Diepgang 2014 nummer 1 - Stichting Nederlandse Zeemanscentrale

Diepgang
NUMMER 1
2014
vijftiende jaargang
Flie
Haiyan
Kapringen
TAALBLAD M
AR
W
K
STORA
AT
M PA
TIE
I
R
A
Vreemde kusten
Van de redactie
Als er over piraterij gesproken
wordt, gebeurt dit inmiddels zo nu
en dan in de vorm van de verleden
tijd. Helemaal vreemd is dit niet,
omdat de kans dat je schip gekaapt
wordt behoorlijk is afgenomen. Feit
is echter wel dat er nog steeds
zeelieden door Somalische piraten
gegijzeld zijn. Er lijkt een wonder
nodig om een einde te maken aan
hun vreselijke situatie. Iets dat een
klein beetje helpt, is ze niet te
vergeten.
In zoverre leed zich met elkaar laat
vergelijken, was de periode van de
tweede wereldoorlog de meest
verschrikkelijke tijd om op een
Nederlands koopvaardijschip
werkzaam te zijn. Het is bijna niet
voor te stellen dat iemand in 1939
aan boord ging en pas in 1945 weer
thuiskwam, waarbij hij in de
tussenliggende periode om
veiligheidsredenen niet of
nauwelijks met het thuisfront mocht
communiceren. Of dat je als
zeemansvrouw jarenlang tussen
hoop en vrees leefde. Voor heel wat
vrouwen bleek die vrees terecht.
Als eerbetoon aan degenen die dit
doorstaan hebben en om de kans te
verkleinen dat dit nog een keer
gebeurt ziet Diepgang het als een
verplichting er over te schrijven.
Net zoals over dat wonderbaarlijke
dat de dood niet het laatste woord
heeft.
In dit nummer
Meditatie
Kan niet bestaat niet
Gedicht
Vreemde kusten
5
3
Het zilte nat roept
maar Hans Luesink geeft steeds aarzelender gehoor
Captain Phillips
Marineporno maakt niet uit
8
Captain Phillips
In de film valt een indrukwekkende stilte
Kapringen
In vele opzichten geen Hollywoodfilm
Runderpoepbanen
Niet elk werk lijkt even nuttig
15
13
10
Zeemansvrouw met google glass
Zal de nieuwe bril het contact tussen wal en
schip verbeteren? 17
Stiltecentrum Singapore
Plek waar je helemaal tot rust kunt komen
Flie
Chinese zeevarende ontgaat buitenkansje
20
23
Gezondheid
IJsman Wim Hof helpt je minder snel ziek te worden
Zeewiersum
De 5 grootste ergernissen van zware Kees
Milieu
Voedselverspilling
27
26
Haiyan
Door haar toedoen weet heel Nederland nu waar de
Filippijnen liggen 28
Kerkelijk nieuws belicht
Professor Herman Paul bestudeert afnemende
kerkgang 30
Zij hielden koers…
Ds D.A.G. Hoor herdenkt oorlogsveteranen
Maria…
Een bijzonder verhaal over de Sterre der Zee
Adressen maritieme pastores
Colofon
35
35
6
32
34
24
Kan-niet bestaat niet
Meditatie
Als waterbouwpastor ga ik geregeld aan boord op bezoek. Daarbij spreek ik
met de bemanning over het werk en het leven, en soms ook over geloof. Over
Pasen, het christelijke feest van de opstanding uit de dood, hebben we het echter nooit gehad. Ik ben er dan ook nooit direct over begonnen. Maar waar we
het wél over hebben gehad – en dan heb je het eigenlijk ook over Pasen – is de
vraag of er leven is na de dood. Daarover lopen de meningen erg uiteen. Sommigen vinden dat een onmogelijke gedachte. Voor anderen is het een troost als
je kunt geloven dat het leven na het sterven op de één of andere manier verder
gaat. Zeker als net iemand in jouw kring is overleden.
Diepgang
Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat de helft van de Nederlanders
niet weet dat Pasen een christelijke feestdag is. Bij Pasen wordt allereerst gedacht aan een extra vrije dag, waarbij familiebezoek hoog scoort, als begin van
de lente. Of men denkt aan tradities als de paashaas, paaseieren en een paasvuur. Dat is natuurlijk heel wat anders dan het Bijbelse paasverhaal. Daarin
draait het om het levenseinde van Jezus, die onder druk van een hysterische
massa na een showproces wordt geëxecuteerd. Jezus was te gevaarlijk geworden voor de (religieuze) gevestigde orde. Er waren teveel mensen die er belang
3
bij hadden dat hij van het toneel zou verdwijnen. Misdadigers werden in die tijd
aan een kruis ter dood gebracht. Dat is het verhaal van Goede Vrijdag. Maar – zo
gaat het verhaal verder – drie dagen na zijn dood gaan vrouwelijke volgelingen
van Jezus bij zijn graf kijken. Ze ontdekken dat het leeg is. Ze krijgen van engelachtige gestalten te horen dat Jezus niet meer in dit graf is te vinden, maar dat hij
leeft. Ze zullen hem vanzelf tegenkomen. En dat gebeurt ook. Dat is het verhaal
van de Paasmorgen.
De eerste gedachte van veel mensen bij dit verhaal is: zoiets kan niet. Daarin hebben ze verstandelijk gesproken helemaal gelijk. En toch boeit dat onmogelijke
Paasverhaal mensen al bijna 2000 jaar lang. Er zit namelijk iets uitdagends in: het
kan niet, en toch ...
Soms denken we misschien wel eens te snel dat iets niet kan. Ik kom in mijn leven
als pastor wonderlijke zaken tegen. Ik moet denken aan de gesprekken die ik als
gewoon dominee aan de wal had met een weduwe. Voor haar had het leven na
het overlijden van haar man geen zin meer. Ik wist dat het lang zou kunnen gaan
duren, maar hield de hoop dat ze de draad van haar leven weer op zou kunnen
pakken. Er zijn jaren overheen gegaan, maar wat ze zelf niet voor mogelijk had
gehouden: ze kan weer lachen. Ik zie bijvoorbeeld ook die man voor me, die er relationeel een puinhoop van had gemaakt. Ongelooflijk hoe iemand zo de mist in
kan gaan. Wat ik niet had verwacht: na de scheiding is er toch een nieuwe liefde
in zijn leven gekomen. En wat ik helemáál niet had durven hopen: met zijn exvrouw kan hij ook weer praten! En dan die man die zijn broer al jaren niet meer
had gesproken. Hij had geen zin meer in contact: hij had het echt, écht helemaal
met hem gehad. Voor hem was ‘ie dood’. Ik kon dat helemaal snappen en bevestigde hem ook in zijn standpunt. Toen, op een dag vertelde deze man mij iets dat
mij totaal verraste: hij had de telefoon gepakt en zijn broer gebeld. Er was weer
contact. Ongelooflijk!
Diepgang
Ik besef wel dat dit soort wonderen – zo zie ik ze tenminste – van een andere orde
zijn dan iemand die uit de dood opstaat. Maar er is voor mij wel een verbinding
tussen het één en het ander. Het Paasverhaal zegt namelijk tegen mij: denk niet te
snel dat iets niet kan! Ook al denk je misschien dat het nooit meer goed komt, betekent dat niet dat er helemaal geen mogelijkheden meer zijn. Er is iets of iemand
die verder ziet dan jij. Als je daarvoor openstaat, kunnen er onverwachte dingen
gebeuren. Misschien zelfs dingen die ons bevattingsvermogen te boven gaan.
4
“Kan-niet bestaat niet,” wordt nogal eens in de baggerwereld gezegd. Er is altijd
wel een manier om het voor elkaar te krijgen. Er is altijd wel een weg. Ik hoorde
ook nog een andere variant: “Kan-niet ligt op het kerkhof.” Dat vind ik mooi gezegd, want het is voor mij eigenlijk precies waar het bij Pasen op neer komt. Je
gaat anders kijken naar dood en leven.
Stefan Francke
Vreemde kusten
T. Hettinga
Diepgang
Aan zwarte staalkabels hebben de bokken
De nacht boven zee en haven uitgetakeld.
De kreten van zeevogels, op het water
Dommelend, zijn overgenomen door meisjes
Die hoogkeels op haven jongens afvliegen.
De wind, met zout en vreemde talen geladen,
Zeilt plichtmatig als een parlevinker door
De waterstraten van de stad, de kaaien langs
Waar de houdini’s van de grote vaart vlug
De boeien van de lange deining afdoen, en
Door stegen, naar doodlopende harten, om
Lichtzinnig aan de zwier te gaan met geuren van
Lavendel, leer, knoflook, tabak, benzine.
De drukke kaaien en de moede nazomer,
De bokken en de mokkels vinden elkaar
Niet: er zoekt een zeeman, die nog landrot is. Ik.
Urenlang dool ik door het havenkwartier,
Drink in de dokkroegen: onder de dekmantel
Van nacht en neon varen rosse vrouwen
In de kooien van het wrakke schip De Wereld
(met pooiers aan de pompen die de tranen
Hozen). De uitgeholde boot der maan bezeilt
Zo koel de zuidelijke continenten,
Die op de waterkaarten van mijn aandenken
Schatten hebben aangekruist met de namen
Van havens, krijsende zeevogels, de grijze
Ogen van een overgestoken moeder.
