CAROLUS 10 kopie - Carolus Borromeus

CAROLUSKRANT
JUNI 2014
NR. 10
ORGEL
Zaterdag 11 oktober 2014 (datum onder voorbehoud) wordt een feestelijke dag.
Het Dillens - Delhaye orgel is na zoveel jaren en inzet eindelijk gerestaureerd.
Het is dan ook met grote vreugde dat de Kerkraad u uitnodigt voor het plechtig inspelen
van dit historisch waardevol instrument. Begeleid door trompetten en pauken zal organiste
Els Biesemans als eerste de nieuwe orgelklanken over de toehoorders in de kerk uitstrooien.
Zaterdag 11 oktober 2014 (d.o.v.) om 20 uur.
S t.-C aro lu s B orromeuskerk
ORGELCONCERT
D I L L E N S - D E L H AY E O R G E L
Ticket: Vvk tot 28/08 € 10 - Kassa € 12
Info: " In de kerk
tel.:
+ 32 3 325 01 57
e-mail: [email protected]
KBC: BE46 7350 2188 8036
BIC: KREDBEBB "
"
"
"
"
"
"
SC HAT T EN O P Z O L DE R
In de kerk van St. Carolus Borromeus
waren vroeger een koor en
een jeugdkoor gevestigd.
Daardoor bezit de kerk meerdere partituren van missen en
liederen .
En soms doet men een vondst.
Men trof het handschrift van Hector
Berlioz zijn Messe Solenelle aan.
Maar laat ik hierover de vinder,
Frans Moors zelf aan het woord.
“In het jaar 1991, het Mozartjaar,
moest ik in een huwelijksmis het
Agnus Dei uit de “Kronungsmesse”
begeleiden.
Daar ik vroeger in het koor van
de Caroluskerk zong en af en toe
dit koor begeleidde, wist ik dat er op
het hoogzaal van de kerk een bruikbare partituur van deze mis lag.
Ik vroeg om een kopij van het Agnus
Dei, maar terwijl ik in het archief op
het hoogzaal naar de partituur zocht
stootte ik op een manuscript van H.
Berlioz. Daar ik zelf ook koorleider
ben was ik zeer benieuwd en hoopte
er iets in te vinden voor mijn koor.
Groot was mijn verwondering toen ik bemerkte dat het ganse manuscript de volledige Messe Solennelle bleek te zijn.
Op dat ogenblik was ik nog niet ten volle vertrouwd met het oeuvre van Berlioz. Ik besloot
dan maar om mij te verdiepen in zijn “Mémoires”.
Al lezend ontdekte ik dat hij deze mis zou verbrand hebben. Ik wist dat er een deel van
deze mis het Resurexit uit het Credo in druk verschenen was.
Ik vergeleek dit deel met het gelijknamige deel uit het manuscript en ontdekte dat beide
fragmenten identiek waren op enkele details na. Zo had ik de zekerheid de “verbrande”
Messe Solennelle terug gevonden te hebben.
In die periode was de uitgeverij Bärenreiter bezig met de heruitgave van Berlioz’ werken; ik
rapporteerde mijn vondst en onmiddellijk werd het werk in partituur uitgegeven.
Dirigent J.E. Gardiner was bereid om het werk uit te voeren met zijn “Orchestre Révolutionaire et Romantique” en met het “Monteverdi choir.”
Daarna volgde er nog meer uitvoeringen in Europa, Amerika en Japan.”
Dit document is reeds meerdere malen uitgeleend voor tentoonstellingen, de laatste maal
voor de grote tentoonstelling over Hector Berlioz in de Bibliothèque Nationale de France in
Parijs in 2003/2004.
Meer hierover vind u op www.hberlioz.com/others/WGladines.htm
BIECHTSTOELEN
De Biecht
Volgens de gekende geschiedschrijvers Floris Prims en Leurs zijn de biechtstoelen in de
O.L.V.-kapel bij de oudste van Antwerpen en behoren ze tot de oudsten van het land. Reden genoeg om iets te vertellen over deze meubels en de biecht.
