Startnotitie cultuurvisie Maassluis

Startnotitie cultuurvisie Maassluis
Rento Zoutman
Justin de Kleuver
Startnotitie cultuurvisie Maassluis
Rento Zoutman
Justin de Kleuver
Amsterdam, 24 februari 2014
Rento Zoutman
partner
[email protected]
M 06 252 004 59
Justin de Kleuver
onderzoeker/adviseur
[email protected]
M 06 431 234 60
2
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
Inhoud
1
Inleiding
4
2
Resultaten gesprekken
6
3
Drie thema’s
11
4
Raakvlakken beleid en invulling thema’s
13
5
Uitwerking cultuurvisie
16
Bijlagen
3
B1 Documentatie
18
B2 Raakvlakken gemeentelijk beleid
20
B3 Gesprekspartners
22
B4 Puntsgewijze samenvatting gesprekken
23
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
1 Inleiding
De gemeente Maassluis wil in 2014 een nieuwe cultuurvisie maken. De directe aanleiding was de
discussie over de toekomst van het muziekonderwijs, en daaruit kwam een gesprek over de gehele
richting in het cultuurbeleid en het beter benutten van mogelijkheden tot samenwerking. De
culturele infrastructuur van Maassluis is in de afgelopen periode, mede door bezuinigingen, op
nieuwe leest geschoeid. Dat geldt niet alleen voor de muziekeducatie, maar ook de samenvoeging
van de theatervoorziening in de multifunctionele accommodatie Koningshof en de verzelfstandiging
van het Museum Maassluis.
Het college van burgemeester en wethouders besloot eind 2013 om nog voor de verkiezingen van
de gemeenteraad te beginnen met het nadenken en gesprekken voeren over de nieuwe
cultuurvisie. Daartoe heeft de gemeente aan onderzoeks- en adviesbureau DSP-groep de opdracht
gegeven om onderzoek te doen naar belangrijkste thema's in het culturele veld en hierover een
startnotitie te schrijven die benut kan worden voor het ontwikkelen van de visie. Na de verkiezingen
kunnen het nieuwe college en de gemeenteraad zich uitspreken over het vervolg.
Kunst & cultuur vatten we in ruime zin op: het gaat om de culturele infrastructuur, de culturele
programmering, het cultureel erfgoed, cultuureducatie, talentontwikkeling, de
amateurkunstbeoefening evenals de rol die kunst & cultuur spelen in de beleving en plezier van
iedereen die Maassluis bezoekt of er woont of werkt.
Werkwijze
Justin de Kleuver en Rento Zoutman van DSP-groep hebben in januari 2014 gesproken met een
groot aantal betrokkenen uit het culturele veld, bedrijfsleven en gemeente. De opdracht, die is
afgestemd met de Culturele Raad Maassluis, was om cultuur in een breed perspectief te bezien.
Dat betekent dat niet alleen kunst & cultuur zelf aan bod kwam, maar ook de relatie met sociale
aspecten, ruimte, economie, toerisme en leefbaarheid. Dit sluit aan bij de landelijke ontwikkeling
om kunst & cultuur niet als een op zich zelf staand beleidsterrein te beschouwen, maar te kijken
naar het maatschappelijk belang ervan. Het past tevens bij de wens van de gemeente Maassluis
om kunst & cultuur in te zetten op de thema's uit de Sociale structuurvisie.
In januari 2014 is in individuele en groepsgesprekken met 36 personen uitgebreid van gedachten
gewisseld over de stand van zaken in het culturele leven in Maassluis en de kansen en de
bedreigingen voor de toekomst. Tot onze vreugde was er bij hen veel interesse om mee te doen
aan de gesprekken en is dit met volle inzet gebeurd. Wij danken iedereen voor hun bijdrage! Voor
een overzicht van gesprekspartners zie bijlage 3. In bijlage 4 hebben we een uitgebreide lijst
opgenomen van de punten die in de gesprekken aan de orde zijn geweest.
Leeswijzer
In deze startnotitie vatten we allereerst de belangrijkste onderwerpen uit de groepsgesprekken en
interviews samen (hoofdstuk 2), om deze vervolgens te ordenen in drie overkoepelende thema's
die naar onze mening de beste kansen opleveren voor de culturele ontwikkeling van Maassluis
4
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
(hoofdstuk 3). Daarna combineren wij de thema’s met de onderwerpen van het gemeentelijk beleid
(hoofdstuk 4) en geven mogelijkheden aan voor de uitwerking. De ordening in thema's maakten we
met als doel deze hanteerbaar te maken voor het vervolggesprek over de invulling van de
cultuurvisie. We beschrijven kort hoe dit vervolggesprek er uit zou kunnen zien (hoofdstuk 5).
In bijlage 1 staat een lijst met (gemeentelijke) documenten die we voor deze startnotitie hebben
gebruikt. In bijlage 2 hebben we een aantal voor de cultuurvisie belangrijke gemeentelijke
beleidspunten opgenomen. In bijlage 3 en 4, zoals vermeld, de lijst gesprekspartners en de
onderwerpen die aan de orde zijn geweest.
5
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
2 Resultaten gesprekken
In dit hoofdstuk geven we een samenvatting van de inbreng van de gesprekspartners uit ‘het veld’
1
en de medewerkers van de gemeente. Er zijn heel veel punten ingebracht . We hebben ons
beperkt tot de onderwerpen die vaak genoemd zijn en waar veel draagvlak voor lijkt te zijn.
Zodoende zijn de ’rode draden’ overgebleven en is een verhaal ontstaan dat de afzonderlijke
standpunten overstijgt. Als er ook tegengeluiden waren, of een net iets andere visie, dan hebben
wij deze opgenomen.
Mooi aan Maassluis
De voorzieningen op gebied van kunst & cultuur zijn behoorlijk goed in Maassluis. Er is een rijk
amateurleven, er zijn veel initiatieven en ideeën en bijna alle kunstdisciplines en -voorzieningen zijn
aanwezig in de gemeente. Dat is eigenlijk best bijzonder voor een relatief kleine gemeente.
Maassluis is cultuurbewust, dat blijkt ook uit de betrokkenheid bij de gesprekken aan de start van
de cultuurvisie. Die betrokkenheid geldt niet voor iedereen: zo is er het gevoel dat veel bewoners
vanzelfsprekender deelnemen aan sport dan aan kunst & cultuur. Senioren zijn belangrijke
consumenten en producenten van kunst & cultuur in Maassluis, maar het is belangrijk om ook de
generaties daaronder blijvend aan te spreken en te binden. Maassluis heeft prachtige kwaliteiten:
de binnenstad en de maritieme historie staan daarbij voorop. Het cultureel erfgoed is zeer
aantrekkelijk. Het is uitstekend gelegen, met het strand en de steden Rotterdam en De Haag op
steenworp afstand. Maar Maassluis heeft ook meer ‘smoel’ nodig, want veel mensen van buiten
weten niet dat het hier mooi is. Maassluis moet een goede vestigingsplaats blijven, want dat is
belangrijk om ook in de toekomst het voorzieningenniveau in stand te kunnen houden.
Visie als richtsnoer