Ja, alle havens lijken op elkaar, weet ik
En, net zo, de zilverrovende vrouwen.
Kom lief, roept er een. Dat zeggen ze allemaal,
Overal. Nee, thuis wil ik zijn, al is het
Maar een nacht, en zoekend wacht ik op een taxi.
5
Mijn antwoord klinkt vertwijfeld
Het zilte nat roept
Op dit moment slingert de dame, aangeslagen, traag op de deining.
Kreupel, door het falen van de hoofdvoortstuwing. De APS* maakt dat ze
Diepgang
zich voortbeweegt als een oud vrouwtje achter een rollator. Langzaam,
6
kabel voor kabel, schuifelt ze richting de haven die aan de einder opdoemt.
*APS Alternative Propulsion System.
Het door het ompolen van de op de schroefas gemonteerde generator (as-generator) tot elektromotor de mogelijkheid hebbend om dieselelektrisch te varen. Waarbij de hulpmotoren het benodigde vermogen leveren.
Voor de tweede achtereenvolgende reis zijn er veel problemen aan
boord. Het zijn problemen van
technische aard, maar ze
onderstrepen ook de manco’s op
kennisgebied. Kennis, die het peilen van de olie en het verwisselen
van een filtertje te boven gaat.
Kennis, die hard nodig is op dit
schip, maar oh zo beperkt aanwezig. Het is eenzaam geworden aan
de top. En al zijn het de sterkste
schouders die de zwaarste lasten
kunnen dragen: mijn rug begint te
knakken. Ik ben geen jonge hond
meer, dartel, speels en actief, bruisend van energie.
Mijn lijf vraagt om een toenemende recoverytijd na een inspanning
of een periode van onderdrukte
stress.
Ik moet nog een aantal jaren tot
mijn pensioen, maar steeds vaker
rijst de vraag of ik dat wel bereik
op de lange deining. Tot voor een
aantal jaren konden we stoppen
op 58-60 jarige leeftijd. Nu moeten
we door tot ons 67ste. Sociaal akkoord.
Nou, zo sociaal komt dat niet over.
Jaren zijn ons ontnomen, die we in
redelijke gezondheid met onze
partner door konden brengen. Dat
was compensatie voor het gemis,
voor het niet altijd aanwezig zijn.
Jaren waarin we in plaats van met
ons kind met ons kleinkind konden
ravotten.
Moet ik de bakens gaan verzetten
om oud te kunnen worden? Een
andere koers gaan varen waarin
mijn corpus minder belast wordt?
Zelfs stoppen met waarin ik lange
tijd voldoening vond? Of toch blijven varen met het risico dat de
bootsman ooit eens zes plankjes
moet timmeren. En dan: als de bakens verzet worden, hoe zit het
dan met die zes plankjes? Wij weten toch niet hoe het zal gaan? Je
geleende lichaam blootstellen aan
extra druk, is dat de HEER uitdagen
of heet dat nou leven? De voetballer laat zich toch ook schoppen, de
bokser zich slaan, zouden die dan
ook niet meer mogen werken?
Het zijn vragen die me bezig houden. Dit is niet waarom ik ben
gaan varen en ben blijven varen.
Het heeft me veel moois gebracht.
Maar het wordt steeds moeilijker
daarin de compensatie te vinden
voor de aanslagen op mijn gestel.
Vanaf de dame, traag slingerend
op de deining, komt de haven in
zicht. Kreupel en mentaal aangeslagen. Toch kan en mag ik nog
genieten van de zonsondergang,
terwijl het zog achter ons een
streep trekt door het spiegelende
water. Morgen weer een dag.
Hans Luesink
Diepgang
En verder: ons corpus is ons beschikbaar gesteld. We mogen het
gebruiken. We moeten het verzorgen. Maar hoe kan ik het verzorgen
als ik er roofbouw op moet ple-
gen? Het ‘heilige moeten’, ingegeven door de zorg en het plichtsbesef om de vaart zo betrouwbaar en
veilig mogelijk te maken. Steeds
groter worden mijn vraagtekens
bij al deze dingen. Een kruik gaat
net zolang te water tot hij barst.
7
Marineporno maakt niet uit
Zoals eind jaren zeventig de films kwamen om de oorlog in Vietnam te verwerken,
zoals bijvoorbeeld ‘the Deerhunter’ en ‘Apocalypse Now’, krijgen we nu – na het
voorlopig hoogtepunt van piraterij rond Somalië – kennelijk de
Diepgang
‘piraterijverwerkingsfilms’.
8
Het brengt veel discussie onder betrokkenen: in dit geval
zeevarenden, thuisfront en
experts. Films over moderne
zeeroverij, kan dat wel? Nee,
geen Johnny Depp! En zo ja,
wat is dan een goeie? Afgelopen jaar kwamen er twee
films uit, die kapingen bij
Somalië betreffen, de Deense
art house film ‘Kapringen’
(ook wel ‘a Highjacking’) en
de Hollywood blockbuster
‘Captain Phillips’. Beide films
zijn naar een waargebeurd
verhaal, maar met een andere
invalshoek.
‘Kapringen’, hoewel een uitstekende film, had buiten de
kring van werkelijk belangstellenden niet veel impact.
De aankondiging van de film
‘Captain Phillips’ bracht meer
publiciteit op gang. Het verhaal van de kaping van de
Maersk Alabama beloofde
indringend bij het bioscooppubliek binnen dat zich ook
vandaag de dag nog veel drama’s afspelen op zee. Dat
piraterij in het echt helemaal
niet romantisch is als in de
avonturen van Jack Sparrow
en zijn Caribische maten. Er is
niks romantisch aan het onder schot gehouden worden
door dreigende lieden met
AK-47’s in de aanslag. Toch
wordt er ook achtergrond gegeven bij het handelen van de
Somalische piraten. Het zijn
geen bordpapieren karakters.
Verder is de film redelijk
waarheidsgetrouw. Kennelijk
was alles al spannend genoeg
en hoefde het scenario niet
veel opgepept te worden.
IJzingwekkend en paradoxaal
wordt de hulpeloosheid weergegeven van het enorme containerschip – vuurpijlen en
brandweerslangen – tegenover de minuscule skiff met
daarin de bloedfanatieke
mannetjes met hun AK-47.
Het schip is hopeloos verloren
als de enterhaken eenmaal
aan de reling hangen.
Hier en daar is het iets veranderd, zo melden sites op
internet (b.v. www.historyvshollywood.com) De hamvraag: offerde captain Phillips
zich echt op voor zijn bemanning toen hij met de kapers
aan boord van de reddingboot ging? Nee. Dat zegt hij
ook zelf: ‘Ik was al een gijzelaar’. Hij was meer een slachtoffer dan de zichzelf
Diepgang
Brommen de experts over het
verkeerde voorbeeld dat gegeven wordt, het thuisfront
huivert, maar gaat toch kijken. Zeelieden en hun familieleden weten maar al te goed
dat er gebieden zijn in de wereld waar gewapende overvallen en gijzelingen ook op dit
moment aan de gang zijn.
Door zo’n film komt het echter wel erg dichtbij. Je kunt
niet meer om bepaalde vragen heen. Hoe ga je er mee
om als gezin, praat je er überEr was ook andere kritiek: het haupt over en hoe groot is eigenlijk de kans op een
gedrag van de echte captain
aanval? Je kop in het zand
Philips mag misschien heldsteken is geen optie. De VMG
haftig zijn geweest; verstandig was het niet. Als het gaat organiseerde voor haar leden
om de best practices om heel- een besloten voorstelling, onhuids door een piratenaanval der het motto: ‘Als je dan toch
heen te komen, heeft hij zich gaat kijken, doe het dan in
onverantwoordelijk gedragen. goed gezelschap’. Met na de
De bemanning van de Maersk film uitleg van Toon van de
Sande over het werk van de
Alabama vindt hem dan ook
niet bepaald een held. Sterker MPHRP en de nuchtere feiten
nog, vanwege de beslissingen over piraterij op dit moment.
die hij genomen heeft hebVeel verrassender is dat ‘Capben 11 bemanningsleden
tain Phillips’ een uitstekende
Maersk voor de rechter geactiefilm blijkt te zijn, waarin
sleept. Ze eisen zo’n 50 milheel goed geacteerd wordt.
joen dollar vanwege
Niet alleen door Tom Hanks,
‘opzettelijk en bewust negedie de rol van captain Phillips
ren van hun veiligheid’. Ze
geloven dat het de roekeloos- heeft, maar ook door de acteur Barkhad Abdi, die de piheid van captain Phillips is
raat Muse speelt. Hij heeft
waardoor het schip überzijn eerste BAFTA al binnen en
haupt terecht kwam in pirais genomineerd voor een Ostenwater. Zijn na alle
car. Er wordt heel dicht op de
publiciteit rond hun kapitein
huid gefilmd, de beklemming
de druiven hier zuur voor de
blijkt uit al het camerawerk.
bemanning? De piraten eisten slechts een paar miljoen… Dat maakt niet alleen een
goede film, maar brengt heel
een hoop spektakel. Het is
dan ook het typische Amerikaanse filmverhaal: de moeilijke situatie, de held, de US
Navy die met veel bombarie
te hulp schiet (3 schepen, drones en een SEAL-team) en de
goede afloop.
Onmiddellijk was er discussie.
