerd dat het model voldoende nauwkeurig is voor het doel van dit onderzoek.
17
16
15
14
13
A0
11
12
17
16
15
14
13
A0
11
12
De toneeltoren en orkestbak zijn niet
gemodelleerd. Daarvoor in de plaats wordt
de toneelopening als een akoestisch zwart
1
gat gemodelleerd, een volledig absorberend
vlak. Al het geluid dat in de toneeltoren
1
verdwijnt, wordt geabsorbeerd door het
akoestische zwarte gat. Het zwarte vlak is
2
een meter achter de koperen kees geplaatst
3
zodat er voldoende afstand is tussen
geluidsbron en het zwarte vlak. De
orkestbak wordt verhoogd en gevuld met
Figuur 34, Plattegrond en locatie klankkaatsers
stoelen.
17
16
27
26
14
15
13
12
11
37
36
24
25
34
35
23
33
22
21
32
31
A0
Na de kalibratie wordt het model opgebouwd dat gebruikt zal worden voor het onderzoek zelf.
De operaopstelling zal als basis dienen. Deze komt beter overeen met de gewenste akoestiek
dan de dramaopstelling. Het akoestische zwarte gat in de toneelopening zal vervangen worden
door een orkestkamer zodat deze ruimte in het model wordt meegenomen. Figuur 35 toont het
basismodel dat gebruikt wordt voor het onderzoek.
46
5.4 De verschillende varianten
17
16
27
37
26
36
15
25
35
14
24
13
12
11
01A0
21
34
23
33
22
32
31
Figuur 35, Het Nieuwe Luxormodel, basisopstelling (Variant Huidig)
5.4
De verschillende varianten
Het doel van het onderzoek is om te kijken of met kleine aanpassingen op het podium de
zaalhoogte kan worden verlaagd en de akoestische kwaliteit in de zaal verbeterd. Daarom is
het in het model mogelijk om de zaalhoogte aan te passen. Het volume van de zaal is een
belangrijk onderdeel van de nagalmtijd. Het volume zal in ieder model gelijk blijven. De
volgende onderdelen zullen daarom ook aangepast kunnen worden:


Het proscenium, door de opening te vergroten worden de zaal en podium meer een
geheel. Zowel de breedte als de hoogte kan aangepast worden. Hierdoor kan meer van
het zijtoneel en de toneeltoren gebruikt worden.
De orkestkamer, deze vormt de afscheiding tussen het volume op het podium dat
benut wordt voor de akoestiek en de rest van het toneel. Door de orkestkamer te
vergroten zal meer ruimte benut worden ten behoeve van de akoestiek.
De akoestische voorkeur voor een concert is om helemaal geen proscenium te hebben zodat
de zaal meer de vorm krijgt van een echte concertzaal. De toneelopening zal zo groot
mogelijk worden gedimensioneerd. Het streven is een zo groot mogelijke ruimte te gebruiken
om zo het plafond van de zaal te kunnen verlagen. Of dit de akoestiek ten goede komt, is nog
maar de vraag. Mogelijk moet de vorm aangepast worden om het gereflecteerd geluid goed de
zaal in te krijgen.
Eerst wordt er bekeken wat de invloed is van individuele aanpassingen in de diepte, breedte
en hoogte van de orkestkamer. Om hetzelfde volume te behouden wordt het plafond van de
zaal verlaagd. Eerst zal de ruimte op het podium zelf meer benut worden door alleen de
orkestkamer te verdiepen tot aan de achterwand. Vervolgens wordt de orkestkamer alleen
verbreed tot de wanden van de orkestkamer aansluiten op de wanden van de zaal. Ten slotte
wordt alleen het plafond van de orkestkamer verhoogd zodat hij aansluit op de gekromde
klankkaatsers in de zaal. Daarnaast wordt de vorm van de orkestkamer veranderd in een
47
H 5 Uitvoering van het onderzoek
rechte doos en een vorm waarin de zijwanden dezelfde hoek gebruiken als de wand in de zaal.
De grootste waarden voor de diepte en breedte worden gebruikt voor de orkestkamer. De
hoogte wordt met slechts 3,5 meter verhoogd. Bij een grotere verhoging is de verlaging bij
variant Blok zo groot dat plafondhoogte in de zaal lager uitkomt dan de toneelopening. De
extra hoogte van 3,5 meter wordt ook gebruikt voor de varianten DBH en Waaier. De
modellen staan in het onderstaand overzicht uitgewerkt.
Tabel 2, Overzicht dimensies van de verschillende varianten in meters.
Totaalvolume = 16770 m3)
Diepte
Breedte OK
Hoogte OK
OK
Voor
Achter
Voor
Achter
Variant Huidig
16,10
18,00
14,00
10,00
9,00
Variant Diepte
21,40
18,00
12,68
10,00
8,67
Variant Breedte
16,10
24,00
20,00
10,00
9,00
Variant Hoogte
16,10
18,00
14,00
15,00
14,00
Variant DBH
21,40
24,00
18,68
13,50
12,17
Variant Blok
21,40
24,00
24,00
13,50
13,50
Variant Waaier
21,40
24,00
12,30
13,50
11,55
(OK = Orkestkamer,
Verlaging
plafond
0,00
0,57
1,15
1,47
4,01
5,55
3,16
Verplaatst
volume (m3)
0
625
918
1288
3421
4481
2453
Variant Diepte
Hoogte zaal
Breedte OK voor
Breedte OK achter
Hoogte OK voor
Hoogte OK achter
Diepte OK
Figuur 36, Variant Diepte (OK = Orkest kamer)
Bij variant Diepte wordt de diepte van de orkestkamer vergroot. De achterwand wordt
helemaal tegen de achterwand van het toneel geplaatst. De vorm van de orkestkamer blijft
ongewijzigd. De orkestkamer blijft taps toelopen en de achterwand wordt dus smaller en lager
(Figuur 36).
Variant Breedte
Figuur 37, Variant Breedte.
48
5.4 De verschillende varianten
In variant Breedte, wordt alleen de breedte van de orkestkamer vergroot. De zijwanden van de
orkestkamer blijven onder dezelfde hoek taps toe lopen. De opening naar de zaal wordt
eveneens verbreed zodat er geen situatie ontstaat met twee gekoppelde ruimten. De
orkestkamer zal aansluiten op de wanden in de zaal. Het orkest blijft op dezelfde positie zitten
(Figuur 37).
Variant Hoogte
Figuur 38, Variant Hoogte.
In variant Hoogte wordt alleen de hoogte van de orkestkamer aangepast. De opening naar de
zaal wordt ook in hoogte aangepast. Het plafond van de orkestkamer zal aansluiten op de
gekromde klankkaatsers voorin de zaal. De positie van het orkest blijft onveranderd (Figuur
38).
Na deze drie basisvarianten wordt er gekeken naar de vorm van de kamer: variant BDH,
variant Blok en variant Waaier. Iedere variant is even diep en ter hoogte van de proscenium
zijn de hoogte en breedte gelijk. De extra hoogte is beperkt tot 3,5 meter aangezien de
volumeverplaatsing van variant Blok zo groot is dat anders het verlaagde plafond in de zaal
lager uitkomt dan de prosceniumopening.
Variant DBH
Voor variant DBH wordt een orkestkamer gebruikt die de grootste diepte en breedte heeft. De
diepte is gelijk aan variant Diepte en de breedte is gelijk aan die van variant Breedte. De extra
hoogte is zoals eerder gemeld slecht 3,5 meter. De zijwanden en plafond houden dezelfde
hoek als variant Huidig. De vorm blijft dus hetzelfde (Figuur 39). Deze variant wordt als
uitgangspunt gebruikt voor variant Blok en variant Waaier.
Figuur 39, Variant DBH.
49
H 5 Uitvoering van het onderzoek
Variant Blok
Figuur 40, Variant Blok.
Om te kijken wat een maximale verplaatsing van het volume voor effect heeft op de akoestiek
wordt een zo groot mogelijke orkestkamer gecreëerd. De wanden en plafond zijn niet meer
onder een hoek geplaatst. Deze lopen nu recht naar achteren. De beweegbare klankkaatsers
achterin de zaal zijn verwijderd. Deze vallen in deze variant in hun laagste stand fysiek buiten
het model (Figuur 40).
Variant Waaier
Figuur 41, Variant waaier.
Om de orkestkamer visueel beter te laten aansluiten op de zaal worden de wanden onder
dezelfde hoek geplaatst als de wanden in de zaal. De vorm van de orkestkamerwand zal niet
de zaagtandvorm uit de zaal overnemen. De breedte van de achterwand zal kleiner zijn dan de
breedte van de huidige orkestkamer. De hoogte zal slechts verhoogd worden met 3,5 meter in
overeenstemming met variant Blok (Figuur 41).
Risicoanalyse en aandachtspunten
Voor het onderzoek worden door de wijziging van de vorm van de zaal een aantal elementen
gewijzigd. Door de verlaging van het plafond in de zaal wordt ook de oppervlakte van de
zaalwanden kleiner. Deze verandering heeft invloed op het absorberend oppervlak in de zaal.
Dit wijzigt dus voor iedere variant. De orkestkamer wordt steeds groter. Het absorberend
oppervlak van de orkestkamer zal niet groot zijn. Het doel van de orkestkamer is juist om het
geluid naar de zaal te richten. Een kleine aborptiecoefficient voor de orkestkamer wanden is
wenselijk. Het verschil van het totale absorberend oppervlak tussen de varianten is niet groot
maar wel aanwezig. Door het vergroten van de toneelopening, komen de gekromde
reflectoren vanuit een akoestisch oogpunt in het zicht. Deze reflectoren zullen nu actiever
meehelpen het geluid te verspreiden.
50
5.5 Uitvoer en nabewerking
5.5
Uitvoer en nabewerking
CATT-Acoustics rekent enkel de modellen door. Het heeft geen opties om resultaten van
verschillende modellen met elkaar te vergelijken en samen te tonen. Om tot een afgewogen
antwoord te komen is nabewerking nodig. De resultaten van de te vergelijken akoestische
parameters worden uit de uitvoerbestanden gehaald en verwerkt met behulp van Excel.
Aangezien het geluid niet gelijkmatig over de theaterzaal verdeeld is, wordt de akoestiek van
verschillende locaties in de theaterzaal bekeken. De locaties worden per octaafband met
elkaar vergeleken. Voor het onderzoek worden 10 meetpunten gebruikt, die gelijkmatig
verdeeld zijn over de zitplaatsen. De keuze van de meetpunten staat beschreven in bijlage B 2.
Variant Huidig wordt als basis gebruikt. De andere varianten worden vergeleken met variant
Huidig.
51
6
Resultaten van het onderzoek
Uit de berekeningen van het onderzoek zijn veel gegevens beschikbaar gekomen. In dit
hoofdstuk zijn de relevante gegevens verwerkt tot een resultaat. De verschillende varianten
worden eerst op een algemeen niveau met elkaar vergeleken (paragraaf 6.1). Uit de
verschillende modellen wordt een selectie gekozen welke nader wordt beschreven (paragraaf
6.2).
Z
6.1
Algemeen resultaat van de zaalakoestiek
Voor een snelle impressie van de akoestiek in een zaal wordt vaak gebruik gemaakt van een
enkele waarde voor de zaal voor een parameter. Vaak wordt dit als representatief voor de
gehele zaal verondersteld, aangezien het te veel werk is om voor iedere stoel de akoestische
kwaliteit te bepalen Voor de nagalmtijd wordt vaak de formule van Sabine (Vergelijking
(3.1)) gebruikt. Met deze waarde kan vervolgens de geluidsterkte bepaald worden met
vergelijking (3.4) en de clarity kan bepaald worden met vergelijking (3.7). De Early decay
time wordt vergeleken met de nagalmtijd.
Y
Omdat de werkelijkheid de theorie niet volledig volgt, wordt tevens gekeken naar het
gemiddelde van 10 meetpunten. In figuur 42 staan de verschillende meetpunten. De keuze
voor de locaties is te vinden in Bijlage B 2.
10m
A0 01
13 15 17 Y
11
31
Audience
22
32
23 25
37
X
Figuur 42, Locaties meetpunten
6.1.1 De nagalmtijd
Voor een eerste inschatting van een nieuwe zaal wordt de nagalmtijd berekend volgens de
wet van Sabine. Aan de hand van het volume en het absorberend oppervlak wordt deze
bepaald (Vergelijking (3.1)). In het onderzoek is het volume van ieder model bewust constant
gehouden en zijn eventuele variaties in nagalmtijd dus alleen afhankelijk van veranderingen
van het totale absorberend oppervlak. Omdat de absorptie coëfficiënten in de verschillende
53
H 6 Resultaten van het onderzoek
varianten gelijk zijn en de verschillen in het totale oppervlak tussen de varianten laag zijn,
zijn de onderlinge verschillen in totale absorptie ook beperkt. De resultaten van de berekening
volgens Sabine staan in grafiek 4 (doorgetrokken lijn). De onderlinge verschillen zijn, zoals
verwacht, inderdaad klein. Wanneer echter gekeken wordt naar de door CATT-Acoustic
berekende gemiddelde nagalmtijd, tabel 3 en grafiek 4 (gestippelde lijn), dan vallen de
onderlinge verschillen een stuk hoger uit: als verschil wordt minimaal 0,24 seconden en
gemiddeld 0,49 seconden gevonden. De zes varianten tonen vergelijkbare of hogere
nagalmtijden ten opzichte van variant Huidig. De grootste verhoging is te vinden bij de vier
middenfrequenties. Variant Diepte en Hoogte tonen een lichte verhoging bij 500 Hz en 4 kHz
ten opzichte van variant Huidig. Variant Waaier toont alleen een lichte verhoging bij 4 kHz.
Drie varianten vallen zelfs significant hoger uit: variant Breedte, variant DBH en variant Blok.
Deze laatste toont een aanzienlijke verhoging. Volgens de handleiding van CATT-Acoustic
kan dit komen door een gebrek aan diffusie in een rudimentaire zaal met een ongelijkmatige
verdeling van de absorptie. Wanneer dit vroege diffusieloze reflecties zijn, ontstaat het
fenomeen “optical glare” (Beranek, 1996). Een berekening van een model met een hogere
algemene reflectiecoëfficiënt toont inderdaad een lagere nagalmtijd (roze lijn in grafiek 4).
2,8
variant Huidig
Nagalmtijd
2,6
variant Diepte
2,4
variant Breedte
2,2
variant Hoogte
Tijd (s)
2,0
1,8
variant DBH
1,6
variant Blok
1,4
variant Waaier
1,2
variant Blok met
diffusie
1,0
125
250
500
1000
Frequentie (Hz)
2000
4000
Grafiek 4, Nagalmtijd volgens Sabine (---) en berekend met CATT-Acoustic (- - - )
Tabel 3, Nagalmtijden (s)
125 Hz
TSabine
1,74
T30
variant Huidig
1,98
variant Diepte
1,98
variant Breedte
2,02
variant Hoogte
2,01
variant DBH
2,04
variant Blok
2,18
variant Waaier
1,99
250 Hz
1,61
500 Hz
1,39
1000 Hz
1,46
2000 Hz
1,29
4000 Hz
1,10
1,96
1,98
2,01
1,97
2,10
2,34
1,93
1,74
1,77
1,87
1,83
1,93
2,43
1,75
1,92
1,91
2,07
1,94
2,11
2,81
1,91
1,77
1,79
1,86
1,81
1,94
2,61
1,78
1,45
1,50
1,53
1,50
1,58
2,00
1,49
6.1.2 De early decay time
De early decay time (EDT) kan aan de hand van de zaalparameters niet als enkele waarde
voor de hele zaal geschat worden. Daarom wordt de EDT bepaald aan de hand van het
gemiddelde van de meetpunten in de zaal. Zoals besproken in hoofdstuk 3 is de EDT een maat
54
6.1 Algemeen resultaat van de zaalakoestiek
voor de snelheid van het allereerste verval in geluidniveau: een lage EDT geeft een snel
verval over de eerste 10 dB weer. Tabel 4 en grafiek 5 tonen de resultaten. Alle varianten
behalve variant Waaier tonen een hogere EDT dan variant Huidig. Variant Waaier toont ten
opzichte van variant Huidig een geringe verlaging van EDT bij de lage- en
middenfrequenties. Bij de hoge frequenties toont variant Waaier een kleine verhoging. De
grootste verhoging is net als bij de nagalmtijd te vinden bij variant Blok. Daaronder staan
variant DBH en variant Diepte. Variant Breedte en variant Hoogte tonen slechts een kleine
verhoging. Varianten DBH, Diepte en Waaier zorgen ervoor dat de verschillen tussen de
verschillende frequenties kleiner worden. De hoge frequenties tonen een grotere verhoging
ten opzichte van variant Huidig dan de lage frequenties. Bij variant Hoogte tonen juist de lage
frequenties een grotere verhoging.
De EDT is lager dan de nagalmtijd, gemiddeld ongeveer 0,32 seconden. Dit betekent dat het
verval van geluidniveau in het begin relatief snel verloopt, en later minder snel. Vooral
variant Blok heeft een veel lagere EDT dan nagalmtijd. Als er naar het verschil tussen de EDT
en de nagalmtijd gekeken wordt (Grafiek 6) dan valt op dat variant Diepte het kleinste
verschil toont. Bij deze variant benadert de EDT de nagalmtijd het meest. Dit betekent dat het
verloop van het verval in geluidniveau bij die variant relatief gelijkmatig over de tijd
plaatsvindt. Variant DBH toont ook een kleiner verschil tussen de EDT en de nagalmtijd dan
variant Huidig. Variant Breedte en Hoogte tonen slechts bij een paar frequenties kleinere
verschillen ten opzichte van variant Huidig. Variant Waaier is ongeveer gelijk met variant
Huidig. Het grote verschil tussen de nagalmtijd en EDT bij variant Blok is voornamelijk bij
de midden- en hoge frequenties zichtbaar. Dit is deels, maar niet geheel, terug te voeren op de
in de vorige paragraaf gevonden hoge nagalmtijden voor diezelfde middenfrequenties.
Tabel 4, Gemiddelde early decay time in seconden
EDT
125 Hz
250 Hz
variant Huidig
1,67
1,60
variant Diepte
1,73
1,71
variant Breedte
1,77
1,69
variant Hoogte
1,75
1,69
variant DBH
1,80
1,78
variant Blok
1,91
1,91
variant Waaier
1,62
1,58
1000 Hz
1,55
1,70
1,62
1,64
1,81
2,06
1,51
0,00
EDT
2,00
-0,20
1,80
-0,40
2000 Hz
1,44
1,61
1,57
1,49
1,71
1,90
1,46
4000 Hz
1,25
1,40
1,35
1,29
1,45
1,53
1,27
Verschil EDT -/- T-30
Tijd (s)
Tijd (s)
2,20
500 Hz
1,45
1,58
1,53
1,53
1,68
1,83
1,40
1,60
-0,60
1,40
-0,80
1,20
-1,00
125
250
500
1000 2000 4000
Frequentie (Hz)
variant Huidig
variant Diepte
variant Breedte
variant Hoogte
Grafiek 5, Gemiddelde early decay time
125
250
500
1000 2000 4000
Frequentie (Hz)
variant DBH
variant Blok
variant Waaier
Grafiek 6, Verschil tussen de nagalmtijd en early
decay time
55
H 6 Resultaten van het onderzoek
6.1.3 De geluidsterkte
De geluidsterkte kan geschat worden aan de hand van de nagalmtijd van Sabine en het
zaalvolume (Vergelijking (3.4)). Aangezien deze alleen afhankelijk is van de nagalmtijd en
volume zijn de onderlinge verschillen klein. De geluidsterkte op basis van Sabine staat in de
bovenste regel van tabel 5. De rest van tabel 5 en in grafiek 7 staan gemiddelde geluidsterktes
bepaald aan de hand van de gemeten resultaten uit CATT-Acoustic. Deze komen lager uit dan
die van Sabine. Gemiddeld 1,5 dB lager, met een minimum van 0,9 dB. Het grootste verschil
is te vinden bij variant Blok, daar kan het verschil oplopen tot 2,1 dB. Minder geluid komt bij
het publiek aan of komt later aan dan volgens Sabine wordt verwacht.
Als er gekeken wordt naar het verschil tussen de gemiddelde geluidsterktes, valt op dat de
varianten lager uitkomen dan variant Huidig. Enkel variant Hoogte en variant Waaier tonen
een kleine verhoging bij 125 Hz. De varianten Breedte, Hoogte en Waaier vertonen slechts
een kleine verlaging. De varianten Diepte, DBH en Blok tonen een grotere verlaging met
gemiddeld 0,4 dB. Variant Blok toont de grootste verlaging met gemiddeld 1,1 dB.
Tabel 5, Geluidsterkte in dB
125 Hz
Sabine
5,2
Gem. geluidsterkte
variant Huidig
4,1
variant Diepte
3,9
variant Breedte
4,1
variant Hoogte
4,2
variant DBH
3,9
variant Blok
3,5
variant Waaier
4,3
250 Hz
4,8
500 Hz
4,2
1000 Hz
4,4
2000 Hz
3,9
4000 Hz
3,2
4,0
3,6
4,0
4,0
3,7
3,1
3,9
3,3
2,9
3,2
3,4
2,9
2,3
3,3
3,9
3,5
3,8
3,7
3,5
3,0
3,8
3,7
3,4
3,6
3,6
3,0
2,2
3,5
2,7
2,4
2,5
2,6
2,1
1,1
2,4
Geluidsterkte
5,5
Sabine
geluidsterkte (dB)
5,0
4,5
variant Huidig
4,0
variant Diepte
3,5
variant Breedte
3,0
variant Hoogte
2,5
variant DBH
2,0
variant Blok
1,5
variant Waaier
1,0
125
250
500
1000
Frequentie (Hz)
2000
4000
Grafiek 7, Gemiddelde geluidsterkte en geluidsterkte berekend volgens Sabine in dB
6.1.4 De clarity
De theoretische clarity volgens vergelijking (3.7) is berekend op basis van de nagalmtijd van
Sabine. Aangezien deze geen uiteenlopende waarden geeft voor de verschillende varianten, is
de clarity ook ongeveer gelijk voor alle varianten. In de eerste regel van tabel 6 staan de
56
6.1 Algemeen resultaat van de zaalakoestiek
waarden van de clarity op basis van de nagalmtijd van Sabine. In de rest van tabel 6 en in
grafiek 8 staan de gemiddelde gemeten clarity waarden. Deze vallen allemaal lager uit dan de
theoretische waarden. Het gemiddelde is 2,3 dB. Bij de gemiddelde gemeten clarity zijn alle
varianten lager dan variant Huidig met uitzondering van variant Breedte. Variant Breedte
toont een kleine verhoging bij 125 Hz, 2000 Hz en 4000 Hz. De grootste verlaging is te
vinden bij variant Diepte en variant DBH. Deze hebben een verlaging van gemiddeld 1,7 dB.
Variant Blok en variant Waaier tonen in mindere mate een verlaging van de clarity. Variant
Hoogte toont slechts een kleine verbetering.
De vergroting van de diepte van de orkestkamer blijkt duidelijk een verlaging van de clarity
op te leveren. Door de diepere kamer is het geluidpad van het naar achter gerichte geluid
langer. Hierdoor komt een deel van het geluid dat voorheen binnen de 80 ms aankwam, na 80
ms aan en verlaagt daarmee de clarity. Onduidelijk is wat de vorm voor effect heeft op de
clarity. Zowel variant Blok (rechtere muren) als variant Waaier (schuinere muren) tonen een
kleinere verlaging dan variant DBH. Tussen de verschillende frequenties zijn geen opvallende
veranderingen op te merken.
Tabel 6, C-80 in dB
Sabine
Gemiddelde C-80
variant Huidig
variant Diepte
variant Breedte
variant Hoogte
variant DBH
variant Blok
variant Waaier
125 Hz
1,8
250 Hz
2,0
500 Hz
2,4
1000 Hz
2,3
2000 Hz
2,7
4000 Hz
3,4
0,3
-0,7
0,4
0,1
-1,0
-0,7
-0,1
0,6
-1,0
0,4
0,4
-0,9
-0,5
0,0
1,1
-0,8
1,0
1,0
-0,7
-0,4
0,5
0,7
-1,4
0,3
0,3
-1,3
-0,9
0,0
0,7
-1,1
0,9
0,6
-1,0
-0,4
0,3
1,9
-0,1
1,9
1,6
-0,1
0,8
1,2
Clarity
3,5
3,0
Sabine
2,5
variant Huidig
2,0
variant Diepte
C-80 (dB)
1,5
variant Breedte
1,0
0,5
variant Hoogte
0,0
variant DBH
-0,5
variant Blok
-1,0
variant Waaier
-1,5
125
250
500
1000
Frequentie (Hz)
2000
4000
Grafiek 8, Gemiddelde C-80 en C-80 volgens Sabine
57
H 6 Resultaten van het onderzoek
C-80 [dB] 1 kHz (smoothed)
3
D-50
2
1
A0
0
-1
-2
-3
Figuur 43, Voorbeeld verdeling clarity variant Huidig bij 1000 Hz
C-80 [dB] 1 kHz (smoothed)
6.2
Resultaten van de hele zaal
3
De gemiddelde waarden zijn niet voldoende voor de karakterisering van een zaal. De waarden
2 43
van de parameters kunnen namelijk aanzienlijk variëren van zitplaats tot zitplaats. Figuur
toont een voorbeeld van de variatie van C-80 in variant Huidig. Het resultaat in de zaal loopt
van -3 tot 2,6 dB. In deze paragraaf zullen de meetpunten in de zaal individueel 1
bekeken
worden om de verschillende varianten te vergelijken. Er zijn 10 punten die bekeken worden,
de locaties van deze punten staan in figuur 42 aan het begin van het hoofdstuk. Deze punten
0 kleine
zijn gekozen op basis van het kalibratiemodel (Bijlage B 2). De punten met een
spreiding in het kalibratiemodel zijn gekozen.
-1
Voor dit deel van het onderzoek wordt alleen gekeken naar de varianten DBH, Blok en
Waaier. Deze geven de grootste volumeverplaatsing van zaal naar podium. Deze-2
varianten
zijn bovendien, gelet op de gemiddelde waarden (zie paragraaf 6.1), het meest interessant.
Daarnaast is er een vergelijkbaar onderzoek (Relationship between room shape and acoustics
-3van een
of rectangular concert halls, 2008) bekend welke ingaat op de lengte, diepte en hoogte
rechthoekige zaal.
Per parameter is er voor ieder meetpunt een grafiek opgesteld. Vanwege het grote aantal
grafieken staan deze in bijlage B 6.
6.2.1 De nagalmtijd
Een uitgangspunt in het onderzoek is dat het volume in de zaal gelijk blijft. Dit is gedaan om
het verschil tussen het gebruik van het volume in de zaal en het volume op het toneel aan te
tonen. Bij een gelijk volume en hetzelfde absorberend oppervlak blijft de nagalmtijd volgens
Sabine gelijk. Echter doordat er in de zaal andere materialen dan op het podium gebruikt
worden en het totale oppervlak fluctueert, zal de absorptie in het model niet voor iedere
variant gelijk zijn.
58
D-50
6.2 Resultaten van de hele zaal
De doelstelling is om de akoestiek te verbeteren. Voor de nagalmtijd betekent dit dat de
nagalmtijd verhoogd moet worden. Daarom wordt de nagalmtijd van de drie varianten, DBH,
Blok en Waaier, vergeleken met die van variant Huidig.
Tabel 7, Gesommeerd verschil nagalmtijd in seconden ten opzichte van variant Huidig
P11
P13
P15
P17
P23
P25
P31
P32
P22
Variant DBH
0,97
1,32
1,04
0,51
1,18
0,93
1,02
0,65
0,83
Variant Blok
4,36
3,55
3,35
2,76
3,65
3,29
4,52
3,5
3,61
Variant Waaier -0,13 0,21
0,12
0,15
0,24
-0,26 0,11
-0,16
0,03
P37
0,43
2,84
-0,04
Totaal
8,88
35,43
0,27
Nagalmtijd , punt 22
3
2,8
Voorkeur
Nagalmtijd (s)
2,6
varHuidig
2,4
varDBH
2,2
varBlok
2
varWaaier
1,8
1,6
1,4
125
250
500 1.000 2.000 4.000
Frequentie (Hz)
Grafiek 9, Overzicht nagalmtijd punt 22
In tabel 7 zijn per meetpunt de tijdsverschillen tussen de verschillende varianten en variant
Huidig van iedere frequentie bij elkaar opgeteld. Variant Waaier toont slechts een kleine
verhoging van de nagalmtijd. Deze winst is voornamelijk te behalen in het midden van de zaal.
De locaties langs de rand (P32 en P37) en helemaal voorin de zaal (P11) tonen een kleine
verlaging van de nagalmtijd. Variant Waaier volgt, met uitzondering van punt 37, de lijn van
de nagalmtijd per frequentie van variant Huidig.
Variant DBH toont een verhoging van de nagalmtijd. Gemiddeld 0,15 seconde per meetpunt
per frequentie. De middenfrequenties, 250 Hz tot en met 2 kHz, leveren de grootste bijdrage
aan deze verhoging. De verhoging neemt gelijkmatig af met de afstand tot de bron. Ook
variant DBH volgt de lijn van variant Huidig.
De grootste verhoging toont variant Blok, gemiddeld 0,6 seconde per meetpunt per frequentie.
Deze verhoging is voornamelijk te danken aan de frequenties 500 Hz, 1 kHz en 2 kHz en in
mindere mate 4 kHz, deze tonen een grote toename van de nagalmtijd ten opzichte van variant
Huidig. Grafiek 9 geeft een voorbeeld van nagalmtijd in punt 22.
Als er gekeken wordt naar het percentage van het totaal aantal reflecties dat de wanden van de
orkestkamer voor hun rekening nemen, blijkt dat het percentage voor de drie varianten veel
hoger uit valt dan het percentage reflecties tegen orkestkamerwanden in variant Huidig (Tabel
8). Door de grotere orkestkamer blijft het geluid langer in de orkestkamer voordat het naar de
zaal gaat. Geluidstralen blijven naarmate de wanden van de orkestkamer meer parallel staan,
langer in de orkestkamer en daarmee wordt de nagalmtijd langer. Door de rechtere wanden
wordt een groter deel eerst naar achteren weerkaatst voordat het de zaal in gaat. Waarom deze
verhoging bijzonder hoog is voor midden en hoge frequenties ligt aan de absorptie van de
59
H 6 Resultaten van het onderzoek
orkestkamer. Deze is laag voor de hoge frequenties en loopt langzaam op voor de lage
frequenties. Een of twee reflecties extra hebben een significant effect op de nagalmtijd.
Tabel 8, Percentage reflecties tegen orkestkamerwanden ten opzichte van alle reflecties.
Top
Vloer
Zij
Achter
Variant Huidig
4,6%
4,8%
5,4%
2,2%
Variant DBH
7,0%
7,2%
8,4%
3,4%
Variant Blok
8,6%
8,8%
9,6%
4,8%
Variant Waaier
6,0%
6,2%
8,4%
2,2%
Totaal
17,0%
26,0%
29,4%
22,8%
6.2.2 De early decay time
Voor de early decay time geldt hetzelfde als bij de nagalmtijd, een hogere EDT is een
verbetering. Tabel 9 geeft per meetpunt de tijdsverschillen tussen de verschillende varianten
en variant Huidig. De verschillende frequenties van ieder meetpunt zijn opgeteld. Er wordt
een score gegeven aan de hand van de verbetering ten opzichte van de EDT van de huidige
variant. De EDT schommelt meer per meetpunt dan de nagalmtijd. Dat is niet zo vreemd
aangezien de EDT voornamelijk bepaald wordt door de vroege reflecties. Deze reflecties
tonen een grotere variatie over de zaal.
Tabel 9, Gesommeerd verschil EDT in seconden ten opzichte van variant Huidig
P11
P13
P15
P17
P22
P23
P25
P31
Variant DBH
2,55
0,54
0,02
0,24
2,03
1,62
0,24
3,09
Variant Blok
4,51
1,38
1,46
1,09
3,53
1,53
0,75
4,3
Variant Waaier 2,13
-1,76 -1,22 -0,08 -0,09 -0,13 -1,4
1,88
P32
1,33
2,83
0,11
P37
1,13
0,51
-0,49
Totaal
12,79
21,89
-1,05
Variant Waaier toont een verlaging van de EDT. Meetpunten midden in de zaal (P13, P15 en
P25) tonen een grote verlaging. Meetpunt 11 toont wel een hogere waarde dan variant Huidig
maar deze is lager dan bij variant Blok en variant DBH. De andere punten tonen ongeveer
gelijke EDT waarden als variant Huidig. Variant DBH geeft een verhoging voor alle
meetpunten. Meetpunten centraal in de zaal (P13, P15, P17 en P25) tonen slechts een kleine
verhoging en de meetpunten langs de wand en midden voor in de zaal (P22, P23, P31, P32 en
P37) een grotere verhoging. Variant Blok geeft de grootste verhoging. De meetpunten voor in
de zaal (P11, P31) geven een zeer grote verhoging. Dit is positief aangezien bij variant Huidig
de nagalmtijden voorin de zaal laag zijn. De verhoging wordt kleiner naarmate de afstand tot
de bron groter wordt.
Wat niet duidelijk uit deze tabel op te merken valt maar wel opvallend is (Grafiek 10), is dat
de EDT bij variant Huidig een grote spreiding heeft en bij de drie varianten veel egaler
verdeeld is. Een grotere orkestkamer zorgt voor een egale verdeling van de EDT over de zaal.
Variant Waaier toont de kleinste spreiding en variant Blok toont de grootste spreiding van de
drie.
60
6.2 Resultaten van de hele zaal
2,4
Huidig
2,2
DBH
BLOK
Waaier
gem. EDT
Tijd (s)
2,0
1,8
1,6
1,4
1,2
125
250
500
1000
2000
4000
125
250
500
1000
2000
4000
125
250
500
1000
2000
4000
125
250
500
1000
2000
4000
1,0
Frequentie (Hz)
Grafiek 10, Spreiding EDT van de verschillende octaafbanden
6.2.3 De geluidsterkte
De geluidsterkte van een zaal is een maat hoe luid het geluid in de zaal klinkt. Aangezien
theaterzalen kleiner zijn dan concertzalen is een kleinere geluidsterkte gewenst. In grafiek 11
staan de resultaten van de 1 kHz octaafband uit gezet tegen de afstand tot de bron. Tabel 10
toont de verschillen tussen variant Huidig en de andere varianten. Per meetpunt zijn de
verschillende frequenties wederom bij elkaar opgeteld. De aflopende achterwand geeft de
geluidsterkte op basis van vergelijking (3.5) weer.
Tabel 10, Gesommeerd verschil geluidsterkte in dB ten opzichte van variant Huidig
P11
P13
P15
P17
P22
P23
P25
P31
P32
Variant DBH
-7,3
-0,1
0,8
-2,6
-3,6
-2,3
1,3
-8,2
-0,5
Variant Blok
-9,5
-5,3
-5,1
-3,3
-13,4 -7,7
-3,3
-8,1
-6,9
Variant Waaier -9,6
6,6
5
-2,4
-2,3
0,8
6,4
-10
1,3
P37
-3,8
-3
-1,1
Totaal
-26,3
-65,6
-5,3
Variant Waaier toont de kleinste verlaging. Gesommeerd over het hele bereik is de verlaging
slechts 5,3 dB. Grafiek 11 laat zien dat de geluisterkte van variant Waaier gelijkmatiger
afloopt naarmate de afstand tot de bron groter wordt. Variant DBH toont een grote verlaging
van de geluidsterkte: 26,3 dB gesommeerd over de meetpunten. Alle meetpunten tonen deze
verlaging met uitzondering van de meetpunten op het eerste balkon (P15 en P25). Voorin de
zaal (P11 en P31) is de verlaging kleiner dan bij de andere twee varianten. De grootste
gesommeerde verlaging is te vinden bij variant Blok met 65,6 dB. Alle meetpunten tonen een
verlaging. Vooral de tweede rij meetpunten (P22 en P32) tonen een aanzienlijke verlaging ten
opzichte van de andere twee varianten.
De verlaging van de geluidsterkte is te verklaren door de extra afstand die het geluid moet
afleggen in de grotere orkestkamer. Door de extra afstand en eventuele extra reflecties is het
aankomende geluid zwakker en levert het een kleinere bedrage aan de geluidsterkte. Vooral
bij de eerste rij is goed te zien. Hier is de extra afstand dat reflecterend geluid maakt relatief
het grootst. Wanneer het geluid snel de zaal in wordt geleid door de schuine wanden van
variant Waaier, wordt de afstand dat het reflecterend geluid maakt kleiner en levert dit een
hoger resultaat op voor de geluisterkte. De rechte wanden van variant Blok zorgen er juist
voor dat geluid langer blijft hangen in de orkestkamer voordat het richting de zaal wordt
geleid. Een lagere geluidsterkte verdeeld over de hele zaal is hiervan het resultaat.
61
H 6 Resultaten van het onderzoek
Geluidsterkte
VariantBlok
VariantWaaier
Geluidsterkte (dB)
8
VariantDBH
6
VariantHuidig
Vegelijking (3.5)
4
2
0
11
31
22
10 11
32
12 13
14 15
16 17
23
18 19
13
20 21
22 23
24 25
25 15
26 27
28 29
30
17
37
31 32
33 34
35 36
Grafiek 11, Geluidsterkte; Afstand tot de bron 1000 Hz
6.2.4 De clarity (C-80)
De clarity bij variant Huidig is hoger dan de eerste schatting van -1,2 dB. De drie varianten
tonen allemaal een verlaging van clarity ten opzichte van variant Huidig. Tabel 11 toont de
verschillen tussen variant Huidig en de andere varianten. Per meetpunt zijn de verschillen van
de verschillende frequenties opnieuw bij elkaar op geteld, om zo een indruk van de totaalscore
per variant te verkrijgen.
Tabel 11, Gesommeerd verschil C-80 in dB ten opzichte van variant Huidig
P11
P13
P15
P17
P22
P23
P25
P31
Variant DBH
-11,6 -17,4 -8,7
-11,9 -11,6 -13,8 -4,5
-14,2
Variant Blok
-10,2 -9,2
0,9
-1,2
-20,3 -16,0 0,7
-13,7
Variant Waaier -6,0
-4,9
0,3
-0,8
-9,6
-4,1
-2,4
-7,6
P32
-7,2
-7,6
4,1
P37
0,3
3,3
-2,2
Totaal
-100,6
-73,3
-33,2
Variant Waaier toon de kleinste gesommeerde verlaging met 33,2 dB. De verlaging bevindt
zich vooral in de zaal, op de balkons is een kleinere verlaging aanwezig. Opvallend is dat
meetpunt 32 een verhoging toont. Dit punt blijkt precies in een lokale verstoring te liggen
(Figuur 44).
62
6.2 Resultaten van de hele zaal
C-80 [dB] 1 kHz (smoothed)
D-50
4
3
2
1
A0
0
-1
-2
Punt 32
-3
Figuur 44, C-80
C-80 [dB] 1 kHz (smoothed)
D-50
4
Variant Blok geeft een totale verlaging van 73,3 dB ten opzichte van variant Huidig. Ook hier
is de verlaging te vinden beneden in de zaal. Op de balkons is zelfs een lichte verhoging te
vinden (P15, P25, P37). Variant DBH toont de grootste gesommeerde verlaging met 100,6 dB.
Met uitzondering van meetpunt 37 tonen alle punten een verlaging. Meetpunt 37 toon juist
een kleine verhoging van 0,3 dB. Grafiek 12 toont de spreiding van clarity. Variant DBH
heeft de laagste gemiddelde clarity. Echter de spreiding is groter dan die van variant Blok en
Waaier. Wordt er naar de verdeling van de hele zaal gekeken dan blijkt dat slechts een klein
gedeelte van het publiek deze uiterste waarden krijgen.
3
2
1
5
4
Huidig
DBH
BLOK
gem. C-80
3
C-80 (dB)
Waaier
2
0
-1
-2
1
0
-3
-1
-2
-3
125
250
500
1000
2000
4000
125
250
500
1000
2000
4000
125
250
500
1000
2000
4000
125
250
500
1000
2000
4000
-4
Frequentie (Hz)
Grafiek 12, Spreiding C-80 verdeeld over de octaafbanden
63
7
Conclusies en aanbevelingen
In dit hoofdstuk wordt na een analyse per variant antwoord gegeven op de vraag of het
gunstiger is om het volume in de toneeltoren te gebruiken voor de ontwikkeling van de
akoestiek in plaats van extra volume te creëren in de zaal door het plafond te verhogen.
Daarnaast wordt er aandacht besteed aan het bouwtechnische aspect en wordt een aantal
aanbevelingen gegeven.
7.1
Analyse
In deze analyse worden de resultaten per variant bekeken.
Variant DBH
Variant DBH toont voor de verschillende parameters een positief resultaat. De nagalmtijd en
EDT zijn groter dan variant Huidig en de geluidsterkte en C-80 tonen een verlaging. De
nagalmtijd toont een gelijkmatige verhoging verdeeld over de frequenties. Ook is de
verhoging gelijk verdeeld over de zaal, alleen bovenin op het 2e balkon is de verhoging
minder groot. Bij de EDT is de verhoging minder gelijk verdeeld over de frequenties. Ook
zijn de waarden voor de EDT niet gelijk verdeeld over de zaal. Midden in de zaal is slechts
een kleine verhoging merkbaar. De geluidsterkte toont vooral een verlaging voorin de zaal.
De plaatsen op het eerste balkon krijgen te maken met een lichte verhoging. Door de grote
verlaging voorin is de geluidsterkte gelijkmatiger verdeeld over de zaal en loopt deze af
richting achterkant van de zaal. De C-80 toont ook een verlaging. Voor de meetpunten (P25
en P37), waar slechts een kleine verlaging is waar te nemen, blijkt dat daar variant Huidig zelf
al een lage waarde heeft. Echter bij variant DBH slaat de verlaging soms een beetje door
(P13). Hierdoor is de spreiding van de resultaten groter dan bij variant Huidig.
Variant Blok
De resultaten van deze variant tonen grote verschillen met variant Huidig. Vooral de
nagalmtijd toont een grote verhoging. Dit komt door het eerder besproken gebrek aan diffusie
in de orkestkamer. De invloed van dit probleem wordt kleiner naarmate men verder in de zaal
komt. De verhoging van de EDT is minder uitgesproken dan die bij de nagalmtijd maar is in
deze variant nog wel de grootste van de drie varianten. Het probleem met de diffusie is
minder zichtbaar. De spreiding van de resultaten is groot.
De geluidsterkte toont ook een grote verlaging ten opzichte van variant Huidig. Waar de
andere twee varianten alleen een significante verlaging voorin de zaal tonen, gaat dit bij
variant Blok door tot dieper in de zaal. Alleen de meetpunten op het 2e balkon tonen een
vergelijkbare verlaging als de andere twee varianten. De C-80 toont ook een verlaging. Deze
is echter minder groot dan de verlaging van variant DBH. De meetpunten op het 1 e balkon
tonen een kleine verhoging. De resultaten tonen wel een kleinere spreiding.
Variant Waaier
Variant Waaier toont geen verhoging ten opzichte van variant Huidig. De resultaten
schommelen dicht om die van variant Huidig heen. Bij de EDT tonen de resultaten een
verlaging, dit is voornamelijk door de resultaten midden in de zaal (P13, P15, P25). Voor in
de zaal tonen de meetpunten een verhoging. De spreiding van de resultaten is wel zeer klein.
De geluidsterkte toont slechts voor in de zaal en op het 2e balkon een verlaging van de
resultaten. Echter midden in de zaal en op het 1e balkon toont de geluidsterkte juist een
verhoging. De C-80 toont een verlaging ten opzichte van variant Huidig.
65
H 7 Conclusies en aanbevelingen
7.2
Conclusie
Uit de resultaten valt op te maken dat de hypothese zoals gesteld in het begin van dit
onderzoek wordt bevestigd:
Voor de ontwikkeling van de akoestiek kan, in plaats van extra ruimte te creëren in de
zaal, het volume in de toneeltoren gebruikt worden om de akoestische kwaliteit in de
zaal te verbeteren.
Er moet, zo blijkt uit het onderzoek, hierbij wel rekening gehouden worden met de vorm van
deze ruimte op het podium: hoewel variant DBH en variant Blok verbeteringen tonen bij alle
onderzochte parameters, toont variant Blok de grootste verbetering. Variant waaier toont
weinig of geen verbetering.
Variant Blok levert een grote verbetering. Deze verbetering is zo groot dat hij hinderlijk wordt
en is te danken aan de afwezigheid van diffusie in de orkestkamer. Bij een orkestkamer met
diffusie daalt de nagalmtijd tot een aangenamer niveau. Bij variant DBH treed voldoende
verbetering op en ligt de nagalmtijd rond de 2 seconden. Variant Waaier toont geen
verbetering.
Bij de early decay time is de verbetering van variant Blok weliswaar het grootst maar de
resultaten tonen een grote spreiding. Variant DBH toont een kleinere verbetering maar ook
een kleinere spreiding van de resultaten. Variant Waaier toont de kleinste spreiding, maar
geen verbetering van de EDT en de nagalmtijd.
Bij de geluidsterkte treedt een verlaging op bij variant DBH en variant Blok. Ook hier toont
variant Blok de grootste verlaging. Variant Waaier toont een lichte verhoging. De resultaten
van de meetpunten voorin de zaal leveren de grootste bijdrage aan de verlaging. Deze
verlaging geldt tevens voor variant Waaier. Doordat een theaterzaal kleiner is dan een
concertzaal levert de verlaging een verbetering van de kwaliteit van de akoestiek. Een
voltallig symfonieorkest heeft minder moeite om een theaterzaal te vullen met geluid en heeft
de bijdrage van de geluidsterkte minder nodig dan in een concertzaal.
De clarity toont bij variant DBH de grootste verlaging ten opzichte van variant Huidig. Bij
variant Blok treedt ook een grote verlaging op en bij variant Waaier slechts een bescheiden
verlaging. Echter het nadeel is dat de resultaten van variant DBH veel meer verspreid zijn dan
de resultaten van de varianten Blok en Waaier.
Variant Blok heeft de voorkeur. Er moet echter rekening gehouden worden met de volgende
aandachtspunten: als er te weinig diffusie in de orkestkamer aanwezig is, wordt de nagalmtijd
te lang en bestaat risico op storende flutter-echo’s tussen de parallelle vlakken rond het
podium. Verder is de parameter “Ease of Ensemble” in dit onderzoek buiten beschouwing
gelaten. Mogelijk zal de beleving voor musici door de grotere orkestkamer anders zijn dan in
de oorspronkelijke vorm. Hoewel op basis van de ‘schoenendoos-vorm’ van enkele bekende
concertzalen verwacht wordt dat dit door de musici niet als hinderlijk zal worden beleefd,
wordt nader onderzoek aanbevolen.
Verder geldt dat niet de hele toneeltoren kan worden gebruikt. Een orkestkamer blijft altijd
nodig om de vorm van het volume boven het podium te bepalen. Deze orkestkamer zal, in de
oplossing zoals voorgesteld door dit onderzoek, echter wel beduidend groter zijn dan tot nu
66
7.3 Bouwtechnische overwegingen voor een grotere orkestkamer
toe gebruikelijk was. In de volgende paragraaf wordt nader ingegaan op enkele
bouwtechnische overwegingen hierbij.
Voor een dramavoorstelling heeft de verplaatsing van het volume vanuit de zaal naar het
podium geen negatieve invloed. Door de toneelstoffering is de ruimte achter het proscenium
geen onderdeel van het akoestisch volume. Voor dramavoorstellingen is een kleinere zaal
wenselijk. De grotere prosceniumopening moet dus alleen akoestisch open zijn voor een
concert, wat dus vraagt om een opening die van afmeting varieert afhankelijk van het type
voorstelling. Dit is in huidige theaters niet gebruikelijk De opening kan echter eenvoudig
kleiner worden gemaakt met beweegbare panelen; zelfs de manteau kan er desgewenst voor
gebruikt worden. In de volgende paragraaf worden ingegaan op enkele bouwtechnische
overwegingen.
Kort samengevat kan -onder voorwaarden- de ruimte van de toneeltoren effectief gebruikt
worden voor de ontwikkeling van de akoestiek. Het is niet nodig om extra ruimte te creëren in
de zaal.
7.3
Bouwtechnische overwegingen voor een grotere orkestkamer
In de huidige situatie is de orkestkamer een aparte constructie die geplaatst is op het podium.
De orkestkamer bestaat uit losse verplaatsbare elementen die opgeruimd kunnen worden
wanneer deze niet in gebruik zijn. De wandelementen zijn inklapbaar en kunnen compact
opgeslagen worden. Deze staan vaak in een hoekje van het zijtoneel opgeslagen. De
plafondelementen worden vaak langs de achtergevel opgehangen wanneer deze niet gebruikt
worden. Tijdens het gebruik worden de plafondelementen aan de trekken opgehangen en
opgetakeld. Vervolgens worden de wandelementen op het podium geplaatst. De
wandelementen hebben allemaal dezelfde hoogte en de plafondelementen hangen ertussen.
Een voorbeeld is te vinden in Bijlage B 8 Technische tekeningen.
Voor het ontwerp van een grotere orkestkamer komen we een aantal obstakels tegen. De
prosceniumopening is vaak te klein. Als er achter de opening een grote orkestkamer wordt
geplaatst dan ontstaat het probleem van een gekoppelde ruimte. Een ander probleem is dat de
toneeltoren vaak niet even breed en diep is als de vloer van het podium. Daarnaast bevinden
zich boven het toneel allerlei theatertechnische voorzieningen waar rekening met gehouden
moet worden. Zo kunnen de zijbruggen de uitbreiding van de orkestkamer in de hoogte of
breedte beperken en kunnen voorzieningen voor de portaalbrug in het zicht komen wanneer
de lijst verwijderd wordt.
Wanneer in een nieuw theater naast drama ook symfonische voorstellingen mogelijk moeten
zijn, moet hier rekening mee gehouden worden tijdens het ontwerpproces. Er zal een grotere
orkestkamer geplaatst moeten kunnen worden. Om dit grotere volume te kunnen gebruiken
zonder dat dit een gekoppelde ruimte vormt moet de toneelopening zo groot mogelijk zijn. De
opening moet even breed en hoog als de zaal zijn. De wanden en plafond van de orkestkamer
kunnen dan direct aansluiten op de wanden en plafond van de zaal. De Lawei in Drachten en
het Theater aan het Vrijthof in Maastricht zijn enkele voorbeelden van theaters met een grote
toneelopening (Peutz bv). De lijst van het theater zal voor een symfonisch concert moeten
kunnen verdwijnen. Voor andere voorstellingen moet de lijst echter wel aanwezig zijn.
Achter het toneel zijn ook aanpassingen nodig. Om maximaal van de breedte en hoogte
gebruik te kunnen maken moet de vrije hoogte van het zijtoneel en de hoogte van de
zijbruggen hoger zijn dan het plafond van de zaal. Hierdoor kunnen de plafondelementen van
67
H 7 Conclusies en aanbevelingen
de orkestkamer onder deze zijbruggen hangen. Een andere mogelijkheid is de zijbruggen
verwijderbaar of opklapbaar te maken. De smallere toneeltoren moet pas beginnen boven het
plafond van de zaal. De toneeltoren moet als het ware als een doos op het dak van het theater
gebouwd worden. Hierdoor kan de volledige breedte en diepte van het podium benut worden.
De nieuwe grotere orkestkamer neemt meer
ruimte in. Ook wanneer deze opgeslagen is.
De ruimte die een opgeslagen orkestkamer
in beslag neemt kan groot zijn. Er zijn
verschillende alternatieve oplossingen om
de ruimte van de opslag te beperken. Om
zoveel mogelijk van de diepte gebruikt te
kunnen maken, kan de achterwand van het
podium tevens als achterwand van de
orkestkamer dienen. Uiteraard moet er dan Figuur 45, Zijwanden Muziekgebouw aan 't IJ
wel rekening gehouden worden met de functioneren ook als poten van de afstopping
afwerking en bescherming. In het Muziekgebouw aan ’t IJ hebben de zijwanden van het
podium een dubbele functie (Figuur 45). Ze kunnen ook gebruikt worden als poten van de
afstopping (zie plattegrond in B 8). Om tijdens een dramavoorstelling de zaalopening te
verkleinen, kunnen de zijwanden gebruikt worden. Ditzelfde is mogelijk voor een deel van de
plafondelementen. Deze kunnen ook als afscheiding boven de zaalopening dienen (Punt 3 in
de langsdoorsnede in B 8). Wanneer de verschillende elementen een dubbele functie krijgen
moet er extra rekening gehouden worden met de afwerking.
In de Bass Performance Hall in Fort Worth (VS) wordt de hele toneeltoren volledig afgesloten
door een scharnierende constructie die langs de achterwand hangt wanneer deze niet gebruikt
wordt (Punt 1 in de langsdoorsnede in B 8). Achter deze constructie kan de achterwand veilig
opgeborgen worden. In de constructie zijn klankkaatsers verwerkt welke individueel ingesteld
kunnen worden.
7.4
Aanbevelingen voor verder onderzoek
In dit onderzoek is alleen gebruik gemaakt van de toneeltoren. Een optimalisatie is niet
gerealiseerd. Dit is voor ieder ontwerp apart nodig en zal ook bij dit zaalontwerp nodig zijn.
Echter absorptie, klankkaatsers en diffusors zullen op andere locaties dan de gebruikelijke
plekken in de zaal geplaatst moeten worden. Het is mogelijk dat deze locaties al in gebruik
zijn voor andere theatergerichte doeleinden.
De grotere toneelopening brengt mogelijk bouwtechnische problemen met zich mee. Deze
problemen zijn nog niet onderzocht. Verder is het zijtoneel ‘zichtbaar’ vanuit de zaal,
eventueel geluid vanaf het zijtoneel wordt mogelijk hoorbaar in de zaal. Voor
dramavoorstellingen kan dit geluid hinder opleveren.
Tenslotte is geen onderzoek gedaan naar het geluid op het podium en de beleving van dit
geluid door de musici. Aanbevolen wordt ook dit aspect nader te onderzoeken.
68
Literatuur
Appleton, Ian. 2008. Buildings for the performing arts. 2008.
Barron, M. 1993. Auditorium acoustics and architectural design. 1993.
Beranek, Leo. 1996. Concert and opera halls: How they sound. 1996.
Cavanaugh, William J. en Wilkes, Joseph A. 1999. Architectural acoustics princples and
practice. 1999.
Cervone, Richard P, et al. 1990. The subjective and objective evaluation of three rooms for
music listening. Journal Acoustical Society of Amerika, Suplement 1, 88. 120 th JASA
meeting, San Diego: (1990), session 9aa3, 1990.
Cremer, Lothar and Müller, Helmut A. 1982. Principles and Applications of Room
Acoustics, Volume I. Barking : Applied Science Publishers, 1982. ISBN 0-853334-113-3.
De Haan, Hilde. 2007. De Spiegel; Toonbeeld van Theaterbouw. Amsterdam : Architectura
& Natura Pers, 2007. 978 90 7686 352 8.
FDA. Fisher Dachs Associates - Project -California Institute of the Arts. fda-online. [Online]
Fisher
Dachs
Associates.
[Citaat
van:
10
08
2013.]
http://fdaonline.com/project_detail.php?id=28.
Gade. 2007. Springer handbook of acoustics. Springer handbook of acoustics. 2007, 9.
Inis. 2009. Wat is musical? | Muziek en Film : Theater. Infonu.nl. [Online] Infonu.nl, 03 05
2009. [Citaat van: 01 10 2013.] http://muziek-en-film.infonu.nl/theater/35661-wat-ismusical.html.
Jaffe, J. Christopher. 2010. The Acoustics of Performance Halls. 1e editie. New York :
W.W. Norton & Company, 2010. ISBN 978-0-393-73255-9.
Jordan. 1980. Acoustical design of Concert halls and Theatres. Barkin : Applied Science
Publishers, 1980. ISBN 0-85334-853-7.
Kuttruff, Heinrich. 2009. Room Acoustics. 5e. Abingdon : Spon Press, 2009. ISBN 978-0415-48021-5.
Martin, H. J. en Hak, C. C.J.M. 1999. Zaalakoestiek. Eindhoven : sn, 1999.
Nijs, Lau. B.12.1 (Theorie deel 13) De nagalmtijd in een rechthoekige ruimte.
Ruimteakoestiek voor architecten en voor hen die dat willen worden, door Lau Nijs, Faculteit
Bouwkunde, TUDelft. [Online] Technische Universiteit Delft - Faculteit Bouwkunde.
http://bk.nijsnet.com.
Peutz bv. Acoustics by Peutz; Theatres and Concert Halls. Rijskwijk : Den Haag offset. 97890-811189-1-0.
Prinssen, W.C.J.M. en Megens, J.M.P.H.M. 2008. Luxor Theater - vooronderzoek
concertakoestiek. Uden : Scena, 2008. K111SC0699.R01.1-JM-sd.
Relationship between room shape and acoustics of rectangular concert halls. Klosak, A.K.
en Gade, A.C. 2008. 2008, Acoustical society of America, Vol. 123 Issue 5, pp. 3199-3199.
Rossing , Thomas D., Moore, F. Richard en Wheeler, Paul A. 2002. The Science of sound.
3rd ed. San Francisco : Addison Wesley, 2002.
Skålevik, Magne. 2010. Reverberation Time – the mother of all room acoustical parameters.
Bergen, Norway : sn, 2010.
The young Architect's Guide to Room Acoustics. Nijs, L en de Vries, D. 2005. 2, Delft : sn,
2005, Acoustical Science and Technology, Vol. 26, pp. 229-232.
Theaterland, Nederland. Theaterles. Theaterland. [Online] Nederland theaterland. [Citaat
van: 10 08 2013.] http://www.theaterland.nl/main.asp?path=dbdtsim3artjnrqgi.
69
Bijlagen
B1
BEZOEK AAN HET NIEUWE LUXOR THEATER IN ROTTERDAM ................................................................ 73
B2
KEUZE MEETPUNTEN IN DE ZAAL .......................................................................................................... 75
B3
CONTROLE VAN HET MODEL ................................................................................................................. 79
B4
INVOERBESTAND CATT-ACOUSTIC ........................................................................................................ 85
B5
RESULTATEN CATT ACOUSTIC ................................................................................................................ 99
B6
VERWERKTE RESULTATEN ................................................................................................................... 113
B7
PULSRESPONSIE DIAGRAMMEN .......................................................................................................... 139
B8
TECHNISCHE TEKENINGEN ................................................................................................................... 155
B 1 Bezoek aan het Nieuwe Luxor Theater in Rotterdam
Op donderdag 25 augustus ben ik op bezoek geweest in het Nieuwe Luxor Theater in
Rotterdam. Doel van het bezoek was om een indruk te krijgen van de zaal en informatie te
verkrijgen over bepaalde maatvoeringen.
Er kan veel informatie uit de bouwtekeningen gehaald worden. Er zijn echter nog enkele
gegevens onduidelijk. Een bezoek aan het theater zelf kan uitkomst bieden. Tevens was ik
zelf nog niet in het Nieuwe Luxor Theater geweest. Het leek mij nuttig om de zaal te
bezichtigen.
Vragen vooraf
Er waren enkele kwesties waar ik graag antwoord op wilde hebben. Voornamelijk gaan de
vragen over ontbrekende of onduidelijke gegevens uit de bouwtekeningen. Daarnaast wilde ik
ook weten of het mogelijk was om in de zaal te kunnen meten met de orkestkamer op het
toneel. En hoeveel geluid er vanaf het zijtoneel kan komen. Enkele vragen:







Zijn de loges zo ontworpen dat ze akoestisch nut hebben?
Is de beweegbare wand aanwezig en hoe wordt hij gebruikt? Op de technische
tekeningen zag ik zo iets staan.
Hoe hoog zijn de klank kaatsers?
Waar zitten precies de akoestische gordijnen?
Wat zijn de maten van de orkestkamer?
Is er geluidsoverlast van het zijtoneel?
Zijn metingen met de orkestkamer mogelijk?
Verslag van de dag
Mijn eerste contact per email (22 augustus) was met Bas Colombijn. Hij is één van de
toneelmeesters van het Nieuwe Luxor. Ik heb een afspraak gemaakt om op donderdag 25
augustus om 12.00 uur langs te komen.
Bij ontvangst zijn we direct naar het toneel gegaan. Mijn eerste indruk was dat er veel
meer ruimte boven en naast het toneel aanwezig was dan ik had verwacht. Het is inderdaad
zonde om deze ruimte niet te kunnen benutten. Er waren geen decorstukken aanwezig, het
was helemaal leeg. Ze waren bezig met onderhoud van de zaal.
Op het toneel werd ik voorgesteld aan de geluidtechnicus welke mij rond zou kunnen
leiden en waar ik mijn vragen aan zou kunnen stellen. Na een korte uitleg van wat ik van plan
was en wat ik graag wilde weten, liepen we de zaal rond om enkele zaken wat beter te
bekijken. Duidelijk was dat de geluidstechnicus veel praktische kennis had met betrekking tot
akoestiek van de zaal. Veel gaat op gevoel Praktijk en theorie komen niet altijd overeen. Hij
wist dus ook niet precies wat de precieze maten van alles waren maar wel wat de effecten
waren voor het geluid bij bepaalde veranderingen. Een voorbeeld waar hij over vertelde was
dat de balkonrand een hinderlijke nagalm van achteren gaf. Veel voorbeelden gingen over
versterkt geluid.
Bij navraag over de orkestkamer blijkt dat het een dag tijd kost om deze te plaatsen.
Om deze zomaar voor een onderzoek te plaatsen zou niet zo eenvoudig gaan. Hij was wel
geïnteresseerd waarom ik graag die gegevens wilde hebben. Op de vraag of er al
meetgegevens van de Orkestkamer bekend waren, was het antwoord ook negatief. De
orkestkamer zelf is door een Duits bedrijf geplaatst. Hiervoor zijn eerst in de zaal metingen
73
Bijlagen
gedaan om te bepalen hoe groot deze moet worden. Om het proscenium akoestisch groter te
maken leek hem geen goed idee. Geluid van het zijtoneel zou dan eenvoudig de zaal kunnen
bereiken.
Hierna heb ik nog zelfstandig rond gekeken in de zaal. Ik wilde graag zien welke
materialen gebruikt waren. En hoe bepaalde dingen geconstrueerd zijn. Daarnaast heb ik nog
enkele foto’s gemaakt.
Conclusie
Tijdens deze excursie heb ik veel geleerd. Met alle informatie kan ik het model bijwerken
zodat het beter de werkelijkheid benaderd. Hieronder volgend een overzicht van wat ik te
weten ben gekomen.








