Nieuwsbrief Vrouwenstudies Medische

Update: 17-10-2014
Nieuwsbrief Vrouwenstudies Medische Wetenschappen
Jaargang 11, nummer3, Oktober 2014
Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs
In dit nummer







Welkom & Nieuws uit Nijmegen
Nieuw onderwijsmateriaal
Onderwijs
Project Gender in het medisch
onderwijs
Nascholing
Interessante publicaties
Kenniscentrum SDMO
Agenda



21 november 2014
Gender Medicine: Harnessing the
power of sex and gender analysis for
research and innovation
Lees meer
2 december 2014
Promotie Gert-Jan Prosman - Support
by mentoring mothers in intimate
partner violence
20 januari 2015
Promotie Margret Alers - Specialty
Preferences of Medical Students:
Gender and work-life balance
Welkom & Nieuws uit Nijmegen
Hierbij ontvangt u de nieuwsbrief van Vrouwenstudies Medische
Wetenschappen. In de nieuwsbrief weer een aantal interessante
publicaties die wij voor u verzameld hebben.
Graag nodigen we u uit om lid te worden van het kenniscentrum. Al
ons materiaal is met een abonnement toegankelijk. In de folder over
het kenniscentrum SDMO vindt u alle informatie over het
Kenniscentrum SDMO. Ga naar
www.radboudumc.nl/vrouwenstudies.
Verderop in de nieuwsbrief leest u meer.
Wij wensen u veel leesplezier. De volgende nieuwsbrief zal in
december 2014 verschijnen.
Namens prof.dr. Toine Lagro-Janssen,
Anouk Peters
Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer informatie over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur
specifiek kunt maken? Kijk dan op onze website: www.radboudumc.nl/sdmo of neem contact op per e-mail:
[email protected]
Update: 17-10-2014
Onderwijsmateriaal op de website
In het Kenniscentrum Sekse en Diversiteit in het Medisch Onderwijs zijn de volgende materialen toegevoegd:
Titel
Beschrijving
Artikelen over gender in Huisarts & Wetenschap
Gender, gelijkheid en
Een beschouwing om de meerwaarde aan te tonen
geneeskunde
die het genderperspectief biedt aan zorg,
wetenschappelijk onderzoek en medisch onderwijs
Auteur
Toine Lagro-Janssen
Geen uitstrijkje? In gesprek over
seks
Klinische les over screening naar baarmoederhalskanker. Wat belemmert vrouwen om deel te nemen
aan de screening? En wat kan de huisarts doen?
Anne-Marie Giesen,
Toine Lagro-Janssen,
Patrick Dielissen
Genderverschillen bij roken en
alcoholverslaving
Artikel om de huisarts te informeren over de
belangrijkste man-vrouwverschillen bij twee vormen
van verslaving die vaak voorkomen in de dagelijkse
huisartsenpraktijk: roken en alcoholverslaving
Miriam de Kleijn,
Toine Lagro-Janssen
Waarom gaat ze niet gewoon
weg?
Artikel over huiselijk geweld. Onthulling van het
geweld en het veranderingsproces.
Sylvie Lo Fo Wong
Sex differences in pain: a brief
review of clinical and
experimental findings
Review over sekseverschillen in pijn.
E.J. Bartley en R.B.
Fillingim
Is Gender a Drug Safety Issue in
the Era of Personalized Medicine?
Blog over gender in medicijngebruik. Is dit een
thema in de tijd van gepersonaliseerde zorg?
Lisa Henderson
Meet the doctor: Gender and
Pharmacotherapy
Powerpoint presentatie over gender en
farmacotherapie.
Prof.dr. David Burger
Olfactory exposure to males,
including men, causes stress and
related analgesia in rodents
Artikel over het blootstellen van muizen en ratten
aan mannelijke onderzoekers, en geen vrouwelijke
onderzoekers, en resulterende pijnremming.
Robert E Sorge,
Loren J Martin et al
Sekseverschillen in alcoholafbraak
Powerpoint presentatie over alcoholafbraak bij
mannen en vrouwen.
Prof. dr. Frans Russel
Differences in quality of life and
emotional status between infertile Women and their partners
Artikel over man-vrouw verschillen in de
fertiliteitszorg.
