praktische info

dialoog!
2014 • inspiratiemagazine
voor medewerkers van umc’s
(universitair medische centra)
Al spelend gewicht
verliezen met collega’s
Werknemers door de tijd:
lastdier, kind, volwassene
Jaargesprek?
Werk aan uw toekomst
Doe elk jaar
iets spannends
Van patiënt
tot medewerker
You are the steward
of your own soul
Bewuster eten
na health check
Zelf roosteren geeft grip
op werk-privébalans
Leiderschapsontwikkeling
gaat niet alleen over werk
Leidinggevenden:
daag uw medewerkers uit!
Rouw op het werk
Een goede dokter moet ook
voor zichzelf zorgen
Collaboratieve outputsturing
helpt bij complexe vraagstukken
dialoog! • 1
inhoud
Voorwoord:
Sterk aan het werk
Duurzame
inzetbaarheid?
Vitaal en met plezier
blijven werken!
aargesprek
Al spelend gewicht
verliezen
met collega’s
Werknemers
door de tijd:
lastdier, kind, volwassene
Tessa Kouwenhoven, bedrijfsarts, en
Ronald de Leij,
Hans Ravensbergen, adviseur Arbo Erasmus MC
adviseur werkgeversvereniging AWVN
Jaargesprek?
Werk aan uw
toekomst
Doe elk jaar
iets spannends
Nicole Janus,
onderzoeksassistente AMC
Van patiënt
tot
medewerker
Kim Agasi, HR-assistent en
“Werk
aan de
relatie met
je leidingYou are the steward
of your own soul
gevende!”
Cristel van de Ven,
wetenschapper Universiteit van Amsterdam
Herman Wijffels, hoogleraar
duurzaamheid en maatschappelijke
Liaquat Hussain, medewerker Instrumenteel Bedrijf AMC
verandering Universiteit Utrecht
Bewuster eten
na health check
Zelf roosteren
geeft grip
op werk-privébalans
Jo Frijns,
Rosita Wellink,
bouwkundig tekenaar MUMC+
verpleegkundige Neonatologie Radboudumc
icole Janus,
dialoog! •onderzoeksassistente
2
ttp://intranet.amc.nl//jaargesprek
inhoud
Even wennen,
maar daarna
zeer gewaardeerd
Leiderschapsontwikkeling gaat
niet alleen over werk
Resultaten pilots
Niels Zonneveld,
Anders roosteren
verzuim
gekozen door management
verloop
teamleider Radiotherapie VUmc
gekozen door medewerkers
Leidinggevenden:
daag uw
medewerkers uit!
Rouw op het werk
Jessie Koen,
Anneke Palland,
organisatiepsycholoog
hoofd Zorgadministratie
Universiteit van Amsterdam
IC Volwassenen UMCG
Een goede dokter
moet ook voor
zichzelf zorgen
Collaboratieve
outputsturing
helpt bij complexe
vraagstukken
Inge Meyer, trainer workshop
Adriënne Brouwers,
Duurzaam dokteren UMC Utrecht
nucleair geneeskundige UMCG
Colofon
uitgave 2014 SoFoKleS
tekst Joop K. de Vries, Haarlem
illustraties Brigida, Utrecht
fotografie Stijntje de Olde, Groningen
en Georges Hoeberechts, Voorschoten (pag. 4)
vormgeving Wouter Wieringa BNO, Amsterdam
druk Het Grafisch Huis, Groningen
Deze uitgave is gefinancierd door
het Ministerie van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport.
dialoog! • 3
voorwoord
Umc’s koplopers in duurzame inzetbaarheid
Sterk
aan het werk
Werkgevers en werknemersorganisaties blijven de komende tijd out-of-the-box
denken over de toekomst van haar medewerkers. Uw ideeën zijn welkom!
v.l.n.r. Anneke Weewer, Dick Hamaker en Laura de Jong
U leest een magazine met veel verhalen van umc-medewerkers
werkgeverschap van de umc’s om u de kans te geven op die
die sterk aan het werk zijn. Die zich bewust zijn van wat ze willen,
veranderingen in te spelen. Om sterker te staan in woelige tijden.
de dialoog zoeken, zich blijven ontwikkelen en daarbij aandacht
En om vitaal langer door te kunnen werken, want ook daar ont-
hebben voor vitaliteit. Dit magazine is bedoeld ter inspiratie. Om
komen we niet aan.
beter te leren surfen op de soms onstuimige golven waarmee de
umc’s - en u ongetwijfeld ook - te maken hebben. Reorganisa-
Visie werkgevers en werknemersorganisaties
ties, samenwerkingsverbanden, uitbestedingen, automatisering;
Zeven jaar geleden hadden we als werkgevers- en werknemers-
voor sommigen betekent het helaas dat er, ondanks hun jaren-
organisaties het gevoel dat er iets moest veranderen in de relatie
lange inzet, binnen het umc geen plek meer is. Voor anderen
tussen werkgever en werknemer. We zijn gaan brainstormen hoe
biedt het kansen. Het aantal umc-medewerkers is de afgelopen
we umc’s als werkgever aantrekkelijker konden maken om goede
jaren gestegen naar bijna 70.000. Hoe dan ook: voor iedereen is
zorg te kunnen blijven bieden, om personeelstekorten te voorko-
er slechts één constante: de verandering. Het getuigt van goed
men en om langer doorwerken te ondersteunen. We omarmden
voorwoord
volwaardige arbeidsrelaties waarbij we niet langer meer alles op
Daar mogen we trots op zijn. Die bijzondere koploperspositie
centraal niveau dicht timmeren, maar waar mondige medewer-
willen we vasthouden de komende jaren. Daarom blijven werk-
kers in dialoog met hun coachende leidinggevende oplossingen
gevers en werknemersorganisaties de komende tijd out-of-the-
bedenken om vitaal en met plezier aan het werk te blijven. Daar-
box denken over de toekomst van de umc’s en haar medewer-
over hebben we in de cao van 2008-2011 afspraken gemaakt
kers. Als u zelf ideeën hebt voor vernieuwingen om uw werk
onder de naam Idealoog.
aangenamer of efficiënter te maken, bespreek ze dan vooral met
uw leidinggevende. Dat is de kortste weg om sterk aan het werk
te blijven.
