Maandbladvandelandelijkebediendencentrale-nationaalverbondvoorkaderpersoneel
118DEJAARGANG|NUMMER10|DECEMBER2014
4-5
Actie:omdathet
broodnodigis!
13-20
E I N D E JAA R S P R E M I E
KO M T E RAA N !
22-23
ECO N O M I S C H E ‘ E L I T E ’
EN POLITIEK
RUBRIEKSNAAM
INHOUD
Standpunt
Vakbond in verzet
Acties
Belang vakbond
Financiën
Media
DOSSIER
Vraag van de maand
Politiek
Over de grenzen
Film
Film
Boek
Industrie
Wat onze lezers ervan denken
Uitbetaling vakbondspremie
Indexaanpassingen
Achterklap
Vanmol
3
4
6
8
10
12
13
21
22
24
25
25
25
25
26
26
27
28
30
30
30
31
32
Syndicaal België is dezer dagen
in actiemodus. Maar niet alleen de
vakbonden zijn in de weer. Ook
de studenten roeren zich. De vakbonden en de studentenbeweging
ondervinden meer dan ooit dat
eendracht macht maakt. Ook in
de strijd voor een politiek die veel
socialer en rechtvaardiger is. Tom
en Nele
erover
p. 6-7.
2 | DECEMBER
2014vertellen
| 118de jaargang
| Onsop
Recht
‘Tax shift’: de versie van de vakbond
“Acties geven aan regering een krachtig signaal”
“Verantwoordelijkheid wordt almaar vaker bij individu gelegd!”
Maggie Thatcher is back!
Teveel grootbanken in België, of net niet?
De Wereld Morgen bekijkt nieuws door heel andere bril
Eindejaarspremies 2014
“Fiscale gunstregimes botsen met rechtvaardigheidsgevoel”
Koop wenskaarten van Wereldsolidariteit!
Loopbaanbegeleiding én meer bij ons CLO
Schone Kleren bezoekt kledingketen JBC
10 redenen waarom ik staak
White God
National Gallery
De echte vader van de pil
Doek valt definitief voor autofabriek Ford Genk
standpunt.
Werknemerszijngeen
dommerikendieje
metwatgegoochel
enwat‘peptalk’iets
kanwijsmaken.
‘Tax shift’: de versie
van de vakbond
FERRE W YCKMANS
Merkwaardig toch dat zoiets niet in het partijprogramma staat, en nog veel minder in het regeerDe term ‘tax shift’, zeg maar belastingverschuiving, akkoord. Goedgelovigheid is niet meer aan ons
is ondertussen een begrip geworden dat evenveel besteed: eerst zien en dan geloven. De heilige
ladingen dekt of betekenissen heeft als er gebrui- Thomas deed het ons voor.
kers van zijn. Zo kon het gebeuren dat de minister
van Financiën, Johan Van Overtveldt (N-VA), de En dan hoor je dat “de regeringsmeerderheid niet
morgen na de eerste provinciale actiedagen met wil”. Maar de CD&V helpt deze regering wel aan
een haast ergerlijke stelligheid beweerde dat in een meerderheid. Zonder CD&V geen meerderheid,
het regeerakkoord al een ‘tax shift’ van 2 miljard dat zijn de wetten van de parlementaire democratie.
euro staat en er eigenlijk is uitgevoerd wat de vak- En wat is er nu democratischer dan je onderhanbonden vragen. Exact tien uur later verkondigde delingspositie zo krachtig mogelijk uit te spelen?
de voorzitter van de Kamercommissie Financiën, Politiek gaat om het vinden van meerderheden.
Erik Van Rompuy (CD&V), dat de regering-Michel
had beslist om een tax shift van wel 3 miljard euro Achterkamers
door te voeren.
Charles Michel en Van Overtveldt vinden dat een
De verschuiving van belastingen werd dus bijna tax shift niet moet worden besproken in de pers,
met de minuut indrukwekkender. Als dit zo door- op het publieke forum of in het parlement. Nee,
gaat, betaalt u op het moment dat u dit leest géén alleen in de regering moet hierover worden gepraat.
belastingen meer. En hebben burgers met grote ver- “Te gepasten tijde zullen we dan wel zien”, zeggen
mogens, vennootschappen, vrije beroepen en spe- de twee. De vakbond zal zéér zeker toezien, maar
culatieve beleggers met binnen- en buitenlandse niet lijdzaam. Wij blijven publiekelijk en op polirekeningen dit van u overgenomen. Het paradijs tiek vlak op dezelfde nagel kloppen tot we gerealiseerd achten wat we eisen: een échte tax shift!
lonkt.
Waarbij de lasten op de inkomsten uit arbeid – onze
Uiteraard weet u wel beter. Hoe meer de regerings- lonen – verminderen en inkomsten uit vermogen,
partijen toeteren dat er eigenlijk al tot fundamen- winsten en onroerend vermogen eindelijk correct
tele belastingverschuivingen is beslist, des te dui- worden belast. De belastingontduiking moet fors
delijker wordt het dat daar niets van in huis komt. naar omlaag. En foute fiscale constructies dienen
De N-VA wil er niet van weten, en voor Open VLD aangepakt.
is het regeerakkoord wet en bijbel tegelijk. De MR
van Reynders en Michel levert dan wel de helft van Er moet fiscale gerechtigheid geschieden! Zodat
de federale ministers en bokst daarmee gigantisch irritant pijnlijke besparingen bij werklozen, zieboven haar gewicht, maar ook zij krijgt het begrip ken en gepensioneerden kunnen worden afgevoerd.
‘tax shift’ niet over de lippen.
Werknemers zijn geen dommeriken die je met wat
gegoochel en wat ‘peptalk’ iets kan wijsmaken. Het
Actieswerken
zijn werknemers en sociaal verzekerden die zowat
De CD&V zegt, alleen maar onder druk van onze als enigen echt belastingen betalen. Zij zijn die
vakbondsacties trouwens, dat ze altijd al voor- solopositie hartsgrondig beu. En wij met hen. En
stander was van deze solidaire en christelijke idee. ook daarom voeren we actie! ALGEMEEN SECRETARIS
OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 |
3
VAKBOND IN VERZET
“Acties geven aan regering
een krachtig signaal”
Jong en oud leggen uit waarom ze verzet heel terecht vinden en steunen
DENIS BOUWEN
Talloze gewone mensen met of
zonder werk vinden het menu
van de regeringen-Michel en
Bourgeois onverteerbaar. Wegens
véél te onevenwichtig en véél te
onrechtvaardig. Sommige inkomensgroepen worden meer dan
ooit gespaard. Niet voor niets
namen 120.000 mensen deel
aan de indrukwekkende vakbondsbetoging van 6 november 2014 in Brussel. Ons Recht
laat een reeks mensen aan het
woord die uitleggen waarom zij
met grote overtuiging deelnemen
aan de acties van de vakbonden.
Want er zijn wel degelijk positieve en haalbare alternatieven.
“De medewerkers in de financiële sector
hebben de voorbije jaren al sterk de
gevolgen van de crisis ondervonden.
Besparingen in de ondernemingen, met
daarbij belangrijke afvloeiingen van
personeel, zijn ondertussen schering en
inslag. De werknemers in de financiën
hebben dan ook een grote realiteitszin.
Ze beseffen dat de ruimte in de begroting beperkt is en dat je nu eenmaal
geen omelet kan bakken zonder eieren
te breken.”
“Op de werkvloer hoor je dikwijls dat
‘iedereen zijn steentje moet bijdragen’.
Meteen ook de voornaamste reden
waarom ik de acties van de vakbonden
graag steun. Iedereen, maar dan ook
iedereen, moet zijn bijdrage leveren.
Ik vind het niet kunnen dat bedrijven
en grote vermogens eens te meer de
dans ontspringen. Om die reden nam
ik ook deel aan de grote vakbondsbetoging van 6 november, verkleed als
‘rijke directeur’. En om dezelfde reden
doe ik mee aan de regionale actiedagen, hopelijk met heel veel van mijn
collega’s. Als heel veel mensen op 15
december niet aan de slag gaan, is dat
een heel duidelijk signaal aan de regering dat deze eenzijdige besparingen
onaanvaardbaar zijn. Voor mij is het
prioritair dat we onze belastingen herschikken via een tax shift. Zo komt er
wel financiële ruimte op de begroting!”
Ilse Mus,
werkneemster bij BNP Paribas Fortis
4 | DECEMBER 2014 | 118de jaargang | Ons Recht
“Ik voer mee actie omdat ik na zeven
jaar in de sociale economie moet vaststellen dat maatschappelijk kwetsbare
mensen almaar meer worden getroffen
en gekwetst. Eerder gelanceerde initiatieven om dit deel van onze bevolking
te ondersteunen krijgen er flink van
langs als gevolg van de besparingen
van de regering. Tot groot jolijt van de
frauduleuze kredietmaatschappijen die
als bloedhonden achter de hoek staan
toe te kijken. Laten we mensen niet
langer ruïneren. We moeten investeren.
Onze maatschappij en de mensen hebben dat nodig!”
Cis Lambaerts,
werknemer bij Werkhaven Antwerpen,
een bedrijf dat via sociale economie
en lokale diensteneconomie mensen
aan werk helpt.
“Ik moet heel hard werken voor een nettoloontje van 1.150 euro in de maand.
De aangekondigde indexsprong en
andere maatregelen zijn voor mij
onleefbaar. Veel verlofdagen heb ik niet.
En mijn werkgever stelt zich verre van
flexibel op. Waarom zouden werknemers zoals ik nog maar eens het gelag
moeten betalen, terwijl de politiek de
mensen met de grootste financiële
draagkracht en een heleboel bedrijven buiten schot laat en zelfs cadeaus
gunt?”
Tina Devroe,
een kassierster in een kleine superette
“De lonen blokkeren tot 2018? Wie
wordt daar beter van? Onze economie alleszins niet. Alles wordt duurder:
de waterfactuur, onze elektriciteit, de
zorgverzekering, kindercrèches, bezoeken aan de huisarts. En zo kunnen we
nog een beetje doorgaan. Meer en
meer mensen kunnen hun rekeningen niet meer betalen en worden zo in de
armoede geduwd. Al eens gehoord
van de werkende armen? Dit is niet het
soort economie waarvoor ik kies.”
Johan Deseck,
hoofdafgevaardigde van de vakbond
LBC-NVK bij de machinebouwer LVD
Company in Gullegem.
“Ik doe mee aan de acties van de vakbonden omdat ik een krachtig signaal
wil geven aan de bewindslieden. De
non-profitsector wordt zeer duidelijk
geraakt door de vele besparingsmaatregelen. Mensen worden geraakt én
gekraakt.”
“Maar ik kom ook op straat omdat heel
wat waarden in onze samenleving nu
op de helling worden gezet. De partijen
die nu aan de macht zijn gaan er prat
op dat ze democratisch werden verkozen. Als ze dat vinden, laat ze dan meteen ook op een democratische manier
besturen. Geen democratie zonder
inspraak én solidariteit!”
“Als de regering beweert dat er geen
alternatief is, liegt ze. Er zijn wel degelijk goeie alternatieven. Wij scanderen
dat ook met luide stem. Maar om te kiezen voor die alternatieven moet je wel
lef en moed hebben. Ik sta er vandaag,
morgen, overmorgen en ook daarna
nog! Tot de besparingsplannen van
rechtvaardigheid getuigen. Nu is dat
niet het geval.”
Rosa Tonla Briquet,
werkneemster bij het Centrum
Ganspoel (Huldenberg) dat ondersteuning geeft aan kinderen en volwassenen met een visuele en visueel-meervoudige beperking.
“De nieuwe federale regering viseert het
gewone volk heel zwaar. En de rijksten
worden ongemoeid gelaten. Nog maar
eens zien we hoe politici onrechtvaardige maatregelen bedenken. Ik weiger
de federale besparingsmaatregelen te
aanvaarden, ook niet als noodzakelijk
kwaad.”
“Als de gewone werkende bevolking
samenspant en collectief weerstand
blijft bieden, zullen de gouden tronen
van sommigen snel worden verdeeld.
Zodat niemand onbedeeld hoeft te
blijven.”
“Daarom voer ik actie en staak ik graag
mee. Volmondig ‘ja’ aan de vakbondsacties! Aan de regering zeg ik: fiscale
rechtvaardigheid of kus mijn gat!”
Soledad Maldonado Marin,
een zorgkundige en vakbondsmilitante
in het psychiatrische ziekenhuis SintLucia (Sint-Niklaas). Haar vader, een
Chileen, vluchtte onder het Pinochetregime naar België.
“Bij vele mensen is de draagkracht nu al
overschreden. De nieuwe besparingen
van de federale en Vlaamse regeringen
treffen vooral de modale burger, die al
zwaar onder druk staat. Eens te meer
worden de lagere inkomens getroffen.
Als de machthebbers hun zin krijgen
moeten mensen méér, harder en langer
werken.”
“Ik vind dat er vooral op een andere
manier moet worden gewerkt. De economie moet een stuk van de samenleving zijn, en niet omgekeerd. Met de
huidige gang van zaken mogen en kunnen wij, de werknemers en werkzoekenden, niet akkoord gaan.”
“De regering-Michel kiest voor een
conservatief en ultraliberaal beleid.
De groeiende kloof tussen arm en rijk
wordt versterkt, en voor sommigen op
een manier die onomkeerbaar is. Heel
wat sociale voorzieningen worden drastisch afgebroken. Voor het leefmilieu
is er geen aandacht. Met een duidelijk
signaal kunnen we onze politici nog
overtuigen!”
“Ik ben vorig jaar afgestudeerd aan de
middelbare school en heb besloten om
voort te studeren. Maar zo vanzelfsprekend is dat niet meer. Ik heb het geluk
dat mijn ouders mijn studies betalen
maar vele jongeren moeten werken
om hun studies te kunnen financieren.
Onderwijs zou voor iedereen toegankelijk moeten zijn en niet alleen voor de
zogenaamde elite.”
“Niet alleen studeren wordt veel duurder.
In sommige gevallen komt het kindergeld ook nog eens te vervallen. Wat
met gezinnen die meer dan twee kinderen hebben? Ik kom uit een gezin dat
negen personen telt. Ga er maar aan
staan.”
“Krijgen mijn jongere broers en zussen
binnenkort dan geen kans meer om te
studeren? Of stel dat ze niet langer studeren en werk zoeken: hoe zit het dan
met de wachttijd? Wordt de jongeren
ook al hun wachtuitkering ontnomen?
Fijn voor de ouders, die dan alle kosten
moeten dragen want de schoolverlater
is nog thuis.”
Maarten Verlinde,
een jonge begeleider in een residentiële voorziening voor jongeren met
gedragsproblemen.
“Er is geen andere keus, houdt de regering
vol. Ik geloof daar geen sikkepit van. De
vakbonden hebben volkomen gelijk dat
grote vermogens en grote vermogenswinsten in ons land veel te veel buiten schot
blijven. Zakenlieden als Marc Coucke
mogen van mij perfect in grote weelde
leven. Maar ze moeten wel eerlijk delen
en op àlle punten fair belastingen betalen.
Katrien Zeuwts,
studente
Omdat de samenleving daar baat bij heeft.
Als de wet op dat gebied fout in elkaar
zit, moet ze maar worden veranderd.
Daarvoor dienen onze volksvertegenwoordigers. Kwestie van rechtvaardigheid.”
Antoon Verstraeten,
bediende in een bedrijf uit de scheikunde
“Waarom ik mee actie voer en staak?
Omdat ik wél lessen heb getrokken uit
het verleden. De kortetermijnvisie van
de regering hypothekeert de toekomst
van onze kinderen. We zien dat de
grote vermogens blijven bepalen hoe
de kleintjes moeten blijven geven. Het
regeerakkoord van Charles Michel doet
afbreuk aan de rechten van de bevolking. Met pensioen gaan is een recht
waar mensen hun leven lang voor werken. Mijn ouders en grootouders hebben gevochten voor de rechten die wij
nu hebben en die ze ons willen ontnemen. Als jongere wil ik kans krijgen op
een zekere job zonder dat ik van de ene
naar de andere vervanging moet gaan
omdat oudere collega’s moeten blijven
werken, ook al kunnen ze niet meer.”
“Ik staak ook omdat ze ons het stakingsrecht niet kunnen afpakken. Omdat ik
waardig wil worden verzorgd wanneer
ik daar nood aan heb. En omdat ik waardig wil leven en mijn job met mijn gezin
wil kunnen blijven combineren.”
“De regering-Michel heeft een vreselijk
asociale kijk die géén rekening houdt
met de noden van de gewone mens
en al helemaal niet met onze zwakkere
medeburgers. Je moet juist investeren
om te groeien! Zaadjes hebben water en
zonlicht nodig om te kunnen uitgroeien
tot een prachtige boom. Grote bomen
moeten wel worden gesnoeid zodat ze,
samen met de kleintjes, ervoor zorgen
dat het geheel kan floreren.”
“Samen sterk is niet alleen op één lijn
staan, maar ook een cirkel durven
maken. Naar een ander kijken, en naar
jezelf. Ik verlang respect en solidariteit
voor iedereen. Als ik mee actie voer en
staak, doe ik dat ook om mezelf morgen nog in de spiegel te kunnen zien.”
Annelies Beyers,
een jonge werkneemster in woonzorgcentrum De Bijster (Essen).
“Wie het federale regeerakkoord bekijkt,
ziet dat de rijken in dit land nog maar
eens rijker worden gemaakt. Terwijl de
armen en de mensen met minder middelen armer worden. Nog maar eens
zijn het de werknemers die de zwaarste
inspanningen moeten leveren. Grote
bedrijven en rijke burgers worden
gespaard. Zij moeten weinig of geen
belastingen betalen. Kan uiteraard niet!
De nieuwe ploeg van Charles Michel is
verre van een sociale regering. Het is
dan ook belangrijk dat wij onze stem
laten horen en onderstrepen dat we
met deze plannen in géén geval kunnen
akkoord gaan. Actie is nodig!”
Els Desmedt,
werkneemster bij TVH Parts, een verdeler van vorkliften en ander materieel
(Waregem)
Ons Recht | 118de jaargang | DECEMBER 2014 |
5
“Verantwoordelijkheid
wordt almaar vaker bij
individu gelegd!”
Werknemers en studenten
delen dezelfde verontwaardiging
organiseerden sprak zowat 90 procent van
de studenten zich uit tegen de besparingen,”
legt Nele uit.
Nele Van Parys (Studenten Troef) op een studentenbetoging op 2 oktober: “We moeten
tegen het huidige discours durven ingaan.”
‘Ideologischekeuzes’
JAN DECEUNYNCK
Syndicaal België is dezer dagen in
actiemodus. Overal werd en wordt
actie gevoerd tegen de besparingsmaatregelen van de nieuwe
regeringen. Maar niet alleen de
vakbonden zijn in de weer. Ook
de studenten roeren zich en mengen zich flink in de discussie.