74
De loges hebben geen speciale vorm om het geluid een bepaalde richting in te kaatsen.
De beweegbare wand is niet aanwezig. Er zit een gekromde wand in beide hoeken,
waarschijnlijk om het geluid uit de orkestbak de zaal in te kaatsen.
Het achterste (derde) element van de beweegbare klankkaatsers heb ik niet gezien.
De klankkaatsers hebben slechts twee standen: hoog en laag, precieze maten zijn niet
bekend. Echter de lage stand is even hoog als de loopbrug.
Naast de gordijnen boven de loopbrug hangen er ook gordijnen langs de muur boven
het proscenium.
De vaste klankkaatsers zijn minder krom dan gedacht.
De orkestkamer loopt taps toe en de achterwand staat op 13.60 meter van de koperen
kees
Slechts een klein deel van de zijwanden bestaat uit diffusers.
B 2 Keuze meetpunten in de zaal
Om een beter beeld te krijgen hoe het geluid zich over deze zaal verdeelt, worden de
parameters van verschillende meetpunten uit de zaal vergeleken. Om het overzichtelijk te
houden worden tien meetpunten gebruikt. Deze meetpunten zijn gekozen uit een grotere groep
meetpunten welke ieder berekend zijn met CATT-Acoustic. De groep meetpunten bestaan uit
drie rijen van ieder zeven meetpunten. Rij 1 ligt door het midden van de zaal en rij 2 en 3
delen de halve zaal op in drie gelijke stukken. Punt 1 tot en met 4 bevinden zich boven het
publiek in de zaal, punt 5 en 6 bevinden zich op het eerste balkon en punt 7 bevind zich op het
tweede balkon. Tabel 13 en figuur 46 geven een overzicht van de locatie van de verschillende
meetpunten. De meetpunten zijn 60 centimeter boven het publiekvlak gesitueerd.
Tabel 12, locatie bron
Bron x
y
A0
1
-1,50
z
1,70
Tabel 13, Coördinaten van de meetpunten
punt x
y
z
x
y
z
x
y
z
11
0
2,77
0,90
21
2,95
2,57
0,90
31
5,85
1,96
0,90
12
0
8,63
1,47
22
3,76
8,37
1,47
32
7,45
7,59
1,47
13
0
15,30
2,31
23
4,68
14,98
2,31
33
9,27
14,01
2,31
14
0
20,85
3,67
24
5,45
20,47
3,67
34
10,79
19,35
3,67
15
0
20,00
8,12
25
5,33
19,63
8,12
35
10,56
18,53
8,12
16
0
24,00
9,99
26
5,88
23,59
9,99
36
11,65
22,38
9,99
17
0
24,60
14,39
27
5,96
24,19
14,39
37
11,81
22,96
14,39
17
27
37
16
26
36
15
25
35
14
24
34
13
23
12
01
22
11
21
A0 33
32
31
Figuur 46, locaties meetpunten gezien vanaf het podium
75
Bijlagen
Uit deze 21 punten zijn de 10 meetpunten gekozen. De keuze van de tien meetpunten is
gebaseerd op de nauwkeurigheid van de nagalmtijd die een meetpunt heeft. De T-30 wordt
gebruikt voor de nagalmtijd. Het model dat gebruikt wordt voor de bepaling van de
meetpunten is het operamodel. Deze wordt namelijk als basis voor het onderzoek gebruikt.
Het model is 10 keer doorgerekend. De resultaten geven een spreiding van de berekende
nagalmtijden.
Van ieder punt wordt per frequentie de spreiding van de nagalmtijd bepaald. De spreiding
staat in tabel 14. Per frequentie krijgt ieder punt een score. De score ligt tussen 1 voor het
punt met het grootste spreiding en 0 voor het punt met de kleinste spreiding. De scores van de
verschillende frequenties wordt bij elkaar opgeteld en de 10 laagste worden gebruikt. De
scores staan in tabel 15.
Tabel 14, Spreiding nagalmtijd per frequentie (in seconden)
Punt
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1 kHz
2 kHz
4 kHz
11
0,12
0,16
0,18
0,19
0,18
0,17
12
0,06
0,25
0,24
0,35
0,29
0,11
13
0,07
0,08
0,42
0,35
0,37
0,22
14
0,09
0,17
0,50
0,50
0,32
0,46
15
0,06
0,22
0,39
0,36
0,21
0,22
16
0,10
0,23
0,22
0,52
0,58
0,30
17
0,12
0,10
0,28
0,23
0,39
0,28
21
0,10
0,13
0,24
0,22
0,25
0,14
22
0,09
0,25
0,27
0,29
0,16
0,25
23
0,10
0,16
0,30
0,39
0,45
0,25
24
0,09
0,29
0,34
0,45
0,35
0,46
25
0,08
0,20
0,29
0,21
0,31
0,26
26
0,15
0,27
0,54
0,54
0,57
0,35
27
0,16
0,23
0,19
0,42
0,55
0,15
31
0,09
0,16
0,14
0,27
0,23
0,33
32
0,10
0,25
0,24
0,31
0,27
0,18
33
0,17
0,19
0,22
0,38
0,28
0,38
34
0,10
0,31
0,86
0,80
0,54
0,46
35
0,10
0,22
0,27
0,36
0,40
0,26
36
0,18
0,26
0,44
0,54
0,36
0,34
37
0,11
0,10
0,42
0,19
0,39
0,17
76
B 2 Keuze meetpunten in de zaal
Tabel 15, Scorelijst spreiding
Punt
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1 kHz
2 kHz
4 kHz
Totaal
11
0,50
0,35
0,06
0,00
0,05
0,17
1,12
12
0,00
0,74
0,14
0,26
0,31
0,00
1,45
13
0,08
0,00
0,39
0,26
0,50
0,31
1,55
14
0,25
0,39
0,50
0,51
0,38
1,00
3,03
15
0,00
0,61
0,35
0,28
0,12
0,31
1,67
16
0,33
0,65
0,11
0,54
1,00
0,54
3,18
17
0,50
0,09
0,19
0,07
0,55
0,49
1,88
21
0,33
0,22
0,14
0,05
0,21
0,09
1,04
22
0,25
0,74
0,18
0,16
0,00
0,40
1,73
23
0,33
0,35
0,22
0,33
0,69
0,40
2,32
24
0,25
0,91
0,28
0,43
0,45
1,00
3,32
25
0,17
0,52
0,21
0,03
0,36
0,43
1,72
26
0,75
0,83
0,56
0,57
0,98
0,69
4,37
27
0,83
0,65
0,07
0,38
0,93
0,11
2,97
31
0,25
0,35
0,00
0,13
0,17
0,63
1,52
32
0,33
0,74
0,14
0,20
0,26
0,20
1,87
33
0,92
0,48
0,11
0,31
0,29
0,77
2,87
34
0,33
1,00
1,00
1,00
0,90
1,00
5,24
35
0,33
0,61
0,18
0,28
0,57
0,43
2,40
36
1,00
0,78
0,42
0,57
0,48
0,66
3,91
37
0,42
0,09
0,39
0,00
0,55
0,17
1,61
De volgende 10 meetpunten hebben de kleinste spreiding: 21, 11, 12, 31, 13, 37, 15, 25, 22,
32. In deze rij zijn de voorste meetpunten oververtegenwoordigd met 11, 12, 13, 21, 22, 31,
32 en 23. Daarom zijn punt 12 en punt 21 vervangen voor de volgende meetpunten met de
laagste spreiding: punt 17 en punt 23. De 10 meetpunten zijn nu uniformer verdeeld over de
zaal.
De tien meetpunten voor het onderzoek zijn:










11
13
15
17
22
23
25
31
32
37
77
B 3 Controle van het model
Om te controleren of het model de werkelijkheid benadert, worden de resultaten vergeleken
met waarden van metingen uit de zaal zelf. De waarden komen uit het Rapport Luxor Theater
– vooronderzoek concertakoestiek (Prinssen, et al., 2008) aangeleverd door Scena. In het
rapport worden een vijftal verschillende parameters berekend in twee verschillende
theateropstellingen. De parameters zijn: de nagalmtijd, de geluidsterkte (strength), de clarity
(C-80), de laterale reflecties en de support. Niet iedere parameter is belangrijk voor het
onderzoek,daarom worden niet alle parameters gebruikt voor de controle van het model. De
twee gebruikte theateropstellingen zijn de dramaopstelling en operaopstelling.
Het model stelt de theateropstelling voor. Dit betekent dat er geen orkestkamer op het toneel
geplaatst is. Er wordt uit gegaan van een volledige stoelcapaciteit. De orkestbak wordt niet
gebruikt in het model. Ook de loges en regiekamer blijven in het model buiten beschouwing.
Het proscenium is gemodelleerd als ‘zwart gat’. Hierdoor blijft het toneel en de ruimten
eromheen buiten de berekening. Dit voorkomt hinderlijke nagalmeffecten en bespaart
rekentijd.
2
2
2
1
1
17
3
17
3
1
1
16
16
15
15
14
13
A0
11
12
Figuur 47, Dramaopstelling
14
13
A0
11
12
Figuur 48, Operaopstelling
Er zijn twee verschillende theateropstellingen. De twee theateropstellingen zijn de
dramaopstelling (Figuur 47) en de operaopstelling (Figuur 48). Het verschil tussen de twee
opstellingen is de hoeveelheid absorptie en de hoogte van het reflecterend plafond in de zaal.
De absorptie wordt gewijzigd door middel van gordijnen (2) op te hangen in de zaal. De
gordijnen hangen langs de bruggen bovenin de zaal en langs de muur boven de toneelopening.
In de zaal hangen twee rijen klankkaatsers (1). Deze klankkaatsers reflecteren en verspreiden
het naar bovengericht geluid terug de zaal in. De lankkaatsers kunnen in hoogte versteld
worden. Bij de toneelopstelling hangen ze in de laagste stand en bij de operaopstelling in de
hoogste stand. Voorin de zaal hangen 5 gekromde reflectoren (3).
Voor onderzoek worden de volgende parameters gecontroleerd: de nagalmtijd, de
geluidsterkte en de clarity index. Door een lange nagalmtijd worden de individuele klanken
één geheel. De geluidsterkte geeft een indruk van de luidheid van een zaal en de early-to-late
index een maat hoe afzonderlijke geluiden op zichzelf staan in tegenstelling tot dat de
geluiden gemaskeerd worden door de galm van hun voorgangers.
De support en de lateral energy fraction worden niet gecontroleerd. Het onderzoek legt de
nadruk op de akoestiek in de zaal en niet de akoestiek op het podium. Daarnaast is door de
orkestkamer de akoestiek op het podium anders dan in de dramaopstelling. De support is
79
Bijlagen
daarom niet van belang voor dit onderzoek. De lateral energy fraction is afhankelijk van de
locatie in de zaal. Deze is moeilijk te vergelijken wanneer de locaties in de zaal niet bekend
zijn.
Om de resultaten te kunnen beoordelen en vast te stellen Tabel 16, Just notable difference
of de waarden voor het onderzoek nauwkeurig genoeg Nagalmtijd (T)
10%
zijn, moet er een acceptabele afwijking vastgesteld Geluidsterkte (G)
1dB
worden. Een goed uitgangspunt is de just notable Clarity (C80)
1dB
difference (JND). Dit is het kleinste merkbare verschil
tussen twee waarnemingen. Voor de nagalmtijd bijvoorbeeld betekent dit hoe lang de nagalm
extra moet duren voordat iemand het herkent als een langere nagalmtijd. De JND van de te
vergelijken parameters staan in tabel 16 (Martin, et al., 1999).
Om de vraag of de JND een goede voorwaarde is om het model aan te toetsen te
beantwoorden, moet er gekeken worden naar de nauwkeurigheid van het modelleringsprogramma. Als de spreiding van de resultaten groter is dan de JND heeft toetsen van het
model aan de JND weinig waarde. Om de spreiding te bepalen is de berekening van het model
tien keer herhaald. De spreiding van de nagalmtijd in de operaopstelling staat in tabel 17 en
voor de dramaopstelling in tabel 18. De spreiding van de nagalmtijden is voor de lage
frequenties (125 en 250 Hz) kleiner dan de JND. Voor de midden en hoge frequenties is de
spreiding groter dan de JND.
De resultaten van de nagalmtijdmeting zijn op basis van T20. CATT geeft de T30 en de T15.
In de ideale situatie, wanneer het pulsresponsiediagram lineair afloopt, geven deze waarden
dezelfde waarde. In dit geval zijn de waarden niet gelijk. De gemeten T20 is nu moeilijk te
vergelijken met T15 of T30. Daarom wordt de T20 vergeleken met zowel T15 en T30. Deze
waarden geven samen als het ware en bandbreedte waartussen de waarde T20 moet vallen. De
resultaten staan in tabel 17, tabel 18, grafiek 13 en grafiek 14. Voor de operaopstelling komt
de T20 redelijk overeen met T15. Voor de dramaopstelling komt de algemene lijn van T15 en
T30 niet overeen met de gemeten waarde T20. De nagalmtijd van de lage frequenties is te
laag en voor 4000 Hz te hoog.
Tabel 17, Resultaten operaopstelling
T-30
Frequentie (Hz)
125
250
500
1000
2000
4000
T-15
125
250
500
1000
2000
4000
Min (s)
Max (s)
Spreiding (s)
1,65
1,71
0,06
1,61
1,66
0,05
1,42
1,55
0,13
1,48
1,68
0,20
1,34
1,48
0,14
1,11
1,18
0,07
1,54
1,58
0,04
1,44
1,50
0,06
1,23
1,33
0,10
1,31
1,42
0,11
1,18
1,24
0,06
0,96
1,05
0,09
Gemiddelde (s)
1,68
1,63
1,47
1,57
1,40
1,15
1,56
1,47
1,27
1,36
1,21
1,01
JND (s)
0,08
0,08
0,07
0,08
0,07
0,06
0,08
0,07
0,06
0,07
0,06
0,05
80
B 3 Controle van het model
Tabel 18, Resultaten dramaopstelling
T-30
Frequentie (Hz)
125
250
500
1000
2000
4000
T-15
125
250
500
1000
2000
4000
Min (s)
Max (s)
Spreiding (s)
1,49
1,52
0,03
1,29
1,34
0,05
1,10
1,24
0,14
1,09
1,31
0,22
1,03
1,21
0,18
0,88
1,00
0,12
1,38
1,43
0,05
1,16
1,22
0,06
1,01
1,09
0,08
0,97
1,05
0,08
0,91
1,00
0,09
0,82
0,90
0,08
Gemiddelde (s)
1,51
1,30
1,17
1,16
1,12
0,94
1,41
1,18
1,05
1,02
0,96
0,85
JND (s)
0,08
0,07
0,06
0,06
0,06
0,05
0,07
0,06
0,05
0,05
0,05
0,04
Operaopstelling
1,80
1,40
1,40
1,20
t30 (model)
t20 (meting)
t15 (model)
1,00
0,80
125
t30 (model)
t20 (meting)
t15 (model)
Tijd (s)
1,60
Tijd (s)
1,60
1,20
Dramaopstelling
1,80
1,00
0,80
250
500 1000 2000 4000
Frequentie (Hz)
Grafiek 13, Nagalmtijd Operaopstelling
Grafiek
125
14,
250
500 1000 2000 4000
Frequentie (Hz)
Nagalmtijd Dramaopstelling
Voor de andere parameters wordt gebruik gemaakt van de T-30. CATT-Acoustic berekent de
geluidsterkte en de C-80 aan de hand van de T-30 waarden. De geluidsterkte is afhankelijk
van de locatie in de zaal. Daardoor is het resultaat afhankelijk van de locatie van de
meetpunten. Dit is niet handig voor het vergelijken met waarden van andere zalen.
Geluidsterkte
Geluidsterkte
6
Strength (G)
5,5
5
4,5
4
3,5
3
2,5
125
250
Gemeten:
Berekend:
500
1000
Frequentie (Hz)
Theater
Theater
2000
4000
Opera
Opera
Grafiek 15, De geluidsterkte
De geluidsterkte kan geschat worden aan de hand van het volume en de nagalmtijd van de
zaal (3.4). Deze geluidsterkte geeft een waarde voor de gehele zaal en geeft een algemene
indruk van de zaal. Met deze waarden kunnen verschillende zalen beter met elkaar worden
vergeleken. De waarden staan in grafiek 15 en tabel 19. De berekende waarden zouden
81
Bijlagen
vergelijkbaar moeten zijn met de gemeten waarden, aangezien de absorptie is aangepast zodat
de nagalmtijd klopt. De waarden in de operaopstelling zijn gelijk. Opvallend is dat de
berekende geluidsterkte van de dramaopstelling aanzienlijk lager is dan de gemeten waarden.
Dit komt omdat er bij de meting van een kleiner zaalvolume is uitgegaan. Het gebruikte
volume staat in de laatste kolom van tabel 19. Het beweegbare plafond geeft de begrenzing
aan van het akoestisch volume. De ruimte boven het beweegbare plafond is buiten
beschouwing gelaten (Figuur 47). Het geluid dat boven het beweegbare plafond terechtkomt,
wordt als verloren beschouwd.
Tabel 19, De geluidsterkte (G) in dB
Frequentie (Hz)
125
250
500
1000
2000
4000
G500/1000
Volume (m3)
Gemeten:
Theater
Opera
(dB)
5,8
5,7
(dB)
5,4
5,5
(dB)
5
5
(dB)
5,1
5
(dB)
5
4,6
(dB)
4,4
3,5
(dB)
5
5
11000
13500
Berekend:
Theater
Opera
5,1
5,6
4,5
5,4
4,0
5,0
3,9
5,3
3,8
4,7
3,0
3,9
4,0
5,1
14796
14796
C-80
C-80 is een maat hoe afzonderlijke klanken op zichzelf staan in tegenstelling tot hoe de
klanken verloren gaan in de nagalm van vorige klanken.
80 m s

p
2
p
2
 t  dt
0
C 80  10 log 10
(B 3.1)