Want kan er uit Hollywood
iets goeds komen?
Is dit niet gewoon marineporno? Doet men wel recht aan
dit zware onderwerp?
9
Diepgang
opofferende held die de media er van hebben gemaakt.
Maar toch: het moet een hel
zijn geweest voor Phillips en
zijn bemanning. Het moet
een hel zijn voor de tientallen
zeevarenden die op dit moment nog in gijzeling worden
10
gehouden. ‘Captain Phillips’
brengt dit goed over. Het is op
zich treurig dat een probleem
als piraterij pas werkelijk
gezien wordt als er een blockbuster over gaat. Die waarschijnlijk diverse Oscars gaat
winnen. En het is erg dat wij
liever naar een spannende
film kijken dan de schrijnende
werkelijkheid zien. Maar laat
de piratenfilm maar salonfähig worden. Het doel heiligt
de middelen.
Helene Perfors
Even geen Bambix en Minecraft
Mijn naam is Astrid Feitsema, mijn partner is een Nederlandse scheepsmachinist en
de redactie heeft mij gevraagd eens iets voor Diepgang te schrijven.
Het is mijn dagelijkse klus dat
ik hier thuis de zaken regel.
Als een ijzeren hein, met twee
kinderen.
Onze jongste is drie. Hij eet
het liefste van alles Bambix,
met een plastic zwaard in zijn
hand. Eigenlijk eet hij verder
bijna niks. De oudste is verslaafd aan het spel Minecraft
op de iPad en vertelt mij alles
daarover. Van ’s ochtends
vroeg tot ’s avonds laat. Het
viel dan ook niet mee om oppas voor ze te zoeken, zodat ik
naar de film ‘Captain Phillips’
kon gaan, met Tom Hanks. Je
weet wel, die van ‘Cast Away’
en ‘Apollo 13’. Altijd goed, die
Tom Hanks.
Precies als bij ons.
Op het moment dat die ladder wordt vastgehaakt aan de
Maersk Alabama, is het een
bekeken zaak. Het schip
wordt gekaapt door een paar
griezels van Somalische piraten. Geen Jack Sparrow en zo.
Maar wel bloedlinke, zwaarbewapende en broodmagere
mannen, afkomstig uit een
zeer corrupte maatschappij
en zonder enig toekomstperspectief.
Hij wordt uiteindelijk gegijzeld en meegenomen in een
klotsend reddingsbootje. Het
einde van de film – zijn bevrijding – vond ik enorm indrukwekkend. En dan bedoel ik
niet het militaire geweld dat
daarmee gepaard ging. Maar
juist die doodse stilte in de
reddingsboot, die het einde
markeert van vreselijk spannende momenten. Die stilte
die doet het ’em. De kapitein
leeft, is in shock en wordt uit
het bootje gevist. In de aftiteling van de film staat dat hij
een jaar later dusdanig hersteld was dat hij weer ging
varen. Moet je nagaan; wat
een persoonlijke strijd en
moed om de draad weer op te
pakken.
Sommigen met buikpijn en
anderen met een goed glas
wijn vervolgden deze themadag met een presentatie van
Toon van de Sande. Waaruit ik
begrepen heb dat wanneer
Ze zijn maar op één ding uit.
Gijzelaars. Om die vervolgens rederijen en zeevarenden
voorbereid zijn op piraterij, de
in te ruilen voor miljoenen
kans miniem is dat het hen
dollars. En wie zijn die gijzeoverkomt. Goed zo. Duidelijk,
laars? Juist ja. Het is me nog
nietwaar? Een relatief kleine
nooit zo duidelijk geweest.
investering door rederijen,
Maar ja, ik heb er nooit goed
waarmee ze zichzelf en met
over nagedacht, want ik heb
een ‘Kop in de Bambix-menta- name hun bemanning (jij
dus) goed kunnen laten voorliteit’ opgebouwd.
lichten en trainen. ZogenaamTom Hanks zet een fantastide ‘Good Practice’ die heel,
sche kapitein neer. Een held
die de werkelijkheid ver over- heel veel ellende en veel geld
bespaart. Nog nooit van getreft. Hij schiet met vuurpijhoord en wil je dat wel? Vraag
len, wat een schrijnende
vertoning is als je het wapen- er naar bij je werkgever.
En wat kan je partner thuis
arsenaal van de piraten ziet.
Diepgang
Het was niet zomaar een bioscoopbezoekje, maar een hele
themamiddag over piraterij.
Georganiseerd door mijn favo
club, de Vereniging Maritiem
Gezinskontakt. In samenwerking met Toon van de Sande
van de MPHRP, de organisatie
die slachtoffers van piraterij
bijstaat en preventief voorlichting verzorgt. Een complete en interessante middag
dus. Even geen Bambix en
Minecraft. En schoonmoeder
kon ook mee.
De belangstelling voor deze
middag was groot en de sfeer
was goed. We begonnen met
de film. Ik wist dat het over
piraterij ging, maar ik had het
een beetje onderschat, zeg
maar.
Vanaf het begin voel je aan je
water dat het helemaal niet
goed zal gaan. En dat blijkt al
gauw. Wat het voor mij persoonlijk maakt, is het begin
van de film. Waarin de kapitein zijn koffer inpakt, vluchtgegevens uitprint en
vervolgens door zijn vrouw
naar het vliegveld wordt gebracht. Tussen de bedrijven
van het gezinsleven door. Nog
een praatje in de auto.
11
Diepgang
dan doen? Preventief gezien niet veel natuurlijk.
Behalve dan ervan op de
hoogte zijn dat piraterij enkel en alleen draait om gijzeling en geld, niet om
moord.
Het is een zakelijke transactie van dubieuze aard.
12
Voor de beeldvorming: stel
dat je gegijzeld zou worden
door piraten, dan is de kans
dat je het overleeft best
groot. Want anders valt er
niets te ruilen, even kort
door de bocht. En dat is ook
precies de reden waarom
de bemanning van de
Maersk Alabama zich verstopt in de machine-controlekamer.
Maar ja, toen namen de pi-
samen met je partner te
gaan kijken. Helemaal als je
kapitein bent. De acteurs in
deze film spelen dusdanig
dappere helden, dat het
imago van de zeeman flink
wordt opgepoetst. En dat
kan helemaal geen kwaad.
Zíj zal jou, na het zien van
zoveel opofferingsgezindheid, vast en zeker op waarde weten te schatten.
Ondanks het feit dat je er
bijvoorbeeld de helft van
tijd niet bent.
Opvallend recent nieuws
over piraterijbestrijding:
Nederlandse rederijen kunnen vermoedelijk vanaf volgend jaar particuliere
beveiligers inhuren als ze
door gevaarlijke gebieden
als de Golf van Aden moeraten de kapitein mee ...
Om een gegijzelde beman- ten varen. Een wet die dit
ning vrij te krijgen is nauwe mogelijk moet maken,
wordt nog dit jaar naar de
samenwerking tussen faTweede Kamer gestuurd.
milie en rederij nodig, ook
volgens dezelfde ‘Good
Ik verbeeld me dat deze
Practice’. Oftewel, zorg dat
ontwikkeling gunstig beïnje je relatie goed houdt,
vloed is door de betrokkenwant dat werkt ook hier
heid van een vrouw
sterk in je voordeel.
(Jeanine Hennis-Plaschaert). Maar daarmee zou ik
Inmiddels heb ik weer mede mensen die zich hiernig bord Bambix geprepavoor sterk hebben gemaakt
reerd en zeer binnenkort
vermoedelijk ernstig tekort
zal ik hierin worden afgedoen. Het kan ook zo zijn
lost. Dat is mooi, want de
dat de drie betrokken mipap komt me voorlopig de
nisters, Jeanine, Ivo en
neus uit.
Frans, naar de bios zijn geweest. In dat geval: Thanks,
We gaan niet samen naar
deze film, want we hebben Tom Hanks.
hem elk afzonderlijk al geAstrid Feitsema
zien. Ik raad jou wel aan om
Gezien
en
g e h o o r d
Leerzame film
Kapringen
De film Kapringen gaat net als Captain Phillips over de piraterij voor de kust van
Somalië. Captain Phillips is een Hollywood kaskraker. Kapringen is niet zo’n actiefilm
(de kaping wordt grotendeels overgeslagen), maar biedt wel een realistisch beeld
van een kaping. Het is haast meer een documentaire dan een speelfilm.
dat papa niet kan wachten om zijn kleine
meid weer in de armen te sluiten. Dan
wordt het schip aangevallen door Somalische piraten.
De bemanning wordt gegijzeld en Mikkel,
zijn maat Jan en de kapitein worden in een
ruimte zonder toilet of watervoorziening
opgesloten. Eis: vijftien miljoen dollar aan
Diepgang
Kapringen, een waar gebeurd verhaal, wordt
door de Deense regisseur Tobias Lindholm
omgezet in een psychologische thriller. De
plaats van handeling is het ms. ‘Rozen’. Dit
schip was in 2007 het lijdend voorwerp van
een kaping. De film begint met scheepskok
Mikkel Hartman die naar huis belt met de
mededeling dat hij een paar dagen later
naar huis komt. Hij zegt door de telefoon
13
piraten. Het gevoel van machteloosheid,
zinloosheid, het onmetelijke wachten en
het constant op de loer liggende onheil
wordt met de bemanning gedeeld. De
nietsontziende domme kapers zijn indrukwekkend. Bijzonder is dat ze niet
worden gespeeld door professionele acteurs.
losgeld. Peter Ludvigsen is de CEO van rederij Orion Seaways. Aan hem en zijn onderhandelingsteam de taak zijn mannen
heelhuids thuis te krijgen. Gaandeweg is
het ook een kwestie van niet meteen
buigen, maar keihard onderhandelen. En
de losgeld-eis van vijftien miljoen dollar
naar beneden krijgen.