Ook zij voelen hoe de besparingen hun kansen hypothekeren. En
ook zij komen dus mee in verzet.
Logisch dan ook dat er zo mooie bruggen
worden geslagen. Bijvoorbeeld tussen de
ACV-jongeren en Studenten Troef, zoals de
kritische studentengroepering zich noemt.
Ons Recht schoof aan tafel bij laatstejaarsstudente Nele Van Parys en Tom Vrijens van
ACV-jongeren.
“Studenten Troef is sinds de zomer gegroeid
uit het grote ongenoegen over de verhoging van het inschrijvingsgeld en de besparingsplannen in het onderwijs. Een petitie
leverde intussen al 20.000 handtekeningen op en in de referenda die we tot nu toe
6 | DECEMBER2014|118dejaargang|OnsRecht
Maar Studenten Troef wil het ongenoegen
van de studenten ook in een breder kader
plaatsen. “Het gaat om meer dan besparingen op onderwijs. We zien dezelfde ideologische keuzes op alle terreinen van het
maatschappelijke leven: collectieve diensten worden afgebouwd en de individualisering neemt toe. Voor studenten betekent
dit dat er wordt bespaard op omkadering
en dat het inschrijvingsgeld wordt opgetrokken. Er wordt bezuinigd op de ondersteuning van studenten en wie in zijn eerste jaar niet goed genoeg scoort, wordt aan
de kant gezet. De verantwoordelijkheid
wordt almaar meer bij de individuele student gelegd, terwijl de essentiële omkadering wordt afgebouwd.”
Die steeds verder oprukkende individualisering is precies wat ook de vakbonden
aanklagen. Samenwerking lag dus voor de
hand. “We kwamen elkaar geregeld tegen op
allerhande initiatieven rond de besparingsmaatregelen, denk aan de nieuwe grote burgerbeweging Hart boven hard”, vertelt Tom.
“En we merkten dat we dezelfde overtuiging
delen, maar op andere terreinen werken.
We hebben elkaar nodig om uit onze eigen
kring los te breken. Als ACV vinden we het
belangrijk dat een initiatief als Studenten
Troef studenten sensibiliseert rond het politieke besparingsbeleid. En we willen dat
graag ondersteunen.”
Volgens de jonge ACV’er mengen ook studentenraden zich terecht in de discussies
over de besparingen. “Ze hebben wel nogal
de neiging om ‘neutraal’ te willen zijn en
geen kant te kiezen. Maar net daardoor
kiezen ze uiteindelijk de kant van wie aan
de macht is. Toch moeten we hen blijven
betrekken om ook met een kritische kijk
naar deze besparingen te leren kijken.
Studenten Troef maakt wél een keuze. Een
kritische keuze. Ze verzetten zich tegen het
idee dat iedereen gelijk aan de start vertrekt
en dat iedereen het daarom aan zichzelf te
wijten heeft als het niet lukt. Een samenleving moet investeren in omkadering om
iedereen kansen te geven. Dat geldt zowel
in het onderwijs als op de arbeidsmarkt en
in de brede samenleving.”
Nietnormaal
“We moeten tegen het huidige discours
durven ingaan”, betoogt Nele. “Dat jongeren het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt wordt meer en meer voorgesteld als
ACTIES
“Dat proberen wij onze medestudenten uit
te leggen op alle mogelijke manieren. We
communiceren via enquêtes en ludieke dingen, maar we spreken studenten ook rechtstreeks aan. In samenspraak met proffen
en docenten geven we tijdens de les uitleg
over de besparingspolitiek en al wat daarmee samenhangt. Zo willen we duidelijk
maken dat sommige regeringsbeslissingen
misschien op het eerste zicht oké lijken,
maar op termijn nefaste gevolgen hebben.
De sociale ongelijkheid wordt alleen maar
groter wanneer collectieve voorzieningen
en verworven rechten worden afgebouwd.
En dat is niet oké.”
waar ’s anderendaags de betoging zou passeren. En in de betoging stapten zowat 3.000
jongeren in blok mee op. Dat onderstreepte
dat ook jongeren erg ongerust en verontwaardigd zijn.”
Gratisbestaatniet,
behalvewanneerhet
overjobsgaat.
Net zoals studenten soms wat afkerig staan
tegenover vakbonden, is er ook bij de vakbonden soms drempelvrees om de brug te
Schouderaanschouder
slaan naar jongeren. “Initiatieven op maat
Op de stakingsdagen zal Studenten Troef van jongeren zijn meer dan ooit nodig”,
het vakbondsprotest actief ondersteunen. vindt Tom. “Onbekend maakt onbemind.
“De timing is moeilijk, want we zitten volop Dus moeten wij uit ons kot komen. De actie
in de blokperiode. Maar toch willen we met op het Anneessensplein was misschien een
Studenten Troef meewerken aan de piket- extreem voorbeeld, maar we moeten er alles
ten van de instellingen uit het hoger onder- aan doen om jongeren bij onze werking te
wijs. Net zoals we ook op de betoging van 6 betrekken. Zij zijn niet alleen de toekomnovember in Brussel meededen”, zegt Nele. stige werknemers, maar ook onze toekomSamen met de vakbonden sloegen de stu- stige vakbondsmilitanten.” denten al op 5 november ‘s avonds – letterlijk – hun tenten op het Brusselse
Anneessensplein op. “We sloegen die nacht
de brug tussen het studentenprotest van Tom Vrijens van ACV-Jongeren: We moeten
weer uit ons kot komen en jongeren betrekken
5 november en de vakbondsbetoging op 6 bij onze werking. Zij zijn niet alleen de toekomnovember”, legt Tom uit. “De hele avond stige werknemers, maar ook onze toekomstige
een natuurwet. Het hoort nu eenmaal zo. en nacht bivakkeerden we langs het traject vakbondsmilitanten.”
Welnu: wij vinden het helemaal niet normaal dat studenten – of jongeren in het
algemeen – na hun studies de stap naar de
arbeidsmarkt moeten zetten via allerhande
tijdelijke of onzekere, precaire jobs. Dat
steeds meer hooggeschoolde jongeren uiteindelijk te horen krijgen dat ze misschien
maar eens de fruitpluk moeten proberen
is niet normaal. Almaar meer studenten
zien dat hun afgestudeerde collega’s geen
job vinden of dat ze aanzienlijk onder hun
diploma moeten duiken om aan de slag te
kunnen. Ook zij vinden dat niet normaal.
Dat Karel Van Eetvelt van Unizo bovendien
nu ook nog eens pleit voor onbetaalde stages, is niet normaal. ‘Gratis bestaat niet’,
horen we altijd opnieuw. Behalve dan wanneer het over jongerenjobs gaat. Want wat
zijn onbetaalde stages anders dan ‘gratis’
werken? Zoiets kan toch niet!”
Vanuit die overtuiging is het ook belangrijk
dat er onder studenten begrip groeit voor
de vakbondsacties. “Uiteraard vinden studenten het vervelend als de trein niet rijdt
op een actiedag. Maar wij trachten uit te
leggen waarom dat gebeurt. We zeggen ook
dat ze op langere termijn beter gediend zijn
met één stakingsdag dan met een beleid dat
de dienstverlening van de NMBS afbouwt.
Want dan blijven de treinen – figuurlijk –
de verkeerde richting uitrijden. Net zoals
het met ons onderwijs de verkeerde kant
opgaat.”
OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 |
7
BELANG VAKBOND
Maggie Thatcher
IS BACK!
MARIJKE PERSOONE
Geest moet dringend terug in de fles
Wanneer er sociaal verzet in de
lucht hangt en zeker wanneer
het woord staking valt zijn de
reacties van de werkgevers
erg voorspelbaar. Zij tappen dan uit het aloude
anti-stakingsvaatje om
de vakbondsacties in
een slecht daglicht
te stellen. Hierbij
worden ze gretig bijgetreden
of langs rechts
ingehaald door
politici van de
regeringspartijen
Open VLD, MR,
N-VA en CD&V.
© FOTO: BELGAIMAGE
Voor de liberale premier Charles Michel
betekent sociaal overleg dat hij het regeringsbeleid nog eens aan
de vakbonden wil ‘uitleggen’.
En collega’s van hem kraaien
samen met de werkgevers dat
sociale strijd nog nooit iets heeft
opgeleverd. Moeten we ons nu
grote zorgen maken over de kwaliteit van het geschiedenisonderwijs
in dit land?
8 | DECEMBER2014|118dejaargang|OnsRecht
Neem nu Pieter Timmermans van het
Verbond van Belgische Ondernemingen
(VBO): “Een nationale staking heeft nog
nooit één extra job opgeleverd. Integendeel”.
Of Karel Van Eetvelt, de baas van Unizo,
die beweert dat hij nog nooit iets fundamenteel heeft zien veranderen door een
vakbondsactie. De minister van Financiën,
Johan van Overtveldt, vindt het kortzichtig
dat de vakbonden alleen de klemtoon leggen op de inleveringen. En N-VA-Kamerlid
Zuhal Demir sneert dat het sociaal overleg
al twintig jaar lang niets zinnigs opleverde.
Een uitbraak van sociaal negationisme? In
het blokje hiernaast frissen we even hun
geheugen op.
van de verkiezingen. Het is de verkiezingsuitslag die de regering als het ware een volmacht geeft om vijf jaar lang naar eigen
goeddunken maatregelen te nemen. Een
permanent democratisch proces van overleg en inspraak, daar hebben ze een broertje aan dood. De speelruimte voor een georganiseerde tegenmacht willen ze zo klein
mogelijk houden.
Boudweg stellen dat ze liever geen sociaal
overleg hebben is wat te verregaand. Dus
krijgen we de schijnvertoning van ‘de uitgestoken hand’. Aan de vakbonden wordt een
uitnodiging gericht om te overleggen, mààr
dan wel binnen het kader van de beslissingen die de regering wil doordrukken. Toch
wel erg doorzichtig als manoeuvre. En ongeloofwaardig. Inbrekers zijn volop bezig met
Fabeltje
ons huis leeg te roven en zij laten ons kieWe weten dat de werkgevers grote fans zijn zen of we het bed en enkele stoelen willen
van dit rechtse regeringsprogramma. Net houden of het bed en de televisie. Daar paszoals het ons niet verbaast dat de Unizo- sen wij voor.
topman van mening is dat de sociale afbraak
nog niet ver genoeg gaat en dat hij langdurig Breedverzet
werklozen en mensen met tijdkrediet van
Heel wat werkgevers lachen in hun vuistje.
‘profitariaat’ verdenkt.
Kreeft voor de elite en een visgraat voor de De regeringsstrategie ligt helemaal in
werkende bevolking, niet de verdeelformule de lijn van hun plan om het sociaal overdie de vakbond voorstaat. Meer gelijkheid leg te decentraliseren en te versnipperen.
is goed voor iedereen. Daar zijn de vakbon- Intersectorale akkoorden vinden ze niet landen van overtuigd en dat bepaalt onze aan- ger nodig en sommigen stellen zelfs sectorpak en ons optreden. Het is een fabeltje dat akkoorden in vraag. Het liefst zouden ze
ongelijkheid de motor is van de economie. individuele afspraken maken tussen werkDat zeggen niet alleen progressieve econo- gever en werknemer. Kijk maar hoe de loonnorm en de indexsprong de vloer aanvegen
men.
Zelfs onderzoek van het Internationaal met het fundamentele recht op vrije onderMuntfonds, toch geen vakbondsclubje, handelingen.
toont aan dat landen met minder ongelijk- Als de vakbonden buiten spel worden gezet,
heid een hogere en meer duurzame econo- komt er snel een neerwaartse druk op lonen
mische groei kennen. Dit debat zullen we en sociale uitkeringen. Dat gebeurt overal
met overtuiging blijven voeren. Zeker nu in Europa en dat zint ons niet. De LBC-NVK
in almaar meer landen blijkt dat de neoli- vraagt geen aalmoezen maar eist rechten
berale besparingspolitiek meer armoede voor werknemers en een eerlijke verdeling van de welvaart. Als dat niet op tafel
voortbrengt én meer extreme rijkdom.
kan komen, dan is sociaal verzet het enige
mogelijke antwoord. Een breed front van
Democratieaangetast
verzet, samen met andere sociale organisaMaar de strijd speelt zich niet alleen af op ties, met de culturele sector en met alle burhet vlak van het sociaaleconomische beleid. gers die niet in een schijndemocratie willen
De regering, zo stelt ACV-voorzitter Marc leven en die kiezen voor Hart boven Hard.
Leemans, rijdt resoluut in het spoor van de Zo’n brede verzetsbeweging, dat maakt
vroegere Britse premier Margaret Thatcher. werkgevers en rechtse politici heel zenuwIJzeren Maggie dus, die de kloof tussen arm achtig. Dan wordt het recht op actievoeen rijk in haar land gigantisch vergrootte. ren zelf aangevallen. Onrechtstreeks door
De openbare diensten, de vakbonden, het acties in een kwaad daglicht te stellen en
middenveld, de cultuur, allemaal moeten een klimaat van angst te creëren. En ook
ze eraan geloven. En dàt is pas verontrus- rechtstreeks door het stakingsrecht aan
tend want zo’n politiek tast de democratie strengere regels te onderwerpen, onder
zelf aan.
meer onder het mom van een ‘minimale
Vakbonden en andere middenveldorgani- dienstverlening’ in openbare diensten. Als
saties zijn voor het huidige beleid een blok het recht op vrije meningsuiting en het
aan het been. Collectieve besluitvormings- recht om te protesteren aan banden worden
processen passen niet in het rechtse kraam. gelegd, staan niet alleen de vakbondsmacht
De meerderheidspartijen geven de voor- en de sociale actie maar ook de democratie
keur aan een rechtstreekse relatie met de op het spel. Dat mag niet gebeuren. individuele burger. En tegelijk verengen ze
de inspraak van de burger tot het moment
Geen sociale
vooruitgang
zonder acties
en strijd!
“Vakbondsactiesleverennooitiets
op”bewerendewerkgevers.Zowillenzewerknemersontmoedigenom
eraandeeltenemen.Bovendien
zwaaienzeheelfelmet‘hetrechtop
arbeid’.Wanneerermassaalwerknemersontslagenworden,verstomtde
patronalebezorgdheidoverhetrecht
oparbeid.Merkwaardig.
Eenkleinebloemlezingomhet
geheugenvandewerkgeversopte
frissen:
• Verbodopkinderarbeid,nade
algemenestakingenvan1886en
1887
• Enkelvoudigstemrechtvoormannen,nadealgemenestakingenvan
1893,1902en1913
• Afschaffingvanhetstakingsverbodin1921,natientallenjarenfelle
socialestrijd
• Invoeringvanminimumloonen
betaaldverlof,nadealgemenestakingvan1936
• Uitbouwsocialezekerheid,nade
stakingvan1936
• Gelijkloonvoorgelijkwerkvoor
vrouwenenmannenin1975,na
destakingvandearbeidstersvan
FN-Herstal
• Educatiefverlof,loopbaanonderbrekingenlatertijdkrediet,ouderschapsverlofenzorgverlofvanaf
hetmiddenvandejaren’80,na
acties
• Afsprakenoverdewelvaartsvastheidvandevervangingsinkomens,nadeactiesrondhet
Generatiepact
• Invoeringvande38-urigewerkweekin2001nastevigonderhandelenenacties
• Meerlonengeïndexeerd,duizendennieuwebanenindezorg…na
develeWitteWoede-actiessinds
dejaren‘90
• Geensociaalkerkhofbijdesluiting
vanFordGenkenanderebedrijven
Totslotnogevendit.Niet-stakers
genietennetzogoedvanderesultatenvanacties.Kijkbijvoorbeeldnaar
desectorakkoordendieerkomen
dankzijcollega’sdiedenekuitsteken
enloonverlieslijden.Alsdatgeen
solidariteitis!
OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 |
9
© FOTO: BELGAIMAGE
FINANCIËN
Te veel grootbanken
in België, of net niet?
Gouverneur Nationale Bank houdt van politieke uitspraken
– Belfius, BNP Paribas Fortis, ING en KBC –
moet er minstens één verdwijnen, zegt Coene.
De gouverneur van de Nationale
Waarom zegt die man dat?
STEFAAN DECOCK: “Het is mij een raadsel
Bank van België, Luc Coene, zit
waarom de gouverneur van de Nationale
nooit verlegen om een straffe uitBank zo nodig moet verkondigen dat er een
spraak. Over het aantal grootbangrote bank te veel is in ons land. Misschien
ken in ons land of over de ‘te hoge
wordt hij hierbij aangestuurd door de miniskosten’ bij de banken bijvoorbeeld.
ter van Financiën, Johan Van Overtveldt
Stefaan Decock, nationaal secre(N-VA), die ook al zo nodig moest meedetaris Financiën bij de LBC-NVK,
len dat Belfius zou worden geprivatiseerd.
heeft zo zijn bedenkingen bij de
In wezen vertellen ze niets nieuws. Het gaat
wijsheid van Coene. “De man doet
eerder om puur politieke uitspraken.”
graag politieke uitspraken. En de
“Als er een grootbank moet verdwijnen, hoe
fetisj van de ‘te hoge kostenstrucziet Coene dat dan precies? Bij een verkoop
aan een buitenlandse overnemer blijven er
tuur’, die zijn we méér dan beu.”
nog altijd vier grootbanken in België. Zo
ONS RECHT: Van de 4 grote banken in ons land
verandert er op het terrein niets. Als één
DENIS BOUWEN
10 | DECEMBER 2014 | 118de jaargang | Ons Recht
van de vier wordt verkocht aan één van
de drie andere grootbanken, praat je weer
over schaalvergroting, terwijl de Europese
Commissie net het omgekeerde wil. Europa
wil kleinere spelers die niet langer een heel
land kunnen doen daveren wanneer het
verkeerd gaat. Als de overheid het aantal
grootbanken wil verminderen is hun enige
mogelijkheid Belfius, want daar zijn ze eigenaar van. Dat zou betekenen dat ze Belfius
moeten sluiten. Vraag is of dat maatschappelijk enige relevantie heeft, nog los van de
budgettaire consequenties die zoiets zou
hebben. Pure onzin dus.”
“In alle banken zijn er rendementsproblemen. De uitspraak van Coene heeft vooral te
maken met een overdreven liberaliseringsdrang: maak grotere banken en die zullen
De gouverneur van de Nationale Bank, Luc
Coene, klaagt over ‘de zware kostenstructuur’
van de banken. Na de zovele herstructureringen
en jobverliezen zijn de vakbonden dat refrein
nu wel beu gehoord.
dan hun kosten kunnen spreiden over méér
klanten, is de redenering. Een struggle for
life die goed aansluit bij de mentaliteit van
de nieuwe federale en Vlaamse regeringen.
