Steenheer van De Hondsrug

Steenheer van De Hondsrug
Steenheer van De Hondsrug
Op de Drentse Hondsrug in het jaar 1866 ben ik door handel in stenen
een welgesteld burger geworden. Stenen in alle soorten en formaten
zijn mijn handel. “Mijn naam is dan ook Arthuur van Steenhoven, ook
bekend als “Heer van Steen”. Ik woon in het dorpje Loon in de buurt
van Assen en ik ben al twintig jaar handelaar in veldstenen. Eerst handelde ik in turf, maar de handel in keien brengt veel meer op. De vraag
ernaar groeit nog steeds met de dag en wekelijks verkoop ik duizenden
stenen. Mensen hebben mijn stenen nodig voor de bouw, bestrating en
gezondheid. Geloofd wordt in hun geneeskrachtige werking en dat de
stenen geluk en voorspoed brengen. De meeste stenen vind ik op De
Hondsrug.
In mijn tijd ligt Drenthe vol met keien. Overal waar je gaat of staat, zie
je ze liggen. Je breekt je benen nog eens als je niet goed oppast waar je
loopt. Deze keien heten ook wel “zwerfstenen” of “flinten.” De meeste
stenen zijn van graniet en komen in ontelbare variaties voor.
Ongeveer 150.000 jaar geleden, toen de voorlaatste ijstijd op zijn hevigst was, lag heel Noordwest-Europa onder een dik pakket landijs van
wel één kilometer dik. Dat ijs sleepte uit delen van Scandinavië geweldige massa’s leem, zand, grind en keien mee naar Drenthe. Die zijn blijven liggen toen het klimaat warmer werd en het ijs begon te smelten.
Miljoenen stenen en keien zijn in het Drentse landschap blijven liggen.
De Herberg van Anderen.
Al meer als ruim 120 jaar kunnen passanten terecht voor hun natje en
droogje op deze locatie. In 1893 vraagt Peter Oostra een vergunning
aan om in zijn huis een café te mogen vestigen. Dat terwijl het dorp
Anderen toen slechts 145 dorpsbewoners had. Sindsdien beschikt Anderen onafgebroken over een horecagelegenheid. Ondanks dat het huidige bedrijf verworden is van een café, een pension tot nu hotel-restaurant, bezit het pand nog steeds formeel de functie van café. De Herberg
van Anderen heeft ook namen gehad als Dambaeren en Flintenhuus,
die laatste naam verwees naar de keienvloer in het gebouw Arthuur,
Steenheer van De Hondsrug, heeft deze keien nog mogen leveren.
Fietsers en wandelaar kunnen rondom Anderen genieten van mooie
wandelroutes en verharde fietsroutes. Onder het huidige fietsasfalt
liggen keien verborgen die de fietsers toen, flink deed afzien. In de
omgeving van Anderen
is veel uit de oudheid gevonden; stenen, werktuigen, urnen, kruiken
etc. Met name de “vuistbijl van Anderen” is wereldberoemd. Deze werd
in 1962 gevonden in een houtwal. Deze is nu overigens tentoongesteld
in het Drents Museum in Assen wellicht met de letter – A – van Arthuur.
Opdracht: Hoe luidden de namen van de Herberg van Anderen
voorheen?
In de prehistorie konden mensen met eenvoudige middelen zeer
geraffineerd met steen omgaan. Dat blijkt wel uit de vondsten van
hun gereedschappen bij Drouwen en de door hen gemaakte beelden
bij Ees. De mensen die voor mij werken, vinden regelmatig stenen
speerpunten. Steeds meer historici zijn in die vondsten geïnteresseerd.
Vooral voor de grote onbeschadigde voorwerpen willen ze grof geld
betalen. Het zoeken naar de hele grote veldkeien is het werk van specialisten. De “steenroders”, zoals we deze mensen noemen, lopen over
het Balloërveld, het Meindersveen en de boswachterij Gieten. Ze steken
met lange dunne ijzeren pennen in het zand. Voelen ze weerstand, dan
wordt gegraven. Zo komen er soms heel grote zwerfkeien te voorschijn.