Huppelschoten AG,
van Dongen AJ,
Verhaak CM et al
Do infertile Women and their
partners have equal experiences
with fertility care?
Artikel over man-vrouw verschillen in de
fertiliteitszorg.
Huppelschoten AG,
van Duijnhoven NT,
van Bommel PF et al
Physicians underestimate the
Artikel over man-vrouw verschillen in de
importance of patientfertiliteitszorg.
centredness to patients: a discrete
choice experiment in fertility care
Van Empel IW,
Dancet EA, Koolman
XH et al
Recommendations for
Sex/Gender Neuroimaging
Research: Key Principles and
Implications for Research Design,
Analysis, and Interpretation.
Rippon, G., JordanYoung, R. et al
Andere documenten
Een artikel met aanbevelingen over richtlijnen om
rekening te houden met sekse en gender in
neuroimaging onderzoek.
Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer informatie over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur
specifiek kunt maken? Kijk dan op onze website: www.radboudumc.nl/sdmo of neem contact op per e-mail:
[email protected]
Update: 17-10-2014
Onderwijs
Evaluatie Internationaal keuzeblok september 2014
Het internationaal keuzeblok ‘Gender disease and healthcare’ met aandacht aan gender, communicatie,
symptomatologie en autonomie, aan gender en preventie, (pijn op de borst, roken, alcohol, SOA), aan gender en
de kliniek (partnergeweld, seksueel misbruik, posttraumatische stressstoornissen en ontwikkelingsstoornissen),
en aan gender challenges in healthcare, is met een gemiddelde waardering van een 8 afgesloten. Tevreden
studenten en docenten dus.
Project Gender in het medisch onderwijs
Graag willen wij u meenemen in het beloop van het project ten aanzien van gender in het medisch onderwijs. Het
doel van het project is om met de implementatie van gender in het medisch curriculum aankomend artsen
bewust te maken van de invloeden van sekse en gender bij o.a. het vaststellen van een diagnose, of de
communicatie met hun patiënten.
Inmiddels kunnen wij u vertellen dat wij kennismakingsgesprekken hebben gehad in Rotterdam, Utrecht, Leiden,
Groningen en Amsterdam (VU). Ook hebben wij diverse gesprekken gehad met studenten over de vraag hoe zij
gender in het medisch onderwijs tegenkomen en hoe zij hierop reflecteren.
Hierop zijn verschillende reacties gekomen. In Nijmegen, onze ‘Good Practice’ faculteit, hebben we inmiddels 8
blokboeken van het verplicht onderwijs gescreend op gender en hebben zo goed als alle gesprekken met de
desbetreffende blokcoördinatoren plaatsgevonden. Hierbij is gekeken naar blokken die zich het beste lenen voor
dit onderwerp en op welke wijze gender ingevlochten kan worden in het bestaand onderwijsmateriaal.
Het is hierbij goed te zien dat gedurende ons project het belang van dit thema ingezien wordt en we verheugen
ons op de verdere implementatie. Maastricht en Amsterdam (AMC) volgen in november.
Talkshow WomenInc.
Op 30 september vond in de Tuinzaal van het Radboud UMC de talkshow gendersensitieve gezondheidszorg
plaats. Doel van de bijeenkomst was het breed onder de aandacht brengen van het feit dat er tussen mannen en
vrouwen grote verschillen zijn, zowel in het voorkomen van aandoeningen, als in de klachtpresentatie, alsook in
de communicatie. Mannen en vrouwen gaan anders om met ziekte en gezondheid.
Het programma richtte zich op de basis. Is er in het medisch onderwijs voldoende aandacht voor sekse- en
genderverschillen? Waarom leidt aandacht voor gender in het (para)medisch onderwijs tot betere artsen? En hoe
is hierover voor docenten kennis te achterhalen?
Een volle zaal in het Radboudumc liet zien hoe groot de belangstelling voor dit onderwerp is onder professionals
en zorgverleners. Maria Henneman (Media Management), dagvoorzitter, introduceerde de gasten en ging in
gesprek met het publiek over de implementatie van gendersensitieve geneeskunde in het onderwijs.