Een cultuurvisie is zeer gewenst want het biedt een leidraad waar betrokkenen zich op kunnen
richten. Een cultuurvisie kan er voor zorgen dat de neuzen dezelfde kant op komen te staan. De
behoefte om met elkaar in gesprek te gaan over kunst & cultuur is heel manifest. Er is een breed
besef dat investeren in kunst & cultuur loont: het betaalt zich terug omdat mensen daardoor
prettiger wonen en werken in Maassluis en er meer bezoekers komen. Om die drie groepen moet
het gaan: bewoners, ondernemers en bezoekers. Het is dus belangrijk om kunst & cultuur te bezien
in de integrale opgave om wonen, werken en leven in Maassluis te aantrekkelijk te houden en
verder te promoten. De waarde van kunst & cultuur moet niet onderschat worden, het is een zeer
belangrijke ‘vestigingsplaatsfactor’. Cultuur kan een vliegwiel zijn om de hele stad op een hoger
plan te krijgen.
Keuzes maken
Het is belangrijk om keuzes te maken in een cultuurvisie, alleen daarmee kun je je onderscheiden
van andere gemeenten. Je moet kiezen voor paar sterke verhalen of thema’s en je daar op
profileren. Die verhalen liggen voor de hand: het water, de sleepvaart en de sluizen. Maar ook
andere thema’s spreken tot de verbeelding, zoals de Groote Kerk en zijn orgel en (de boeken van)
Noot 1 Een uitgebreid overzicht staat in bijlage 4.
6
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
Maarten ’t Hart. Over hoe we de culturele ambitie voor elkaar moeten krijgen is één ding duidelijk:
veel meer dan voorheen moeten we bereid zijn om onze eilandjes te verlaten en samen op te
trekken, zowel binnen de culturele sector als daarbuiten. Ook binnen de gemeente moet veel meer
de brug geslagen worden tussen beleidsvelden. Het culturele veld snapt dat de gemeente beperkte
middelen heeft en heeft veel energie om zelf initiatieven vorm te geven, maar verwacht wel van de
gemeente dat die steunt, meehelpt, faciliteert en zo nodig coördineert. Daarbij hoort ook dat cultuur
hoger op de politieke agenda van de gemeente komt. De cultuurvisie kan daarvoor een uitstekend
kader bieden.
De binnenstad en daarbuiten
In de binnenstad van Maassluis komen veel van de cultuurhistorisch sterke punten samen. De
binnenstad met haar cultureel erfgoed is daarmee een prachtig uithangbord voor de hele gemeente
en een plek waar mensen identiteit aan ontlenen. Maar we moeten de binnenstad niet te ‘eng’
opvatten. Het gaat ook om de routes waarlangs mensen de binnenstad inkomen, zoals de
recreatieve fietsers vanaf de Waterweg of vanuit Midden-Delfland. Je wilt hen als het ware ‘de stad
intrekken’. Ook de buitenhaven van Maassluis hoort erbij en de verbinding met andere
cultuurhistorisch waardevolle plekken in de gemeente, zoals monumenten en
2
landschapselementen. De ontwikkeling van het Sanofi-pand is gestrand maar kan wellicht een
nieuwe impuls krijgen als ook het gebied er omheen ontwikkeld wordt. Het gaat trouwens niet
alleen om historie, maar ook om het heden. De identiteit van Maassluis wordt ook bepaald door
hedendaagse innovatieve bedrijven als Lely en door de sociale en culturele diversiteit van de
huidige bewoners van Maassluis. Om identiteit te ervaren, ook de cultuurhistorische, is het nodig
om haar te verbinden met hedendaagse behoeften, trends en ideeën. We moeten op zoek naar wat
mensen nu bezig houdt en raakt.
Bezoekers
Het is echt nodig om meer bezoekers Maassluis in te trekken. Die bezoekers zijn er zeker in de
regio, van Chinese toeristen die met bussen naar de Kinderdijk vervoerd worden, tot de
opvarenden van de cruiseschepen die in de Rotterdamse haven aanmeren. Er zijn ook genoeg
ideeën en initiatieven om deze bezoekers een waardevolle ervaring in Maassluis te bieden. Het
moet alleen nog meer gaan gebeuren. De Stichting Promotie Maassluis kan een coördinerende rol
vervullen en het culturele veld is een belangrijke stakeholder. Regionale samenwerking op het
gebied van toerisme, bijvoorbeeld tussen de gemeenten aan de Waterweg, is ook nodig. Verdere
profilering van Maassluis werkt zowel in de richting van bezoekers, inwoners als werkenden. In de
gesprekken blijken mensen die werken in Maassluis en elders wonen vaak maar heel beperkt
gebruik te maken van de culturele voorzieningen in Maassluis en hebben er dan ook geen duidelijk
beeld van. De indruk is dat dit ook geldt voor veel ‘nieuwe’ inwoners van Maassluis: mensen die op
latere leeftijd in Maassluis zijn gaan wonen. Daar tegenover staan honderden oud-inwoners die via
hun lidmaatschap van de Historische Vereniging verbonden blijven met Maassluis.
Noot 2 Het voormalige Sanofi-pand ligt prominent aan de buitenhaven van Maassluis. Een groot aantal instellingen
(waaronder Museum Maassluis, Historische Vereniging, Sleepvaart Museum en Stichting Kunstuitleen Maassluis) was
van plan om zich te vestigen in wat ‘Het Cultuurhuis’ zou gaan heten. Door in één gebouw te zitten zouden allerlei
voordelen behaald worden, zoals organisatorische samenwerking, grotere uitstraling op bezoekers, het creëren van
een trefpunt voor vrijwilligers en depotruimte.
7
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
Samenwerken
Zowel binnen als buiten het culturele veld wordt veel meer samengewerkt dan voorheen, mede
ingegeven door teruglopende subsidies. Dat kan gaan van de Historische Vereniging die samen
met het Museum Maassluis een kenniscentrum van de Maassluise historie vormt, tot het Theater
Koningshof die de verfilming van Een Vlucht Regenwulpen programmeert tijdens Nederland Leest
2014, en zo past binnen de activiteiten van de bibliotheek. Samenwerking werpt zijn vruchten af,
interactie tussen disciplines levert creatieve ideeën en initiatieven op. Daar hoort nadrukkelijk ook
het amateurveld bij. Binnen het Cultuurmenu werkt een groot aantal culturele instellingen en
scholen goed samen om de kunstzinnige vorming en erfgoededucatie in het primair onderwijs in
goede banen te leiden. Er is een breed gedeelde opvatting dat er nog veel meer samengewerkt
moet worden. Rode draad is het besef dat om mensen te blijven aanspreken – in tijden van
concurrentie op de vrijetijdsmarkt, recessie, bezuinigingen, vergrijzing en ontlezing – het cruciaal is
om kennis en energie te bundelen. Over hoe samenwerking ook tot meer publieksbereik en het
aanspreken van nieuwe doelgroepen kan leiden, zijn de gesprekspartners minder uitgesproken.
Samenwerking is er in allerlei vormen en maten, de belangrijkste zijn:

Overleg stadspromotie en het culturele veld. Ze hebben een gedeeld belang en moeten beter
van elkaar weten waar ze mee bezig zijn.

Ontmoeting en ideeënvorming tussen bestuurders van culturele organisaties. Deze kan
bijvoorbeeld leiden tot een gezamenlijke of afgestemde programmering, ook regionaal.

Culturele organisaties kunnen vaker gezamenlijk de boer op gaan voor financiering van
initiatieven: samen leg je meer gewicht in de schaal, onder meer richting het bedrijfsleven.

Culturele organisaties kunnen vaker contact leggen met zusterinstellingen in andere steden
voor kennisuitwisseling, gezamenlijke projecten en afstemming.
Ondernemers en bedrijfsleven
Het bedrijfsleven is maatschappelijk betrokken, maar het is niet vanzelfsprekend (meer) dat het als
geldgever optreedt. Dit heeft onder meer te maken met de financiële positie van veel bedrijven. In
Maassluis is een aantal ondernemers met een sterke binding aan de stad. Zij hebben zelf ideeën
over de versterking van de stad, en daar spelen cultuurhistorisch waardevolle objecten en plekken
vaak een rol in. Sport staat, als het gaat om sponsoring, meer in het vizier bij ondernemers dan
kunst & cultuur. Dat komt omdat het belang van sport, met name het belang van sportende
kinderen, meer gevoeld wordt door ondernemers. De culturele sector kan nog een slag maken om
zijn meerwaarde voor het voetlicht te brengen. Het is voor ondernemers belangrijk dat iets groeit en
bloeit, dus een meerjarenvisie hoe het initiatief na verloop van tijd op eigen benen staat, is nodig.
Hoewel ondernemers veelal weinig tijd hebben, zijn ze volgens de personen die wij spraken zeker
bereid om hun ideeën over de versterking van Maassluis concreter uit te werken en hun – vaak
uitgebreide – contacten aan te wenden om het idee te realiseren. Kennis, organisatorische
vaardigheid en een netwerk van ondernemers kunnen dus belangrijke toegevoegde waarden zijn
voor de culturele ontwikkeling van de stad.
Maatschappelijke rol
Het culturele veld mag veel meer gaan inzetten op zijn maatschappelijke rol. Daarbij kan het
aanhaken bij de grote veranderingen in het sociaal domein die bij gemeenten plaatsvinden. De
gemeente staat open voor initiatieven vanuit kunst & cultuur die een bijdrage leveren aan de doelen
8
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
die de gemeente stelt, onder meer in het kader van de sociale structuurvisie en de drie
decentralisaties. Op zijn beurt staat het culturele veld open om deze maatschappelijke rol verder
vorm te geven. Over hoe dat zou kunnen, zijn al veel ideeën geopperd: van optredens in zorgcentra
tot het exposeren van kunstwerken gemaakt door bijzondere doelgroepen. Veel culturele
instellingen bestaan (deels) uit vrijwilligers en dragen dus bij aan maatschappelijke activering en
participatie. De gemeente ondersteunt vrijwilligersorganisaties, onder meer door de activiteiten van
het vrijwilligerssteunpunt en de collectieve verzekering die het voor vrijwilligers heeft afgesloten.
Vrijwillige inzet blijft een zeer belangrijk thema binnen de gemeente en daar kan het culturele veld
zijn voordeel mee doen. Het culturele veld kan meer betrokken worden bij ‘maatschappelijk
3
verantwoord verenigen’ door bijvoorbeeld initiatieven te ontwikkelen voor kwetsbare groepen zoals
ouderen en hulpbehoevenden. Ook kunnen culturele activiteiten kinderen in achterstandssituaties
helpen om een bredere blik op de wereld te krijgen en meer aansluiting te vinden bij de
samenleving. De uitdaging is om actief verbindingen te zoeken, samenwerking aan te gaan,
mensen de wijk in te trekken en de deuren open te zetten. In het culturele veld zijn daar nog wel de
nodige vragen over, zowel met betrekking tot het ‘wat’ als met het ‘hoe’. Van de gemeente wordt
dan ook meer richting en ondersteuning gevraagd.
Kinderen en jongeren
Het belang van het stimuleren van de ontwikkeling van kinderen en jongeren wordt door iedereen
onderschreven. Daarin spelen kunst & cultuur een voorname, en misschien wel centrale, rol omdat
zij de cognitieve en sociale vaardigheden zo sterk bevorderen. Via onder meer het Cultuurmenu
heeft Maassluis al een goede basis richting het primair onderwijs, maar de indruk bestaat dat de
aansluiting met het voortgezet onderwijs te wensen over laat. Ook is de indruk dat bij ouders het
belang van kunstzinnige vorming en erfgoededucatie op de achtergrond is geraakt. Er is behoefte
aan een breed en integraal plan om te investeren in kunstzinnige vorming en erfgoededucatie voor
kinderen van zowel de basisschoolleeftijd als middelbare schoolleeftijd, zowel binnen de school als
daarbuiten. Daarbij moet bijzondere aandacht zijn voor kinderen in achterstandssituaties en
kinderen die niet vanzelfsprekend in aanraking komen met kunst & cultuur. Daarbij moet er
aandacht zijn voor de houding van ouders. Ook is het belangrijk extra aandacht te geven aan de
groep 12+, zodat die niet tussen wal en schip valt. Ten aanzien van talentontwikkeling kan de
Maassluise Muziekweek (in 2014 aan zijn 55
ste
editie toe!) tot inspiratie dienen omdat die winnaars
heeft opgeleverd die naam maken en maakten in de muziek. De motivatie voor het onderwerp van
de ontwikkeling van kinderen is groot, zowel in het veld als bij de gemeente. Vanuit kunst & cultuur
kan een belangrijke bijdrage geleverd worden.
Allochtone bevolkingsgroepen
De participatie van allochtone bevolkingsgroepen in culturele en kunstzinnige activiteiten loopt
achter in Maassluis, terwijl zij wel een substantieel onderdeel uitmaken van de bevolking, zo’n
4
25% . Hoewel er in het verleden allerlei initiatieven zijn geweest om hen te betrekken, zowel
organisatorisch als in deelnemende zin, zijn de resultaten daarvan tegengevallen. Het gaat dus om
Noot 3 Een methodiek die de gemeente nu al inzet voor alle vrijwilligersorganisaties.
Noot 4 De grootste allochtone bevolkingsgroepen in Maassluis zijn Turken (6%), Marokkanen (4%) en
Surinamers/Antillianen (4%). Daarnaast is 6% ‘westers allochtoon’. De percentages verschillen per buurt. Bron:
Gemeenteatlas Maassluis 2013.
9
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
groepen die moeilijk deelnemen aan het (openbare) culturele leven in Maassluis. Culturele
instellingen zouden vaker kunnen programmeren voor allochtone groepen. Door ze binnen te
krijgen – ook al is het maar één keer – kan er toch binding ontstaan. De moeilijkheid met meer
‘inclusieve’ activiteiten blijft wel bestaan. Er kan geleerd worden van de bibliotheek, waar allochtone
groepen wel veel gebruik van maken.
Communicatie
De deelname aan kunst & cultuur in Maassluis kan verbeterd worden door meer en een andere
inzet van communicatie. Veel inwoners en zeker ook mensen van buiten zijn slecht op de hoogte
van het culturele aanbod. De traditionele media – krant, radio en tv – besteden weinig aandacht
aan kunst & cultuur in Maassluis, en de nieuwe media – internet en sociale media – worden nog te
weinig ingezet door het culturele veld. Met name het jongere publiek is niet meer zo ‘trouw’ en moet
voor elke voorstelling of activiteit als het ware ‘verleid’ worden om deel te nemen.
Rol van de gemeente
Het initiatief voor de ontwikkeling van kunst & cultuur in Maassluis ligt op de eerste plaats bij de
inwoners en culturele instellingen zelf. Actieve steun en hulp van de gemeente is daarbij wel zeer
gewenst. In het verleden werd die constructieve houding door een deel van de gesprekspartners