 t  dt
80 m s
Decibel (dB)
Hoe meer van het geluid na 80 ms bij de ontvanger aankomt hoe lager de C-80 waarde
uitkomt. De resultaten staan in tabel 20 en grafiek 16
C-80
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
-1
125
250
Gemeten:
Berekend:
Grafiek 16, C-80
82
500
1000
Frequentie (Hz)
Theater
Theater
2000
4000
Opera
Opera
B 3 Controle van het model
Tabel 20, C-80
Frequentie (Hz)
125
250
500
1000
2000
4000
Gemeten:
Theater
Opera
(dB)
-0,2
-0,9
(dB)
1,8
2
(dB)
2,8
4,4
(dB)
5,8
3,7
(dB)
5,1
3,9
(dB)
5,3
7
Berekend:
Theater
Opera
5
4,8
5,7
5
6,7
5,8
7,2
5,7
7,4
6
8,3
7,1
De berekende C-80 waarden zijn egaler dan de gemeten waarden. Bij de lage frequenties is de
berekende C-80 van de drama- en operaopstelling gelijk. Door de verlaagde klankkaatsers in
de dramaopstelling komt het geluid eerder bij het publiek aan en is de C-80 hoger bij de hoge
frequenties. Het verschil tussen de gemeten waarden is minder uniform. Dit is mogelijk te
verklaren door de absorptie in de toneeltoren.
In het model wordt de toneeltoren als een ‘zwart gat’ gemodelleerd. Het geluid dat de toren in
gaat, wordt voor het hele spectrum afgevangen. In werkelijkheid is dit niet het geval.
Aannemelijk is dat in de toneeltoren de hoge frequenties in de stoffering verloren gaan. De
lage frequenties worden niet volledig geabsorbeerd en komen later terug. Doordat er meer
laag frequent geluid terug komt, wordt de C-80 voor de lage frequenties lager.
Decibel (dB)
Een model met een eenvoudige toneeltoren met een aantal gordijnen en absorptie aan de
muren laat zien dat de C-80 bij de lage frequenties lager is en meer overeen komt met de
gemeten waarden.
C-80 met toneeltoren
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
-1
125
250
500
1000
Frequentie (Hz)
zonder toren
met toren
2000
4000
gemeten
Grafiek 17, C-80 operaopstelling met toneeltoren
De modellering van een toneeltoren als een zwart gat is niet helemaal correct als er naar de C80 gekeken wordt. De nagalmtijd en geluidsterkte komen wel goed overeen. Aangezien de
toneeltoren voor mijn onderzoek afgeschermd wordt, acht ik het model voldoende accuraat.
83
B 4 Invoerbestand CATT-Acoustic
;LUXOR.GEO
;PROJECT:LUXOR MODEL graduation research
GLOBAL hoekwaaier
= 15.8491
;in graden
GLOBAL manteau
= -1
;manteau 14 tot 18 meter (-1 tot 1 m)
GLOBAL Hoekzaag
GLOBAL Lengtezaag
GLOBAL Zaaghoogte
=5
= 2.4
= 17.9
;in graden
;In meter
;zaaghoogte
GLOBAL audih
= 1.2
;publiek hoogte
GLOBAL hoogtegordijnv
GLOBAL hoogtegordijna
= 5.6 - 4
= 4.9 - 4
;hoogte gordijn voor
;hoogte gordijn achter
GLOBAL Straalreflector
GLOBAL Hoekreflector
= 10
= 34
;info voor reflectoren
;info voor reflectoren
GLOBAL extrahoogtezaal
GLOBAL extrahoogteok
GLOBAL extradiepteok
GLOBAL extrabreedteok
=0
=0
=0
=0
;extra hoogte in zaal voor onderzoek
;extra hoge orkestkamer voor onderzoek
;extra diepe orkestkamer voor onderzoek
;extra brede orkestkamer voor onderzoek
GLOBAL OBH1
GLOBAL OBH2
GLOBAL OBH3
= -0,9
= -0.9
= -0.75
;orkestbak hoogte 1
;orkestbak hoogte 2
;orkestbak hoogte 3
max geen
max 8.9 m
max 5.3 m
max 4.67m
;afkortingen
;variabele maten voor het onderzoek
GLOBAL XHZ
= extrahoogtezaal
GLOBAL XHK
= extrahoogteok
GLOBAL XDK
= extradiepteok
GLOBAL XBK
= extrabreedteok
;overige
GLOBAL MANT
GLOBAL ZH
GLOBAL HW
= manteau
= zaaghoogte+XHZ
= hoekwaaier
GLOBAL HZ
GLOBAL LZ
= Hoekzaag
= lengtezaag
GLOBAL HCV
GLOBAL HCA
= hoogtegordijnv
= hoogtegordijna
GLOBAL HR
GLOBAL RR
= Hoekreflector
= Straalreflector
;INCLUDE bestanden die toegevoegd moeten worden
INCLUDE arcreflector
INCLUDE arcreflector2
INCLUDE moveablereflector
;NCLUDE gordijn
; af!
; af!
; af!
; af!
;materiaal eigenschappen
;ABS absname = <10 10 10 10 10 10> ;L <10 10 10 10 10 10>
ABS plaster
ABS MDF
ABS kerouwing
ABS kerzwevend
ABS plafond
ABS Beton
ABS Fineer
ABS wood
ABS carpet
ABS hole
= < 12 10 8 6 6 6 >
= < 18 15 12 9 8 7 >
= < 4 4 7 6 6 7 > {194 128 37}
= MDF
= < 18 18 22 21 45 45 >
= < 1 1 2 2 2 2 > {192 192 192}
= < 10 7 5 4 4 5 >{184 121 3}
= < 12 10 8 7 5 4 > {194 128 37}
= < 2 6 18 37 48 62 > {238 210 17}
= < 99 99 99 99 99 99 >
;wanden overig plaster1
;zaag overig wood_panel2
;zaalvloerhout
;podiumvloer
;plafondzaal
;plafond onder het balkon
;Plafond onder het balkon vibrating
ABS audience_med_oc
ABS audience_hvy_oc
= < 62 72 80 83 84 85 > L < 30 40 50 60 70 80 > {186 84 50}
= < 72 80 86 89 90 90 > L < 30 40 50 60 70 80 > {186 84 50}
85
Bijlagen
ABS audience_med_un
ABS audience_hvy_un
ABS audience_2_un
= < 54 62 68 70 68 66 > L < 30 40 50 60 70 80 > {186 84 50}
= < 70 76 81 84 84 81 > L < 30 40 50 60 70 80 > {186 84 50}
= < 50 67 85 84 82 85 > L < 30 40 50 60 70 80 > {186 84 50}
ABS QRDdiffusor
= < 23 24 35 23 20 20 > L < 1 0 40 49 62 38 >{119 141 183}
;voor apparte bestanden
ABS diffusor
ABS curtain
ABS Reflector
= < 12 10 8 7 5 4 > L < 90 90 90 90 90 90 >{114 197 180} ; beweegbare reflectoren
= < 15 45 55 92 95 95 > L < 90 90 90 90 90 90 >{107 162 68} ; Absorptie gordijn< 15 45 45
= < 20 12 8 3 3 2 > L < 30 40 50 60 70 80 > {32 223 171}; vaste reflectoren
;afkortingen of verwijzingen
ABS Absgordijn = curtain
ABS Zvh = kerouwing
ABS Zvt =carpet
ABS Pv = kerzwevend
ABS Zp = plafond
ABS Pobh = MDF
ABS Pobb = fineer
ABS Wq = qrddiffusor
ABS Wr = plaster
ABS Zr = MDF
ABS OK = MDF
ABS audience = audience_2_un
;Zaalvloerhout
;Zaalvloertapijt
;Podiumvloer
;plafondzaal
;plandonderbalkonhout
;plafondonderbalkonbeton
;wandqrd
;wandrest
;zaagrest
;OrkestKamer
MIRROR 1000 20000 exclude 15 16 ;2 3 4 5 6 7 8 9 11 13 15 16
CORNERS ;id x y z
106 0
27.5
2.75
;HULPPUNTEN waaier
999 0
-44.65
0
998 0
-18.65
0
997 0
-27.65
0
996 0
-31.65
0
986 sin(HW)*(-y(996)+y(106)) y(996)+(cos(HW)*(-y(996)+y(106))) 0; pad zaal
987 sin(HW)*(-y(997)+y(106)) y(997)+(cos(HW)*(-y(997)+y(106))) 0; pad orkestbak
989 sin(HW)*(-y(999)+y(106)) y(999)+(cos(HW)*(-y(999)+y(106))) 0; wand
976 x(986) y(986) 10
977 x(987) y(987) 10
979 x(989) y(989) 10
;podium/toneeltoren
; Podiumvloer
10
0
;2 0
-21
;3 14.5
-21
;4 14.5
0
0
0
0
0
; toneeltoren dak
;5 0
0
;6 0
-21
;7 14.5
-21
;8 14.5
0
31
31
31
31
;podiumrechts
;9 17
0
;10 17
-21
;11 17
-21
;12 17
0
;13 14.5 0
;14 14.5 -21
0
0
10
10
10
10
;podiuminks
;15 -24.5 0
;16 -24.5 -21
;17 -24.5 -21
;18 -24.5 0
;19 -14.5 0
;20 -14.5 -21
0
0
10
10
10
10
;proscenium
22 0
23 8-MANT+XBK
0
0
86
10+XHK
0
B 4 Invoerbestand CATT-Acoustic
24 8-MANT+XBK
0
10+XHK
;het zwartegat
700 0
701 0
702 0
703 0
-2.50
-16.10+XDK
-16.10+XDK
-2.50
0
0
9+XHK
10.5+XHK
750 9+XBK
751 7+XBK
752 7+XBK
753 9+XBK
-2.50
-16.10+XDK
-16.10+XDK
-2.50
0
0
9+XHK
10.5+XHK
;podiumrok en orkestbak
881 10.05
2.28
0
800 x(1)
801 0
802 0
803 0
804 0
805 0
z(1)
OBH1
OBH2
OBH3
0
0
0.45
0.45
2.77
5.67
5.67
6
810 tan(HW/2)*(-y(998))
811 tan(HW/2)*(-y(998))
812 sin(HW/2)*(-y(998)+y(802))
813 sin(HW/2)*(-y(998)+y(803))
814 sin(HW/2)*(-y(998)+y(804))
815 sin(HW/2)*(-y(998)+y(805))
0.45
0.45
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(802)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(803)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(804)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(805)))
0 ; 6.34 0.46 0
OBH1 ; y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(801)))
OBH2
OBH3
0
0
820 tan(HW)*(-y(998))
821 tan(HW)*(-y(998))
822 sin(HW)*(-y(998)+y(802))
823 sin(HW)*(-y(998)+y(803))
824 sin(HW)*(-y(998)+y(804))
825 sin(HW)*(-y(998)+y(805))
0.45
0.45
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(802)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(803)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(804)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(805)))
0 ; 6.34 0.46 0
OBH1 ; y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(801)))
OBH2
OBH3
0
0
830 tan(1.5*HW)*(-y(998))
831 tan(1.5*HW)*(-y(998))
832 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(802))
833 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(803))
834 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(804))
835 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(805))
0.45
0.45
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(802)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(803)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(804)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(805)))
0 ; 6.34 0.46 0
OBH1 ; y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(801)))
OBH2
OBH3
0
0
840 6.36
849 6.36
0.45
0.45
0
1
842 cut(822 832
841 x(840)
843 cut(823 833
844 cut(824 834
845 cut(825 835
840 849 881)
y(840)
997 987 977)
997 987 977)
997 987 977)
LOCK(821 822 842)
851 x(801) y(801) z(801)+audih
852 x(802) y(802) z(802)+audih
853 x(803) y(803) z(803)+audih
861 x(811) y(811) z(811)+audih
862 x(812) y(812) z(812)+audih
863 x(813) y(813) z(813)+audih
871 x(821) y(821) z(821)+audih
872 x(822) y(822) z(822)+audih
873 x(823) y(823) z(823)+audih
891 x(841) y(841) z(841)+audih
892 x(842) y(842) z(842)+audih
893 x(843) y(843) z(843)+audih
880 x(842) y(842) 0
; 709 tan(HW)*(-y(999))
0
0
; ZAAL
;zaalvloer
87
Bijlagen
100 0
y(805)
110 x(815) y(815)
120 x(825) y(825)
130 x(835) y(835)
140 x(845) y(845)
-0.75
-0.75
-0.75
-0.75
-0.75
102 0
101 0
103 0
104 0
105 0
0
lock (100 140 102)
0
2.75
2.75
10.75
6.5
13.25
24.4
25.9
112 sin(HW/2)*(-y(998)+y(102))
111 sin(HW/2)*(-y(998)+y(101))
113 sin(HW/2)*(-y(998)+y(103))
114 sin(HW/2)*(-y(998)+y(104))
115 sin(HW/2)*(-y(998)+y(105))
116 sin(HW/2)*(-y(998)+y(106))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(102)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(101)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(103)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(104)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(105)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(106)))
0
lock (112 102 110)
0
2.75
2.75
2.75
122 sin(HW)*(-y(998)+y(102))
121 sin(HW)*(-y(998)+y(101))
123 sin(HW)*(-y(998)+y(103))
124 sin(HW)*(-y(998)+y(104))
125 sin(HW)*(-y(998)+y(105))
126 sin(HW)*(-y(998)+y(106))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(102)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(101)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(103)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(104)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(105)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(106)))
0
lock (122 112 120)
0
2.75
2.75
2.75
132 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(102))
131 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(101))
133 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(103))
134 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(104))
135 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(105))
136 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(106))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(102)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(101)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(103)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(104)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(105)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(106)))
0
lock (132 122 130)
0
2.75
2.75
2.75
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(102)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(101)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(103)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(104)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(105)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(106)))
0
lock (142 132 140)
0
2.75
2.75
2.75
142 cut(122 132
141 cut(121 131
143 cut(123 133
144 cut(124 134
145 cut(125 135
146 cut(126 136
997 987 977)
997 987 977)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
182 sin(2*HW)*(-y(998)+y(102))
181 sin(2*HW)*(-y(998)+y(101))
183 sin(2*HW)*(-y(998)+y(103))
184 sin(2*HW)*(-y(998)+y(104))
185 sin(2*HW)*(-y(998)+y(105))
186 sin(2*HW)*(-y(998)+y(106))
;publiek in de zaal
151 x(101)
152 x(102)
153 x(103)
154 x(104)
155 x(105)
y(101)
y(102)
y(103)
y(104)
y(105)
audih+z(101)
audih+z(102)
audih+z(103)
audih+z(104)
audih+z(105)
161 x(111)
162 x(112)
163 x(113)
164 x(114)
165 x(115)
y(111)
y(112)
y(113)
y(114)
y(115)
audih+z(101)
audih+z(102)
audih+z(103)
audih+z(104)
audih+z(105)
171 x(121)
172 x(122)
173 x(123)
174 x(124)
175 x(125)
y(121)
y(122)
y(123)
y(124)
y(125)
audih+z(121)
audih+z(122)
audih+z(123)
audih+z(124)
audih+z(125)
;181 x(131)
;182 x(132)
;183 x(133)
;184 x(134)
;185 x(135)
y(131)
y(132)
y(133)
y(134)
y(135)
audih+z(131)
audih+z(132)
audih+z(133)
audih+z(134)
audih+z(135)
191 x(141)
192 x(142)
193 x(143)
194 x(144)
y(141)
y(142)
y(143)
y(144)
audih+z(141)
audih+z(142)
audih+z(143)
audih+z(144)
88
B 4 Invoerbestand CATT-Acoustic
195 x(145)
y(145)
audih+z(145)
885 11.47
lock(132 142 192)
882 cut(881 885 833 843 844)
883 cut(881 885 130 140 845)
884 cut(881 885 131 141 191)
887 x(882 )
886 x(881)
888 x(883)
889 x(884)
y(882)
y(881)
y(883)
y(884)
0
z(843)
lock (843 842 887)
z(140)
z(141)
; reflectorenwand (zaag)
loop(720,b,0,3,1, tan(HW)*(-y(999)) + LZ*sin(-HZ)+b*sin(HW)*((LZ/cos(HW+HZ)))
,0)
loop(710,b,0,3,1, tan(HW)*(-y(999)) + b*sin(HW)*(LZ/cos(HW+HZ))
loop(770,b,0,7,1, tan(HW)*(-y(999)) + LZ*sin(-HZ)+b*sin(HW)*((LZ/cos(HW+HZ)))
,ZH)
loop(760,b,0,9,1, tan(HW)*(-y(999)) + b*sin(HW)*(LZ/cos(HW+HZ))
loop(740,b,0,3,1, tan(HW)*(-y(999)) + LZ*sin(-HZ)+b*sin(HW)*((LZ/cos(HW+HZ)))
,2.68)
loop(790,b,0,3,1, tan(HW)*(-y(999)) + b*sin(HW)*(LZ/cos(HW+HZ))
loop(724,b,4,7,1, tan(HW)*(-y(999)) + LZ*sin(-HZ)+b*sin(HW)*((LZ/cos(HW+HZ)))
,lock(133 143 144))
loop(714,b,4,9,1, tan(HW)*(-y(999)) + b*sin(HW)*(LZ/cos(HW+HZ))
,lock(133 143 144))
loop(744,b,4,6,1, tan(HW)*(-y(999)) + LZ*sin(-HZ)+b*sin(HW)*((LZ/cos(HW+HZ)))
,2.68)
loop(794,b,4,6,1, tan(HW)*(-y(999)) + b*sin(HW)*(LZ/cos(HW+HZ))
, LZ*cos(-HZ)+(b*cos(HW)*(LZ/cos(HW+HZ)))
, b*cos(HW)*(LZ/cos(HW+HZ))
,0)
, LZ*cos(-HZ)+(b*cos(HW)*(LZ/cos(HW+HZ)))
, b*cos(HW)*(LZ/cos(HW+HZ))
,ZH)
, LZ*cos(-HZ)+(b*cos(HW)*(LZ/cos(HW+HZ)))
, b*cos(HW)*(LZ/cos(HW+HZ))
,2.68)
, LZ*cos(-HZ)+(b*cos(HW)*(LZ/cos(HW+HZ)))
, b*cos(HW)*(LZ/cos(HW+HZ))
, LZ*cos(-HZ)+(b*cos(HW)*(LZ/cos(HW+HZ)))
, b*cos(HW)*(LZ/cos(HW+HZ))
,2.68)
730 x(727)+(3*LZ*sin(-HZ))
y(727)+(3*LZ*cos(-HZ))
lock(133 143 144)
728 cut(727 730 134 144 145); x(727)+(2*LZ*sin(-HZ)) y(727)+(2*LZ*cos(-HZ)) z(146)
778 x(728) y(728)
ZH
729 cut(136 146 728 730 778)
779 x(729)
y(729)
733 cut(133 143 714 723 764)
734 cut(714 723 133 143 193)
737 x(717)
y(717)
ZH
z(717)+(z(767)-z(717))/2
;gordijn hulppunten
50 0
51 x(710)
0
0
; 1e Balkon
200 0
27.5
201 0
26.2
202 0
19.54
203 0
17.60
204 0
17.72
205 0
17.92
206 0
17.92
207 0
19
208 0
27
209 0
27.5
5.5;7.92
5.5;7.92
5.5
5.5
6.25
6.35
5.85
5.85
9.6
9.6
z(22)+4.25-XHK
z(50)
210 sin(HW/2)*(-y(998)+y(200))
211 sin(HW/2)*(-y(998)+y(201))
212 sin(HW/2)*(-y(998)+y(202))
213 sin(HW/2)*(-y(998)+y(203))
214 sin(HW/2)*(-y(998)+y(204))
215 sin(HW/2)*(-y(998)+y(205))
216 sin(HW/2)*(-y(998)+y(206))
217 sin(HW/2)*(-y(998)+y(207))
218 sin(HW/2)*(-y(998)+y(208))
219 sin(HW/2)*(-y(998)+y(209))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(200)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(201)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(202)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(203)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(204)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(205)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(206)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(207)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(208)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(209)))
z(200)
z(201)
z(202)
z(203)
z(204)
z(205)
z(206)
z(207)
z(208)
z(209)
220 sin(HW)*(-y(998)+y(200))
221 sin(HW)*(-y(998)+y(201))
222 sin(HW)*(-y(998)+y(202))
223 sin(HW)*(-y(998)+y(203))
224 sin(HW)*(-y(998)+y(204))
225 sin(HW)*(-y(998)+y(205))
226 sin(HW)*(-y(998)+y(206))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(200)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(201)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(202)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(203)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(204)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(205)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(206)))
z(200)
z(201)
z(202)
z(203)
z(204)
z(205)
z(206)
89
Bijlagen
227 sin(HW)*(-y(998)+y(207))
228 sin(HW)*(-y(998)+y(208))
229 sin(HW)*(-y(998)+y(209))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(207)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(208)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(209)))
z(207)
z(208)
z(209)
230 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(200))
231 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(201))
232 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(202))
233 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(203))
234 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(204))
235 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(205))
236 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(206))
237 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(207))
238 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(208))
239 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(209))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(200)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(201)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(202)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(203)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(204)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(205)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(206)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(207)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(208)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(209)))
z(200)
z(201)
z(202)
z(203)
z(204)
z(205)
z(206)
z(207)
z(208)
z(209)
240 cut(220 230
241 cut(221 231
242 cut(222 232
243 cut(223 233
244 cut(224 234
245 cut(225 235
246 cut(226 236
247 cut(227 237
248 cut(228 238
249 cut(229 239
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
280 cut(230 240
281 cut(231 241
282 cut(232 242
283 cut(233 243
284 cut(234 244
285 cut(235 245
286 cut(236 246
287 cut(237 247
288 cut(238 248
289 cut(239 249
728 729 779)
728 729 779)
716 726 776)
715 725 775)
715 725 775)
715 725 775)
715 725 775)
716 726 776)
728 729 779)
728 729 779)
;sin(2*HW)*(-y(998)+y(200))
;sin(2*HW)*(-y(998)+y(201))
;sin(2*HW)*(-y(998)+y(202))
;sin(2*HW)*(-y(998)+y(203))
;sin(2*HW)*(-y(998)+y(204))
;sin(2*HW)*(-y(998)+y(205))
;sin(2*HW)*(-y(998)+y(206))
;sin(2*HW)*(-y(998)+y(207))
;sin(2*HW)*(-y(998)+y(208))
;sin(2*HW)*(-y(998)+y(209))
;Publiek 1e balkon
257 x(207)
258 x(208)
y(207)
y(208)
audih+z(207)
audih+z(208)
267 x(217)
268 x(218)
y(217)
y(218)
audih+z(217)
audih+z(218)
277 x(227)
278 x(228)
y(227)
y(228)
audih+z(227)
audih+z(228)
;287 x(237)
;288 x(238)
y(237)
y(238)
audih+z(237)
audih+z(238)
297 x(247)
298 x(248)
y(247)
y(248)
audih+z(247)
audih+z(248)
738 cut(717 737 237 238 288)
739 cut(717 737 241 242 282)
748 cut(726 776 237 238 288)
749 cut(726 776 241 242 282)
788 cut(716 766 246 247 287)
789 cut(716 766 242 243 282)
798 cut(725 775 246 247 287)
799 cut(725 775 242 243 282)
; 2e balkon
300 0
27.5
301 0
26.73
302 0
24.52
303 0
22.66
304 0
22.76
305 0
22.96
306 0
22.96
307 0
24
308 0
27.2
309 0
27.5
90
11.9; 12.9
11.9; 12.9
11.9
11.9
12.45
12.45
12.2
12.2
14.30
14.30
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(200)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(201)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(202)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(203)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(204)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(205)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(206)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(207)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(208)))
y(998)+(cos(2*HW)*(-y(998)+y(209)))
z(200)
z(201)
z(202)
z(203)
z(204)
z(205)
z(206)
z(207)
z(208)
z(209)
B 4 Invoerbestand CATT-Acoustic
310 sin(HW/2)*(-y(998)+y(300))
311 sin(HW/2)*(-y(998)+y(301))
312 sin(HW/2)*(-y(998)+y(302))
313 sin(HW/2)*(-y(998)+y(303))
314 sin(HW/2)*(-y(998)+y(304))
315 sin(HW/2)*(-y(998)+y(305))
316 sin(HW/2)*(-y(998)+y(306))
317 sin(HW/2)*(-y(998)+y(307))
318 sin(HW/2)*(-y(998)+y(308))
319 sin(HW/2)*(-y(998)+y(309))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(300)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(301)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(302)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(303)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(304)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(305)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(306)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(307)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(308)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(309)))
z(300)
z(301)
z(302)
z(303)
z(304)
z(305)
z(306)
z(307)
z(308)
z(309)
320 sin(HW)*(-y(998)+y(300))
321 sin(HW)*(-y(998)+y(301))
322 sin(HW)*(-y(998)+y(302))
323 sin(HW)*(-y(998)+y(303))
324 sin(HW)*(-y(998)+y(304))
325 sin(HW)*(-y(998)+y(305))
326 sin(HW)*(-y(998)+y(306))
327 sin(HW)*(-y(998)+y(307))
328 sin(HW)*(-y(998)+y(308))
329 sin(HW)*(-y(998)+y(309))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(300)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(301)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(302)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(303)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(304)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(305)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(306)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(307)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(308)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(309)))
z(300)
z(301)
z(302)
z(303)
z(304)
z(305)
z(306)
z(307)
z(308)
z(309)
330 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(300))
331 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(301))
332 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(302))
333 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(303))
334 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(304))
335 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(305))
336 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(306))
337 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(307))
338 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(308))
339 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(309))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(300)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(301)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(302)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(303)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(304)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(305)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(306)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(307)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(308)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(309)))
z(300)
z(301)
z(302)
z(303)
z(304)
z(305)
z(306)
z(307)
z(308)
z(309)
340 cut(320 330
341 cut(321 331
342 cut(322 332
343 cut(323 333
344 cut(324 334
345 cut(325 335
346 cut(326 336
347 cut(327 337
348 cut(328 338
349 cut(329 339
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
380 cut(330 340 728 729 779)
381 cut(331 341 728 729 779)
382 cut(332 342 728 729 779)
383 cut(333 343 728 729 779)
384 cut(334 344 728 729 779)
385 cut(335 345 728 729 779)
386 cut(336 346 728 729 779)
387 cut(337 347 728 729 779)
388 cut(338 348 728 729 779)
389 cut(339 349 728 729 779)
;Publiek 2e balkon
357 x(307)
358 x(308)
y(307)
y(308)
audih+z(307)
audih+z(308)
367 x(317)
368 x(318)
y(317)
y(318)
audih+z(317)
audih+z(318)
377 x(327)
378 x(328)
y(327)
y(328)
audih+z(327)
audih+z(328)
;387 x(337)
;388 x(338)
y(337)
y(338)
audih+z(337)
audih+z(338)
397 x(347)
398 x(348)
y(347)
y(348)
audih+z(347)
audih+z(348)
;zaalplafond
900 x(1)
940 x(710)
901 x(106)
y(1)
y(710)
y(106)
19.4+XHZ
19.4+XHZ
21.9+XHZ
91
Bijlagen
910 x(810)
920 x(820)
930 x(830)
y(1)
y(1)
y(1)
19.4+XHZ
19.4+XHZ
19.4+XHZ
911 x(116)
921 x(126)
931 x(136)
941 x(146)
951 x(729)
y(116)
y(126)
y(136)
y(146)
y(729)
LOCK (900 901 940)
LOCK (900 901 940)
LOCK (900 901 940)
LOCK (900 901 940)
LOCK (900 901 940)
952 x(717)
y(717)
LOCK (900 901 940)
; reflectoren
; boog refelctor als object ingevoegd
; rechte reflector als object ingevoegd
; gordijn als object ingevoegd
;hulp coordinaten recivers
401 0
y(852)
z(852)
402 0
8.63
lock(151 152 171)
403 0
15.3
lock(153 154 173)
404 0
20.85
lock(153 154 173)
405 0
20
lock(257 258 277)
406 0
24
lock(257 258 277)
407 0
24.6
lock(357 358 377)
PLANES ;[id name / / absname ]of [id name / / (a / / a_abs) (b / / b_abs) ]
[19 Voorwand podium(2d)
;orkestkamer/zwartgat/podium
;[1 vloer podium
;[2 zwartgat achter
;[3 zwartgat boven
;[4 zwartgat zij
\ 22 24 23 710 790 760 940 900 \ wr]
[ 600 orkestkamer top
[ 610 orkestkamer zij
[ 620 orkestkamer achter
[ 630 orkestkamer vloer
/ 702 22 24 752 / Ok] ;/ 702 703 753 752 / Ok]
/ 23 751 752 24 / Ok] ;/ 750 751 752 753 / Ok]
/ 701 702 752 751 / Ok]
/ 1 701 751 23 / Ok] ; /700 701 751 750 / Ok]
\ 1 23 750 700 \ Pv]
\ 700 750 753 703 \ hole]
\ 22 703 753 24 \ hole]
\ 24 753 750 23 \ hole]
;orkestbak/extra podium/stoelen
[800 rand podium
[805 rand groot podium
[806 voorwand balustrade 1
\ 1 800 820 840 23 \ Pv]
\ 804 805 815 814 \ Zvh]
\ 805 100 110 815 \ Wr]
[815 rand groot podium 2
[816 voorwand balustrade 2
\ 814 815 825 824 \ Zvh]
\ 815 110 120 825 \ Wr]
[825 rand groot podium 3
[826 voorwand balustrade 3
\ 824 825 845 844 \ Zvh]
\ 825 120 140 845 \ Wr]
[833 podium 2 orkestbak 4
[834 rand groot podium vloer
\ 842 843 887 886 \ Zvt]
\ 843 140 888 887 \ Zvt]
[842 wand
[843 wand
[844 wand
[845 wand
[846 wand
\ 880 842 886 881 \ Wr]
\ 881 886 887 882 \ Wr]
\ 882 887 888 883 \ Wr]
\ 883 888 889 884 \ Wr]
\ 884 889 885
\ Wr]
1e orkestbak 5
1e orkestbak 6
1e orkestbak 7
1e orkestbak 8
1e orkestbak 9
[851 publiek voor orkestbak
[852 publiek top 1e orkestbak
[853 publiek top 2e orkestbak
[854 publiek achter 2e orkestbak
\ 800 851 861 810 \ audience]
\ 851 852 862 861 \ audience]
\ 852 853 863 862 \ audience]
\ 853 804 814 863 \ audience]
[861 publiek voor orkestbak
[862 publiek top 1e orkestbak
[863 publiek top 2e orkestbak
[864 publiek achter 2e orkestbak
\ 810 861 871 820 \ audience]
\ 861 862 872 871 \ audience]
\ 862 863 873 872 \ audience]
\ 863 814 824 873 \ audience]
[881 publiek voor orkestbak 2 \ 820 871 891 840 \ audience]
[882 publiek top 1e orkestbak 2 \ 871 872 892 891 \ audience]
[883 publiek top 2e orkestbak 2 \ 872 873 893 892 \ audience]
92
B 4 Invoerbestand CATT-Acoustic
[884 publiek achter 2e orkestbak 2
\ 873 824 844 893 \ audience]
[837 publiek voor 2 orkestbak
[838 publiek zij 2e orkestbak
\ 840 891 892 880 \ audience]
\ 842 880 892 893 844 843 \ audience]
[890 podium zijrand
[891 rand groot podium zij
\ 880 881 882 883 884 885 722 712 721 711 720 710 23 840 \ Zvh]
\ 843 844 845 140 \ Wr]
;Zaal
;plafond
[21 plafond zaal
/ 900 901 911 921 941 951 952 940 / Zp]
;achterwand
[ 59 achterwand zaalonder1ebalkon
[159 achterwand zaalonder1ebalkon
[259 achterwand zaalonder1ebalkon
[359 achterwand zaalonder1ebalkon
\ 106 200 210 116 \ Wq]
\ 116 210 220 126 \ Wq]
\ 126 220 240 146 \ Wq]
\ 146 240 280 729 \ Wq]
[ 69 achterwand zaaltussenbalkons
[169 achterwand zaaltussenbalkons
[269 achterwand zaaltussenbalkons
[369 achterwand zaaltussenbalkons
\ 209 300 310 219 \ Wq]
\ 219 310 320 229 \ Wq]
\ 229 320 340 249 \ Wq]
\ 249 340 380 289 \ Wq]
[ 79 achtwand zaal boven 2ebalkon
[179 achtwand zaal boven 2ebalkon
[279 achtwand zaal boven 2ebalkon
[379 achtwand zaal boven 2ebalkon
\ 309 901 911 319 \ Wq]
\ 319 911 921 329 \ Wq]
\ 329 921 941 349 \ Wq]