Ik dacht dat de financiële crisis juist had
aangetoond dat we niet langer die richting
uit moesten.”
Fetisj
De grote banken hebben al veel
bespaard en geherstructureerd. Maar nog altijd
zijn de kosten te hoog, beweert Coene.
STEFAAN: “De fetisj van de ‘te hoge kostenstructuur’ komt ons flink de strot uit. Hoge
kosten zijn vooral een probleem wanneer
de inkomsten te laag zijn. Weet je wat het
echte probleem is? Dat de banken opnieuw
meer dan tien procent winst willen scoren.
Ze moeten nu met een deel van hun inkomsten kapitaal en eigen vermogen opbouwen,
lees zichzelf veiliger maken. Er blijft dus
minder over voor de aandeelhouders, en dat
vinden ze lastig. Gemiddeld halen de vier
grootbanken nu 8,5 procent rendement op
eigen vermogen, zeker niet slecht!”
“Het probleem met dat gezanik over kosten
is dat er telkens opnieuw naar het personeel wordt gekeken. Maar de personeelskosten zijn relatief een stuk minder belangrijk
geworden bij de grootbanken: dat blijkt uit
de cijfers. De gemiddelde loonkosten per
voltijds equivalent lagen in 2013 iets lager
dan in 2008, en dat ondanks die ‘vreselijke’
index en verhogingen op basis van ervaring.
Er is al erg veel bespaard bij het personeel.
We zitten nu aan de limieten, en zelfs erover.
De productiviteit wordt zo sterk geforceerd
dat de werkdruk en de stress de pan uit
swingen, met steeds vaker ongelukken als
gevolg. De rek is eruit. Ook op dit punt slaat
Coene dus de bal mis.”
ONS RECHT:
banksector heeft een leeftijdsstructuur die financieren. Ze geven nog altijd werk aan
een geleidelijke afbouw kan mogelijk maken. 50.000 gezinnen. Ze zijn ook in staat om
Maar de regering steekt stokken in de wie- een gespecialiseerde service te bieden. Maar
len, en dat zullen de banken niet fijn vinden. elke service heeft zijn prijs en de klant moet
kunnen kiezen wat hij wel of niet wenst.”
Wij vinden dat evenmin fijn.”
“Kleinere spelers zijn belangrijk omdat ze
beter niches kunnen bespelen en op die
manier garant staan voor diversiteit in het
bankenlandschap. Het wordt wel tijd om
de historische schotten tussen de sectoren
Hetprobleemmetdat op te heffen zodat de concurrentie op kap
van het personeel kan worden uitgebannen.
gezanikoverkostenis De vakbond wil dezelfde sociale minimumin banken, spaarbanken, disdatertelkensopnieuw voorwaarden
tributiekanalen, beursvennootschappen en
naarhetpersoneel
openbare kredietinstellingen.”
“De kleinere banken klagen wel maar doen
wordtgekeken.
het al bij al nog behoorlijk als ze goed worden gerund. Ze gaan effectief gebukt onder
dezelfde lasten als de grootbanken terwijl
ze helemaal niet aan de basis lagen van de
financiële crisis. Dat is op zich unfair.”
Kleinespelers
“Als de gouverneur bang is dat kleinere banONS RECHT: Coene twijfelt aan de levensvat- ken niet levensvatbaar zijn, moet hij misbaarheid van sommige kleinere banken. Terwijl schien meer werk maken van een omgeving
het toch algemeen geweten is dat de meeste waarin kleinere banken wel kunnen overlekleine banken de crisis van 2008 veel vlotter ven. De omvang van een bank is maar één
doorstonden dan heel wat grote banken, die element van de puzzel. Hoe is een bank
met gemeenschapsgeld moesten worden gered? gestructureerd? En hoe belegt ze haar cenSTEFAAN: “De Belgische samenleving heeft
ten? Vooral die elementen bepalen of er
nood aan een bankenlandschap dat niet grote risico’s bestaan of niet.”
alleen bestaat uit grootbanken. Elk soort “Voor de LBC-NVK hoeft het aantal banken
bank moet haar plaats krijgen en de diversi- helemaal niet te verminderen. Wel moeten
teit is belangrijk. Grootbanken hebben meer we een kruis trekken over de voorbijgemogelijkheden om grote sommen geld uit streefde historische opdeling van de finande samenleving bijeen te brengen en om zo ciële sector. Het zou fijn zijn als de gouverbelangrijke maatschappelijke projecten te neur zich daar zou om bekommeren.” Bloedbad
Als er nog grote fusies of overnames zouden plaatsvinden, zou dat eens te meer
veel jobs kosten.
STEFAAN: “Een Belgische fusie zou op dit
moment een heus bloedbad veroorzaken op
het vlak van werkgelegenheid en is dus uit
den boze. Zeker nu de nieuwe regering het
zo goed als onmogelijk maakt om nog uitstapregelingen te hebben. Ook hier denkt
Coene dat er geen probleem is omdat de uitstroom van de ‘babyboomers’ voor genoeg
afvloeiingen zorgt. Helaas gaat die uitstroom voor de banken niet snel genoeg en
wordt ze drastisch uitgesteld en onmogelijk gemaakt door het regeringsbeleid. De
ONS RECHT:
OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 |
11
MEDIA
De Wereld Morgen bekijkt
nieuws door heel andere bril
Nieuwssite viert in 2015 haar vijfjarig bestaan
DENIS BOUWEN
Traditionele media belichten
nieuwsfeiten en gebeurtenissen
meer dan eens eenzijdig of laten
niet altijd verschillende klokken
even veel luiden. Een vakbondsblad
als Ons Recht, dat bepaalde waarden en idealen hoog in het vaandel draagt, laat bewust een ander
geluid horen. De Wereld Morgen
is ook zo’n medium dat het nieuws
door een andere bril bekijkt.
Nog nooit gehoord van www.dewereldmorgen.be? De progressieve, onafhankelijke nieuwssite De Wereld Morgen viert
in maart 2015 haar vijfde verjaardag. Elke
maand bereikt ze ongeveer 350.000 mensen.
DWM wordt gemaakt door acht betaalde
krachten en een groep vrijwilligers.
De lezers van DWM zijn kritische mensen
van alle leeftijden, van 18 tot 88. Zowel mannen als vrouwen vinden de weg naar de site.
Voor laaggeschoolde lezers werd de formule
De Wereld Morgen Light bedacht.
“Wij maken er een punt van om stemmen aan
bod te laten komen die je in andere media
niet of nauwelijks hoort”, vertelt journaliste
Bieke Purnelle. “Dat doen we zonder commerciële adverteerders. Bij ons dus bewust
geen gesponsorde artikels en geen persberichten zoals je die op alle nieuwssites terugvindt.”
12 | DECEMBER2014|118dejaargang|OnsRecht
DWM wil een antwoord geven op de wereldwijde crisis van de media. Die zijn dikwijls
te commercieel, te oppervlakkig, te sensationeel. “Met onze bescheiden middelen
maar met veel overtuiging willen we tonen
dat er niet alleen maar kommer en kwel is
in medialand.”
Vakbondsacties
De grote acties van de werknemers en hun
vakbonden krijgen op DWM op een andere
manier aandacht dan in de traditionele
media. “Wij leggen steevast uit waarom
vakbonden actie voeren en staren ons niet
blind op de eventuele overlast. Kijk naar de
massale betoging in Brussel op 6 november:
wij focusten niet op de rellen, die het werk
waren van een kleine minderheid, maar op
de grote omvang en het belang van de manifestatie. Wanneer we berichten over sociaaleconomische onderwerpen, besteden we ook
aandacht aan de visie van de vakbeweging.”
In de loop van 2014 ontkrachtte DWM bijvoorbeeld ‘acht mediamythes’ over de vakbond. De site schreef over de vele pogingen
om de vakbond klein te krijgen of te muilkorven. Vakbondswerk in het buitenland
kwam ook aan bod. In een gewone krant of
weekblad lees je daar amper of nooit iets
over. “We geven ook een forum aan het
brede middenveld”, aldus Bieke. “Zo schreven we bijvoorbeeld over de verhouding
tussen het middenveld en de politiek, het
streven van het transitienetwerk naar een
sociaalecologische economie en de effecten
van de nieuwe besparingsmaatregelen op
vrouwen en gezinnen.”
HartbovenHard
Ook Hart boven Hard, de nieuwe burgerbeweging die veel steun krijgt vanuit het middenveld, is een vaste waarde geworden bij
DWM. Een andere mooie prestatie was een
reeks portretten van werkzoekenden die
over hun leven getuigen.
Koken kost geld natuurlijk. DWM kan
bestaan dankzij overheidssteun voor zijn
bewegingswerk, giften van lezers en middelen van zo’n 30 partnerorganisaties uit
het middenveld (waaronder de vakbond
LBC-NVK).
“Financieel beleven we benarde tijden”,
erkent Bieke. “De overheidssteun zou kunnen wegvallen. Slechts één procent van
onze lezers stort elke maand een bijdrage.
En onze sponsors in het middenveld werden vaak zelf het slachtoffer van besparingen, met alle gevolgen van dien.”
De ploeg van DWM hoopt dat meer en meer
lezers de site financieel zullen willen steunen. Wie wil helpen, kan een permanente
opdracht geven of een eenmalige gift doen
ten bate van De Wereld Morgen via het rekeningnumer BE20 5230 4277 5156, graag met
de vermelding ‘steun DeWereldMorgen.be’. www.dewereldmorgen.be
DOSSIER
OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 |
13
© FOTO: BELGAIMAGE
EINDEJAARS
PREMIES 2014
DOSSIER EINDEJAARSPREMIES 2014
Eindejaarspremie op komst!
BRAM VAN GOETHEM
EN AUDREY ROTTIER
Hoewel hier en daar nog wat bladeren dapper weerwerk bieden, valt
er niet meer aan te ontsnappen:
de winter komt eraan en het einde
van het jaar is in zicht! Traditioneel
een periode gevuld met jaaroverzichten, goede voornemens, festiviteiten allerhande en bovenal
gezellig samenzijn. In de meeste
ondernemingen ook de periode
waarin een eindejaarspremie of
dertiende maand wordt uitgekeerd
aan de werknemers. Dikwijls hebben werknemers wel een vraag
over de toekenning van de eindejaarspremie. Ons Recht tracht een
antwoord te geven op de meest
gestelde vragen in dit verband.
Heb ik recht op een
eindejaarspremie?
dat er duidelijke berekeningsregels zijn. En
‘bestendig’ houdt in dat de premie is toegekend gedurende een voldoende lange tijd.
Hoeveel bedraagt de
eindejaarspremie?
de effectieve arbeidsprestaties geleverd tijdens de referteperiode. Dat houdt in dat
schorsingen of afwezigheden (bijvoorbeeld
ziektedagen) het bedrag van de premie zullen verminderen. Vaak zal de sectorale of
andere regeling bepaalde periodes van inactiviteit gelijkstellen met effectieve arbeidsprestaties zodat deze periodes geen negatief
effect zullen hebben op de omvang van de
eindejaarspremie. Sommige periodes worden sowieso gelijkgesteld op basis van dwingende rechtsregels en dit zelfs als ze niet
uitdrukkelijk worden voorzien in de sectorale of andere regeling. Het gaat onder meer
om het sollicitatieverlof, het syndicaal verlof en het betaald educatief verlof.
De omvang van de eindejaarspremie wordt
bepaald door de rechtsbron waarin de toekenning ervan wordt geregeld. Je zal dan
ook de sectorale of andere regeling moeten raadplegen om het exacte verschuldigde bedrag te kunnen bepalen. Meestal
gaat het om een vast bedrag gelijk aan het
maandloon van de werknemer in een welbepaalde maand (bijvoorbeeld het salaris
van december). Soms wordt verwezen naar
een percentage van het jaarloon of wordt de Heb ik nog recht op een
premie berekend op basis van een bepaald eindejaarspremie als
aantal uurlonen. Het kan ook voorkomen
ik zelf ontslag neem of
dat naast het vaste maandloon nog moet
ontslagen
word?
worden rekening gehouden met bijvoorbeeld commissielonen of andere premies.
In de meeste regelingen staat het bedrag In principe wordt de eindejaarspremie opgevan de eindejaarspremie in verhouding tot bouwd in functie van de geleverde prestaties.
Er bestaat geen algemene wettelijke regeling
die van toepassing is op alle werknemers. Als
werknemer heb je alleen recht op een eindejaarspremie als er één of andere rechtsbron voorhanden is. Zo’n rechtsbron kan
voorwaarden koppelen aan de toekenning
van de eindejaarspremie. Op zich zijn zulke
voorwaarden geldig, tenzij ze een verboden discriminatie zouden vormen. Zo is het
mogelijk om een anciënniteitsvoorwaarde
van bijvoorbeeld zes maanden te hanteren.
Maar het is niet toegestaan om bijvoorbeeld
de deeltijdse werknemers uit te sluiten enkel
op grond van hun deeltijdse tewerkstelling.
Zij hebben recht op de eindejaarspremie in
verhouding tot hun arbeidsduur.
Voor de meeste werknemers is het recht op
een eindejaarspremie vastgelegd in een sectorale cao. Een overzicht van deze sectorale
regelingen vind je terug in het overzicht op
blz. 16-20.
Is er geen sectorale cao? Dan wil dat niet
per se zeggen dat je geen recht hebt op een
eindejaarspremie. Het recht op zo’n premie kan immers ook blijken uit een ondernemingscao, het arbeidsreglement, je
arbeidsovereenkomst of zelfs een gebruik
in de onderneming. Want zelfs als er niets
op papier staat, kan het recht op de premie
toch ‘verworven’ zijn omdat ze al jarenlang
is toegekend. Van een gebruik is sprake als
de toekenning algemeen, vast en bestendig is. ‘Algemeen’ wil zeggen dat de premie
aan alle werknemers of aan bepaalde categorieën wordt toegekend. ‘Vast’ betekent
14 | DECEMBER 2014 | 118de jaargang | Ons Recht
Komt er met andere woorden een effectief
einde aan de arbeidsovereenkomst voordat
de eindejaarspremie is uitbetaald, dan heb
je toch nog recht op de uitbetaling van deze
premie in verhouding tot de geleverde prestaties.
Maar let op. Van die algemene regel kan
worden afgeweken in de sectorale of andere
regeling die de toekenning van de eindejaarspremie regelt. Als je dus van plan bent
om zelf je ontslag in te dienen, kijk je best
ook de toepasselijke regeling rond de eindejaarspremie even na. Vaak wordt immers
een anciënniteitsvoorwaarde opgenomen
bij ontslag door de werknemer of wordt
bepaald dat de werknemer in dienst moet
zijn op het tijdstip van uitbetaling om recht
te kunnen hebben op de premie.
Hoeveel houd ik
netto over?
afhankelijk van het belastbaar jaarloon en
kan worden vastgesteld aan de hand van
deze tabel:
Belastbaarjaarloon
Tot7.335euro
Van7.335,01tot9.045,00
%BV
0
23,22
Van9.045,01tot11.190,00
25,23
Van11.190,01tot13.220,00
30,28
Van13.220,01tot15.355,00
35,33
Van15.355,01tot17.500,00
38,36
Van17.500,01tot21.715,00
40,38
Van21.715,01tot23.860,00
43,41
Van23.860,01tot32.415,00
46,44
Van32.415,01tot43.120,00
51,48
Boven43.120,00
53,50
De eindejaarspremie is in principe loon. Wat Vermits de tarieven in de bedrijfsvoorhefbetekent dat er zowel RSZ-bijdragen (de fing vrij hoog zijn, zal dit ertoe leiden dat je
werknemersbijdrage bedraagt 13,07 pro- netto meestal minder dan de helft van het
cent) als bedrijfsvoorheffing moet worden brutobedrag overhoudt. ingehouden.
Het percentage in de bedrijfsvoorheffing is
Vrije
universiteiten
Deledenvanhetacademischenadministratieftechnischpersoneelvande
vrijeuniversiteitenkrijgeneeneindejaarspremiezoalstoegekendaande
personeelsledenvanhetministerievan
deVlaamseGemeenschap.Hetbedrag
iseenpercentagevanhetbaremamaandloonvannovember.Enhettoegepastepercentagehangtafvande
graadvandewerknemer.
Voordoctoraatsbursalenwordtde
eindejaarspremiezoberekenddathet
nettobedragophetzelfdeneerkomt
alsdatvanassistenten(AAP)-dus
59procentvanhetbrutoloonvaneen
assistent.Ditzounabelastingenop
hetzelfdemoetenneerkomenals41
procentvanhet(lagere)brutobeursbedrag,waarenkelnogRSZvanafgaat.
Deuitzonderingopderegelzijnde
IWT-bursalen,diegeeneindejaarspremiekrijgenaanheteindevanhetjaar,
maarelkemaandinhunbeursbedrag
ééntwaalfdevanhuneindejaarspremie
ontvangen.
Academischpersoneel:percentagevan
hetbrutoloon(beurs)vannovember:
• hetzelfstandigacademischpersoneel53procent;
• hetnietgerangschiktvastbenoemd
wetenschappelijkpersoneel53procent;
• dedoctor-assistentenenhetbijzonderacademischpersoneelmet
deweddeschaaldoctor-assistentof
hoger53procent;
• degastprofessoren53procent;
• deassistenten,praktijkassistentenen
wetenschappelijkemedewerkers59
procent;
• dedoctoraatsbursalen41procent.
© FOTO: BELGAIMAGE
Administratiefentechnischpersoneel:
percentagevanhetbrutoloonvan
november:
• personeelmetgraad10,11,12,13,15,
16en17:53procent;
• personeelmetgraad6,7,8,9en14:
59procent;
• personeelmetgraad3,4en5:65
procent;
• personeelmetgraad1en2:70procent.
Deeindejaarstoelagewordtvolledig
toegekendbijvoltijdseprestatiestijdensdereferteperiode1januari–30
september.Bijdeeltijdseprestaties
tijdensdezeperiodewordthetbedrag
proratatoegekend.
OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 |
15
DOSSIER EINDEJAARSPREMIES 2014
En daar is mijn eindejaarspremie
Als u in een sector werkt waar een eindejaarspremie wordt uitbetaald, is het verstandig hieronder even te kijken of u wel krijgt waarop u recht hebt. Let wel: dit overzicht slaat op de regelingen zoals die per sector werden vastgelegd. Gunstiger regelingen op ondernemingsvlak zijn dus
niet uitgesloten. Je vindt de informatie ook terug op http://eindejaarspremies.lbc-nvk.be.
DIENSTEN
PC 218 Aanvullend
Nationaal Paritair Comité
Bedrag van de premie
• Volledig maandloon.