De film toont twee afwisselende perspectieven.
Diepgang
Aan boord Mikkel en de gegijzelde bemanning. In de boardroom van Orion
Seaways zien we de directie, gebogen
rondom een krakende radio, met de
schier onmogelijke taak het vertrouwen
te winnen van de Somaliërs. Onderhandelen met Omar die zegt geen piraat te
zijn.
14
Kapringen is een aaneenschakeling van
indrukwekkende scènes, maar de meest
ontroerende is die waarin Mikkel, opgesloten in die bloedhete cabine, de vliegen
probeert weg te houden van de zieke kapitein. Binnen die mannenwereld én binnen dat stinkende hok dat stijf staat van
angst is die kleine handeling hartverscheurend.
Uiteindelijk wordt er losgeld betaald en
afgeleverd met een parachute. Mikkel
haalt een verborgen gouden kettinkje
weer tevoorschijn. Een van de piraten die
van boord gaan ziet het kettinkje en eist
dit met een geweer in de hand op. De kapitein neemt het voor Mikkel op. Dan
klinkt een schot uit het geweer. Het
noodlot heeft alsnog toegeslagen.
Totale ontreddering aan boord én in de
bioscoopzaal. Geen happy end. Een doodse stilte wanneer het scherm op zwart
gaat. Vertwijfeld zoekt het publiek de uitgang.
Bij Captain Phillips is dat wel anders. Dat
is een Amerikaanse film met een ‘happy
end’. Kapringen toont echter dat je geen
De een heeft geen idee van de situatie bij speciale effecten en tientallen miljoenen
dollars nodig hebt om een thriller van
de ander en ook als kijker blijf je in het
formaat te maken. Iets waar men in Holongewisse. Zo maakt de regisseur de
angst en wanhoop maximaal invoelbaar. lywood nog wat van kan leren.
Mikkel en directeur Ludvigsen zijn overJos Hilberding
geleverd aan de wil en de grillen van de
Wetenschap
Runderpoepbanen
In de jaren tachtig van de vorige eeuw
werden er duizenden mensen
ontslagen bij een elektronica- en
lichtfabrikant uit het zuiden des lands.
Humor was één van de middelen om de
impopulaire maatregel te kunnen
Als je zeevarenden vraagt naar het functioneren van een willekeurige overheidsdienst, dan zullen ze kunnen vertellen dat
er maar weinig landen zijn waar deze
Philipsnorm van destijds zelfs maar gehaald wordt. Het kantoor van hun rederij
zou de vergelijking met de lampenfabriek
van toen misschien net kunnen doorstaan. De mensen op kantoor horen dit
natuurlijk niet graag. Zij schilderen op
hun beurt het personeel op de vloot stiekem wel eens af als lomp en zelfvoldaan.
doorvoeren. Als iemand vroeg: “Hoeveel
luidde het antwoord: “De helft.”
Wie denkt dat de waarheid in het midden ligt, vindt in de Engelse professor
David Graeber een tegenstander. In zijn
hoedanigheid als cultureel antropoloog
probeert hij de samenleving van een afstand te bekijken. Hij is daarbij vooral be-
Diepgang
mensen werken er bij Philips?”, dan
15
Diepgang
16
nieuwd wie er de dienst uitmaken en waarom. Hij is tot
de wetenschappelijke conclusie gekomen dat zeevarenden
het gelijk meer aan hun kant
hebben.
arbeiders niet meer aan het
werk gaan, worden de mensen uit de eerste groep enorm
boos. Ook beroepen zij zich
erop dat ze zoiets zelf nooit
zouden doen.
In het boek A Treatise on
Money van de beroemde econoom John Mayard Keynes uit
1930 las hij de voorspelling
dat door de technologische
vooruitgang iedereen nog
maar 15 uur per week zou
hoeven te werken. Graeber
stelt dat in 2014 deze vooruitgang inderdaad plaats heeft
gevonden. Zelfs als je alle
ploeterende Aziatische arbeiders bij elkaar optelt, produceert maar een kwart van de
‘werkenden’ daadwerkelijk
iets.
In de traditie van een andere
econoom, Karl Marx, verbaast
Graeber zich over de hoeveelheid macht die al die managers, bestuurders en
advocaten hebben. Tussen de
regels door komen hun redeneringen er op neer dat het
een eer voor iemand is dat je
(voor een appel en een ei)
hun kinderen mag lesgeven,
hun wonden verzorgen (als ze
in het ziekenhuis liggen) of
hun goederen mag transporteren.
Geheel tegen de verwachting
van Keynes in is echter de
hoeveelheid managers, administrateurs, verkopers en
dienstverleners enorm gestegen. Eerst deed maar 1 van de
4 van de beroepsbevolking
dergelijk werk, nu maar liefst
3 van de 4! Het is volgens
Graeber daarom ook geen
wonder dat de wereld gewoon blijft doordraaien als
bijvoorbeeld alle PR-medewerkers, bestuurders van beleggingsmaatschappijen,
telemarketeers, personeelsmedewerkers en juridisch adviseurs zouden gaan staken.
Vandaar dat zij het ook niet
doen. Als schoonmakers, boeren, zeevarenden of fabrieks-
Ook valt hem op dat mensen
met dergelijke banen vaak
met elkaar vergaderen en
zelfs meerdaagse conferenties houden over de vraag
waarom hun werk maar zo
weinig oplevert. Zij weten deze vragen zó belangrijk te maken dat ze er forse salarissen
mee verdienen en ook mogen
besluiten dat de mensen die
daadwerkelijk iets produceren
niet teveel betaald krijgen.
Zouden ze soms jaloers zijn
op degenen die ‘echt iets
doen’? De weinig genuanceerde Graeber stelt dat dit
zo is.
De Engelse geleerde stelt vast
dat er best wel veel mensen
zijn die weten dat hun baan
eigenlijk amper van nut is. Als
voorbeeld noemt hij advocaten die gespecialiseerd zijn in
ondernemingsrecht. Hij kent
er een hoop en zegt te weten
dat niemand van hen gelooft
dat hun werk enige zin heeft.
Hij noemt hun banen ‘runderpoepbanen’. Hij vraagt zich af
of het niet beter is dat zij
werk gaan doen dat ze in ieder geval leuk vinden, want
dat is vaak niet het geval.
Mensen die weten dat ze nutteloos bezig zijn, hebben daar
vaak last van, ze voelen zich
vaak niet goed. Hardop zeggen dat je werk er niet toe
doet, is echter nog een groter
taboe dan op een voetbalveld
of aan boord vertellen dat je
homo bent. Het onderwerp is
op een of andere manier té
bedreigend. Al is het maar
voor de mensen die óók nutteloos werk doen, maar dit
niet doorhebben.
Graeber hoopt dat het probleem toch ooit nog eens aan
de orde gesteld wordt.
Zodat veel mensen in de toekomst echt nog maar 3 of 4
uur per dag hoeven te werken
en de mensen die ‘echt werk’
verrichten de waardering krijgen die ze verdienen. Over de
vraag of mensen met ‘echte
banen’ enig mededogen moeten betonen voor degenen die
ze niet hebben, zegt deze wat
humorloze professor niets.
Léon Rasser
Google Glass
een slimme vriendin. De auteurs zijn wat minder blij met haar, want ze heeft honderden
boeken op haar PC staan. Vorige week was ze
zo lief om langs te komen en mij te laten zien
hoe ik de boeken van een USB-stick op de laptop moet zeten en daarna op mijn e-reader.
Super handig! Gisteren duwde ze mij een stick
in mijn handen en sprak heel stoer “Zo Jook,
nu kun je het zelf!!” Het zweet breekt me uit.
Help, ik moet nog een column schrijven (want
geen tijd), mijn bloedjes zijn pas eind van de
middag thuis, hoe doe ik dat in vredesnaam??
Diepgang
De Google glasses. “Jan, kijk, dat is nieuw!” Jan
schudde zijn hoofd, zuchtte en draaide maar
weer eens een shaggie, want dat 40+ hip geweld, daar had hij even geen zin in.
Modern ben ik niet, tenminste niet wat
De dochters vinden het ook belachelijk, want:
gadgets betreft.
