DWK - Fair Trade Design Karaf met 2 Glazen

Helga van Leur: Wat werkelijk van belang is, is dat we een balans vinden in ons waterbeheer Pag 2-3
DWK
DeWTRKrant
Een krant over water - uitgever: Brighter World voor Good To Give - [email protected]
EEN
KARAF
VOOR
Bronwater: 600x meer CO uitstoot
DESIGN
Kraanwater vele LIEFHEBBERS
2
malen gezonder
dan bronwater
Leidingwater is veiliger om te drinken dan bronwater.
Zowel het gebottelde water in Nederland als het water
uit de kraan moet aan kwaliteitseisen voldoen. Kraanwater wordt maar liefst 57 keer getest. Bronwater
hoeft maar voor 15 tests slagen.
Ons leidingwater wordt streng
gecontroleerd volgens de Europese regelgeving. Waterbedrijven leveren water, nagenoeg
zonder stoffen als fluor, lood,
chloor en nitraat. Het idee dat
mineraalwater uit de supermarkt gezonder is, blijkt al jaren een fabeltje.
Bovendien is bijna de helft van
al dat supermarktwater gewoon
kraanwater.
Onderzoek van de Duitse Stiftung Warentest wijst uit dat
mineraalwater minder mineralen bevat dan kraanwater.
De Duitsers hebben 29 merken
flessenwater onder de loep gehouden. Bij 12 flessenmerken
troffen ze kiemen aan die het
strikt genomen noodzakelijk
maken om het flessenwater
voor consumptie eerst te koken. Zes flessenwaters bevatten
een smaakbedervende stof afkomstig uit de kunststofwand
van de fles.
Kraanwater in Nederland is het
beste ter wereld. De populariteit van het flessenwater blijft
echter nog stijgen door slimme
marketingcampagnes van multinationals voor hun gebotteld
water.
Uit Engels onderzoek blijkt dat
de CO2-uitstoot van een flesje
bronwater 600 keer zo groot
is als die van leidingwater. Die
vervuiling ontstaat o.a. door de
productie van het flesje en het
transport van de bron naar de
supermarkt.
Het prijsverschil tussen een
glas kraan- of bronwater is
schokkend. Een glas bronwater
kost tussen de 20 en 30 cent en
is tot 1000 keer zo duur als water uit de kraan.
Steeds meer particulieren en
bedrijven gebruiken hervulbare flessen en coolers om portemonnee, gezondheid en het
milieu te sparen.
Foto: Ruben Hamelink
Nieuwste rage in de watersport
Flyboarden op een brandweerslang
Iron Man, Superman, James
Bond; met Flyboarden wordt
iedereen een superheld! Het
flyboard bestaat uit twee
schoenen met daarin kleine
motoren. De motoren zijn
met een slang aangesloten op
een jetski die wordt aange-
dreven door een waterjetmotor. Die zuigt water op en
spuit dat daarna met hoge
snelheid uit de motoren.
Salto’s, pirouettes, zweefduiken, met deze nieuwste
watersportrage tart je de
zwaartekracht.
goodtogiveshop.nl
Interview
Helga van
Leur pag. 2
Water als
mensenrecht
pag. 8
Bronwater
gevaarlijker
dan
kraanwater
pag. 5
(boodschap)
Eerlijke
cadeaus,
goed om te
geven
en geweldig om te
krijgen!
In dit nummer:
Foto: Aleksander Todorovic
Ontdekking:Water onder Sahara
Afrika blijkt stukken minder
droog dan gedacht. Britse wetenschappers hebben honderd keer
zo veel water onder de grond
ontdekt dan aan de oppervlakte
is. Vooral onder Libië, Algerije
en Tsjaad zijn gigantische waterbronnen aanwezig. Dit grondwater kan uitkomst bieden voor de
bijna 60 miljoen mensen in die
landen die geen schoon drinkwater hebben. Het gevonden water is gedurende een miljoen jaar
onder de grond gesijpeld, toen
de Sahara nog geen woestijn was
maar een nat gebied. Pas veel
later werd het de woestijn zoals
wij die nu kennen.
en nog meer
nieuws, recepten
& achtergronden
over water
Regen
438 mm
Het zuiden van het land kampte in 2014 met de natste zomer
ooit. In Maastricht (438mm)
en Eindhoven (317 mm) viel
nog nooit zoveel regen.
DWK 2 actueel
Militairen op de Mekong rivier
Water
oorlogen
Goed beschouwd draaien alle
bekende oorlogen maar om één
ding: olie en gas. Het zwarte
goud is de motor van onze economie. Alle gewapende strijd
in Irak en Syrië lijkt terug te
voeren tot onze energievoorziening. Ook de oorlog in de Oekraïne gaat om de gaskraan.
In de toekomst zal echter een
ander belangrijke grondstof tot
de nodige gewapende conflicten leiden. Water! Het stroomt
uit onze kraan en is goedkoop
maar op steeds meer plekken in
de wereld zal het zó waardevol
worden dat naties het tegen elkaar op zullen nemen.
Een van de meest bekende
voorbeelden is de Nijl-regio.
De machtige Nijl stroomt niet
alleen door Soedan en Egypte,
maar vindt zijn oorsprong in
Ethiopië en Kenia, Oeganda
en Tanzania. De landen aan de
Nijl ontwikkelen plannen voor
dammen en andere manieren
om de rivier af te tappen. Egypte heeft daar al diverse keren
dreigende taal over laten horen.
Het dalende water in de Mekong
Rivier levert ook problemen op.
65 miljoen mensen uit Vietnam, Cambodja, Laos, Thailand, Birma en China zijn in
hun voedselvoorziening afhankelijk van de rivier. Hoewel
China het ontkent, beschuldigt
Vietnam het land ervan met
een vierde dam in de Mekong
water te stelen. Ook in Thailand
woeden wateroorlogen tussen boeren om hun rijstvelden
van voldoende water te blijven
voorzien. Het conflict tussen Israel en Palestina gaat trouwens
ook voor een belangrijk deel
over water: uit de Jordaan.
De meest logische oplossing
voor de wateroorlogsproblematiek is om wat te doen aan de
klimaatverandering. Maar dat is
meteen ook het moeilijkste. We
moeten dus voorlopig rekenen
op het gezond verstand van de
wereldleiders.
3 actueel DWK
Zalm in de Maas
De natuur afkijken
Water paniek in industrie
Sinds een aantal jaren zwemt er weer flink wat
zalm via de Nieuwe Waterweg de rivieren op
richting Duitsland en Belgie. In 2020 moet de
Rijn weer een echte zalmrivier zijn. De steeds
strengere Europese regelgeving over het lozen
van afvalwater op de rivieren lijkt al na enkele
decennia haar vruchten af te werpen.