Prof. dr. Toine Lagro-Janssen, huisarts en hoogleraar Vrouwenstudies Medische Wetenschappen, van de afdeling
ELG van het Radboudumc introduceerde een patiëntcasus (op consult bij de huisarts) met als thema ‘pijn’.
Vervolgens was er een wetenschappelijke presentatie van dr. Helle-Brit Fiebrich, klinisch farmacoloog, over de
vraag of er tussen mannen en vrouwen verschil is in pijnperceptie, of bij het geven van een pijnstiller, of bij het
omgaan met pijn. Na een film (pijn en gender) werd in de nabespreking met de zaal al snel duidelijk dat
gendersensitieve zorg (rekening houdend met man/vrouw verschillen ) ook écht leidt tot verbetering van de
medische zorg.
Hoe dit aan te pakken? De weg naar betere zorg begint bij medische opleidingen. Mieke Albers en Sietske van der
Meulen werken samen met prof. dr. Toine Lagro-Janssen aan de onderwijstour van de Alliantie Gender &
Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer informatie over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur
specifiek kunt maken? Kijk dan op onze website: www.radboudumc.nl/sdmo of neem contact op per e-mail:
[email protected]
Update: 17-10-2014
Gezondheid. Met dit project wordt gendersensitieve geneeskunde in het onderwijs geïmplementeerd. De
bijeenkomst van 30 september vormde de aftrap van de onderwijstour.
In Nijmegen hebben we het Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs (SDMO).
Sietske Van der Meulen en Mieke Albers legden uit dat het Kenniscentrum onderwijsmateriaal bundelt over sekse
en diversiteit in het medisch onderwijs. Bedoeling is om met alle faculteiten kennis te delen, als bijdrage aan
beter gendersensitief onderwijs. De prachtige website werd met veel enthousiasme ontvangen.
De bijeenkomst werd, mede namens de Alliantie Gender & Gezondheid, georganiseerd in samenwerking met het
platform WomenInc.
Verslag: Sietske van der Meulen en Mieke Albers
Nascholing
Docentencursus gender-sensitief onderwijs
Datum:
Tijd:
Locatie:
Woensdag 5 november 2014
14.00-17.00 uur
Radboudumc, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde / sectie Vrouwenstudies Medische
Wetenschappen, route 104
Programma:
 Welkom en voorstelronde
 Uitwisselen van activiteiten in den lande, eventuele punten om te bespreken
 De training van opleiders in 2015, Maastricht, AMC, Radboudumc en VU
 Gender implementatie in de vervolgopleidingen
 Wvttk
Contactpersoon: Toine Lagro-Janssen - [email protected]
Webpagina’s trainingen Vrouwenstudies Medische Wetenschappen
E-learning Alcohol and Gender
90 minuten alles wat u over gender en alcohol wilt weten!
Gender & Womens’ Health heeft een interactieve e-learning over gender
en alcohol ontwikkeld, in samenwerking met de afdeling
Eerstelijnsgeneeskunde van het Radboudumc. De e-learning is Engelstalig,
en gemaakt voor huisartsen en medische studenten. Heeft uw afdeling een
abonnement op het kenniscentrum SDMO? Dan kunt u de e-learning online
vinden, samen met een korte handleiding.
Masterclass gender-sensitieve huisartsenzorg PAOG Nijmegen
20 deelnemers, met name docenten van de huisartsenopleiding, hebben de Masterclass bijgewoond. De
Masterclass is door hen beoordeeld met een 8,5. Er was veel enthousiasme over het programma, met name de
rollenspelen waren zeer leerzaam.
Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer informatie over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur
specifiek kunt maken? Kijk dan op onze website: www.radboudumc.nl/sdmo of neem contact op per e-mail:
[email protected]
Update: 17-10-2014
Interessante publicaties
Documentaire: Is your brain male or female?
Onlangs heeft de BBC een interessante documentaire uitgezonden over verschillen tussen man en vrouw: ‘Is your
brain male or female?’. In deze documentaire onderzoeken Dr Micheal Mosley en Professor Alice Roberts of de
hersenen van mannen en vrouwen ook daadwerkelijk anders werken.
Recent onderzoek laat zien dat de hersenen van mannen en vrouwen andere patronen volgen. Maar zijn deze
verschillende patronen aangeboren, of worden ze gevormd door invloeden uit onze omgeving?
