het verslag - Moeder Catharina Fonds

Geschreven door Johan Groskamp
Verslag
Congres DoofBlindheid
Potsdam
en
Tactiele Geschiedenis
Berlijn
Met Financieel ondersteuning van het Moeder Catharina Fonds Congres DoofBlindheid in Potsdam
Van 19 september tot en met 21 september was er een congres over DoofBlindheid in Potsdam
georganiseerd. Ik nam twee teamtolken mee voor dit congres.
Het ging over het leven van DoofBlinden in Duitsland, communicatie, mobiliteit, werk en wonen.
Er zijn ook info kraampjes aanwezig zoals over hulpmiddelen o.a. Nwise,
(een bedrijf uit Zweden) en communicatie met gebarentaal en vingerspelling
en ook informatie over doofblindheid.
nWise is de leverancier van Communicatie zoals teksttelefoneren en
beeldbellen uit Zweden. Hij levert tablets met braille leesregel. We hebben
zoiets ook in Nederland, de SignCall producten zijn afkomstig van Nwise.
Dus ik herken deze producten goed.
127 jaar geleden
In 1887 was er voor het eerst een doofblinde vrouw gekomen bij Nonnen in Potsdam. Zij gaven
daarvoor alleen les aan doven en hebben toen ook lessen aan doofblinden ontwikkeld, zoals
vingerspelling in de hand. Ze werkten toen met een eigen methode voor doofblinden. Ze lieten ons
een heel oud filmpje van rond 1900 zien. Heel uniek hoe ze deze communicatie methode
opgebouwd hadden. Nonnen gaven vervolgens meer lessen aan doofblinden. Dat kon ik ook
vergelijken met Kentalis (voormalig Instituut voor Doven). Vroeger gaven daar broeders en nonen
aan doven onderwijs. Dat was toen heel uniek, ze gaven les in godsdienst voor kinderen met een
handicap. Ze leren van elkaar om te spelen o.a picknicken en ook mee helpen met het huishouden
in het instelling. Ze krijgen ook onderwijs en volgen lessen.
Uniek
Er werd een lezing gegeven door een horende blinde man. Hij werkt graag met doofblinden waar
hij kan iets kan bijdragen, zoals hulpmiddelen en communicatie. In de instelling, waar hij werkt, zijn
er verschillende groepen:
DoofBlinden, Blinden, DoofBlinden met verstandelijke beperking. etc.
Duitse vingerspelling:
Nederlandse vingerspelling is beetje anders dan Duitse vingerspelling. Ze is meer afgeleid van
Amerikaanse vingerspelling maar behalve T. Duitse handalfabet T is aangepast om netjes te zijn.
Bij Amerikaanse T is hier een soort vies scheldwoord als SEX.
Mobiliteit
Bij mobiliteit heb je hulpmiddelen nodig zoals de taststok. Er zijn veel aangepaste hulpmiddelen op
straat. Er zijn geleidelijnen en een trildoosje bij stoplichten. Soms dragen mensen een grote button
of een geel armband om de bovenarm: Drie witte stipjes in een driehoek: dat betekend Blind. Bij de
stoplicht zie je ook hetzelfde symbool met de 3 stippen.
In het Duitse openbaar vervoer reizen doofblinden (en ook met andere handicaps) gratis onbeperkt
met de bus en metro. Ze betalen wel met de trein. Ik vind het betere toegankelijk OV dan in
Nederland. We reizen met OV chipkaarten. Dat levert hier meer problemen op voor DoofBlinden.
In Berlijn doen ze meer ouderwets methode van het reizen, met stempelkaarten. Ook daar zijn veel
geleidelijnen voor blinden bij de metro. Als een Doofblinde komt dan gaan passagiers voor hem
opstaan. Dan krijgt de doofblinde plek om te gaan zitten. Dat vind ik heel netjes.
Gebarentaal
Aan verschillende universiteiten geven ze lessen over gebarentaal en ook een beetje over
DoofBlindheid. Bij de tolkopleiding wordt tolken niet geleerd om te lormen (wat veel wordt gebruikt)
of tactiel te gebaren.
Ze hebben wel een speciale opleiding als assistent voor doofblinden (10 maanden). Die wordt ook
gevolgd door veel dove mensen. Maar ze hebben eigenlijk te weinig mensen die echt kunnen
tolken voor doofblinden. Nu werd door veel assistenten getolkt, maar die zijn daar eigenlijk ook niet
voldoende voor opgeleid. Het hebben ook geen doofblinden die daar bij de opleidingen assisteren.