“Mam, je loopt liever iedereen straal voorbij
Oké, ik heb een smartphone, maar als
dan dat je een bril op je neus zet. Je bent veel
dochter nummer twee maar enigszins
te ijdel voor zo’n ding!!”
het idee heeft dat ik een nieuwe app wil
Mij lijkt het wel wat. Je kunt er werkelijk van
downloaden, grist ze hem al uit m’n
handen voor ik zelf op ontdekkingstocht alles mee. Dat is toch fantastisch! Tijdens het
lopen, huishouden, koffie doen enzovoort, kun
kan.
je alles en iedereen in de gaten houden. Je
kunt muziek kijken en luisteren en ga zo maar
Een tablet! Vorig jaar wist ik het zeker, ik
door. Volgens Google kun je een prachtige
moest en zou een tablet. Een witte. Hij moest
nieuwe virtuele wereld creëren die niet meer
van hetzelfde merk zijn als mijn telefoon,
want dat staat zo leuk in de kast. Jan vond het bestuurd moet worden met w, a, d en je muis
niet zo’n goed idee, want na een paar weken is (wie praat mij bij?). Je activeert hem met je
stem. Vooral dát lijkt me geweldig, dan is er
de nieuwigheid er af en ligt dat ding stof te
happen in de kast. Na een jaar moet ik beken- hier in huis tenminste nog iemand die naar
nen dat hij gelijk heeft. Maar dat komt omdat mij luistert!
beide dochters nu zo’n eigen apparaat hebben Misschien kan ik Jan daar op afstand ook wel
mee in de gaten houden. Hoewel, in de gaten
en ze dus niet meer hoeven te ruziën om wie
houden, nee, dat is niks. Ik ben namelijk van
wanneer op dat ding mag.
alles, maar niet jaloers. Hoewel het weer wél
Een e-reader, jawel, die heb ik ook. Ook een
leuk is om te zien hoe hij zijn werkzaamheden
witte want anders is het geen gezicht.
uitvoert. Nieuwsgierig, dat ben ik dan weer
Ik wist het zeker, ik moest ook zo’n ding. Heb
er maanden over nagedacht en nadat Jan, we- wel.
Vandaar misschien mijn liefde voor gadgets. Ik
derom, commentaar had dacht ik ‘Wacht
maar, ik bestel hem wel als je weer weg bent’. ben niet hip, maar wel nieuwsgierig.
En inderdaad, hij past perfect bij de verzameling witte apparaten. Maar een boek er op zet- Zou hij er ook in het wit zijn?
ten? Help, hoe werkt dat nu toch weer?
Joke van den Dool
Gelukkig heb ik, behalve slimme kinderen, ook
17
Diepgang
Jaarlijks worden op 4 mei de
bij het monument ‘de
18
gevallenen op zee herdacht
e Boeg’ in Rotterdam.
Diepgang
19
Stiltecentrum
Singapore
Het vliegveld van Singapore (Changi) is voor mij één van de mooiste luchthavens ter wereld.
Het is er groot en ruim, alles staat duidelijk aangegeven, er zijn veel winkels en allerlei restaurants te vinden. Bovendien is er een buitenzwembad en een tropische tuin. De daarin gevestigde Cactusbar is een bekende ontmoetingsplek voor baggeraars en andere zeevarenden. Het is
bovendien een indrukwekkend gezicht om de A380, het enorme dubbeldeksvliegtuig, vanaf
het zonnedek in vol ornaat te kunnen zien opstijgen.
Diepgang
Mijn verwachtingen voor mijn bezoek aan het stiltecentrum waren dus hoog gespannen.
Daarom viel het wel al direct een beetje tegen dat het diep weggeborgen zit op de luchthaven,
zonder enig daglicht. Maar misschien is die kelderlocatie gekozen vanwege de rust die dit gedeelte van de luchthaven omgeeft.
20
Mooi is het bordje dat bij de ingang hangt: elke religie is welkom in deze meditatieruimte.
Schoenen moeten uit en vervolgens passeer je een smetteloze wasruimte, die met name door
moslims gebruikt zal worden. Dan het stiltecentrum zelf: een min of meer kale ruimte met
wat kleedjes aan de kant en aan de achterzijde een gordijn. Achter dat gordijn blijkt iemand te
slapen. Ik heb hem maar rustig laten liggen. Een klein bordje hoog op het plafond geeft de
richting naar Mekka aan. Maar dat is het dan ook, verder is er niets in deze matig verlichte
ruimte.
Ik ga zitten en probeer me één te voelen met deze ruimte, maar dat wil niet lukken. Ik vraag
me af waarom dit stiltecentrum me eigenlijk niets doet. Het is een weinig-zeggende plek, misschien juist omdat die zo ‘neutraal’ is gehouden. Een uitgesproken islamitische gebedsruimte
kan me raken door alle Arabische spreuken op de muur, in een boeddhistische tempel ruik je
de wierook en zie je bloemen. Ook al sta je zelf in een andere traditie: je voelt herkenning. Er
klopt een hart.
Diepgang
21
Maar dit kale centrum voelt steriel aan. Het doet me denken aan het pleidooi van sommige
politici voor een neutrale publieke ruimte, waar religieuze herkenningstekens uit den boze zijn.
In Den Haag was er bijvoorbeeld het voorstel, dat er niet meer in een lokaaltje bij een kerkgebouw gestemd mag worden, want dat zou te christelijk zijn. En kerstbomen kunnen ook niet
meer op het stadhuis – die zouden ook te christelijk zijn. Zo zet deze ruimte me toch nog aan
het denken ...
Soms zijn er plekken die door de leegte juist wél kunnen inspireren: een lege kapel, de
woestijn, een open zee. Die leegte schept ruimte om adem te halen of tot jezelf te komen.
In Singapore wil dit allemaal niet lukken. Maar misschien komt het ook wel door het tijdstip,
ver na twaalven. Wellicht ben ik op dit nachtelijke uur diep van binnen gewoon jaloers op die
man die lekker ligt te slapen.
Diepgang
Stefan Francke
22
Op luchthavens wordt wel meer geslapen.
Maritiem pastoraat in de praktijk
doeïstische kapitein zou hier
niets van begrijpen. Aangezien we in Amsterdam een
goede relatie onderhouden
met de priesters van het
Begijnhof, bood ik de bemanning aan te proberen de zegening in Amsterdam te organiseren.
Flie
Op grote tankerschepen tref
ik ze regelmatig aan: te midden van officieren uit de Filippijnen, India of voormalige
Sovjetstaten werkt een enkele
Chinees. Als ik hen vraag
waarom ze zo zonder landgenoten aan boord zijn, krijg ik
vage antwoorden. Als ik mijn
vermoeden uitspreek dat ze
later een goede walbaan zullen vinden door hun kennis
over te dragen op hun landgenoten, beginnen ze te glimlachen en zeggen verder niets.
Aan boord van hetzelfde schip
raak ik ook in gesprek met
een Filippijn. Hij vertelt mij
dat hij de volgende dag vervroegd zal worden afgelost
omdat zijn moeder onverwacht is gestorven. Dit terwijl
zijn vader nog geen jaar geleden is overleden.
Een deel van de bemanning
leeft mee en er wordt opgemerkt dat nog niet zo lang
geleden ook al iemand van
boord moest gaan door de
dood van een van zijn kinderen. Voor velen staat vast dat
dit allemaal geen toeval is.
Feit is namelijk dat toen het
schip van de werf is gehaald,
het niet is gezegend. De Hin-
Dezelfde avond arriveerde ik
met een priester. Een verrassend groot deel van de bemanning stond al te wachten.
Dat het om mensen ging met
een verschillende godsdienstige achtergrond maakte het
bidden, zingen, spreken en de
processie extra bijzonder. Na
afloop was de priester behoorlijk vermoeid. Hem was
dan ook gevraagd om vrijwel
elke hut met wijwater te besprenkelen. Toen dit werd opgemerkt schoot me te binnen
dat waarschijnlijk alleen die
van de Chinees was overgeslagen. Zou dat zijn omdat ik
hem die ochtend niet verteld
had dat ook deze vorm van
hulp voor hem ‘flie’ is?
Léon Rasser
Diepgang
Aan boord van een tanker van
nog geen vier maanden oud,
merk ik dat de lokale ‘spioneerchinees’ ook alles wil
weten over het zeemanswelzijnswerk. Of de bus naar en
de wifi in het zeemanshuis
‘flie’ is en of het echt waar is
dat een telefoongesprek naar
zijn land, ongeacht de duur,
echt maar 9 cent kost (dollal
ol julo?).
De kapitein bleek onmiddellijk
bereid mee te werken aan de
plechtigheid. Dat de priester
voor de bewezen diensten
‘betaald’ kon worden met een
deel van het proviand was
voor hem makkelijk, maar
geen breekpunt. Ook was hij
bereid het woord te voeren bij
een deel van de ceremonie.
23
Gezondheid
IJsman Wim Hof
Minder snel ziek worden
Wim Hof is het meest bekend onder zijn bijnaam ‘The Iceman’. In die hoedanigheid
Diepgang
beklom hij in zijn korte broek bekende hoge bergen als de Mount Everest en de
24
Kilimanjaro. Ook slaagde hij erin om op zijn blote voeten door de sneeuw een halve
marathon te lopen en bijna 1,5 uur zonder schoenen of sokken op het ijs te staan.
Zelf was ik van deze typische Guinness book of records niet echt onder
de indruk. Ik dacht dat deze man een
of andere zenuwafwijking had en
daardoor de kou niet voelde. Zoals er
ook mensen zijn die geen pijn voelen.
Verder spreken dergelijke extreme
prestaties mij niet aan omdat ze, behalve vermaak en het strelen van het
ego van de recordhouder, de wereld
eigenlijk niet echt iets opleveren.