In dialoog
, maar
je eigen team
in
en
av
gr
in
je je
“Vroeger kon
d. Het denken
georganiseer
r
ee
m
et
ni
isciplinaire
zo is de zorg
vaker multid
ds
ee
st
gt
vraa
in zorgpaden
met elkaar. In
en een umc
ak
m
e
W
.
ng
ontkoomsamenwerki
is daarbij on
en
nt
pu
el
kn
over
rg.”
dialoog gaan
ing van de zo
ere verbeter
rd
ve
or
vo
ar
ba
CG
O, UM
, directeur P&
Laura de Jong
In de cao’s van
2011 en 2013 hebben we die afspraken hernieuwd onder
de naam Dialoog. Die namen zijn niet zo belangrijk, het gaat om
de inhoud. We hebben gezaaid, gekeken wat opkwam en de
vruchtbaarste bloemen geoogst. Die bloemen kweken we nu op
in alle umc’s. Ondanks de crisis zijn we doorgegaan met duurzame inzetbaarheid. Er zijn amper personeelstekorten, maar het
belang van duurzame inzetbaarheid in tijden van grote veranderingen is voor umc’s en medewerkers overduidelijk.
Kennis inzetbaarheid delen
We zijn een eind op weg met duurzame inzetbaarheid. Ga maar
na: het persoonlijk budget voor ontwikkeling is ingevoerd, er zijn
tal van trainingen in het voeren van een dialoog. Er worden meer
en betere jaargesprekken gevoerd. Coachend leidinggeven is
tot norm verheven. Anders roosteren, loopbaanbegeleiding en
gezondheidsmanagement worden breder ingevoerd. Via allerlei
netwerken en bijeenkomsten wordt de kennis over duurzame
inzetbaarheidsprojecten gedeeld binnen en tussen de umc’s. Met
dit eenmalige magazine delen we kennis met alle umc-medewerkers. Het ministerie van VWS financiert dit magazine omdat VWS
het belangrijk vindt dat de umc’s als koplopers op
dit gebied ook andere branches
Efficiënter
, beter
inspireren.
“Het p
roject
Dialoo
bezuin
g moe
iginge
t er oo
n niet
k toe le
gaat, m
de kaa
iden d
sschaa
aar da
at bij
t
f over
medew
nieuwin
de afd
erkers
g. Hoe
e
ling
d
urven
kunne
kan de
praten
n we e
o
zorg b
v
ff
er vericiënte
eter?”
r werk
Dick H
en, wa
amake
r, werk
ar
nem
ersorga
nisatie
dialoog! • 5
CMHF
Veel lees- en werkplezier!
Anneke Weewer, landelijk projectcoördinator Dialoog,
Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU)
Laura de Jong, directeur P&O, UMCG
Dick Hamaker, onderhandelaar arbeidsvoorwaarden,
werknemersorganisatie CMHF
aar
k
l
e
n
a
v
n
Lere
iteiten
rs activ
a
a
lk
e
an
et wiel
meer v
heid. H
r
s
a
d
a
e
b
e
t
t
e
inz
ndere
leren s
rzame
. Ook a
u
n
u
e
d
“Umc’s
d
n
n
o
ts
va
uitgev
we tro
gebied
pnieuw
mogen
o
op het
r
s
a
n
a
e
d
lk
en,
niet te
ons ler
wordt
n van
e
n
n
u
es k
loog
branch
ator Dia
tcoördin
.”
c
n
je
ij
ro
z
p
op
lijk
r, lande
Anneke
Weewe
inleiding
Duurzame inzetbaarheid?
Vitaal en met plezier
blijven werken!
De acht umc’s in Nederland zijn allemaal toporganisaties die
spreken naar de leidinggevende. Met andere woorden, medewer-
voorop lopen in zorg, onderzoek en onderwijs. En inmiddels
ker en leidinggevende hebben een volwaardige arbeidsrelatie, die
ook al jaren koploper zijn op het gebied van duurzame inzet-
zich kenmerkt door partnership en eigen verantwoordelijkheid.
baarheid; een weinig fraaie term voor een mooi streven. Vrij
Medewerker en leidinggevende voeren een open en gelijkwaardig
vertaald betekent het: vitaal en met plezier blijven werken.
gesprek; een dialoog. Een dialoog is een manier van communiceren waarin open en met respect met elkaar wordt gesproken.
Aandacht voor duurzame inzetbaarheid is noodzaak in umc’s:
Eigenlijk gewoon een goed gesprek. Dat is een belangrijke voor-
- omdat de gemiddelde leeftijd van umc-medewerkers stijgt;
waarde om te komen tot werk- en ontwikkelafspraken die passen
- vanwege de schaarste in enkele functies nu en in de toekomst;
bij de medewerker en bij de afdeling.
- om voor medewerkers een aantrekkelijke werkgever te blijven;
- omdat langer doorwerken wordt gestimuleerd vanuit de
Veel bereikt
overheid;
Om duurzame inzetbaarheid te stimuleren maken werkgevers
- om medewerkers ook bij organisatorische veranderingen
(NFU, Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra)
perspectief op werk te kunnen blijven bieden.
en werknemersorganisaties (Abvakabo FNV, AC/FBZ, CMHF en
CNV Publieke Zaak) al jaren afspraken in de cao. Aanvankelijk
Zelfbewuste medewerkers
onder de titel ‘Idealoog’ (2008-2011) inmiddels opgevolgd door
Duurzame inzetbaarheid vraagt om zelfbewuste medewerkers die
‘Dialoog’ (2012, 2013 en begin 2014). Tientallen projecten zijn
weten wat ze willen en kunnen en die zich daarover durven uit-
bedacht en uitgevoerd vanuit SoFoKleS, dat is het arbeidsmarkt-
dialoog! • 6
inleiding
fonds voor de kennissector. Tot die sector behoren de umc’s.