Geen enkele mens is volmaakt en zal op de een of andere manier God of de medemens
te kort doen. De meeste mensen gaan dan op zoek naar bekering en verzoening. Volgens
het O.T. kan alleen God de zonden vergeven. Het N.T. leert ons Jezus kennen die oproept
tot bekering maar ook vergiffenis schenkt. Zelfs op het kruis zal hij de goede moordenaar
vergiffenis schenken door te zeggen: “Heden zul je met mij zijn in het paradijs.” (Lc.23,4)
In het begin van de kerk kende men geen zondebelijdenis – het woord ‘biecht’ komt van
het oud-Nederlandse woord ‘bijith’ wat betekent ‘bekentenis’ – maar de klemtoon viel op
de opgelegde boete of penitentie. Deze boete gebeurde in de Oudheid in het openbaar
ook al was de bekentenis misschien niet in het openbaar gebeurd, maar meestal wel bij de
bisschop. Immers door zijn zonde heeft de zondaar de gemeenschap benadeeld bv. door
afgodendienst of ketterij en moest dus de verzoening openlijk gebeuren. Normaal gesproken biechtten men maar één keer in zijn leven, liefst helemaal op het einde.
Met de komst van de monniken en missionarissen zal de klemtoon van de biecht veranderen. De biecht werd niet langer een publieke gebeurtenis. De biechtvader kreeg hoe langer
hoe meer de rol van geestelijke vader. De klemtoon viel dus veel meer op het persoonlijke
of innerlijk leven van de biechteling.
De biechtstoel
De vrome christenen biechtten dan ook zeer regelmatig hun zonden. Vanaf de jaren 1.000
kreeg de biecht een plaats in de kerk, liefst bij het altaar omdat men zich eerst met God
moest verzoenen. In de Middeleeuwen stonden of zaten biechtvader en biechteling naast
elkaar.
Om het privé karakter meer te benadrukken ontstond er stilaan de gewoonte om in een
gesloten meubel de biecht af te nemen. Tussen biechtvader en biechteling werd er een
schutsel aangebracht zodat beiden beschermd werden tegen bekoringen allerhande. De
biechtstoelen krijgen dan een plaats in de kerk ver van het altaar, liefst nog in een kapel.
De biechtstoel kreeg dan ook vrome beelden of symbolen die de biechteling in de juiste
stemming moesten brengen. De biechtvader zit op een stoel of bank en de biechteling zit
geknield uit nederigheid of boetvaardigheid.
In de XVI° kreeg de biechtstoel min of meer zijn huidig uitzicht onder invloed van concilie
van Trente en vooral onder invloed van onze patroonheilige de heilige Carolus Borromeus. Door zijn toedoen werd de biechtstoel overal ingevoerd.
In de St.- Carolus Borromeuskerk
Het is dan ook niet te verwonderen dat er in onze kerk verschillende biechtstoelen staan.
Er staan in de kerk 14 stuks en op de gaanderij werden er nog 6 bijgeplaatst voor de mannen. Dit aantal is geen overbodige luxe. In de Paasperiode kon men rekenen op een 4.000
biechtelingen. Immers men moet minsten één keer per jaar biechten en liefst rond Pasen
om te mogen communiceren. De mensen kwamen van heel de stad omdat men – wat te
begrijpen is – liever bij een onbekende biechtte eerder dan bij zijn pastoor, die door de
biecht misschien een ander gedacht over jou zou kunnen krijgen.
De biechtstoelen van de zijbeuken worden toegeschreven aan Jan Pieter I van Baurscheit.
De Jezuïeten die hun tijd ver vooruit waren op gebied van didactische middelen hebben er
voor gezorgd dat de engelen aan de biechtstoelen met de nodige attributen ons bijbrengen
hoe wij tegen het kwade moeten vechten, welk de verschillende etappes zijn in het sacrament en wat berouw, vergeving en boete zijn. Echt mooi zijn de engelen die ons leren dat
een mens heel wat op zijn kerfstok kan hebben en hoe God de spons veegt over dat alles.