Afgelopen winter had zoals gewoonlijk, de griep mij gedeeltelijk in de
greep. Met gedeeltelijk bedoel ik dat
grieperige gevoel, waarbij je half zo
productief bent als normaal, terwijl
het tweemaal zoveel moeite kost dat
te bereiken. Zou dit komen door mijn
bezoeken aan schepen (met Aziatische bemanning) met van die belachelijk hoge temperaturen aan
boord? Of omdat ik geen weerstand
meer heb vanwege mijn super geïsoleerde appartement, waar het nergens ooit kouder dan 19 graden is?
Deze vragen spookten door mijn
hoofd toen op de televisie de karakteristieke kop en het indrukwekkende
lijf van Wim Hof verscheen.
Ten tweede vertelde hij gestopt te
zijn met het proberen nog meer records te breken. Ondanks dat dit geld
en aandacht oplevert, heeft hij ervoor
gekozen om met wetenschappers te
gaan samenwerken. Op universiteiten
over de hele wereld wordt nu onderzocht hoe de prestaties van Wim Hof
precies mogelijk zijn en wat daaruit
valt te leren.
De eerste voorzichtige conclusies wil
Wim Hof graag met zoveel mogelijk
mensen delen. De belangrijkste is
volgens mij dat het mogelijk is je
weerstand tegen ziektes (immuunsysteem) fors te verhogen door jezelf
bloot te stellen aan kou. Door rustig
diep te ademen, kun je een stuk beter
tegen de kou en zo ontstaat ook de
mogelijkheid om een sterker afweersysteem op te bouwen. Het effect is
bijvoorbeeld al meetbaar als je twee
weken lang je douchebeurt eindigt
met koud water.
Mijn hekel aan de griep is groot genoeg om aan deze ‘paardenmethode’
te beginnen. Hoewel ik niet zeker
weet of ik het mezelf wijs maak, denk
ik dat het koude water over mijn blote lijf begint te wennen. Hopelijk hou
ik het vol en word ik ook een klein ijsmannetje.
Léon Rasser
Diepgang
Mijn lichaam was te slap en mijn
hoofd te duf om het toestel gelijk uit
te schakelen. Daar ben ik achteraf blij
om want hij bleek twee opmerkelijke
dingen naar voren te brengen. Ten
eerste legde hij uit dat zijn uitzonderlijke prestaties maar voor een klein
gedeelte met aanleg en voor een veel
groter gedeelte met training te maken hebben. In zijn jeugd was hij ook
een sportieveling, maar hij begon pas
echt met serieus presteren toen zijn
vrouw op vrij jonge leeftijd overleed.
Hij was toen plotseling alleen verant-
woordelijk voor de opvoeding van vier
kinderen en moest natuurlijk ook nog
zijn verdriet verwerken. Dit laatste
lukte hem door fanatiek te gaan sporten. Mede door het toepassen en uitwerken van ademhalingstechnieken
kwam hij tot prestaties die onmogelijk leken.
25
Zeewiersum
Niet uit
te roeien!
Op bijna elk gebied bestaat er wel een
lijstje met ‘de top tien van ...’ De rijkste
mensen, hoogste gebouwen, gevaarlijkste
dieren en noem maar op. Ik heb er ook
eentje, hoewel ik er maar vijf zal
behandelen. Het betreft een lijstje van
irritante, maar vooral uiterst moeilijk uit
te roeien gewoontes aan boord van een
gemiddeld schip. Dit lijstje is beslist
onvolledig of in een andere volgorde te
zetten, maar vooruit, het is alleen maar
voor het idee.
Op nummer vijf: Het Glas Met Lepeltjes.
In de koffiehoek staat een gewoon glas, gevuld
met water en daarin theelepeltjes. Het idee is
dat je de lepeltjes na roeren terug in het water
zet met als achterliggende gedachte dat je
dan nooit meer een lepeltje hoeft af te spoelen! Na verloop van tijd is dat water een slijmerige, dunne gelei van suiker en koffiemelk,
sterk gelijkend op dunne behangselplak.
Diepgang
Nummer vier: De Bak Met Potjes In De Volle
Zon In De Messroom.
26
Dit is een zelf in elkaar geknutselde plywood
houten bak, soms gelakt met bootlak, met
daarin: vier aangebroken potjes van dezelfde
soort jam, aangebroken fles mayonaise, pindakaas, zelfgemaakte vissaus, suiker, stroop en
nog een aantal zaken die absoluut na het openen in de koelkast thuishoren. Het is verbazend waar te nemen hoe de samenstelling van
de inhoud verandert na een week tropische
zon op dit handige opbergsysteem.
Nummer drie: De Stofzuiger Met Opschrift.
Het komt niet zo vaak meer voor maar op
schepen – waar het rookbeleid met voeten getreden wordt – staat nog steeds de stofzuiger
met opschrift: ‘me no like sucky suck ashtrays’.
Omdat zelfs rokers vinden dat een stofzak, gevuld met as en peuken, niet aangenaam ruikt
wanneer de stofzuiger aangezet wordt.
Nummer twee: De Brede Kwast Op Het
Console.
Op de brug wordt nog steeds (ondanks de aanwezigheid van een stofzuiger, al dan niet met
opschrift) het stof verplaatst met een brede
verfkwast. Verplaatst, want na gedane arbeid
dwarrelt het stof elders neer. Dit heet: de brug
schoonmaken.
Maar onbetwist op nummer één is wel: De
Zaklamp Die Nooit Brandt.
Jawel, de Bright Star. Dit is wel de meest vernuftige uitvinding en het hardnekkigste, nutteloze stuk gereedschap aan boord. Al zolang
ik vaar moet je de zaklamp op de brug of in de
machinekamer ‘aanslaan’. Simpelweg de schakelaar overhalen volstaat niet. Pas na een paar
klappen met de lamp in je handpalm gloeit de
lamp aarzelend op.
Vind je na het lezen van deze top-vijf de volgorde niet juist, zet ze gerust in een andere
volgorde of voeg andere zaken toe. Het maakt
niet uit, want voor al deze zaken geldt: maak je
er niet te druk over, sommige dingen zijn toch
niet uit te roeien!
Kees Wiersum
Milieu
Voedselverspilling
Met voedselverspilling
wordt bedoeld dat jaarlijks
in het Westen zoveel
weggegooid wordt als in
Afrika geproduceerd
wordt.
Eten als sociaal gebeuren; ja
leuk, maar aan boord heb je
daar vaak geen tijd voor. Jan
de Zeeman zal er waarschijnlijk niet veel mee bezig zijn,
tenzij hij op een bananenboot
zit. Want de productie en het
vervoer van een kilo bananen
naar Nederland kost zo’n 860
liter water en gemiddeld 144
CO2 uitstoot. Dat weten we
dan ook weer.
Een niet representatief onderzoekje onder een aantal koks
in de haven van Rotterdam levert verbaasde gezichten en
schouderophalen op. Koks
trekken hun eigen plan. Als de
stores door een collega zijn
gevuld en de aflossing kookt
graag wat anders, dan blijft
voedsel maanden in de vriezer
of het wordt gewoon weggepleurd. Voedsel is ook hét middel om de bemanning
tevreden te houden. Afgezien
van die knijpers van rederijen
waarvan de bemanning zelf
vervoer naar de Jumbo moet
zien te regelen om sinaasappelsap te halen. Zij zullen
waarschijnlijk weinig verspillen.
Een aantal rederijen begint
voorzichtig het thema aan de
orde te brengen. Want het
scheelt natuurlijk uiteindelijk
waanzinnig veel geld. Zolang
het maar niet leidt tot een
enorme extra administratie,
zou het best eens kunnen zijn
dat hierbij goed bemanningsbeleid en goed milieubeleid
hand in hand kunnen gaan.
Helene Perfors
Diepgang
Eerst maar eens even wat cijfers, want die zijn indrukwekkend: Nederlanders gooien
samen dagelijks bijna 10 miljoen boterhammen weg. En
die boterhammen zijn maar
een klein deel van de in totaal
800 miljoen kilo aan voedsel
die consumenten in Nederland jaarlijks in de vuilnisbak
deponeren. Dat is goed voor
een bedrag van 2,4 miljard
euro. Per persoon komt dat
neer op ruim 50 kilo aan eetbaar voedsel. Hoezo crisis?
Je kunt wel zeggen dat voedsel een wereldreis naar de
vuilnisbak maakt. Nog meer
cijfers: basmatirijst heeft bijvoorbeeld gemiddeld 6000
kilometer afgelegd. Spaanse
olijfolie wat minder, maar nog
altijd zo’n 1400 kilometer. Wie
heeft dat niet, zo’n verstoft
pak rijst in de kast? Wereldwijd is een derde, let wel, een
derde (!) van alle fruit al vergaan voordat het de consument bereikt. Een ander deel
verpietert bij mensen thuis.
Dat is zonde, want met het
produceren, vervoer en koelen
van de producten is veel water
en energie gemoeid.
Dus komt er steeds meer aandacht, en zijn er inmiddels
campagnes om voedselverspilling tegen te gaan. Het
lijkt wat knullig. Zo krijgen we
de tip om een boodschappenlijstje te maken, zodat je niet
thuis komt met onnodige producten. Of om zoveel mogelijk
voedsel in de koelkast te bewaren. Restjes in te vriezen,
soep te maken met groente
die al wat snotterig wordt.
Kennelijk gaat het om bewustwording. En als je toch te
veel eten in huis hebt dat die
dag op moet, raadt de ‘Gezond
Eetgedrag Blog’ aan om te delen met je buren of eters te
vragen. Zodat je van eten
weer ‘een sociaal gebeuren’
maakt.