Onderzoeker Deckard Sorensen heeft zijn
uitvinding afgekeken van de Namibische
woestijnkever. Die kan water winnen uit de
lucht met nanotechnologie. Zo kan binnenkort zelfs in de meest droge gebieden op aarde water worden gewonnen. In arme landen
gebeurt dat nu al met condensnetten.
Niet alleen arme landen kampen met een tekort aan zoet
water. Ook de Nederlandse industrie vraagt om maatregelen vanwege het watertekort. De industrie gebruikt
jaarlijks 4 miljard kuub drinkwater. Bedrijven als Akzo en
Heineken zijn sterk afhankelijk van goede watervoorziening. In de (droge) zomer van 2003 heeft watertekort bij
veel bedrijven al tot productievermindering geleid.
Waarom
Nederland
steeds
natter wordt
en we toch zuiniger moeten zijn met drinkwater
Door: Michael Barzilay
“Wat werkelijk van belang is, is dat we een balans vinden in ons waterbeheer, ons
gebruik en afvoer. Het staat of valt met hoe waterschappen hun waterbeheer uitvoeren
en in hoeverre wij mensen bereidt zijn secuur om te gaan met onze natuurlijke levensbronnen.” Dat is een van de motto’s van Helga van Leur, meteoroloog en RTL-weervrouw. Wij spraken haar over ons steeds regenachtiger Nederland.
Meteoroloog en RTL-weervrouw Helga van Leur
gaat niet over een nacht ijs. Als ze meer wil weten
over natuurlijke energiebronnen, boekt ze een reis
naar IJsland. Wil ze klimaatverandering aan den
lijve ondervinden, dan kampeert ze een paar dagen op een ijskap en drinkt ze water van een dooiende gletsjer.
Al vroeg ontdekte Helga haar grote passie. ‘Ik was
als kind een echte waterrat en mijn oudste zoon
is niet anders. Hij traint tien keer per week voor
wedstrijdzwemmen en zei laatst: “Ik bén het water.
Daar voel ik me thuis.” Dat is met mij niet anders.’
Dus studeerde Helga Bodem, Water en Atmosfeer
in Wageningen, liep stage bij MeteoConsult, presenteert ze al zeventien jaar het weerbericht bij
RTL en werd ze in 2012 bekroond tot weervrouw
van het jaar.
“Doemscenario’s
sorteren geen effect
Helga is ook een bevlogen pleitbezorger voor een
milieuvriendelijk leven en moeder van drie kinderen. Haar hectisch bestaan als bekend weerpresentatrice vult ze verder aan met lezingen en
voordrachten over ‘klimaatverandering, duurzaamheid, gedrag en de schoonheid van lucht, water, gesteente en leven.’
Foto: Gerard de Haan
Toch heeft ze een broertje dood aan idealisme. ‘Mij zul je niet op de
barricades zien scanderen dat we dit of dat moeten omdat anders de
wereld vergaat. Doemscenario’s genereren geen effect. Ik bestudeer
118 ltr
Opvang regenwater
in Belgie verplicht
water gebruikt de Nederlander
gemiddeld per dag waarvan
slechts 1 om te drinken (incl
thee en koffie).
De Vlaamse regering neemt rigoureuze maatregelen tegen
de overbelasting van het riool door zware regenval. Wetten
zorgen er sinds kort voor dat in nieuwe woningen en bedrijfspanden regenwater moet worden opgevangen in grote
tanks en hergebruikt in het toilet. Nieuwe eengezinswoningen dienen een put te hebben van minimaal 5000 liter.
Plastic soep blijft groeien
Aanpakken
oceanen nu
zeer actueel
Steeds vaker treden de rivieren in ons land buiten hun oevers.
het klimaat en het gedrag van mensen. Hoe
kunnen we een snaar raken, waardoor mensen zelf realiseren wat nu echt belangrijk is:
wat is mijn belasting op deze aarde en wat kan
ik - met behoud van comfort - doen om dat
te verminderen? Dat is een geleidelijk bewustwordingsproces.’
Nergens ter wereld wordt er zoveel over het
weer gepraat als in Nederland. Niet vreemd
dat de niet-onooglijke weervrouw-slashmeteoroloog een drukke agenda beheert.
Iedereen wil van de weeromstuit iets van de
waterprinses weten.
‘Nederland is helemaal niet zo nat als we vaak
denken hoor,’ zegt ze droogjes, ‘acht procent
van de tijd regent het
maar. Gemiddeld genomen wordt het hier
de afgelopen decennia
wel natter ja, maar dat
neemt niet weg dat je
zo weer een extreem
droog jaar kunt krijgen. Het klimaat is grillig en wij begrijpen
nog lang niet alles,’ zegt ze relativerend.
‘Wat werkelijk van belang is, is dat we een balans vinden in ons waterbeheer, ons gebruik
en afvoer. Dat staat of valt met hoe waterschappen hun beheer uitvoeren en in hoeverre wij mensen bereid zijn secuur om te gaan
met onze natuurlijke levensbronnen. Toch liegen de feiten er niet om. Het wordt hier steeds
natter en we bouwen alles steeds voller, waardoor regenwater slecht afvloeit. Ondertussen
zakt het grondwaterpeil door intensief bodemwatergebruik. We moeten buffergebieden
inruimen, zodat het water ook echt de grond
in kan, want je kunt het overtallige water wel
rechtstreeks in zee lozen, maar de grond heeft
het ook hard nodig.’
Ze is er vrijwel onafgebroken mee in
de weer. Dagelijkse tv-voorspellingen, eindeloze meteorologische en klimatologische
Foto: Micha Klootwijk
statistieken, verontruste landbouwers, radeloze campinghouders, lezingen door het hele
land. Onder andere over drinkwater…
‘Waarom spoelen we de WC door met zuiver leidingwater? Het is toch absurd, als je je
realiseert dat dat net zo goed met regenwater kan? Waarom gebruiken we dát niet voor
onze wasjes, wc en tuin? Als burger moet je je
bewust worden over hoe je zo efficiënt en milieuvriendelijk met water om moet springen.
Niet wegens doemscenario’s, maar omdat het
een logisch gevolg is dat je je dagelijkse gedrag aanpast wanneer je je bewust wordt van
je eigen bovenmatige waterverbruik .’