\ 349 941 951 779 389 \ Wq]
;zijwand
[31 zijwand zaal 1
[32 zijwand zaal 2
/ 760 940 952 767 766 765 764 763 762 761/ Wr]
\ 951 952 767 777 778 779 \ Wr]
[900 vloervoor zaal
[920 vloerpad zaal
[950 vloerachter zaal
\ 100 101 111 110 \ Zvt]
\ 102 103 113 112 \ Zvh]
\ 105 106 116 115 \ Zvt]
[901 vloervoor zaal 2
[921 vloerpad zaal 2
[951 vloerachter zaal 2
\ 110 111 121 120 \ Zvt]
\ 112 113 123 122 \ Zvh]
\ 115 116 126 125 \ Zvt]
[902 vloervoor zaal 3
[922 vloerpad zaal 3
[952 vloerachter zaal 3
\ 120 121 141 140 \ Zvt]
\ 122 123 143 142 \ Zvh]
\ 125 126 146 145 \ Zvt]
[903 vloervoor zaal 3
[913 vloervoorschuin zaal 3
[923 vloerpad zaal 3
[933 vloerachterschuin zaal 3
[943 vloerachtertop zaal 3
\ 140 141 889 888 \ Zvt]; apart element
\ 141 142 885 889 \ Zvt] ;plus vloervoorzaal3
\ 142 143 733 723 713 722 885 \ Zvh]
\ 143 144 728 727 717 726 716 725 715 724 714 733 \ Zvt]
\ 144 145 146 729 728 \ Zvt]
;1e Balkon
[60 1eBalkon onderachter
[61 1eBalkon onderschuin
[62 1eBalkon ondervoor
[63 1eBalkon balustrade voor
[64 1eBalkon balustrade top
[65 1eBalkon balustrade achter
[66 1eBalkon topvoor
;[67 1eBalkon topschuin
[68 1eBalkon topachter
\ 200 201 211 210 \ Pobh]
\ 201 202 212 211 \ Pobh]
\ 202 203 213 212 \ Pobb]
\ 203 204 214 213 \ Pobb]
\ 204 205 215 214 \ Pobb]
\ 205 206 216 215 \ Pobb]
\ 206 207 217 216 \ Zvt]
\ 207 208 218 217 \ wood]
\ 208 209 219 218 \ Zvt]
[160 1eBalkon onderachter
[161 1eBalkon onderschuin
[162 1eBalkon ondervoor
[163 1eBalkon balustrade voor
[164 1eBalkon balustrade top
[165 1eBalkon balustrade achter
[166 1eBalkon topvoor
;[167 1eBalkon topschuin
[168 1eBalkon topachter
\ 210 211 221 220 \ Pobh]
\ 211 212 222 221 \ Pobh]
\ 212 213 223 222 \ Pobb]
\ 213 214 224 223 \ Pobb]
\ 214 215 225 224 \ Pobb]
\ 215 216 226 225 \ Pobb]
\ 216 217 227 226 \ Zvt]
\ 217 218 228 227 \ Zvt]
\ 218 219 229 228 \ Zvt]
[260 1eBalkon onderachter
[261 1eBalkon onderschuin
[262 1eBalkon ondervoor
\ 220 221 241 240 \ Pobh]
\ 221 222 242 241 \ Pobh]
\ 222 223 243 242 \ Pobb]
;publiek
;publiek
93
Bijlagen
[263 1eBalkon balustrade voor
[264 1eBalkon balustrade top
[265 1eBalkon balustrade achter
[266 1eBalkon topvoor
;[267 1eBalkon topschuin
[268 1eBalkon topachter
\ 223 224 244 243 \ Pobb]
\ 224 225 245 244 \ Pobb]
\ 225 226 246 245 \ Pobb]
\ 226 227 247 246 \ Zvt]
\ 227 228 248 247 \ Zvt]
\ 228 229 249 248 \ Zvt]
[360 1eBalkon onderachter
[361 1eBalkon onderschuin
[362 1eBalkon ondervoor
[363 1eBalkon balustrade voor
[364 1eBalkon balustrade top
[365 1eBalkon balustrade achter
[366 1eBalkon topvoor
[367 1eBalkon topschuin
[368 1eBalkon topachter
\ 240 241 281 280 \ Pobh]
\ 241 242 282 749 739 281 \ Pobh]
\ 242 243 283 799 789 282 \ Pobb]
\ 243 244 284 283 \ Pobb]
\ 244 245 285 284 \ Pobb]
\ 245 246 286 285 \ Pobb]
\ 246 247 287 788 798 286 \ Zvt]
\ 247 248 288 738 748 287 \ Zvt];geen publiek
\ 248 249 289 288 \ Zvt]
;publiek
;2e balkon
[70 2eBalkon onderachter
[71 2eBalkon onderschuin
[72 2eBalkon ondervoor
[73 2eBalkon balustrade voor
[74 2eBalkon balustrade top
[75 2eBalkon balustrade achter
[76 2eBalkon topvoor
;[77 2eBalkon topschuin
[78 2eBalkon topachter
\ 300 301 311 310 \ Pobh]
\ 301 302 312 311 \ Pobh]
\ 302 303 313 312 \ Pobb]
\ 303 304 314 313 \ Pobb]
\ 304 305 315 314 \ Pobb]
\ 305 306 316 315 \ Pobb]
\ 306 307 317 316 \ Zvt]
\ 307 308 318 317 \ Zvt]
\ 308 309 319 318 \ Zvt]
[170 2eBalkon onderachter
[171 2eBalkon onderschuin
[172 2eBalkon ondervoor
[173 2eBalkon balustrade voor
[174 2eBalkon balustrade top
[175 2eBalkon balustrade achter
[176 2eBalkon topvoor
;[177 2eBalkon topschuin
[178 2eBalkon topachter
\ 310 311 321 320 \ Pobh]
\ 311 312 322 321 \ Pobh]
\ 312 313 323 322 \ Pobh]
\ 313 314 324 323 \ Pobb]
\ 314 315 325 324 \ Pobb]
\ 315 316 326 325 \ Pobb]
\ 316 317 327 326 \ Zvt]
\ 317 318 328 327 \ Zvt]
\ 318 319 329 328 \ Zvt]
[270 2eBalkon onderachter
[271 2eBalkon onderschuin
[272 2eBalkon ondervoor
[273 2eBalkon balustrade voor
[274 2eBalkon balustrade top
[275 2eBalkon balustrade achter
[276 2eBalkon topvoor
;[277 2eBalkon topschuin
[278 2eBalkon topachter
\ 320 321 341 340 \ Pobh]
\ 321 322 342 341 \ Pobh]
\ 322 323 343 342 \ Pobb]
\ 323 324 344 343 \ Pobb]
\ 324 325 345 344 \ Pobb]
\ 325 326 346 345 \ Pobb]
\ 326 327 347 346 \ Zvt]
\ 327 328 348 347 \ Zvt]
\ 328 329 349 348 \ Zvt]
[370 2eBalkon onderachter
[371 2eBalkon onderschuin
[372 2eBalkon ondervoor
[373 2eBalkon balustrade voor
[374 2eBalkon balustrade top
[375 2eBalkon balustrade achter
[376 2eBalkon topvoor
[377 2eBalkon topschuin
[378 2eBalkon topachter
\ 340 341 381 380 \ Pobh]
\ 341 342 382 381 \ Pobh]
\ 342 343 383 382 \ Pobb]
\ 343 344 384 383 \ Pobb]
\ 344 345 385 384 \ Pobb]
\ 345 346 386 385 \ Pobb]
\ 346 347 387 386 \ Zvt]
\ 347 348 388 387 \ Zvt]
\ 348 349 389 388 \ Zvt]
;publiek
;publiek
;publiek
;geen publiek
;publiek zaal
[40 publiekvoor
zaalvoor \ 101 151 161 111 \ audience]
[41 publiektop
zaalvoor \ 151 152 162 161 \ audience]
[44 publiekachter zaalvoor
\ 152 102 112 162 \ audience]
[45 publiekvoor
zaalachter
\ 103 153 163 113 \ audience]
[46 publiektop
zaalachter
\ 153 154 164 163 \ audience]
[47 publiektop2
zaalachter
\ 154 155 165 164 \ audience]
[50 publiekachter zaalachter
\ 155 105 115 165 \ audience]
[140 publiekvoor
[141 publiektop
[144 publiekachter
[145 publiekvoor
[146 publiektop
[147 publiektop2
[150 publiekachter
94
zaalvoor
\ 111 161 171 121 \ audience]
zaalvoor
\ 161 162 172 171 \ audience]
zaalvoor
\ 162 112 122 172 \ audience]
zaalachter
\ 113 163 173 123 \ audience]
zaalachter
\ 163 164 174 173 \ audience]
zaalachter
\ 164 165 175 174 \ audience]
zaalachter \ 165 115 125 175 \ audience]
B 4 Invoerbestand CATT-Acoustic
[240 publiekvoor zaalvoor
[241 publiektop zaalvoor
[243 publiekrechts zaalvoor
[244 publiekachter zaalvoor
[245 publiekvoor zaalachter
[246 publiektop zaalachter
[247 publiektop2 zaalachter
[248 publiekrechts zaalachter
[249 publiekrechts2 zaalachter
[250 publiekachter zaalachter
\ 121 171 191 141 \ audience]
\ 171 172 192 191 \ audience]
/ 141 142 192 191 / audience];
\ 172 122 142 192 \ audience]
\ 123 173 193 143 \ audience]
\ 173 174 194 193 \ audience]
\ 174 175 195 194 \ audience]
/ 143 144 194 193 / audience]
/ 144 145 195 194 / audience]
\ 175 125 145 195 \ audience]
;publiek 1e balkon
[51 publiek voor 1e balkon
[52 publiek top 1e balkon
[53 publiek achter 1e balkon
[151 publiek voor 1e balkon
[152 publiek top 1e balkon
[153 publiek achter 1e balkon
[251 publiek voor 1e balkon
[252 publiek top 1e balkon
[253 publiek achter 1e balkon
[257 publiekrechts
\ 207 257 267 217 \ audience]
\ 257 258 268 267 \ audience]
\ 258 208 218 268 \ audience]
\ 217 267 277 227 \ audience]
\ 267 268 278 277 \ audience]
\ 268 218 228 278 \ audience]
\ 227 277 297 247 \ audience]
\ 277 278 298 297 \ audience]
\ 278 228 248 298 \ audience]
/ 247 248 298 297 / audience];
pad
;publiek 2e balkon
[54 publiek voor 1e balkon
[55 publiek top 1e balkon
[56 publiek achter 1e balkon
[154 publiek voor 1e balkon
[155 publiek top 1e balkon
[156 publiek achter 1e balkon
[254 publiek voor 1e balkon
[255 publiek top 1e balkon
[256 publiek achter 1e balkon
[258 publiek rechts 1e balkon
\ 307 357 367 317 \ audience]
\ 357 358 368 367 \ audience]
\ 358 308 318 368 \ audience]
\ 317 367 377 327 \ audience]
\ 367 368 378 377 \ audience]
\ 368 318 328 378 \ audience]
\ 327 377 397 347 \ audience]
\ 377 378 398 397 \ audience]
\ 378 328 348 398 \ audience]
/ 347 348 398 397 / audience];
pad
pad
;zaag
[*3 700 zaagreflector
\ 1 1 1 1 1 1 \ 740 720 711 791 761 770 \ Zr]
[*5 750 zaagreflector2
\ 1 1 1 1 1 1 \ 710 720 740 770 760 790 \
(a \ 1 1 1 1 \ 710 720 740 790 \WQ)
(b \ 1 1 1 1 1 1 \ 710 720 740 770 760 790 \Zr)
]
[*7 790 topzaagreflector
/ 1 1 1 / 760 761 770 / Zr]
[703 zaagreflector
[704 zaagreflector
[705 zaagreflector
[706 zaagreflector
\743 723 733 714 794 764 773\ Zr]
\744 724 715 795 765 774\ Zr]
\745 725 716 796 789 799\ Zr]
\746 726 717 739 749\ Zr]
[755 zaagreflector 2
\ 715 725 745 799 283 284 285 286 798 775 765 795\
(a \ 715 725 745 795 \WQ)
(b \ 715 725 745 799 283 284 285 286 798 775 765 795 \Zr)
]
[756 zaagreflector 2
\ 716 726 746 749 282 789 796\
(a \ 716 726 746 796 \WQ)
(b \ 716 726 746 749 282 789 796 \Zr)
]
[757 zaagrefelctor 2
\ 717 727 728 729 280 281 739\ zr]
[765 zaagreflector
[766 zaagreflector
[769 zaagreflector 2
[776 zaagreflector 2
[777 zaagrefelctor 2
\ 798 788 766 775\ Zr]
\ 748 738 767 776\ Zr]
\ 289 380 381 382 383 737 738 288\ zr]
\ 788 287 748 776 766 \ zr]
\ 779 778 777 767 737 383 384 385 386 387 388 389\ zr]
;arcreflector.geo
;PROJECT:LUXOR MODEL graduation research
;OBJECT arc reflector
LOCAL Straalreflector
LOCAL Hoekreflector
LOCAL breedtereflvoor
LOCAL breedtereflachter
LOCAL n
= 10
= 38
=4
= 5.6
=7
95
Bijlagen
LOCAL HR
LOCAL RR
LOCAL H
LOCAL BRV
LOCAL BRB
= hoekreflector
= straalreflector
= HR/(n-1)
= breedtereflvoor
= breedtereflachter
LOCAL originx
LOCAL originy
LOCAL originz
=0
= RR*cos(-HR*0.5)
= RR*sin(0)
LOCAL XHR
= XHZ
offsetpl 2000
offsetco 2000
OBJECT
ORIGIN originx originy originz
;translate/rotate om orgineel naar de goede plaats te verplaatsen
TRANSLATE 0 4.65 15.4+XHR
ROTATE -79 0 0
;copy voor meerdere reflectoren
COPY 100 100 originx originy originz 6.85 4.73 15.4+XHR -79 0 -HW/2
COPY 200 200 originx originy originz -6.85 4.73 15.4+XHR -79 0 HW/2
CORNERS; x y z
loop(0,a,-3,3,1, (BRV/2)+((a+3)*((BRB-BRV)/(n-1))), RR*cos(a*H), RR*sin(a*H))
loop(50,a,-3,3,1,-(BRV/2)-((a+3)*((BRB-BRV)/(n-1))), RR*cos(a*H), RR*sin(a*H))
PLANES
[*6 D 1 reflector /1 1 1 1/0 1 51 50/ Reflector]
;arcreflector2.geo
;PROJECT:LUXOR MODEL graduation research
;OBJECT arc reflector
LOCAL Straalreflector
LOCAL Hoekreflector
LOCAL breedtereflvoor
LOCAL breedtereflachter
LOCAL n
= 10
= 35
=5
=5
=7
LOCAL HR
LOCAL RR
LOCAL H
LOCAL BRV
LOCAL BRB
= hoekreflector
= straalreflector
= HR/(n-1)
= breedtereflvoor
= breedtereflachter
LOCAL origin
LOCAL originy
LOCAL originz
=0
= RR*cos(-HR*0.5)
= RR*sin(0)
LOCAL XHR
= XHZ
offsetpl 2300
offsetco 2300
OBJECT
ORIGIN originx originy originz
;translate/rotate om orgineel naar de goede plaats te verplaatsen
TRANSLATE 4.25 7.00 16.85+XHR
ROTATE -83 0 -HW/4
;copy voor meerdere reflectoren
COPY 100 100 originx originy originz -4.25 7.00 16.85+XHR -83 0 HW/4
CORNERS; x y z
loop(0,a,-3,3,1, (BRV/2)+((a+3)*((BRB-BRV)/(n-1))), RR*cos(a*H), RR*sin(a*H))
loop(50,a,-3,3,1,-(BRV/2)-((a+3)*((BRB-BRV)/(n-1))), RR*cos(a*H), RR*sin(a*H))
PLANES
[*6 D 1 reflector /1 1 1 1/0 1 51 50/ Reflector]
96
B 4 Invoerbestand CATT-Acoustic
;Moveablereflector.GEO
;PROJECT:LUXOR MODEL, graduation research
GLOBAL HRV3
GLOBAL HRA3
GLOBAL HRV1
GLOBAL HRA1
GLOBAL HRV2
GLOBAL HRA2
= 18.75
= 18.20
= HCV
= HCV
= HCA
= HCA
OFFSETPL 1500
MIRROR 1000 20000
CORNERS
500 0
11.45
501 0
15.95
502 0
17.95
503 0
24.75
504 0
25.15
505 0
27.45
LOCK(900 901 941)
LOCK(900 901 941)
LOCK(900 901 941)
LOCK(900 901 941)
HRV3
HRA3
510 sin(HW/2)*(-y(998)+y(500))
511 sin(HW/2)*(-y(998)+y(501))
512 sin(HW/2)*(-y(998)+y(502))
513 sin(HW/2)*(-y(998)+y(503))
514 sin(HW/2)*(-y(998)+y(504))
515 sin(HW/2)*(-y(998)+y(505))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(500)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(501)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(502)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(503)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(504)))
y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(505)))
lock(900 901 941)
lock(900 901 941)
lock(900 901 941)
lock(900 901 941)
HRV3
HRA3
520 sin(HW)*(-y(998)+y(500))
521 sin(HW)*(-y(998)+y(501))
522 sin(HW)*(-y(998)+y(502))
523 sin(HW)*(-y(998)+y(503))
524 sin(HW)*(-y(998)+y(504))
525 sin(HW)*(-y(998)+y(505))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(500)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(501)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(502)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(503)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(504)))
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(505)))
lock(900 901 941)
lock(900 901 941)
lock(900 901 941)
lock(900 901 941)
HRV3
HRA3
530 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(500))
531 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(501))
532 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(502))
533 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(503))
534 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(504))
535 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(505))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(500)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(501)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(502)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(503)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(504)))
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(505)))
LOCK(900 901 941)
LOCK(900 901 941)
LOCK(900 901 941)
LOCK(900 901 941)
HRV3
HRA3
540 cut(520 530
541 cut(521 531
542 cut(522 532
543 cut(523 533
544 cut(524 534
545 cut(525 535
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
996 986 976)
550 x(500) y(500) z(500)-HRV1 ;z500
551 x(501) y(501) z(500)-HRA1 ;z501
552 x(502) y(502) z(502)-HRV2 ;z502
553 x(503) y(503) z(502)-HRA2 ;z503
560 x(510) y(510) z(500)-HRV1 ;z510
561 x(511) y(511) z(500)-HRA1 ;z511
562 x(512) y(512) z(502)-HRV2 ;z512
563 x(513) y(513) z(502)-HRA2 ;z513
570 x(520) y(520) z(500)-HRV1 ;z520
571 x(521) y(521) z(500)-HRA1 ;z521
572 x(522) y(522) z(502)-HRV2 ;z522
573 x(523) y(523) z(502)-HRA2 ;z523
590 x(540) y(540) z(500)-HRV1 ;z540
591 x(541) y(541) z(500)-HRA1 ;z541
592 x(542) y(542) z(502)-HRV2 ;z542
593 x(543) y(543) z(502)-HRA2 ;z543
PLANES
[ D 1 beweegbarerefl1 /550 551 561 560 / diffusor]
[ D 3 beweegbarerefl2 /552 553 563 562 / diffusor]
[ D 5 beweegbarerefl3 /560 561 571 570/ diffusor]
[ D 7 beweegbarerefl4 /562 563 573 572/ diffusor]
[ D 9 beweegbarerefl5 /570 571 591 590 / diffusor]
[ D 11 beweegbarerefl6 /572 573 593 592 / diffusor]
97
Bijlagen
;Gordijn.GEO
;PROJECT:LUXOR MODEL, graduation research
OFFSETPL 3000
MIRROR 1000 20000
CORNERS
;gordijn (2x)
604 0
600 x(604)
650 x(604)
609 0
602 x(609)
652 x(609)
11
y(604)
y(604)
17.4
y(609)
y(609)
LOCK(900 901 941)
z(604)-0.01
z(604)-HCV
LOCK(900 901 941)
z(609)-0.01
z(609)-HCA
614 sin(HW/2)*(-y(998)+y(600)) y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(600)))
610 x(614)
y(614)
660 x(614)
y(614)
619 sin(HW/2)*(-y(998)+y(602)) y(998)+(cos(HW/2)*(-y(998)+y(602)))
612 x(619)
y(619)
662 x(619)
y(619)
LOCK(900 901 941)
z(614)-0.01
z(614)-HCV
LOCK(900 901 941)
z(619)-0.01
z(619)-HCA
624 sin(HW)*(-y(998)+y(600))
620 x(624)
670 x(624)
629 sin(HW)*(-y(998)+y(602))
622 x(629)
672 x(629)
LOCK(900 901 941)
z(624)-0.01
z(624)-HCV
LOCK(900 901 941)
z(629)-0.01
z(629)-HCA
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(600)))
y(624)
y(624)
y(998)+(cos(HW)*(-y(998)+y(602)))
y(629)
y(629)
634 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(600))
630 x(634)
y(634)
680 x(634)
y(634)
639 sin(1.5*HW)*(-y(998)+y(602))
632 x(639)
y(639)
682 x(639)
y(639)
640 cut(620 630 996 986 976)
690 x(640)
642 cut(622 632 996 986 976)
692 x(642)
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(600))) LOCK(900 901 941)
z(634)-0.01
z(634)-HCV
y(998)+(cos(1.5*HW)*(-y(998)+y(602))) LOCK(900 901 941)
z(639)-0.01
z(639)-HCA
y(640)
z(640)-HCV
y(642)
z(642)-HCA
PLANES
;gordijen
[D 600 gordijnen
[D 610 gordijnen
[D 620 gordijnen
rij 1
rij 1
rij 1
\ 600 650 660 610 \ AbsGordijn]
\ 610 660 670 620 \ AbsGordijn]
\ 620 670 690 640 \ AbsGordijn]
[D 650 gordijnen
[D 660 gordijnen
[D 670 gordijnen
rij 2
rij 2
rij 2
\ 602 652 662 612 \ AbsGordijn]
\ 612 662 672 622 \ AbsGordijn]
\ 622 672 692 642 \ AbsGordijn]
98
;hulppunt plafond
;1e rij top
;1e rij bottom
;hulppunt plafond
;2e rij top
;2e rij bottom
B 5 Resultaten CATT-Acoustic
CATT-Acoustic v8.0g : Acoustic parameters
Copyright ©
CATT 1988-2007
================================================
Original
file
name:
C:\DOCUMENTS
AND
SETTING...N\VARIANTHUIDIG\PARAM_A0.TXT
Original save time: 2014-01-08 19:47:07
---------------------------------------------------------------------------Project
: Luxor - Variant Huidig model
GEOMETRICAL INFORMATION
Src id and loc [m] : A0
1,000
-8,000
1,700
Rec id and loc [m] : 01
0,000 -8,000 1,700
Rec id and loc [m] : 11
0,000 2,770 0,900
Rec id and loc [m] : 12
0,000 8,630 1,465
Rec id and loc [m] : 13
0,000 15,300 2,306
Rec id and loc [m] : 14
0,000 20,850 3,674
Rec id and loc [m] : 15
0,000 20,000 8,119
Rec id and loc [m] : 16
0,000 24,000 9,994
Rec id and loc [m] : 17
0,000 24,600 14,394
Rec id and loc [m] : 21
2,953 2,565 0,900
Rec id and loc [m] : 22
3,761 8,369 1,465
Rec id and loc [m] : 23
4,681 14,976 2,306
Rec id and loc [m] : 24
5,446 20,473 3,674
Rec id and loc [m] : 25
5,329 19,631 8,119
Rec id and loc [m] : 26
5,880 23,593 9,994
Rec id and loc [m] : 27
5,963 24,187 14,394
Rec id and loc [m] : 31
5,850 1,956 0,900
Rec id and loc [m] : 32
7,450 7,593 1,465
Rec id and loc [m] : 33
9,272 14,009 2,306
Rec id and loc [m] : 34
10,788 19,348 3,674
Rec id and loc [m] : 35
10,555 18,531 8,119
Rec id and loc [m] : 36
11,648 22,379 9,994
Rec id and loc [m] : 37
11,812 22,956 14,394
VARIABLE SOURCE DATA
Directivity
Type (library)
: OMNI.SD0
Dir. Index (DI) [dB] : 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Level
On axis 1m [dB] : 85,0 88,0 91,0 94,0 97,0 100,0
Total power [dB] : 95,9 98,9 101,9 104,9 107,9 110,9
Auxiliary delay [ms] : 0,0
VARIABLE AIR DATA
Temperature
[°C] : 20
Relative humidity [%] : 50
Density
[kg/m³] : 1,2
Sound speed [m/s] : 343
Impedance [Ns/m³] : 412
Diss. coeff. [0.001/m] : 0,10
(estimated)
0,30
0,63
1,07
2,28
EyrTg[s] 1,55 1,43 1,20 1,28 1,12 0,97 (MFP, AbsCg)
SabT [s] 1,74 1,62 1,39 1,46 1,29 1,10 (Vact, Sact, AbsCg)
AbsC [%] 22,1 23,6 27,1 25,2 27,3 28,0 (based on tracing)
AbsCg[%] 22,1 23,7 27,3 25,5 27,8 28,6 (area-proportional)
Back[dB] 45,0 38,0 32,0 28,0 25,0 23,0 (non-individual bkg
noise level)
Resi[dB] 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 (indiv. resid. bkg noise
level)
---------------------------------------------------------------------------AVERAGE/ACTUAL VOLUME/SURFACE INFORMATION
---------------------------------------------------------------------------V[m³] Lx[m] Ly[m] Lz[m] S[m2] Sact[m²] Vact[m³]
............................................................................
16902 33,68 29,01 17,30 6970 6970 16772
---------------------------------------------------------------------------Rec id Initial delay time [ms]
01
2,91
11
31,59
12
48,53
13
67,95
14
84,28
15
83,72
16
96,33
17 101,94
21
31,38
22
48,36
23
67,80
24
84,13
25
83,58
26
96,19
27 101,81
31
32,34
32
49,15
33
68,51
34
84,80
35
84,24
36
96,82
37 102,41
6,83
CALCULATION RESULTS
================================================
Head direction [m] :
01 1,000 -8,000 1,700 (source)
GLOBAL RESULTS FROM TRACING - RTC-II
---------------------------------------------------------------------------Trunc[s] Rays[-] Lost[-] Absorbed[-] Angle[°]
............................................................................
3,00 65038
0
0
0,8
---------------------------------------------------------------------------125 250 500 1k 2k 4k
.......... ..... ..... ..... ..... ..... ..... .............................
MFP [m] 9,68 9,69 9,69 9,70 9,71 9,70
Diffs[%] 20,98 23,22 28,40 31,33 34,49 35,05
............................................................................
T-15 [s] 1,86 1,80 1,52 1,70 1,57 1,28 (LS-fit -5 to -20 dB)
T-30 [s] 1,96 1,94 1,71 1,91 1,74 1,43 (LS-fit -5 to -35 dB)
Tref [s] 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 (reference/target RT)
EyrT [s] 1,55 1,43 1,21 1,30 1,15 0,99 (MFP, AbsC)
MAX :
95,6 94,9 94,6 94,3 94,3 95,1
MEAN:
39,5 39,9 41,3 38,8 39,6 43,1
MIN :
22,1 26,9 25,0 24,8 24,9 25,2
---------------------------------------------------------------------------C-80 [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
14,7 14,4 14,1 13,8 13,6 14,4 18,2
11
3,2 3,0 3,3 2,6 2,3 3,4 4,9
12
2,1 1,4 1,9 2,0 1,7 2,5 3,6
13
-0,1 -0,7 0,5 -0,3 -0,1 1,2 2,0
14
2,0 1,9 3,1 2,2 1,1 3,4 3,3
15
-1,2 -0,8 0,6 0,3 -0,5 1,0 1,7
16
1,3 1,6 1,7 1,1 0,8 2,1 2,6
17
-1,5 0,2 0,2 -0,2 0,5 1,5 1,4
21
2,7 2,8 2,9 2,6 2,5 3,8 5,3
22
1,7 2,0 1,6 1,4 1,4 2,4 3,5
23
0,6 0,4 1,3 0,5 0,3
2,1 2,3
24
1,9 1,8 2,2 1,9 2,1 3,2 3,6
25
-1,5 -0,8 -0,2 -0,3 -0,7 0,6 1,1
26
1,7 2,2 1,7 1,7 1,9 1,9 3,1
27
-0,8 -0,2 0,6 -0,1 0,9 2,0 2,1
31
3,1 2,9 3,6 2,8 2,2 4,3 5,3
32
0,4 0,5 0,5 0,2 1,0 0,7 2,1
33
-0,7 -1,2 0,0 -0,8 -0,2 0,5 1,0
34
1,0 1,4 1,6 1,2 1,4 2,0 2,6
35
-1,6 -0,9 -0,6 -2,1 -1,9 0,1 0,4
36
1,2 2,0 2,1 1,5 1,9 2,9 3,3
37
-1,9 -0,7 -0,1 -0,5 0,1 1,6 1,1
MAX :
MEAN:
MIN :
14,7 14,4 14,1 13,8 13,6 14,4
1,3 1,5 1,9 1,4 1,5 2,6
-1,9 -1,2 -0,6 -2,1 -1,9 0,1
99
Bijlagen
---------------------------------------------------------------------------G [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
20,6 20,6 20,6 20,7 20,7 20,9 22,1
11
8,0 8,1 8,0 8,2 8,3 7,7 6,4
12
5,7 5,2 4,8 5,3 5,2 4,8 2,7
13
2,8 2,1 1,7 1,8 1,9 1,1 -1,3
14
2,4 1,5 0,7 0,4 0,6 -0,1 -2,7
15
1,9 2,0 1,3 1,8 1,1 0,6 -1,9
16
2,4 1,6 0,5 0,6 0,8 -0,1 -2,7
17
2,3 1,9 0,9 1,6 1,4 -0,2 -2,5
21
8,0 8,1 8,1 8,5 8,2 8,1 6,6
22
5,6 5,8 5,0 5,5 5,4 4,3
2,7
23
3,7 2,9 2,3 2,9 2,7 1,3 -0,7
24
2,2 1,4 0,0 0,7 0,4 -0,4 -3,0
25
2,4 1,8 0,8 1,7 1,5 0,3 -2,0
26
2,5 1,8 1,3 1,6 1,4 -0,1 -2,2
27
2,5 2,3 1,3 2,2 1,2 0,2 -2,2
31
7,9 8,1 7,9 8,6 8,5 8,2 6,7
32
5,0 5,2 4,1 4,8 5,0 3,9 2,0
33
3,2 2,8 2,0 2,3 2,6 1,5 -0,9
34
2,8 2,0 1,0 1,4 1,3 0,4 -2,0
35
2,4 2,2 1,1 2,1 1,7 0,8 -1,8
36
2,7
1,9 1,5 1,8 1,8 0,8 -1,7
37
1,8 2,4 1,3 1,6 1,3 0,2 -2,4
MAX :
20,6 20,6 20,6 20,7 20,7 20,9
MEAN:
4,5 4,2 3,5 3,9 3,8 2,9
MIN :
1,8 1,4 0,0 0,4 0,4 -0,4
---------------------------------------------------------------------------EDT [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
0,05 0,05 0,05 0,06 0,06 0,05
--11
1,21 1,31 1,09 1,24 1,22 1,05
--12
1,63 1,61 1,43 1,54 1,41 1,21
--13
1,95 1,89 1,56 1,88 1,66 1,39
--14
1,52 1,49 1,26 1,48 1,32 1,09
--15
1,97 1,74 1,67 1,70 1,68 1,38
--16
1,74 1,71 1,61 1,73 1,61 1,16
--17
1,63 1,61 1,58 1,60 1,40 1,22
--21
1,26 1,26 1,14 1,16 1,27 1,04
--22
1,60 1,54 1,33 1,37 1,34 1,27
--23
1,72 1,72 1,55 1,64 1,39 1,38
--24
1,63 1,58 1,38 1,28 1,50 1,32
--25
1,89 1,84 1,67 1,67 1,61 1,28
--26
1,72 1,67 1,43 1,45 1,44 1,24
--27
1,63 1,53 1,44 1,52 1,52 1,16
--31
1,27 1,24 1,14 1,22 1,19 1,02
--32
1,76 1,60 1,41 1,61 1,41 1,24
--33
1,77 1,75 1,66 1,76 1,50 1,41
--34
1,39 1,46 1,35 1,31 1,30 1,20
--35
1,81 1,81 1,68 1,65 1,61 1,38
--36
1,58 1,60 1,45 1,46 1,32 1,20
--37
1,71 1,46 1,47 1,54 1,50 1,23
--MAX :
1,97 1,89 1,68 1,88 1,68 1,41
MEAN:
1,57 1,52 1,38 1,45 1,38 1,18
MIN :
0,05 0,05 0,05 0,06 0,06 0,05
---------------------------------------------------------------------------T-15 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,33 1,31 1,16 1,32 1,30 1,11
--11
1,97 1,76 1,50 1,69 1,54 1,26
--12
1,94 1,88 1,56 1,75 1,62 1,32
--13
1,90 1,91 1,63 1,68 1,64 1,32
--14
1,87 1,89 1,51 1,68 1,51 1,28
--15
1,89 1,84 1,59 1,79 1,75 1,30
--16
1,79 1,81 1,52 1,67 1,51 1,32
--17
1,85 1,81 1,50 1,69 1,58 1,31
--21
1,91 1,79 1,45 1,67 1,50 1,21
--22
1,97 1,82 1,59 1,75 1,51 1,31
--23
1,91 1,86 1,67 1,70 1,79 1,32
--24
1,83 1,93 1,53 1,63 1,63 1,23 --25
1,87 1,84 1,59 1,78 1,65 1,40
--26
1,80 1,78 1,41 1,73 1,57 1,29
--27
1,85 1,77 1,48 1,62 1,59 1,23
---
100
31
32
33
34
35
36
37
1,94
1,88
1,89
1,84
1,94
1,82
1,94
1,83
1,83
1,87
1,84
1,77
1,71
1,75
1,62
1,63
1,56
1,49
1,53
1,47
1,55
1,71
1,74
1,87
1,58
1,79
1,64
1,81
1,54
1,59
1,66
1,44
1,58
1,57
1,58
1,29
1,32
1,31
1,23
1,24
1,26
1,26
---------------
MAX :
1,97 1,93 1,67 1,87 1,79 1,40
MEAN:
1,86 1,80 1,52 1,70 1,57 1,28
MIN :
1,33 1,31 1,16 1,32 1,30 1,11
---------------------------------------------------------------------------T-30 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,87 1,82 1,53 1,72 1,59 1,33
--11
2,03 1,98 1,76 1,96 1,74 1,45
--12
1,97 1,96 1,74 1,89 1,75 1,44
--13
1,95 1,96 1,76 1,89 1,78 1,41
--14
1,91 1,91 1,62 1,94 1,73 1,36
--15
1,97 1,94 1,68 1,92 1,74 1,44
--16
1,94 1,91 1,71 1,93 1,62 1,45
--17
1,97 1,92 1,69 1,96 1,80 1,43
--21
2,00 1,98 1,71 1,94 1,76 1,42
--22
1,99 1,95 1,75 1,92 1,78 1,45
--23
1,97 1,95 1,72 1,84 1,79 1,47
--24
1,94 1,96 1,60 1,89 1,68 1,42
--25
1,93 1,96 1,74 1,94 1,74 1,50
--26
1,95 1,95 1,69 1,96 1,65 1,48
--27
1,97 1,96 1,72 1,91 1,79 1,43
--31
1,99 1,98 1,72 1,87 1,79 1,42
--32
1,99 1,95 1,85 1,95 1,77 1,46
--33
1,98 1,94 1,77 1,88 1,76 1,46
--34
1,95 1,93 1,70 1,89 1,69 1,40
--35
1,97 1,91 1,85 1,94 1,79 1,44
--36
1,98 1,98 1,64 1,92 1,74 1,42 --37
2,00 1,98 1,73 1,98 1,78 1,43
--MAX :
2,03 1,98 1,85 1,98 1,80 1,50
MEAN:
1,96 1,94 1,71 1,91 1,74 1,43
MIN :
1,87 1,82 1,53 1,72 1,59 1,33
----------------------------------------------------------------------------
B 5 Resultaten CATT-Acoustic
CATT-Acoustic v8.0g : Acoustic parameters
Copyright ©
CATT 1988-2007
================================================
Original
file
name:
C:\Documents
and
Setting...anten\VARIANTDV\PARAM_A0.TXT
Original save time: 2014-01-31 11:01:37
---------------------------------------------------------------------------Project
: Luxor - Variant Diepte - bron voor
GEOMETRICAL INFORMATION
Src id and loc [m] : A0
1,000
-8,000
1,700
Rec id and loc [m] : 01
0,000 -10,650 1,700
Rec id and loc [m] : 11
0,000 2,770 0,900
Rec id and loc [m] : 12
0,000 8,630 1,465
Rec id and loc [m] : 13
0,000 15,300 2,306
Rec id and loc [m] : 14
0,000 20,850 3,674
Rec id and loc [m] : 15
0,000 20,000 8,119
Rec id and loc [m] : 16
0,000 24,000 9,994
Rec id and loc [m] : 17
0,000 24,600 14,394
Rec id and loc [m] : 21
2,953 2,565 0,900
Rec id and loc [m] : 22
3,761 8,369 1,465
Rec id and loc [m] : 23
4,681 14,976 2,306
Rec id and loc [m] : 24
5,446 20,473 3,674
Rec id and loc [m] : 25
5,329 19,631 8,119
Rec id and loc [m] : 26
5,880 23,593 9,994
Rec id and loc [m] : 27
5,963 24,187 14,394
Rec id and loc [m] : 31
5,850 1,956 0,900
Rec id and loc [m] : 32
7,450 7,593 1,465
Rec id and loc [m] : 33
9,272 14,009 2,306
Rec id and loc [m] : 34
10,788 19,348 3,674
Rec id and loc [m] : 35
10,555 18,531 8,119
Rec id and loc [m] : 36
11,648 22,379 9,994
Rec id and loc [m] : 37
11,812 22,956 14,394
VARIABLE SOURCE DATA
Directivity
Type (library)
: OMNI.SD0
Dir. Index (DI) [dB] : 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Level
On axis 1m [dB] : 85,0 88,0 91,0 94,0 97,0 100,0
Total power [dB] : 95,9 98,9 101,9 104,9 107,9 110,9
Auxiliary delay [ms] : 0,0
VARIABLE AIR DATA
Temperature
[°C] : 20
Relative humidity [%] : 50
Density
[kg/m³] : 1,2
Sound speed [m/s] : 343
Impedance [Ns/m³] : 412
Diss. coeff. [0.001/m] : 0,10
(estimated)
0,30
0,63
1,07
2,28
6,83
CALCULATION RESULTS
================================================
Head direction [m] :
01 1,000 -8,000 1,700 (source)
GLOBAL RESULTS FROM TRACING - RTC-II
---------------------------------------------------------------------------Trunc[s] Rays[-] Lost[-] Absorbed[-] Angle[°]
............................................................................
3,00 65038
0
0
0,8
---------------------------------------------------------------------------125 250 500 1k 2k 4k
.......... ..... ..... ..... ..... ..... ..... .............................
MFP [m] 9,58 9,59 9,59 9,58 9,59 9,60
Diffs[%] 20,78 22,91 27,86 30,67 33,76 34,34
............................................................................
T-15 [s] 1,83 1,77 1,57 1,77 1,60 1,30 (LS-fit -5 to -20 dB)
T-30 [s] 1,97 1,96 1,76 1,90 1,77 1,47 (LS-fit -5 to -35 dB)
Tref [s] 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 (reference/target RT)
EyrT [s] 1,55 1,43 1,22 1,31 1,16 1,00 (MFP, AbsC)
EyrTg[s] 1,54 1,43 1,21 1,29 1,13 0,98 (MFP, AbsCg)
SabT [s] 1,71 1,59 1,38 1,45 1,28 1,10 (Vact, Sact, AbsCg)
AbsC [%] 22,0 23,4 26,6 24,7 26,8 27,5 (based on tracing)
AbsCg[%] 22,0 23,5 26,9 25,1 27,4 28,1 (area-proportional)
Back[dB] 45,0 38,0 32,0 28,0 25,0 23,0 (non-individual bkg
