Wiebes over ander belastingstelsel - VNO-NCW

omslag
10
FORUM 25.09.14
wiebes over ander belastingstelsel
‘Ik moet vaker nee
zeggen’
Staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes vindt het hoog tijd om de
zolder van het belastingstelsel op te ruimen. Er moet veel minder op
arbeid en ondernemen worden belast, want dan kunnen er weer
makkelijk mensen worden aangenomen. ‘De wig hebben we zelf
gemaakt, en moeten we nu zelf te lijf.’
Tekst: Paul Scheer | Foto: David van Dam/HH
N
a het aftreden van Frans Weekers als staatssecretaris van Financiën maakte Eric Wiebes de overstap van het Amsterdamse stadhuis naar het Haagse
ministerie. Daar zit hij in een kamer vol Mondriaans: stoelen en schilderijen. Hij begon halverwege de kabinetsperiode met de opdracht om de Belastingdienst op orde te
brengen. Nu wil hij ook nog het belastingstelsel herzien.
De uitkomst daarvan moet zijn dat er minder op arbeid en
ondernemen wordt belast, en dat dit leidt tot honderdduizend banen erbij.
het over een stelselwijziging had toen ik aantrad. Maar ik
vind dat echt nodig, dus dan moet je ook niet zeuren dat je
het druk hebt.’
‘Er waren genoeg mensen die zeiden: ‘Gut, denk je dat je
succes zult hebben als je middenin een kabinetsperiode
met een stelselwijzing begint?’ Mijn antwoord is dan:
‘Denk je dat we ooit succesvol zijn als we er niet gewoon
eens aan beginnen?’ Ik vind dat we ertoe verplicht zijn. Er
is geen Nederlander te vinden die denkt dat wij het ideale
belastingsysteem hebben.’
Meneer Wiebes, wat dacht u: Laat ik het mijzelf eens
moeilijk maken?
‘Ja, ik heb het mezelf aangedaan. Er was hier niemand die
Is het niet beter om te wachten op betere tijden?
‘Nee, want het plan voor het repareren van het dak moet
gereed zijn als het nog regent. Straks breekt de zon door en
11
FORUM 25.09.14
omslag
is er ineens lastenverlichting, en dan hebben
we niks liggen. Dat zou zo maar eens volgend
jaar kunnen zijn. Sterker: we hadden dit jaar al
een lastenverlichting van 1 miljard euro. Misschien hadden we dus vorig jaar al moeten
beginnen.’
U zegt eigenlijk dat uw voorgangers het
niet goed hebben gedaan.
‘Ik zeg dat de zolder van het belastingstelsel
om de zoveel jaar moet worden opgeruimd.
Iedereen zet de zolder vol, dat is niemand kwalijk te nemen. Er zijn ook allemaal goede redenen geweest om aan het belastingstelsel te
sleutelen, maar als totaal is dat stelsel nu aan
een opruiming toe. Het moet eenvoudiger en
het moet de economie minder belemmeren.’
‘Ik noem de wig, het verschil tussen de loonkosten en het nettoloon, bijvoorbeeld een
draaideurcrimineel. Door de wig vermindert de
arbeidsdeelname, waardoor mensen zijn aangewezen op sociale voorzieningen. Daardoor
12
groeit de wig verder, enzovoort. Die wig hebben
we zelf gemaakt en moeten we zelf te lijf.’
Een mechanisme om dat te voorkomen is
toch veel handiger?
‘Dat is er al: de staatssecretaris van Financiën.
Die moet vaker ‘nee’ zeggen en heeft bij
nieuwe aanpassingen een uitvoeringstoets
nodig om dat ook te kunnen doen. De afgelopen jaren zijn er wel heel veel complexe din-
‘Ik zal niet meteen mijn zin krijgen en zal er
keihard aan moeten trekken. Want iedereen
staat altijd klaar om van alles te fiscaliseren.’
Uw coalitiegenoot de PvdA bijvoorbeeld.
Is een verandering dan wel haalbaar?