Alhoewel de moderne mens heel anders aankijkt tegen zonde en vergeving is het misschien toch goed om eens een bezinning te houden aan de hand van deze prachtige
biechtstoelen. Je kan maar nooit weten.
Marc Dierickx
Bronnen: - Theologisch en Liturgisch woordenboek, 1962, Romen en
Zonen - De kunst- en Kunstenaarskerk St.-Carolus Borromeus te Antwerpen, Floris Prims,
1947. - Sint- Carolus Borromeus , Rudi Mannaerts; 2011, Toerismepastoraal Antwerpen
MIDDAGCONCERTEN
Festival in de St.-Carolus Borromeuskerk
Is het niet heerlijk om tijdens een middagpauze even te verademen en tot rust te komen
omgeven door klassieke muziek.
Al enkele jaren verzorgt het ‘Kunstcentrum Prins de Merode’ in de maanden juli en augustus, middagconcerten in de Miniemenkerk in Brussel en deze genieten een grote bijval.
Daarom wil de stichting ‘ de Merode’ dit initiatief nu uitbreiden naar een andere stad en
meer bepaald naar Antwerpen in St.-Carolus Borromeuskerk, omdat deze kerk niet enkel
in de eigen stad maar ook ver daar buiten bekend staat voor de ‘Artiestenmis’ die er elke
zondag en feestdag doorgaat en dit reeds meer dan 70 jaar.
De middagconcerten beginnen om 12.15 u. en duren ongeveer een 40 minuten.
Laat het ons inloopconcerten noemen al naargelang je persoonlijke agenda.
Jonge musici, opgeleid in onze conservatoria geven het beste van zichzelf en bekende
musici ondersteunen heel dit initiatief.
De middagconcerten gaan door op dinsdag, woensdag en donderdag.
Een bijdrage in de kosten is vrij, zij die dit initiatief daadwerkelijk willen ondersteunen kunnen altijd een overschrijving doen op rekening BE73 5230 8013 0260 waarvoor dank bij
voorbaat. De volledige programmatie voor de komende twee maanden kan u altijd terugvinden op www.carolusborromeus.com of aan de infobalie achteraan in de kerk.
KANTKAMERNIEUWS
Na ”Caroluskantjes” en ”Onder de loep” wordt er in de kantkamer gewerkt aan een boek
over vroege Binchekant. Drie jaar geleden begonnen we met dit project en alle leden van
het kantkamerteam zijn erbij betrokken. De publicatie van het boek is gepland voor de
herfst van 2014.
Waarom een boek over Binche?
Elke Antwerpenaar heeft al wel gehoord van Brugse en Brusselse kant, misschien ook
van een Valenciennes kantje en van een mooie Mechelse, maar Antwerpse kant?
Het gebruik om met een geografische naam een kanttype aan te duiden heeft voor veel
verwarring gezorgd. Men verwacht dat een bepaalde kantsoort in die stad of streek haar
oorsprong vond en of daar geproduceerd werd. Soms is dit zo, maar in veel gevallen klopt
dit niet en is alle logica zoek. Enkele voorbeelden:
-Clunykant is een kantsoort waar vlechtjes en blaadjes (vormslagen in vaktaal) een grote
rol spelen en die geïnspireerd is op voorbeelden uit de 16° eeuw. Hij kreeg deze naam
omdat er kanten van dit type tentoongesteld waren in het Musée de Cluny in Parijs….
-De zogenaamde “Spaanse kanten” of Spaanse bekken” uit de 17de en 18de eeuw kwamen niet uit Spanje, maar werden in de Antwerpse regio vervaardigd en in grote hoeveelheden uitgevoerd naar Spanje en naar de Spaanse kolonies in de Nieuwe Wereld. Werd
een pakje van deze kant naar Italië gezonden dan heette hij “Italiaan”.
-En wat te denken van “Hollandse kant”? Juist, dit is de Antwerpse kant die we zien op
portretten van rijke Hollanders, meestal geschilderd door Hollandse meesters in de 17de
eeuw.