In SoFoKleS werken werkgevers en werknemersorganisaties
samen. De afgelopen twee jaren hebben de projecten vooral in
het teken gestaan van:
- verdere verhoging van het persoonlijk budget en verruiming van de aanwending;
- coachend leidinggeven tot norm verheffen;
- meer medewerkers een beter jaargesprek laten voeren;
- gezondheidsmanagement op de agenda zetten;
- anders roosteren en loopbaanbegeleiding breder invoeren.
Ter inspiratie
In dit magazine Dialoog! leest u over een aantal good practices.
Collega’s die werken aan hun inzetbaarheid: cursussen volgen,
zelf roosteren, gezonder eten en leven en nog veel meer. Wellicht brengt dit magazine u op ideeën om vitaal en met plezier te
blijven werken.
Kennis delen
Dit magazine is mogelijk gemaakt door het ministerie van VWS.
Het ministerie vindt het belangrijk dat de kennis die is opgedaan
in de afzonderlijke umc’s gedeeld wordt met andere umc’s en
met andere branches.
Contact
Het project Dialoog heeft een landelijk coördinator:
Anneke Weewer-Bakker, [email protected],
06 21 69 90 90. Elk umc heeft een Dialoog-projectleider.
Zie www.umcdialoog.nl.
ed
o
p
s
n
e
g
e
t
en
r
o
o
v
n
i
Dialoog
zetzame in
r
u
u
d
ns
n op
al op o
estoke
allema
08 ing
a
0
n
2
r
a
in
oeten
er da
bben
eden m
d wat
h
n
“We he
e
ig
t
d
e
n
w
sta
id, niet
umc’s
de om
an de
baarhe
v
danks
n
s
r
O
e
.
k
n
er
kome
medew
af zou
om de
n
BZ
den!”
e
t
t
o
e
orz
te h u
en AC/F
d
r
e
e
we do
iv
orwaard
t
o
v
o
s
m
id
e
e
laar arb
d en g
rhande
gezon
lt, onde
Brigitte
dialoog! • 7
o
Sprokh
Meer informatie: umcdialoog.nl
Umcdialoog.nl is bedoeld om kennis over duurzame inzetbaarheid te delen. U vindt er bondige beschrijvingen van alle
Dialoog-projecten van de afgelopen jaren: over coachende
leidinggevenden, jaargesprekken, persoonlijk budget, gezondheidsmanagement, loopbaan, roosteren… Eigenlijk te veel
om op te noemen. Ook vindt u er verhalen van collega’s die
investeerden in hun ontwikkeling. Plus de contactgegevens
van de Dialoog-projectleider in uw umc.
interview
Einddoel is voldoende beweging in je dagelijkse patroon
Al spelend gewicht
verliezen met collega’s
Wie overgewicht heeft en wil afvallen kan daar in het Eras-
Bij het Erasmus MC zien we vergelijkbare cijfers, enorme aantal-
mus MC spelenderwijs met collega’s mee aan de slag met
len dus. Mensen met veel overgewicht lopen echt grote risico’s.
het Beweegspel. In twee teams strijden de deelnemers
Vaak belanden ze in het medische circuit door aandoeningen als
om alle continenten van de wereld door zoveel mogelijk te
bewegen. Een piepkleine bewegingsmeter, die makkelijk in
je broekzak past, meet al je activiteiten. Tessa Kouwenhoven, bedrijfsarts, heeft het spel ontwikkeld. Ze coördineert
het spel samen met Hans Ravensbergen, adviseur Arbo.
Begin maart was de start, na een eerdere pilot.
Een piepkleine bewegingsmeter die
makkelijk in je broekzak past, meet
al je activiteiten.
diabetes, verhoogde cholesterol of hart- en vaatziekten. Daardoor
wordt ook hun productiviteit minder en zullen ze een hoger ziek-
Waarom biedt het Erasmus MC het Beweegspel aan?
teverzuim hebben. Vitaal blijven is voor zowel medewerkers als
“Bijna 50% van de bevolking heeft overgewicht en daarvan heeft
umc’s belangrijk, te meer daar we tot steeds hogere leeftijd moe-
zo’n 10% obesitas, dat wil zeggen een BMI van boven de 30.
ten doorwerken, oftewel duurzaam inzetbaar moeten zijn.”
dialoog! • 8
interview
krijgt energie van...
bewegen. De lol van een teamwedstrijd is natuurlijk dat je je team
Hans Ravensbergen: Medewerkers helpen om hun
als ‘half uur lekker gezwommen, 5000 punten gehaald’. Deelne-
werk langer en vitaler te kunnen uitoefenen.
mers steunen elkaar en dagen het andere team uit. Het forum
Tessa Kouwenhoven: Energieke en vitale mensen,
stimuleert anderen om te gaan bewegen.”
niet wilt laten zitten. Op een forum kun je elkaar berichten sturen
die trots zijn op hun werk.
Hoe lang duurt het Beweegspel?
“Na de workshops en het Beweegspel, dat twintig weken duurt,
Wat houdt het Beweegspel in?
komen de deelnemers een jaar na de intake nog een keer terug
“Het Beweegspel is onderdeel van het leefstijlprogramma Zorg
bij de bedrijfsarts. Het einddoel is natuurlijk dat medewerkers
voor Jezelf, waarbij de deelnemers vijf workshops van twee
uur volgen over onderwerpen als: de risico’s van overgewicht,
voeding en gedrag, waar loop je tegen aan als je wilt afvallen,
persoonlijk budget
hoe kun je terugval voorkomen. Na twee workshops worden de
Hans Ravensbergen: Abonnement sportschool.
deelnemers ingedeeld in twee teams en begint het Beweegspel.
Tessa Kouwenhoven: Pilates en spinnen.