27
Terugblik op Haiyan en Yolanda
De storm nog in de oren
Diepgang
Vrijwel iedereen aan boord weet wel dat er op de Filippijnen sprake is van een jaarlijks ‘orkaanseizoen’. Daarom is een ramp in dit land van de vele zeevaarders geen
bijzondere gebeurtenis, helaas. Maar toen vorig jaar november de beelden van
Haiyan/Yolanda de wereld overtrokken, beseften we allemaal dat het nu om een
veel ernstigere calamiteit ging. De puinhopen in Tacloban, de schade op Cebu, het
werd al snel duidelijk dat de tyfoon verschrikkelijk had huisgehouden. Vele dodelijke
slachtoffers waren het gevolg.
28
De eerste gedachte die bij mij
en velen in de maritieme wereld bovenkwam was: hoe zit
met de Filippijnse collega’s?
Wie zit er thuis? Wie aan
boord heeft er familie in het
rampgebied wonen? Via Facebook informeer ik bij een aantal Filippijnse contacten. Bij
hen is gelukkig niets loos,
maar alle communicatie met
het rampgebied is afgesneden. Dat blijkt aan boord ook
hét grote probleem. Bemanningsleden die familie in het
getroffen gebied hebben,
kunnen geen contact met
thuis krijgen. Kapiteins, rederijen, havenautoriteiten, zeemansmissies stellen alle
mogelijke communicatiemiddelen ter beschikking, maar
tijdens de eerste dagen na de
tyfoon zijn er gewoon geen
verbindingen. Dat zorgt natuurlijk voor slapeloze nachten en stress. Sommige
bedrijven gaan nog een stap
verder en boren hun kanalen
in de Filippijnen zelf aan om
informatie te verzamelen.
Na een week, waarin op televisie de omvang van de ramp
steeds duidelijker is geworden, is er aan boord opluchting én verdriet. Bij de
baggerbedrijven wordt er alleen materiële schade door de
werknemers gemeld.
Er zijn gelukkig geen dodelijke slachtoffers in hun familiekring te betreuren. Maar
sommigen zijn wel hun huis
kwijt. Een aantal werknemers
gaat gewoon volgens schema
op verlof. Anderen blijven
juist aan boord. “Wat moet ik
thuis doen? Mijn huis staat er
niet meer. Aan boord kan ik
geld verdienen voor een
nieuw huis”, krijgt een collega-pastor bij de koopvaardij
te horen. Zelf spreek ik een
kapitein die vlak in de buurt
van Tacloban woont. Als door
een wonder is hun buurt gespaard gebleven. Een motorman was op verlof toen de
tyfoon over zijn huis heen
raasde. Er is helemaal niets
meer van over. De storm zit
nog in zijn oren en hij slaapt
slecht.
Kort na de ramp kwam de
hulpverlening op gang. In
Nederland heeft de nationale
inzamelingsactie 36 miljoen
opgeleverd. Toch heb ik veel
mensen gesproken, die aarzelen om te geven. Van de Filippijnen zelf hoor je keer op
keer, hoe groot de corruptie in
hun land is. Zal het gegeven
geld dus wel op de goede
plek komen? Een terechte
vraag, hoewel één ding duidelijk is: als je niets geeft,
weet je zeker dat er helemaal
niets gebeurt. Gelukkig zijn er
ook allerlei kleinschalige initiatieven op gang gekomen.
Op de Filippijnen woonachtige Nederlandse zeelieden
sluiten zich aan bij lokale hulpacties. En in Nederland wonende Filippijnen hebben ook
geld ingezameld, dat een directe bestemming krijgt.
hoe kan God zoiets laten gebeuren? Toch besluit ik het
bericht te ‘liken’. Want er
spreekt wel veel vertrouwen
uit. Hetzelfde vertrouwen
vind ik ook telkens weer aan
boord terug. Veel Filippijnen
hebben het vermogen om
materiële schade te relativeren. Als pastor uit het verwende Nederland kun je je
soms alleen maar verwonderen over zoveel veerkracht.
Een ander bericht op Facebook treft mij ook: een afbeelding waarop Jezus zijn
handen uitstrekt over de Filippijnen en zegt “I will heal the
Philipines” – ik zal de Filippijnen weer heel maken. Dit bericht van een Filippijnse
baggeraar roept tegenstrijdige gevoelens bij mij op. Zo gemakkelijk gaat het toch
allemaal niet? En een ramp
als deze roept ook de nodige
vragen richting het geloof op:
Helaas kwamen er onlangs
alweer berichten over nieuwe
overstromingen en aardverschuivingen op de Filippijnen
in het nieuws. Maar
Haiyan/Yolanda zijn we nog
niet vergeten. Daarvoor waren de gevolgen te groot. Aan
boord kenden we de Filippijnen al. Nu weet heel Nederland waar ze liggen.
Opvallend in het nieuws zijn
ook de beelden van de misvieringen tussen het puin van
verwoeste kerken in Tacloban
of in de open lucht. Veel Filippijnen putten levensmoed uit
hun geloof. “We zijn dankbaar
dat we nog leven”, klinkt het
vaak. Toch zal er de komende
jaren tijdens de wederopbouw ook de nodige aandacht moeten zijn voor alle
psychische schade die is aangericht door het verlies van
naasten, door alles wat is gebeurd en ervaren.
Stefan Francke
Diepgang
Sommige bedrijven hebben
een hulpfonds gestart: extra
geld is beschikbaar voor de
getroffen werknemers.
Daarnaast wordt er gekeken
naar mogelijkheden om de
herbouw van voorzieningen
in het rampgebied financieel
te ondersteunen. Ook de
Koninklijke Nederlandse
Vereniging van Reders
schenkt een flink bedrag aan
hulp. Bij de laatste wordt het
bijbelse motto, dat je je linkerhand niet moet laten weten wat je rechterhand aan
goeds doet, niet echt nagevolgd. Want er wordt behoorlijk aandacht in de pers
gezocht. Hoe dan ook, er is
flinke steun voor de Filippijnen. Op Facebook verschijnen
er al snel berichten, waarin
dank voor alle hulp wordt uitgesproken.
29
Kerkelijk nieuws belicht
Professor dr. Herman Paul
Onderzoek naar afnemende populariteit kerk
Op een theologische universiteit kun je kennis vergaren over tal van onderwerpen.
Zo kun je de talen leren waarin de bijbel is overgeleverd, een uitgebreide uitleg
Diepgang
krijgen over zo’n beetje alle verschillen tussen alle kerken en te weten komen welke
30
muziek er in welk tijdperk op welke manier in welk kerkgebouw werd voortgebracht.
Voor zowat elk onderdeel van het christelijk geloof zijn vakgroepen opgericht, waar
onder leiding van professoren onderzoek wordt gedaan en les wordt gegeven.
Vreemd genoeg was er voor het meest belangrijke onderwerp voor de theologie van
vandaag in Nederland geen professor. Dat is
het gegeven dat steeds minder mensen naar
de kerk gaan. Een aantal christelijke organisaties vond dit zo vreemd, dat ze geld hebben ingezameld om voor een aantal jaren één dag in
de week een professor aan te stellen aan de
universiteit in Groningen. Hij gaat zich buigen
over de vraag hoe dat komt. Het gaat om de
36-jarige Herman Paul. Zijn andere vier werkdagen vult hij aan de faculteit geschiedenis
van de universiteit van Leiden.
In de korte tijd dat professor Paul bezig is kan
hij al een paar dingen melden.
Ten eerste wil hij erop wijzen dat de periode
van de bomvolle kerken maar 100 jaar geduurd heeft. Het idee dat de kerken altijd vol
zaten klopt niet.
Ten tweede vindt hij dat de ideeën van de
Engelse priester Ted Wickham veel te serieus
worden genomen. Deze geestelijke probeerde
zestig jaar geleden als een soort havendominee in contact te komen met Engelse staalarbeiders. Die wilden echter niks van de kerk
weten. Daarom vond hij dat de kerk moest
veranderen door onder andere Jip en Janneke
taal (en muziek) in te voeren. Daar zit een
hoop in, maar het is niet de ultieme oplossing.
Zo blijkt bijvoorbeeld in de praktijk dat kerken
die zich deze kritiek hebben aangetrokken
vooral leden winnen van andere kerkgenootschappen en amper mensen weten te trekken
die voorheen nooit naar een kerk gingen.
Ten vierde wijst hij erop dat ‘de tijdgeest’ die
in de westerse wereld waait teveel als een feit
gezien wordt. Er wordt niet alleen vergeten
dat de tijdgeest altijd kan veranderen, maar
ook dat iedereen er invloed op heeft. Een belangrijk voorbeeld hiervan is de ineenstorting
van het christelijke, Romeinse rijk. Veel christenen dachten dat met de overwinning van de
Gothen, ook de God van Israël en Jezus verslagen was. Kerkvader Augustinus bracht toen
prachtig onder woorden hoe het geloof juist
dieper kon worden door het niet langer te
koppelen aan de macht van de Romeinse keizer. De geschiedenis heeft uitgewezen dat hij
gelijk had. Ook in de bijbel staat beschreven
dat de relatie tussen het volk Israël en God
niet altijd goed was. Op onverwachte wijze
ging het op een of andere manier op een gegeven moment toch weer beter. Zo mocht het
naar Babel verbannen Joodse volk later toch
weer terug naar het eigen land Israël. Eerder
hadden zij zich al eens bevrijd van de Egyptenaren, die ze tot slaaf hadden gemaakt en hun
land heroverd.