Toch is onder de douche plassen bij Helga
geen huisregel. Toiletgebruik kent daarentegen wel een ongeschreven wet. ‘Je
hoeft de wc toch niet
altijd door te trekken, als er iemand
anders staat te trappelen? Het is bij ons vaak spitsuur ’s ochtends,
nou, dan trekt de laatste pas door, hoor. En
elke dag een bad of uitgebreid douchen is
wat overdreven. Nederlanders gebruiken gemiddeld zo’n 120 liter water per dag, waarbij
tweederde naar de toiletspoeling en badkamer gaat! Daar kan best wel wat van af.’
Haar meteorologische en klimatologische
queeste komt nooit ten einde. Ze reist er stad
en land voor af. Geldt op elke plaats van bestemming weer de afweging, kun je het water
hier drinken of niet?
‘In Nederland proef je al verschil tussen regio’s, maar drink ik uit de kraan zonder er bij
stil te staan. Op reis neem ik altijd een waterkoker mee of koop ik fleswater. Je weet nooit.
In zuidelijke landen zit er soms een kleurtje aan, in IJsland smaakt het naar zwavel,
gekookte poolsneeuw kan er wel mee door,
maar smeltend gletsjerwater in Groenland,
dat is werkelijk superieur.’
“Waarom spoelen
we de WC door met
zuiver drinkwater?”
Jaarlijks komt er 4,7 miljoen ton plastic in zee terecht.
Twintig procent wordt door schepen overboord gezet.
De rest is afval dat via rivieren in zee komt.
Op 5 plaatsen in de wereld verzamelt al dat afval zich
in de zogenoemde gyres: ringvormige zeestromingen
tussen de werelddelen.
De grootte van het gebied is niet
bekend maar beslaat minimaal
34 maal de oppervlakte van Nederland.
De oplossing om deze plastic
soep uit de oceanen te krijgen
is simpel, vindt de Nederlandse student Boyant Slat. Plaats
100 kilometer drijvende armen
in de vorm van een grote V in
open zee. Door de stroming
wordt het plastic naar het midden gestuwd. Daar wordt het
opgevangen. Schepen brengen
het plastic aan land waar het
gerecycled wordt. Met dit revolutionaire plan veroverde de 19
jarige Boyant de wereld.
de drijvende armen te plaatsen
rond die gyres en wereldwijd
ontmoette hij veel enthousiasme
voor het idee. Via crowdfunding
verwierf hij geld om ermee te
experimenteren. Wereldwijd is
er 317 miljoen euro nodig een
reelatief klein bedrag voor een
probleem dat vogels, vissen en
onze biodiversiteit bedreigt.
Zijn idee ontstond toen hij 3 jaar
geleden in Griekenland aan het
duiken was. Onderwater zag hij
meer plastic zakken ronddrijven
dan vissen. Boyant verzon om
Foto: Rich Carey en Ivan Karpov
Zoek
het
verschil
de levensloop
van: bronwater
en kraanwater
5 achtergrond DWK
KRAAN BRON
DWK 4 achtergrond
Olie wordt gewonnen als
belangrijkste grondstof
voor petflessen
De grondstoffen worden
vervoerd per water of
tankleidingen
Petflessen worden geproduceerd en slechts gedeeltelijk gerecycled
Water van de rivier wordt omgeleidt
naar de duinen die het zuiveren
De bronnen kunnen in het
buitenland zijn maar het water
kan ook uit de duinen komen
Vervoer van bron naar
de bottelfabriek kost
ook veel CO2 uitstoot
Waterzuiveringsinstallaties gebruiken natuurlijke processen om het water te zuiveren
en gebruiken relatief weinig energie
Bottelfabriek alleen
voor mineraalwater
dichtbij de bron
Het waterleidingnet ligt er al jaren en
vervoert door middel van druk het water
door het gehele land
Illustratie: Reinier Pieters
De
wonderbaarlijke
wereld van
het water
Water. Het stroomt ogenschijnlijk zonder
moeite uit onze kraan. We gebruiken het
dagelijks zonder er maar één seconde over na
te denken welke weg ons kraanwater heeft
afgelegd en welke wonderlijke wereld er achter
onze kranen zit.
Door: Roderick Burger
Nederland heeft al meer dan 150 jaar kraanwater. In 1853 was bekend schrijver en advocaat Jacob van Lennep verantwoordelijk
voor de eerste waterleiding. Het idee daarvoor kreeg hij, toen zijn vrouw hem op een
zomerse dag een glas duinwater aanbood.
Amsterdam had in die tijd slecht drinkwater.
De eerste Nederlandse waterleiding liep dan
ook van die duinen naar de hoofdstad.
Nederland kent tegenwoordig een groot
aantal waterleidingbedrijven. Die zuiveren
dagelijks ons drinkwater. Het grootste is
Vitens, dat vestigingen heeft in Gelderland,
Overijssel, Flevoland en Friesland.
In steeds meer delen van de wereld komen
waterleidingbedrijven in handen van grote
particuliere bedrijven. Vaak zijn dit grote
multinationals.In Nederland is dat nog niet
het geval. Hier zijn provincies en gemeentes aandeelhouder of mede-eigenaar van het
waterbedrijf. Betrouwbaar drinkwater is een
eerste levensbehoefte. Daarom is hier bij wet
geregeld dat alleen de overheid of een bedrijf
onder overheidscontrole kraanwater mag produceren en leveren.
Het oosten, noorden en zuiden van Nederland
maken hoofdzakelijk gebruik van grondwater
als watervoorziening. Dit water is van nature
redelijk schoon. Het is voornamelijk regenwater dat door een aantal bodemlagen is gezakt en daardoor is gefilterd. Grondwater blijft
honderden, soms zelfs duizenden jaren op zijn
plaats, waardoor ziektekiemen vanzelf dood
gaan.
De zuivering van grondwater is daardoor minder ingewikkeld. De provincie Utrecht heeft
een bron, die ongeveer 2000 jaar geleden is
ontstaan door de regen die op de Utrechtse
heuvelrug is gevallen. Deze bron wordt ook nu
nog steeds aangevuld. In Utrecht stroomt dus
bronwater uit de kraan. Erg grappig is dan dat
de bronwaterfabrikanten Bar le Duc en Sourcy
hun water uit dezelfde bron halen en het voor
een flinke prijs in plastic flessen verkopen.
De regio rond Amsterdam haalt haar kraanwater veelal uit de Amsterdamse Waterleidingduinen bij Zandvoort. Water uit de Rijn
wordt naar de duinen geleid, waar het in een
aangelegd infiltratiekanaal komt.