In de dorpen Grolloo, Eext, Eesergroen en Schoonoord werken voor mij
ongeveer 800 steenkloppers. Ze breken met hun gereedschap grotere
keien in kleinere stukken. Die kleinere keien zijn interessanter voor de
verkoop, want je kunt ze voor veel meer dingen gebruiken. Met zware
hamers proberen mijn mensen de stenen te breken.
De grootste keien laten ze zelfs met buskruit uit elkaar springen. Dit
grove werk wordt vooral tijdens de wintermaanden gedaan door
boerenknechten. Zij hebben dan op het land veel minder werk te doen.
Maar ook vrouwen en kinderen helpen vaak mee met het breken van
de keien.
Opdracht: Waarom is hunebed D13 bij Eext een bijzonder hunebed?
Landal Land van Bartje
Pony rijden, wandelen, winkelen of historische hunebedden bekijken.
Een verblijf op Landal Het Land van Bartje biedt volop vermaak voor
jong en oud. De 400 vrijstaande accommodaties van dit park liggen op
de Hondsrug midden in de Drentse bossen.
Vanuit dit familiepark geniet u van prachtige fiets- en wandelroutes
langs heidevelden, veengebieden en door de bossen van Drenthe. Het
park heeft een eigen ponyranch, indoorspeeltuin en zwembaden. Zo
is ook op het park genoeg te beleven! In Arthuur’s tijd werd hier veel
barnsteen gevonden en trok het veel mensen opzoek naar gezondheid
en geluk. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat dit nog steeds zo is.
De Drentse boeren vinden die stenen in de grond maar lastig als ze het
land gaan bewerken. Velen geloven zelfs dat die stenen gewoon in de
grond groeien, want elk jaar weer blijven de boeren keien in de grond
vinden. Ook als ze een jaar daarvoor alle stenen zorgvuldig hadden opgeruimd. Een paar jaar geleden hebben we geprobeerd in Gasselte een
kerk van keien te bouwen. Dat was geen goed idee. Door de hardheid
van de stenen en omdat ze rondingen hebben, zijn ze als bouwmateriaal niet echt geschikt.
We zaten met de bouw al op een hoogte van zo’n drie meter toen de
kerk instortte. Ook het bewerken van de keien is behoorlijk arbeidsintensief. Als bestratingsmateriaal kun je de keien prima gebruiken:
voor wegen, boerenerven en ook voor de fundering van boerderijen en
kerktorens.
Maar ik weet nu dat je er geen gebouwen mee moet
maken. Ik lever ook steeds meer keien voor de bekleding van dijken.
Mijn handel in veldkeien is een ‘booming business’ geworden. Ik kan
mij nu zelfs een paar mooie grote herenhuizen in Assen, Borger en
Gieten veroorloven.
De Hondsrug is voor mij een echte goudmijn gebleken.
Of misschien kan ik beter “keienmijn” zeggen.
Opdracht: De Arthuur fietsroute Steenheer van De Hondsrug gaat
door een grote boswachterij.
Wat is de naam van deze boswachterij?
Mijn stenen succes is ook anderen niet ontgaan. Ik heb dan ook concurrentie gekregen van snelle jongens, die zich niet houden aan de
regels van het steendelven. Snelle winst in plaats van respect voor het
culturele erfgoed van Drenthe, hunebedden. Ik ben dan ook niet blij als
ik hoor dat onze bijzondere Hunebedden steeds meer als ‘steengroeve’
worden gebruikt. Ik begrijp ook wel dat het erg gemakkelijk is om bij
deze historische objecten de grote veldkeien weg te halen. Ze liggen
immers keurig bij elkaar en je hoeft dus niet lang te zoeken. De jongens die zo werken, kloppen deze reusachtige keien tot steengruis en
verdienen op die manier nog sneller een goed belegde boterham. Ze
begrijpen niet welke waarde de hunebedden voor dit gebied hebben.
Dat is jammer, want ik heb het gevoel dat de mensen deze hunebedden over honderd jaar een bijzonder geologisch erfgoed zullen vinden.
Over een aantal jaren hebben we een tekort aan stenen. Al tientallen
jaren delven we de keien op een bijna industriële wijze en dan wordt de
voorraad snel kleiner. Ik heb al gehoord dat het transport van stenen uit
Drenthe misschien wordt gestopt. Wij transporteren de meeste stenen
nu met schepen naar het westen van het land. Daar zie je onze keien
vaak terug als markering van (marke)grenzen, percelen, begrenzing van
tuinen, de verharding van bermen en erven en zelfs als kunstwerken en
monumenten.