noise level)
Resi[dB] 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 (indiv. resid. bkg noise
level)
---------------------------------------------------------------------------AVERAGE/ACTUAL VOLUME/SURFACE INFORMATION
---------------------------------------------------------------------------V[m³] Lx[m] Ly[m] Lz[m] S[m2] Sact[m²] Vact[m³]
............................................................................
17073 33,20 30,21 17,03 7121 7121 16758
---------------------------------------------------------------------------Rec id Initial delay time [ms]
01
8,25
11
31,59
12
48,53
13
67,95
14
84,28
15
83,72
16
96,33
17 101,94
21
31,38
22
48,36
23
67,80
24
84,13
25
83,58
26
96,19
27 101,81
31
32,34
32
49,15
33
68,51
34
84,80
35
84,24
36
96,82
37 102,41
---------------------------------------------------------------------------C-80 [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
7,8 7,3 7,1 6,4 6,3 7,6 10,7
11
2,0 1,9 2,2 1,3 1,3 2,4 4,3
12
0,4 -0,3 0,0 -0,7 -0,1 0,3 1,5
13
-2,9 -3,8 -3,6 -5,2 -5,0 -2,7 -2,4
14
-0,3 -0,6 -1,1 -1,4 -1,4 0,7 0,6
15
-1,6 -2,0 -1,6 -2,4 -1,8 -1,3 -0,2
16
-0,1 -0,3 0,1 0,1 -0,8 -0,2 1,2
17
-2,3 -2,1 -0,9 -0,7 -1,0 0,4 0,5
21
2,2 2,2 2,2 1,2 1,9 2,5 4,5
22
0,2 0,0 -0,2 -1,2 -0,4 0,1 1,4
23
-1,7 -1,9 -2,6 -2,7 -3,1 -2,0 -0,9
24
-0,2 -0,6 -1,7 -1,2 -1,9 -0,5 -0,2
25
-2,1 -2,0 -1,3 -1,9 -1,3 -0,9 -0,1
26
-0,0 0,7
1,2 0,1 0,2 1,9 2,2
27
-1,7 -0,4 -0,9 -0,7 -0,4 0,7 0,9
31
2,9 2,2 2,1 1,6 1,7 2,8 4,5
32
-0,4 -0,9 -1,5 -1,5 -1,2 -0,7 0,6
33
-1,7 -1,7 -2,0 -2,5 -3,3 -1,3 -0,6
34
-0,2 -0,7 -0,2 -1,0 -0,8 0,1 0,7
35
-2,3 -2,2 -1,5 -2,1 -2,0 -1,0 -0,1
36
0,8
1,5 1,3 1,1 1,0 2,4 2,6
37
-1,4 -1,0 -0,7 -1,4 -0,2 0,8 0,7
MAX :
7,8 7,3 7,1 6,4 6,3 7,6
MEAN:
-0,1 -0,2 -0,2 -0,7 -0,6 0,5
MIN :
-2,9 -3,8 -3,6 -5,2 -5,0 -2,7
---------------------------------------------------------------------------G [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
13,8 13,9 14,2 14,3 14,4 14,3 14,6
11
7,6 7,4 7,3 8,0 7,8 7,4 6,0
12
5,5 4,9 4,9 5,0 5,3 4,3 2,4
13
2,7 2,1 1,2 1,7 1,6 0,6 -1,8
14
2,0 1,4 -0,2 0,7 0,0 -0,3 -3,0
15
2,1 1,7 0,9 1,4 1,7 0,0 -2,1
16
2,1 1,5 -0,2 0,7 0,5 -1,0 -3,1
17
1,6 1,3 0,7 1,5 0,9 -0,4 -2,8
101
Bijlagen
21
22
23
24
25
26
27
31
32
33
34
35
36
37
7,6
5,4
3,1
1,8
2,3
2,4
1,7
7,7
4,8
2,8
2,2
2,1
2,6
1,5
7,5
5,1
2,8
0,8
1,7
1,9
1,5
7,7
4,5
2,4
1,6
1,9
2,3
1,4
7,6
4,6
1,6
-0,0
1,0
0,6
0,6
7,7
3,9
1,9
0,4
1,1
1,2
0,5
8,0
5,1
1,9
-0,2
1,5
1,1
1,3
8,2
4,5
2,2
0,5
1,9
1,9
1,1
8,1
5,2
1,8
0,2
1,6
0,6
1,1
8,4
4,1
2,2
0,4
1,3
1,3
1,1
7,7
4,0
1,0
-1,2
0,5
-0,5
-0,4
7,6
3,5
0,9
-0,2
0,4
0,5
-0,4
6,3
2,2
-1,4
-3,6
-2,0
-2,7
-2,8
6,3
1,4
-1,2
-2,7
-2,0
-2,0
-2,9
MAX :
13,8 13,9 14,2 14,3 14,4 14,3
MEAN:
3,9 3,5 2,8 3,3 3,2 2,2
MIN :
1,5 0,8 -0,2 -0,2 0,0 -1,2
---------------------------------------------------------------------------EDT [s] 125 250 500
1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,11 1,16 1,12 1,32 1,29 1,09
--11
1,35 1,39 1,29 1,44 1,42 1,22
--12
1,65 1,65 1,43 1,68 1,57 1,33
--13
1,93 1,81 1,69 1,84 1,71 1,43
--14
1,58 1,53 1,37 1,50 1,51 1,24
--15
1,85 1,83 1,67 1,77 1,71 1,49
--16
1,60 1,58 1,58 1,66 1,60 1,37
--17
1,80 1,79 1,63 1,73 1,56 1,39
--21
1,39 1,52 1,36 1,43 1,44 1,21
--22
1,61 1,68 1,48 1,55 1,53 1,37
--23
1,91 1,79 1,81 1,92 1,75 1,53
--24
1,63 1,67 1,36 1,74 1,38 1,34
--25
1,78 1,81 1,67 1,82 1,63 1,42
--26
1,57 1,54 1,58 1,58 1,63 1,38
--27
1,83 1,72 1,57 1,79 1,57 1,39
--31
1,41 1,45 1,34 1,48 1,46 1,31
--32
1,75 1,76 1,52 1,70 1,66 1,32
--33
1,88 1,84 1,71 1,80 1,63 1,54
--34
1,56 1,54 1,57 1,63 1,63 1,36
--35
1,81 1,85 1,68 1,82 1,76 1,56
--36
1,69 1,64 1,53 1,65 1,60 1,45
--37
1,87 1,74 1,73 1,76 1,67 1,47
--MAX :
1,93 1,85 1,81 1,92 1,76 1,56
MEAN:
1,66 1,65 1,53 1,66 1,58 1,37
MIN :
1,11 1,16 1,12 1,32 1,29 1,09
---------------------------------------------------------------------------T-15 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,66 1,62 1,47 1,60 1,50 1,28
--11
1,85 1,90 1,60 1,75 1,55 1,31
--12
1,85 1,80 1,55 1,77 1,62 1,35
--13
1,84 1,88 1,64 1,80 1,57 1,31
--14
1,82 1,67 1,50 1,75 1,69 1,32
--15
1,93 1,80 1,66 1,83 1,64 1,35
--16
1,86 1,69 1,64 1,76 1,61 1,32
--17
1,90 1,76 1,59 1,77 1,59 1,33
--21
1,85 1,86 1,50 1,79 1,54 1,25
--22
1,87 1,79 1,59 1,86 1,62 1,35
--23
1,80 1,81 1,58 1,80 1,64 1,33
--24
1,82 1,75 1,52 1,72 1,60 1,32
--25
1,89 1,76 1,56 1,78 1,65 1,26
--26
1,83 1,72 1,64 1,77 1,69 1,29
--27
1,81 1,82 1,70 1,78 1,62 1,27
--31
1,87 1,84 1,55 1,74 1,49 1,29
--32
1,84 1,80 1,59 1,81 1,61 1,37 --33
1,83 1,83 1,60 1,84 1,63 1,35
--34
1,71 1,60 1,44 1,60 1,50 1,25
--35
1,88 1,73 1,53 1,77 1,63 1,23
--36
1,66 1,69 1,51 1,70 1,58 1,21
--37
1,90 1,79 1,62 1,89 1,64 1,29
--MAX :
MEAN:
MIN :
102
1,93 1,90 1,70 1,89 1,69 1,37
1,83 1,77 1,57 1,77 1,60 1,30
1,66 1,60 1,44 1,60 1,49 1,21
---------------------------------------------------------------------------T-30 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,86 1,84 1,65 1,80 1,64 1,38
--11
2,01 2,04 1,77 1,92 1,79 1,47
--12
1,98 1,98 1,75 1,87 1,74 1,47
--13
2,01 2,05 1,78 1,96 1,78 1,54
--14
2,00 1,97 1,69 1,96 1,70 1,53
--15
1,94 1,96 1,80 1,92 1,76 1,48
--16
1,95 1,91 1,72 1,93 1,77 1,48
--17
1,96 1,88 1,68 1,86 1,79 1,48
--21
2,01 2,01 1,77 1,92 1,77 1,47
--22
2,00 1,96 1,73 1,90 1,80 1,45
--23
1,98 2,01 1,77 1,89 1,80 1,49
--24
2,01 2,06 1,78 1,91 1,72 1,46
--25
1,97 1,97 1,86 1,92 1,79 1,50
--26
1,94 1,90 1,77 1,90 1,75 1,44
--27
1,93 1,91 1,74 1,90 1,80 1,54
--31
1,99 2,02 1,76 1,90 1,76 1,48 --32
1,98 1,98 1,78 1,89 1,84 1,50
--33
1,99 2,01 1,78 1,92 1,80 1,47
--34
1,94 2,00 1,73 1,75 1,72 1,41
--35
1,96 1,92 1,85 1,89 1,79 1,45
--36
1,95 1,82 1,78 1,87 1,75 1,39
--37
1,96 1,94 1,78 1,98 1,80 1,57
--MAX :
2,01 2,06 1,86 1,98 1,84 1,57
MEAN:
1,97 1,96 1,76 1,90 1,77 1,47
MIN :
1,86 1,82 1,65 1,75 1,64 1,38
----------------------------------------------------------------------------
B 5 Resultaten CATT-Acoustic
CATT-Acoustic v8.0g : Acoustic parameters
Copyright ©
CATT 1988-2007
================================================
Original
file
name:
C:\DOCUMENTS
AND
SETTING...IANTEN\VARIANTB\PARAM_A0.TXT
Original save time: 2014-01-08 20:50:40
---------------------------------------------------------------------------Project
: Luxor - Variant Breedte
SabT [s] 1,73 1,61 1,39 1,46 1,29 1,10 (Vact, Sact, AbsCg)
AbsC [%] 22,1 23,5 26,9 25,0 27,2 27,9 (based on tracing)
AbsCg[%] 22,1 23,6 27,1 25,4 27,7 28,4 (area-proportional)
Back[dB] 45,0 38,0 32,0 28,0 25,0 23,0 (non-individual bkg
noise level)
Resi[dB] 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 (indiv. resid. bkg noise
level)
----------------------------------------------------------------------------
GEOMETRICAL INFORMATION
Src id and loc [m] : A0
1,000
AVERAGE/ACTUAL VOLUME/SURFACE INFORMATION
---------------------------------------------------------------------------V[m³] Lx[m] Ly[m] Lz[m] S[m2] Sact[m²] Vact[m³]
............................................................................
16902 34,98 30,15 16,03 7018 7018 16766
----------------------------------------------------------------------------
-8,000
1,700
Rec id and loc [m] : 01
0,000 -8,000 1,700
Rec id and loc [m] : 11
0,000 2,770 0,900
Rec id and loc [m] : 12
0,000 8,630 1,465
Rec id and loc [m] : 13
0,000 15,300 2,306
Rec id and loc [m] : 14
0,000 20,850 3,674
Rec id and loc [m] : 15
0,000 20,000 8,119
Rec id and loc [m] : 16
0,000 24,000 9,994
Rec id and loc [m] : 17
0,000 24,600 14,394
Rec id and loc [m] : 21
2,953 2,565 0,900
Rec id and loc [m] : 22
3,761 8,369 1,465
Rec id and loc [m] : 23
4,681 14,976 2,306
Rec id and loc [m] : 24
5,446 20,473 3,674
Rec id and loc [m] : 25
5,329 19,631 8,119
Rec id and loc [m] : 26
5,880 23,593 9,994
Rec id and loc [m] : 27
5,963 24,187 14,394
Rec id and loc [m] : 31
5,850 1,956 0,900
Rec id and loc [m] : 32
7,450 7,593 1,465
Rec id and loc [m] : 33
9,272 14,009 2,306
Rec id and loc [m] : 34
10,788 19,348 3,674
Rec id and loc [m] : 35
10,555 18,531 8,119
Rec id and loc [m] : 36
11,648 22,379 9,994
Rec id and loc [m] : 37
11,812 22,956 14,394
VARIABLE SOURCE DATA
Directivity
Type (library)
: OMNI.SD0
Dir. Index (DI) [dB] : 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Level
On axis 1m [dB] : 85,0 88,0 91,0 94,0 97,0 100,0
Total power [dB] : 95,9 98,9 101,9 104,9 107,9 110,9
Auxiliary delay [ms] : 0,0
VARIABLE AIR DATA
Temperature
[°C] : 20
Relative humidity [%] : 50
Density
[kg/m³] : 1,2
Sound speed [m/s] : 343
Impedance [Ns/m³] : 412
Diss. coeff. [0.001/m] : 0,10
(estimated)
0,30
0,63
1,07
2,28
Rec id Initial delay time [ms]
01
2,91
11
31,59
12
48,53
13
67,95
14
84,28
15
83,72
16
96,33
17 101,94
21
31,38
22
48,36
23
67,80
24
84,13
25
83,58
26
96,19
27 101,81
31
32,34
32
49,15
33
68,51
34
84,80
35
84,24
36
96,82
37 102,41
6,83
CALCULATION RESULTS
================================================
Head direction [m] :
01 1,000 -8,000 1,700 (source)
GLOBAL RESULTS FROM TRACING - RTC-II
---------------------------------------------------------------------------Trunc[s] Rays[-] Lost[-] Absorbed[-] Angle[°]
............................................................................
3,00 65038
1
0
0,8
---------------------------------------------------------------------------125 250 500 1k 2k 4k
.......... ..... ..... ..... ..... ..... ..... .............................
MFP [m] 9,62 9,63 9,62 9,63 9,63 9,64
Diffs[%] 20,99 23,20 28,15 31,00 34,15 34,75
............................................................................
T-15 [s] 1,90 1,84 1,62 1,82 1,66 1,34 (LS-fit -5 to -20 dB)
T-30 [s] 2,01 2,01 1,85 2,05 1,84 1,51 (LS-fit -5 to -35 dB)
Tref [s] 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 (reference/target RT)
EyrT [s] 1,54 1,43 1,21 1,30 1,14 0,99 (MFP, AbsC)
EyrTg[s] 1,54 1,42 1,20 1,28 1,12 0,97 (MFP, AbsCg)
---------------------------------------------------------------------------C-80 [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
15,5 15,4 15,3 14,3 14,5 15,0 19,1
11
1,7 2,5 2,4 1,7 2,2 3,3 4,6
12
1,9 2,4 3,1 2,0 1,4 3,2 3,9
13
-0,9 -0,3 -0,1 -0,7 0,3 0,7 1,7
14
1,8 2,0 2,3 1,2 1,5 2,8 3,0
15
-0,7 -0,9 0,4 -0,5 -0,5 1,0 1,3
16
1,2 1,3 0,8 0,6 1,3 2,3 2,4
17
-0,2 -0,9 1,0 0,7 0,7 1,5 1,9
21
2,3 2,0 2,4 1,5 2,0 2,6 4,5
22
1,6 1,1 1,6 1,0 2,0 2,5 3,6
23
0,7 0,7 0,6 0,4 0,2 1,3 2,2
24
1,1 1,0 1,7 1,2 1,5 2,9 3,0
25
-1,6 -1,2 -0,3 -0,8 0,7 1,8 1,7
26
1,1 1,2 1,6 1,4 1,6 2,8
3,2
27
-0,6 0,2 0,7 0,1 0,9 2,2 2,1
31
2,4 2,2 2,6 2,3 2,0 3,1 4,7
32
1,6 1,1 1,2 -0,2 1,2 2,1 3,0
33
0,4 -0,3
0,4 -0,7 -0,3 1,3 1,7
34
1,5 1,5 2,5 1,5 1,6 2,3 3,1
35
-1,6 -1,1 -0,3 -1,0 -0,2 0,7 1,0
36
1,2 1,1 1,9 1,7 2,4 2,8 3,4
37
-0,5 0,1 0,7 -0,8 0,1 1,8 1,7
MAX :
15,5 15,4 15,3 14,3 14,5 15,0
MEAN:
1,4 1,4 1,9 1,2 1,7 2,7
MIN :
-1,6 -1,2 -0,3 -1,0 -0,5 0,7
---------------------------------------------------------------------------G [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
20,6 20,6 20,6 20,7 20,7 20,9 22,1
11
7,3 7,4 7,1 7,7 7,8 7,3 5,8
12
5,6 5,4 4,4 4,9 5,0 4,3 2,4
13
2,6 2,7 1,3
2,1 1,9 0,6 -1,5
103
Bijlagen
14
15
16
17
21
22
23
24
25
26
27
31
32
33
34
35
36
37
2,8
2,2
2,4
2,5
7,5
5,6
3,5
2,2
2,1
2,4
1,9
7,3
5,8
3,2
2,4
2,6
2,9
2,0
2,1
2,2
1,6
1,9
7,5
5,5
3,1
1,5
1,7
2,0
1,9
7,6
5,6
3,0
1,7
2,2
2,2
1,8
0,8
1,9
0,5
0,7
7,4
4,6
1,9
-0,1
1,5
1,0
1,1
7,3
4,6
2,0
0,6
1,8
1,5
1,4
1,0
1,8
0,4
1,6
7,7
5,7
2,8
0,7
1,8
1,7
1,9
7,9
5,2
2,8
1,0
1,9
1,9
1,6
0,6
1,7
0,9
1,4
7,9
5,4
2,3
0,6
1,7
1,2
1,4
7,9
5,2
2,5
1,0
1,3
1,7
1,0
0,1
-0,0
-0,2
-0,0
7,2
4,6
1,3
-0,4
0,1
0,6
0,0
7,2
4,2
2,0
-0,2
0,5
0,3
-0,1
-2,4
-2,1
-2,8
-2,4
5,9
2,6
-0,9
-2,7
-2,0
-1,9
-2,3
5,9
2,4
-0,6
-2,4
-1,9
-1,8
-2,6
MAX :
20,6 20,6 20,6 20,7 20,7 20,9
MEAN:
4,4 4,1 3,4 3,9 3,7 2,7
MIN :
1,9 1,5 -0,1 0,4 0,6 -0,4
---------------------------------------------------------------------------EDT [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05
--11
1,61 1,46 1,40 1,44 1,40 1,20
--12
1,73 1,79 1,63 1,74 1,58 1,36
--13
2,00 1,87 1,73 1,89 1,69 1,58
--14
1,55 1,50 1,18 1,40 1,35 1,25
--15
2,00 1,82 1,52 1,72 1,62 1,52
--16
1,65 1,80 1,59 1,78 1,64 1,31
--17
1,63 1,65 1,49 1,63 1,49 1,25
--21
1,47 1,47 1,34 1,46 1,42 1,25
--22
1,75 1,66 1,60 1,47 1,59 1,24
--23
1,81 1,83 1,73 1,66 1,71 1,46
--24
1,67 1,59 1,43 1,49 1,50 1,20
--25
1,92 1,83 1,60 1,76 1,75 1,40
--26
1,68 1,69 1,41 1,56 1,53 1,20
--27
1,77 1,61 1,46 1,56 1,48 1,22
--31
1,48 1,43 1,37 1,41 1,42 1,24
--32
1,71 1,62 1,54 1,57 1,52 1,29
--33
1,87 1,78 1,70 1,66 1,60 1,41
--34
1,68 1,64 1,45 1,58 1,36 1,35
--35
1,80 1,74 1,58 1,65 1,73 1,51 --36
1,65 1,65 1,47 1,67 1,41 1,37
--37
1,80 1,68 1,36 1,62 1,51 1,34
--MAX :
2,00 1,87 1,73 1,89 1,75 1,58
MEAN:
1,65 1,60 1,44 1,53 1,47 1,27
MIN :
0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05
---------------------------------------------------------------------------T-15 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,54 1,62 1,41 1,54 1,48 1,21
--11
1,88 1,94 1,62 1,80 1,56 1,28
--12
1,87 1,86 1,65 1,85 1,64 1,39
--13
1,91 1,84 1,67 1,84 1,77 1,37
--14
1,89 1,83 1,62 1,80 1,64 1,28
--15
1,91 1,81 1,60 1,92 1,75 1,32
--16
1,93 1,78 1,61 1,88 1,58 1,38
--17
1,92 1,88 1,69 1,85 1,69 1,33
--21
1,96 1,85 1,69 1,84 1,64 1,30
--22
1,91 1,83 1,61 1,80 1,62 1,35
--23
1,89 1,81 1,70 1,87 1,75 1,38
--24
1,89 1,87 1,62 1,87 1,56 1,44
--25
1,92 1,89 1,57 1,82 1,72 1,49
--26
1,93 1,80 1,61 1,77 1,61 1,30
--27
1,93 1,88 1,61 1,79 1,81 1,35
--31
2,00 1,88 1,66 1,88 1,69 1,35
--32
1,96 1,90 1,65 1,85 1,66 1,39
--33
1,91 1,86 1,64 1,89 1,78 1,27
--34
1,88 1,85 1,53 1,69 1,60 1,27 --35
1,92 1,90 1,56 1,86 1,72 1,35
--36
1,85 1,77 1,58 1,73 1,57 1,26
--37
1,94 1,86 1,64 1,84 1,74 1,34
---
104
MAX :
2,00 1,94 1,70 1,92 1,81 1,49
MEAN:
1,90 1,84 1,62 1,82 1,66 1,34
MIN :
1,54 1,62 1,41 1,54 1,48 1,21
---------------------------------------------------------------------------T-30 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,91 1,90 1,66 1,82 1,67 1,40
--11
2,02 2,07 1,87 2,07 1,87 1,53
--12
2,00 1,99 1,85 2,05 1,79 1,53
--13
2,04 2,05 1,88 2,16 1,86 1,53
--14
1,96 2,04 1,73 2,12 1,88 1,43
--15
1,98 1,98 1,87 2,09 1,88 1,53
--16
2,02 2,00 1,84 1,99 1,79 1,41
--17
2,01 2,01 1,91 2,04 1,82 1,50
--21
2,04 2,08 1,88 2,05 1,86 1,52
--22
2,00 2,00 1,83 2,08 1,78 1,51
--23
2,05 2,04 1,85 2,14 1,85 1,52
--24
1,99 2,03 1,84 2,09 1,74 1,45
--25
2,01 1,94 1,84 1,98 1,80 1,52
--26
2,02 1,97 1,90 1,99 1,84 1,46
--27
2,04 2,03 1,92 2,01 1,85 1,56
--31
2,05 2,05 1,91 2,09 1,89 1,54
--32
1,99 2,00 1,79 2,11 1,88 1,59
--33
2,05 2,06 1,92 2,18 1,93 1,57 --34
2,01 2,01 1,79 2,15 1,85 1,47
--35
2,01 1,99 1,82 2,03 1,88 1,54
--36
1,98 1,94 1,78 1,94 1,82 1,43
--37
2,02 2,00 1,99 1,93 1,94 1,57
--MAX :
2,05 2,08 1,99 2,18 1,94 1,59
MEAN:
2,01 2,01 1,85 2,05 1,84 1,51
MIN :
1,91 1,90 1,66 1,82 1,67 1,40
----------------------------------------------------------------------------
B 5 Resultaten CATT-Acoustic
CATT-Acoustic v8.0g : Acoustic parameters
Copyright ©
CATT 1988-2007
================================================
Original
file
name:
C:\DOCUMENTS
AND
SETTING...IANTEN\VARIANTH\PARAM_A0.TXT
Original save time: 2014-01-08 21:21:33
---------------------------------------------------------------------------Project
: Luxor - Variant Hoogte
GEOMETRICAL INFORMATION
Src id and loc [m] : A0
1,000
-8,000
1,700
Rec id and loc [m] : 01
0,000 -8,000 1,700
Rec id and loc [m] : 11
0,000 2,770 0,900
Rec id and loc [m] : 12
0,000 8,630 1,465
Rec id and loc [m] : 13
0,000 15,300 2,306
Rec id and loc [m] : 14
0,000 20,850 3,674
Rec id and loc [m] : 15
0,000 20,000 8,119
Rec id and loc [m] : 16
0,000 24,000 9,994
Rec id and loc [m] : 17
0,000 24,600 14,394
Rec id and loc [m] : 21
2,953 2,565 0,900
Rec id and loc [m] : 22
3,761 8,369 1,465
Rec id and loc [m] : 23
4,681 14,976 2,306
Rec id and loc [m] : 24
5,446 20,473 3,674
Rec id and loc [m] : 25
5,329 19,631 8,119
Rec id and loc [m] : 26
5,880 23,593 9,994
Rec id and loc [m] : 27
5,963 24,187 14,394
Rec id and loc [m] : 31
5,850 1,956 0,900
Rec id and loc [m] : 32
7,450 7,593 1,465
Rec id and loc [m] : 33
9,272 14,009 2,306
Rec id and loc [m] : 34
10,788 19,348 3,674
Rec id and loc [m] : 35
10,555 18,531 8,119
Rec id and loc [m] : 36
11,648 22,379 9,994
Rec id and loc [m] : 37
11,812 22,956 14,394
VARIABLE SOURCE DATA
Directivity
Type (library)
: OMNI.SD0
Dir. Index (DI) [dB] : 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Level
On axis 1m [dB] : 85,0 88,0 91,0 94,0 97,0 100,0
Total power [dB] : 95,9 98,9 101,9 104,9 107,9 110,9
Auxiliary delay [ms] : 0,0
VARIABLE AIR DATA
Temperature
[°C] : 20
Relative humidity [%] : 50
Density
[kg/m³] : 1,2
Sound speed [m/s] : 343
Impedance [Ns/m³] : 412
Diss. coeff. [0.001/m] : 0,10
(estimated)
0,30
0,63
1,07
2,28
6,83
CALCULATION RESULTS
================================================
Head direction [m] :
01 1,000 -8,000 1,700 (source)
GLOBAL RESULTS FROM TRACING - RTC-II
---------------------------------------------------------------------------Trunc[s] Rays[-] Lost[-] Absorbed[-] Angle[°]
............................................................................
3,00 65038
1
0
0,8
---------------------------------------------------------------------------125 250 500 1k 2k 4k
.......... ..... ..... ..... ..... ..... ..... .............................
MFP [m] 9,82 9,81 9,83 9,81 9,83 9,82
Diffs[%] 21,18 23,44 28,37 31,29 34,42 35,17
............................................................................
T-15 [s] 1,92 1,86 1,58 1,77 1,62 1,34 (LS-fit -5 to -20 dB)
T-30 [s] 2,00 1,98 1,82 1,91 1,78 1,49 (LS-fit -5 to -35 dB)
Tref [s] 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 (reference/target RT)
EyrT [s] 1,57 1,45 1,23 1,31 1,15 0,99 (MFP, AbsC)
EyrTg[s] 1,57 1,44 1,22 1,29 1,13 0,98 (MFP, AbsCg)
SabT [s] 1,75 1,62 1,40 1,46 1,29 1,10 (Vact, Sact, AbsCg)
AbsC [%] 22,2 23,6 27,1 25,3 27,5 28,2 (based on tracing)
AbsCg[%] 22,2 23,8 27,3 25,6 27,9 28,7 (area-proportional)
Back[dB] 45,0 38,0 32,0 28,0 25,0 23,0 (non-individual bkg
noise level)
Resi[dB] 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 (indiv. resid. bkg noise
level)
---------------------------------------------------------------------------AVERAGE/ACTUAL VOLUME/SURFACE INFORMATION
---------------------------------------------------------------------------V[m³] Lx[m] Ly[m] Lz[m] S[m2] Sact[m²] Vact[m³]
............................................................................
17031 32,84 31,21 16,61 6935 6935 16779
---------------------------------------------------------------------------Rec id Initial delay time [ms]
01
2,91
11
31,59
12
48,53
13
67,95
14
84,28
15
83,72
16
96,33
17 101,94
21
31,38
22
48,36
23
67,80
24
84,13
25
83,58
26
96,19
27 101,81
31
32,34
32
49,15
33
68,51
34
84,80
35
84,24
36
96,82
37 102,41
---------------------------------------------------------------------------C-80 [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
14,6 14,4 14,4 13,8 14,5 14,9 18,8
11
2,3 2,1 2,5 2,1 2,4 3,1 4,8
12
0,8 0,6 1,1
0,2 0,7 1,0 2,4
13
-0,7 -0,2 0,6 -0,4 -1,4 0,7 0,9
14
1,9 1,5 2,9 2,9 1,8 2,1 3,1
15
-1,0 -0,8 0,3 -0,2 -0,2 2,2 1,8
16
0,2 0,6 1,7 0,6 0,9 2,6 2,6
17
-0,9 0,8 1,0 -0,2 1,0 1,5 1,8
21
2,1 2,0 2,5 2,2 2,4 3,4 5,1
22
1,0 0,5 1,0 0,3 0,8 1,4 2,5
23
0,4 0,1 -0,1 -0,3 -0,2 0,9 1,6
24
1,5 1,5 2,1 1,3 1,0 2,0 2,7
25
-1,2 -0,5 0,2 0,1 -0,0 0,6 1,2
26
1,0 1,7 1,7 1,1 1,5 3,2 3,3
27
-0,7 0,3 0,6 0,4 0,5 2,0 2,0
31
1,9 2,0 2,7 2,2 1,7 3,4 5,0
32
0,0 0,3 0,9 -0,4 -0,2 0,7 2,0
33
-0,1 -1,3 -0,6 -1,2 -1,7 0,2 0,6
34
0,3 0,8 1,1 0,2 0,9 1,1 1,9
35
-1,7 -1,7 -0,0 -1,6 -0,4 0,4 1,0
36
1,6 1,4 2,3 2,3 1,9 3,1 3,5
37
-0,7 -0,5 0,6 -0,2 1,8 1,4 1,8
MAX :
14,6 14,4 14,4 13,8 14,5 14,9
MEAN:
1,0 1,2 1,8 1,1 1,4 2,4
MIN :
-1,7 -1,7 -0,6 -1,6 -1,7 0,2
---------------------------------------------------------------------------G [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
20,5 20,5 20,6 20,6 20,6 20,8 22,0
11
7,5 7,4 7,3 7,5 7,8 7,2 5,8
12
5,8 5,2 4,7 5,3 5,0 4,2 2,2
13
3,4 3,2 1,9 2,5 1,9 1,1 -1,2
14
2,7 1,7 0,6 1,1 0,2 0,0 -2,6
15
2,5 2,1 1,6 1,8 1,6 0,5 -1,9
16
2,5 1,7 1,1 1,5 1,3 -0,3 -2,5
17
2,3 2,3 0,8 1,2 1,2 -0,1 -2,5
105
Bijlagen
21
22
23
24
25
26
27
31
32
33
34
35
36
37
7,3
5,7
3,6
2,4
3,0
2,7
2,3
7,1
4,9
3,4
2,8
2,8
3,3
2,4
7,4
5,4
3,1
1,2
2,3
2,4
1,9
7,4
4,9
3,0
1,8
2,4
2,4
2,2
7,4
5,0
2,7
0,1
1,7
1,0
1,1
7,1
3,8
1,7
0,8
1,6
1,3
1,7
7,8
5,3
2,7
0,6
2,7
1,8
1,7
7,5
4,3
2,5
1,0
2,1
2,1
1,8
7,8
5,4
2,5
0,1
2,0
1,3
1,5
7,7
4,4
2,2
0,3
1,8
1,7
1,6
7,2
4,4
1,4
-0,8
0,6
-0,0
-0,5
7,2
3,6
1,3
0,0
0,8
0,9
-0,2
5,9
2,5
-0,7
-3,0
-1,6
-2,1
-2,4
5,8
1,5
-1,1
-2,5
-1,6
-1,6
-2,3
MAX :
20,5 20,5 20,6 20,6 20,6 20,8
MEAN:
4,6 4,2 3,4 3,9 3,6 2,7
MIN :
2,3 1,2 0,1 0,6 0,1 -0,8
---------------------------------------------------------------------------EDT [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05
--11
1,61 1,54 1,45 1,47 1,32 1,18
--12
1,64 1,68 1,49 1,54 1,47 1,27
--13
1,87 1,75 1,58 1,68 1,71 1,47
--14
1,47 1,57 1,29 1,43 1,51 1,11
--15
1,94 1,83 1,63 1,81 1,58 1,30
--16
1,75 1,66 1,48 1,48 1,57 1,39
--17
1,72 1,62 1,47 1,73 1,46 1,25
--21
1,66 1,50 1,35 1,56 1,37 1,19
--22
1,63 1,64 1,39 1,59 1,33 1,25
--23
1,75 1,76 1,52 1,71 1,60 1,43
--24
1,51 1,64 1,35 1,49 1,44 1,27
--25
1,78 1,83 1,67 1,56 1,57 1,33
--26
1,74 1,59 1,57 1,62 1,47 1,28
--27
1,75 1,68 1,39 1,67 1,41 1,30
--31
1,69 1,63 1,50 1,55 1,45 1,23
--32
1,80 1,64 1,64 1,73 1,53 1,26
--33
1,74 1,74 1,66 1,74 1,62 1,42
--34
1,40 1,48 1,49 1,50 1,47 1,29
--35
1,77 1,72 1,68 1,76 1,57 1,43
--36
1,59 1,64 1,54 1,46 1,43 1,22
--37
1,67 1,61 1,41 1,53 1,32 1,19
--MAX :
1,94 1,83 1,68 1,81 1,71 1,47
MEAN:
1,62 1,58 1,44 1,53 1,42 1,23
MIN :
0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05
---------------------------------------------------------------------------T-15 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,88 1,78 1,48 1,64 1,71 1,37
--11
1,92 1,91 1,59 1,78 1,62 1,33
--12
1,86 1,82 1,61 1,74 1,66 1,36
--13
1,92 1,89 1,67 1,84 1,65 1,35
--14
1,89 1,87 1,55 1,65 1,43 1,27
--15
1,91 1,87 1,60 1,77 1,72 1,46
--16
1,87 1,81 1,42 1,67 1,52 1,28
--17
1,96 1,86 1,70 1,78 1,68 1,28
--21
1,95 1,91 1,64 1,75 1,59 1,33
--22
1,91 1,86 1,60 1,77 1,71 1,38
--23
1,99 1,89 1,54 1,83 1,73 1,35
--24
1,98 1,86 1,55 1,63 1,52 1,24
--25
1,86 1,84 1,63 1,79 1,59 1,45
--26
1,85 1,79 1,44 1,70 1,50 1,33
--27
1,92 1,88 1,64 1,89 1,62 1,37
--31
1,96 1,87 1,58 1,83 1,60 1,35
--32
1,94 1,93 1,67 1,89 1,66 1,41
--33
2,05 1,86 1,63 1,83 1,69 1,37
--34
1,91 1,91 1,39 1,69 1,53 1,21
--35
1,94 1,90 1,70 1,85 1,80 1,27
--36
1,90 1,78 1,61 1,86 1,52 1,23
--37
1,97 1,86 1,55 1,81 1,67 1,44
--MAX :
MEAN:
MIN :
106
2,05 1,93 1,70 1,89 1,80 1,46
1,92 1,86 1,58 1,77 1,62 1,34
1,85 1,78 1,39 1,63 1,43 1,21
---------------------------------------------------------------------------T-30 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,91 1,89 1,69 1,78 1,70 1,45
--11
2,01 1,97 1,82 1,90 1,87 1,45
--12
2,02 1,92 1,78 1,93 1,77 1,49
--13
2,01 1,99 1,82 1,92 1,79 1,44
--14
2,01 1,94 1,74 1,81 1,68 1,44
--15
1,95 1,99 1,78 1,89 1,78 1,56
--16
1,96 2,00 1,84 1,93 1,72 1,45
--17
1,97 1,94 1,91 1,99 1,74 1,48
--21
2,02 1,98 1,86 1,88 1,84 1,48
--22
2,04 1,95 1,81 1,93 1,81 1,52
--23
2,03 2,00 1,79 1,93 1,77 1,46
--24
2,01 2,02 1,76 1,81 1,73 1,49
--25
1,96 1,97 1,76 1,95 1,78 1,55
--26
1,98 1,99 1,82 1,95 1,73 1,54
--27
1,99 1,97 1,89 1,98 1,78 1,51
--31
2,02 1,95 1,86 1,92 1,83 1,53
--32
2,03 1,95 1,85 1,93 1,81 1,52
--33
2,06 2,02 1,91 1,94 1,82 1,52
--34
1,99 2,02 1,72 1,83 1,75 1,48
--35
1,99 2,01 1,83 1,96 1,84 1,47
--36
1,99 1,97 1,83 1,87 1,79 1,44
--37
2,03 2,02 1,87 2,01 1,92 1,52
--MAX :
2,06 2,02 1,91 2,01 1,92 1,56
MEAN:
2,00 1,98 1,82 1,91 1,78 1,49
MIN :
1,91 1,89 1,69 1,78 1,68 1,44
----------------------------------------------------------------------------
B 5 Resultaten CATT-Acoustic
CATT-Acoustic v8.0g : Acoustic parameters
Copyright ©
CATT 1988-2007
================================================
Original
file
name:
C:\DOCUMENTS
AND
SETTING...N\VARIANTDBH35V\PARAM_A0.TXT
Original save time: 2014-01-08 23:27:28
---------------------------------------------------------------------------Project
: Luxor - Variant DBH ok op 3.5 meter bron voor
GEOMETRICAL INFORMATION
Src id and loc [m] : A0
1,000
-8,000
1,700
Rec id and loc [m] : 01
0,000 -10,650 1,700
Rec id and loc [m] : 11
0,000 2,770 0,900
Rec id and loc [m] : 12
0,000 8,630 1,465
Rec id and loc [m] : 13
0,000 15,300 2,306
Rec id and loc [m] : 14
0,000 20,850 3,674
Rec id and loc [m] : 15
0,000 20,000 8,119
Rec id and loc [m] : 16
0,000 24,000 9,994
Rec id and loc [m] : 17
0,000 24,600 14,394
Rec id and loc [m] : 21
2,953 2,565 0,900
Rec id and loc [m] : 22
3,761 8,369 1,465
Rec id and loc [m] : 23
4,681 14,976 2,306
Rec id and loc [m] : 24
5,446 20,473 3,674
Rec id and loc [m] : 25
5,329 19,631 8,119
Rec id and loc [m] : 26
5,880 23,593 9,994
Rec id and loc [m] : 27
5,963 24,187 14,394
Rec id and loc [m] : 31
5,850 1,956 0,900
Rec id and loc [m] : 32
7,450 7,593 1,465
Rec id and loc [m] : 33
9,272 14,009 2,306
Rec id and loc [m] : 34
10,788 19,348 3,674
Rec id and loc [m] : 35
10,555 18,531 8,119
Rec id and loc [m] : 36
11,648 22,379 9,994
Rec id and loc [m] : 37
11,812 22,956 14,394
VARIABLE SOURCE DATA
Directivity
Type (library)
: OMNI.SD0
Dir. Index (DI) [dB] : 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Level
On axis 1m [dB] : 85,0 88,0 91,0 94,0 97,0 100,0
Total power [dB] : 95,9 98,9 101,9 104,9 107,9 110,9
Auxiliary delay [ms] : 0,0
VARIABLE AIR DATA
Temperature
[°C] : 20
Relative humidity [%] : 50
Density
[kg/m³] : 1,2
Sound speed [m/s] : 343
Impedance [Ns/m³] : 412
Diss. coeff. [0.001/m] : 0,10
(estimated)
0,30
0,63
1,07
2,28
6,83
CALCULATION RESULTS
================================================
Head direction [m] :
01 1,000 -8,000 1,700 (source)
GLOBAL RESULTS FROM TRACING - RTC-II
---------------------------------------------------------------------------Trunc[s] Rays[-] Lost[-] Absorbed[-] Angle[°]
............................................................................
3,00 65038
2
0
0,8
---------------------------------------------------------------------------125 250 500 1k 2k 4k
.......... ..... ..... ..... ..... ..... ..... .............................
MFP [m] 9,64 9,64 9,64 9,64 9,65 9,64
Diffs[%] 21,05 23,26 27,58 30,31 33,22 34,24
............................................................................
T-15 [s] 1,91 1,93 1,77 1,91 1,76 1,45 (LS-fit -5 to -20 dB)
T-30 [s] 2,04 2,09 1,93 2,10 1,92 1,57 (LS-fit -5 to -35 dB)
Tref [s] 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 (reference/target RT)
EyrT [s] 1,55 1,44 1,24 1,32 1,16 1,00 (MFP, AbsC)
EyrTg[s] 1,54 1,43 1,22 1,30 1,14 0,98 (MFP, AbsCg)
SabT [s] 1,71 1,60 1,39 1,46 1,29 1,10 (Vact, Sact, AbsCg)
AbsC [%] 22,1 23,4 26,5 24,8 27,0 27,6 (based on tracing)
AbsCg[%] 22,2 23,5 26,8 25,1 27,3 28,0 (area-proportional)
Back[dB] 45,0 38,0 32,0 28,0 25,0 23,0 (non-individual bkg
noise level)
Resi[dB] 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 (indiv. resid. bkg noise
level)
---------------------------------------------------------------------------AVERAGE/ACTUAL VOLUME/SURFACE INFORMATION
---------------------------------------------------------------------------V[m³] Lx[m] Ly[m] Lz[m] S[m2] Sact[m²] Vact[m³]
............................................................................
17095 34,05 34,30 14,64 7088 7088 16769
---------------------------------------------------------------------------Rec id Initial delay time [ms]
01
8,25
11
31,59
12
48,53
13
67,95
14
84,28
15
83,72
16
96,33
17
101,94
21
31,38
22
48,36
23
67,80
24
84,13
25
83,58
26
96,19
27 101,81
31
32,34
32
49,15
33
68,51
34
84,80
35
84,24
36
96,82
37 102,41
---------------------------------------------------------------------------C-80 [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
8,0 7,5 7,2 7,0 7,3 8,0 11,5
11
1,1 0,7 1,4 0,4 0,8 1,8 3,6
12
0,9 -0,3 -0,2 -0,6 -0,0 -0,3 1,5
13
-2,9 -2,6 -2,7 -3,5 -3,4 -1,8 -1,4
14
-0,2 -0,6 -1,3 -2,1 -1,4 -0,7 -0,1
15