In de collectie van de St.-Carolus Borromeuskerk zijn er vele exemplaren van deze zogenaamde Spaanse en Hollandse kanten!
Waarom de fijne, frivole en technisch zeer moeilijke kant de naam “Binchekant” kreeg is
een raadsel.
Onderzoek in de archieven van de stad Binche heeft uitgewezen dat de kantwerksters
zich daar toelegden op het vervaardigen van “kant in delen” ( = kant met afgeknipte draden) voor de Brusselse handelaars.
In deze kantsoort worden de motieven afzonderlijk geklost en nadien in een groter geheel
samengebracht. Van het type dat we “Binche” noemen is er geen spoor te vinden. De
Binchekant wordt op een andere wijze geklost als de kant in delen. Het is een kant met
doorlopende draden, dit wil zeggen, er worden stroken geklost waarin de draden van het
begin tot het einde van het werk doorlopen. De motieven en de achtergrond worden tegelijkertijd uitgevoerd. Deze techniek was de specialiteit van Antwerpen. In de tweede helft
van de 17de eeuw ontstonden verschillende soorten die zich verder ontwikkelden in de
18de eeuw en die overal geroemd en gegeerd werden, pareltjes van technisch kunnen.De
Binchekant is één van deze soorten.
In standaardwerken over kantgeschiedenis worden kanten van het Binchetype en ook de
kanten met een vijfgaatjesgrond door sommige auteurs toegewezen aan Binche en door
anderen aan Valenciennes. Dit maakt de verwarring nog groter. Over Antwerpen wordt in
dit verband haast niet gesproken.
Het is pas in de tweede helft van de 20ste eeuw dat er ernstig onderzoek is gebeurd en dat
het enorme belang van Antwerpen voor de kantnijverheid is aangetoond.
Vergeten we niet dat Antwerpen het belangrijkste handels-en productiecentrum was van
West –Europa en dat in de 18de eeuw een kwart van de Antwerpse bevolking betrokken
was bij deze nijverheid: de ”principaelste fabrique der stadt….
In het boek wordt de oorsprong en ontwikkeling van de vroege Binche gevolgd vanaf zijn
ontstaan en de diverse technieken worden uitgeplozen tot in het kleinste detail. Meer dan
20 kanten, zowel uit de St.-Carolus Borromeuscollectie als uit enkele privécollecties, worden geanalyseerd en gereconstrueerd.
We hopen dat met dit boek deze kant , die vaak als een koekoeksei in het verkeerd nest
wordt gedropt, de plaats krijgt die hij verdient en dat de Antwerpse kantnijverheid, tot hiertoe steeds onderbelicht en ondergewaardeerd, meer bekendheid krijgt.
“Geeft wat van de keizer is aan den keizer, en wat van God is, aan God”
Mattheus 22, 21 en geef aan Antwerpen……..
Nora Andries
Foto: Binchekant van ca. 1700
Kennisgeving van de samenstelling van de kerkraad
Bisdom! !
Kerkfabriek!
Deelgemeente!
Gemeente!!
Antwerpen
St.-Carolus Borromeus
Antwerpen
Antwerpen
Staat van samenstelling van de Kerkraad op 16 april 2014
Marnix Van Herzeele : voorzitter
Raes Bruno :
penningmeester
Staes Elisabeth :
secretaris
De Neef Dirk
Impens Jan
°05/07/1956
°21/07/1960
°21/07/1945
°30/05/1951
°12/11/1952
!!
!
!
!
!
!
2014 > april 2020
2014 > april 2020
2014 > april 2017
2014 > april 2017
2014 > april 2020
Lins Olivier 23/12/1976 de door de bisschop aangestelde verantwoordelijke van de parochie
2de ANTWERPSE MEEZING MESSIAH
Händels meesterwerk nog steeds populair !
De inkt van de partituur was nauwelijks droog of het werk werd al uitgevoerd.
Het werd een succes !
Er zijn uitvoeringen onder Händels leiding bekend met 400 zangers.