De drinkwaterwet
moet ons
beschermen
In de infiltratiekanalen zakt het water de duinen in. Het duinzand filtert en zuivert dat water. Duinwater is dus eigenlijk oppervlaktewater. In Zeeland gebruiken ze weer water uit het
Haringvliet om in de duinen te zuiveren.
In het zuiden van Nederland komt het kraanwater oorspronkelijk uit de rivier de Maas.
Die is afhankelijk van regenwater. Om
de drinkvoorraad op peil te houden zijn
spaarbekkens aangelegd in de Brabantse
Biesbosch.
Niemand wil een glas troebel water. Daarom
moet drinkwater helder van kleur, geur en
smaak zijn. Ook mogen er geen ziekteverwekkende organismen (bijvoorbeeld E. coli’s) of giftige stoffen (bijvoorbeeld lood) in
zitten. Om de volksgezondheid te beschermen tegen de risico’s van vervuild drinkwater is de drinkwatervoorziening bij wet
geregeld. De drinkwaterwet van 2011 stelt
strenge kwaliteitseisen aan ons kraanwater
wat betreft kleur, temperatuur en zuurgraad.
Daarnaast bepaalt de wet ook de hoeveelheid opgeloste stoffen, die in ons drinkwater
maximaal aanwezig mogen zijn.
Ons afvalwater
bevat enorme
hoeveelheden
medicijnen
De waterleidingbedrijven staan onder
scherp toezicht van de inspectie van het
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. Dagelijks wordt ons
kraanwater op meer dan 57 stoffen getest,
zoals pesticiden, virussen en medicijnresten. Nu het medicijngebruik in Nederland
enorm is toegenomen, komen de resten
90%
van al het zoete
water ligt bevroren
in Antartica
daarvan via het riool weer in het watersysteem terecht. Als een stof nu in een te hoge
concentratie voorkomt, neemt het waterleidingbedrijf meteen maatregelen door
bijvoorbeeld extra te zuiveren of het water
te verdunnen met ander water. Ook maakt
het direct melding ervan, zodat consumenten voorzorgsmaatregelen kunnen nemen.
In Nederland zijn de normen voor kraanwater hoger dan de normen voor bronwater. Uit testen is gebleken dat sommige
bronwaters meer bacteriën, nitraat en natrium bevatten dan kraanwater.
Ons drinkwater is van goede kwaliteit.
Toch is het zaak om er zuinig mee om te
gaan. De zuivering van dat water kost namelijk steeds meer geld door de toenemende vervuiling. De waterbedrijven zijn
op zoek naar nieuwe wingebieden en dat is
duur. Vewin (Vereniging van waterbedrijven in Nederland) is in overleg met grote
bedrijven, de farmaceutische industrie
en landbouwers om hun afvalstromen te
verminderen en die vooraf al te zuiveren,
zodat minder gif in het waterzuiveringssysteem terechtkomt.
Bronwater
bevat meer
bacteriën dan is
toegestaan
In principe is er nauwelijks verschil tussen
gebotteld bronwater en leidingwater. Beide
zijn veilig en gezond om te drinken. Sommige onderzoeken tonen aan dat er bacteriën groeien in plastic bronwaterflesjes.
Hoewel het onwaarschijnlijk is dat we er
ziek van worden, blijkt dat het maximum
van toegestane aantal bacteriën ruim wordt
overschreden.
Vervoer naar groothandel en van groothandel
naar supermarkt
Van de supermarkt naar huis en
vervolgens in de ijskast
Elk moment van de dag, bijna gratis aan
huis geleverd voor een bedrag dat een
fractie is van wat het bronwater kost
KRNWTR
Van een idee
tot een merk
Ons kraanwater is lekker, gezond
en milieuvriendelijk. We zeggen
zelfs dat het beste water van de
wereld in Nederland uit de kraan
stroomt. Toch kopen mensen flessen water uit België, Frankrijk, Italië en zelfs verder. Dagelijks worden in ons land alleen al 500.000
plastic flesjes weggegooid.
Om wat tegen de wegwerpcultuur
te doen en kraanwater drinken te
promoten hebben twee vrienden,
Tetsuro Miyazaki en Tom Niekamp, in 2010 KRNWTR opgericht. Je kunt door KRNWTR karaffen en glazen te gebruiken, laten
zien dat je als individu, bedrijf of
horecaonderneming bewust voor
kraanwater kiest. KRNWTR heeft
zijn assortiment inmiddels uitgebreid met flessen, bidons en een
duurzame houten waterkoeler.
KRNWTR werkt nauw samen
met GoodToGive. Dat heeft in
2014 een kleine Fairtrade glas-
blazerij in Bolivia 15.000 karaffen
laten produceren.
In de webshop (krnwtr.nl) kun je
navulbare flessen, karaffen, bidons
en andere merchandise met het opvallende krnwtr-logo kopen. Met
de gratis app voer je actie om restaurants over te halen kraanwater
te schenken.
KRNWTR draagt 5% van de opbrengst van zijn producten af om
de plastic soep in de oceanen en
de gevolgen van plastic afval te
verminderen.
Tom (l) en Tetsuro met hieronder een
paar KRNWTR producten
DWK 6 fotografie
7 fotografie DWK
De grote
droogte
Fotografie met de klok mee: China: Panom,
Nederland: Ruud Morijn, Californië: Tom Grundy,
Afrika waterput: Hector Conesa,
Afrika olifanten: Aleksander Todorovic,
Tjaadmeer: Endless traveller
Als we aan droogte en het gebrek aan drinkwater denken, roept iedereen als eerste: de
Sahara! Of Afrika! Maar op veel meer plekken in de wereld begint droogte een groot
probleem te worden. In Noord-China en
Noord-Brazilië is het gebrek aan zoet water
zo groot dat een alarmfase is aangebroken.
De Sahara trekt langzaam naar het noorden
en het zuiden. Grote waterbekkens zoals
het Victoria- en het Tsjaadmeer, die enorme voorraden zoet water bevatten, zijn nu
vrijwel leeg. Het Tsjaadmeer had vroeger
een oppervlak van eenderde van Nederland
en nu is het nog maar iets groter dan de
provincie Utrecht.
Ook de ontwikkelde wereld heeft waterproblemen. In Californië worden 25 miljoen
mensen bedreigd door de aanhoudende
droogte. Doordat het drie jaar niet heeft
geregend, zijn alle waterreservoirs zo goed
als uitgeput en de rivieren hebben zo’n lage
stand dat de landbouw gevaar loopt. Centraal Californië verbouwt bijna de helft van
al het fruit, groente en noten voor de hele
Verenigde Staten.