-2,3 -1,6 -1,1 -2,2 -1,3 -0,8 -0,1
16
-0,8 -0,9 0,3 -0,8 -0,4 1,2 1,3
17
-2,9 -2,1 -1,3 -2,6 -0,9 -1,4 -0,5
21
1,0 0,7 1,4 0,5 0,5 1,8 3,8
22
0,4 -0,7 -0,4 -0,6 -0,2 0,4 1,7
23
-1,3 -1,5 -1,7 -1,0 -2,1 -1,0 -0,1
24
-1,5 -1,8 -1,6 -2,8 -3,0 -1,5 -0,9
25
-1,3 -1,6 -1,0 -1,8 -1,8 0,1 0,4
26
0,1 -0,5 -0,5 -0,9 -0,5 0,8 1,1
27
-1,5 -1,4 -1,3 -1,2 -0,9 -0,3 -0,0
31
0,7 0,6 0,9 0,4 0,8 1,3 3,4
32
-0,3 -0,7 -0,5 -1,2 -1,2 0,0 1,2
33
-0,7 -1,3 -1,2 -2,0 -1,1 -0,9 0,4
34
0,4 1,3 0,7 0,5 0,7 1,0 1,8
35
-0,1 0,1 0,2 0,3 -0,2 0,7 1,4
36
1,5 0,7 1,9 1,0 2,1 2,6 3,1
37
-0,7 0,1 -0,5 -0,5 -0,5 0,9 1,0
MAX :
8,0 7,5 7,2 7,0 7,3 8,0
MEAN:
-0,1 -0,3 -0,1 -0,6 -0,3 0,5
MIN :
-2,9 -2,6 -2,7 -3,5 -3,4 -1,8
---------------------------------------------------------------------------G [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
13,2 13,3 13,4 13,6 13,5 13,5 14,0
11
6,7 6,7 6,9 7,2 7,0 6,5 5,1
12
5,4 5,1 4,4 4,8 4,7 3,9 1,9
13
2,8 2,8 1,4 2,0 1,8 0,5 -1,8
14
2,4 1,7 0,2 0,7 0,4 -0,7 -3,0
15
2,3 2,3 1,3 1,7 1,4 0,5 -2,1
16
2,1 1,4 0,6 0,8 0,7 -0,3 -2,8
17
2,1 1,3 0,9 1,2 0,3 -0,5 -3,0
107
Bijlagen
21
22
23
24
25
26
27
31
32
33
34
35
36
37
6,8
5,0
3,4
2,0
2,7
2,7
2,2
6,7
5,4
3,1
2,2
3,2
2,8
2,0
6,8
5,0
2,9
1,1
2,6
2,0
1,9
6,8
5,0
2,3
1,7
3,0
2,2
1,5
6,8
4,5
2,0
0,1
1,0
1,2
1,1
6,8
4,2
1,5
0,2
2,5
1,3
0,4
7,0
4,8
2,5
0,6
2,0
1,6
1,6
7,0
4,8
2,5
0,9
2,8
1,7
1,3
7,3
4,6
1,8
0,2
1,1
0,9
1,1
7,2
4,6
2,0
0,6
1,8
1,4
0,6
6,4
4,1
0,9
-1,3
0,4
0,0
-0,6
6,5
3,5
0,4
-0,7
0,5
-0,0
-1,0
5,1
1,9
-1,2
-3,4
-2,1
-2,5
-2,8
5,2
1,7
-1,5
-2,9
-1,6
-2,2
-3,2
MAX :
13,2 13,3 13,4 13,6 13,5 13,5
MEAN:
4,0 3,6 2,8
3,3 3,0 1,9
MIN :
2,0 1,1 0,1 0,6 0,2 -1,3
---------------------------------------------------------------------------EDT [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,49 1,59 1,49 1,56 1,50 1,34
--11
1,70 1,68 1,53 1,70 1,64 1,42
--12
1,91 1,78 1,68 1,89 1,76 1,60
--13
1,89 1,85 1,86 1,94 1,80 1,53
--14
1,57 1,50 1,57 1,52 1,51 1,14
--15
1,86 1,77 1,81 1,84 1,68 1,20
--16
1,83 1,78 1,63 1,84 1,57 1,36
--17
1,68 1,71 1,46 1,67 1,51 1,25
--21
1,74 1,67 1,56 1,76 1,53 1,51
--22
1,86 1,82 1,71 1,90 1,78 1,41
--23
1,90 1,95 1,71 1,95 1,92 1,59
--24
1,53 1,55 1,43 1,53 1,37 1,49
--25
1,83 1,74 1,66 1,88 1,68 1,41
--26
1,71 1,72 1,49 1,78 1,67 1,37
--27
1,65 1,43 1,40 1,57 1,44 1,27
--31
1,79 1,77 1,60 1,81 1,70 1,50
--32
1,76 1,83 1,73 1,75 1,73 1,56
--33
1,93 1,99 1,85 1,81 1,81 1,66
--34
1,82 1,75 1,66 1,85 1,81 1,56
--35
1,74 1,68 1,58 1,79 1,63 1,48
--36
1,68 1,70 1,59 1,76 1,52 1,37
--37
1,72 1,70 1,68 1,65 1,70 1,59
--MAX :
1,93 1,99 1,86 1,95 1,92 1,66
MEAN:
1,75 1,73 1,62 1,76 1,65 1,44
MIN :
1,49 1,43 1,40 1,52 1,37 1,14
---------------------------------------------------------------------------T-15 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,94 1,93 1,73 1,96 1,81 1,54
--11
1,98 1,96 1,80 1,93 1,76 1,46
--12
1,88 1,95 1,71 1,96 1,74 1,34
--13
1,99 2,03 1,92 2,07 1,84 1,56
--14
1,94 1,97 1,82 1,90 1,79 1,62
--15
1,92 1,95 1,72 1,97 1,81 1,50
--16
1,85 1,75 1,67 1,73 1,84 1,38
--17
1,85 1,94 1,94 1,87 1,80 1,45
--21
1,92 2,02 1,76 1,96 1,79 1,43
--22
1,91 1,88 1,69 1,93 1,77 1,39
--23
1,93 1,90 1,78 1,95 1,77 1,44
--24
1,93 2,05 1,77 1,72 1,67 1,46
--25
1,92 1,95 1,86 1,89 1,91 1,47
--26
1,87 1,84 1,65 1,81 1,69 1,36
--27
1,89 1,99 1,81 1,88 1,60 1,44
--31
1,96 1,99 1,78 2,00 1,79 1,42
--32
1,88 1,90 1,74 2,02 1,76 1,41
--33
1,93 1,98 1,82 2,01 1,79 1,49
--34
1,83 1,91 1,75 1,84 1,68 1,46
--35
1,99 1,89 1,72 1,88 1,74 1,45
--36
1,88 1,87 1,67 1,85 1,83 1,43
--37
1,92 1,91 1,81 1,89 1,63 1,35
--MAX :
MEAN:
MIN :
108
1,99 2,05 1,94 2,07 1,91 1,62
1,91 1,93 1,77 1,91 1,76 1,45
1,83 1,75 1,65 1,72 1,60 1,34
---------------------------------------------------------------------------T-30 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,96 1,99 1,84 2,04 1,86 1,52
--11
2,11 2,15 1,94 2,16 1,96 1,57
--12
2,02 2,11 1,96 2,14 1,89 1,52
--13
2,06 2,18 2,02 2,13 2,02 1,66
--14
2,05 2,18 2,04 2,13 1,95 1,60
--15
2,05 2,12 1,91 2,14 1,90 1,61
--16
2,00 1,99 1,85 1,96 1,82 1,55
--17
1,97 2,00 1,91 1,97 1,87 1,56
--21
2,09 2,17 1,92 2,16 1,95 1,58
--22
2,04 2,12 1,88 2,12 1,93 1,58
--23
2,05 2,15 1,99 2,12 2,00 1,61
--24
2,11 2,18 2,04 2,10 1,94 1,49
--25
2,04 2,06 1,98 2,09 1,97 1,60
--26
1,99 1,97 1,85 1,98 1,83 1,56
--27
1,99 2,02 1,89 2,03 1,87 1,58
--31
2,08 2,13 1,95 2,14 1,94 1,55
--32
2,02 2,07 1,90 2,14 1,94 1,55
--33
2,06 2,14 2,03 2,21 2,07 1,65
--34
2,03 2,12 2,02 2,12 1,81 1,48
--35
2,07 2,08 1,89 2,08 1,91 1,61
--36
2,05 2,01 1,86 2,11 1,93 1,62
--37
2,02 2,03 1,85 2,06 1,86 1,51
--MAX :
2,11 2,18 2,04 2,21 2,07 1,66
MEAN:
2,04 2,09 1,93 2,10 1,92 1,57
MIN :
1,96 1,97 1,84 1,96 1,81 1,48
----------------------------------------------------------------------------
B 5 Resultaten CATT-Acoustic
CATT-Acoustic v8.0g : Acoustic parameters
Copyright ©
CATT 1988-2007
================================================
Original
file
name:
C:\DOCUMENTS
AND
SETTING...EN\VARIANTBLOKV\PARAM_A0.TXT
Original save time: 2014-01-09 00:57:57
---------------------------------------------------------------------------Project
: Luxor - Variant Blok bron voor
GEOMETRICAL INFORMATION
Src id and loc [m] : A0
1,000
-8,000
1,700
Rec id and loc [m] : 01
0,000 -10,650 1,700
Rec id and loc [m] : 11
0,000 2,770 0,900
Rec id and loc [m] : 12
0,000 8,630 1,465
Rec id and loc [m] : 13
0,000 15,300 2,306
Rec id and loc [m] : 14
0,000 20,850 3,674
Rec id and loc [m] : 15
0,000 20,000 8,119
Rec id and loc [m] : 16
0,000 24,000 9,994
Rec id and loc [m] : 17
0,000 24,600 14,394
Rec id and loc [m] : 21
2,953 2,565 0,900
Rec id and loc [m] : 22
3,761 8,369 1,465
Rec id and loc [m] : 23
4,681 14,976 2,306
Rec id and loc [m] : 24
5,446 20,473 3,674
Rec id and loc [m] : 25
5,329 19,631 8,119
Rec id and loc [m] : 26
5,880 23,593 9,994
Rec id and loc [m] : 27
5,963 24,187 14,394
Rec id and loc [m] : 31
5,850 1,956 0,900
Rec id and loc [m] : 32
7,450 7,593 1,465
Rec id and loc [m] : 33
9,272 14,009 2,306
Rec id and loc [m] : 34
10,788 19,348 3,674
Rec id and loc [m] : 35
10,555 18,531 8,119
Rec id and loc [m] : 36
11,648 22,379 9,994
Rec id and loc [m] : 37
11,812 22,956 14,394
VARIABLE SOURCE DATA
Directivity
Type (library)
: OMNI.SD0
Dir. Index (DI) [dB] : 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Level
On axis 1m [dB] : 85,0 88,0 91,0 94,0 97,0 100,0
Total power [dB] : 95,9 98,9 101,9 104,9 107,9 110,9
Auxiliary delay [ms] : 0,0
VARIABLE AIR DATA
Temperature
[°C] : 20
Relative humidity [%] : 50
Density
[kg/m³] : 1,2
Sound speed [m/s] : 343
Impedance [Ns/m³] : 412
Diss. coeff. [0.001/m] : 0,10
(estimated)
0,30
0,63
1,07
2,28
6,83
CALCULATION RESULTS
================================================
Head direction [m] :
01 1,000 -8,000 1,700 (source)
GLOBAL RESULTS FROM TRACING - RTC-II
---------------------------------------------------------------------------Trunc[s] Rays[-] Lost[-] Absorbed[-] Angle[°]
............................................................................
3,00 65038
1
0
0,8
---------------------------------------------------------------------------125 250 500 1k 2k 4k
.......... ..... ..... ..... ..... ..... ..... .............................
MFP [m] 10,35 10,37 10,36 10,37 10,37 10,38
Diffs[%] 14,53 16,92 21,27 24,10 27,15 28,42
............................................................................
T-15 [s] 2,04 2,12 2,14 2,40 2,21 1,78 (LS-fit -5 to -20 dB)
T-30 [s] 2,18 2,33 2,41 2,78 2,57 1,98 (LS-fit -5 to -35 dB)
Tref [s] 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 (reference/target RT)
EyrT [s] 1,59 1,47 1,26 1,34 1,16 1,00 (MFP, AbsC)
EyrTg[s] 1,58 1,45 1,23 1,30 1,13 0,97 (MFP, AbsCg)
SabT [s] 1,79 1,66 1,43 1,50 1,31 1,12 (Vact, Sact, AbsCg)
AbsC [%] 23,0 24,4 27,8 26,0 28,5 29,3 (based on tracing)
AbsCg[%] 23,1 24,7 28,3 26,6 29,2 30,1 (area-proportional)
Back[dB] 45,0 38,0 32,0 28,0 25,0 23,0 (non-individual bkg
noise level)
Resi[dB] 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 (indiv. resid. bkg noise
level)
---------------------------------------------------------------------------AVERAGE/ACTUAL VOLUME/SURFACE INFORMATION
---------------------------------------------------------------------------V[m³] Lx[m] Ly[m] Lz[m] S[m2] Sact[m²] Vact[m³]
............................................................................
16898 35,01 36,77 13,12 6515 6515 16778
---------------------------------------------------------------------------Rec id Initial delay time [ms]
01
8,25
11
31,59
12
48,53
13
67,95
14
84,28
15
83,72
16
96,33
17 101,94
21
31,38
22
48,36
23
67,80
24
84,13
25
83,58
26
96,19
27 101,81
31
32,34
32
49,15
33
68,51
34
84,80
35
84,24
36
96,82
37 102,41
---------------------------------------------------------------------------C-80 [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
7,1 6,5 6,2 5,5 5,8 7,2 10,5
11
0,9 1,1 1,7 0,5 1,1 2,3 4,2
12
0,4 -0,6 -1,1 -1,9 -0,9 -0,3 1,0
13
-1,6 -1,0 -1,8 -2,0 -2,0 -0,3 -0,1
14
0,6 1,1 0,5 -0,5 -0,1 0,5 1,4
15
-1,3 -0,1 0,1 -0,3 0,1 1,8 1,8
16
-0,3 -0,2 -0,2 -0,4 0,1 1,2 1,3
17
-0,8 0,1 -0,3 -0,8 0,0 1,3 1,4
21
0,7 1,4 0,9 0,0 1,0 2,0 3,9
22
-1,5 -2,1 -1,9 -2,1 -1,2 -1,0 0,5
23
-1,9 -2,1 -1,9 -2,4 -1,5 -1,0 0,0
24
-0,3 -0,7 -1,0 -1,7 -0,8 -0,9 0,2
25
-0,5 -1,1 0,4 -1,1 -0,9 1,0 1,3
26
-0,1 0,7 0,2 -0,3 0,9 1,7 2,0
27
0,7 0,6 1,4 1,2 0,4 2,1 2,3
31
0,7 0,3 1,3 0,3 0,8 1,8 3,6
32
-0,6 -0,6 -1,6 -0,8 -1,1 0,4 1,2
33
-0,7 -1,5 -0,9 -2,6 -0,3 0,2 0,9
34
0,6 0,5 1,0 0,5 0,3 1,6 2,1
35
-0,6 -0,1 0,8 0,4 0,2 1,3 1,9
36
0,4 0,8 0,8 0,4 1,8 1,8 2,4
37
-0,4 0,2 0,4 0,0 0,3 1,3 1,5
MAX :
7,1 6,5 6,2 5,5 5,8 7,2
MEAN:
0,1 0,1 0,2 -0,4 0,2 1,2
MIN :
-1,9 -2,1 -1,9 -2,6 -2,0 -1,0
---------------------------------------------------------------------------G [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
13,3 13,4 13,5 13,7 13,7 13,5 14,1
11
6,8 6,3 6,3 6,7 6,8 5,9 4,7
12
4,3 3,8 3,2 3,8
3,5 2,0 0,5
13
2,4 1,9 0,5 1,4 0,7 -0,8 -2,7
14
2,2 1,1 -0,7 -0,7 -0,7 -1,9 -4,0
15
1,7 1,1 0,2 1,0 0,6 -1,0 -3,0
16
1,9 1,3 0,5 1,1 0,0 -0,6 -3,0
17
2,2 1,7 0,7 1,2 -0,1 -1,1 -3,4
109
Bijlagen
21
22
23
24
25
26
27
31
32
33
34
35
36
37
MAX :
MEAN:
MIN :
6,7
3,8
2,8
1,7
2,1
1,9
2,4
6,7
4,2
2,3
2,0
2,1
2,2
2,3
6,8
3,7
2,1
0,8
1,5
1,4
1,6
6,8
4,2
1,5
0,9
1,9
2,1
2,1
6,4
2,9
1,1
-0,8
0,7
0,3
0,5
6,8
3,1
0,5
-0,1
1,2
0,9
0,7
7,0
3,2
1,6
-0,3
1,6
1,1
1,6
7,2
3,8
1,3
0,1
1,8
1,0
1,8
6,7
2,8
0,7
-0,7
0,3
0,4
0,2
7,1
3,3
0,2
-0,6
0,6
0,6
-0,1
6,0 4,9
1,8 -0,0
-0,2 -2,1
-1,9 -4,0
-1,0 -2,9
-0,9 -3,0
-1,0 -3,2
6,5 5,0
2,5 0,6
-0,6 -2,8
-1,4 -3,6
-0,5 -2,6
-0,5 -2,8
-1,2 -3,3
13,3 13,4 13,5 13,7 13,7 13,5
3,5 3,1 2,2
2,8 2,1 1,1
1,7 0,8 -0,8 -0,7 -0,7 -1,9
---------------------------------------------------------------------------EDT [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,78 1,98 1,98 2,29 2,14 1,72
--11
1,82 2,00 1,93 2,24 1,94 1,70
--12
2,05 1,94 1,78 2,12 1,82 1,65
--13
1,98 2,07 1,93 2,20 1,88 1,65
--14
1,66 1,65 1,67 1,99 1,70 1,40
--15
2,02 2,08 1,97 2,10 1,85 1,58
--16
1,86 1,83 1,57 1,89 1,82 1,38
--17
1,79 1,76 1,61 1,87 1,83 1,27
--21
1,86 1,87 1,88 2,21 2,01 1,66
--22
2,11 2,01 1,91 2,24 2,11 1,60
--23
1,92 1,91 1,74 2,03 1,85 1,48
--24
1,73 1,68 1,58 1,92 1,74 1,31
--25
1,89 1,89 1,71 1,95 1,89 1,38
--26
1,76 1,93 1,74 1,82 1,75 1,32
--27
1,72 1,74 1,65 1,87 1,80 1,29
--31
1,90 1,92 1,90 2,14 1,91 1,61
--32
2,05 1,96 1,97 2,18 1,99 1,71
--33
2,03 2,15 2,06 2,11 2,08 1,64
--34
1,64 1,70 1,50 1,75 1,82 1,36
--35
1,86 1,92 1,78 1,97 1,76 1,26
--36
1,81 1,76 1,64 2,05 1,60 1,24
--37
1,57 1,51 1,64 1,63 1,75 1,32
--MAX :
2,11 2,15 2,06 2,29 2,14 1,72
MEAN:
1,85 1,88 1,78 2,03 1,87 1,48
MIN :
1,57 1,51 1,50 1,63 1,60 1,24
---------------------------------------------------------------------------T-15 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
2,11 2,21 2,29 2,67 2,45 1,95
--11
2,08 2,26 2,32 2,68 2,41 1,83
--12
2,05 2,11 2,18 2,42 2,20 1,79
--13
2,03 2,00 2,15 2,31 2,14 1,81
--14
1,92 2,09 1,94 2,30 1,88 1,57
--15
2,06 2,18 2,19 2,51 2,13 1,82
--16
2,07 2,00 2,03 2,31 2,15 1,69
--17
2,00 2,15 2,13 2,43 2,37 1,83
--21
2,08 2,28 2,32 2,65 2,51 1,85
--22
2,03 2,09 2,17 2,49 2,23 1,84
--23
2,01 2,10 2,11 2,36 2,22 1,75
--24
1,98 2,05 2,05 2,20 2,04 1,68
--25
2,03 2,15 2,16 2,33 2,17 1,79
--26
2,02 2,03 2,06 2,26 1,97 1,70
--27
2,02 2,11 2,24 2,32 2,18 1,79
--31
2,11 2,25 2,32 2,73 2,58 1,90
--32
2,05 2,13 2,13 2,48 2,32 1,73
--33
2,07 2,09 2,18 2,37 2,27 1,76
--34
1,99 2,14 1,97 2,09 1,95 1,69
--35
2,07 2,13 2,02 2,40 2,26 1,82
--36
2,01 2,05 1,97 2,24 2,14 1,72
--37
2,07 2,08 2,05 2,31 2,14 1,78
--MAX :
MEAN:
110
2,11 2,28 2,32 2,73 2,58 1,95
2,04 2,12 2,14 2,40 2,21 1,78
MIN :
1,92 2,00 1,94 2,09 1,88 1,57
---------------------------------------------------------------------------T-30 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
2,22 2,39 2,53 2,90 2,74 2,11
--11
2,22 2,44 2,61 3,04 2,82 2,15
--12
2,19 2,35 2,45 2,82 2,58 1,95
--13
2,18 2,32 2,44 2,81 2,57 1,98
--14
2,13 2,34 2,28 2,68 2,44 1,84
--15
2,16 2,30 2,42 2,71 2,51 1,94
--16
2,12 2,23 2,34 2,66 2,41 1,84
--17
2,12 2,24 2,29 2,57 2,41 1,90
--21
2,22 2,44 2,62 3,05 2,86 2,18
--22
2,19 2,34 2,42 2,87 2,62 2,01
--23
2,17 2,36 2,43 2,82 2,63 1,98
--24
2,19 2,39 2,28 2,66 2,42 1,90 --25
2,21 2,30 2,38 2,71 2,49 2,01
--26
2,16 2,18 2,31 2,71 2,45 1,95
--27
2,12 2,21 2,36 2,63 2,41 1,94
--31
2,22 2,46 2,60 3,04 2,83 2,14
--32
2,18 2,37 2,44 2,86 2,65 1,97
--33
2,19 2,38 2,49 2,87 2,66 2,00
--34
2,16 2,37 2,37 2,76 2,45 1,91
--35
2,18 2,28 2,37 2,72 2,49 1,99
--36
2,18 2,22 2,29 2,65 2,53 1,91
--37
2,16 2,25 2,26 2,63 2,52 1,92
--MAX :
2,22 2,46 2,62 3,05 2,86 2,18
MEAN:
2,18 2,33 2,41 2,78 2,57 1,98
MIN :
2,12 2,18 2,26 2,57 2,41 1,84
----------------------------------------------------------------------------
B 5 Resultaten CATT-Acoustic
CATT-Acoustic v8.0g : Acoustic parameters
Copyright ©
CATT 1988-2007
================================================
Original
file
name:
C:\DOCUMENTS
AND
SETTING...ARIANTWAAIER35V\PARAM_A0.TXT
Original save time: 2014-01-09 08:48:51
---------------------------------------------------------------------------Project
: Luxor - Variant Waaier ok 3,5 meter bron voor
GEOMETRICAL INFORMATION
Src id and loc [m] : A0
1,000
-8,000
1,700
Rec id and loc [m] : 01
0,000 -10,650 1,700
Rec id and loc [m] : 11
0,000 2,770 0,900
Rec id and loc [m] : 12
0,000 8,630 1,465
Rec id and loc [m] : 13
0,000 15,300 2,306
Rec id and loc [m] : 14
0,000 20,850 3,674
Rec id and loc [m] : 15
0,000 20,000 8,119
Rec id and loc [m] : 16
0,000 24,000 9,994
Rec id and loc [m] : 17
0,000 24,600 14,394
Rec id and loc [m] : 21
2,953 2,565 0,900
Rec id and loc [m] : 22
3,761 8,369 1,465
Rec id and loc [m] : 23
4,681 14,976 2,306
Rec id and loc [m] : 24
5,446 20,473 3,674
Rec id and loc [m] : 25
5,329 19,631 8,119
Rec id and loc [m] : 26
5,880 23,593 9,994
Rec id and loc [m] : 27
5,963 24,187 14,394
Rec id and loc [m] : 31
5,850 1,956 0,900
Rec id and loc [m] : 32
7,450 7,593 1,465
Rec id and loc [m] : 33
9,272 14,009 2,306
Rec id and loc [m] : 34
10,788 19,348 3,674
Rec id and loc [m] : 35
10,555 18,531 8,119
Rec id and loc [m] : 36
11,648 22,379 9,994
Rec id and loc [m] : 37
11,812 22,956 14,394
VARIABLE SOURCE DATA
Directivity
Type (library)
: OMNI.SD0
Dir. Index (DI) [dB] : 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Level
On axis 1m [dB] : 85,0 88,0 91,0 94,0 97,0 100,0
Total power [dB] : 95,9 98,9 101,9 104,9 107,9 110,9
Auxiliary delay [ms] : 0,0
VARIABLE AIR DATA
Temperature
[°C] : 20
Relative humidity [%] : 50
Density
[kg/m³] : 1,2
Sound speed [m/s] : 343
Impedance [Ns/m³] : 412
Diss. coeff. [0.001/m] : 0,10
(estimated)
0,30
0,63
1,07
2,28
6,83
CALCULATION RESULTS
================================================
Head direction [m] :
01 1,000 -8,000 1,700 (source)
GLOBAL RESULTS FROM TRACING - RTC-II
---------------------------------------------------------------------------Trunc[s] Rays[-] Lost[-] Absorbed[-] Angle[°]
............................................................................
3,00 65038
1
0
0,8
---------------------------------------------------------------------------125 250 500 1k 2k 4k
.......... ..... ..... ..... ..... ..... ..... .............................
MFP [m] 9,62 9,61 9,64 9,62 9,64 9,63
Diffs[%] 21,22 23,47 28,06 30,86 33,94 34,85
............................................................................
T-15 [s] 1,92 1,85 1,66 1,83 1,64 1,36 (LS-fit -5 to -20 dB)
T-30 [s] 1,99 1,92 1,73 1,92 1,77 1,48 (LS-fit -5 to -35 dB)
Tref [s] 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 (reference/target RT)
EyrT [s] 1,54 1,42 1,22 1,29 1,13 0,98 (MFP, AbsC)
EyrTg[s] 1,53 1,41 1,20 1,28 1,12 0,97 (MFP, AbsCg)
SabT [s] 1,74 1,61 1,40 1,47 1,30 1,11 (Vact, Sact, AbsCg)
AbsC [%] 22,2 23,6 26,9 25,2 27,4 28,1 (based on tracing)
AbsCg[%] 22,2 23,7 27,1 25,4 27,7 28,4 (area-proportional)
Back[dB] 45,0 38,0 32,0 28,0 25,0 23,0 (non-individual bkg
noise level)
Resi[dB] 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 (indiv. resid. bkg noise
level)
---------------------------------------------------------------------------AVERAGE/ACTUAL VOLUME/SURFACE INFORMATION
---------------------------------------------------------------------------V[m³] Lx[m] Ly[m] Lz[m] S[m2] Sact[m²] Vact[m³]
............................................................................
16785 33,39 32,45 15,49 6971 6971 16775
---------------------------------------------------------------------------Rec id Initial delay time [ms]
01
8,25
11
31,59
12
48,53
13
67,95
14
84,28
15
83,72
16
96,33
17 101,94
21
31,38
22
48,36
23
67,80
24
84,13
25
83,58
26
96,19
27 101,81
31
32,34
32
49,15
33
68,51
34
84,80
35
84,24
36
96,82
37 102,41
---------------------------------------------------------------------------C-80 [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
8,6 7,9 8,2 7,7 7,4 8,8 11,8
11
1,7 1,8 2,1 1,5 1,8 2,9 4,7
12
1,4 1,0 0,5 -0,1 0,2 1,0 2,2
13
-1,0 -0,5 -0,9 -1,1 -0,5 -0,4 0,5
14
1,6 2,0 1,9 1,2 1,9 2,0 2,7
15
-0,8 -0,5 0,3 0,2 -0,3 0,8 1,3
16
0,5 0,9 1,0 0,3 0,1 2,3 2,3
17
-1,2 -0,5 0,3 -0,1 0,8 0,6 1,3
21
2,1 1,8 2,4 1,3 1,7 2,7
4,6
22
-0,1 0,1 -0,1 -0,5 -0,3 1,8 1,9
23
0,5 0,6 0,2 -0,1 -0,4 0,3 1,4
24
-1,3 -1,3 -1,0 -1,2 -1,2 -1,2 -0,1
25
-1,5 -1,7 -0,4 -1,5 -0,9 0,7 0,6
26
-0,0 0,2 0,7 0,8 0,9 1,4 2,0
27
-1,2 -1,0 1,1 -0,7 1,1 1,2 1,5
31
1,5 1,6 2,2 1,6 1,8 2,6 4,6
32
1,4 1,2 1,5 1,0 0,5 1,8 3,0
33
-1,8 -1,0 -1,0 -1,7 -1,8 -1,3 0,0
34
-0,1 0,1 -0,1 0,0 0,0 -0,4 0,9
35
-1,6 -1,6 0,8 -1,2 -0,4 1,3 1,2
36
1,0 1,7 2,5 1,6 1,3 2,6 3,1
37
-1,7 -1,8 -0,4 -0,9 0,0 1,1 1,2
MAX :
8,6 7,9 8,2 7,7 7,4
8,8
MEAN:
0,4 0,5 1,0 0,4 0,6 1,5
MIN :
-1,8 -1,8 -1,0 -1,7 -1,8 -1,3
---------------------------------------------------------------------------G [dB] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 13,6 14,2
11
6,4 6,4 6,3 6,8 6,6 6,2 4,8
12
5,6 5,4 4,8 5,0 4,9 4,2 2,4
13
4,2 3,2 2,7 3,3 2,8 1,8 -0,4
14
2,9 2,1 0,4 1,1 0,9 0,1 -2,4
15
3,5 2,6 2,2 2,3 2,2 0,9 -1,3
16
2,6 1,9 1,0 0,6 0,8 0,0 -2,5
17
2,0 2,1 0,7 1,7 0,2 -1,2 -3,3
111
Bijlagen
21
22
23
24
25
26
27
31
32
33
34
35
36
37
6,4
5,3
3,9
2,6
3,3
3,0
2,5
6,6
5,4
3,4
2,6
3,4
3,1
2,3
6,3
5,3
3,3
1,8
2,8
2,1
1,7
6,4
5,1
2,6
2,0
2,7
2,8
2,1
6,4
4,4
2,6
0,4
2,4
1,4
1,4
6,5
4,5
2,2
0,7
2,1
1,6
1,1
6,7
5,2
2,7
0,9
2,6
1,9
1,8
6,7
5,2
2,2
1,1
2,5
2,2
1,6
6,7
5,0
2,5
0,5
2,7
1,5
1,2
6,8
4,9
2,0
0,9
1,6
1,4
1,0
6,1
4,1
1,6
-0,2
1,1
0,7
-0,2
6,2
4,2
0,8
-0,4
0,6
0,3
-0,6
4,9
2,2
-0,6
-2,6
-1,2
-1,9
-2,5
5,0
2,3
-1,3
-2,6
-1,5
-1,9
-2,6
MAX :
13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 13,6
MEAN:
4,3 3,8 3,1 3,5 3,2 2,3
MIN :
2,0 1,7 0,4 0,6 0,2 -1,2
---------------------------------------------------------------------------EDT [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,11 1,24 1,06 1,24 1,25 1,05
--11
1,77 1,73 1,43 1,59 1,48 1,25
--12
1,51 1,48 1,33 1,48 1,44 1,18
--13
1,51 1,55 1,39 1,42 1,47 1,23
--14
1,31 1,28 1,19 1,34 1,35 1,05
--15
1,55 1,59 1,38 1,63 1,43 1,34
--16
1,61 1,65 1,44 1,71 1,44 1,23
--17
1,65 1,51 1,44 1,43 1,55 1,38
--21
1,73 1,66 1,45 1,51 1,42 1,28
--22
1,58 1,47 1,39 1,39 1,32 1,21
--23
1,64 1,62 1,41 1,63 1,61 1,36
--24
1,39 1,32 1,25 1,28 1,28 1,07
--25
1,62 1,54 1,38 1,40 1,41 1,21
--26
1,43 1,44 1,28 1,31 1,28 1,17
--27
1,51 1,51 1,28 1,33 1,33 1,16
--31
1,60 1,64 1,40 1,59 1,44 1,29
--32
1,72 1,64 1,42 1,54 1,57 1,25
--33
1,67 1,77 1,45 1,75 1,58 1,32
--34
1,46 1,35 1,30 1,35 1,28 1,16
--35
1,54 1,53 1,41 1,49 1,43 1,24
--36
1,53 1,38 1,35 1,31 1,39 1,22
--37
1,59 1,53 1,32 1,48 1,29 1,21
--MAX :
1,77 1,77 1,45 1,75 1,61 1,38
MEAN:
1,55 1,52 1,35 1,46 1,41 1,22
MIN :
1,11 1,24 1,06 1,24 1,25 1,05
---------------------------------------------------------------------------T-15 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,99 1,91 1,64 1,84 1,59 1,41
--11
1,95 1,87 1,70 1,74 1,61 1,42
--12
1,98 1,86 1,61 1,81 1,62 1,41
--13
1,92 1,94 1,62 1,88 1,67 1,38
--14
1,97 1,93 1,78 1,85 1,67 1,31
--15
1,89 1,85 1,69 1,88 1,72 1,30
--16
1,84 1,71 1,58 1,77 1,64 1,36
--17
1,88 1,77 1,61 1,84 1,73 1,29
--21
1,98 1,89 1,65 1,90 1,71 1,42
--22
1,96 1,87 1,72 1,87 1,63 1,39
--23
1,95 1,93 1,72 1,89 1,59 1,36
--24
1,90 1,86 1,70 1,87 1,69 1,29
--25
1,88 1,76 1,57 1,85 1,55 1,35
--26
1,84 1,82 1,61 1,77 1,59 1,21
--27
1,92 1,82 1,74 1,92 1,64 1,33
--31
1,99 1,91 1,71 1,86 1,68 1,42
--32
1,92 1,83 1,63 1,82 1,57 1,41 --33
1,94 1,87 1,64 1,84 1,69 1,45
--34
1,88 1,88 1,53 1,82 1,59 1,36
--35
1,93 1,81 1,72 1,78 1,69 1,34
--36
1,87 1,82 1,57 1,74 1,58 1,30
--37
1,86 1,77 1,69 1,78 1,67 1,38
--MAX :
MEAN:
MIN :
112
1,99 1,94 1,78 1,92 1,73 1,45
1,92 1,85 1,66 1,83 1,64 1,36
1,84 1,71 1,53 1,74 1,55 1,21
---------------------------------------------------------------------------T-30 [s] 125 250 500 1k
2k
4k sum
........... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......
01
1,95 1,85 1,67 1,82 1,67 1,42
--11
2,01 1,90 1,75 1,92 1,76 1,45
--12
2,00 1,92 1,75 1,89 1,74 1,47
--13
2,02 1,98 1,73 1,93 1,78 1,52
--14
2,01 1,93 1,70 1,91 1,66 1,50
--15
1,96 1,93 1,76 1,95 1,72 1,49
--16
1,94 1,86 1,68 1,99 1,68 1,45
--17
1,95 1,88 1,80 1,90 1,83 1,56
--21
2,04 1,95 1,74 1,93 1,79 1,44
--22
2,00 1,95 1,75 1,90 1,79 1,48
--23
2,03 1,96 1,76 1,92 1,81 1,50
--24
2,02 1,91 1,67 1,89 1,93 1,57
--25
1,96 1,91 1,65 1,88 1,73 1,42
--26
1,92 1,83 1,68 1,94 1,71 1,38
--27
1,94 1,91 1,69 1,96 1,77 1,51
--31
2,03 1,92 1,76 1,90 1,78 1,49 --32
1,99 1,96 1,75 1,90 1,73 1,48
--33
2,04 1,92 1,80 1,96 1,78 1,51
--34
2,03 1,94 1,74 1,92 1,85 1,46
--35
1,97 1,94 1,69 1,90 1,77 1,55
--36
1,95 1,90 1,75 1,98 1,70 1,46
--37
1,92 1,90 1,82 1,90 1,84 1,48
--MAX :
2,04 1,98 1,82 1,99 1,93 1,57
MEAN:
1,99 1,92 1,73 1,92 1,77 1,48
MIN :
1,92 1,83 1,65 1,82 1,66 1,38
----------------------------------------------------------------------------
B 6 Verwerkte Resultaten
Van de 10 meetpunten zijn de resultaten verwerkt tot een tabel. In deze bijlage zijn de
verschillende tabellen en grafieken te vinden. De parameters van de drie te onderzoeken
varianten, DBH, Blok en Waaier, worden vergeleken met die van Variant Huidig. Het verschil
tussen de varianten en variant Huidig worden per frequentie vergeleken.
113
114
1,4
1,6
1,8
2
2,2
2,4
2,6
2,8
3
Grafiek 18
Nagalmtijd (s)
3,2
125
250
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
Nagalmtijd , punt 11
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
Voorkeur
Nagalmtijd (s)
Grafiek 19
1,4
1,6
1,8
2
2,2
2,4
2,6
2,8
3
125
250
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
Nagalmtijd , punt 13
4000
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
Voorkeur
Bijlagen
B 6 Verwerkte Resultaten
Nagalmtijd
Tabel 21, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 11 in seconden
Punt: 11
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
2,03
1,98
1,76
1,96
1,74
Variant DBH
2,11
2,15
1,94
2,16
1,96
Variant Blok
2,22
2,44
2,61
3,04
2,82
Variant Waaier
2,01
1,90
1,75
1,92
1,76
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,08
0,19
-0,02
0,17
0,46
-0,08
0,18
0,85
-0,01
0,20
1,08
-0,04
0,22
1,08
0,02
Tabel 22, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 13 in seconden
Punt: 13
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,95
1,96
1,76
1,89
1,78
Variant DBH
2,06
2,18
2,02
2,13
2,02
Variant Blok
2,18
2,32
2,44
2,81
2,57
Variant Waaier
2,02
1,98
1,73
1,93
1,78
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,11
0,23
0,07
0,22
0,36
0,02
0,26
0,68
-0,03
0,24
0,92
0,04
0,24
0,79
0,00
4000 Hz
1,45
1,57
2,15
1,45
0,12
0,70
0,00
Totaal
0,97
4,36
-0,13
4000 Hz
1,41
1,66
1,98
1,52
0,25
0,57
0,11
Totaal
1,32
3,55
0,21
115
1,4
1,6
1,8
2
2,2
2,4
2,6
2,8
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
Voorkeur
1,8
2
2,2
2,4
2,6
2,8
3
Grafiek 21
1,4
Grafiek 22
Grafiek 23
1,4
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
1,6
1,8
2
2,2
2,4
2,6
1,4
250
Nagalmtijd , punt 22
250
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
Voorkeur
2,8
3
1,6
125
125
Nagalmtijd , punt 15
Nagalmtijd (s)
1,6
1,8
2
2,2
2,4
2,6
2,8
3
Grafiek 20
Nagalmtijd (s)
Nagalmtijd (s)
116
Nagalmtijd (s)
3
125
125
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
250
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
Nagalmtijd , punt 23
250
Nagalmtijd , punt 17
4000
4000
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
Voorkeur
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
Voorkeur
Bijlagen
B 6 Verwerkte Resultaten
Tabel 23, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 15 in seconden
Punt: 15
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,97
1,94
1,68
1,92
1,74
Variant DBH
2,05
2,12
1,91
2,14
1,90
Variant Blok
2,16
2,30
2,42
2,71
2,51
Variant Waaier
1,96
1,93
1,76
1,95
1,72
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,08
0,19
-0,01
0,18
0,36
-0,01
0,23
0,74
0,08
0,22
0,79
0,03
0,16
0,77
-0,02
Tabel 24 , Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 17 in seconden
Punt: 17
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,97
1,92
1,69
1,96
1,80
Variant DBH
1,97
2,00
1,91
1,97
1,87
Variant Blok
2,12
2,24
2,29
2,57
2,41
Variant Waaier
1,95
1,88
1,80
1,90
1,83
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,00
0,15
-0,02
0,08
0,32
-0,04
0,22
0,60
0,11
0,01
0,61
-0,06
0,07
0,61
0,03
Tabel 25, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 22 in seconden
Punt: 22
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,99
1,95
1,75
1,92
1,78
Variant DBH
2,04
2,12
1,88
2,12
1,93
Variant Blok
2,19
2,34
2,42
2,87
2,62
Variant Waaier
2,00
1,95
1,75
1,90
1,79
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,05
0,20
0,01
0,17
0,39
0,00
0,13
0,67
0,00
0,20
0,95
-0,02
0,15
0,84
0,01
Tabel 26, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 23 in seconden
Punt: 23
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,97
1,95
1,72
1,84
1,79
Variant DBH
2,05
2,15
1,99
2,12
2,00
Variant Blok
2,17
2,36
2,43
2,82
2,63
Variant Waaier
2,03
1,96
1,76
1,92
1,81
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,08
0,20
0,06
0,20
0,41
0,01
0,27
0,71
0,04
0,28
0,98
0,08
0,21
0,84
0,02
4000 Hz
1,44
1,61
1,94
1,49
0,17
0,50
0,05
Totaal
1,04
3,35
0,12
4000 Hz
1,43
1,56
1,90
1,56
0,13
0,47
0,13
Totaal
0,51
2,76
0,15
4000 Hz
1,45
1,58
2,01
1,48
0,13
0,56
0,03
Totaal
0,83
3,61
0,03
4000 Hz
1,47
1,61
1,98
1,50
0,14
0,51
0,03
Totaal
1,18
3,65
0,24
117
1,4
1,6
1,8
2
2,2
2,4
2,6
2,8
3
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
Voorkeur
1,8
2
2,2
2,4
2,6
2,8
3
Grafiek 25
1,4
Grafiek 26
Grafiek 27
1,4
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
1,4
250
Nagalmtijd , punt 32
250
1,6
1,8
2
2,2
2,4
2,6
2,8
3
3,2
1,6
125
125
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
Voorkeur
Nagalmtijd (s)
1,6
1,8
2
2,2
2,4
2,6
2,8
3
Grafiek 24
Nagalmtijd (s)
Nagalmtijd (s)
118
Nagalmtijd (s)
Nagalmtijd , punt 25
125
125
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
250
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
Nagalmtijd , punt 37
250
Nagalmtijd , punt 31
4000
4000
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
Voorkeur