Opdracht: Welke tram/trein maatschappij legde de voormalige spoorlijn Assen Stadskanaal aan?
Lucy’s Inn Eesergroen.
Een Britse Evening Tea zonder Tea. Als Lucy, de eigenaresse en kok van
Lucy’s Inn in Eesergroen naar haar moeder in Uttoxeter in Engeland
belt, komt vanzelf ook hun beider passie aan bod: “What are we having
for tea tonight?” Nee het woord Tea heeft hier niets te maken met thee,
in Engeland staat het woord “tea” in de volksmond voor het avondeten.
De Evening Tea is iets nieuws. Het doet wat denken aan de inmiddels
befaamde High Tea die al jaren een groot succes is bij Lucy’s Inn. De
Evening Tea is een proeverij van Britse pub gerechten op een etagère.
Zo krijgt u b.v. mini fish & chips, mini pie, een Yorkshire pudding gevuld
met bangers & mash, een puntje quiche e.d.. Dit alles wordt vooraf
gegaan met een heerlijke soep in een glas en als afsluiter een dessert.
Dit was de plek waar de Steenkloppers van Arthuur op adem kwamen,
nadat ze hun stenen hadden verscheept via het nabij gelegen kanaal
Buinen - Schoonoord. Theetijd is nog steeds een begrip in het dorp.
De duizenden zwerfstenen die zo groot zijn als een duivenei, worden
bij de ontginning door de arbeiders apart gehouden, gesorteerd en
verkocht. Ze worden gebruikt om keienwegen mee aan te leggen.
Drenthe kent ook in jullie tijd nog steeds vele kilometers van deze wegen. Ze worden ook wel ‘kinderkoppies’ genoemd. Om je een beeld te
geven van de hoeveelheid keien die worden opgegraven: rond het dorp
Anderen komen uit een heideveld van ongeveer 100 vierkante meter
regelmatig maar liefst meer dan 5000 kg stenen tevoorschijn!
Naast mijn reguliere handel in keien, heb ik nog een
kleinere, maar wel veel winstgevender “steenhandel” in barnsteen.
Barnsteen is in mijn tijd bijna niet aan te slepen. Het geloof in de
geneeskrachtige werking ervan is zo groot dat een stukje barnsteen van
twee vingers dik net zoveel kost als drie schapen! Stenen met een gat
erin staan bekend als ‘geestenstenen’.
Veel mensen verzamelen de barnstenen en rijgen ze aan touwtjes. Deze
kettingen worden dan opgehangen aan een deur of aan de muur. Geloofd wordt dat ze geluk en voorspoed zullen brengen, maar ook dat ze
heilzaam zijn. Barnstenen worden gekoesterd om hun vermeende geneeskrachtige werking. Ze worden gebruikt als bescherming tegen epilepsie, angsten, vergif, bloedingen en nierkwalen en nog heel wat meer
ongerief. En van de barnstenen met gaten erin wordt zelfs beweerd dat
ze een levensverlengende werking hebben Ik draag mijn barnstenen
al 15 jaar bij me en ik heb vanaf die tijd geen dag gezondheidsklachten
gehad. De barnstenen en de veldkeien hebben mij alleen maar geluk
en voorspoed gebracht. Vandaar mijn naam Arthuur, Steenheer van De
Hondsrug.
Opdracht: Vroeger bestond Drenthe bestuurlijk uit een aantal Marken
/ Boermarkes.
Hoeveel Marken waren in Drenthe en wat waren de namen
van deze Marken?
Aan mijn reputatie en stand verplicht als Steenheer heb ik wel twintig
Hunebeden in Drenthe helpen herstellen in hun oorspronkelijke staat.
Door goed naar kleurverschillen in steen te kijken heb ik de restauraties
mooi kunnen laten uitvoeren. Let maar eens op de keien met een kleine
- A – inscriptie bij gerestaureerde hunebedden.
Opdracht: Welk hunebed is in Drenthe gerestaureerd en waar staat
het?

Download Report