In sommige provincies van opkomende
economieën als China en Brazilië voltrekken zich rampen door gebrek aan regen. In
de provincies Shaanxi, Binnen-Mongolië
en Henan in het noorden van China is het
kraanwater maandenlang afgesloten geweest en zijn de oogsten mislukt. De Braziliaanse koffiegordel is in 2014 hard getroffen door een recorddroogte. Dat heeft de
koffieprijs enorm opgedreven.
De droogte wordt voornamelijk geweten
aan de klimaatverandering.
Met de klok mee vanaf linksboven: De verstedelijking in China leidt tot lage grondwaterstand. Boeren in het oosten van ons land
krijgen ’s zomers steeds vaker een sproeiverbod. Het South Lake reservoir in Californië
droogt langzaam op. In Afrika rukt de Sahara
op, waterputten moeten steeds dieper worden geslagen. Olifanten worden ook bedreigd
door de droogte. Het bijna lege Tsjaadmeer
op de grens van Niger, Nigeria en Tsjaad.
DWK 8 politiek
9 techniek DWK
Steeds meer waterbedrijven in
particuliere handen
Ontzilting zeewater
Zoet water
uit de zee
met een
baterijtje
Is water
een
mensenrecht?
Duitse en Amerikaanse wetenschappers hebben
een goedkope techniek gevonden om zout uit zeewater te halen. Met een chip en een simpele batterij.
Een glaasje Noordzee water is binnenkort realiteit.
Het zout wordt verwijderd door een elektrisch veld te creeeren in een chip met
zeewater. In de chip zit een kanaaltje met twee uiteinden. Het elektrische veld
drukt het zout weg. Uit het ene kanaaltje komt daarna ontzilt water.
Het voordeel van deze nieuwe techniek is dat er geen energie vretende ontziltings-installaties nodig zijn om zeewater zoutvrij te maken. De benodigde
energie is zeer beperkt..
Wereldwijd wordt er strijd gevoerd tegen priva tisering waterbedrijven
Vuil water is de belangrijkste doodsoorzaak ter wereld.
Water zelf wordt steeds schaarser. Steeds meer bedrijven
privatiseren water en land. Wordt water binnenkort een
duur levensmiddel of blijft het een voor iedereen toegankelijk mensenrecht?
Door: Carien Neeleman
Op dit moment hebben 884 miljoen mensen geen toegang tot veilig drinkwater. In
2025 zullen dat er 1,8 miljard zijn. Dagelijks sterven er meer kinderen aan vuil water dan aan hiv, aids, oorlog en malaria bij
elkaar. Schoon drinkwater is sinds 2010
een mensenrecht. De resolutie daartoe
werd door 122 landen gesteund. 41 Landen waaronder Nederland, Canada en de
Verenigde Staten onthielden zich van hun
stem. Op schending van het mensenrecht
op water staan geen sancties.
Slechte
drinkwatervoorzieningen
In derdewereldlanden is het slecht gesteld met de openbare drinkwatervoorziening. Goede en betrouwbare
drinkwatervoorzieningen zoals wij die
kennen, zijn er meestal niet. Zo maar de
kraan open draaien en een glas kraanwater drinken, is in veel ontwikkelingslanden onmogelijk. Als er al een kraan
is, komt daar meestal geen schoon water
uit. Frank Mechielsen, van de ontwik-
kelingsorganisatie OxfamNovib, wijt de
slechte watervoorzieningen in ontwikkelingslanden aan gebrekkige overheden.
‘De regelgeving loopt achter, wetten worden niet goed nageleefd. In veel derdewereldlanden is er sprake van corruptie
waardoor de voorzieningen slecht functioneren’, zegt de beleidsmedewerker.
Privatisering
Multinationale waterbedrijven proberen
de laatste 15 jaar de watervoorzieningen
en waterzuiveringsinstallaties wereldwijd
Door
pivatisering stijgt
de waterprijs
in arme landen
in handen te krijgen. Giganten zoals de
Franse Vivendi en Suez voorzien meer
dan 200 miljoen consumenten verspreid
over 150 landen van water. Voor overheden van ontwikkelingslanden is het
verleidelijk om hun waterbedrijven te
verkopen aan commerciële bedrijven.
De Wereldbank en het IMF steunen de
privatisering van water, omdat het geld
in het laatje van ontwikkelingslanden
brengt. Mechielsen vindt dit een riskante politiek: ‘In landen als Nicaragua, El
Salvador en Guatemala zijn waterbedrijven geprivatiseerd. Daardoor steeg de
prijs van water. Water werd voor arme
mensen onbetaalbaar.’ De waterkosten
zijn in die landen zelfs hoger voor armen mensen dan voor grote bedrijven”,
aldus Mechielsen.
Flessenwater
Behalve door privatisering ontstaan
waterproblemen ook door het gedrag
van frisdrankproducenten en voedingsmiddelenconcerns zoals Coca-Cola en
Nestlé. Die eigenen zich wereldwijd
grond-, bron- of oppervlaktewater toe
voor hun productieprocessen. Zo wordt
water een levensmiddel en bepalen frisdrankfabrikanten en producenten van
gebotteld water de prijs ervan. Volgens
Mechielsen hebben bedrijven als Nestlé,
Coca-Cola, PepsiCo en Danone 40 procent van de wereldmarkt van gebotteld water in handen. Toch gebruiken
ze maar een relatief kleine hoeveelheid
water, want de grootste waterverbruiker
is landbouw. Irrigatie slurpt 70 procent
van het water op.
Landjepik is waterpik
Mechielsen noemt dan ook grootschalige
landbouw een groter probleem dan de
multinationals en hun gebotteld water.
De afgelopen jaren hebben grote bedrijven en landen zoals China, Zuid Korea,
de Verenigde Emiraten en Japan grote
stukken land in Afrika gekocht of geleaset. Dat land gebruiken ze om voedsel
en biobrandstof te produceren voor hun
eigen markt. Zo heeft het Koreaanse concern Daewoo op Madagaskar 1,3 miljoen
hectare voor 99 jaar geleaset. Het Britse
4 ltr
per persoon per dag
gebruikt de gemiddelde Mozambiqaan.
energiebedrijf CAMS heeft 45 duizend
hectare in Tanzania in gebruik voor de
productie van biobrandstof.