• Voor handelsvertegenwoordigers met veranderlijk loon: maandgemiddelde van de laatste 12 maanden (evenwel begrensd op het
hoogste bedrag van de 4de categorie in de
loonschaal). Indien het vast gedeelte hoger
ligt dan dit bedrag wordt de premie toegekend op dit vast gedeelte.
Toekenningsmodaliteiten
• 1/12 premie per gepresteerde maand, vanaf
6 maanden tewerkstelling. Gelijkgesteld
met arbeidsprestaties: vakantie, feestdagen,
klein verlet, beroepsziekte, arbeidsongeval,
bevallingsrust, eerste 60 dagen bij ziekte en
ongeval, vaderschapsverlof, syndicaal verlof,
betaald educatief verlof.
• Pro rata bij ontslag of einde arbeidsovereenkomst wegens definitieve medische
overmacht, SWT (brugpensioen), einde tijdelijk contract of contract voor een duidelijk
omschreven werk van minstens 6 maanden.
• Pro rata bij ontslag op initiatief werknemer,
mits 5 jaar anciënniteit.
• Geen premie bij ontslag om dringende
reden.
Tijdstip van betaling
• Einde van het jaar, tenzij anders bepaald in
de onderneming.
PC 226 Internationale handel
Bedrag van de premie
• Jaarlijkse premie gelijk aan de bezoldiging
van de maand waarin de uitbetaling plaatsvindt.
• Voor bedienden met een bezoldiging samengesteld uit een vast gedeelte en een veranderlijk gedeelte is de premie gelijk aan het
vast gedeelte van de maand waarin de uitbetaling gebeurt, verhoogd met het maandelijks gemiddelde van de veranderlijke
gedeelten die betaald werden in de loop van
de twaalf maanden die de maand van uitbetaling van de premie voorafgaan.
• Voor de bedienden die in de loop van het
refertejaar overstappen van een voltijds
naar een deeltijds arbeidsregime of omgekeerd of die in de loop van het refertejaar
overstappen van een deeltijds arbeidsregime naar een ander deeltijds arbeidsregime, wordt de premie als volgt vastgesteld:
16 | DECEMBER 2014 | 118de jaargang | Ons Recht
de som van elk maandloon van het referPC 320
tejaar (exclusief de jaarpremie, het dubbel
Begrafenisondernemingen
vakantiegeld en andere veranderlijke bezoldigingselementen die niet regelmatig en Bedrag van de premie
op voortdurende wijze worden toegekend) • 8,33 % van de brutolonen verdiend in de
gedeeld door twaalf.
periode tussen 1 juli 2013 en 30 juni 2014.
Toekenningsmodaliteiten
Voor arbeiders wordt dit percentage bere• Gelijktijdig voldoen aan twee voorwaarden:
kend op 108% van de brutolonen.
in dienst zijn op de datum waarop de premie • Voor handelsvertegenwoordigers met veranwordt uitbetaald en effectief in de ondernederlijk loon: maandgemiddelde van de laatming tewerkgesteld zijn geweest gedurende
ste 12 maanden (evenwel begrensd op het
het hele refertejaar.
hoogste bedrag van de 4de categorie in de
• 1/12 premie per gepresteerde maand in de
loonschaal). Indien het vast gedeelte hoger
onderneming in de loop van het refertejaar
ligt dan dit bedrag wordt de premie toegevoor de bedienden die in dienst zijn op de
kend op dit vast gedeelte.
datum van de uitbetaling van de premie, Toekenningsmodaliteiten
maar die slechts in de loop van het refer- • Alle werknemers die tijdens de referteperitejaar in dienst van de onderneming zijn
ode tewerkgesteld waren in de sector van de
getreden of de bedienden wier arbeidsoverbegrafenisondernemingen ontvangen eind
eenkomst een einde neemt voor de datum
november een attest van het Sociaal Fonds
waarop de premie wordt uitbetaald.
voor de Begrafenisondernemingen. Daarop
Tijdstip van betaling
staat het bedrag aan eindejaarspremie ver• Einde van het jaar.
meld, met een minimum van 50 Euro. Deze
fiche bevat ook het attest voor de vakbondspremie. Leden bezorgen het formulier van
PC 227 Audiovisuele sector
de eindejaarspremie uitzendarbeid aan de
LBC-NVK , in plaats van het te sturen naar
• Wie een volledig jaar ononderbroken bij
het Sociaal Fonds.
dezelfde werkgever heeft gewerkt: bruto
• De eerste 30 dagen zonder loon wegens
vast maandloon december
ziekte, beroepsziekte, arbeidsongeval,
• Wie tijdens hele jaar met verschillende
bevallingsrust en vaderschapsverlof worden
contracten bij werkgever heeft gewerkt: in
gelijkgesteld met arbeidsprestaties.
december berekend op basis van het gemid• Volgende werknemers ontvangen een eindelde bruto maandloon van dat jaar
dejaarspremie als zij in het lopende jaar de
• Wie niet het hele jaar maar minstens 130
sector verlieten:
dagen heeft gewerkt bij de zelfde werkgever:
• werknemers met SWT (brugpensioen).
een pro rata premie.
• Indien ontslagen door de werkgever, pro • werknemers die ontslag hebben genomen.
rata indien minstens 6 maanden anciënni- • ontslagen werknemers, behalve bij dringende reden.
teit of 130 dagen gewerkt.
• Indien zelf ontslag gegeven, pro rata indien • rechthebbenden na overlijden.
Tijdstip van betaling
minstens 5 jaar anciënniteit.
• Vanaf 15 december, na verwerking van het
attest.
PC 303 Filmzalen
• Eindejaarspremie 8,33% brutoloon betaald
PC 321 Groothandel verdelers
in refertejaar (1 december tot 30 november),
van geneesmiddelen
betaalbaar tussen 15 en 31 december, mits
minstens 5 maand anciënniteit of 120 niet Bedrag van de premie
• Loon december voor wie het hele jaar in
opeenvolgende dagen.
dienst is geweest.
• Bij opzeg door werkgever zelfde anciënniToekenningsmodaliteiten
teitsvoorwaarde (5 maanden)
• Bij opzeg door werknemer minstens 6 • In dienst zijn op 31 december en op die
datum minstens 6 maanden anciënniteit
maanden anciënniteit.
hebben, 1/12 van de premie per maand
tewerkstelling voor wie ten minste 6
werknemers (13,07 procent) en met de
bedrijfsvoorheffing (23,22 procent).
Toekenningsmodaliteiten
• Leden bezorgen het formulier van de eindejaarspremie uitzendarbeid aan de LBC-NVK
in plaats van het te sturen naar het Sociaal
Fonds voor de Uitzendkrachten
• Tewerkstelling gedurende 65 dagen of 520
PC 322 Uitzendkrachten
uren als uitzendkracht in de periode van 1
juli 2013 tot 30 juni 2014. Uitzendkrachten
Bedrag van de premie
die vast in dienst treden in de onderneming
• De eindejaarspremie bedraagt 8,27 procent
waarin ze voorheen als uitzendkracht werkvan de lonen die je als uitzendkracht verten, hebben recht op de eindejaarspremie na
diende tussen 1 juli 2013 en 30 juni 2014.
60 dagen tewerkstelling als uitzendkracht
• Het brutobedrag van de premie wordt
verminderd met de RSZ-bijdrage van Tijdstip van betaling
maanden anciënniteit heeft.
• In de loop van het jaar met pensioen of SWT
(brugpensioen) vertrokken zijn of ontslagen
zijn en 6 maanden anciënniteit hebben.
Tijdstip van betaling
• Vóór 25 december.
• Einde van het jaar
Persbedrijven
idem ANPC.
Universiteiten
zie artikel op p. 15
Automobielinspectie
Idem ANPC.
DISTRIBUTIE
PC 201 Zelfstandige Kleinhandel
bedienden die op 31/12 ten minste 6 maanden anciënniteit in de onderneming hebben,
wordt de premie herleid tot 1/12 per volledige maand tewerkstelling.
• Zelfde regeling bij einde arbeidsovereenkomst, wanneer werknemer niet zelf ontslag heeft genomen en tenminste 6 maanden in dienst is geweest.
• Ook toegekend aan bedienden die op het
ogenblik van de betaling in tijdkrediet, palliatief verlof, verlof voor verzorging van
zwaar ziek familielid, ouderschapsverlof
zijn.
• De premie kan worden verminderd met
afwezigheden wegens ziekte, ongeval of
zwangerschap (behalve de eerste 30 dagen).
Tijdstip van betaling
• Tussen 15 en 31 december.
© FOTO: BELGAIMAGE
Bedrag van de premie
• Voor de bedienden van wie het loon vast
is, wordt de eindejaarspremie berekend op
basis van het gemiddelde van het effectief
ontvangen loon van al de geleverde prestaties van het betrokken jaar.
• Voor de filiaalhouders en de bedienden die
volledig of gedeeltelijk met commissieloon
worden beloond, wordt de eindejaarspremie
berekend op het maandelijks gemiddelde
voltijdsen (deeltijdsen in verhouding tot
van de vaste en veranderlijke brutolonen
hun prestaties).
die werden betaald gedurende het betrok- Toekenningsmodaliteiten
ken jaar.
• In dienst zijn op 31/12.
Toekenningsmodaliteiten
• 3 maanden (al dan niet opeenvolgend) in de
• Volledige premie: in dienst zijn op 31/12
onderneming werkzaam zijn.
en het hele jaar gewerkt hebben. Voor de • Ook toegekend aan bedienden die per 31/12:
bedienden die op 31/12 ten minste 6 maan- • in tijdkrediet, palliatief verlof, verlof
den anciënniteit in de onderneming hebben,
voor verzorging van zwaar ziek familielid,
PC 311 Grote kleinhandelszaken
wordt de premie herleid tot 1/12 per volleouderschapsverlof zijn en die tijdens het
dige maand tewerkstelling.
beschouwde kalenderjaar arbeidsprestaties Bedrag van de premie
• Zelfde regeling bij einde arbeidsovereen• Voltijds: loon december.
hebben uitgevoerd;
komst, wanneer werknemer niet zelf ont- • zich in een toestand bevinden die gelijkge- • Deeltijds: maandelijks gemiddelde over de
slag heeft genomen en tenminste 6 maandienstperiode.
steld is met effectieve arbeid (cfr. wetgeving
den in dienst is geweest.
Toekenningsmodaliteiten
jaarlijkse vakantie)
• Ook pro rata toegekend als men op het • Elke afwezigheid die in het kader van de • Ten minste 3 maanden (al dan niet opeenogenblik van de betaling in tijdkrediet, palvolgend) in dienst zijn in de loop van het
wetgeving op de jaarlijkse vakantie wordt
liatief verlof, verlof voor verzorging van
jaar.
gelijkgesteld met arbeidsprestaties, wordt
zwaar ziek familielid, ouderschapsverlof is.
• Volledige premie: volledig jaar in dienst.
beschouwd als effectieve arbeidsprestatie.
• De premie kan worden verminderd met Tijdstip van betaling
Geen volledig jaar in dienst of periodes
afwezigheden wegens ziekte, ongeval of • Vóór Kerstdag.
gespreid over meerdere jaren: pro rata
zwangerschap (behalve de eerste 30 dagen).
dienstperiode.
Tijdstip van betaling
• Ook toegekend aan bedienden die per 31/12:
PC 202.01 Middelgrote
• Tussen 15 en 31 december.
• in tijdkrediet, palliatief verlof, verlof
levensmiddelenbedrijven
voor verzorging van zwaar ziek familielid,
ouderschapsverlof zijn en die tijdens het
Bedrag van de premie
PC 202 Kleinhandel in
beschouwde kalenderjaar arbeidsprestaties
• Bedienden met vast loon: 100% van het
voedingswaren
hebben uitgevoerd;
maandloon berekend op basis van het
Bedrag van de kerstpremie
gemiddelde van al de effectief ontvangen • zich in een toestand bevinden die gelijkgesteld is met effectieve arbeid (cfr. wetgeving
• Administratief en verkooppersoneel: 100%
lonen in het lopende jaar.
jaarlijkse vakantie)
van het maandloon berekend op basis van • Filiaalhouders of wanneer commissieloon
het gemiddelde van al de effectief ontvanwordt betaald: 100% maandelijks gemid- • De premie wordt niet verminderd wegens
de eerste 30 dagen afwezigheid door ziekte,
gen lonen in het lopende jaar
delde van de vaste en veranderlijke lonen
klein verlet, wettelijk verlof enz.
• Filiaalhouders: gemiddelde van de maandvan het betrokken jaar.
Tijdstip van betaling
lonen waarop vakantiegeld wordt berekend, Toekenningsmodaliteiten
begrensd tot 1.487,36 euro.
• Volledige premie: in dienst zijn op 31/12 • December, tenzij andere overeenkomst of
gebruik
• Aanvullende Kerstpremie: 148,73 euro voor
en het hele jaar gewerkt hebben. Voor de
Ons Recht | 118de jaargang | DECEMBER 2014 |
17
DOSSIER EINDEJAARSPREMIES 2014
Tijdstip van betaling
• December.
PC 312 Warenhuizen
PC 313 Apothekers en
tarificatiediensten
© FOTO: BELGAIMAGE
Bedrag van de premie
• Maandloon november, verhoogd met:
• maandgemiddelde late uren, bijkomende
uren, overuren voorbije 12 maanden;
• aanvullende Kerstpremie 297,47 euro voor
voltijdsen (pro rata voor deeltijdsen).
Toekenningsmodaliteiten
• Einde december in dienst zijn.
• Ten minste 3 maanden anciënniteit (al dan
niet opeenvolgend) in het betrokken jaar.
• Ook toegekend aan bedienden die per 31/12:
• in tijdkrediet, palliatief verlof, verlof
voor verzorging van zwaar ziek familielid,
ouderschapsverlof zijn en die tijdens het
beschouwde kalenderjaar arbeidsprestaties
hebben uitgevoerd;
• zich in een toestand bevinden die
gelijkgesteld is met effectieve arbeid (cfr.
wetgeving jaarlijkse vakantie)
• Een eindejaarspremie van 20% van het
bruto maandloon wordt toegekend aan de
werknemers die betaald worden volgens het
sectorale minimumbarema.
• Werknemers die beter betaald worden ontvangen een eindejaarspremie als hun bruto
jaarloon lager is dan het baremaloon x 12,2
(exclusief vakantiegeld, inclusief alle extralegale voordelen).
• De eindejaarspremie bedraagt dan het verschil tussen het bruto baremaloon x 12,2 en
het ontvangen bruto jaarloon.
• Betaling met het loon van december.
FINANCIËN
PC 216 Notarisbedienden
minste 6 maanden anciënniteit hebben in de
en conventionele bepalingen inzake jaaronderneming en een arbeidsovereenkomst
lijkse vakantie, wettelijke feestdagen, kort
hebben met de onderneming op 31 december
verzuim, beroepsziekte, arbeidsongeval en
van het jaar. De 13de maand stemt overeen
bevallingsrust en van 30 dagen ziekte of
met evenveel twaalfden van het maandloon als
ongeval.
het aantal gewerkte maanden in het betrok- Tijdstip van betaling
ken jaar.
• December of bij het indienen van de maatschappelijke rekeningen of volgens afspraak
op ondernemingsvlak.
PC 308 Spaarbanken
Bedrag van de premie
• Volledig maandloon
Toekenningsmodaliteiten
• Gedurende het hele kalenderjaar contractueel verbonden zijn.
• In geval van tijdelijke afwezigheid met loonderving in de loop van het kalenderjaar om
andere redenen dan ziekte, ongeval of zwangerschap, wordt het bedrag verminderd in Volledig maandloon. Pro rata indien geen volPC 310 Banken
verhouding tot de dagen van loonderving ledige arbeidsprestaties.
ten overstaan van 250 werkdagen per jaar.
• Volledig maandloon, alternatieve regelingen
• Indien de bediende in de loop van het jaar
zijn mogelijk via ondernemingscao’s.
PC 309 Beursvennootschappen
een notariskantoor verlaat om bij een ander
• Pro rata indien geen volledige arbeidspresnotariskantoor in dienst te treden, moeten Bedrag van de premie
taties.
de beide werkgevers een deel van de premie • Volledig maandloon.
betalen in verhouding tot de bij hen gepres- Toekenningsmodaliteiten
PC 325 Openbare
teerde maanden en berekend op resp. het • Verbonden zijn door een contract van onbekredietinstellingen (OKI)
maandloon bij vertrek en het maandloon
paalde duur op het ogenblik van betaling.
voor december.
• Anciënniteit van minstens 6 maanden op Bedrag van de premie
Tijdstip van betaling
het ogenblik van betaling. De toekenning • Volledig maandloon.
• Uiterlijk op 20 december voor de bediengebeurt per volledig gepresteerde kalender- Toekenningsmodaliteiten
den die in de loop van die maand in dienst
• In geval van zwangerschapsverlof of afwemaand.
zijn; uiterlijk de dag van het vertrek voor de • Gepensioneerden ontvangen de premie pro
zigheid door arbeidsongeval wordt deze niet
bedienden die uit dienst treden.
rata wanneer zij de onderneming verlaten
verminderd
voor de datum van de betaling van de pre- • Bij andere afwezigheden wordt deze pro rata
mie en mits een anciënniteit van 6 maanden.
berekend maar kan de dertiende maand niet
PC307 Makelarij
• Het bedrag van de premie mag worden herzakken onder het loon van de laatste maand
Werknemers hebben recht op een eindejaarsleid a rato van de afwezigheden in de loop
van het jaar voordien.
premie gelijk aan een volledige 13de maand als
van het jaar die niet voortspruiten uit de Tijdstip van betaling
ze op 31 december van het lopende jaar ten
toepassing van de wettelijke reglementaire • Einde van het jaar.
INDUSTRIE
PC 207 Scheikunde
Bedrag van de premie
• Volledig maandloon.
Toekenningsmodaliteiten
• In dienst zijn op ogenblik van betaling.
• Op 31/12 van het lopende jaar minstens 6
18 | DECEMBER 2014 | 118de jaargang | Ons Recht
• Ook recht als je zelf ontslag neemt mits 1
maanden anciënniteit.
jaar anciënniteit
• 1/12de van de premie per gewerkte maand.
• Recht bij ontslag door werkgever (min. 6 • Geen recht bij ontslag om dringende reden.
maanden anciënniteit), ook voor brugge- • Voor handelsvertegenwoordigers is de premie maximum 2.106,30 euro.
pensioneerden.
• Zelfde voorwaarden voor gepensioneerden Tijdstip van betaling
• Vóór 25/12.
of rechtverkrijgenden bij overlijden.
PC 209 Metaal
Het tijdstip van betaling is niet bepaald in de
cao maar gewoonlijk eind december.