De deelnemers krijgen een meter die ze altijd moeten dragen en
die constant beweegpunten berekent van alle activiteiten: lopen,
zitten, roeien, zwemmen, fietsen, wandelen of traplopen. Aan het
voldoende beweging in hun dagelijks patroon opnemen door
eind van de week kan de deelnemer zijn punten uitlezen in de
bijvoorbeeld naar het werk te fietsen, de trap te nemen, een halte
computer en kan hij zien of hij zijn beweegtarget heeft gehaald en
eerder uit te stappen of regelmatig te sporten. Tienduizend stap-
hoe zijn team ervoor staat.”
pen per dag is de beweegnorm. De meeste collega’s halen dat
nu niet. Daar moet je echt iets voor veranderen, het Beweegspel
Waarom worden er teams gemaakt?
helpt daarbij.”
“De teams van maximaal twee keer tien deelnemers bezoeken
elke maand virtueel een ander continent en proberen dat te veroveren door meer beweegpunten te halen dan het andere team.
praktische info
Per continent geven we bijpassende beweegsuggesties: in Azië
Meer informatie over het Beweegspel?
bijvoorbeeld Bikram yoga en in Europa roeien we Het Kanaal
Mail naar bedrijfsarts Tessa Kouwenhoven,
over. Maar deelnemers mogen helemaal op hun eigen manier
[email protected].
dialoog! • 9
achtergrond
In de toekomst zullen werkenden steeds meer rollen en taken van de
werkgever overnemen
Werknemers door de tijd:
lastdier, kind, volwassene
lig zijn, geen licht nodig hebben en amper rust behoeven. Maar
machines konden nog niet alles. De noodzakelijke handarbeid
daaromheen werd verricht door ongeschoolde loonarbeiders
onder voor hen - niet voor de machines - vaak erbarmelijke
omstandigheden.
Verzorgingsstaat
Deze keerzijde van de industriële revolutie bracht vanaf 1874
een wassende stroom van wetgeving op gang ter bescherming
van de arbeider en vooral na de crisis van de jaren dertig en de
Tweede Wereldoorlog, bouwden we een staat van verzorging van
de wieg tot het graf. Was de werknemer in de negentiende eeuw
voor werkgevers weinig meer dan een lastdier, in de twintigste
eeuw is die werknemer een kind: beschermwaardig en ‘vaderlijke’ leiding behoevend.
Wisselende werkgevers
Nu, in de eenentwintigste eeuw, zijn er amper nog ongeschoolde
arbeidskrachten. En er is nauwelijks arbeid waarvoor geen opleiding nodig is. De werkrelatie, het werk en de werkomstandigheden herinneren niet meer aan de 19e eeuw. En onze ondernemingen, permanent reorganiserend, zijn als werkgever nachtelijk
passerende schepen in het bestaan van werkenden geworden. Is
het niet de hoogste tijd om de kinderjaren van de werknemer af
te sluiten?
Ronald de Leij, adviseur van werkgeversvereniging AWVN
en directeur van ontwikkelingshulporganisatie DECP, sprak
op een Dialoog-conferentie voor umc’s over duurzame
De werkgever als bestendige factor
bestaat niet meer.
inzetbaarheid. Hij betoogde dat we medewerkers eindelijk
als volwassenen moeten beschouwen en hun de verant-
In het levenstraject van de wieg tot het graf zijn enkel nog het
woordelijkheid moeten geven die hun als zodanig toekomt.
individu en de samenleving bestendige factoren. De werkgever
In vogelvlucht hoe de huidige situatie is ontstaan.
als bestendige factor bestaat niet meer. Dus moet de werkende
persoon rollen en taken van die verdwenen werkgever overne-
“De uitvinding van de stoommachine (18e eeuw) veroorzaakte
men. Zelf zorgen voor behoud en ontwikkeling van kennis en
een industriële revolutie. Stuks productie aan huis of in kleine
kunde, behoud van gezondheid, beheer van financiën (hoezo
werkplaatsen legde het in snel tempo af tegen massafabricage
‘vakantiegeld’?), sparen voor pensioen. En daarbij moet de
in fabrieken, waar de door stoomkracht aangedreven machines
samenleving behulpzaam zijn. De samenleving is ten eerste de
centraal stonden; dure machines die voor zichzelf zelden onvei-
overheid, die u kan helpen met fiscale maatregelen, subsidies
achtergrond
en voorlichting. Ten tweede is de samenleving het onderwijsveld,
is van het vervullen van dié plicht afhankelijk.
dat u kan helpen bij uw ontwikkeling door u na diplomering of
Natuurlijk is de werkgever daarbij verantwoordelijk voor een
afstuderen niet meer los te laten. En ten derde bent u zelf de
arbeidsklimaat waarin medewerkers veilig zijn en zij hun talenten
samenleving, waarin u zich kunt verenigen met anderen om in
naar beste vermogen kunnen aanspreken.
een collectief van uw keuze bijvoorbeeld uw pensioen te regelen;
daar hebt u de werkgever helemaal niet voor nodig.
Kinderarbeid is in Nederland al
heel lang verboden.
Talenten ontwikkelen
Wat is de rol van de werkgever dan nog? De werkgever moet
Maar die verantwoordelijkheid neemt niets (meer) weg van de
zich concentreren op zijn kerntaak: zorgen dat de onderneming
eigen verantwoordelijkheid van de volwassen werknemer. Kinder-
op elk moment, kwantitatief en kwalitatief, over de juiste mensen
arbeid is hier al heel lang verboden.”
beschikt die zo georganiseerd samenwerken dat de onderneming
de hoogst mogelijk toegevoegde waarde voortbrengt. Dát is de
maatschappelijke plicht van ondernemingen en hun voortbestaan
dialoog! • 11
jonger & ouder
“Geen idee hoe ik tot mijn pensioen aan het werk blijf. Ik daag mezelf
constant uit om steeds beter te worden. Misschien ga ik over een paar
jaar verder studeren en me bijvoorbeeld specialiseren in de acute zorg.