Nu nog steeds zoveel eeuwen later, trekken er jaarlijks duizenden zangers naar de Royal
Albert Hall om dit hoogtepunt uit de Barokperiode mee te kunnen zingen.
Dit jaar hoeft u niet verder te gaan dan de St.-Carolus Borromeuskerk.
Dè ideale plaats waar Händels topwerk geheel tot zijn recht komt. Wegens het succes in
september 2012 kondigen wij met fierheid de 2de Antwerpse Meezing Messiah aan.
Dit jaar zal dit evenement doorgaan op zaterdag 27 september 2014 om 16u.
Iedereen die dit wil kan meezingen in het koor.
Uitgebreide informatie (inschrijvingsformulier, programma,…) vindt u op artiestenfonds.be.
Vrijblijvend worden er twee repetities voorzien.
Op de generale repetitie op zaterdag 27 september wordt iedereen verwacht zodat
de nodige muzikale afspraken kunnen gemaakt worden en u zeker kunt zijn van een
plaats.
Uiteraard zijn luisteraars ook meer dan welkom !
Zonder publiek zou de uitvoering een groot deel van de ambiance missen.
En……misschien neuriet u hier en daar wel spontaan mee !
Uitvoerders zijn : Koor : het publiek
"
Solisten : Cristel De Meulder, sopraan – Inez Carsauw, mezzo
"
"
Jan Caals, tenor – Kai-Rouven Seeger, bariton
"
Orkest : La Passione – Continuo : Jan Van Mol
"
Algemene leiding : Geert Hendrix
INFO
Pastoor E. H. Hendrik Hoet
tel.: 03 202 84 30
[email protected]
Parochiesecretariaat:
Concerten Toezicht kerk
Marc Hesbain 0477 623 794
[email protected]
AGENDA
Zondag 29/06 Artiestenmis 50 jaar priester E. H. Marc Dierickx
Dinsdag -‐ woensdag en donderdag van de maanden
juli en augustus middagconcert vanaf 12u15. (40’)
Jonge misici, opgeleid in onze conservatoria kunnen hun talenten tonen.
info: www.carolusborromeus.com
Zaterdag 02/08 Museumnacht
Eucharistie vieringen op zondag
Artiestenmis 11: 30 uur
Parochiemis 17: 00 uur
San’t Egidio avondgebed
van maan. t/m vrijdag 20:00 uur
kerk open van
10 tot 12:30 - 14 tot 17:00 uur
zondag gesloten voor toerisme
Donderdag 14/08 14 uur Schilderijwissel
Kerkraad St.-Carolus Borromeuskerk
voorzitter Marnix van Herzeele
Ambtmanstraat 7,
2000 Antwerpen
vzw Artiestenfonds
voorzitter A-M Fourrel de Frettes
[email protected]
www.artiestenfonds.be
vzw Fonds Carolus Borromeus
www.carolusborromeus.com
Kapel van O. L. Vrouw v/d Carmel
voorzitter Hugo Van Puymbroeck
Vrijdag 15/08 Maria Tenhemelopgenomen
Artiestenmis > ‘Die Krönungsmesse‘ van W. A. Mozart
Kapel van O. L. Vrouw van de Carmel
Zondag 31/08 Cultuurmarkt
Zondag 21/09 Internationale dag van de vrede
Zaterdag 27/09 16u. Meezing Messiah
Zondag 05/10 Herdenking stichters en overledenen Artiestenfonds
Scheldewijding
Zaterdag 11/10 Concert Dillens-‐Delhaye orgel
datum onder voorbehoud.
Zondag 12/10 Feest Kapel van O. L. Vrouw van de Carmel
Zondag 26/10 HH Crispinus & Crispianus
Feest van de leerlappers en schoenmakers
Redactie: Marnix van Herzeele, Erik van Alsenoy, E. H. Marc Dierickx, Maria Cock, Nora Andries,
Cristel De Meulder, Marc Hesbain, Anne-Marie Fourrel de Frettes
Verantwoordelijke uitgever Marnix Van Herzeele

Download Report