Vergelijking met Nederland:
Hogeschool Utrecht heeft wel een aantal doofblinden, die assisteren bij de lessen voor studenten,
om te leren hoe de communicatie met verschillende methodes en ook de begeleiding moet
gebeuren. Na de lezing over de Duitse situatie heb ik van mijn kant verteld dat ik als doofblinde
assisteer aan de Hogeschool Utrecht. En dat ik daar ervaar dat het heel belangrijk is dat
doofblinden bij deze lessen aanwezig zijn. Zo leren studenten direct van doofblinde personen hoe
het zit met communiceren. Ze kunnen hun feedback geven dan leren ze direct wat ze kunnen
verbeteren. De spreker van deze universiteit is nu bezig om te zoeken wie daar helpen kan.
Psycholoog
Doofblinden die meer behoefte aan psychologen hebben, kunnen daar hun eigen frustratie kwijt en
daarover vertellen. Sommige doofblinden zijn depressief. Een psycholoog vertelde hoe het precies
werkt voor verschillende groepen zoals doofblinden en mensen met Usher en andere visuele
beperkingen. Ze doen met hen therapie. Ze schrijven meestal geen medicijnen voor zoals
antidepressiva voor doofblinden. Dat werkt vaak niet altijd optimaal.
Begeleiders/vrijwilligers
Nederland kent een begeleiders voorziening waarbij doofblinden betalen met bonnen voor hun
begeleiders. In Duitsland hebben ze dat systeem niet maar de kosten zijn 1 keer 49 euro voor
meerdere uren en dan verder niets. Soms wordt deze voorziening ook vergoed maar dat kost veel
strijd met de verzekeringen.
Er wordt ook veel gewerkt ze met vrijwilligers voor DoofBlinden. Omdat het zo ingewikkeld is in
Duitsland hebben ze vorig jaar geprotesteerd bij de Bondsdag. Ze willen niet in isolement raken als
er geen voorzieningen aanwezig zijn. Daarom willen ze meer uit isolement komen en beter
meedoen aan de samenleving. Ze werken harder om de zichtbaarheid van doofblinden te
vergroten in Duitsland.
Rondleiding in het gebouw
Het congres vond plaatst in het Oberlin-Haus in Potsdam. Daar zijn ook verschillende woon- en
onderwijsfaciliteiten voor doven en doofblinden en er werd een rondleiding aangeboden. Iedereen
kon ivm beperkte tijd maar een onderdeel bekijken.
Ik heb ervoor gekozen om te bekijken hoe doofblinden daar worden voorbereidt op werk en te zien
wat voor training zij gaan volgen. We werden door een rondleidster door het gebouw rondgeleid.
Veel Doofblinden of Blinden of mensen met verstandelijk beperking werken met activiteiten zoals
kaarsen maken, van kralen en stoffen mooie kunstwerken maken en dergelijke. Ze maken veel
tactiele kunstwerken die ze kunnen voelen. Zoals keien. Dat vond ik heel interessant. Ze verkopen
de spullen niet maar als iemand een gift wil geven dan krijgt hij een cadeau zoals bijvoorbeeld
kaarsen.
Tijdens tweede wereldoorlog
Ik vroeg met mijn nieuwsgierigheid hoe doofblinden tijdens de tweede wereldoorlog leven in
Potsdam. Ze werkten tijdens de 2de wereldoorlog. Zo konden zij laten zien aan de Duitsers dat
doofblinden voor werk voor hun eigen land nodig zijn, en voor deportatie worden gered. Bij het
bevrijdigingsoperatie hebben Russen dit het gebouw in Potsdam gebomdardeerd en hebben
sommigen dit helaas niet overleeft. Dat was een afschuwelijke periode.
Avondmaaltijd
Tijdens het congres was een avond georganiseerd om gezamenlijk te gaan dineren. Het was
heerlijk Duits eten met Duits bier. We hebben samen met Duitse doofblinden gewapperd. En we
hebben ervaringen uitwisselen zoals over het doofblindencamp in Seaback en de communicatievormen in Duitsland. We hebben veel erover gesproken.
Na het congres gingen we uiteten met een hele groep Duitse doofblinden en begeleiders in
Potsdam bij een Italiaans restaurant. We hebben daar ook over het congres besproken. Ze gaan
nog feedback geven om dit congres te verbeteren in de toekomst. We vonden het een heel
interessant en leerzaam en boeiend congres, dat we daar hadden gevolgd. We willen met
DoofBlinden uit Duitsland contact onderhouden. Dan leren we veel van hen. En zij leren weer van
ons.
Eetcafe Berlijn
Van tevoren hadden we al een afspraak gemaakt met een organisatie van Doofblinden in Berlijn.