Mijn werk is in balans door het omgaan met patiënten en gezellige
collega’s. De afwisseling van zorg en vrije tijd geeft me energie. Bij
allerlei evenementen draai ik regelmatig medische dienst of verzorg ik
het geluid.”
Thomas van Dommele (21), verpleegkundige Nefrologie in het Erasmus
MC. Werkt sinds juni 2013.
dialoog! • 12
samen & werken
“Ik ben al meer dan 43 jaar werkzaam in de gezondheidszorg en ik
vind het nog steeds ontzettend leuk. Als ik Thomas doorwerktips mag
geven, dan zeg ik: blijf nieuwsgierig, blijf leren. Deel met collega’s wat
er gebeurt, het thuisfront snapt het niet altijd. Gedeelde smart is halve
smart. En in de loop der jaren ontwikkel je een niet-pluisgevoel, luister
daarnaar, want je kunt dan adequater reageren op situaties waarin iets
mis dreigt te gaan.”
Ilse Dirks (60), regieverpleegkundige Verloskamers in het Erasmus
MC. Werkt sinds 1971.
dialoog! • 13
interview
Met duidelijke doelen op papier bereikt u meer
Jaargesprek?
Werk aan uw toekomst
Werken in een umc betekent dat u een bijdrage levert aan
denken dan het dagelijks werk. Wie vóór een jaargesprek duide-
een ambitieuze organisatie die tot de top behoort op het
lijke doelen op papier zet, lukt het vaak ook om ze uit te onder-
gebied van patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs & oplei-
handelen, blijkt uit onderzoek. Een goede voorbereiding loont
ding. Een jaargesprek is hét moment om aan te geven wat
u daaraan wilt bijdragen en hoe u dat vitaal en met plezier
wilt blijven doen. Elk umc werkt aan verbetering van de
krijgt energie van...
jaargesprekken. Doel is dat iedereen elk jaar een jaarge-
Mijn energiefabriekje bestaat uit met name verant-
sprek heeft dat een dialoog is tussen medewerker en lei-
woordelijkheidsgevoel en streven naar perfectie.
dinggevende.
Dat drijft mij in mijn werk.
In het AMC zijn sinds enige tijd de jaargespreksformulieren gedigitaliseerd en is ook de opzet veranderd in overleg met onder
andere artsen, verpleegkundigen en analisten. Ter voorbereiding
dus echt. Denk eens na over waar u over vijf jaar staat. Geen
is er een gesprekswaaier met handige tips om eens verder te
makkelijke vraag, maar wel goed om te beantwoorden. Denk na
over hoe u zich wilt blijven ontwikkelen. Dat betekent niet dat
u op cursus moet. Er zijn duizenden manieren waarop u kunt
Jaargesprek
leren, bijvoorbeeld: stagelopen op een andere afdeling, lesgeven,
of praten met mensen die uw droombaan al hebben. En als u
niet precies weet wat u wilt, schakel een coach in voor een paar
gesprekken. Wees creatief.
Relax
Om de aandacht te vestigen op de nieuwe jaargesprekkenaanpak
“Werk
aan de
relatie met
je leidinggevende!”
en om het aantal gesprekken omhoog te krijgen heeft het AMC
een campagne bedacht. Eigen medewerkers staan op posters
met tips. Nicole Janus, onderzoeksassistent in het AMC, is er een
van. Haar tip: werk aan de relatie met je leidinggevende. Nicole:
“Sommige collega’s hebben angst voor hun jaargesprek. Ik niet.
Ik ben gewoon relaxed met mijn leidinggevende. Als ik ergens
mee zit, wacht ik niet tot het jaargesprek. We kletsen door het jaar
heen ook over persoonlijke dingen. Dan gaat een jaargesprek veel
gemakkelijker dan dat je eens per jaar een drempel over moet.”
persoonlijk budget
Een cursus Spaans en Frans. We werken hier heel
veel met buitenlandse onderzoekers. Ik wil graag
Nicole Janus, onderzoeksassistente
http://intranet.amc.nl//jaargesprek
dialoog! • 14
makkelijker met hen communiceren.
interview
, functenties
e
p
m
o
iten,
n, c
oem fe
er take
n
v
e
o
B
t
a
.
g
ek ga
ikkelin
ormurgespr
e ontw
gen. F
jk
in
li
ll
n
Het jaa
e
o
t
o
els
ers
rete do
n en p
n conc
tionere
e
g
a
r
d
ltaat
aar ge
dit resu
T:
is
R
zichtb
A
m
M
ro
aa
nS
sprake
iken? W
en?
leer af
t u bere
il
is
w
t
betrokk
a
ij
at, hoe
n erb
iek: w
ij
z
if
c
n
doet w
e
e
s
ie
p
n
S
w
e
t,
m
e
e
elk
ost h
rijk? W
, wat k
belang
el, hoe
e
v
e
o
h
t er nog
aar:
g? Moe
Meetb
n
la
e
)?
b
g
n
lijk
(nulmeti
ezamen
het nu
r een g
e
is
l:
duidelijk
tabe
er een
?
Is
Accep
n
e
?
h
rd
c
o
s
alisti
ijzigd w
ning re
iets gew
de plan
is
t is
:
h
ld? Wa
tisc
t behaa
Realis
a
a
lt
u
s
re
g?
nplan?
r is het
sprekin
stappe
nde be
wannee
e
:
lg
n
o
e
tv
d
ers
bon
is de e
Tijdge
anneer
W
?
g
in
n
de plan
Be SMART
Wat heeft
u nodig o
m gezond
en met ple
zier te bli
jven werke
n?