‘In de brief over de stelselwijziging presenteer
ik acht keuzes. Dat waren voor een deel deuren die politiek lang gesloten waren, en die
zijn allemaal van het slot. Die keuzes worden
‘de totale lasten gaan omlaag: dat
moet ondernemers aanspreken’
gen toegevoegd aan het stelsel, en zijn de lasten op arbeid te hoog opgelopen. Er is veel
tegelijkertijd, vaak en ingewikkeld veranderd.’
FORUM 25.09.14
door het kabinet gedragen. De twee partijen
hebben laten zien dat ze sterk zijn in het positief uitruilen. Maar de stelselwijziging kan
foto: david van dam/hh
Wie is Wiebes?
Na de studie werktuigbouwkunde in
Delft begon Eric Wiebes (51) in 1987 als
energy engineer bij Shell. Drie jaar later
werd hij consultant bij McKinsey. In
1993 stapte hij over naar OC&C
Strategy Consultants. Elf jaar later werd
hij directeur Marktwerking op het
ministerie van Economische Zaken. Van
2007 tot 2010 was hij daar plaatsvervangend secretaris-generaal. Vervolgens
werd hij wethouder Verkeer, Vervoer en
Infrastructuur (inclusief Noord/Zuidlijn)
in Amsterdam. Sinds februari 2014 is hij
staatssecretaris van Financiën.
niet alleen met de huidige coalitie. Er gaan
generaties overheen.’
Maakt u dat dan wel mee?
‘Ik en mijn opvolger moeten de maatregelen
doorvoeren. Binnen tien jaar kan dan het
baneneffect van de stelselwijziging zichtbaar
worden.’
U wilt arbeid en ondernemen minder
belasten. Voelt u iets voor een vlaktaks?
‘Voorop staat dat de stelselwijziging tot een
lastenverlichting op arbeid van 15 miljard
euro moet leiden. Dat levert honderdduizend
banen op. Dat doel moeten we voor ogen houden. De rest zien we wel als alles wordt doorgerekend en we gaan puzzelen met het CPB.
In eerste reactie zeg ik dat een vlaktaks leidt
tot koopkrachtverlies aan de onderkant van
de samenleving. Dat kun je opvangen met
meer toeslagen, maar daar wilden we als
kabinet juist vanaf.’
13
U wilt meer geld binnenhalen via de
btw. Bedrijven die nu profiteren van het
lagere btw-tarief zullen daar niet blij
mee zijn.
‘Er zijn altijd partijen met een specifiek deelbelang. Een stelselwijziging lukt alleen als
we afspreken dat we het totaalresultaat zo
waardevol vinden dat we de dingetjes waar
we minder blij mee zijn accepteren. Als je
onderdelen als taboe beschouwt, komen we
er nooit. De arbeidslasten zijn de belangrijkste lasten die ondernemers hebben. Uiteindelijk gaan de totale lasten omlaag: dat moet
ondernemers toch aanspreken.’
Voor de eerste levensbehoeften wilt u het
lage tarief handhaven.
‘Deels omdat dit van belang is voor ondernemers in de grensstreek. Aan die groep moest
ik meteen denken omdat die eerder werd
getroffen door de hogere accijns op diesel en
lpg. Dat was een pijnlijke maatregel die ik desFORUM 25.09.14
ondanks heb moeten doorvoeren. Natuurlijk
was die accijnsverhoging niet in hun belang,
maar de omzet die zij mislopen is niet alleen
het gevolg van tanken over de grens. Er is een
langjarige trend van minder brandstofgebruik
gaande, vooral in grensstreken waar de economie niet meezit.’