Zij hebben toen een afspraak met ons gemaakt en organiseerden een brunch in een Eetcafe in
Berlijn. Nadat we van 1 van de 2 tolken afscheid hadden genomen, ben ik met 1 tolk voor een paar
dagen Berlijn gaan verkennen.We hebben op zondagmiddag 21 september bij dat Eetcafe die
groep doofblinden ontmoet. We hebben lekker Duitse gebak met koffie besteld. We hebben samen
gezellig gekletst. Het was heel uniek sfeer daar. Je kan het zien dat er de naam van Eetcafe
vingerspelling aanwezig is. De eigenaar van het eetcafé is doof en er komen vaak doofblinden.
Dat vind ik heel uniek.
Toegankelijk Duitsland
Bij elk museum in Potsdam en Berlijn mocht ik veel dingen aanraken en voelen. Op de eerste dag
hebben we kasteel Sanssoussi in Potsdam verkend. Bij dit koninklijke terrein hebben we een
gebouw bezocht. Daar binnen moest ik witte handschoen aandoen omdat alles zo oud en
kwetsbaar was. Daarmee mocht ik dan de kunstwerken en meubels voelen. Ik vond het een heel
mooie gebouw. Bij de balzaal zag ik een heel grote zaal waar vroeger mensen kwamen dansen en
bijkletsen en en ook voor diner gingen zitten. Het gebouw was ingedeeld in grote zalen maar had
ook veel logeerverblijven voor de gasten van de koning, met verschillende kamers met elk een
eigen open haard. Dat vond ik heel prachtige zalen en kamers.
Bij elk museum was een sprekende gids met koptelefoon verkrijgbaar,
dat de tolk kon vertalen. En er waren ook voelbare plattegronden voor
blinden, bijv een hele groot reliëfmaquette van het hele tuinencomplex
en alle gebouwen bij Sanssoussi.
Ook bij de Reichstag waren alle gebouwen op speciale platen als reliëf
voelbaar. Ook andere plattegronden van politieke gebouwen in Berlijn
kon ik daar voelen. Zo weet ik hoe de gebouwen eruit zien. En er was
ook een speciale rondleiding verkrijgbaar die een filmpje in Duitse
gebarentaal op het scherm liet zien. Dat vond ik heel mooi om te zien
en ervaren.
Terug naar Crisis, 2e wereldoorlog, koude oorlog, Berlijnse muur.
Door geschiedenisles heb ik meer interesse in de geschiedenis van Duitsland. Na 1e wereldoorlog
verloor Duitsland. Ze moet de schade betalen aan andere landen waar ze de schade aan gebracht
hadden. Door de beursaanval uit Amerika was de crisis uitgebroken. Er is grote armoede in
Duitsland. Ook is er grote werkloosheid in de hele wereld. Hitler is in Oostenrijk geboren en heeft
meegevochten tijdens 1e wereldoorlog. Hij was niet zo blij dat de 1e wereldoorlog voorbij is en dat
Duitsland verloor. Hij heeft zijn wraak bewaard tot hij de macht kreeg. Hij heeft al jaren hard
gewerkt bij zijn politieke partij. De leden groeiden flink. Hij kreeg meer macht sinds 1933. Dat
werden moeilijkere jaren voor alle Duitsers. Toen veranderde alles voor Duitsland.
Dankzij Hitler zijn er meer banen en meer geldleningen. Dan komen meer banen omdat ze meer
wapens en tanks en auto’s etc etc bouwden. De 2e wereldoorlog brak toen uit en steeds meer
landen werden erin betrokken. In 1939 was de eerste aanval en veroveringen op buurlanden van
Duitsland, daarna werd langzaam heel Europa veroverd.
Bij het Holocaust-museum heb ik ook alle foto’s gezien. Het waren afschuwelijke tijden tijdens de
2e wereldoorlog.
In 1945 verliest Duitsland hun eigen terrein door Amerikaanse,
Canadese en Russische troepen. Toen had Hitler een bunker. Ik was
ook op de plek waar die bunker vroeger stond en waar Hitler zelfmoord
heeft gepleegd op 30 april 1945.
We waren ook bij de Gedächtniskirche (Herdenkingskerk) bij de
Kurfürstendamm. Ik zag de tijdens de oorlog beschadigde kerk in
Berlijn. De Russische legers hebben toen de kerk gebombardeerd. Ze
hebben het niet meer herbouwt maar willen hem juist zo laten het staan
om de 2e wereldoorlog te herdenken. 2 nieuwe gebouwen hebben ze
er tegenaan gebouwd. Eentje voor tentoonstelling, zodat je kunt zien
hoe de oude kerk vroeger was. De andere voor godsdiensten. Dat vond
ik heel jammer van de mooie oude kerk. Maar het is een zwaar
beschadigde kerk.
Nadat de wereldoorlog was afgelopen kwamen er ook moeilijke tijden voor Oost-Duitsers.