Denk v
óór ee
n jaarg
• Is de
esprek
sfeer o
na ove
p
d
r:
e
afdeling
• Word
t u aan
g
o
e
d
?
g
Z
e
o
moedig
ja, wat
• Hoe
d nieuw
gaat go
functio
e taken
ed? Zo
n
e
e
rt
u
• Voelt
op te p
nee, w
? Wat g
akken
at kan
u zich w
aat goe
en te b
beter?
d? Wat
eleens
• Als u
li
jven lere
o
kan be
verbela
veel ve
n
te
?
s
r
t
e
(i
n
n licham
rzuimt:
wat he
• Wilt
wat is d
elijk, m
eft u da
u iets v
entaal
aarvan
ar voor
e
ra
o
n
d
f emoti
deren a
nodig?
e oorza
• Hoe
oneel o
an uw
ak, den
werkt u
pzicht)?
werkro
kt u?
over vij
o
• Wilt
s
ter, aan
f jaar n
u uw (e
tal uren
og gez
xtra) pe
ond? W
, arbeid
rsoonlijk
at heeft
stijden,
budget
verlof,
u daarv
het opn
voor vit
o
o
r
nodig?
aliteit in
emen v
an vaka
zetten?
ntie?
Hoe?
dialoog! • 15
dialoog! • 15
onderzoek
Zorg in elk geval dat je beschikt over de basisgespreksvaardigheden en
basisonderhandelingsvaardigheden
Doe elk jaar
iets
spannends
Een dialoog tussen medewerker en leidinggevende is een voorwaarde om goede afspraken te maken over werkinhoud, manier
van werken en persoonlijke ontwikkeling. Over werkinhoud wordt
veel gesproken in jaargesprekken, over de manier van werken al
minder en over persoonlijke ontwikkeling maar mondjesmaat. In
mijn onderzoek zag ik dat, zeker bij verpleegkundigen, het ontwikkelvirus nog niet heel sterk is. ‘Veel ambitie tonen is not done’,
vertelden verpleegkundigen mij. ‘Laat mij hier maar lekker m’n
werk doen’, lijkt misschien heerlijk, maar gaat een keer mis. Als je
jezelf nooit uitdaagt, kijk je op een gegeven moment om je heen
en dan is het umc of je vakgebied een andere kant opgegaan en
kun je moeilijker aanhaken, omdat het eng is geworden om te
leren. Doe elk jaar een klus of opleiding, waarbij je even denkt:
‘dat vind ik spannend, dat voelt niet helemaal als routine’.
Mijn advies: ga veel meer in
gesprek over je ontwikkeling.
Dan blijf je leren en dat is heel goed voor je inzetbaarheid. Mijn
Cristel van de Ven, beleids- en organisatiewetenschapper
advies is ook om veel meer in gesprek te gaan over je ontwikke-
aan de Universiteit van Amsterdam, doet in opdracht van
ling. Denk na over wat je nodig hebt om met plezier, gezond en
SoFoKleS* onderzoek naar duurzame inzetbaarheid. Ze
productief aan het werk te blijven. Er is veel mogelijk in umc’s,
bestudeerde tientallen jaargesprekken. Zie hier haar tips
maar kaart het aan. Iemand die gericht is op het grijpen van ont-
voor een beter jaargesprek.
wikkelkansen krijgt bij zijn leidinggevende meer voor elkaar dan
iemand die afwacht, blijkt uit mijn onderzoek.
“Hoe meer onderzoek ik doe naar jaargesprekken, hoe meer
Tot slot: medewerkers en leidinggevenden die hun jaargesprek
mijn pleidooi wordt: zorg in elk geval dat je beschikt over de
als ‘gewoon een goed gesprek’ beoordelen blijken vaak tijdens
basisgespreksvaardigheden en basisonderhandelingsvaardig-
het gesprek samen te zoeken naar oplossingen die voor iedereen
heden. Het begint met luisteren, samenvatten, doorvragen. En
gunstig zijn. Zij zijn in staat om eigen en andermans belangen
open vragen stellen. Dat is de eerste stap voor een dialoog tus-
te verenigen. Feitelijk zijn zij dan probleemoplossend aan het
sen medewerker en leidinggevende, ontzettend belangrijk. Veel
onderhandelen. Heel nuttig voor het voeren van een dialoog. En
leidinggevenden en ook sommige medewerkers oefenen het
daarom pleit ik ook voor het beschikken over basisonderhande-
jaargesprek, bijvoorbeeld tijdens een training, maar het gesprek
lingsvaardigheden, naast basisgespreksvaardigheden.”
zelf verloopt vaak toch anders dan gedacht. Het zou mooi zijn als
medewerker en leidinggevende in de praktijk met elkaar ‘in dia-
*SoFoKleS is het arbeidsmarktfonds voor de kennissector. Tot
loog’ kunnen zijn, in plaats van in discussie, debat of – nog erger
die sector behoren de umc’s. In SoFoKleS werken werkgevers
– in monoloog. Een derde paar ogen bij jaargesprekken zou daar
en werknemersorganisaties samen om onder andere duurzame
bijvoorbeeld op kunnen letten.
inzetbaarheid te stimuleren.
dialoog! • 16
interview
Wat moest ik tijdens sollicitatiegesprekken over mijn ziekte vertellen?
Van patiënt
tot medewerker
Mensen met een arbeidsbeperking stonden tot voor kort
Hé, die jongens kunnen wel wat
bij umc’s vooral op het netvlies als patiënt, niet als moge-
Liaquat Hussain (62) kwam vanuit Pakistan eind jaren zeventig
lijke medewerker. Maar dat is aan het veranderen. Dit
naar Nederland. Van het zware werk in fabrieken kreeg hij een
jaar hebben de umc’s zich verplicht 179 mensen met een
soort tennisarmklachten. Een operatie maakte het niet beter.
arbeidsbeperking te plaatsen. Op termijn loopt dat aantal
Liaquat moest op zoek naar ander werk. Het arbeidsbureau
op tot een kleine 2.000. Umc’s nemen daarmee als grote
verwees hem door naar een sociale werkvoorziening. Liaquat:
werkgevers met veel soorten diensten hun maatschappe-
“Ik dacht: werken daar misschien allemaal gekke mensen? Eerst
lijke verantwoordelijkheid. Er bestaan tal van vooroordelen
maar eens kijken. Er bleken allerlei soorten mensen te werken.