gemist waardoor initiatieven strandden. Als er ideeën of initiatieven uit de samenleving komen,
moet de gemeente daar niet van schrikken maar open en ontvankelijk het gesprek in gaan. Daarna
kan de rol van de gemeente in het proces bepaald worden, die kan variëren van ‘faciliteren’ tot
‘coördineren’ of ‘afwachten’. Eventuele ondersteuning bij de financiering is een sluitstuk van de
gemeentelijke rol, maar niet ondenkbaar. Vanuit de middelen voor cultuur zou een bijdrage moeten
komen voor de integrale opgave om wonen, werken en leven in Maassluis aantrekkelijk te houden.
De gemeente kan via het subsidie-instrument waar nodig meer sturend optreden, als het de
samenwerking tussen versplinterde culturele instellingen noodzakelijk acht. Richting de culturele
vrijwilligersorganisaties kan de gemeente een iets pro-actievere rol spelen als het gaat om het
bevorderen van cultureel ondernemerschap en ‘maatschappelijk verantwoord verenigen’. Deze
organisaties weten vaak niet goed waar ze moeten beginnen en moeten op weg geholpen worden.
Subsidies
In de subsidievoorwaarden mag een grotere nadruk zijn op ‘maatschappelijke tegenprestaties’. Dit
geeft instellingen houvast in het formuleren van de doelstellingen van hun initiatieven. Met name
het amateurveld heeft moeite om zijn blik te verruimen naar het bredere welzijnsveld. Omgekeerd
heeft het welzijnsveld maar beperkt zicht op het culturele veld. De gemeente mag actief helpen in
het slaan van een brug. De ervaring van een deel van de instellingen bij subsidieverlening is dat de
gemeente nog te weinig op resultaten stuurt en zich te veel met de procesgang bezighoudt. Ook is
de gevraagde verantwoording soms nog te gedetailleerd in verhouding tot het subsidiebedrag.
Subsidies moeten niet alleen gezien worden als uitgaven, ook als investeringen: als het goed is
creëren ze culturele en economische meerwaarde.
10
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
3 Drie thema’s
In dit hoofdstuk formuleren we drie thema’s die veel genoemd zijn in de gesprekken en waarvoor bij
de gesprekspartners veel ‘energie’ zit en die samen een paraplu bieden om veel aspecten van het
kunst & cultuurbeleid in onder te brengen. Ze sluiten goed aan bij belangrijke onderdelen van het
bestaande beleid van de gemeente. Daarmee zijn de thema’s een goed startpunt voor een
cultuurvisie.
Thema 1. Aantrekkelijk wonen, werken en leven
In het eerste thema staat Maassluis als vestigingsplaats centraal. Doel is om Maassluis
aantrekkelijk te laten zijn en te laten blijven voor inwoners, ondernemers en bezoekers. Dat vereist
actie op verschillende terreinen: ruimtelijke ontwikkeling en cultureel erfgoed, leefbaarheid,
stadspromotie, ondernemingsklimaat en sociaal beleid. Door inzet te plegen op het ene terrein,
versterk je ook het andere terrein. Investeringen verdienen zich op die manier terug: het
multipliereffect. Belangrijk is om te kiezen voor een aantal ‘sterke verhalen’ over Maassluis, met
thema's als water en sleepvaart. Deze verhalen komen samen in de binnenstad: een belangrijk
uithangbord van de stad, maar niet het enige. Kunst & cultuur kunnen een belangrijke rol vervullen
in een integrale benadering van het Maassluise vestigings- en verblijfklimaat. Kunst & cultuur
dragen bij middels het ontsluiten en verfraaien van cultureel erfgoed, culturele voorzieningen en
evenementen, amateuristische kunstbeoefening, het inbrengen van cultuurhistorie in het
planproces, het realiseren van kunst & cultuur in de wijk en in procesmatige zin door het actief
deelnemen aan platforms met betrekking tot ruimtelijke ontwikkeling (zoals de ontwikkeling van de
5
Dijkpolder), economische ontwikkeling (zoals MOVe ) en stadspromotie (via de Stichting Promotie
Maassluis).
Thema 2. Maatschappelijke rol van kunst & cultuur
Het tweede thema betreft de maatschappelijke rol die kunst & cultuur speelt en nog meer kan
spelen. Daarbij kan aangehaakt worden bij de grote veranderingen die zich in het sociale domein
afspelen: de transities van de jeugdzorg, begeleiding en de nieuwe participatiewet. Zowel de
professionele als amateuristische kunstbeoefening kunnen (nog) meer inspelen op de
maatschappelijk opgaven die er liggen. Die hebben onder meer betrekking op de participatie van
(kwetsbare) mensen aan het maatschappelijke en economische leven, op het organiseren van
wijkgerichte culturele activiteiten en op het vergroten van de zelfredzaamheid en vrijwillige inzet van
burgers in het algemeen. Daarbij is het nodig dat het culturele veld verbindingen legt met het
bredere gemeentelijke zorg- en welzijnsbeleid, en vice versa.
Thema 3. Culturele participatie kinderen en jongeren
Het derde thema gaat over de bijdrage van kunst & cultuur aan de ontwikkeling en vorming van
kinderen en jongeren. Deze bijdrage is al groot, maar kan nog verder versterkt worden. De
activiteiten zouden meer in samenhang met elkaar moeten plaatsvinden. Een overkoepelende visie
kan helpen om een gezamenlijke ambitie te formuleren. Een groot aantal scholen en instellingen
Noot 5 De Maassluise Ondernemersvereniging
11
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
zet zich in voor kunstzinnige vorming en erfgoededucatie in Maassluis, zowel op school als
daarbuiten. Het Cultuurmenu is op scholen in het primair onderwijs een goed programma, maar het
voortgezet onderwijs neemt hier niet meer aan deel. De bijdrage van kunst & cultuur in de
ontwikkeling van de brede school kan nog verder vorm krijgen. Momenteel onderzoekt de
gemeente hoe de combinatiefunctionaris hier een rol in kan spelen. Er kan meer focus komen op
participatie van kinderen die normaal niet met kunst & cultuur in aanraking komen. Het betrekken
van jongeren en jongvolwassenen in de leeftijdsgroepen 12-18 en 18-30 met kunst & cultuur buiten
school blijkt lastig, terwijl er genoeg mogelijkheden en ideeën zijn in Maassluis. Daarbij kan ook
gekozen worden voor een wijkgerichte aanpak en is een rol weggelegd voor het jongerenwerk.
12
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
4 Raakvlakken beleid en invulling
thema’s
In dit hoofdstuk geven wij aan waar de raakvlakken liggen tussen de drie thema’s en het huidige
gemeentelijke beleid (zie ook bijlage 2). Vervolgens geven wij een korte reflectie op de inhoud van
de thema’s en de verdere invulling ervan, waarbij we een aantal landelijke ontwikkelingen noemen.
Thema’s
Beleidsonderwerpen
Thema 1. Aantrekkelijk wonen, werken en leven
Aandacht voor leisure6, inclusief cultureel aanbod
Rol cultureel erfgoed (o.m. Kerkeiland en havenkom als
‘cultuureiland’) voor de recreatieve sector
Binnenstad kansrijk voor onder meer winkels met toeristische
functie
Gedifferentieerd aantal woonmilieus en woningen in Maassluis
Aantrekkelijk wonen vanwege onder meer culturele voorzieningen
Cultuurhistorische waarden en identiteitsdragers als
richtinggevende ontwerpprincipes
Uitbouw promotie via Stichting Promotie Maassluis
Thema 2. Maatschappelijke rol van kunst & cultuur
Meer mensen doen mee, stimuleren actief burgerschap
Stimuleren en ondersteunen vrijwilligersorganisaties
Meer innovatieve ondersteuningsarrangementen
Waken voor verschraling culturele klimaat
Theater en museumaanbod nauwer aansluiten op vraag
Integrale gebiedsaanpak: iedere uitvoeringsorganisatie doet mee
Subsidiebeleid herijken: focus op onder meer actief burgerschap,
vraag centraal en gebiedsgericht werken
Thema 3. Culturele participatie kinderen en jongeren
Verbreding van het leeraanbod cultuur
Brede school als netwerk waaraan ook culturele voorzieningen