Duitsland werd verdeeld : West-Duitsland en Oost-Duitsland. Maar Berlijn wordt het verdeeld in 4
sectoren: Amerika, Frankrijk, Engeland kregen toezicht over West-Berlijn, en Rusland over OostBerlijn. Zelfs inwoners in Berlijn werden gescheiden. Ik zag daar ook foto's van.
Moeder met kinderen moesten gaan scheiden van elkaar. Dat vind ik hartverscheurend.
Veel Oost-Duitsers probeerden te vluchten naar West-Duitsland. Russische troepen hebben
vluchtingen doodgeschoten als ze over prikkeldraad oversteken. Het werkt niet goed en ze konden
mensen niet tegenhouden. Rusland heeft toen de Berlijnse muur in 1961 opgebouwd en overal
streng bewaakte grensposten neergezet. Zo konden mensen niet meer vluchten naar WestDuitsland.
Vlucht met heteluchtballon
Toen ik 10 jaar oud was keek ik film over een ballonvaart. Toen dacht ik dat het fantasiefilm was.
De tolk heeft mij verteld dat het een echt waargebeurd verhaal was. Dat bewijs daarvan heb ik ook
teruggevonden bij Museum Checkpoint Charlie. Daar zag ik dezelfde film die ik eerder gezien had.
Sinds 1961 is er Berlijnse muur. Zo kon niemand meer vluchten, en ook geen rivieren meer
overzwemmen. Maar mensen konden via de lucht vluchten. Een man werkte daar heel hard aan.
Zijn vrouw verzamelde stoffen en gasflessen. Zijn vrouw maakt een heel grote ballon van stof met
haar naaimachine. Ze werkten samen heel hard om alles af te ronden. In een nacht hebben ze gas
aangezet om de ballon met hete lucht vol te blazen. Eindelijk zijn ze gereed om met de
heteluchtballon de vlucht te proberen. Ze zijn ingestapt. Toen vlogen ze ermee in de lucht maar ze
verdwaalden. Ze hebben het route gegokt. Ze zijn toen op de grond belandt. Ze zagen Politie met
zwaailichten. Ze waren erg onzeker.en vroegen "waar we zijn? Zijn we in West-Duitsland?" Politie
bevestigde dat ze in West-Duitsland waren. De familie was erg blij en voelde zich bevrijd. In dat
museum waren nog heel veel voorbeelden van andere mensen die zijn gevlucht, verstopt in
koffers, auto's, luidsprekers en dergelijke.
1989
Er zijn veel veranderingen in de politiek in Rusland. De troepen trekken zich terug uit Oost-Europa.
Ze hebben afspraken gemaakt met Amerika om de atoomwapens terug te dringen. Er zijn veel
protesten in Oost-Europa, en mensen hebben genoeg van het opgesloten voelen en de
onderdrukking.
De DDR bestaat 40 jaar. Het was voor hun feestelijk maar de veranderingen zijn ook voelbaar.
Veel mensen protesteren tegen de Berlijnse muur. Ze willen van hun vrijheid genieten. Eindelijk is
het zover. De DDR heeft toegezegd dat de muur open gaat. Russische troepen verlaten Oost-
Duitsland. Veel Oost-Duitsers hebben toen de muur kapotgemaakt omdat ze blij waren dat ze zijn
bevrijdt. Een jaar later werd West en Oost-Duitsland verenigd tot 1 land Duitsland.
Ik vind het erg hoe verdrietig mensen zijn. Oost-Duitsers mogen niet bij WestDuitsers op bezoek, maar West-Duitsers mogen wel bij hen op bezoek.
Rusland is bang dat Oost-Duitsland leegloopt. Daarom mogen mensen niet de
grens over. Daarom was het heel een afschuwelijke tijd.
Ik heb de Berlijnse muur gezien en gevoeld hoe het in de verleden tijd was. Het
was echt afschuwelijke periode en heel jaren moesten ze dit meemaken. Ik zag
ook een Trabant. Dat is een antieke vieze kleine auto uit Oost-Duitsland. Niet
gemaakt van metaal maar van kunststof. Heel uniek zeg..
Dankzij uw bijdrage mocht ik Berlijn beleven en me verdiepen in een soort tijdmachine hoe
mensen toen leefden en dat allemaal verkennen. Dankzij een tolk uit Amsterdam, die in Berlijn is
opgegroeid, kon ik worden rondgeleid in heel Berlijn en kon ik veel zien over de geschiedenis. Ik
ben heel blij dat ik de complete geschiedenis van Berlijn mag verkennen.
En bij het congres was het een heel leerzame ervaring hoe het met doofblindheid zit. Dat leer ik
heel veel van. Maar het was ook heel interessant om over ervaringen met andere doofblinden te
kunnen uitwisselen en hun wat meer te vertellen wat mijn ervaringen hier in Nederland zijn.

Download Report