Al met al geeft de professor heel wat stof tot
nadenken. Samenvattend kan opgemerkt
worden dat hij een vakgebied heeft waar misschien wel wat vaker dan een dag per week
tijd aan besteed mag worden.
Léon Rasser
Diepgang
Ten derde wijst professor Paul erop dat binnen
kerken teveel aandacht wordt besteed aan het
vinden van antwoorden en oplossingen en te
weinig aan het stellen van de juiste vragen. Zo
vraagt hij zich af of leiders in de kerk zich niet
teveel laten beïnvloeden door de gedachten
van sociale wetenschappers.
Deze wetenschappers hebben vaak het woord
‘secularisatie’ gebruikt. Met secularisatie bedoelen ze de afnemende belangstelling voor
alle dingen die te maken hebben met kerk, bijbel, God, leven na de dood et cetera, et cetera.
Opvallend genoeg vinden de wetenschappers
het bij nader inzien helemaal niet zo’n goede
term om de maatschappij mee te beschrijven.
Dominees en priesters nemen het woord
secularisatie echter nog steeds enthousiast in
de mond en beïnvloeden zo de manier van
denken van miljoenen kerkleden. Het zou zo
maar eens kunnen dat juist ook daardoor
mensen stoppen de kerk te bezoeken.
31
A an de grond
Niets dan goeds ...
Een uitdrukking die – helaas – wel eens ongepast gebruikt wordt bij begrafenissen.
Maar ook een die respect toont voor die mensen die overleden zijn. Respect, een
beladen woord in onze huidige maatschappij. We tonen het te weinig, of teveel of
Diepgang
niet gemeend. Het ergste vind ik echter die mensen die ook dit woord misbruiken en
32
kritiek uitleggen als geen respect hebben voor ... Integendeel zou ik willen stellen:
heb je echt respect voor iemand, een situatie of een mening dan is kritiek – mits
netjes verwoord – een vorm van respect.
Traditiegetrouw vindt op 4 mei bij het Nationaal Monument
voor de Koopvaardij in Rotterdam een kranslegging plaats.
Dit monument heet De Boeg. Een bouwwerk ontworpen
door de beeldhouwer Carasso, 45(!) meter hoog, boeggolven
ervoor en met daaronder een 8 meter hoge beeldengroep
die veel later (1965!) bijgeplaatst is. Deze beeldt solidariteit
en redding uit.
Saillant detail is dat het fundament van het monument in
de waterkering staat en dat gaf problemen door een geplande verhoging van de waterkering tussen 1954 en 1957, terwijl
in de mond van de Leuvehaven een grote keersluis gebouwd
werd. De Boeg zelf werd gemaakt bij de Rotterdamse Droogdok Mij en was in 1956 klaar, ruim 10 jaar na de start van dit
initiatief.
April 1957 heeft Prinses Margriet – met haar eerste officiële
ceremoniële daad – het monument geopend. Daarvoor
moest zij een scheepstelegraaf van de ‘Erasmus’ op de Spido
overhalen en werd een spreuk onthuld: ‘Zij hielden koers’.
Elk jaar gedenken we onze doden uit de diverse oorlogen.
Met dit monument eren we de ruim 3500 burgers die om
het leven kwamen op de meer dan 50 koopvaardijschepen
tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Vereniging Maritiem
Gezinskontakt – ontdekte ik via Google – nodigt leden elk
jaar uit om een krans te leggen op 4 mei. Zeer goed initiatief
en ik hoop dat het storm loopt. Er zullen best oudgedienden
zijn die zich aanmelden omdat ze het nog meegemaakt hebben, maar hoe zit het met de generaties daarna? Geven we 4
mei nog wel door of beleven we het voor de buis? Of erger
nog, vanuit een schuldgevoel door het kijken naar Uitzending Gemist?
Dominee D.A.G. Hoor
Diepgang
Ik heb goed nieuws, ik blijf hopen op. Als u één dezer dagen,
weken of maanden in Rotterdam bent, raad ik u (sterk) aan
om naar de hoek van de Boompjes en Leuvehaven te lopen.
Het kost niets en als u dan met uw kids langs dit monument
loopt kunt u ze in ieder geval iets vertellen, want over de doden niets dan goeds ... Kunt u ze iets meegeven, voordat de
Abercrombie & Fitch bezocht wordt. En nu maar hopen dat
deze column gelezen wordt.
33
Sterre der Zee
Mijn vader heeft uw beeld gered
Uit de vuurzee en daarom
Heb ik de eerste steen gezet
Van Uw nieuwe Heiligdom.
Vervulling van een schone droom
Voor zeeman, vriend en maag
Alwie U mint aan d’oude stroom.
Na de plechtigheid en de
kranslegging bij ‘De Boeg’
aan de Leuvehaven te
Rotterdam (aanvang 10.45)
is er voor nabestaanden en
betrokkenen gelegenheid
om elkaar te ontmoeten in
het voormalig
Zeemanshuis aan de
Willemskade. Ook dit
gebouw is op een
bijzondere manier met de
Tweede Wereldoorlog
verbonden. Bij het
bombardement op
Rotterdam in mei 1940
werd het rooms-katholieke
zeeliedentehuis aan de
Willemskade volledig
vernield. Alleen het
Mariabeeld bleef gespaard.
Medewerker Jan Maas
haalde het samen met
pater van Wezel van het
altaar en met een
kruiwagen werd het naar
een veilige plaats gebracht.
Bij de opening van het
nieuwe gebouw in 1953
onthulde de zoon van
redder Jan Maas een
gedenksteen.
Diepgang
Deze gedenksteen bevindt zich nu onder de nis waarin het beeld staat.
En Maria Sterre der Zee?
Zij kijkt nu al weer meer dan zestig jaar sereen op de bezoekende zeevarenden neer.
Dat het nog lang zo mag blijven.
34
Helene Perfors
bron:
In veilige haven – 150 jaar zeemanshuizen in
Rotterdam, Jan Oudenaarden & Rien Vroegindeweij,
Rotterdam 2006
Diepgang
Adressen maritieme pastores
Nederlandse Zeemanscentrale
M
TIE
PASTORAA
T
TAALBLAD
M
AR
KW
I
AR
MOERDIJK
Ds. H. van der Ham
Stooplaan 26
3311 DM DORDRECHT
Tel. 078 - 613 82 80 / 06 - 53 59 63 80
[email protected]
ROTTERDAM
Ds. Helene Perfors
ds Th. Rijckewaerdstraat 6
3232 AK BRIELLE
Tel. 081 - 41 67 51 / 06- 53 67 92 65
[email protected]
De foto op de omslag is gemaakt door
H. Wang.
Recente exemplaren van Diepgang kunnen
gedownload worden op www.spwo.nl
Rijk van Lent
Diaconaal werker
Tel. 06 - 53 67 92 62
[email protected]
AMSTERDAM
Ds. Léon Rasser
Veembroederhof 164
1019 HC AMSTERDAM
Tel. 020 - 669 00 65 / 06 - 22 09 03 34
[email protected]
GRONINGEN
Fr. Sergi (Sven) Standhart
J.W. Frisostraat 45
9717 EM GRONINGEN
Tel./fax 050 - 312 71 78 / 06 - 29 29 69 30
[email protected]
Apostolaat ter Zee Stella Maris
Secretariaat:
Willemskade 13
3016 DK ROTTERDAM
Tel. 010 - 413 31 09
Pastoraat Werkers Overzee
Ds. Stefan Francke
Parelduikerhof 8
4332 DA MIDDELBURG
Tel. 0118 - 65 18 88 / 06 - 37 00 84 32
[email protected]
colofon
Diepgang is een gezamenlijke uitgave van
de Nederlandse Zeemanscentrale en de
Stichting Pastoraat Werkers Overzee
Redactie Joke van den Dool, Stefan Francke,
Jos Hilberding, Simon Hoek, Hans Luesink,
Annemieke Ooms (tekstcorrectie),
Helene Perfors, Léon Rasser (hoofdredacteur), Liesbeth Visser en Kees Wiersum
Redactieadres Veembroederhof 164,
1019 HC Amsterdam
Oplage 2000
Verspreiding Nederlandse koopvaardij-,
bagger- en diepzeevisserijschepen, Nederlandse zeemansclubs en abonnementen
Lay-out en opmaak Impressie grafische
vormgeving (Anja Verhart), Gouda
Druk Drukkerij Rijpsma, Rozenburg
ISSN 1567 - 3472
Een abonnement op Diepgang is mogelijk
door donateur te worden (voor minimaal
20 euro per jaar) van de Nederlandse
Zeemanscentrale, Willemskade 13, 3016 DK
Rotterdam
IBAN: NL72 INGB 0000 144030 (ook voor
giften en donaties)
Nederlandse Zeemanscentrale
Willemskade 13
3016 DK Rotterdam
www.nederlandsezeemanscentrale.nl
Stichting Pastoraat Werkers Overzee
Parelduikerhof 8
4332 DA Middelburg
www.spwo.nl

Download Report