deelnemen
Via combinatiefunctionaris stimuleren actieve kunstbeoefening
Integrale gebiedsaanpak: iedere uitvoeringsorganisatie doet mee
Subsidiebeleid herijken: focus op onder meer actief burgerschap,
vraag centraal en gebiedsgericht werken
Noot 6 Vrije tijd die men niet hoeft te besteden aan verplichte of noodzakelijke activiteiten zoals (huishoudelijk) werk,
zorg en studie.
13
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
De invulling van de drie thema’s is afhankelijk van het enthousiasme en draagvlak in Maassluis en
de praktische mogelijkheden om het uit te voeren. Hieronder geven we enkele aandachtspunten
daarbij.
Thema 1. Aantrekkelijk wonen, werken en leven
Het kiezen van een aantal ‘sterke verhalen’ over Maassluis die gebruikt gaan worden voor de
promotie van Maassluis is een goede manier om inwoners, ondernemers, instellingen en het
amateurveld samen te brengen en van gedachten te laten wisselen. De uitwerking van de
cultuurvisie kan daar een aanzet voor leveren. Daarbij is het goed om ook die inwoners te
betrekken die wat verder op afstand staan, bijvoorbeeld omdat ze zelden in de binnenstad komen
of pas in Maassluis wonen. Het gaat ook om het beeld dat buitenstaanders (met een beperkte
binding met Maassluis) van de stad hebben (en als zich dat beperkt tot Maarten ’t Hart is dat een
belangrijk signaal). Aantrekkelijk wonen, werken en leven heeft niet alleen betrekking op de
binnenstad, ook in de wijken moet Maassluis een aantrekkelijke vestigingsplaats zijn. Cultuur,
cultureel erfgoed en professionele en amateuristische kunstbeoefening kunnen daarin een
belangrijke rol spelen. Bij nieuwbouw en vernieuwing kan cultuurhistorie meer voor in het
planproces worden opgenomen. In veel gemeenten is cultuur een onderdeel van de wijkaanpak:
7
van projecten op het terrein van community arts tot een beeldentuin die door bewoners wordt
beheerd. Om een brug te slaan tussen culturele organisaties en de wijk worden in veel gemeenten
cultuurscouts, -makelaars of combinatiefunctionarissen ingezet. DSP-groep stelde hierover een
handreiking ‘nieuwe cultuurfuncties’ op.
Thema 2. Maatschappelijke rol van kunst & cultuur
Er zijn steeds meer voorbeelden van succesvolle inzet van kunst & cultuur in het sociaal domein:
van projecten voor en met gehandicapten tot en met programma's voor dagbesteding van
dementerende ouderen. Steeds meer kunstenaars en gezelschappen, zowel professioneel als
amateuristisch, zien er een uitdaging in om met dergelijke groepen aan de slag te gaan. Het viel
ons op dat de betekenis van cultuur voor het sociaal domein in de gesprekken nog weinig concreet
werd. In de uitwerking van de thema’s is het dus belangrijk om te bekijken waar in Maassluis de
mogelijkheden liggen. De praktijk wijst uit dat projecten die kunst & cultuur en het sociale domein
verbinden, langs verschillende wegen gefinancierd kunnen worden: via zorg- en welzijnsbudget van
de gemeente, door zorginstellingen zelf en via subsidies van onder meer het Fonds
Cultuurparticipatie. Het laatstgenoemde fonds heeft een regeling ouderenparticipatie en een
regeling voor samenwerking tussen amateurs en professionals. Op de website van het Fonds
Cultuurparticipatie zijn inspirerende voorbeelden opgenomen.
Thema 3. Culturele participatie kinderen en jongeren
Onderwijs is zonder meer een goede ingang om kinderen en jongeren kennis te laten maken met
kunst en cultuur. In Maassluis is daar met het Cultuurmenu al ervaring mee opgedaan. In de
publicatie Muziek in ieder kind staan meer succesvolle projecten op het terrein van muziekeducatie.
Uit de gesprekken maken wij op dat op het terrein van culturele participatie van kinderen en
jongeren nog meer mogelijkheden liggen, omdat het thema erg belangrijk wordt gevonden. Een
Noot 7 Kunstprojecten in en/of over de wijk, met en/of over bewoners.
14
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
vraag die steeds terug kwam is hoe de culturele organisaties meer jongeren kunnen bereiken.
Ervaringen elders in het land laten zien dat het coproduceren met jongeren zelf, die daarbij
contacten en netwerk meebrengen, zeer succesvol kan zijn. Een ander veelgenoemd aspect was
het gebrek aan diversiteit in de cultuurparticipatie, ook bij kinderen en jongeren. Het blijkt in de
praktijk erg lastig om diversiteit te realiseren in Maassluis. Voorbeelden uit andere steden, zoals
Rotterdam, laten zien dat het goed mogelijk is om allochtone bevolkingsgroepen te bereiken, mits
je aansluiting zoekt bij hun leefwereld, de thema's die zij interessant vinden en hun netwerken. Op
onze gesprekslijst voor deze startnotitie stonden geen contactpersonen van allochtone
organisaties. In een vervolg zouden deze zeker betrokken moeten worden.
Naast de drie inhoudelijke thema's kwamen we twee meer instrumentele thema's tegen die
aandacht verdienen. Het gaat dan eerder over middelen dan over doelen, maar goede middelen
zijn nodig om met succes aan de inhoud te werken. Het gaat om:
Samenwerking
Het onderwerp samenwerking is vele malen genoemd. Samenwerking kan een middel zijn om met
elkaar een meerwaarde te realiseren, zoals het samenstellen van innovatieve programma’s en het
vergoten van publieksbereik. Samenwerking is ook tijdsintensief, vereist dat je je committeert en
betekent dat je een deel van je autonomie opgeeft. In het vervolg op deze startnotitie is het daarom
nodig om te onderzoeken waar en tussen wie samenwerking kansrijk is in relatie tot het
verwezenlijken van de gekozen thema’s.
Wisselwerking tussen het culturele veld en gemeente
De wisselwerking tussen de gemeente en het culturele veld laat soms te wensen over, zo bleek in
de gesprekken. Het gevoel is dat cultuur te weinig op de politieke agenda staat en dat de gemeente
niet altijd goed reageert op initiatieven uit het veld. De cultuurvisie kan de weg effenen voor een
beter samenspel en meerjarig werken aan gezamenlijke doelen en acties. Een aandachtspunt
hierbij is de betrokkenheid van en afstemming tussen de diverse beleidsafdelingen van de
gemeente.
15
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
5 Uitwerking cultuurvisie
De uitwerking van de cultuurvisie zou plaatsvinden na de verkiezingen van maart 2014, als het
nieuwe collegeprogramma gereed is. In dit hoofdstuk doen wij een voorstel voor de uitwerking en
benoemen een aantal belangrijke uitgangspunten.
Ons advies aan de gemeente is om te streven naar een beknopte visie die op hoofdlijnen de
ambities van de gemeente schetst. Daarbij gebruiken we de drie thema’s als kapstok en gaan ook
kort in op huidige staat van het culturele leven en het cultureel voorzieningenniveau in Maassluis.
Daaronder ligt een compact programma. In dat programma worden de thema’s verder uitgewerkt
en onderverdeeld in concrete opgaven.
Bij elke opgave past een beschrijving van het doel, de volgordelijke activiteiten, de partijen die
daarbij betrokken zijn en de periode waarin de activiteiten worden uitgevoerd. We gaan uit van
horizon van vier tot zes jaar voor de visie en het programma. Dit is niet een hele lange termijn,
maar de ervaring leert dat gemeentelijke visies vooral de eerste jaren hun beslag krijgen. Het veld
is bovendien sterk in beweging en dat maakt het lastig om te ver vooruit te kijken. Na vier of zes
jaar is een herbezinning weer op zijn plaats.
We zien het opstellen van de cultuurvisie vooral in een interactief proces gebeuren. De redenen
daarvoor zijn duidelijk geworden tijdens de gesprekken:

Samenwerken wordt als belangrijk speerpunt genoemd door veel partijen in het veld.

De mogelijkheden voor kunst & cultuur om een brug te slaan naar andere beleidsvelden is
evident.

Er is zowel bij andere beleidsvelden, ondernemers en het culturele veld energie om
gezamenlijk te werken aan (kunst & cultuur in) Maassluis.
Naast bovengenoemde partijen adviseren wij om ook inwoners een belangrijke rol te geven in de
uitwerking van de cultuurvisie. Daarbij kunnen de sociale media ingezet worden, voor uitwisseling
en discussie. Naast Facebook en Twitter kan gelinkt worden met de gemeentelijke website, waar
bijvoorbeeld stellingen geponeerd kunnen worden. De gemeente kan zelf de redactie en het beheer
voeren. Ook traditionele media, zoals de gemeentepagina in De Schakel, worden ingezet. We
stellen daarnaast voor om in een werkconferentie/cultuurcafé en een aantal kleinere bijeenkomsten
de invulling en uitvoering van de visie te bespreken. Bijzondere aandacht is nodig voor het bereiken
van jongeren en allochtone bevolkingsgroepen. Tenslotte vragen we van de gemeentelijke politiek
een actieve rol.
In het proces om te komen tot een cultuurvisie (en daarna) willen we streven naar openheid en
synergie. Deelnemers willen we de ruimte geven om hun visie te geven en we gaan op bekijken of
hun energie gedeeld wordt door anderen. Het gaat niet alleen om het inhoudelijke resultaat, maar
zeker ook om het procesmatige resultaat: de verbanden die tijdens het uitwerken van de
cultuurvisie worden gesmeed, zijn de basis voor van het realiseren van de cultuurvisie en het
uitvoeren van het programma.
16
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
Bijlagen
17
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
B1 Documentatie
Culturele Raad Maassluis. Jaarverslag 2012.
Culturele Raad Maassluis. Werkplan 2013. November 2012.
Gemeente Maassluis. Cultuur op Maat. Verbinden en regisseren. Een lokaal cultuurbeleid voor
Maassluis. Augustus 2005.
Gemeente Maassluis. Sociale Structuurvisie. 22 april 2013
Gemeente Maassluis. Sportnota. 29 oktober 2013
Gemeente Maassluis. Bijlagen Sportnota. 29 oktober 2013
Gemeente Maassluis. Uitvoeringsplan Sportnota. 29 oktober 2013
Gemeente Maassluis. Een sterke basis. Beleidsplan 2013 tot en met 2016. Wet maatschappelijke
ondersteuning & Wet publieke gezondheidszorg beschouwd vanuit het brede perspectief van het
sociale domein. 11 juni 2013
Gemeente Maassluis. Jij en Maassluis. Integrale nota jeugdbeleid 2011-2014.
Gemeente Maassluis. Structuurvisie 2012-2025. 17 april 2012
Gemeente Maassluis. Toelichting Structuurvisie 2012-2025. 17 april 2012
Gemeente Maassluis. Structuurvisie 2012-2025. PlanMER bij Structuurvisie. 17 april 2012
Gemeente Maassluis. Welstandsnota 2012. Opgesteld in samenspraak met Dorp Stad en Land
Gemeente Maassluis. Onderwijsvisie Maassluis 2014-2018. Talenten krijg je, ze ontwikkelen doe je
samen. December 2013
Gemeente Maassluis. Gemeentelijke visie op brede schoolontwikkeling in Maassluis. Juli 2007
Gemeente Maassluis. Raadsinformatiebrief toekomst Muziekcentrum OpMaat. 28 mei 2013
Gemeente Maassluis. Raadsconsultatie Jeugdtheaterhuis. 9 oktober 2012
Gemeente Maassluis. Raadsbesluit Jeugdtheaterhuis. 11 juni 2013
18
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
Gemeente Maassluis. Gemeenteatlas Maassluis 2013
Gemeente Maassluis. Uitgangspunten accommodatiebeleid. 11 april 2007
Marktplan. Accommodatienota. 24 maart 2006
Museum Maassluis. Ondernemingsplan Museum Maassluis 2013-2017. September 2013
Motie D66 en CDA Cultureel Centrum Koningshof. 10 november 2010
Movisie. Resultaten onderzoek vrijwilligersorganisatie (ruwe data)
NBTC/NIPO. Imago Maassluis 2013. 4 februari 2013
Prospectus Het Cultuurhuis staat in Maassluis. 2011
Stichting Verenigde Openbare Bibliotheek Maassluis/Midden-Delfland. Productbegroting 2014.
Stichting Verenigde Openbare Bibliotheek Maassluis/Midden-Delfland. Beleidsvisie 2012-2015. Het
begint met lezen. Mei 2012
Stichting Jeugdtheaterhuis Zuid-Holland. Jaarverslag 2012.
Stichting Jeugdtheaterhuis Zuid-Holland. Financieel jaarverslag 2012.
Theater Koningshof. Muziekeducatie in Maassluis: Verkenning & Plan. April 2013
Uitvoeringsovereenkomst Theater Koningshof en gemeente Maassluis 2013. Ondertekend 12
februari 2013
Uitvoeringsovereenkomst Stichting Verenigde Openbare Bibliotheek Maassluis/Midden-Delfland en
gemeente Maassluis 2013. Ondertekend 25 april 2013
Verslag thematafel 1 ‘De gezondheid van de inwoners van Maassluis is in 2017 beter dan in 2012’.
25 november 2013
Verslag thematafel 2 ‘Inwoners wonen graag in Maassluis vanwege de kwaliteit van
woonomgeving, voorzieningen, sociale cohesie. 25 november 2013
Vereniging BI-zone Stadshart Maassluis en gemeente Maassluis. Actieplan binnenstad Maassluis.
Februari 2013
19
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
B2 Raakvlakken gemeentelijk beleid
De Sociale structuurvisie (2013) van de gemeente Maassluis is een integraal kader voor het sociale
beleid van de gemeente en biedt goede aanknopingspunten voor de cultuurvisie. Samengevat luidt
het toekomstbeeld:
“Maassluis wil een gemeente zijn waar inwoners met plezier leven en wonen. Waar iedereen de
mogelijkheid heeft deel te nemen aan het maatschappelijke, sociale en culturele leven. Een prettige
plek om op te groeien. Een gemeente waar mensen elkaar helpen en waar mensen zich prettig en
veilig voelen in hun buurt. Wie dat wil, kan zich ontwikkelen en zijn bijdrage leveren aan de stad.
Inwoners en instellingen nemen samen verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de samenleving.
Het behouden en versterken van de sociale kwaliteit van Maassluis is een gezamenlijke
verantwoordelijkheid van inwoners, verenigingen, maatschappelijke organisaties, bedrijven en
gemeente.”
In dat kader zet de gemeente in op het vergroten van het zelfredzaam vermogen van inwoners en
het investeren in vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties wat betreft eigen kracht en sociaal actief
burgerschap. Het subsidiebeleid wordt herijkt: er komt meer aandacht voor duurzaamheid, eigen
kracht, actief burgerschap, vraag centraal en gebiedsgericht werken. Maassluis gaat werken met
een integrale gebiedsaanpak (zes wijken, elk een wijkplan) en verwacht van
(uitvoerings)organisaties dat ze een gebiedsgerichte aanpak hanteren wat betreft participatie.
Nauw verbonden zijn het beleidsplan Wmo en Wpg Een sterke basis (2013) en de Sportnota (2013)
die als uitwerking van de Sociale structuurvisie kunnen worden beschouwd. De cultuurvisie kan op
gelijke leest geschoeid worden, waarbij nadere invulling gegeven kan worden aan de ambities uit
de Sociale structuurvisie. De Integrale jeugdnota wordt in het najaar van 2014 vervangen door een
Jeugdplan, mede in het kader van de transitie van de jeugdzorg.
De (ruimtelijke) Structuurvisie 2012-2025 (inclusief toelichting) gaat uit van een lichte stijging van
de bevolking de komende drie decennia, in samenhang met een gestage uitbreiding van de
woningvoorraad. Er is behoefte aan een gedifferentieerd aantal woonmilieus en woonvormen.
Aandacht voor leisure is belangrijk, op cultureel gebied is er behoefte aan verbreding van het
aanbod: toneel, dans, muziek, bioscoop. De binnenstad is een belangrijke culturele trekpleister, je
zou het tot ‘cultuureiland’ kunnen bestempelen. Het Actieplan binnenstad Maassluis (2013) bouwt
daar op voort en zet in op een uitbouw van de stadspromotie via de Stichting Promotie Maassluis.
De gemeente heeft middelen voor de uitvoering ter beschikking gesteld.
In de ruimtelijke structuurvisie is veel aandacht voor duurzaamheid. Daarbij is een aanknopingspunt
om de ‘ruimtelijke en cultuurhistorische waarden en identiteitsdragers’ als richtinggevende
ontwerpprincipes te hanteren.
20
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
De Onderwijsvisie 2014-2018 (2013) wil voor kinderen tot dertien jaar een verbreding van het
leeraanbod sport en cultuur realiseren. Dat moet gebeuren binnen de brede school. Daarvoor is
meer samenwerking tussen de instellingen die participeren in de Brede School nodig om zo tot een
breed activiteitenaanbod te komen.
21
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
B3 Gesprekspartners
22
Angela Hewitt
Gemeente Maassluis (ruimtelijke ordening)
Arina van der Wekke
Gemeente Maassluis (welzijn en vrijwilligersbeleid)
Bianca Al Mashta
Gemeente Maassluis (sociale zaken en werkgelegenheid)
Cees Brons
Culturele Raad Maassluis
Charlotte Kaman
Gemeente Maassluis (economie)
Coos Vaissier
Gemeente Maassluis (historie)
Eric Spanjer
Museumschip Hudson
Frank van der Plas
Maasdelta
Gerard van Os
Werkgroep kunstzinnige vorming
Gert Rikhof
Culturele Raad Maassluis
Gertjan van de Velden
betrokkene culturele veld Maassluis
Govert de Haas
De Haas Maassluis BV
Han Remmerswaal
Muziek@Maassluis
Hans Eijsackers
Historische Vereniging Maassluis
Hans Ploeg
Museum Maassluis
Henk Kuipers
Theater Koningshof
Ineke Vink
Historische Vereniging Maassluis
Jaap van der Vliet
Gemeente Maassluis (monumenten en archeologie)
Jildou Huisman
Stichting Promotie Maassluis
Joke Burgerhoudt
OBS de Westhoek
Jonathan Houtman
Gemeente Maassluis (jeugd)
Jos Groenenboom
Gemeente Maassluis (onderwijs)
Leen Bakker
Museumschip Hudson
Leo Lauwaars
van onder meer de Kunst en Cultuur Academie
Marcel van Raaij
Culturele Raad Maassluis
Martin Donker
Gemeente Maassluis (projecten)
Onno Helleman
Erfgoedhuis Zuid-Holland
Peter van Baalen
Gemeenteraad Maassluis
Piet de Jong
de Maassluise Kunstenaars
Pieter Hoogenraad
de Maassluise Kunstenaars
Pieter Wiercx
Pieter Wiercx Optiek
Suzanne van Reij
Gemeente Maassluis (sport)
Sybrand Jonkman
van onder meer het Filmfestival
Theo Ham
Jeugdtheaterhuis
Ton Luijendijk
van onder meer Westland Muziekschool
Wouter van Heiningen
Bibliotheek Maassluis
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
B4 Puntsgewijze samenvatting
gesprekken
Mooi aan Maassluis

Bewoners zijn heel positief over Maassluis.

Maassluis is ‘culture minded’, dat bewijst betrokkenheid bij cultuurvisie.

Maar: bewoners van Maassluis zijn vanzelfsprekender bij sport betrokken dan bij k&c.

Maassluis is de beste plaats van Nederland: tien minuten van het strand, Rotterdam en Den
Haag om de hoek.

Maassluis mag zich beroemen op Maarten ’t Hart, hij is bekend en aansprekend.

Maar: Maassluis heeft meer smoel/imago nodig (mensen weten niet dat het mooi is).
Visie

Cultuurvisie als vliegwiel: mensen moeten iets voorgespiegeld krijgen waar ze zich aan kunnen
spiegelen/optrekken.

Een visie is zeer gewenst: het heeft uitstraling naar mensen, verbindt ze en geeft focus.

Er is zendingswerk nodig richting inwoners Maassluis wat betreft k&c.

Kies voor insteek waar je op zoek gaat naar wat mensen raakt.

Investeren in cultuur loont, de culturele stad.

In een visie moeten waarden centraal staan: wat wil je behouden?

In de ontwikkeling van de visie is het goed om te kijken naar succesvolle initiatieven in de regio
(bijvoorbeeld ten aanzien van k&c in de wijk en cultuureducatie).

Het verlangen dialoog is er: maak daar gebruik van om neuzen dezelfde kant op te krijgen.

Paar verhalen kiezen (over water zoet/zilt, sleepvaart, sluis, kerkorgel etc.) en deze
consequent gebruiken als gemeente.

Keuzes maken betekent dat je je gaat onderscheiden (en niet wegvalt in de grauwe
middelmaat).

Nieuw denken: we doen het, of er nu geld is of niet.

Bezuinigingen zijn kans: wat moet er echt op de agenda staan?