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
Voorkeur
Bijlagen
B 6 Verwerkte Resultaten
Tabel 27, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 25 in seconden
Punt: 25
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,93
1,96
1,74
1,94
1,74
Variant DBH
2,04
2,06
1,98
2,09
1,97
Variant Blok
2,21
2,30
2,38
2,71
2,49
Variant Waaier
1,96
1,91
1,65
1,88
1,73
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,11
0,28
0,03
0,10
0,34
-0,05
0,24
0,64
-0,09
0,15
0,77
-0,06
0,23
0,75
-0,01
Tabel 28, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 31 in seconden
Punt: 31
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,99
1,98
1,72
1,87
1,79
Variant DBH
2,08
2,13
1,95
2,14
1,94
Variant Blok
2,22
2,46
2,60
3,04
2,83
Variant Waaier
2,03
1,92
1,76
1,90
1,78
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,09
0,23
0,04
0,15
0,48
-0,06
0,23
0,88
0,04
0,27
1,17
0,03
0,15
1,04
-0,01
Tabel 29, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 32 in seconden
Punt: 32
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,99
1,95
1,85
1,95
1,77
Variant DBH
2,02
2,07
1,90
2,14
1,94
Variant Blok
2,18
2,37
2,44
2,86
2,65
Variant Waaier
1,99
1,96
1,75
1,90
1,73
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,03
0,19
0,00
0,12
0,42
0,01
0,05
0,59
-0,10
0,19
0,91
-0,05
0,17
0,88
-0,04
Tabel 30, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 37 in seconden
Punt: 37
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
2,00
1,98
1,73
1,98
1,78
Variant DBH
2,02
2,03
1,85
2,06
1,86
Variant Blok
2,16
2,25
2,26
2,63
2,52
Variant Waaier
1,92
1,90
1,82
1,90
1,84
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,02
0,16
-0,08
0,05
0,27
-0,08
0,12
0,53
0,09
0,08
0,65
-0,08
0,08
0,74
0,06
4000 Hz
1,50
1,60
2,01
1,42
0,10
0,51
-0,08
Totaal
0,93
3,29
-0,26
4000 Hz
1,42
1,55
2,14
1,49
0,13
0,72
0,07
Totaal
1,02
4,52
0,11
4000 Hz
1,46
1,55
1,97
1,48
0,09
0,51
0,02
Totaal
0,65
3,50
-0,16
4000 Hz
1,43
1,51
1,92
1,48
0,08
0,49
0,05
Totaal
0,43
2,84
-0,04
119
1,8
2
125
4000
Grafiek 28
Grafiek 29
1
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
1
250
1,2
1,4
1,6
1,8
1,2
1,4
1,6
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
2
2,2
Voorkeur
2,2
Early Decay Time, punt 11
2,4
EDT (s)
120
EDT (s)
2,4
125
250
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
Early Decay Time, punt 13
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
Bijlagen
B 6 Verwerkte Resultaten
EDT
Tabel 31, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 11 in seconden
Punt: 11
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,21
1,31
1,09
1,24
1,22
Variant DBH
1,70
1,68
1,53
1,70
1,64
Variant Blok
1,82
2,00
1,93
2,24
1,94
Variant Waaier
1,77
1,73
1,43
1,59
1,48
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,49
0,61
0,56
0,37
0,69
0,42
0,44
0,84
0,34
0,46
1,00
0,35
0,42
0,72
0,26
Tabel 32, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 13 in seconden
Punt: 13
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,95
1,89
1,56
1,88
1,66
Variant DBH
1,89
1,85
1,86
1,94
1,80
Variant Blok
1,98
2,07
1,93
2,20
1,88
Variant Waaier
1,51
1,55
1,39
1,42
1,47
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-0,06
0,03
-0,44
-0,04
0,18
-0,34
0,30
0,37
-0,17
0,06
0,32
-0,46
0,14
0,22
-0,19
4000 Hz
1,05
1,42
1,70
1,25
0,37
0,65
0,20
Totaal
2,55
4,51
2,13
4000 Hz
1,39
1,53
1,65
1,23
0,14
0,26
-0,16
Totaal
0,54
1,38
-1,76
121
1,8
2
125
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
1,8
2
125
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
Grafiek 32
Grafiek 33
1
250
1
1,4
1,6
1,8
1,2
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
1,2
1,4
1,6
EDT (s)
2
2,2
2,2
Voorkeur
2,4
Early Decay Time, punt 22
Grafiek 31
2,4
Grafiek 30
1
250
1
1,4
1,6
1,8
1,2
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
1,2
1,4
1,6
EDT (s)
2
2,2
2,2
Voorkeur
2,4
Early Decay Time, punt 15
EDT (s)
122
EDT (s)
2,4
125
125
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
250
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
Early Decay Time, punt 23
250
Early Decay Time, punt 17
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
Bijlagen
B 6 Verwerkte Resultaten
Tabel 33, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 15 in seconden
Punt: 15
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,97
1,74
1,67
1,70
1,68
Variant DBH
1,86
1,77
1,81
1,84
1,68
Variant Blok
2,02
2,08
1,97
2,10
1,85
Variant Waaier
1,55
1,59
1,38
1,63
1,43
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-0,11
0,05
-0,42
0,03
0,34
-0,15
0,14
0,30
-0,29
0,14
0,40
-0,07
0,00
0,17
-0,25
Tabel 34, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 17 in seconden
Punt: 17
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,63
1,61
1,58
1,60
1,40
Variant DBH
1,68
1,71
1,46
1,67
1,51
Variant Blok
1,79
1,76
1,61
1,87
1,83
Variant Waaier
1,65
1,51
1,44
1,43
1,55
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,05
0,16
0,02
0,10
0,15
-0,10
-0,12
0,03
-0,14
0,07
0,27
-0,17
0,11
0,43
0,15
Tabel 35, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 22 in seconden
Punt: 22
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,60
1,54
1,33
1,37
1,34
Variant DBH
1,86
1,82
1,71
1,90
1,78
Variant Blok
2,11
2,01
1,91
2,24
2,11
Variant Waaier
1,58
1,47
1,39
1,39
1,32
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,26
0,51
-0,02
0,28
0,47
-0,07
0,38
0,58
0,06
0,53
0,87
0,02
0,44
0,77
-0,02
Tabel 36, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 23 in seconden
Punt: 23
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,72
1,72
1,55
1,64
1,39
Variant DBH
1,90
1,95
1,71
1,95
1,92
Variant Blok
1,92
1,91
1,74
2,03
1,85
Variant Waaier
1,64
1,62
1,41
1,63
1,61
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,18
0,20
-0,08
0,23
0,19
-0,10
0,16
0,19
-0,14
0,31
0,39
-0,01
0,53
0,46
0,22
4000 Hz
1,38
1,20
1,58
1,34
-0,18
0,20
-0,04
Totaal
0,02
1,46
-1,22
4000 Hz
1,22
1,25
1,27
1,38
0,03
0,05
0,16
Totaal
0,24
1,09
-0,08
4000 Hz
1,27
1,41
1,60
1,21
0,14
0,33
-0,06
Totaal
2,03
3,53
-0,09
4000 Hz
1,38
1,59
1,48
1,36
0,21
0,10
-0,02
Totaal
1,62
1,53
-0,13
123
1,8
2
EDT (s)
125
1,8
2
EDT (s)
125
4000
Grafiek 36
Grafiek 37
1
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
1
250
1,2
1,4
1,6
1,8
2
1,2
1,4
1,6
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
2,2
2,2
Voorkeur
2,4
Early Decay Time, punt 32
Grafiek 35
2,4
Grafiek 34
1
4000
1
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
1,2
1,2
250
1,4
1,6
1,8
2
1,4
1,6
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
2,2
2,2
Voorkeur
2,4
Early Decay Time, punt 25
EDT (s)
124
EDT (s)
2,4
125
125
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
250
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
Early Decay Time, punt 37
250
Early Decay Time, punt 31
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
Bijlagen
B 6 Verwerkte Resultaten
Tabel 37, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 25 in seconden
Punt: 25
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,89
1,84
1,67
1,67
1,61
Variant DBH
1,83
1,74
1,66
1,88
1,68
Variant Blok
1,89
1,89
1,71
1,95
1,89
Variant Waaier
1,62
1,54
1,38
1,40
1,41
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-0,06
0,00
-0,27
-0,10
0,05
-0,30
-0,01
0,04
-0,29
0,21
0,28
-0,27
0,07
0,28
-0,20
Tabel 38, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 31 in seconden
Punt: 31
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,27
1,24
1,14
1,22
1,19
Variant DBH
1,79
1,77
1,60
1,81
1,70
Variant Blok
1,90
1,92
1,90
2,14
1,91
Variant Waaier
1,60
1,64
1,40
1,59
1,44
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,52
0,63
0,33
0,53
0,68
0,40
0,46
0,76
0,26
0,59
0,92
0,37
0,51
0,72
0,25
Tabel 39, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 32 in seconden
Punt: 32
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,76
1,60
1,41
1,61
1,41
Variant DBH
1,76
1,83
1,73
1,75
1,73
Variant Blok
2,05
1,96
1,97
2,18
1,99
Variant Waaier
1,72
1,64
1,42
1,54
1,57
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,00
0,29
-0,04
0,23
0,36
0,04
0,32
0,56
0,01
0,14
0,57
-0,07
0,32
0,58
0,16
Tabel 40, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 37 in seconden
Punt: 37
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,71
1,46
1,47
1,54
1,50
Variant DBH
1,72
1,70
1,68
1,65
1,70
Variant Blok
1,57
1,51
1,64
1,63
1,75
Variant Waaier
1,59
1,53
1,32
1,48
1,29
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,01
-0,14
-0,12
0,24
0,05
0,07
0,21
0,17
-0,15
0,11
0,09
-0,06
0,20
0,25
-0,21
4000 Hz
1,28
1,41
1,38
1,21
0,13
0,10
-0,07
Totaal
0,24
0,75
-1,40
4000 Hz
1,02
1,50
1,61
1,29
0,48
0,59
0,27
Totaal
3,09
4,30
1,88
4000 Hz
1,24
1,56
1,71
1,25
0,32
0,47
0,01
Totaal
1,33
2,83
0,11
4000 Hz
1,23
1,59
1,32
1,21
0,36
0,09
-0,02
Totaal
1,13
0,51
-0,49
125
126
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
4000
Strength G (dB)
Grafiek 38
Grafiek 39
-1
250
1
2
3
4
3
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
5
0
125
Geluidsterkte , punt 11
Strength G (dB)
4
5
6
7
8
9
125
250
1000
Frequentie (Hz)
500
2000
4000
Geluidsterkte , punt 13
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
Bijlagen
B 6 Verwerkte Resultaten
Geluidsterkte
Tabel 41, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 11 in dB
Punt: 11
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
8,0
8,1
8,0
8,2
8,3
Variant DBH
6,7
6,7
6,9
7,2
7,0
Variant Blok
6,8
6,3
6,3
6,7
6,8
Variant Waaier
6,4
6,4
6,3
6,8
6,6
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-1,3
-1,2
-1,6
-1,4
-1,8
-1,7
-1,1
-1,7
-1,7
-1,0
-1,5
-1,4
-1,3
-1,5
-1,7
Tabel 42, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 13 in dB
Punt: 13
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
2,8
2,1
1,7
1,8
1,9
Variant DBH
2,8
2,8
1,4
2,0
1,8
Variant Blok
2,4
1,9
0,5
1,4
0,7
Variant Waaier
4,2
3,2
2,7
3,3
2,8
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,0
-0,4
1,4
0,7
-0,2
1,1
-0,3
-1,2
1,0
0,2
-0,4
1,5
-0,1
-1,2
0,9
4000 Hz
7,7
6,5
5,9
6,2
-1,2
-1,8
-1,5
Totaal
-7,3
-9,5
-9,6
4000 Hz
1,1
0,5
-0,8
1,8
-0,6
-1,9
0,7
Totaal
-0,1
-5,3
6,6
127
-2
-1
0
1
2
3
1000
2000
4000
4000
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
1
2
3
4
5
Grafiek 41
-2
-1
0
Grafiek 42
Grafiek 43
-1
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
Geluidsterkte , punt 22
Frequentie (Hz)
500
1
2
3
0
250
250
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
4
0
125
125
Geluidsterkte , punt 15
Strength G (dB)
1
2
3
4
5
6
Grafiek 40
Strength G (dB)
Strength G (dB)
128
Strength G (dB)
4
125
125
250
250
1000
2000
4000
1000
Frequentie (Hz)
500
2000
4000
Geluidsterkte , punt 23
Frequentie (Hz)
500
Geluidsterkte , punt 17
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
Bijlagen
B 6 Verwerkte Resultaten
Tabel 43, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 15 in dB
Punt: 15
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,9
2,0
1,3
1,8
1,1
Variant DBH
2,3
2,3
1,3
1,7
1,4
Variant Blok
1,7
1,1
0,2
1,0
0,6
Variant Waaier
3,5
2,6
2,2
2,3
2,2
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,4
-0,2
1,6
0,3
-0,9
0,6
0,0
-1,1
0,9
-0,1
-0,8
0,5
0,3
-0,5
1,1
Tabel 44, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 17 in dB
Punt: 17
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
2,3
1,9
0,9
1,6
1,4
Variant DBH
2,1
1,3
0,9
1,2
0,3
Variant Blok
2,2
1,7
0,7
1,2
-0,1
Variant Waaier
2,0
2,1
0,7
1,7
0,2
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-0,2
-0,1
-0,3
-0,6
-0,2
0,2
0,0
-0,2
-0,2
-0,4
-0,4
0,1
-1,1
-1,5
-1,2
Tabel 45, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 22 in dB
Punt: 22
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
5,6
5,8
5,0
5,5
5,4
Variant DBH
5,0
5,0
4,5
4,8
4,6
Variant Blok
3,8
3,7
2,9
3,2
2,8
Variant Waaier
5,3
5,3
4,4
5,2
5,0
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-0,6
-1,8
-0,3
-0,8
-2,1
-0,5
-0,5
-2,1
-0,6
-0,7
-2,3
-0,3
-0,8
-2,6
-0,4
Tabel 46, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 23 in dB
Punt: 23
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
3,7
2,9
2,3
2,9
2,7
Variant DBH
3,4
2,9
2,0
2,5
1,8
Variant Blok
2,8
2,1
1,1
1,6
0,7
Variant Waaier
3,9
3,3
2,6
2,7
2,5
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-0,3
-0,9
0,2
0,0
-0,8
0,4
-0,3
-1,2
0,3
-0,4
-1,3
-0,2
-0,9
-2,0
-0,2
4000 Hz
0,6
0,5
-1,0
0,9
-0,1
-1,6
0,3
Totaal
0,8
-5,1
5,0
4000 Hz
-0,2
-0,5
-1,1
-1,2
-0,3
-0,9
-1,0
Totaal
-2,6
-3,3
-2,4
4000 Hz
4,3
4,1
1,8
4,1
-0,2
-2,5
-0,2
Totaal
-3,6
-13,4
-2,3
4000 Hz
1,3
0,9
-0,2
1,6
-0,4
-1,5
0,3
Totaal
-2,3
-7,7
0,8
129
-2
-1
0
1
2
3
1000
2000
4000
4000
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
0
1
2
3
4
Grafiek 45
3
4
5
Grafiek 46
Grafiek 47
-2
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
Geluidsterkte , punt 32
Frequentie (Hz)
500
6
7
8
0
250
250
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
9
-1
125
125
Geluidsterkte , punt 25
Strength G (dB)
1
2
3
4
5
6
Grafiek 44
Strength G (dB)
Strength G (dB)
130
Strength G (dB)
4
125
125
250
250
4000
1000
Frequentie (Hz)
500
2000
4000
Geluidsterkte, punt 37
500 1000 2000
Frequentie (Hz)
Geluidsterkte , punt 31
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
varHuidig
varDBH
varBlok
varWaaier
Voorkeur
Bijlagen
B 6 Verwerkte Resultaten
Tabel 47, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 25 in dB
Punt: 25
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
2,4
1,8
0,8
1,7
1,5
Variant DBH
2,7
2,6
1,0
2,0
1,1
Variant Blok
2,1
1,5
0,7
1,6
0,3
Variant Waaier
3,3
2,8
2,4
2,6
2,7
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,3
-0,3
0,9
0,8
-0,3
1,0
0,2
-0,1
1,6
0,3
-0,1
0,9
-0,4
-1,2
1,2
Tabel 48, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 31 in dB
Punt: 31
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
7,9
8,1
7,9
8,6
8,5
Variant DBH
6,7
6,8
6,8
7,0
7,2
Variant Blok
6,7
6,8
6,8
7,2
7,1
Variant Waaier
6,6
6,4
6,5
6,7
6,8
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-1,2
-1,2
-1,3
-1,3
-1,3
-1,7
-1,1
-1,1
-1,4
-1,6
-1,4
-1,9
-1,3
-1,4
-1,7
Tabel 49, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 32 in dB
Punt: 32
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
5,0
5,2
4,1
4,8
5,0
Variant DBH
5,4
5,0
4,2
4,8
4,6
Variant Blok
4,2
4,2
3,1
3,8
3,3
Variant Waaier
5,4
5,1
4,5
5,2
4,9
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,4
-0,8
0,4
-0,2
-1,0
-0,1
0,1
-1,0
0,4
0,0
-1,0
0,4
-0,4
-1,7
-0,1
Tabel 50, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 37 in dB
Punt: 37
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,8
2,4
1,3
1,6
1,3
Variant DBH
2,0
1,5
0,4
1,3
0,6
Variant Blok
2,3
2,1
0,7
1,8
-0,1
Variant Waaier
2,3
2,1
1,1
1,6
1,0
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,2
0,5
0,5
-0,9
-0,3
-0,3
-0,9
-0,6
-0,2
-0,3
0,2
0,0
-0,7
-1,4
-0,3
4000 Hz
0,3
0,4
-1,0
1,1
0,1
-1,3
0,8
Totaal
1,3
-3,3
6,4
4000 Hz
8,2
6,5
6,5
6,2
-1,7
-1,7
-2,0
Totaal
-8,2
-8,1
-10
4000 Hz
3,9
3,5
2,5
4,2
-0,4
-1,4
0,3
Totaal
-0,5
-6,9
1,3
4000 Hz
0,2
-1,0
-1,2
-0,6
-1,2
-1,4
-0,8
Totaal
-3,8
-3,0
-1,1
131
132
C-80 (dB)
Grafiek 48
-4
-2
0
2
4
125
250
500
1000 2000
Frequentie (Hz)
C-80, punt 11
4000
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
voorkeur
C-80 (dB)
Grafiek 49
-4
-2
0
2
4
125
250
500
1000 2000
Frequentie (Hz)
C-80, punt 13
4000
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
voorkeur
Bijlagen
B 6 Verwerkte Resultaten
C-80
Tabel 51, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 11 in dB
Punt: 11
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
3,2
3,0
3,3
2,6
2,3
Variant DBH
1,1
0,7
1,4
0,4
0,8
Variant Blok
0,9
1,1
1,7
0,5
1,1
Variant Waaier
1,7
1,8
2,1
1,5
1,8
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-2,1
-2,3
-1,5
-2,3
-1,9
-1,2
-1,9
-1,6
-1,2
-2,2
-2,1
-1,1
-1,5
-1,2
-0,5
Tabel 52, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 13 in dB
Punt: 13
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
-0,1
-0,7
0,5
-0,3
-0,1
Variant DBH
-2,9
-2,6
-2,7
-3,5
-3,4
Variant Blok
-1,6
-1,0
-1,8
-2,0
-2,0
Variant Waaier
-1,0
-0,5
-0,9
-1,1
-0,5
Verschil
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-2,8
-1,5
-0,9
-1,9
-0,3
0,2
-3,2
-2,3
-1,4
-3,2
-1,7
-0,8
-3,3
-1,9
-0,4
4000 Hz
3,4
1,8
2,3
2,9
-1,6
-1,1
-0,5
Totaal
-11,6
-10,2
-6,0
4000 Hz
1,2
-1,8
-0,3
-0,4
-3,0
-1,5
-1,6
Totaal
-17,4
-9,2
-4,9
133
0
2
Grafiek 52
-4
-2
0
2
4
Grafiek 50
-4
-2
C-80 (dB)
C-80 (dB)
134
125
125
250
250
500
1000 2000
Frequentie (Hz)
C-80, punt 22
500
1000 2000
Frequentie (Hz)
C-80, punt 15
4000
4000
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
voorkeur
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
voorkeur
0
2
4
Grafiek 53
-4
-2
0
2
4
Grafiek 51
-4
-2
C-80 (dB)
C-80 (dB)
4
125
125
250
250
500
1000 2000
Frequentie (Hz)
C-80, punt 23
500
1000 2000
Frequentie (Hz)
C-80, punt 17
4000
4000
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
voorkeur
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
voorkeur
Bijlagen
B 6 Verwerkte Resultaten
Tabel 53, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 15 in dB
Punt: 15
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
-1,2
-0,8
0,6
0,3
-0,5
Variant DBH
-2,3
-1,6
-1,1
-2,2
-1,3
Variant Blok
-1,3
-0,1
0,1
-0,3
0,1
Variant Waaier
-0,8
-0,5
0,3
0,2
-0,3
Scores
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-1,1
-0,1
0,4
-0,8
0,7
0,3
-1,7
-0,5
-0,3
-2,5
-0,6
-0,1
-0,8
0,6
0,2
Tabel 54, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 17 in dB
Punt: 17
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
-1,5
0,2
0,2
-0,2
0,5
Variant DBH
-2,9
-2,1
-1,3
-2,6
-0,9
Variant Blok
-0,8
0,1
-0,3
-0,8
0,0
Variant Waaier
-1,2
-0,5
0,3
-0,1
0,8
Scores
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-1,4
0,7
0,3
-2,3
-0,1
-0,7
-1,5
-0,5
0,1
-2,4
-0,6
0,1
-1,4
-0,5
0,3
Tabel 55, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 22 in dB
Punt: 22
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
1,7
2,0
1,6
1,4
1,4
Variant DBH
0,4
-0,7
-0,4
-0,6
-0,2
Variant Blok
-1,5
-2,1
-1,9
-2,1
-1,2
Variant Waaier
-0,1
0,1
-0,1
-0,5
-0,3
Scores
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-1,3
-3,2
-1,8
-2,7
-4,1
-1,9
-2,0
-3,5
-1,7
-2,0
-3,5
-1,9
-1,6
-2,6
-1,7
Tabel 56, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 23 in dB
Punt: 23
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
0,6
0,4
1,3
0,5
0,3
Variant DBH
-1,3
-1,5
-1,7
-1,0
-2,1
Variant Blok
-1,9
-2,1
-1,9
-2,4
-1,5
Variant Waaier
0,5
0,6
0,2
-0,1
-0,4
Scores
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-1,9
-2,5
-0,1
-1,9
-2,5
0,2
-3,0
-3,2
-1,1
-1,5
-2,9
-0,6
-2,4
-1,8
-0,7
4000 Hz
1,0
-0,8
1,8
0,8
-1,8
0,8
-0,2
Totaal
-8,7
0,9
0,3
4000 Hz
1,5
-1,4
1,3
0,6
-2,9
-0,2
-0,9
Totaal
-11,9
-1,2
-0,8
4000 Hz
2,4
0,4
-1,0
1,8
-2,0
-3,4
-0,6
Totaal
-11,6
-20,3
-9,6
4000 Hz
2,1
-1,0
-1,0
0,3
-3,1
-3,1
-1,8
Totaal
-13,8
-16
-4,1
135
0
2
Grafiek 56
-4
-2
0
2
4
Grafiek 54
-4
-2
C-80 (dB)
C-80 (dB)
136
125
125
250
250
500
1000 2000
Frequentie (Hz)
C-80, punt 32
500
1000 2000
Frequentie (Hz)
C-80, punt 25
4000
4000
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
voorkeur
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
voorkeur
0
2
4
Grafiek 57
-4
-2
0
2
4
Grafiek 55
-4
-2
C-80 (dB)
C-80 (dB)
4
125
125
250
250
500
1000 2000
Frequentie (Hz)
C-80, punt 37
500
1000 2000
Frequentie (Hz)
C-80, punt 31
4000
4000
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
voorkeur
varWaaier
varBlok
varDBH
varHuidig
voorkeur
Bijlagen
0
Tabel 57, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 25 in dB
Punt: 25
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant DBH
-1,3
-1,6
-1,0
-1,8
-1,8
Variant Blok
-0,5
-1,1
0,4
-1,1
-0,9
Variant Waaier
-1,5
-1,7
-0,4
-1,5
-0,9
Scores
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
0,2
1,0
0,0
-0,8
-0,3
-0,9
-0,8
0,6
-0,2
-1,5
-0,8
-1,2
-1,1
-0,2
-0,2
Tabel 58, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 31 in dB
Punt: 31
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant DBH
0,7
0,6
0,9
0,4
0,8
Variant Blok
0,7
0,3
1,3
0,3
0,8
Variant Waaier
1,5
1,6
2,2
1,6
1,8
Scores
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-2,4
-2,4
-1,6
-2,3
-2,6
-1,3
-2,7
-2,3
-1,4
-2,4
-2,5
-1,2
-1,4
-1,4
-0,4
Tabel 59, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 32 in dB
Punt: 32
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
0,4
0,5
0,5
0,2
1,0
Variant DBH
-0,3
-0,7
-0,5
-1,2
-1,2
Variant Blok
-0,6
-0,6
-1,6
-0,8
-1,1
Variant Waaier
1,4
1,2
1,5
1,0
0,5
Scores
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
-0,7
-1,0
1,0
-1,2
-1,1
0,7
-1,0
-2,1
1,0
-1,4
-1,0
0,8
-2,2
-2,1
-0,5
Tabel 60, Resultaten en verschillen tov variant Huidig van Punt 37 in dB
Punt: 37
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
Variant Huidig
-1,9
-0,7
-0,1
-0,5
0,1
Variant DBH
-0,7
0,1
-0,5
-0,5
-0,5
Variant Blok
-0,4
0,2
0,4
0,0
0,3
Variant Waaier
-1,7
-1,8
-0,4
-0,9
0,0
Scores
Variant DBH
Variant Blok
Variant Waaier
1,2
1,5
0,2
0,8
0,9
-1,1
-0,4
0,5
-0,3
0,0
0,5
-0,4
-0,6
0,2
-0,1
4000 Hz
0,1
1,0
0,7
-0,5
0,4
0,1
totaal
-4,5
0,7
-2,4
4000 Hz
1,3
1,8
2,6
-3,0
-2,5
-1,7
Totaal
-14,2
-13,7
-7,6
4000 Hz
0,7
0,0
0,4
1,8
-0,7
-0,3
1,1
Totaal
-7,2
-7,6
4,1
4000 Hz
1,6
0,9
1,3
1,1
-0,7
-0,3
-0,5
Totaal
0,3
3,3
-2,2
137
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 60
2,5
3
0
Grafiek 61
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 11, 500 Hz
0
Grafiek 59
40
60
80
dB
100
Grafiek 58
2,5
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 11, 125 Hz
40
60
80
dB
100
B 7 Pulsresponsie diagrammen
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 11, 1 kHz
1
Punt 11, 250 Hz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
B 7 Pulsresponsie diagrammen
139
140
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 64
2,5
3
0
Grafiek 65
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 13, 125 Hz
0
Grafiek 63
40
60
80
dB
100
Grafiek 62
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 11, 2 kHz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 13, 250 Hz
1
Punt 11, 4 kHz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
Bijlagen
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 68
2,5
3
0
Grafiek 69
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 13, 2 kHz
0
Grafiek 67
40
60
80
dB
100
Grafiek 66
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 13, 500 Hz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 13, 4 kHz
1
Punt 13, 1 kHz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
B 7 Pulsresponsie diagrammen
141
142
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 72
2,5
3
0
Grafiek 73
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 15, 500 Hz
0
Grafiek 71
40
60
80
dB
100
Grafiek 70
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 15, 125 Hz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 15, 1 kHz
1
Punt 15, 250 Hz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
Bijlagen
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 76
2,5
3
0
Grafiek 77
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 17, 125 Hz
0
Grafiek 75
40
60
80
dB
100
Grafiek 74
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 15, 2 kHz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 17, 250 Hz
1
Punt 15, 4 kHz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
B 7 Pulsresponsie diagrammen
143
144
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 80
2,5
3
0
Grafiek 81
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 17, 2 kHz
0
Grafiek 79
40
60
80
dB
100
Grafiek 78
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 17, 500 Hz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 17, 4 kHz
1
Punt 17, 1 kHz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
Bijlagen
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 84
2,5
3
0
Grafiek 85
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 22, 500 Hz
0
Grafiek 83
40
60
80
dB
100
Grafiek 82
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 22, 125 Hz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 22, 1 kHz
1
Punt 22, 250 Hz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
B 7 Pulsresponsie diagrammen
145
146
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 88
2,5
3
0
Grafiek 89
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 23, 125 Hz
0
Grafiek 87
40
60
80
dB
100
Grafiek 86
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 22, 2 kHz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 23, 250 Hz
1
Punt 22, 4 kHz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
Bijlagen
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 92
2,5
3
0
Grafiek 93
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 23, 2 kHz
0
Grafiek 91
40
60
80
dB
100
Grafiek 90
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 23, 500 Hz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 23, 4 kHz
1
Punt 23, 1 kHz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
B 7 Pulsresponsie diagrammen
147
148
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 96
2,5
3
0
Grafiek 97
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 25, 500 Hz
0
Grafiek 95
40
60
80
dB
100
Grafiek 94
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 25, 125 Hz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 25, 1 kHz
1
Punt 25, 250 Hz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
Bijlagen
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 100
2,5
3
0
Grafiek 101
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 31, 125 Hz
0
Grafiek 99
40
60
80
dB
100
Grafiek 98
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 25, 2 kHz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 31, 250 Hz
1
Punt 25, 4 kHz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
B 7 Pulsresponsie diagrammen
149
150
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 104
2,5
3
0
Grafiek 105
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 31, 2 kHz
0
Grafiek 103
40
60
80
dB
100
Grafiek 102
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 31, 500 Hz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 31, 4 kHz
1
Punt 31, 1 kHz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
Bijlagen
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 108
2,5
3
0
Grafiek 109
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 32, 500 Hz
0
Grafiek 107
40
60
80
dB
100
Grafiek 106
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 32, 125 Hz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 32, 1 kHz
1
Punt 32, 250 Hz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
B 7 Pulsresponsie diagrammen
151
152
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 112
2,5
3
0
Grafiek 113
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 37, 125 Hz
0
Grafiek 111
40
60
80
dB
100
Grafiek 110
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 32, 2 kHz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 37, 250 Hz
1
Punt 32, 4 kHz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
Bijlagen
1
1,5
Tijd (s)
2
3
1,5
Tijd (s)
2
Grafiek 116
2,5
3
0
Grafiek 117
0
1
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 37, 2 kHz
0
Grafiek 115
40
60
80
dB
100
Grafiek 114
2,5
0
0
0,5
20
60
80
20
Waaier
Blok
DBH
Huidig
dB
100
40
0
Punt 37, 500 Hz
40
60
80
dB
100
0,5
0,5
1,5
Tijd (s)
1
1,5
Tijd (s)
Punt 37, 4 kHz
1
Punt 37, 1 kHz
2
2
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
2,5
Waaier
Blok
DBH
Huidig
3
3
B 7 Pulsresponsie diagrammen
153
B 8 Technische tekeningen
De technische tekeningen bevatten oplossingen voor de opslag en exploitatie van de
orkestkamer. Naast de traditionele manier zijn enkele voorbeelden uit paragraaf 7.3
weergegeven. De volgende technische tekeningen zijn beschikbaar:



Plattegrond
Dwarsdoorsnede
Langsdoorsnede
155

brief Minister aan de regiobestuurders

Schuifelementen Schuifelement GS 2G-PL

BC Entre Nous organiseert de - Apeldoornse Bridge Federatie

TM - Variofill - VF

Met DNA voor lage bloeddruk word je oud

PROGRAMMA LEVENDIGE BEURS OVER DE DOOD Zondag 9

verslag vergadering derdewereldraad 16 december 2013

Examenlocaties

NTI sjabloon 2012

“The Grace Band” - INDO