In 2012 is er zo’n 200 miljoen hectare
grond verkocht of geleaset. Mechielsen:
‘De plaatselijke bevolking wordt van het
land gejaagd. Daardoor heeft zij ook geen
toegang meer tot waterbronnen. Landjepik wordt zo ook waterpik. Als het
grondwater zakt dan boren de bedrijven
dieper met alle schadelijke gevolgen voor
de natuur en de lokale bevolking.’
Acties
Wereldwijd wordt actie gevoerd tegen
privatisering van water. Anti-globalisten
en lokale actiegroepen oefenen druk uit
op internationale organisaties, bedrijven
en overheden.
In 2000 heeft de regering van Bolivia
het contract verbroken met het Amerikaanse bedrijf Bechtel na protesten in
in de stad Cochabamba. Daarvoor had
het bedrijf de watervoorziening voor de
stad in handen, waardoor de prijs van
water met 200 procent steeg. Veel arme
gezinnen konden de kosten niet meer
opbrengen en werden afgesloten. Pas na
protest gaf de overheid toe en verbrak ze
het contract.
Deuren sluiten
Meer recent zijn de acties in India. In juni
moest een Coca-Colafabriek in het dorp
Mehdiganj de deuren sluiten, omdat te veel
grondwater werd gebruikt en milieuregels
werden overtreden. In afwachting van het
beroep is de fabriek nu toch weer open.
Toch zijn de inwoners van Mehdiganj niet
teleurgesteld. Ze zien de tijdelijke sluiting
als een overwinning. De kans dat de fabriek binnenkort definitief sluit, is groot.
Bouwen op het water
De inwoners zijn al 14 jaar in een hevige
strijd verwikkeld met Coca-Cola. Ook in
andere delen van India staat de frisdrankfabrikant onder druk. In Kala Dera in
Rajasthan eist de lokale gemeenschap dat
Coca-Cola de fabriek sluit vanwege watertekort. En in Charba in Uttarakhand heeft
de lokale bevolking vorig jaar de bouw van
een fabriek tegengehouden.
Europees burgerinitatief
Ook in Europa proberen waterbedrijven
voet aan de grond te krijgen. Door de
wereldwijde economische crisis heeft de
Europese Unie Portugal en Griekenland
opgedragen hun watervoorzieningen in
de uitverkoop te doen. Right2Water riep
Europese burgers met succes op een burgerinitiatief te ondertekenen dat privati-
Fabrikanten van
frisdrank komen
onder druk
te staan
sering van water aan banden legt. Toch
heeft de handtekening van 1,68 miljoen
Europeanen er niet toe geleid dat de Europese Commissie wetten gaat maken die
water als mensenrecht erkennen.
Kader Bedrijven zoals Nestlé, CocaCola, PepsiCo en Danone hebben 40
procent van de wereldmarkt van gebotteld water in handen. Van alle bedrijven
erkent alleen PepsiCo water als mensenrecht. Dat blijkt uit het rapport ‘Behind
the Brands’ van OxfamNovib.
Beeld: Deltasync
Een hele woonwijk op water gebouwd? Utopie of binnenkort realiteit? In de havenstad Rotterdam zijn vergaande
plannen om in oude stadshavens honderden drijvende
woningen te bouwen.
In deze drijvende woonwijken kan worden gewoond, gewinkeld, gewerkt en
gerecreëerd. In de Nassauhaven start
binnenkort een proef met een kleine
drijvende woonwijk.
Rotterdam is een van de pioniers op het
gebied van grootschalig drijvend bou-
wen. De stad moet wel want klimaatveranderingen vormen de komende jaren
een bedreiging voor de leefomgeving.
Vooral de dalende zeespiegel is voor steden in de mond van rivieren, zoals Rotterdam gevaarlijk. De oplossing voor het
stijgende water is bouwen op water.
NL exporteurs waterkering
Vorig jaar exporteerde Nederland voor 7,5 miljard euro aan waterexpertise.
Daarmee pakt Nederland een groot deel van de groeiende wereldwatermarkt.
De verwachting is dat de export van waterkennis de komende jaren veel extra
werk zal opleveren.
Met hulp van Nederlandse ambassades biedt de watersector sinds kort Dutch
Risk Reduction Teams aan. De teams zijn samengesteld uit experts van universiteiten en waterbedrijven. Zijn helpen regeringen in Indonesië, Polen, Australië en Singapore in de strijd tegen overstromingen.
DWK 10 trivia
Het laagste
punt
Door:
Michael
Barzilay
Langs de kant van het zwembad
kijk ik uitgelaten naar mijn dochters allereerste zwemles. Met een
andere vader begin ik een gesprek.
‘Ze kunnen er niet vroeg genoeg
mee beginnen, hè? vraag ik.
Fronsend kijkt op. ‘Pardon?’
‘Nou… jong beginnen met zwemles in een land waar de schepen
boven ons hoofd varen.’
Hij blijkt uit filosofisch hout gesneden: ‘Ah zo… Ja, onze familie
woont al generaties op het laagste
punt van Nederland en…’
‘Alexanderpolder?’ veer ik op. Al
jaren ben ik ervan overtuigd dat
mijn geboortegrond het allerlaagste punt van Nederland is.
‘Nee nee,’ zegt hij kortaf, ‘Nieuwerkerk aan den IJssel.’
‘Ik vrees dat u er naast zit,’ zeg ik
beleefd, ‘dat ligt toch echt in de
Alexanderpolder: mijn geboortegrond!’
Zuchtend tutoyeert hij: ‘Je bent niet
de eerste aan wie ik dit uitleg…’
Deze vader blijkt bij Rijkswaterstaat te werken en steekt van wal.
Over gemeentes die er constant
over in de clinch liggen. Dat het
ene na het andere laagstepuntmonument verrijst. Dat de Meetkundige Dienst van Rijkswaterstaat
genoodzaakt was eisen op te stellen om te bepalen welk punt dan
echt het laagste was in ons land.
Het laagste punt mag geen ‘punt’
zijn, maar moet een ‘gemiddelde
maaihoogte’ zijn in een gebied van
1 hectare. En het dieptepunt moest
ongewild ontstaan zijn door bouw,
bodembeweging of wijzigend
grondwaterpeil. En aangezien dat
constant verandert, ligt het laagste
punt nooit gefixeerd.
Ik verstom. Waddinxveen, Nieuwerkerk, Alexanderpolder, Zuidplas; er blijkt een heuse laagstepuntoorlog te woeden in de Lage
Landen. ‘Maar dan kunnen u en
uw familie toch onmogelijk al generaties op het laagste punt wonen?’