In Maassluis moet voor elk wat wils zijn want bevolking is zeer divers, zowel qua leeftijden,
sociaaleconomische positie als culturele achtergrond.

We willen toe naar aan visie/uitgangspunten voor de combi bewoners/ondernemers/bezoekers.
Integraal denken

Wonen-werken-leven in samenhang bekijken.

Belang k&c: het is één van de aspecten waarom mensen kiezen om zich in Maassluis te
vestigen.

Om Maassluis op hoger plan te krijgen moet je op verschillende terreinen investeren:
binnenstad, nieuwe woningen, betere voorzieningen, k&c. Deze versterken op hun beurt
elkaar.
23
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep

Ga voor totaalbeleving, bijvoorbeeld funshopping of theater met eten en drinken (horeca nu te
beperkt). Meenemen bij renovatie Koningshoek.

Uitdragen cultureel erfgoed in samenhang (inventariseren hebben we inmiddels gedaan).
Combi monumenten en archeologie.

Niet alleen focus op cultuurhistorie (haven/binnenstad) maar ook op demografie:
allochtonen/nieuwe en jonge inwoners (want anders ben je te eenzijdig bezig).

Detaillisten moeten over eigen schaduw heen springen om binnenstad aantrekkelijker te
maken: samenwerken en keuzes maken.
Kansen / ontwikkelpunten

Historische binnenstad / haven als mooiste delen Maassluis / uithangbord.

Cultuurhistorie is bron van inspiratie maar moet je wel verbinden aan hedendaagse behoeften,
trends en ideeën. Anders draai je steeds dezelfde plaat af.

Denk niet alleen aan ‘oude’ identiteiten maar ook aan nieuwe, zoals verbondenheid van Lely
aan Maassluis.

De binnenstad groter zien dan gebied rond haven en kerk.

Water is een voor-de-hand-liggend maar dankbaar thema voor samenwerking met gemeenten
Waterweg.

Regionale aanpak toerisme.

Cultuurhuis weer op de agenda.

Maar: Sanofi-pand krijgt wel bestemming als je gebied er om heen ontwikkelt.

Nieuwe detailhandel naar binnenstad dirigeren.

Stadspromotie meer inzetten op cultuurhistorische waarden.

Doe iets met gedichten, kijk naar Vlaardingen.

Zoek naar unieke plekken in Maassluis (jammer dat Schuurkerk geen theater meer is).

Als je monumenten aanwijst moet er ook flankerend beleid komen om die monumenten in
stand te kunnen houden. Dat geldt in algemene zin voor cultuurhistorische infrastructuur en
cultuurhistorische dragers: deze kunnen alleen een rol spelen in je visie als ze verankerd
worden in gemeentelijk beleid, zowel ruimtelijke ordening als sectoraal.

Maak beter gebruik binnenstad en haven: creëer ligplaatsen en ga verzanding tegen.

Kans is nieuwe inrichting festivalterrein, kunnen we op voortbouwen.

Sleepvaartmuseum heeft andere locatie nodig, je struikelt over de trappen.

Omgaan met en anticiperen op tijdelijkheid/ leegstand: exposities, pop up stores. Betrek
corporatie.

Cultuurhistorie voorin planproces brengen, bijvoorbeeld door gebruik cultuurhistorische
waardenkaart.

Vergrijzing is een kans: senioren zullen hun culturele consumptie meer in de eigen gemeente
willen doen om niet te ver van huis te zijn (markt voor meer klassieke concerten).
Bezoekers

Vergroten verblijfsduur bezoekers.

Denken aan routes waar bezoekers de stad binnenkomen (bijvoorbeeld fietsers langs Nieuwe
Waterweg, fietsers uit Midden-Delfland die nu bij Maasland teugkeren).

24
Vind een culturele niche (zoals Iers muziekfestival in Vlaardingen) en trek mensen van buiten.
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep

Er zijn mooie routes maar het ontbreekt nog aan bezoekers: ze moeten hier naar toe worden
gehaald.

Meer bezoekers naar binnenstad halen: Spido laten aanleggen of bussen Chinezen via
Kinderdijk naar Maassluis halen.

Sluit je aan bij Wereldhavendagen en breng mensen de stad in.

Haal mensen die op cruiseschepen in Rotterdam aankomen naar Maassluis, bijvoorbeeld met
Spido.
Samenwerken

Cultureel veld, stadspromotie: mensen moeten beter van elkaar weten waar ze mee bezig zijn.

Vaker ontmoetingen tussen cultuurmensen: zo komen ideeën tot stand. Kan ook via Facebook
of online (zie goudabruist.nl). Ook betrekken bedrijfsleven.

Meer ontmoeting tussen bestuurders culturele instellingen, samen ideeën ontplooien.

Halfjaarlijks cultuurcafé.

Minder eilandjes in het culturele veld.

Meer collectief de boer op voor sponsoring en fondsenwerving, niet individuele organisatie.
Stichting Promotie Maassluis kan coördineren.

Vrijwilligersorganisaties hebben vaak steuntje in de rug nodig van professionals, bijvoorbeeld
bij fondsenwerving.

Meer samen programmeren, bijvoorbeeld theater, bibliotheek en jeugdtheater (en je dan
richten op specifieke doelgroepen).

Het museum kan meer samenwerken met musea in omgeving (Schiedam, Rotterdam, Delft).
Bijvoorbeeld tentoonstelling met bepaald thema met mooie stukken uit depots andere musea.
Daarmee hef je beperkingen eigen collectie op.

In de bibliotheek gaan fysieke boeken minder ruimte innemen: wie komt er bij?
Ondernemen / bedrijfsleven

Aanboren bestuurlijke en organisatorische vaardigheden bedrijfsleven (er zit meer dan geld).

Vraag gezamenlijk financiering aan bij bedrijven, doe dat op thema’s.

Kennis en kunde bedrijfsleven meer inzetten. Bedrijfsleven is maatschappelijk geïnteresseerd
en wil steentje bijdragen.

Bedrijfsleven wil dat je als culturele instellingen een visie geeft, een
meerjarenontwikkelingsplan, laten zien dat je straks op eigen benen staat.

Veel meer samenwerken met commercie, kijk naar sport.

Zoek verbinding ondernemers die betrokkenheid hebben bij Maassluis (De Haas, Lely, Piet
van Dijk, etc.).

Maar: bedrijfsleven heeft het zwaar en moet op kosten letten. Tegenprestaties zijn moeilijk te
vinden: sponsoring kort te veel geld (klanten willen liever een lage kostprijs) en een
tegenprestatie in natura (zoals theaterkaartjes) wordt steeds onaanvaardbaarder. Alle focus
gaat intern zitten. Voor detailhandel is tegenprestatie directer: meer bezoek aan winkel.

Ondernemers vinden ondersteuning sport vaak interessanter omdat het duidelijker is dat het
kinderen goed doet. K&c zou met een beter en leuker aanbod voor kinderen moeten komen.
Ook zijn ondernemers meer geïnteresseerd in concrete objecten (zoals een molen of sluis) dan
in meer abstracte aspecten van k&c.
25
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep

Ondernemers zijn wellicht bereid te investeren in cultuurhistorische waardevolle panden (als
het Delflandhuis, de Schuurkerk) als zij mogelijkheden zien voor succesvolle exploitatie.

Kunstverkoop/ tentoonstellingen in museum.

Meer geld uit markt halen. Eens per jaar eten op locatie, bijvoorbeeld in museum.
Kunst openbare ruimte

K&C op markante plaatsen in gemeente (uitvalswegen) en wijk.

Verbinden hoge en lage cultuur, bijvoorbeeld door kunst in de wijk.

Financiering is een punt na stoppen percentageregeling gemeente voor kunsttoepassing in
nieuwe wijk.

Alleen toepassen als bewoners het zelf willen (want er komt zelden initiatief uit bewoners zelf,
interesse is vaak heel beperkt).
Maatschappelijke rol

Sociaal ondernemen, professionele clubs nemen het voortouw.

Het culturele veld mag actiever worden in ‘maatschappelijk verantwoord verenigen’ (er is ook
discussie of dat wel kan).

Vrijwilligersorganisaties zijn bereid om zich in te zetten voor initiatieven op het terrein van zorg
en welzijn.

Gemeente moet culturele initiatieven verbinden met beleidsvelden sociaal/Wmo en economie
en budgetten aanspreken/combineren (maar het moet wel van twee kanten komen).

Gemeente is zeer geïnteresseerd in initiatieven vanuit het culturele veld op het terrein van zorg
en welzijn.

Cultuur moet vanzelfsprekend onderdeel zijn van welzijn, leefbaarheid en vestigingsbeleid.