In de brief over de stelselwijziging die Wiebes aan de Tweede Kamer heeft geschreven,
worden meerdere keuzes genoemd om de
verlaging van de belasting op arbeid en
ondernemen te compenseren. Er zou bijvoorbeeld meer ‘groen’ belast kunnen worden. ‘Maar’, zegt Wiebes, ‘we doen het op dat
vlak al goed binnen Europa, waar we op een
derde plaats staan. Groen belasten mag er
niet toe leiden dat bedrijven wegvluchten uit
Nederland. Groene groei is alleen mogelijk
als bedrijven in Nederland blijven. Daarom
hebben maatregelen die in Europees verband worden genomen de voorkeur.’
foto: martijn beekman/anp
omslag
De acht keuzes van Wiebes
Staatssecretaris Wiebes van Financiën wil de lasten
op arbeid en ondernemen met 15 miljard euro
verlichten. Dit moet leiden tot honderdduizend
nieuwe banen. Er is 3 tot 5 miljard euro nodig om de
inkomenseffecten van de stelselwijziging te
compenseren.
In een brief aan de Tweede Kamer legt Wiebes acht
keuzes voor:
1. Vereenvoudigen van de meest complexe
regelingen;
2. Waarborgen van de toekomstige uitvoering;
3. Fiscale stimulering richten op innovatie en
doorgroei;
4. Belastingdruk particulieren spreiden over
levensloop;
5. Verlagen tarieven door snoeien in aftrekposten;
6. Verschuiven belastingdruk naar consumptie;
7. Verschuiven belastingdruk naar duurzaamheid;
8. Uitbreiden gemeentelijk belastinggebied.
Een andere optie is de uitbreiding van de
gemeentelijke belastingen. Het bedrijfsleven
is daar huiverig voor: gemeentelijke belastingen onttrekken zich aan de controle van ‘Den
Haag’ en hebben de neiging om elk jaar te stijgen voor het lokale bedrijfsleven. Is Wiebes
daar niet bang voor? ‘Je kunt een mechanisme
inbouwen om te zorgen dat de uitbreiding
juist bijdraagt tot kostenbewustzijn bij
gemeenten. Als eis zou je bijvoorbeeld kunnen stellen dat de lasten eerlijk verdeeld moeten worden over burgers en bedrijven. Iedereen moet er iets van voelen, dan kunnen
belastingen bij de lokale verkiezingen ook een
rol spelen.’
Momenteel loopt er nog een onderzoek naar
het fiscale instrumentarium voor ondernemers. Volgens Wiebes is dat instrumentarium
bedacht om de doorgroei van ondernemingen
te stimuleren, maar blijkt in de praktijk dat
die doorgroei juist wordt belemmerd. De zelfstandigenaftrek wordt bij dat onderzoek
14
betrokken. ‘Let wel, ik wil niet de fiscale voordelen voor ondernemers weghalen, dat zou
onwaarachtig zijn als ik zeg dat ik de economie wil stimuleren. Maar ik wil wel kijken
naar de vorm.’
U wilt minder zzp’ers en meer zelfstandigen mét personeel?
‘Nee, dat is niet mijn doel. Verreweg de
meeste zzp’ers zijn er niet vanwege een
belastingvoordeel, maar omdat de economie
behoefte heeft aan mensen die ondernemen, innoveren, taken verrichten die moeilijk in loondienst kunnen, en flexibel zijn.
De zzp’er is niet meer uit de samenleving
weg te denken.’
Al die plannen, en dan verandert er volgend jaar niet veel op fiscaal vlak.
‘Ik heb bewust voor een rustig belastingjaar
gekozen. Alles weer overhoop halen aan de
vooravond van een grote zolderopruiming
FORUM 25.09.14
leek me niet nuttig. De Belastingdienst moet
bovendien nog bijkomen van alles wat de
afgelopen jaren is ingevoerd, de ambtenaren
moeten gewoon eens werk kunnen afmaken.’
‘Sommige dingen worden volgend jaar wel
eenvoudiger gemaakt, zoals het pensioen in
eigen beheer. Daar worden we allebei gek van:
ondernemers en de Belastingdienst. Ik ben
zelf acht jaar ondernemer geweest met een
pensioen in eigen beheer. Dat leverde genoeg
stof op om stapelgek van te worden.’ 
www.vno-ncw.nl/belastingen

Download Report