‘Ach joh…’ bromt hij, ‘dat geneuzel
over die paar millimeter…’
1000
glazen water (200
ltr kraanwater)
kost niet meer
dan 30 cent.
11 buitenlands DWK
Masara Emoto
Waterfluisteraar
Smaakwater
Heeft water een geheugen? Kan
water emoties en gevoelens oppikken? Veel onderzoekers zijn ervan
overtuigd dat water informatie kan
opslaan. En dat we deze informatie er ook weer uit kunnen halen.
Onze planeet en wij mensen bestaan voor zo’n zeventig procent
uit water. Wat betekent deze wetenschap voor ons?
Een van de bekendste wetenschappers die zich met het geheugen van
water bezighoudt, is de Japanner Dr.
Emoto. Sinds 1994 fotografeert hij
waterkristallen. Hij heeft ontdekt dat
geen enkele waterkristal hetzelfde is.
Water uit de magnetron of uit een
vervuilde rivier vertoont chaotische
kristallen. Water uit een bergbeek
heeft mooie symmetrische structuren. Nog belangrijker is Emoto’s
ontdekking dat water gevoelig is
voor muziek, woorden en intenties.
Emoto plakte woorden als haat, liefde, ziel en dank op flesjes water en
zag dat die woorden invloed hebben
op de kristalstructuur.
Onderzoek van de universiteit van
Stuttgart bevestigen de ontdekkingen van Emoto. Uit dat onderzoek
blijkt dat water met daarin een
bloem, andere kristalstructuren
vertoont dan water zonder bloem.
Elke druppel water die is blootgesteld aan die bloem, heeft dezelfde
kristalstructuren vertoond. Dompelden ze een andere bloem in het
water dan ontstond een totaal andere kristalstructuur.
Tot nu toe hebben wetenschapper geen verklaring voor dit fenomeen. De Nederlandse ingenieur
Scheikundetechnologie Cees Kamp
maakt de vergelijking met een cd.
‘Als we een cd chemisch analyseren,
vinden we de componenten terug
waaruit deze is opgebouwd. Dat
gaat ook zo bij analyse van drinkwater. De muziek op de cd vinden
we echter bij chemische analyse
niet terug. Zou iets dergelijks ook
met water het geval kunnen zijn?’
Als water inderdaad de drager is
van informatie dan zijn de toepassingen ontelbaar: een opslagruimte
met onbeperkte houdbaarheid. Intussen kan het geen kwaad om lieve
woordjes te spreken tegen elk glas
water dat we drinken.
Water drinken saai? Kom nou! In feite bestaat alle drank voornamelijk uit water. Je kunt ook zelf geweldige drankjes maken
met kraanwater. Hieronder de ingrediënten en bereidingswijze
voor een drietal recepten van Michiel Sloff, productontwikkelaar
bij Verstegen Spices & Sauces B.V. Superdrankjes uit de kraan.
Sweet water
Ingrediënten voor 1 liter:
1 Kaneelstokje
2 Kardemompeulen
1 Kruidnagel
8 Korianderzaadjes
8 Venkelzaadjes
8 Maniguette peperkorrels
Smooth Water Bereidingswijze
Ingrediënten voor 1 liter:
Voor alle recepten geldt dezelfde bereidingswijze. Doe alle
specerijen in een kan. Kook een liter water en giet dit over de
specerijen. Laat de drank volledig afkoelen. Serveer de drank
ijskoud in glazen met een stuk citroen- en/of sinaasappelschil en ijsklontjes. Voeg naar smaak teven partjes sinaasappel en citroen toe.
15 Anijszaadjes
3 Kardemompeultjes
5 Zwarte peperkorrels
10 Venkelzaadjes
2 Pimentkorrel
8 Korianderzaadjes
Spicy Water
Ingrediënten voor 1 liter:
2 Kaneelstokjes
2 Kruidnagels
8 Korianderzaadjes
3 Kardemompeultjes
1 Steranijs
1 Foelie
DWK
De Waterkrant is een uitgave van Brighter World/ Dif Books BV
uit Rotterdam. Aan dit nummer werkten mee: Carien Neeleman,
Michael Barzilay, Yuri Jansen (vormgeving), Fons en Jacqui
Burger, Ruben Hamelink, Roderick Burger, Tetsuro Miyazaki
en Reinier Pieters.
Met dank aan: de mederwerkers van KRNWTR, Carla Peeters
van Wonderable, Verstegen Spices and sauces, Helga van Leur
en Jeffrey Dirks van Deltasync.
De
geschiedenis
van water
Het zijn spannende tijden. De speurtocht
naar leven buiten onze planeet draait op volle
kracht. Allereerst zoeken we naar sporen van
water. Want waar water is, bestaat mogelijk
leven. Met man en macht trachten we de geheimen van dit kosmisch sperma te ontrafelen. IJs
is het punt niet. Dat is overal. Maar vloeibaar
water, dat is de heilige graal.
Planetennevel rond een exoplaneet - Beeld: Ivan Trifonenko
Wetenschappers beginnen de herkomst van het water
op onze planeet pas sinds kort te begrijpen. Waterstof
is zo oud als het universum zelf. Vlak na de oerknal,
bijna 14 miljard jaar geleden, was het er al ruimschoots.
Door de energie die het universum in een fractie van
een seconde deed zwellen, ontstond een hete brij deeltjes die stevig door elkaar werd gehusseld. In deze oersoep zaten de allereerste elementaire atoomkernen: veel
waterstof, een beetje helium en wat lithium.
Maar waterstof alleen maakt nog geen water. Daar is
zuurstof voor nodig. Dat ontstond diep in de nucleaire
smeltkroezen van sterren die een tijdje na de Big Bang
het universum bezetten. In de kern van een ster werden
Als een ster zijn laatste
adem uitblaast worden
de waterelementen
de ruimte ingespuugd
simpele atoomkernen getransformeerd tot meer complexere elementen: koolstof, stikstof en zuurstof. En
wanneer een ster zijn laatste adem uitblaast (supernova) worden deze deeltjes de ruimte weer in gespuugd.
Aldus is de kosmische kraan opengedraaid. Door al
dat geknikker van de sterren werd H2O dus universeel
gemeengoed. Maar dan vooral als ijskristallen. Water
krijgt pas zijn bijzondere eigenschappen wanneer het
ontdooid over een planeet rolt. En dat gebeurt alleen
wanneer een planeet op de juiste afstand staat van een
ster, het Goudlokje-gebied.
houden. Is die te groot, dan trekt de planeet teveel stoffen aan en wordt hij een gasreus zoals Jupiter. Van de
1700 exoplaneten die we ontdekt hebben, kunnen 300
water bevatten.