De tijd van eilandjes is voorbij: cultuur moet zich verbinden met andere beleidsvelden (daarin
ligt legitimatie).

Instellingen helpen om zich te laten zien in wijk. (Maar soms is beschikbaarheid ‘harde
infrastructuur’ een probleemveld.)

Burgers moeten meer kunst & cultuur op straat tegenkomen: een concert in de openbare
ruimte, ‘pop up’ tentoonstellingen, een verrassende verandering van een rotonde.

Aanhaken uitwerking programmaplan sociale structuurvisie. Zet in op thema’s
participatie/vrijwilligers, activering, gezondheid. Bijvoorbeeld kinderen meer participeren in
sport en cultuur zodat armoedespiraal doorbroken wordt, bredere kijk op de wereld.
Dagbesteding oudere en kwetsbare burgers: combinaties.

Haak aan bij landelijke thema’s: week van de schulden/eenzaamheid/laaggeletterdheid. En bij
lokale pilots’ betrokken stad’, ‘activerende stad’.

Er zijn 300 bijstandsgerechtigden die niet participeren: maak aanbod voor hen.

Steentje bijdragen aan Beleidsplan Jeugd dat voor november 2014 op stapel staat.

In museum kunnen schilderijen dagbesteding hangen.

Senioren actief betrekken K&C-onderwijs, samenzangavonden, voorspeelavonden bij
senioren.

Open de deuren van verenigingsgebouwen (muziekgebouw) voor bijv. senioren.
Kinderen / jongeren
26
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep

Breed en integraal plan om te investeren in kind. Daar is draagvlak voor in politiek en
bedrijfsleven. Verbinden aan KV en muziekeducatie, cruciaal voor ontwikkeling (empathischer,
intelligenter). Ouders weer leren wat belang is.

7 tot 7-onderwijs en Integraal Kind Centrum is ook een kans: verbinden aan K&C aanbod.

Meer (amateur)verenigingen actief in Cultuurmenu. Ook betrekken Historische Vereniging
Maassluis.

Scholen mogen meer feedback geven op Cultuurmenu, zo werk je aan voortdurende
versterking ervan.

Mogelijkheden nieuwe media mogen meer benut worden in programma Cultuurmenu.

Kinderen die wel al participeren in k&c (vaak uit autochtone, hogere opgeleide gezinnen) via
scholen contact laten leggen met kinderen die dat niet doen.

Cultuureducatie vaak erg gericht op ‘Nederlandse’ cultuur, er zou meer aandacht mogen zijn
voor (relatie en verbinding met) buitenlandse culturen.

Meer aandacht in cultuureducatie voor visie per school, koppeling met andere vakken en
langlopende leerlijnen.

De combinatiefunctionaris k&c en PO werkt goed: behouden!

VO weer in beeld brengen t.a.v. KV: ze doen wel wat, maar het kan waarschijnlijk meer en
beter.

Slag naar VO maken met KV. Wat doet VO nu.

VO meer betrekken evenementen.

Link naar jongeren en festivals leggen: opgave voor het veld.

Meer voor pubers: zet ze in bandjes, geef ze oefenruimte en laat ze optreden.

Mobiel jongerencentrum meer inzetten voor culturele activiteiten in wijk, neem bijvoorbeeld
eens een muziekinstallatie mee.

Groep 12-18 is lastige groep, raak je vaak kwijt m.b.t. K&C.

Jongeren meer binden door formuleren projecten met kop en staart (een open-einde
verbinding aan een vereniging doen ze niet meer).

Tussen Vlaardingen, Schiedam en Maassluis mag de driehoek ten aanzien van
cultuureducatie weer geopend worden.

Jongeren 18-30 binden en betrekken: zij worden nu vergeten in het culturele veld.

Verjonging bestuurlijke laag is gewenst.
Allochtonen

Participatie allochtonen vergroten (moeten wel inclusieve activiteiten zijn).

Formuleer cultureel aanbod allochtonen.

Programmeren voor allochtonen, Stichting Promotie Maassluis kan helpen.

De bibliotheek weet allochtonen binnen te krijgen: leren van de bieb.

Verkoop ze goedkoop combiticket zodat ze nog eens in theater komen.

Als je echt wat met deze groep wil, dan moet je ze zelf betrekken (en dat is zeer lastig).

Kennis van allochtone doelgroepen en culturen ontbreekt waardoor het lastig is de brug te
slaan.
Communicatie

Communicatie moet beter: meer inzet social media maar ook meer aandacht k&c in traditionele
media.
27
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep

Meer social media inzetten want publiek is niet meer zo trouw.

Voor initiatiefnemers en trekker in het culturele veld is het realiseren van communicatie en
daarmee enthousiasmeren van potentiele bezoekers/ deelnemers een probleemveld.
Rol gemeente

Zoek naar cultureel ondernemerschap: door crowd sourcing op spoor goede mensen en
ideeën.

Het moet uit mensen zelf komen, gemeente kan faciliteren en coördineren.

Vrijwilligersorganisatie zien de gemeente niet als regisseur maar als ondersteuner.

Gemeente moet ook los kunnen laten.

Gemeente mag wel regisseren, maar moet het niet zo noemen: mensen houden er niet van om
geregisseerd te worden, noem het coördinatie.

Gemeente moet regie nemen om de maatschappelijke rol van k&c te vergroten. Daar mag dan
ook een experimenteerbudget bij zitten.

Gemeentelijke financiering komt achteraan, eerst moet gemeente zicht krijgen op ideeën in
samenleving, daarna zo nodig faciliteren/coördineren (bijvoorbeeld zoeken
samenwerkingspartners).

Vanuit projecten, economie en sociaal wordt veel in Maassluis geïnvesteerd (zie gemeentelijke
begroting), een bijdrage vanuit cultuur is ook nodig.

Gemeente mag ideeën en initiatieven van ondernemers, instellingen en individuen meer
omarmen (dan vandaag het geval is).

Gemeente: niet terugschrikken als plannen concreet worden.

Gemeente faciliterende rol richting vrijwilligersclubs, bijvoorbeeld aandragen fondsen: help ze
op weg, daarna kunnen ze het zelf.

Gemeente mag meer verbindend optreden: wethouder die projecten introduceert bij anderen.

Meer bevlogenheid in stadhuis als veld met ideeën komt (nu idee dat men vooral 'afhoudt').

Rol gemeente: stimuleren en faciliteren organisch netwerk.

Rol gemeente: sturend in samenwerking (door inzet subsidie-instrument).

Gemeente mag flexibeler zijn in organisatie bijeenkomsten: amateurveld werkt overdag en is
vooral ’s avonds beschikbaar.

Gemeente moet Museum Maassluis straks niet meteen hard afrekenen als het zijn ambitieuze
doelstellingen niet helemaal haalt (de spagaat tussen minder subsidie en ambitieuze doelen).

Gemeente moet zet geven aan samenwerking sleepvaartorganisaties.
Subsidies

Subsidie geven is investeren: een goed cultureel klimaat zorgt ervoor dat belangstellenden van
de buiten geld uitgeven in Maassluis.

In subsidievoorwaarden meer focus op ‘maatschappelijke’ tegenprestaties: zichtbaar worden
en participeren in maatschappij.

Gemeente moet doelstellingen meer in maatschappelijke termen formuleren.

Gemeente moet duidelijker in subsidievoorwaarden stellen dat maatschappelijke doelen
gewenst zijn.

Culturele instellingen maatschappelijk belang/betekenis meer aantonen in aanvragen.

Amateurveld moet geholpen worden om zijn weg te vinden in de welzijnssubsidies, nu zijn
voorwaarden te algemeen.
28
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep

Bij subsidie geldt: eerst kijken wart je zelf kan met samenwerkingspartners, daarna eventueel
nog wat mogelijk bij gemeente.

Gemeenten meer sturen op resultaten, minder op procesgang.

Subsidies: te veel voorwaarden, te gedetailleerde verantwoording, te lang traject. Niet al te
ambtelijk mee omgaan.
Randvoorwaarden

Blijf aandacht houden voor leefbaarheid: leegstand, verloedering liggen op de loer.

Houd wel Maassluise maat in achterhoofd: te groot denken is onrealistisch.

Een vrijwilligersvergoeding werkt bindend.

Onderzoek draagvlak KV (als subsidies zouden wegvallen). Scholen lijken bereid om zelf op
zoek te gaan naar extra financiering.
29

Meer geld voor beheer collectie museum.

Verbeteren zitcomfort tribune theater Koningshof.

Toneeltoren Koningshof: dan kan je meer en grotere voorstellingen programmeren.
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep
30
RAPPORT | Startnotitie cultuurvisie Maassluis | DSP-groep

Download Report