PC 220 Voedingsnijverheid
Bedrag van de premie
• Volledig maandloon.
Antwerpen Limburg
• Bij veranderlijk loon: gemiddelde van 12
Bedrag van de premie
voorgaande maanden.
Bedrag van de premie
• Volledig maandloon van november (premies • Bij anciënniteit van 6 maanden tot minder Toekenningsmodaliteiten
niet inbegrepen met uitzondering van pro• Aan de bedienden die tijdens het dienstjaar
dan 12 maanden: 7,3% van het jaarloon.
ductiepremie).
gedeeltelijke prestaties hebben geleverd,
• Bij anciënniteit van + 12 maanden:
Toekenningsmodaliteiten
wordt de premie betaald in verhouding tot
• 8,33% van het jaarloon voor bedienden met
• In dienst op 30/11.
hun effectieve en gelijkgestelde prestaties,
variabel loon.
• 6 maanden anciënniteit.
behalve:
• 13de maand gelijk aan maandloon december
• 60 dagen effectieve prestaties (of gelijkge• de bedienden die vrijwillig ontslag nemen
voor bedienden met vast loon.
stelde dagen) in referteperiode 1/12-30/11. Toekenningsmodaliteiten
en op dit ogenblik nog geen vol jaar anciën• Pro rata bij SWT (brugpensioen), pensioen, • Behoren tot de uitvoerende bedienden; minniteit hebben;
ontslag, einde stage...
stens 6 maanden anciënniteit; niet meer • bij een ontslag door de werkgever om zwaarTijdstip van betaling
wichtige reden;
dan één ziekteperiode van hoogstens 30
• Uiterlijk op 31/12.
dagen afwezigheid hebben; bij herhaalde • Bovenop de pro rata premie voor gewerkte
maanden, geven de maanden van SWT
ziekteperiodes berekening pro rata.
Brabant
(brugpensioen) recht op betaling van 20%
• Uitzonderingsregeling voor handelsverteBedrag van de premie
van de overblijvende premie en dit tot 31
genwoordigers.
en tijdstip van betaling
december van het jaar van vertrek.
• Pro rata bij vroegtijdige uitdiensttreding
• 6,66% van jaarlijks brutoloon (effectieve
• De gelijkstellingsperiode bij ziekte is
behalve om dringende redenen.
prestaties en gelijkstellingen).
beperkt tot 12 maanden, bij beroepsziekte
Tijdstip van betaling
Toekenningsmodaliteiten
of arbeidsongeval is de gelijkstelling onbe• Samen met het maandloon van december.
• 1 jaar anciënniteit.
perkt (voor zover schadeloosstelling).
• Pro rata bij ontslag, contract bepaalde duur,
Tijdstip van betaling
PC 215 Kleding en Confectie
SWT (brugpensioen) en pensioen, in de
• Vóór 25 december van het lopend kalenderreferteperiode (1/12 – 30/11).
jaar
Bedrag van de premie
Tijdstip van betaling
• Aanvulling van het dubbel vakantiegeld:
• December
90% van maandloon december.
PC 221 Papiernijverheid
• Bij pro rata berekening 7,5% van de brutooost- en west-vlaanderen (behalve
lonen door de werkgever betaald in de loop Bedrag van de premie
waasland)
• Volledig maandloon.
van het dienstjaar.
Bedrag van de premie en tijdstip van • Specifieke regeling handelsvertegenwoor- Toekenningsmodaliteiten
betaling
• In dienst zijn op het ogenblik van de uitdigers.
• Volledig maandloon.
betaling;
Toekenningsmodaliteiten
• Berekeningsbasis loon juli.
• Pro rata toekenning in geval van vroegtij- • 6 maanden anciënniteit hebben;
Toekenningsmodaliteiten
dige uitdiensttreding (minstens 3 maanden • Pro rata indien geen volledig jaar anciën• In dienst op 30/11.
niteit.
dienst) behalve om dringende redenen.
• Minimum 60 dagen effectieve prestaties (of Tijdstip van betaling
• Bedrag wordt verminderd a rato van nietgelijkgestelde dagen) in referteperiode van • Samen met het maandloon van december.
gelijkgestelde afwezigheidsdagen.
1/12 tot 30/11.
Tijdstip van betaling
• Pro rata in geval van opzegging, SWT (brug• Bij het neerleggen van de maatschappelijke
PC 219 Diensten en organismen
pensioen), pensioen, contract bepaalde duur.
rekeningen of in de maand december, tenzij
voor technische controles en
Tijdstip van betaling
anders overeengekomen op ondernemingsgelijkvormigheidstoetsing
• Uiterlijk op 31/1 volgend jaar.
vlak.
• Geen regeling op sectorvlak. Het jaarloon
Waasland
(loon voor overuren en premies voor nachtPC 222 Papierverwerking
Bedrag van de premie
arbeid, weekendwerk en andere voordelen
en tijdstip van betaling
niet inbegrepen) moet wel minstens gelijk Bedrag van de premie
• Volledig maandloon.
zijn aan 13,92 keer het minimum barema- • Minimum een maandloon.
• Berekeningsbasis loon november.
Toekenningsmodaliteiten
loon.
Toekenningsmodaliteiten
• In de meeste ondernemingen hebben de • In dienst zijn op het ogenblik van de uit• Minimum 60 dagen effectieve prestaties (of
betaling.
bedienden wel recht op een 13de maand.
gelijkgestelde dagen) in de referteperiode
• Minstens 6 maanden anciënniteit hebben.
van 1/12 tot 30/11.
• Bedrag wordt verminderd naar rato van de
• Pro rata in geval van opzegging of pensioniet gelijkgestelde afwezigheden.
nering.
• Voor bedienden die in dienst kwamen en die
Tijdstip van betaling
ten minste zes maanden anciënniteit heb• Uiterlijk de laatste werkdag voor 25/12.
ben, staat de premie in verhouding tot het
aantal gewerkte maanden.
Tijdstip van betaling
PC 211 Petroleum
• In de loop van de maand december, tenzij op
Opname 13de maand in het jaarinkomen.
ondernemingsvlak anders overeengekomen.
Vandaar de bepaling dat de officiële loonschaal 13 keer per jaar moet worden betaald.
Geen nationale overeenkomst of regeling
© FOTO: BELGAIMAGE
PC 214 Textiel
Ons Recht | 118de jaargang | DECEMBER 2014 |
19
DOSSIER EINDEJAARSPREMIES 2014
PC 224 Non-Ferro
Bedrag van de premie
• Maandloon.
Toekenningsmodaliteiten
• Verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst voor bedienden, op het ogenblik van
de betaling van de premie.
• Op het ogenblik van de betaling van de premie een eventueel onderbroken anciënniteit
hebben van ten minste zes maanden, voor
zover deze periode zich situeert in een peri- • Bij uitdiensttreding vóór de betaaldatum –
uitgezonderd bij ontslag om een dringende
ode van 12 maanden vanaf het begin van de
reden – wordt ongeacht het soort arbeidstewerkstelling.
overeenkomst, en voor zover de hierboven
• In de onderneming in dienst zijn getrevermelde voorwaarden vervuld zijn, de einden ten laatste de eerste dag van het
dejaarspremie betaald pro rata op het ogenbeschouwde werkjaar. Voor de bedienden
blik van deze uitdiensttreding.
die in de onderneming in dienst zijn getreden na de eerste dag van het beschouwde Tijdstip van betaling
werkjaar en die de anciënniteitsvoorwaarde • December
zoals hierboven vermeld vervullen, wordt
de premie pro rata toegekend.
NON-PROFIT
Toekenningsmodaliteiten
• In dienst van 1/1/14 tot 30/9/14 maar proportioneel indien men minder gewerkt
heeft.
Ziekenhuizen
• Deeltijdsen pro rata.
Bedrag van de premie
• Eindejaarspremie: 332,19 euro + 2,5% van Tijdstip van betaling
bruto jaarloon (bruto jaarloon = brutoloon • December, laatste kwartaal voor de
attractiviteitspremie.
maand oktober inclusief haard- of standplaatstoelage x 12).
• Attractiviteitspremie: 626,77 euro + 0,53%
Thuisverpleging
van bruto jaarloon (bruto jaarloon = bruto(oa. Wit-Gele Kruis)
loon oktober inclusief haard- of standplaatstoelage x 12).
idem ziekenhuizen
PC 330 Federale NonProfitsectoren
Revalidatiecentra
idem ziekenhuizen
Rustoorden
idem ziekenhuizen
Wijkgezondheidscentra
idem ziekenhuizen
VLAAMSE NON-PROFIT-SECTOREN
PC 319.01 Opvoedingsinstellingen
• In dienst van 1/1/14 tot 30/9/14 maar proportioneel indien men minder gewerkt
heeft.
• Deeltijdsen: pro rata.
Tijdstip van betaling
• December
© FOTO: BELGAIMAGE
Bedrag van de premie
• 128,56 euro + 7,57% van bruto jaarloon (=
brutoloon maand oktober inclusief haardof standplaatstoelage x 12)
Toekenningsmodaliteiten
• In dienst van 1/1/14 tot 30/9/14 maar proPC 327 Beschutte en
portioneel indien men minder gewerkt
sociale werkplaatsen
heeft.
• Vast niet-geïndexeerd gedeelte van 55,08
• Deeltijdsen pro rata.
Bedrag van de premie
euro.
Tijdstip van betaling
• Beschutte werkplaatsen:
Toekenningsmodaliteiten
• December
• Referteperiode 1/1/14 – 30/11/14: iedere • Productiepersoneel: 87% van maandloon
gewerkte of ermee gelijkgestelde maand • Omkaderingspersoneel: septemberpremie
van 5,07% van jaarloon (= 12 x bruto-maandgeeft recht op 1/11 van de premie.
PC 331 Kinderopvang
loon augustus) - 197,83 euro)
• Deeltijdsen: pro rata
(Kribben, Peutertuinen en
• Sociale werkplaatsen:
Tijdstip van betaling
Diensten Opvanggezinnen)
• Productiepersoneel: 87% van maandloon juli
• December.
• Omkaderingspersoneel: 125,92 euro + 7,57%
Idem opvoedingsinstellingen.
van jaarloon (werkelijk loon toegekend in
PC 329 Socio-cultureel Werk
de periode van 1 december vorig jaar tot 30
PC 331 Centra voor geestelijke
november dit jaar)
Bedrag van de premie
gezondheidszorg
• Maatschappelijk opbouwwerk: idem opvoe- Toekenningsmodaliteiten
• In dienst van 1/1/14 tot 30/9/14 maar proIdem opvoedingsinstellingen.
dingsinstellingen
portioneel indien men minder gewerkt
• Integratiecentra: idem opvoedingsinstelheeft.
lingen
PC 318.02 Gezinszorg
• Andere sectoren sociaal-cultureel werk: • Deeltijdsen: pro rata.
128,56 euro + 5,76% van bruto jaarloon • Referteperiode septemberpremie: 1 septemBedrag van de premie
ber voorafgaand jaar tot 31 augustus dit jaar.
(bruto jaarloon = brutoloon maand oktober
• Idem opvoedingsinstellingen.
Proportioneel indien men minder gewerkt
inclusief haard- of standplaatstoelage x 12)
• Behalve voor dienstenchequewerknemers,
heeft.
• Doelgroepwerknemers (o.a. wep-plus):
die hebben de volgende eindejaarspremie:
4,17% van bruto jaarloon (= brutoloon Tijdstip van betaling
• Variabel gedeelte: 2,5% van bruto jaarloon
maand oktober inclusief haard- of stand- • In de maand december of bij uitdiensttre(= brutoloon maand oktober inclusief haardding indien voldaan is aan de voorwaarden.
plaatstoelage x12)
of standplaatstoelage x 12).
• Septemberpremie: met loon september
• Vast geïndexeerd gedeelte van 332,19 euro. Toekenningsmodaliteiten
20 | DECEMBER 2014 | 118de jaargang | Ons Recht
?
VRAAG VAN DE MAAND
RUBRIEKSNAAM
JUNE GEUENS
Je werd aangenomen
voor bepaalde duur,
maar er werd nooit een
arbeidsovereenkomst
ondertekend. Heeft
dat gevolgen?
Fleur werd in maart 2014 door de
bvba Peeters in dienst genomen
voor zes maanden. Nadien zou de
werkgever beslissen of hij Fleur een
arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur zou geven. Maar Fleur
kreeg nooit een arbeidsovereenkomst voorgeschoteld en ging dus
aan de slag zonder een overeenkomst te hebben ondertekend.
arbeidsovereenkomst dezelfde voorwaarden
als voor arbeidsovereenkomsten van onbepaalde duur. Maar alleen de werknemer, niet
de werkgever, kan zich hierop beroepen. Er
is dus, in het voordeel van Fleur, automatisch een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur ontstaan op het ogenblik dat ze
begon te werken zonder dat er een arbeidsovereenkomst werd ondertekend.
Dit komt erop neer dat Fleur eigenlijk werd
ontslagen. Ze kan dus een opzegvergoeding
van zes weken eisen van de werkgever en
heeft zo de tijd om een nieuwe job te zoeken.
Hiervoor is het wel belangrijk dat Fleur kan
bewijzen dat de werkgever de wil uitte om
de arbeidsovereenkomst te beëindigen, bijvoorbeeld door een schriftelijke bevestiging
te vragen. * Hiervan kan bij een algemeen verbindend
verklaarde cao worden afgeweken.
Fleur is tevreden over haar baan. Ze is erg
gemotiveerd en vindt dat ze haar taken
altijd naar behoren uitvoert. Bovendien
werkt ze nauw samen met de baas, die ook
erg tevreden lijkt. Fleur veronderstelt dan
ook dat ze zal mogen blijven.
Net voor het verstrijken van de periode
van zes maanden wordt Fleur echter op
het bureau van de werkgever geroepen. Die
geeft de boodschap dat hij geen arbeidscontract van onbepaalde duur zal aanbieden.
Fleur mag haar spullen verzamelen en moet
de volgende dag niet meer terugkomen.
Triest natuurlijk, want Fleur ging ervan uit
dat ze bij de bvba Peeters kon blijven werken en keek daarom helemaal niet uit naar
ander werk. Ze maakt zich grote zorgen
want nu heeft ze plots, van de ene dag op
de andere, geen inkomen meer.
WatkanFleurdoen?
Een arbeidsovereenkomst van bepaalde
duur kan je alleen geldig sluiten als er een
schriftelijke arbeidsovereenkomst wordt
opgesteld én ondertekend, uiterlijk op het
ogenblik waarop de werknemer in dienst
treedt*. In die arbeidsovereenkomst moet
uitdrukkelijk een zeker eindpunt staan: de
aanduiding van een bepaalde dag of een
gebeurtenis die op een vaste datum plaats
zal hebben, waarna de partijen van hun
wederzijdse verplichtingen ontslagen zijn,
behalve als de overeenkomst stilzwijgend
wordt verlengd.
Als er, zoals bij Fleur, geen schriftelijke
arbeidsovereenkomst voor bepaalde
duur werd opgesteld, gelden voor deze
OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 |
21
RUBRIEKSNAAM
De Amerikaanse politicologen Martin
Gilens (Princeton) en Benjamin Page
(Northwestern University) kwamen in hun
onderzoek tot de vaststelling dat politici
veel vlugger luisteren naar de tien procent
rijkste kiezers. Professor Sinardet is niet
echt verwonderd: “In de VS is de financiering van politieke partijen nog altijd sterk
afhankelijk van giften van rijke geldschieters. Er was daar ook al veel te doen rond
dubieuze lobbypraktijken. Voor de economische elite is het, zeker in de VS, een stuk
makkelijker om punten op de agenda te zetten en door te drukken.”
In België liggen de verhoudingen enigszins
anders, maar toch. “Bij ons is de partijfinanciering heel anders georganiseerd, mee
als gevolg van diverse schandalen. Hier zijn
giften aan partijen alleen nog maar beperkt
mogelijk. Dat neemt niet weg dat de vaststelling van de Amerikaanse onderzoekers
ook in ons land zeker voor een deel opgaat.
Zie maar hoe de diamantsector, de elektriciteitsleveranciers, brouwers en heel wat
andere bedrijven en sectoren met succes
invloed uitoefenen om fiscale gunstregimes
te verkrijgen. Is het niet merkwaardig dat
parlementsleden van Open VLD, CD&V en
N-VA lid zijn van een club binnen het parlement die de belangen van de diamantsector
behartigt? Al is dat tenminste nog zichtbaar,
meestal gebeurt het gelobby in de achterkamertjes. In het Europees Parlement heb je
ook parlementairen die opkomen voor bierbrouwers of wijnproducenten, afhankelijk
van het land.”
Shopping
Sinardet kan ergens nog begrijpen dat sommige sectoren hun gewicht in de schaal smijten en dat politici daarop ingaan. Omdat
dat in hun ogen de economische welvaart
dient. “Maar dat neemt niet weg dat een
aantal gunstregimes en cadeaus botst met
het rechtvaardigheidsgevoel. Nu doen veel
bedrijven trouwens aan fiscale shopping en
spelen ze landen tegen elkaar uit. Als we willen dat onze fiscaliteit veel rechtvaardiger
wordt, moeten we ze meer op Europees vlak
organiseren of hierover minstens afspraken maken op Europees en internationaal
niveau. Sommige partijen, denk aan UKIP
in Groot-Brittannië, willen de nationale staten opnieuw meer macht geven. Anderen,
zoals de N-VA hier, willen graag nieuwe staten oprichten. Het is een illusie dat zoiets
het beleid dichter bij de burgers brengt. In
een geglobaliseerde wereld kan de politiek
alleen nog wegen op de economie als ze zich
“Fiscale
gunstregimes
botsen met recht–
vaardigheidsgevoel”
DENIS BOUWEN
Hebben heel gefortuneerde
zakenlui als Marc Coucke,
Fernand Huts, Roland Duchâtelet
en Albert Frère gevoelig meer
invloed op onze politieke
klasse dan de modale werknemer of burger? Intuïtief ben je
22 | DECEMBER2014|118dejaargang|OnsRecht
geneigd om aan te nemen van
wel. Amerikaans onderzoek
bevestigt dat de tien procent
rijkste burgers veel meer gehoor
vinden bij politici. Politicoloog
Dave Sinardet (VU Brussel en
Université Saint-Louis) geeft
zijn kijk op de situatie in België.
© FOTO: DANIËL RYS
Over de economische ‘elite’
en hoe die onze politiek beïnvloedt
Dave Sinardet: ““Het spreekt vanzelf dat de
politieke verkozenen niet het monopolie op het
publieke debat hebben. Ook academici, vakbonden, werkgeversorganisaties, verenigingen
en gewone burgers hebben het recht om zich
te laten horen.”
POLITIEK
ook op een hoger niveau organiseert.”