Lees meer of bekijk de hele documentaire op YouTube
One photo a day in the worst year of my life
Een filmpje van een vrouw die gedurende een jaar foto’s van zichzelf maakte terwijl zij werd mishandeld.
Bekijk het filmpje
Gelijke rechten voor mannen en vrouwen in het nieuws
Eind september hield Emma Watson een bevlogen speech Bij de Verenigde Naties over gelijkheid tussen mannen
en vrouwen. De speech was onderdeel van de lancering van de campagne ‘HeForShe’, waarbij ook mannen
worden opgeroepen om op te komen voor gelijke rechten. Lees meer
Een 15-jarige, Britse jongen schreef een brief aan Emma Watson als reactie op haar speech. De jongen is het
helemaal met haar eens. Zijn brief werd gepubliceerd in ‘The Sunday Telegraph’ en ging viraal op het internet.
Lees meer
Rapport Gender Studies in short
Kort geleden heeft het Institute for Gender Studies een rapport uitgegeven: het rapport Gender Studies in short.
Hierin staat een overzicht van hun belangrijkste resultaten en activiteiten in de periode 2010 – 2013.
Enkele highlights van de resultaten: 17 promoties, 5 wetenschappelijke boeken bij gerenommeerde uitgevers en
202 wetenschappelijke artikelen waarvan 11 met een vermelding als kernpublicatie in het Radboud University
Research Report. Er is een nog steeds groeiende interesse van studenten voor de 37 cursussen, 3 minoren, nu 2
masterspecialisaties en 2 Engelstalige Radboud Minoren. En, we verdubbelden ons onderzoeksbudget door de
werfkracht van k€ 246 per jaar aan contractonderzoek.
Lees meer
Online tijdschrift kindermishandeling - TKM The Next Page
Vermoedens van verwaarlozing worden minder makkelijk gemeld dan signalen van fysieke kindermishandeling.
Ook worden zorgen over mishandeling bij jonge kinderen sneller opgepakt dan bij pubers. Hoe zit dit nu precies?
In deze editie van Tijdschrift Kindermishandeling wordt er dieper in gegaan op dilemma’s die (para)medische
professionals kunnen ervaren bij het signaleren van kindermishandeling. Lees de nieuwe uitgave
Policy: NIH to balance sex in cell and animal studies
De National Institutes of Health van de Verenigde staten zijn van plan om bij toekomstig dierenonderzoek
rekening te houden met mannelijke en vrouwelijke cellen/dieren. Bij het aanvragen van subsidie bij de NIH wordt
gevraagd om te rapporteren op welke manier er rekening wordt gehouden met de balans tussen vrouwelijke en
mannelijke cellen/dieren. Op deze manier hoopt de NIH dat in de toekomst voldoende aandacht wordt besteed
aan verschillen tussen mannen en vrouwen, ook in dierenonderzoek. Lees meer
Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer informatie over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur
specifiek kunt maken? Kijk dan op onze website: www.radboudumc.nl/sdmo of neem contact op per e-mail:
[email protected]
Update: 17-10-2014
Gepubliceerde artikelen
Een overzicht van de afgelopen maanden:





Alers M, Verdonk P, Bor H, Hamberg K, Lagro-Janssen ALM. Gendered career considerations consolidate
from the start of medical education. International Journal of Medical Education 2014;5:178-184.
Alers M, Verdonk P, Bor JHJ, Hamberg K, Lagro-Janssen ALM. Gender-related changes in career
considerations, during the theoretical phase of Dutch medical education. Teaching and Learning in
Medicine, April 2014
Nieuwenhuijze MJ, Low LK, Korstjens I, Lagro-Janssen T. The Role of Maternity Care Providers in
Promoting Shared Decision Making Regarding Birthing Positions During the Second Stage of Labor. J
Midwifery Womens Health. 2014 May 6.
de Klein MJJ, Lagro-Janssen ALM. Genderverschillen bij roken en alcoholverslaving. Huisarts en
Wetenschap, sept 2014
Plouvier AOA, Hameleers RJMG, van den Heuvel EAJ, Bor HH, Olde Hartman TC, Bloem BR, van Weel C,
Lagro-Janssen ALM. Prodromal symptoms and early detection of Parkinson’s disease in general practice: a
nested case-control study. Family Practice (2014) 31 (4): 373-378.
Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer informatie over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur
specifiek kunt maken? Kijk dan op onze website: www.radboudumc.nl/sdmo of neem contact op per e-mail:
[email protected]
Update: 17-10-2014
Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs
www.kenniscentrumSDMO.nl
Wat doet het Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs?
Het Kenniscentrum Sekse & Diversiteit in Medisch Onderwijs (SDMO) ontwikkelt onderwijsmateriaal over sekse
en diversiteit in het medisch onderwijs. Dit materiaal is bestemd voor docenten en onderwijscoördinaten van
medische faculteiten in Nederland en België. Daarnaast ondersteunt het Kenniscentrum docenten met het
ontwikkelen van lesprogramma’s en het bevorderen van hun deskundigheid.
Wat is de meerwaarde van het Kenniscentrum SDMO?
De docenten ontbreekt het niet aan belangstelling maar aan kennis, tijd en gericht onderwijsmateriaal. Het
Kenniscentrum SDMO bundelt en stimuleert academische expertise op dit terrein. Activiteit variëren van het
overdragen van pure feitenkennis tot het ontwikkelen van vaardighedenonderwijs.
Voorbeelden van ontwikkeld onderwijsmateriaal zijn aan bundel met 50 patiëntencasus over sekse en diversiteit
in het professioneel handelen, een samengestelde literatuurlijst met abstracts over sekseverschillen in ziekte en
gezondheid en een video plus werkboek over sekseverschillen in de somatische gezondheidszorg.
Wat kunt u verwachten van het Kenniscentrum SDMO?
Het Kenniscentrum werkt met een abonnementensysteem. Indien uw faculteit of onderwijsinstelling een
abonnement heeft op het Kenniscentrum SDMO kunt u de volgende producten en diensten verkrijgen:






Actueel onderwijsmateriaal via www.radboudumc.nl/sdmo
Vier nieuwsbrieven per jaar met informatie over actuele ontwikkelingen
Voortdurende ontwikkeling van onderwijsmateriaal
ConSultancy
Deskundig individueel advies
Deskundigheidsbevordering door trainingen (op verzoek)
Hoe krijgt u toegang tot het kenniscentrum SDMO?
Medewerkers van faculteiten of onderwijsinstellingen met een abonnement krijgen een autorisatie om de
database met onderwijsmateriaal te raadplegen.
In de database kunt u onderwijs materiaal over sekse en diversiteit zoeken op trefwoorden. Trefwoorden zijn
bijvoorbeeld: communicatie, depressie, farmacologie, incontinentie, seksualiteit etcetera. Het onderwijs
materiaal bestaat uit verschillende onderwijsvormen zoals zelfstudieopdrachten, hoorcolleges
(powerpointpresentaties), casuïstiek, (beschrijving van) audiovisueel materiaal, achtergrondliteratuur en
toetsvragen.
De docenten van huisartopleidingen hebben via een landelijk abonnement allen toegang tot het kenniscentrum,
hetzelfde geldt voor VnVA-leden en voor docenten Radboudumc, de Erasmusuniversiteit en het LUMC.
Meer informatie?
Heeft u vragen of wilt u graag meer informatie over het Kenniscentrum SDMO? Neem dan contact op met de
medewerkers van het Kenniscentrum SDMO, tel: (024) 3668036 of kijk op www.radboudumc.nl/sdmo.
Het Kenniscentrum Sekse en Diversiteit in Medisch Onderwijs is onderdeel van Vrouwenstudies Medische
Wetenschappen, Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, centrum voor Huisartsgeneeskunde, Ouderengeneeskunde en
Public Health, Radboudumc. Indien ontvangst van de nieuwsbrief niet meer gewenst is kunt u zich afmelden via
[email protected]
Bent u op zoek naar onderwijsmateriaal, of wilt u meer informatie over hoe u uw onderwijs sekse- en cultuur
specifiek kunt maken? Kijk dan op onze website: www.radboudumc.nl/sdmo of neem contact op per e-mail:
[email protected]