Waterdragers
Follow the water
Maar we zijn er nog niet. Want waarom druipt onze
planeet zo van het water en zijn andere planeten zo
schraal? De jonge Aarde beschikte immers tijdens
haar prille bestaan al over aardig wat oppervlaktewater? Een deel daarvan ontsprong uit de ingewanden
van de Aarde. En waarom was al het oppervlaktewater niet allang verdampt, toen onze jonge planeet hoge
temperatuurschommelingen meemaakte en nog geen
beschermende atmosfeer bezat. Omdat dat water dus
aangeleverd moet zijn, nadat de atmosfeer zich vormde. Astronomen kwamen met twee mogelijke waterdragers: asteroïden en kometen. Beide bestaan deels
uit ijs en hadden de aarde makkelijk van oceanen kunnen voorzien. Toch is deze theorie niet waterdicht.
Water in kometen als Hale-Bopp en Halley bevat twee
maal zoveel zware waterstof als het water op de aarde.
Daaruit kunnen we opmaken dat zulke kometen maar
zo’n 15% hebben bijgedragen aan onze watervoorziening. De echte grote waterleveranciers blijken chondrieten te zijn, grote waterrijke brokstukken die door
ons jonge zonnestelsel kaatsten en crashten. Van alle
meteorieten die op Aarde gevonden zijn, is 86% chondriet. Die bevatten ongeveer 0,1% water dat precies op
dat van onze zeeën lijkt.
Exoplaneten
Animatie van de komeet 67 P - Beeld: Elenarts
Nu we weten hoe het water op aarde
is gearriveerd en wat een ongekend
rijke flora en fauna dat heeft opgeleverd, richt de wetenschap haar vizier
naar buiten. ‘Life as we know it’ kan
dus overal de kop opsteken, zolang het
basisingrediënt water er maar rijkelijk
voorhanden is. Daarom struinen onze
krachtigste telescopen het firmament
af naar exoplaneten (planeten buiten ons zonnestelsel) met een atmosfeer. Zo’n planeet moet een bepaalde
massa hebben. Is die te klein zoals de
maan en Mercurius, dan is er te weinig
zwaartekracht om een atmosfeer te be-
De atmosfeer van Mars stelt wetenschappers voor een
raadsel. Want onze buurplaneet circuleert net als de
Aarde in de juiste zone en Mars draagt sporen van een
waterrijk verleden. Toch is de atmosfeer flinterdun en
Van de 1700 exoplaneten
die we ontdekt hebben
kunnen maar liefst 300
water bevatten.
het oppervlakte kurkdroog. Tenzij wij er binnenkort
meer van horen. Deze week zijn twee ruimtesondes uit
India en de VS bij de Rode Planeet aangekomen om er
de dampkring te bestuderen. Ondertussen cirkelt de
Europese ruimtesonde Rosetta om komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko en analyseert daar de staart (die
twee glazen water per seconde verliest). NASA heeft
serieuze plannen om Jupiters waterrijke maan Europa
te bezoeken. Vorig jaar spoot een waterfontein van
200 kilometer hoog door de kilometers dikke ijslaag
van Europa heen.
Onder dat ijs zou
twee keer zoveel water te vinden zijn als
op Aarde.
In de speurtocht naar
buitenaardse levensvormen geldt: ‘follow the water’. Ook
ET moet dol zijn op
pootjebaden. Spannende tijden dus.
Zo ziet Hale Bopp
eruit in de telescoop
- Beeld: Elenarts
DWK 12 achterkant
Fair trade
glas naar
Nederlands
ontwerp
Hoog in de Andes in Bolivia, net buiten de stad Cochabamba, staat het bedrijf
Crisil. Een fairtrade glasfabriek waar GoodToGive dit jaar zijn kerstproject
mee onderneemt. In samenwerking met de Nederlandse stichting KRNWTR
zijn hier tienduizenden karaffen en glazen geproduceerd.
ontwerpster
verzamelaarster
Volgens recente VN-cijfers leeft 64% van de Bolivianen
onder de armoedegrens. Toch heeft Bolivia enorm veel
delfstoffen in de grond. Alleen komt dat zilver, zink,
goud, koper en lood niet ten goede aan de gemiddelde
Boliviaan, al heeft de socialistische president Morales
(sinds 2006) daar veel verandering in gebracht.
De fabriek van Crisil staat op 7 km van Cochabamba. Het
gebied rond de fabriek is ruig, de omgeving is politiek onrustig. Bij stakingen worden de wegen vaak geblokkeerd.
Dan ligt het openbare leven een paar dagen stil.
Bij Crisil maken ze prachtige nieuwe producten van
ingezameld gebruikt glas: glazen, karaffen, vazen en
kunstvoorwerpen. Crisil heeft het predicaat fair trade
smeltster
blazer
gekregen door de manier waarop het oude familiebedrijf met zijn werknemers omgaat. Het betaalt zijn
werknemers niet alleen beter dan de meeste andere bedrijven. Hen wordt ook een vast contract aangeboden
en dat is allerminst gebruikelijk. Daarnaast krijgen de
werknemers twee keer per dag een maaltijd en wordt er
bijscholing gegeven, zowel op technisch gebied als met
algemeen onderwijs. Vanzelf spreekt dat er geen kinderen onder de 16 jaar werken.
De Nederlandse ontwerpster Carla Peters ontwierp voor
GoodToGive een karaf met twee glazen die Crisil in
productie heeft genomen. Carla is een ontwerpster van
wereldfaam, zij mag onder andere topmodel Heidi Klum
Eerlijke cadeaus, goed om te geven
en goed om te krijgen!
goodtogiveshop.nl
Kwaliteitscontrole in de fabriek van Crisil. Foto’s: Carla Peters
graveerder
kokkin
tot haar fanschare rekenen. Crisil maakt Carla’s ontwerp met de prachtige Boliviaanse traditionele glasbewerkingstechnieken van gerecycled glas met een robuuste uitstraling.
Water is een groot probleem in Bolivia. Water werd
oorspronkelijk geleverd door het bedrijfsleven. President Morales probeert dat terug te draaien. Er moet
echter veel worden geïnvesteerd om water bereikbaar
en betaalbaar te maken voor het volk. Met de order
van GoodToGive komt ineens heel veel geld binnen bij
Crisil. Dat wordt geïnvesteerd in de werkruimte en een
betere ventilatie en isolatie van de ovens, waardoor het
werkklimaat een stuk aangenamer wordt.

Download Report