Recent was er beroering omdat rijke Belgen
en grote Belgische bedrijven geheime deals
in Luxemburg hadden gebruikt om veel
minder belasting te betalen. “In België
hebben we natuurlijk ook onze eigen trukendoos. Via de notionele intrestaftrek
geven we aan een reeks bedrijven enorme
belastingvoordelen. Heel grote vermogens
worden hier nauwelijks of niet belast, wat
verklaart waarom rijke Nederlanders en
Fransen zo graag naar hier afzakken.”
“Mijn pleidooi voor Europese afspraken
houdt overigens niet in dat staten niets
meer op eigen houtje kunnen ondernemen”,
onderstreept de politieke wetenschapper.
“Iedereen lijkt het er tegenwoordig over
eens dat arbeid hier te zwaar wordt belast.
Daar kan onze politiek werk van maken als
ze wil. Spijtig genoeg lopen de meningen
nogal sterk uiteen over wat er precies moet
veranderen om het probleem op te lossen.”
Vermogens
Het onderzoek in Amerika wees ook uit dat
voorstellen die een groot draagvlak hebben
onder de kiezers heel vaak toch worden
afgeblokt. Klinkt bekend als je ziet hoe velen
hier voorstander zijn van een faire belasting
op grote vermogens of grote vermogenswinsten, terwijl een flink deel van de politiek de
gekste acrobatentoeren uithaalt om zoiets
te verhinderen of op de lange baan te schuiven. “Overal in België is een meerderheid
van de burgers voorstander van het meer
belasten van grote vermogens”, constateert Sinardet. “En toch gebeurt dat (nog)
niet. Toch is het niet alleen als er belangen
van rijken op het spel staan dat de politiek
niet doet wat de meerderheid van de bevolking wil. Heel wat mensen vinden bijvoorbeeld dat je de werkloosheid in de tijd moet
beperken, terwijl dat tot nu toe niet echt is
gebeurd, los van een aantal maatregelen die
werklozen wel degelijk raken.”
Vakbonden, middenveld en vele gewone
burgers verzetten zich nu tegen de onevenwichtige, onrechtvaardige en weinig sociale recepten van de regeringen-Michel en
-Bourgeois. Die regeringen lijken een houding aan te nemen van ‘Doe maar op, wij
maken toch de dienst uit’. Velen vinden
dat hiermee de democratie ernstig geweld
wordt aangedaan.
Maar alleen om de vijf jaar gewoon een bolletje kleuren is natuurlijk een heel beperkte
invulling van dat model.”
“In België kennen we al sinds het einde van
de Tweede Wereldoorlog een consensusdemocratie, waarbij het sociaal overleg tussen vakbonden en werkgevers en het middenveld een belangrijke rol vervullen. Als
het over sociaaleconomische kwesties gaat,
komt het in eerste instantie aan vakbonden
en werkgevers toe om hierover afspraken
te maken. Een probleem is dat het sociaal overleg de jongste jaren sputtert. Zo
ontstaat een gat dat de politiek wat graag
opvult. De meerderheid zwaait graag met
‘het primaat van de politiek’: de politici willen de koers uitzetten. Voor de werkgevers
is dat op zich niet zo’n ramp. Zij hebben nu
regeringen die vooral hun agenda uitvoeren.”
Zelf is Sinardet eerder te vinden voor een
meer ‘participatieve’ democratie, waarbij
burgers op diverse manieren hun stem kunnen laten horen. “Het spreekt vanzelf dat de
politieke verkozenen niet het monopolie op
het publieke debat hebben. Ook academici,
vakbonden, werkgeversorganisaties, verenigingen en gewone burgers hebben het recht
om zich te laten horen. Een initiatief als de
burgertop G1000 was een stap in de goede
richting. De nieuwe sociale beweging Hart
boven Hard vind ik ook zeker de moeite
waard. Als talloze organisaties en burgers
via Hart boven Hard een aantal waarden en
ideeën willen verdedigen en alternatieven
voor de huidige politiek willen verwoorden,
is daar niks mis mee. Wel integendeel.”
Het valt Sinardet op dat er nu wel een stevig debat woedt over de vermogenswinstbelasting. En dat met rechtse regeringen.
“Een half jaar geleden leek dat nog een utopisch idee dat door de meesten werd weggehoond. Nu praat zelfs de minister van
Werk, Kris Peeters, erover. En een ultraliberaal als Johan Van Overtveldt, de nieuwe
minister van Financiën, wil er de ene keer
wel over praten om twee minuten later te
zeggen dat het debat voor hem ‘gesloten’ is.
Dat er nu veel meer over een vermogensbelasting wordt gepraat, heeft te maken
met de polarisering in onze politiek. En
ook met toevallige gebeurtenissen zoals de
affaire LuxLeaks en de verontwaardiging
over de grote onbelaste meerwaarde van
Marc Coucke (Omega Pharma).”
Vakbondenpolitiek
Democratie
“Je kan de term democratie op vele manieren invullen”, commentarieert Sinardet.
“Onze basis is een representatieve democratie waarbij we uitgaan van het idee dat
de verkozenen de burgers in de parlementen vertegenwoordigen op basis van partijen regeerprogramma’s. Na vijf jaar kunnen
we in het stemhokje aangeven of we al dan
niet tevreden zijn over het gevoerde beleid.
En dan is er nog de vraag of de vakbond wel
of niet aan politiek moet doen. “Ik begrijp
die vraag niet helemaal”, reageert Dave
Sinardet. “Als vakbonden de belangen van
hun leden willen behartigen en verdedigen, zijn ze per definitie bezig met politiek.
Vakbonden moeten hun eigen ideeën ontwikkelen en standpunten innemen. Wellicht
zijn ze op dat vlak soms iets te veel bezig
met verworven rechten en iets te weinig
met nieuwe uitdagingen. Maar die kritiek
kan je net zo goed geven op werkgeversorganisaties. We kunnen het sociaal overleg in ons land een stuk beter maken als
beide kampen bepaalde taboes los laten of
bespreekbaar maken. Op die manier kunnen
we mikken op een soort van New Deal die
voor iedereen beter uitpakt.” Cijfers om stil
van te worden…
Wistjedatderegering-Michelelk
jaar4.000eurovaneengemiddeld
gezinafpaktomdebegrotingop
ordetekrijgen?
Enwistjeookdaterrechtvaardige
alternatievenzijnvoordezepolitiek?
Ziehierdecijfers:
-HetonderzoeksinstituutHIVA(KU
Leuven)heeftberekenddateen
meerwaardebelastingopaandelenelkjaarvlottweemiljardeuro
kanopbrengen
-Sommigegroteondernemingen
betalendankzijfiscalegunstmaatregelenamperbelastingen.Zobetaalteenbedrijfals
ArcelorMittalFinanceandServices
Belgium(AMFSB)maar1,76procentprocentbelastingenopeen
winstvan6,1miljardeuro.Bijeen
normaalbelastingtariefvan33,99
procentzoudestaatbijnatwee
miljardeuroextrakrijgenvan
dezevennootschap.Ookheelwat
anderegrotebedrijvenbetalen
veelteweinigbelastingen.
-Doorbelastingfraudelooptdefiscus26tot30miljardeuroperjaar
mis,zoberekendenonderzoekers.
Inonslandbedraagtdebelastingfraude16,1procentvanhetbruto
binnenlandsproduct(BBP).In
Nederlandisdatmaar9procent.
Elkjaar8miljardeuroophalenmet
eendoorgedrevenbestrijdingvan
fiscalefraudeisperfectmogelijk.Dezeregeringsteltzichechter
tevredenmeteenschamele50
miljoeneuroperjaar.
Wiezegtdatergeenalternatiefis,
liegt.Méérnog:demiljardenliggen
voorhetrapenbijdegrotevermogens,deaandeelhoudersendefiscalefraudeurs.
OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 |
23
OVER DE GRENZEN
ANNICK AERTS
Zara moet
werknemersrechten
respecteren
Inditex, het moederbedrijf van Zara,
Bershka en Massimo Duti, is een
Spaanse multinational die graag uitpakt
met het duurzaam beheer van zijn activiteiten. Op hun website kan je uitvoerig
lezen hoe ze in al hun beleidsbeslissingen rekening houden met het realiseren van veilige en ethische producten
die worden gemaakt met respect voor
milieu en maatschappij.
In 2007 tekenden Inditex en zijn dochters een mondiaal akkoord met de internationale dienstenvakbond UNI Global
Union. Hierin verplichtte de groep er
zichzelf toe om de rechten van werknemers wereldwijd te respecteren. In veel
landen wordt het akkoord ook nageleefd.
Het was dan ook serieus opkijken toen
werknemers in de Verenigde Staten
hun verhaal deden. Werknemers van
Zara daar vertellen dat ze tegen lage
lonen moeten werken. Bovendien heeft
Op bezoek
bij de Litouwse vakbond
Een delegatie van de LBC-NVK maakte
zowat 15 jaar terug kennis met de Litouwse
kleding- en confectienijverheid. Dit najaar
ging de LBC-NVK opnieuw naar Litouwen, in
samenspraak met de vakbond Solidarumas.
Een mooie gelegenheid om te zien wat er
was gebeurd op het vlak van bedrijfsbeheer,
arbeidsvoorwaarden en de uitbouw van vakbonden.
Aan het eind van de vorige eeuw viel
Litouwen erg in de smaak bij onze kledingdistributeurs en -ketens. Litouwen was
het land bij uitstek dat de kleedjes en jassen aanleverde voor onze markt. In 2000
Werknemers
op Mauritius uitgebuit
Op het eiland Mauritius staat de kledingsector sterk onder druk door de harde concurrentie uit Azië. Dit vertaalt zich in mensonwaardige werkomstandigheden. Uit een
onderzoek van de Britse krant Daily Mail
bleek dat werkneemsters er slechts 1,25 euro
per uur verdienen. Bovendien wonen ze met
16 in een kamer met stapelbedden.
Vakbondsleidster Jane Ragoo van de vakbond CMCTEU bevestigt de bevindingen.
Werkneemsters moeten lange uren presteren tegen een hongerloon. Concreet
24 | DECEMBER 2014 | 118de jaargang | Ons Recht
niet iedereen er dezelfde carrièremogelijkheden. Met name mensen zonder
blanke huidskleur worden gediscrimineerd als ze promotie willen maken.
In New York beperkt het management
de contracten tot 25 uur per week. Zo
moet Zara geen socialezekerheidsbijdrage voor gezondheidszorg betalen.
Werknemers zijn er dan ook niet gedekt
voor gezondheidsrisico’s. Verder mogen
de werknemers niet vrij kiezen welke
vakbond hen vertegenwoordigt.
UNI roept Inditex op om het mondiaal akkoord in de praktijk om te zetten
in de VS. Het is ongehoord hoe werknemers daar worden tewerkgesteld.
Vakbondswerk wordt er onmogelijk
gemaakt. Surf naar www.labourstart.
org/go/changezara om deze eis mee te
ondersteunen.
waren de Litouwse stiksters nog met 60.000.
Volgens de cijfers van de European Skills
Council waren ze in 2012 nog met minder
dan 19.000. Veel confectiearbeidsters zijn
uit de sector en/of het land vertrokken.
Het lage loon is zeker een belangrijke oorzaak. In 2000 hielden deze werknemers 100
euro over aan hun werk. Vandaag is dit 300
euro, en als de vakbond in het bedrijf goed
georganiseerd is 500 euro. Het bedrag van
300 euro komt overeen met het wettelijk
gewaarborgd loon. Op het niveau van de
sector slaagt de vakbond er niet in collectieve afspraken te maken. Vaak geldt hetzelfde op bedrijfsniveau.
Deze minimumlonen betaalt de werkgever
alleen als de vooropgestelde productiecijfers
behaald zijn. Je kan dan ofwel met minder
geld naar huis gaan of overuren kloppen.
Welke keuze je ook maakt, sowieso moet je
elke maand moeite doen om rond te komen.
Op de werkvloer wordt nauwelijks tijd uitgetrokken om werknemers een vorming
te geven. Van levenslang leren is er geen
sprake.
Met het Belgisch Instituut voor Opleiding
en Onderzoek (IVOC) willen we hier mee
verandering in brengen via een Europees
sectorprogramma. In ons land volgen ieder
jaar 3.000 van de 12.000 confectiewerknemers een opleidingsprogramma. Ook
Litouwse stiksters moeten die kans krijgen.
betekent dat 237 euro per maand voor
weken van 45 werkuren. Dezelfde werknemers worden gedwongen om per week nog
eens minimaal 10 uren overwerk te presteren.
In de sector werken veel migranten uit
Bangladesh. Deze werknemers ondergaan
de ergste vorm van uitbuiting. Lid worden
van een vakbond mogen ze niet. Bij ziekte
worden ze meteen ontslagen. Gevolg: het
ministerie van Werk trekt hun arbeidskaart
in en ze moeten het land verlaten. In de
barakken waar de werkgevers hen laat verblijven, is elke kamer overbevolkt. Privacy
of plaats voor hun eigen kleding is er niet.
De vakbonden voeren op Mauritius campagne om het minimumloon op te trekken.
Al jaren is dat minimumloon niet meer verhoogd. Dat leidt bij een grote groep van
werknemers, onder wie heel veel vrouwen,
tot extreme armoede. Zowat 100.000 van
de 500.000 werknemers zouden in extreme
armoede leven.
De mondiale industrievakbond roept niet
alleen de sector maar ook modeketens op
om werk te maken van een deftig loon voor
textielarbeid(st)ers. Zij moeten samen met
vakbonden mee druk zetten op de autoriteiten om dit mogelijk te maken.
www.industriall-union.org
Koop wenskaarten van
Wereldsolidariteit!
Wat straalt er meer geluk uit dan een
lachend kind? Helemaal klaar voor de
toekomst, het hele leven nog voor zich?
Wereldsolidariteit biedt je graag vijf vrolijke, kleurrijke wenskaarten aan. De ngo
koos voor hoopvolle beelden, ideaal om er je
dierbaren het allerbeste mee toe te wensen.
Een setje van vijf feestelijke wenskaarten
kost 5 euro. Voor iedere kaart gaat 0,70
euro naar onze partnerorganisaties in het
Zuiden.
Bestellen kan via www.wereldsolidariteit.
be of per e-mail bij Martine Stroobants:
[email protected]
bestellen doe je via het nummer 02/246.36.72.
Loopbaanbegeleiding
én meer bij ons CLO
Wist je dat je bij het Centrum voor
Loopbaanontwikkeling (CLO) van de LBCNVK ook terecht kunt met problemen op
het vlak van stress en overmatig piekeren.
Het CLO heeft individuele coachingtrajecten en geeft ook workshops aan groepen.
Wat staat er binnenkort op het programma
bij het CLO?
Startbijeenkomsten loopbaanbegeleiding:
• In Antwerpen op vrijdag 9 januari en vrijdag 6 februari
• In Kortrijk op dinsdag 3 februari
• In Gent op maandag 8 december
Er is ook een heuse ‘loopbaandriedaagse’.
Die vindt plaats in Kortrijk op 21 januari,
4 februari en 18 februari. Telkens van
9.30u tot 16.30u. Inschrijven kan via
www.loopbaanontwikkeling.be.
Voor een volledig overzicht van onze activiteiten en voor inschrijvingen kan je surfen naar www.loopbaanontwikkeling.be of
www.jeloopbaan.be.
Schone Kleren
bezoekt
kledingketen JBC
controleorganisatie rond arbeidsomstandigheden. Wat inspeelt op de cruciale eis
van de Schone Kleren Campagne.
JBC koopt kleren in landen als China
en Bangladesh. André Kiekens van
Wereldsolidariteit is blij met de vooruitgang bij JBC: “Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde, een beter leven voor de
mensen die onze kleren maken. Daarom
deden we de mensen van JBC een mooie
T-shirt cadeau, met het portret van een
Bengaalse kledingarbeidster. Misschien
een goed idee voor een toekomstige JBCcollectie?”
In de komende maanden trekt de Schone
Kleren Campagne nog naar E5-mode, AS
Adventure en C&A. Eerder kreeg Bel & Bo
ook al bezoek.
De kledingketen JBC kreeg op 4 november
een grote collectie ‘schone’ T-shirts van de
ngo Wereldsolidariteit cadeau. Ter afronding van de campagne “Wij willen schone
kleren”, waarbij 13.278 consumenten
Belgische kledingbedrijven om ‘schone kleren’ vroegen. Een campagne die de actieve
steun geniet van jouw vakbond LBC-NVK.
De directie van JBC legde uit welke stappen zij al had gezet. JBC zet zich in voor
veiligere fabrieken in Bangladesh. Onlangs
nam het bedrijf een speciale verantwoordelijke voor ‘duurzaam ondernemen’ in
dienst. De keten wordt nu lid van de Fair Leesmeeropwww.wereldsolidariteit.be
Wear Foundation, een onafhankelijke
1
3
5
7
9
10 redenen waarom ik staak
op 15 december 2014
Omdat 0% belastingen voor rijken
niet eerlijk is
2
4
6
8
10
Omdat ik niet wil verarmen
door de indexsprong
Omdat de democratie niet
stopt in het stemhokje
Omdat opvang, studies, bus ...
niet duurder mogen worden
Omdat er moet geïnvesteerd
worden in plaats van bespaard
Omdat de uitgestoken
hand een fabeltje is
Omdat ik een fatsoenlijk
pensioen wil voor iedereen
Omdat de sociale zekerheid
niet ontmanteld mag worden
Omdat werkgevers wél jobs moeten
beloven in ruil voor al dat geld
Omdat ik een warme samenleving wil, nu en in de toekomst
E-mailenenbellenkanzo:
[email protected]
en03/2208950.
OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 |
25
RUBRIEKSNAAM
FILM
K ARIN SEBERECHTS
National Gallery
Donkere, spectaculair gefilmde thriller waarin de geslagen hond zich
tegen zijn meesters keert
White God
In een akelig stil
Boedapest rijdt een tienermeisje op een fiets
tussen haastig geparkeerde auto’s, sommige
met het portier nog open.
Over de aard van de
stormloop die in haar kielzog losbarst, laat ik u voor
de spanning graag in het
ongewisse. In elk geval
lijkt regisseur Kornél
Mundruczó met deze
grandioze openingsscène
van ‘White God’ (Fehér
Isten) al behoorlijk wat
munitie te verschieten.
kan rekenen op de steun van de
gezamenlijke straathondenpopulatie. Maar dan verzeilt Hagen
in de gruwelijke wereld van de
hondengevechten…
‘White God’ – een verwijzing
naar Sam Fullers antiracistische
‘White Dog’? – is een vreemd en
veelkoppig beestje: een meeslepende (wraak)thriller met
horrorallures, die ook nog een
metafoor wil zijn voor een maatschappij die haar minderheden
bruut onderdrukt én een verhaal van opborrelende liefde.
