Het onderzoek van licht is al minstens 2000 jaar oud. Al in de

MAAK JE EIGEN SPECTROSCOOP
Het onderzoek van licht is al minstens 2000 jaar oud. Al in de Griekse
beschaving begonnen onderzoekers zich af te vragen hoe het komt dat al die
kleuren bestaan. Wat hebben kleur en licht met elkaar te maken?
!
In de zeventiende eeuw (onze Gouden Eeuw) wisten onderzoekers dat je met een
driehoekig prisma van glas het zonlicht prachtig uiteen kon laten vallen in de
kleuren van de regenboog. Isaac Newton noemde deze kleurenband als eerste
‚spectrum’.
Rond 1860 ontdekten twee Duitse natuurkundigen, Gustav Kirchhoff en Robert
Bunsen, het verhaal achter de lijntjes in het spectrum. Ze hadden samen een
spectroscoop gebouwd, waarmee ze in een laboratorium gloeiende gassen bekeken.
Daarbij zagen ze dat elk gas zijn eigen lichtende kleurlijntjes had.
Licht is niets anders dan energie. En energie is eigenlijk niets anders dan
straling. Straling die je bijvoorbeeld voelt in de warmte van de zon, of van de
verwarming bij je thuis… Die straling moet je je voorstellen als golven. Denk
maar eens aan de golven op zee die op en neer gaan.
!
Als we alle soorten golven van hoog en breed naar klein en smal, bij elkaar in
een overzicht stoppen, dan krijgen we een zogenaamd elektromagnetisch spectrum.
En zoals je dus al kunt afleiden uit de naam, noemen we de golven dan ook
elektromagnetische golven.
!
Kijk maar eens naar het volgende plaatje:
Spectrum van zonlicht:
Bijna 150 jaar later experimenteerde een Duitse lenzenmaker, Joseph von
Fraunhofer, met een glazen prisma. Hij monteerde dat prisma voor een
telescoop. Hij zag toen hetzelfde spectrum als Newton, maar ontdekte in de
kleurenband allerlei donkere lijntjes.
Fraunhofer besloot deze merkwaardige lijntjes te onderzoeken en had er in
1815 al 574 ontdekt. Tot zijn verbazing ontdekte hij dat als hij de telescoop
met het prisma, die we vanaf nu een spectroscoop zullen noemen, op de
heldere ster Sirius richtte, een spectrum te zien was. Maar… de lijntjes zaten
op andere plaatsen dan in het spectrum van de zon. En wat nou zo mooi is, is
dat we aan de hand van dat patroon kunnen zien uit welke stoffen een ster
bestaat. Op die manier hebben we al van heel wat sterren (dus ook de zon) de
samenstelling kunnen bepalen en dat helpt ons verder het heelal te kunnen
begrijpen.
Spectrum van een 18 Watt Osram TL-buis.
Spectrum van een notebook TFT-scherm
Je kunt hier zien dat er golven zo groot zijn als een flatgebouw, maar zelfs
ook kleiner zijn dan een atoom! We hebben golven qua grootte ingedeeld in
aparte groepen, van groot naar klein: radiogolven, microgolven,infrarood, het
voor ons zichtbare licht, ultraviolet, röntgenstraling en gammastraling. Je
hebt vast van een aantal golfgroepen al gehoord! Wat meteen opvalt, is dat onze
ogen maar zo'n klein gedeelte van het spectrum kunnen zien. Natuurlijk zien we
niet de golven direct, maar deze golven worden door onze ogen waargenomen en
door onze hersenen omgezet in de kleuren die we om ons heen zien.
!
!
Met de spectroscoop die je gaat maken van een stukje cd en papier, kun je op
een eenvoudige manier de samenstelling van lichtbronnen bepalen.
Spectrum van een Iiyama (crt) monitor
Spectrum van een spiritusbrander
Maak je eigen spectroscoop en laat je verrassen over wat je ziet!

Download Report