25 november 2014 pagina 33

Sinterklaas
Speelgoed in de strijd tegen pesten
Speelgoed kan volgens Speelgoed van het Jaar
huispedagoog Martin Valenkamp een belangrijke rol
spelen om ervoor te zorgen dat kinderen zich in leren
leven in de belevingswereld van anderen. “Spelen
is allereerst plezier maar ongemerkt kun je ook wat
leren. Dat geldt bij een aantal samenwerkingsspellen
die dit jaar genomineerd waren.”
Het is ondertussen zelf een
traditie geworden: Chazia
Mourali die de bekendmaking van het Speelgoed van
het Jaar presenteert een pedagoog Martin Valenkamp
die er publiekelijk zijn licht
over laat schijnen. Dat betekent echter niet dat er steeds
hetzelfde wordt gezegd. Niet
dat Valenkamp inmiddels
van honderdtachtig graden
is gedraaid in zijn opvattingen, maar dit jaar mag het
educatieve aspect van speelgoed best wel weer worden
benadrukt.
Belevingswereld
Het is dan ook wel een heikel punt én een actueel thema: pesten. In een zaal vol
mensen die voor een flink
deel met het onderwijs te
maken hebben, is de vraag
van Mourali na alle discussies van dit jaar dan ook niet
zo vreemd: hoe kan speelgoed een steentje bijdragen
tegen pesten? Valenkamp
gaat daarvoor naar wat volgens hem de karaktertrekken van een pester zijn. “De
pester kan zich moeilijk
inleven in een ander. Van
anti-pestspeelgoed kun je
verwachten dat het bijdraagt
aan het inleven in de belevingswereld van de ander.”
Valenkamp noemt drie genomineerde spellen die als
typische samenwerkingspellen een bijdrage zouden
kunnen leveren aan het terugdringen van pesten: De
Legende van Andor, Flash
Point en De Betoverde Toren, alledrie van 999 Games.
“Sa menwerk ingsspellen
kenmerken zich doordat er
eigenlijk geen tegenstander
is. Althans, de tegenstander
is geen persoon. Als spelers
moet je samenwerken om je
doel te bereiken of een gezamenlijke tegenstander te
verslaan.”
De Betoverde Toren
Van de drie door Valenkamp
genoemde spellen is De Betoverde Toren voor de jongste leeftijdsgroep bedoeld (6
en 7 jaar). Anders dan bij de
andere twee is hier eigenlijk
wel sprake van een tegen-
kelijk spel, een echt antipestspel. Wel is het zo, dat
de spelers moeten voorkomen dat één van de spelers
de leiding neemt en het spel
alleen speelt, maar met de
andere spelers als hulpjes.”
Leerlingen van de r.k. bassischool De Wingerd uit Zwaag helpen Chazia Mourali bij het uitreiken
van de prijzen bij het Speelgoed van het Jaar 2014.
stander. Een van de spelers
neemt de rol aan van de
tovenaar die weet waar de
sleutel is, waarmee een gevangen prinses bevrijd kan
worden. De andere spelers
werken samen als team. Wie
als eerste de sleutel in handen heeft, mag proberen de
prinses te bevrijden. Slechts
bij één slot springt de prinses uit de toren. Past de sleutel niet, dan start de zoektocht opnieuw. “Dit spel
is een goed voorbeeld van
een semi-coöperatief spel,”
vindt Valenkamp. “Er is één
speler die speelt tegen de
groep van de andere spelers.
Die groep moet samenwerken om te winnen. Als één
lid van de groep er in slaagt
de prinses – uiteindelijk – te
bevrijden, dan heeft heel de
groep gewonnen. Dit spel
vraagt dus om samenwerking, om strategisch denken
en goed onthouden.”
Flash Point
Bij Flash Point moeten zeven slachtoffers uit een
brandend huis worden gered. Iedere speler heeft een
speciale functie en probeert
daar gebruik van te maken,
maar aan het einde van elke
beurt breidt het vuur zich
uit. Daarbij kan van alles
gebeuren: vonkoverslagen,
ontvlammingen, rookontwikkeling en zelfs explosies. “Een goed voorbeeld
van een coöperatief spel,”
vindt Valenkamp. “Je wint
of verliest samen en speelt
dus tegen het bord! Dit spel
is een pedagogisch aantrek-
De Legenden van Andor
In de categorie van 12 jaar
en ouder is De Legenden
van Andor Speelgoed van
het Jaar geworden. Iedere
speler kiest hier een held
met unieke eigenschappen
die tijdens het spel van pas
komen. Omdat de spelers
gezamenlijk winnen of verliezen, mogen ze over alles
wat op hun pad komt, overleggen. Zo moeten ze onder
andere de burcht tegen allerlei monsters en een oeroude draak verdedigen. “Dit
spel vraagt om inleven in
iemand anders, hier dus: in
het karakter van een te kiezen held. Dat moet je als individuele speler wel volhouden tijdens het met elkaar
spelen tegen het speelbord.
Ook het gegeven dat je binnen een scenario moet blijven spelen is een vorm van
je inleven en je aan de regels
van dat scenario houden. In
die zin is dit spel ook een
rijpere vorm van een als-ofspel. Als-of-spellen en spelletjes zijn bij uitstek spellen
die laten zien of mensen een
bepaalde mate van abstract
denken bezitten.”