Mundruczó slaagt alvast met
verve in zijn eerste opzet, maar
zijn bijkomende ambities komen
eerlijk gezegd nogal opgeschroefd over. De cineast zet een
stevige boom op over ‘gemengde
rassen’, zadelt al zijn mannelijke
personages op met dictatoriale
trekken en een rothumeur en
filmt het hondenasiel alsof het
Auschwitz zelf betrof.
De Tannhäuser-historie die Lili’s
personage meer vlees om de botten moet geven, is er ook een
beetje met de haren bijgesleurd.
Mundruczó had zich mogen
beperken tot het niveau waarop
zijn film het beste werkt: dat van
een spectaculair gefilmde thriller met personages die sowieso
al hondsmoeilijk te regisseren
vallen: dieren. Dat had wat mij
betreft al ruim volstaan.
Maar met de volgende sequentie,
die in een slachthuis is gedraaid,
maakt de Hongaarse cineast ons
duidelijk dat hij niet van plan is
veel gas terug te nemen. Houd u
dus maar vast aan uw bretellen
voor een donkere, dystopische
thriller met in de hoofdrol een
ongewenste bastaardhond. En
zijn maten.
Hagen is de hond van Lili, een
pittige meid van 13 die trompet
speelt in een symfonisch orkest
en voor de rest een speelbal is
tussen haar gescheiden ouders.
Zij deelt een kleine flat met haar
vader Daniel, een zure gewezen
professor die om den brode controles uitvoert in een abattoir en
een bloedhekel heeft aan haar ‘White God’ is sinds 3 decem‘mormel’. Daniel gooit het beest ber te zien in de Belgische
de straat op, waar het meteen cinema’s.
26 | DECEMBER 2014 | 118de jaargang | Ons Recht
Frederick Wiseman,
samen met D.A.
Pennebaker zowat de
ouderdomsdeken van
de Amerikaanse documentaire, plant zijn
camera’s graag in ‘instituten’: hospitalen, dierentuinen, scholen, dansgezelschappen. In zijn
geëigende ‘fly-on-thewall’-stijl richt hij nu zijn
pijlen op de National
Gallery, het Londense
museum dat uitkijkt
over Trafalgar Square
en werken herbergt van
de allergrootste schilders uit de geschiedenis.
inplanting en lichtinval bij een
nieuwe zaalinrichting. Hij houdt
halt bij meetings waarin de
clash tussen commerciële ijver
en de fundamentele behartiging
van de collectie beleefd klinkt,
maar evengoed snibbig zindert.
Hij strijkt neer bij gepassioneerde gidsen die de meesters
populariserend en anekdotisch
‘vertalen’ voor de leek die in
groep naar kunst komt kijken.
Hij toont workshops voor blinde
bezoekers en tekenlessen naar
levend model met een lesgeefster die de naaktheid van het
model kennelijk wil overkwebbelen…
De regisseur stelt zich als maker
ogenschijnlijk afzijdig op, of
‘objectief’ als je wil. Maar de blik
van deze geoefende observator
is uiteraard niet zo vrijblijvend
als hij moet lijken. ‘National
Gallery’ is ondanks de bedaarde
benadering een prikkelende
kijkervaring, die een gevestigd
instituut blootlegt ‘with warts
and all’: met zijn hoogstaande
collectie en expertise, maar ook
met de immense inspanningen
die het elke dag moet leveren
om zijn renommee te behouden
en ook in deze tijd relevant te
blijven. Ergens tussendoor krijg
je nog een leuk mopje mee over
Mozes. Maar daarvoor moet u
zelf maar naar deze Wiseman
afzakken…
Bijna drie uur lang toeft
Wiseman in de publiekszalen en
in de ruimtes achter de schermen: bij de werken van Rubens,
Holbein, Titiaan, Da Vinci,
Caravaggio, Turner, Watteau en
anderen. Bij boenders en zaalwachters, bij kijkende en luisterende toeschouwers en, bovenal,
bij het personeel dat dit statige
museum groots en draaiende
houdt.
Wiseman staat lang stil bij het
minutieuze werk en de hedendaagse inzichten van restaurateurs die hun expertise – soms
boeiend, soms wat duffig – over
het schoonmaken van een
Velasquez of een Rembrandt uit ‘National Gallery’ loopt vanaf
de doeken doen. Hij toont logis- 17 december in de Belgische
tiek en esthetisch overleg over zalen.
Prikkelende blik voor en achter de schermen van de Londense National
Gallery.
BOEK
RUBRIEKSNAAM
GUTENBERG
De echte vader
van de pil
Karl Van den Broeck
Journalist Karl Van den Broeck
ontdekt in 2008 per toeval dat
de Turnhoutse dokter Ferdinand
- Nand - Peeters van heel nabij
betrokken was bij de belangrijkste uitvinding van de 20ste eeuw:
de anticonceptiepil. Twaalf jaar
eerder had het Deutsche HygiëneMuseum in Dresden een tentoonstelling georganiseerd naar
aanleiding van de 35ste verjaardag van ‘Anovlar’, de eerste klinisch bruikbare anticonceptiepil.
dat de pil zo zwaar gedoseerd is dat vrouwen ze haast niet kunnen verdragen.
Dr. Peeters besluit een betere pil te maken.
Hij verneemt dat de Duitse farmaceutische firma Schering twee hormonen
heeft samengevoegd in een proefpreparaat SH-513. Peeters vraagt stalen van het
preparaat en begint samen met twee collega’s, Marcel Van Roy en Reimond Oeyen,
te experimenteren. 41 van hun patiënten,
allemaal jonge vrouwen uit het Turnhoutse,
krijgen de twee onderdelen van SH-513 in
verschillende samenstellingen toegediend.
De negen patiëntes die regelmatig 3 tot 4
Schering zet nu de grote middelen in. De
milligram norethisteronacetaat en 0,05
Van den Broeck ziet in de catalogus naast milligram ethinylestradiol hebben geslikt firma die met een werkbare pil op de markt
de namen van een Oostenrijkse en een en die gedurende 114 cycli worden gevolgd, komt, kan daar fortuinen mee verdienen.
Amerikaanse arts ook die van zijn stadsge- worden niet zwanger, maar vertonen ook De pil van dr. Peeters wordt in heel de
noot Ferdinand Peeters vermeld. Hij raakt nauwelijks storende nevenverschijnselen. wereld uitgetest, onder leiding van geregeïntrigeerd, gaat op onderzoek uit en Dokter Peeters stelt ook vast dat de vrou- nommeerde gynaecologen. Als Schering zelf
publiceert in 2010 zijn voorlopige verhaal wen na het stopzetten van de behande- bang wordt voor kritiek en de lancering van
in Knack, precies op de 50ste verjaardag van ling snel weer een normale cyclus krijgen de pil begint uit te stellen, is hun bijhuis
de pil. Het artikel leidt tot een tv-documen- en dus opnieuw vruchtbaar worden. Bij de in Australië hen voor. Op 10 januari 1961
taire en een artikel in een wetenschappelijk Amerikaanse pil krijgen vrouwen per maand brengt Schering-Australië ‘Anovlar’ op de
tijdschrift, maar er blijven nog vragen over. 206 milligram hormonen binnen, bij dr. markt. Pas vier maanden later komt de pil
Van den Broeck blijft voort graven. Zijn defi- Peeters in de Kempen 85 milligram.
in Duitsland uit. België moet wachten tot
nitieve bevindingen staan nu voorgoed in
maart 1965. Vanaf dan kunnen alle vrouwen
het boek ‘De echte vader van de pil’.
ter wereld, als ze willen, zelf hun zwangerschappen plannen.
Illegaleabortussen
Audiëntiebijdepaus
Wanneer dokter Nand Peeters in 1946 op
Deauteuronderzoekt
zijn 28ste van Mechelen naar Turnhout
verhuist, is hij de enige gynaecoloog van waaromdr.Peeters
de Noorderkempen. Het is de tijd van de
meteennade
grote gezinnen, de miskramen, de illegale
abortussen (naar schatting 100 à 150.000 lanceringvandepil
per jaar), de bevallingen op keukentafels
en de overlijdens in het kraambed. Om een zodiscreetbleef.
simpele zwangerschapstest te doen moeten
artsen kikkers inspuiten met de urine van
zwangere vrouwen.
De jonge idealistische dokter Peeters is zelf
pas getrouwd – het koppel zal zes kinde- Schering
ren opvoeden – en een ernstig katholiek.
Het lukt hem in enkele jaren om de kin- Peeters en zijn collega’s zijn enthousiast. In
dersterfte in Turnhout terug te dringen 1960 leggen ze in Duitsland hun bevindinvan tien naar 0,4 procent. Toch begint hij gen op tafel. De firma Schering levert hen
in de jaren ‘50 ook intensief te zoeken naar genoeg tabletten om hun experimenten op
een manier om met hormonen de eisprong grote schaal voort te zetten. Honderden
van vrouwen af te remmen. Hij weet dat Kempense vrouwen krijgen nu als proefperde Amerikaanse arts dr. Gregory Pincus in soon de pil. De dosering ervan is zo licht dat
1956 een werkzame anticonceptiepil heeft niemand durft te geloven dat ze ook werkgemaakt, die onder de naam ‘Enovid’ op de zaam zou zijn, maar de resultaten blijven
markt wordt gebracht. Maar hij weet ook onthutsend goed.
Tot zover de spannende wetenschappelijke kant van de zaak. Maar Karl Van den
Broeck gaat in zijn boek nog verder. Hij
schetst een beeld van de wereld voor de
pil en onderzoekt waarom Peeters meteen
na de lancering ervan zelf zo discreet over
zijn uitvinding is geweest. De auteur vertelt
over Peeters’ audiëntie bij paus Johannes
XXIII en hoe zijn aanvankelijke hoop op een
katholiek fiat achteraf wordt beschaamd.
Hij beschrijft hoe de (wetenschappelijke)
wereld reageert op zijn uitvinding en hoe
het komt dat in ons land tot in 1973 zelfs
geen informatie over voorbehoedsmiddelen
mocht worden verspreid.
Dr. Ferdinand Peeters overlijdt in 1998. Dit
boek geeft hem eindelijk de erkenning die
hij verdient.
DEECHTEVADERVANDEPIL
KarlVandenBroeck
UitgeverijDeBezigeBij,Antwerpen
223blz. OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 |
27
INDUSTRIE
Doek valt definitief voor
autofabriek Ford Genk
Veel vraagtekens voor werknemers die hun job verliezen
JOHAN LAMERS EN DENIS BOUWEN
Bij de grote autobouwer Ford Genk
valt eind dit jaar definitief het doek.
Op 24 oktober 2014 was het precies twee jaar geleden dat Ford in
een ondernemingsraad van enkele
minuutjes aankondigde dat het
eind 2014 de deuren zou sluiten.
Meteen was ook het lot bezegeld
van de vele werknemers bij de toeleveranciers van de fabriek. Volgens
de Universiteit Limburg zouden
in totaal zo’n 10.000 werknemers
zo hun job in rook zien opgaan.
werkloosheid van 13 procent, tegenover
een cijfer van ‘maar’ acht procent voor heel
Vlaanderen. De jongerenwerkloosheid ligt
nog een stuk hoger in de provincie.
Al het mogelijke wordt gedaan om het hele
arsenaal aan opleidingen, vorming en begeleiding maximaal te gebruiken. De VDAB,
sectorfondsen, het Europees Sociaal Fonds,
het Globalisatiefonds van de EU, provincie
en steden zetten hun beste beentje voor
om de stroom aan werkzoekenden straks
de nodige vorming en begeleiding te kunnen geven. Een goed opgeleide werknemer
heeft meer kansen op de arbeidsmarkt, op
voorwaarde dat er jobs zijn. En daar knelt
het schoentje. Limburg kreeg dan wel een
Midden december lopen de laatste auto’s ‘Strategisch Actieplan in het Kwadraat’
van de band bij de Belgische Ford-fabriek. (SALK), maar het aanbod aan jobs blijft
Begin september werden al de laatste beperkt.
Mondeo’s geassembleerd.
Hoe dan ook wordt het op de arbeidsmarkt
De onderhandelingen over een sociaal plan serieus drummen voor de Ford-werknemers
sleepten erg lang aan. Het management van die nu op de straatstenen terechtkomen.
Ford stelde zich heel stug op. Er werd lang Wat zullen de gevolgen zijn voor de duizenen veel gepalaverd over de vraag hoeveel den families die het straks erg lastig krij‘mighty dollars’ Ford op tafel zou moeten gen? Pas in de komende maanden en jaren
leggen.
zal blijken of alle gemaakte plannen echt
zoden aan de dijk zetten en werken. Heel
wat mensen zoeken noodgedwongen werk
over de grens, in Nederlands-Limburg. Daar
zou de arbeidsmarkt iets positiever evolueren.
Gebrokenbeloftes
Al deze miserie is er alleen maar omdat het
Amerikaanse Ford het niet nodig vond om
zich aan zijn woord te houden en aangegane
beloftes te respecteren. Ford incasseerde
nochtans vele miljoenen euro’s subsidies
van de Vlaamse overheid. Geld dat werd
opgehoest door onze belastingbetalers.
Buiten een cowboyverhaal dat circuleert is
er nog geen sprake van een overname van
de terreinen en gebouwen van Ford Genk.
Laat staan van een heroriëntering van de
infrastructuur die nu leeg komt te staan.
Ondertussen schuiven de nieuwe rechtse
regeringen vele miljarden euro’s richting
werkgevers. Zullen die zoveelste cadeaus
veel nieuwe banen opleveren? Lang niet
zeker, voor wie kijkt naar de praktijk van
de voorbije jaren.
Momenteel trekken de Ford-werknemers
nog elke ochtend naar de fabriekspoorten
om het aantal afgesproken wagens te produceren. Ford mag een voorbeeld nemen aan
de inzet van deze mensen.
Als straks het doek definitief valt, blijft
alleen een onoverzichtelijke berg aan
leed en ellende voor het personeel over.
De modellen van Genk zullen dan in het
Spaanse Valencia of elders in Europa van
de band rollen. Business as usual.
Hogewerkloosheid
Zowat 600 personeelsleden van Ford Genk
verlieten al het zinkende schip om elders
hun heil te zoeken. De meeste van de werknemers zullen begin 2015 de arbeidsmarkt
overspoelen in Limburg. Een uitdaging van
formaat. Limburg heeft een gemiddelde
Het wordt op de arbeidsmarkt serieus drummen
voor de Ford-werknemers
die nu op de straatstenen
terechtkomen.
28 | DECEMBER2014|118dejaargang|OnsRecht
“We klimmen zeker
opnieuw uit het dal,
maar wanneer?”
Ons Recht legde zijn oor te luisteren bij
enkele vakbondsmilitanten van de LBC-NVK
bij Ford Genk. Zij vertellen wat hen bezig
houdt en hoe ze naar de toekomst kijken.
Ford Genk sluit de deuren, met
dien verstande dat er wel een beperkte groep
mensen in dienst blijft om de fabriek te ontmantelen. Welke gevoelens roept dit bij jullie op?
ONZE TWEE MILITANTEN: “De sluiting van
Ford Genk brengt gemengde gevoelens met
zich mee. Er heersen gevoelens van woede,
boosheid en frustraties wegens het onrecht
dat Ford ons aandoet. In het ‘investeringsakkoord’ van Ford Genk, dat de LBC-NVK
nooit wilde tekenen omdat er te weinig
garanties werden gegeven, staat letterlijk
dat er rond de tafel zou worden geschoven
om naar oplossingen te zoeken. Maar Ford
kwam eerst met zijn mededeling en begon
daarna met gesprekken toen duidelijk werd
dat er geen weg terug meer was.”
“Op de meeste punten was Ford Genk in
Europa altijd de beste leerling uit de klas.
Ford deed ons veel loze beloftes over nieuwe
modellen, in 2003 de nieuwe Focus en nu
de nieuwe Mondeo. We hadden een goede
reputatie als fabriek met uitstekend, gemotiveerd en flexibel personeel. Desondanks
viel toch de beslissing om de boel te sluiten.”
© FOTO: BELGAIMAGE
ONS RECHT:
“De werknemers kampen ook met gevoelens en instanties die zogezegd hulp bieden.
van verdriet en teleurstelling. Een gemid- Maar veel mensen zien door het bos de
delde werknemer van Ford Genk heeft 25 bomen niet meer door dat verspreide aantot 30 dienstjaren. De meeste werknemers bod. De afstand tussen de werknemers en
werkten altijd, of bijna altijd, voor deze deze organisaties is te groot.”
onderneming. Wat aantoont hoe groot de
loyaliteit was. Ook nu nog valt het afscheid Uitkering
van de fabriek zwaar. Mensen moeten
afscheid nemen van het bedrijf, van hun ONS RECHT: Hoe zwaar is het voor Limburg om
dit sluitingsdrama te verwerken?
eigen werkplek en van hun collega’s.”
DE MILITANTEN: “De toekomst moet uitwijzen of we dit snel overwinnen of niet.
Bedienden
Maar het zal zeker heel zwaar worden. Via
ONS RECHT: Wat leeft er onder bedienden en
Ford Genk verdienden iets meer dan 5.000
kaderleden? Hoe kijken zij naar wat er nu ge- werknemers elke maand bijna 2.000 euro.
beurt, en naar de toekomst?
Je spreekt dus van 10 miljoen euro die elke
DE MILITANTEN: “De grote meerderheid
maand beschikbaar was om te consumeren
van de bedienden kijkt toch wel hoopvol en uitgaven te betalen. Vanaf januari is het
naar de toekomst. Bijna allemaal werken daarmee gedaan. Heel wat mensen, die
ze al langer aan een nieuwe toekomst. sociale bijdragen betaalden, zullen voortaan
Vierenveertig procent van de bedienden zal van een uitkering moeten leven. Vergelijk
met SWT (brugpensioen) of pensioen gaan. het met het uitdeinen van het water wanBij de overige bedienden zal 40 procent een neer je een steen in de vijver gooit: de eerste
andere job krijgen bij Ford, in Lommel of kring, dat zijn Ford Genk en de werknebuiten België. En 23 procent is al vertrok- mers op het industriepark; daarna volgen
ken en aan de slag bij een andere werkgever. de horeca, de middenstand, de overheid.