over mensen met een arbeidsbeperking, maar overal om u
Sommigen met een lichamelijke beperking, zoals ik, en anderen
heen werken ze al, veelal zonder dat u het weet. Neem bij-
met een geestelijke beperking. Ik kwam op de afdeling Elektroni-
voorbeeld in het AMC Kim Agasi, HR-assistent, en Liaquat
ca en daar ben ik doorgegroeid tot assistent-werkleider. Door alle
Hussain, medewerker bij het Instrumenteel Bedrijf.
bezuinigingen bij de sociale werkvoorzieningen werd ik samen
dialoog! • 17
interview
pen. Al snel zagen ze in het ziekenhuis: ‘hé, die jongens kunnen
wel wat’. Ze vroegen: ‘kunnen jullie ook bloeddrukmeters doen?’
Inmiddels repareren en onderhouden we vijftien soorten apparaten. Voor elk nieuw apparaat volgen we een cursus bij de leverancier. We zijn gecertificeerd en volgen strakke procedures. Er is
een technische collega die we om advies kunnen vragen, maar
het is een prestigekwestie om zoveel mogelijk storingen zelf op te
lossen. Het werk is leuk en afwisselend. We worden in het AMC
als gewone collega’s behandeld en overal bij betrokken.”
Samen een rondje lopen
Kim Agasi (23) werkte na haar studie HBO Eventmanagement
voor een Amerikaans managementconsultancybureau. Soms
wel zestig uur per week. Daarnaast deed ze een studie en leuke
dingen met vrienden. Tot ze in de zomer van 2012 vage klachten
persoonlijk budget
Ik krijg eens in de twee weken acupunctuur. Helpt
me ontzettend om te ontspannen.
kreeg in haar slokdarm en maag. Op een dag stortte ze in. Twee
maanden lag ze op bed. Ze at en dronk amper. ‘Stress’ was de
eerste diagnose, maar na lang zoeken bleek het de ziekte van
Crohn te zijn. Een chronische ontsteking in de darmen, die in
meer of mindere mate opvlamt. Het betekent levenslang: minder
energie, verminderde weerstand, pijn, en opletten met eten. Kim
is niet het type om bij de pakken neer te blijven zitten. Ze zou
krijgt energie van...
een Wajong-uitkering kunnen krijgen, maar wilde zo snel mogelijk
Werken met mijn handen, doorgaan tot ik de
ging ze solliciteren. Kim: “Maar ik wist niet goed wat ik tijdens
moeilijkste storing heb opgelost.
sollicitatiegesprekken over mijn ziekte moest vertellen. Ik zag
weer aan het werk. Echter, niet bij haar oude werkgever. Dus
mensen schrikken. Iemand wees me toen op Emma at Work. Dat
is een uitzendbureau voor jongeren met een chronische ziekte of
lichamelijke beperking; een initiatief van het Emmakinderziekenmet drie collega’s gedetacheerd bij andere bedrijven. Sinds 2008
huis/AMC.” Kim vertelt dat daardoor de afstand tot de werkgever
zijn we bij het Instrumenteel Bedrijf van het AMC. Ik begeleid mijn
kleiner werd. “Zij benaderen een bedrijf en stellen een kandidaat
drie collega’s. We begonnen met het onderhoud van infuuspom-
voor. Ik kon solliciteren in het AMC naar projectassistent voor het
dialoog! • 18
interview
dialoog! • 19
interview
leiderschapsprogramma. Tijdens het sollicitatiegesprek ging het
alleen maar over de functie. Het gesprek ging heel goed, ik kon
praktische info
Abvakabo FNV heeft in umc’s een verkenning
krijgt energie van...
gedaan naar het beleid en de inzet van mensen met
Fitness geeft me energie
umc’s om te experimenteren met het organiseren
en als een bijeenkomst goed is verlopen,
van duurzame werkgelegenheid voor deze groep
krijg ik een trots en blij gevoel.
mensen. Het rapport ‘Verkenning UMC’s - Dia-
een arbeidsbeperking. Het is de eerste stap binnen
loog project duurzame inzet van mensen met een
arbeidsbeperking in Universitair Medische Centra’
direct beginnen voor een half jaar. Dat is verlengd met drie maan-
vimdt u hier. Naar aanleiding van het onderzoek
den en inmiddels heb ik een contract voor een jaar bij het AMC,
doen vier umc’s mee aan de pilotfase: AMC, VUmc,
daar ben ik ontzettend blij mee. Mijn baan is erg dynamisch, dat
UMC Utrecht en UMCG.
vind ik leuk. Ik regel sprekers en locaties, verstuur uitnodigingen
en ben het eerste contact voor deelnemers met vragen. Ik werk
vier dagen, dat gaat heel goed. Soms ga ik iets eerder naar huis
als ik erg moe ben, maar ik zorg altijd dat ik belangrijke klussen
afmaak of overdraag. Ik wil meer dan ik kan, maar ik leer steeds
beter mijn energie goed te verdelen. Wat ik fijn vind, is dat collega’s er rekening mee houden, dat ik moe kan zijn en dat ik af
en toe even een rondje moet lopen om geen last van mijn maag
te krijgen. Ze vragen regelmatig: ‘Gaat het goed, zullen we even
samen lopen?’ Heel aardig.”
nen
a
b
e
t
h
c
e
Gezocht:
n met
mense
t
a
d
k
men
ngrij
nen ne
et bela
n
h
u
t
k
d
l
e
in
de
Vv
grote
aardig
abo FN
tot de
g volw
n
in
“Abvak
e
k
r
r
o
e
h
ep
it
be
beidsb
e via d
Umc’s
een ar
d dat w
roces.