‘Loomen is creatief,
sociaal en bindend’
Schieten, winkelen en
zandkastelen bouwen
Opvallend genoeg zijn de
jongens van basisschool De
Wingerd minstens zo enthousiast als de meisjes over
het speelgoed dat in hun
leeftijdscategorie tot Speelgoed van het Jaar werd gekozen: De Nerf Rebelle Secret
Agent Bow. Terwijl de, ook
genomineerde, Nerf – Cam
ECS-12, vooral voor jongens
is bedoeld, is het Speelgoed
van het Jaar in de categorie
8 en 9 jaar een echt ‘meidenschietding’. Volgens de
ontwikkelaars is uitgegaan
van wat meisjes aanspreekt.
Stoere meiden, dat dan weer
wel.
Maar leeftijdscategorieën of
niet, de leerlingen hebben in
zo’n beetje alle categorieën
wel hun favorieten. Favorieten waar ze ook zelf nog wel
mee wilden spelen. Want
het winnende Super Sand
Castle van Goliath mag dan
wel voor kinderen van 4 en
5 jaar zijn bedoeld, dat betekent nog niet dat je er niet
mee kunt spelen als je al wat
ouder bent. Een zandbak
voor in de woonkamer, hoe
leuk is dat? Met dit winnende speelgoed is het mogelijk
365 dagen per jaar met zand
te spelen. Nou ja, echt zand
is het niet. Want, niet onbelangrijk voor de ouders, je
veegt het zo weer bij elkaar.
Zeker zo enthousiast worden met name de meisjes
van het Lego Friends Heartlake winkelcentrum. Daar-
mee lijkt het ouderwetse
bouwen definitief naar het
tweede plan verwezen. Het
kind moet zich hier inleven
in een rol, bijvoorbeeld de
eigenaar van een winkel,
een winkeljuffrouw of een
klant. Spelenderwijs moet zo
inzicht ontstaan in hoe het
is om een winkelcentrum te
beheren, daar te werken of
te winkelen. Verder biedt dit
winkelcentrum
kinderen
de kans sociaal bezig te zijn
door met elkaar een gezellig
dagje te winkelen, je te laten
verzorgen of bijvoorbeeld uit
eten te gaan.
Volgens pedagoog Martin
Valenkamp een ‘mooi voorbeeld van een stukje wereldoriëntatie’.
Het kon niet uitblijven.
Uitgegroeid tot een wereldwijde rage, moesten
de Loomelastiekjes wel
in de prijzen vallen. De
Rainbow Loom Starter
Kit werd voor de verkiezing van het Speelgoed
van het Jaar ingedeeld in
de leeftijdscategorie 10
en 11 jaar, maar dat had
net zo goed een andere
kunnen zijn. ‘Loomen
is een nieuw fenomeen
in de speelgoedbranche
dat in gang is gezet door
Rainbow Loom,’ realiseert de jury zich. ‘Het
ideale speelgoed dat de
creativiteit en vindingrijkheid van veelal kinderen van 7 tot en met 12
jaar optimaal stimuleert.
Gezellig met elkaar loomen en een ander iets
zelfgemaakts geven: heel
sociaal. Iedereen kan
meedoen: jong en oud,
meisjes en jongens. En je
kan het zo ingewikkeld
maken als je zelf wilt.’
“Rainbow Loom is pedagogisch aantrekkelijk,”
vindt pedagoog Martin
Valenkamp, “want het
prikkelt de creativiteit
van kinderen. Bovendien kunnen kinderen
van verschillende leeftijden van verschillende
creativiteitsniveaus met
de Rainbow Looms werken. Als het kind dan
Ook bij de kinderen van basisschool de Wingerd uit Zwaag
veel enthousiasme voor de Loomelastiekjes.
wat gevorderd raakt, ontdekt het dat er met die elastiekjes en de loom de meest
ingewikkelde dingen – niet
alleen mooie armbandjes
maar bijvoorbeeld ook insecten – gemaakt kunnen
worden. De meer gevorderde loomers kunnen er zelfs
3D-poppetjes van vlechten.
Dat alles maakt loomen
leuk. Wat het loomen van
kinderen vraagt, is gevoel
voor kleurverhoudingen en
patronen van de armbandjes. Gevoel voor esthetiek
wordt aangesproken.
Loomen is ook een mooie
kruisbestuiving
tussen
internet en individuele
creatieve
mogelijkheden.
YouTube laat mooie instructiefilmpjes zien over wat je
kunt maken. Kinderen leren
ook van elkaar en spelen
samen om de mooiste
dingen te maken. Naast
mooie armbandjes en
blije kinderen zorgt het
maken van Loom Bands
ook voor een verbetering
van de fijne motoriek en
bevordert het geduld en
concentratie. Ontspannend. Geeft rust en een
onderwijzeres zei: ‘Als
het druk is geweest in
de klas, dan eindig ik
de morgen of de middag
graag met een kwartiertje
loomen, want dat brengt
de kinderen tot rust.’ Pedagogischer motief kan
er toch niet zijn? En tot
slot: wat is er nu mooier
dan ouders en vriendjes
jouw mooie Loom-armbandjes cadeau te doen.
Loomen blijkt ook erg
sociaal en bindend.”

Download Report