Andere bedienden blijven nog een tijdje in Iedereen zal uiteindelijk de tering naar de
dienst van Ford Genk in het kader van de nering moeten zetten.”
ontmanteling. Je hebt er nog anderen die
volop bezig zijn om hun toekomstplannen “Een heropleving van de economie is zeker
te realiseren.”
nog niet voor meteen. Alle plannen van
de nieuwe regeringen zijn nu ook niet beONS RECHT: Doen de Vlaamse overheid, de pro- paald bemoedigend of hoopgevend voor de
vincie, de VDAB, investeringsmaatschappijen werknemers. Overal gaat het over bespaen anderen genoeg om nieuwe activiteiten en ringen, wat meestal ook neerkomt op ontnieuwe tewerkstelling te creëren?
slagen. Genoeg negatieve signalen dus die
DE MILITANTEN: “Die initiatieven van aller- het toekomstbeeld zeker niet rooskleuriger
lei overheden en instanties zijn voor de maken.”
werknemers een ver-van-mijn-bed-show. In “Maar een Limburger is iemand met een pode praktijk merken ze weinig of niets daar- sitieve ingesteldheid en een harde werker.
van. De werknemers geloven niet dat de In het verleden hebben de Limburgers nog
plannen van overheden en instanties hun al serieuze tegenslagen moeten overwinproblemen zullen oplossen of veel banen nen. Met onze mentaliteit zullen we zeker
zullen opleveren. Via de media weten ze opnieuw uit het dal klimmen. De vraag is
dat er enorme sommen geld worden vrijge- alleen: wanneer?” maakt maar zelf zien de mensen daar niets
van. Er zijn zovele organisaties, overheden
OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 |
29
WAT ONZE LEZERS ERVAN DENKEN
Wil jij graag je mening kwijt over één van de artikelen of berichten
in jouw ledenblad? Of zijn er andere gebeurtenissen in de actualiteit
die je sterk bezig houden? Alle interessante lezersreacties zijn erg
welkom. We kunnen alleen brieven publiceren als we de naam en
het adres van de schrijver (m/v) kennen. In principe vermelden we
de initialen van de schrijver en zijn of haar woonplaats. Op uitdrukkelijk verzoek kunnen we die informatie weglaten. Soms moeten we
een brief inkorten zonder aan de essentie ervan te raken. En als we
een brief afdrukken wil dat niet automatisch zeggen dat de redactie
het eens is met alles wat erin staat.
Je lezersbrief wordt hier met interesse gelezen:
Redactie Ons Recht, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen. E-mailen
kan uiteraard ook: [email protected].
ELKE VERHOUDING
IS ZOEK
HOOG WERKTEMPO
EN BESPARINGEN
A.L. - GENT
A.N. - TEMSE
In mijn rugzak heb ik ‘Identiteit’
mee, het boek van psychoanalyticus Paul Verhaeghe dat ik koester.
Het boek legt uit hoe het neoliberalisme ons denken heeft aangetast.
Op 6 november 2014 stapte ik de
trein op om deel te nemen aan
de massale vakbondsbetoging in
Brussel. Maar ik verslikte me wel
in mijn koffie toen ik op de radio
de berichten hoorde over het
nieuwe ‘Luxleaks’-schandaal: in
het Groothertogdom Luxemburg
werden financiële constructies
opgezet waardoor miljarden
euro’s ontsnapten aan een eerlijke belasting. Dat gebeurde dan
nog allemaal legaal!
Eén van de betrokken spelers
doet bij mijn werkgever audits.
Nogal streng trouwens. Details
op stocklijsten moeten dubbel
kunnen worden gestaafd. Als
je één en ander tegen elkaar
afweegt, is elke verhouding zoek.
In 2015 ga ik op 62-jarige leeftijd met pensioen. Bijna met een
schuldgevoel. Er wordt voor mij
geen vervanging voorzien. Dat
betekent nog méér druk op de
collega’s die achterblijven. “Jobs,
jobs, jobs”, orakelen de nieuwe
regeringen dan. Tja…
De samenleving is wat killer
geworden. Honderd jaar terug
hadden keizer, koning en tsaar
nog een naam. Ze waren trouwens neven van elkaar. Nu is
macht naamloos geworden.
Naamloos zoals de miljoenen
jongens die tijdens Wereldoorlog
I in het koude slijk van de loopgraven stonden. Die jongens
hebben hun leven niet ‘gegeven’.
Hun leven werd hen afgenomen.
Net zoals binnenkort onze vrijheid zal worden afgepakt.
Mijn vrouw en ik ondervinden
elke dag opnieuw op ons werk
de druk om altijd maar méér
te presteren. Zij is 51 jaar oud,
ik ben 53. De werkgever speelt
ons uit tegen uitzendkrachten
om nog beter te doen. En die
uitzendkrachten staan zelf ook
zwaar onder druk om flexibel te
zijn; zij moeten het stellen met
dag- of weekcontracten.
Ik heb een vast contract, en mijn
vrouw evenzeer. We zien het in
géén geval zitten om ons huidige werktempo vol te houden
tot ons 65ste of 67ste levensjaar.
Aangepast werk is er gewoon
niet. Collega’s op het werk, die
rond de 40 zijn, kijken uit naar
een betere job. Ook zij achten
het niet mogelijk om hun huidige werk te blijven doen tot
hun 67ste.
Wij zijn bang dat nog veel mensen depressief zullen worden of
lichamelijke klachten zullen krijgen. Bij heel wat mensen zien we
al aanwijzingen in die richting.
Met alle besparingen die de
nieuwe regeringen voor ons in
petto hebben zien we het somber
in voor jongeren. Of ze nu een
degelijk diploma hebben of niet.
De besparingsplannen komen
alleen terecht op de nek van mensen die proberen te werken.
Toen ik nog bij mijn ouders thuis
woonde, aan het eind van de
jaren 1970, maakte ik de miserie
mee bij de Boel-scheepswerf. Een
miserie die aansleepte tot 1994.
We hopen dat we niet opnieuw
zo’n inzinking te verwerken krijgen.
Wij steunen alvast van harte
de betogingen en acties van de
vakbonden, met inbegrip van
de nationale stakingsdag op 15
december.
30 | DECEMBER 2014 | 118de jaargang | Ons Recht
UITBETALING VAKBONDSPREMIE
Scheikunde
In de periode van 1 november 207). Ook moet je ten laatste
2014 tot 31 januari 2015 krijgen op 1 augustus 2014 lid zijn van
de gesyndiceerde bedienden uit het ACV en nog altijd aangeslode scheikunde hun vakbonds- ten zijn op het ogenblik van de
premie. De premie bedraagt 90 uitbetaling. In orde zijn met de
euro. Om er recht op te hebben, betaling van de ledenbijdrage is
moet aan een aantal voorwaar- ook vereist.
den worden voldaan.
De premie wordt gestort op de
Zo moet je in de loop van 2013 rekening van de rechthebbende.
gedurende ten minste één Uitbetaling in speciën of via cirmaand tewerkgesteld (in dienst) culaire cheque is niet mogelijk.
zijn geweest in een onderne- De rechthebbende moet zijn of
ming die valt onder het paritair haar attest ingevuld en ondertecomité voor de bedienden uit kend terugsturen naar het plaatde scheikundige nijverheid (PC selijke LBC-NVK-secretariaat.
Voeding
In de periode van 4 november
2014 tot 4 maart 2015 krijgen de
gesyndiceerde bedienden uit de
voeding hun vakbondspremie.
De premie bedraagt maximaal
135 euro. Het precieze bedrag
is afhankelijk van het aantal
gewerkte dagen en de duur van
het lidmaatschap.
Om recht op de vakbondspremie te hebben, moet aan een
aantal voorwaarden worden
voldaan. Zo moet je tussen 4
april 2013 en 31 maart 2014 minstens elf dagen gewerkt hebben
in een onderneming die valt
onder het paritair comité voor
de bedienden uit de voeding (PC
220). Ook moet je ten laatste op
1 april 2014 lid zijn van het ACV
en nog altijd aangesloten zijn op
het ogenblik van de uitbetaling.
In orde zijn met de betaling van
de ledenbijdrage is ook vereist.
De premie wordt gestort op de
rekening van de rechthebbende.
Uitbetaling in speciën of via circulaire cheque is niet mogelijk.
De rechthebbende moet zijn of
haar attest ingevuld en ondertekend terugsturen naar het plaatselijke LBC-NVK-secretariaat.
Uitzendkrachten
Uitzendkrachten die lid zijn van
de LBC-NVK krijgen ook nog
eens een vakbondspremie wanneer hun eindejaarspremie via
onze diensten wordt uitgekeerd.
De vakbondspremie bedraagt
100 euro.
Om aanspraak te kunnen maken
op de eindejaarspremie moet
je 65 dagen hebben gewerkt
in de referteperiode, die loopt
van 1 juli 2013 tot 30 juni 2014.
Voor de 65 dagen mogen hoogstens vijf dagen tijdelijke werkloosheid – wegens economische werkloosheid, technische
werkloosheid of crisiswerkloosheid voor bedienden – als uitzendkracht worden meegeteld.
Treed je als uitzendkracht in
vaste dienst bij de gebruiker
waarbij je onmiddellijk daarvoor als uitzendkracht was
tewerkgesteld? Dan heb je al
recht op een eindejaarspremie als je in de referteperiode minstens 60 dagen hebt
gewerkt Je lidgeld loont dus!
Verdeling van de attesten door
het fonds begin december en de
uitbetalingsperiode start ook in
december 2014.
INDEXAANPASSINGEN NOV 2014
308.00
309.00
310.00
maatschappijen voor hypothecaire vorige lonen x 0,9993
leningen, sparen en kapitalisatie
beursvennootschappen
vorige lonen x 0,999302
banken
vorige lonen x 0,9993
ONS RECHT
ACHTERKLAP
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER:
WALTER
Ja, ik ook!
Het is altijd weer een tikkeltje
ontgoochelend. Je hebt net een
boek gelezen of een film gezien,
je bent er vol van, je praat erover
met een vriend of een vriendin en
dan komt die ene reactie die je
nooit had verwacht: “Oh, ik vond
er niks aan.” Even denk je nog dat
hij of zij zich heeft vergist: “Nee
nee, ik bedoel zijn laatste. Die
zich in Frankrijk afspeelt. Met dat
verschrikkelijke, hartverscheurende einde”. En dan de andere
weer: “Ja, die. Flauw. Voorspelbaar.
Ik houd niet van die man.”
Het omgekeerde kan natuurlijk ook. Je ziet
de geestdrift afstralen van zo’n gezicht, de
loftuitingen zijn overweldigend, de ander
schrijft met nobele intenties een naam of
een titel op een bierviltje en jij denkt alleen
maar: boring of banaal of in het ergste
geval: hoe is het mogelijk, wat een slechte
smaak, en dat noemt zich dan een vriend!
Ik heb het al gehad met ballet, Dan Brown,
Wagner, Japans eten, ‘De schaduw van de
wind’, Madrid, ‘Amateurs’, Ruth Joos, haar
broer de sportjournalist, Blankenberge,
‘De slimste mens ter wereld’, Thuis, oesters,
smartphones en Almodovar, waarbij ik liever in het midden laat of ik voor of tegen
ben, kwestie van ook nog niet eens teleurgesteld te worden door mijn lezers, het is
soms al erg genoeg.
and order en nogal onvoorwaardelijk trouw
aan onze Amerikaanse vrienden, maar wie
kan er eigenlijk tegen beleefdheid zijn en
hebben de Yanks ons niet twee keer van de
Götterdämmerung gered?
Vrienden van me echter hàten Mia uit de
grond van hun hart en door hààr te haten,
haten ze op de duur dus ook misschien een
beetje mij. Het vervelende is dat ze over het
algemeen ook veel beter geïnformeerd zijn
dan ik. Ze lezen alle kranten, kijken naar
alle nieuwsprogramma’s, kennen Marx en
Paul Goossens uit het hoofd en goochelen
met links en rechts, elitair en volksverbonden, cijfers, statistieken en citaten. Ik mag
Mia wel, maar ook niet zoveel dat ik voor
haar zou willen sterven of een Rummikubvriend verliezen. Doorgaans steek ik dus
maar midden in de discussie mijn handen
in de lucht – don’t shoot me – en begin gauw
over iets anders, iets onbelangrijkers, over
de zin van het leven bijvoorbeeld of de vraag
of de aarde nu al dan niet wordt opgewarmd
door toedoen van de mens. Ik moet dan
altijd denken aan de Amerikaanse journalist H.L. Mencken die elke boze lezersbrief
beantwoordde met het zinnetje: “Geachte
heer, misschien heeft u gelijk. Hoogachtend.”
Overlegmodel
Gisteren zei iemand dat in een goede relatie de partners lekker constructief moeten kunnen ruziemaken met elkaar. Ik ben
het daar helemaal niet mee eens, maar ik
wilde natuurlijk geen ambras. En dus heb ik
maar opgeworpen dat ik een grote voorstander ben van het overlegmodel. Dat klinkt
goed en het wil alleen maar zeggen dat ik
het liefst woorden gebruik als misschien
wel, zo had ik het nog niet bekeken, er zijn
MiaDoornaert
voor en tegens, daar weet ik niet genoeg
Zolang de meningsverschillen gaan over lek- over en wil je nog een beetje wijn? In mijn
ker of niet, mooi of lelijk, interessant of saai diepste, diepste binnenste denk ik dan tegekunnen we er ons nog allemaal vanaf maken lijk: gefrustreerd, klein pietje, overdreven
met die dooddoener over kleuren en smaken geldingsdrang, haantjesgedrag, moeilijke
en dat wijze mensen voor die futiliteiten jeugd en minderwaardigheidscomplex, maar
maar beter geen stellingenoorlog kunnen met geen gloeiende tangen zal iemand me
beginnen. Veel dramatischer zijn de splijt- die kwaadaardige termen ontlokken, want
zwammen rond een politieke overtuiging of ruzie, daar ben ik absoluut niet voor.
een principiële kwestie. Ik had het onlangs
nog met de columns van Mia Doornaert in Daarom springt mijn hart ook telkens weer
De Standaard. Mij treft de barones over het op in mijn borst als ik voorbij een groepje
algemeen als een slimme, keurig formule- mensen loop en ik hoor er eentje zeggen: “Ja,
rende vrouw, een tikje aan de rechtse kant ik ook.” Héhé, denk ik dan, dat zijn er dan
van het politieke spectrum misschien, met tenminste toch twee die niet alleen staan
een voorliefde voor goede manieren en law met hun grote gelijk.
MISSIEVANDELBC-NVK
DeLandelijkeBediendecentrale–NationaalVerbondvoorKaderpersoneel(LBC-NVK)iseenvakbonddiealsdeelvanhetAlgemeen
ChristelijkVakverbond(ACV)opkomtvoormeerensterkererechtenvoorwerknemers(m/v).DeLBC-NVKiseenonafhankelijkedemocratischeorganisatiemetledenenmilitanten,diestreeftnaarsolidariteitonderwerknemers.Nationaleeninternationalesolidariteitiseen
belangrijkdoelenbindmiddel.DeLBC-NVKstaatvooreendemocratischekijkopdesamenleving.Samenmetgelijkgezindebewegingen
wilzeeenstrijdbaretegenmachtzijn.
MarijkePersoone
Sudermanstraat5•2000Antwerpen
HOOFDREDACTEUR:DenisBouwen
REDACTIESECRETARIS:JanDeceunynck
VORMGEVING:PeerDeMaeyer
DRUKKERIJ:CorelioPrinting
REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
Sudermanstraat5-2000Antwerpen
Tel.03/220.87.11•Fax03/220.89.83
[email protected]
www.lbc-nvk.be
LBC-NVK-SECRETARIATEN
EN -STEUNPUNTEN
• LBC-NVKAALST-OUDENAARDE
Hopmarkt45-9300Aalst
tel.053/73.45.20-fax03/220.88.01
[email protected]
Steunpunt:
Koningsstraat5-9700Oudenaarde
tel.053/73.45.25-fax03/220.88.03
[email protected]
• LBC-NVKANTWERPEN
Nationalestraat111-113-2000Antwerpen
tel.03/222.70.00-fax03/220.88.02
[email protected]
• LBC-NVKBRUGGE-OOSTENDE
Kan.Dr.L.Colensstraat7-8400Oostende
Steunpunt:
OudeBurg17-8000Brugge
tel.059/55.25.54-fax03/220.88.15
[email protected]
• LBC-NVKBRUSSEL
Pletinckxstraat19-1000Brussel
tel.02/557.86.40-fax03/220.88.05
[email protected]
• LBC-NVKGENT
Poel7-9000Gent
tel.09/265.43.00-fax03/220.88.08
[email protected]
• LBC-NVKHALLE
VandenEeckhoudtstraat11-1500Halle
tel.02/557.86.70-fax03/220.88.06
[email protected]
• LBC-NVKHASSELT
Mgr.Broekxplein6-3500Hasselt
tel.011/29.09.61-fax03/220.88.09
[email protected]
• LBC-NVKKEMPEN
KorteBegijnenstraat20-2300Turnhout
tel.014/44.61.55-fax03/220.88.20
[email protected]
• LBC-NVKKORTRIJK-ROESELARE-IEPER
PresidentKennedypark16D-8500Kortrijk
Steunpunten:
H.Horriestraat31-8800Roeselare
St.Jacobsstraat34-8900Ieper
tel.056/23.55.61-fax03/220.88.12
[email protected]
• LBC-NVKLEUVEN
Martelarenlaan8-3010Kessel-Lo
tel.016/21.94.30-fax03/220.88.13
[email protected]
• LBC-NVKMECHELEN-RUPEL
OnderDenToren5-2800Mechelen-Rupel
tel.015/71.85.00-fax03/220.88.14
[email protected]
• LBC-NVKVILVOORDE
Toekomststraat17-1800Vilvoorde
tel.02/557.86.80-fax03/220.88.07
[email protected]
• LBC-NVKWAAS&DENDER
H.Heymanplein7-9100Sint-Niklaas
tel.03/765.23.70-fax03/220.88.18
[email protected]
Steunpunt:
OudeVest144bus2–9200Dendermonde
tel.03/765.23.71-fax03/220.88.19
[email protected]
ALGEMEEN SECRETARIAAT
Sudermanstraat5-2000Antwerpen
Tel.03/220.87.11,Fax03/220.89.83
[email protected]|www.lbc-nvk.be
OnsRechtwordtgedruktopverbeterdkrantenpapier.Ditpapierwordtgemaaktopbasisvangerecycleerdmateriaal.
OnsRecht|118dejaargang|DECEMBER2014 | 31

LBC-NVK zoekt m/v: 1 vakbondsverantwoordelijke Halle Word jij

My Union lights me up | pamflet | NL

20130421 pamf P600 2014 FED NP

sf bikudak - Administratienet

CZ Zorg-op-maatpolis (natura)

CZ Zorgbewustpolis (natura select) 002170620 LTO Ledenvoordeel

CZ Zorg-op-maatpolis (natura) 002365820 Collectiviteit

Uw verhaal in kaart brengen W at d o en w ij vo o r u W at krijgt u van

CZ Zorgkeuze