e
p
o
s
g
id
e
ct
t is
t arb
gio. He
g-proje
aan he
hun re
Dialoo
e
e
in
d
r
s
r
e
z
e
itie
ev
uur am
werkg
NV geïn
n om d
e
F
d
o
e
b
t een
h
a
e
gelijk
bvak
en m
o
s
A
n
r
m
e
o
e
o
m
d
d
oor
naar
eren v
kijken
rganis
o
e
samen
t
heid
umc’s,
elegen
n in de
te
p
a
ic
werkg
ehand
rking.”
rbeidsg
sbepe
eider A
tl
c
arbeid
je
ro
p
ren,
rschue
Kim Ve
bo FNV
Abvaka
dialoog! • 20
kort
Snelle
Haalje test:
allesu
Haal all
es uit je
itjeze
zelf en
haalje
stu
al
lf.nl
ur je lo
lesuitj
opbaan
ezelf.n
en of je
de goed
l en bin
werk n
e kant
o
n
g
e
woord
n enke
bij je p
op. Do
le
je op v
a
s
minute
t
.
e de te
S
p
r
e
a
c
g
ia
n weet
en als:
twee ja
st op
a
l
o
n
twikke
je
Ik ben
ar nog
h
o
e fit je
ld voor
tevrede
op deze
mijn w
bent
d
n
e
lf
de plek
met mij
umc’s.
erk? Ik
Wat an
zitten?
n werk
heb ge
te doen
t?
n
I
k
I
o
k zie m
eg ener
krijg vo
? Vrage
ezelf ov
gie om
ldoend
n voor
er
e erken
naast m
je hoof
ning vo
d, hart
ijn wer
or
k ook a
en buik
ndere d
.
ingen
en
!
v
p
e
p
l
a
d
s
al
ezon
Nu ooekrhoe.nl: gn
wie
en, en
e
t
e werk
t
k
k
forig
r
il
in
o
e
e
D
en v
w
tische
n
k
e
a
v
r
le
g
p
e
l
i
t
nden
o
en veiellf doen om gezondoe.nl staat boordeov-adviezen over hoaeld
h
nt u z
tot arb
er. Bed
Dokter
Wat ku
ewegen
nvervo
elpen?
e
b
t
h
n
n
ij
e
en van
ië
b
t
g
r
aa
en pa
sistent
s
voedin
n
a
r
ok
s
le
e
g
kan u d
il
v
t
o
in
s
is nu o
oed
tica,
van tip
terhoe
or tot v
cytosta
k
s
t
s
o
e
e
D
f
matie:
m
je
.
o
t
r
n
n
a
uw s.
ude
an p
, omga
ttige nie
al te ho
u
erker, v
a
n
w
it
e
d
v
wassen
d
,
n
e
r
e
m
dur
erke
e umcr voort
medew
om elk
vindt e
tot staf
U
r
.
e
k
n
e
a
m
load
schoon
e down
gratis t
p
hoe.nl.
p
r
a
e
als
.dokt
w
w
w
r
a
Surf na
Hoe voert u
een dialoog
?
‘Dialoog’ bete
kent ‘samenspraak’, volg
ens Van Dale
.
‘Dia’ staat vo
or ‘tussen’,
‘door’. ‘Logos
’ betekent ond
er
meer ‘woord’
en ‘betekenis
’.
dialoog! • 21
Zelfbewuste m
edewerkers di
e weten wat ze
over uitsprek
willen en kunn
en naar hun le
en én zich da
id
inggevende; da
volwaardige ar
art is het streve
beidsrelatie. D
n,
dan is er een
aa
rbij horen pa
verantwoordel
rtnership, coac
ijkheid. En m
hing en eigen
edewerkers en
voeren. Maar
leidinggevende
wat is eigenlijk
n die een dial
een dialoog en
oog
hoe voert u di
e?
In een dialoog
proberen de ge
sprekspartners
ting of overtu
, ondanks een
iging, elkaar te
verschil in op
be
grijpen en te re
geen discussie;
vatspecteren. Een
met alleen stan
dialoog is dus
dp
unten uitwisse
oplossing niet
len komt een
dichterbij. Dia
gezamenlijke
loog is actief lu
voor andere m
isteren, dat be
eningen, misve
te
ke
nt openstaan
rs
ta
nden uit de w
sen en vertrouw
eg ruimen, co
en opbouwen
nf
licten oplos.
M
et in het voor
luisteren pas
hoofd dat goed
kan als u niet
naar iemand
meteen uw (v
oor)oordeel kl
aar hebt.
Zo voert u e
en dialoog!
- luister actief
- stel u open
voor de menin
g van de ande
- stel uw (voo
r
r)oordeel uit
- vraag door al
s u iets niet be
grijpt
- ga na of u de
boodschap (inh
oud én gevoel
- geef een pers
) van de spreke
oonlijk antwoo
r begrepen he
rd
- geef juiste en
bt
volledige info
rmatie
- spreek kort
en bondig
dialoog! • 21
jonger & ouder
“Voorlopig kan ik nog heel veel leren en zit ik hier goed. Simone heeft
me de eerste jaren goed begeleid. Maar ik kon iedereen aanschieten als
ik iets wilde weten. Er is geen sterke hiërarchie. Iedereen helpt elkaar.
Samen zorg je ervoor dat aan het eind van de dag het werk klaar is. We
hebben ontzettend veel plezier, ook al zijn er flinke leeftijdsverschillen.
Als ik het lab uitstap ben ik echt vrij. Een van mijn hobby’s is vintage
brillen verzamelen. Speuren op Marktplaats, restaureren en soms weer
doorverkopen. Ik heb inmiddels vele honderden monturen.”
Robbin Palmen (23), analist bij het laboratorium van de afdeling
Hematologie van VUmc. Werkt sinds 2011.
samen & werken
“Ik werk 23 jaar op het lab en wil hier graag blijven tot het
‘pensioengaatje’. Er zijn voortdurend nieuwe ontwikkelingen, dus
saai is het nooit. Ik vind het een sport om nieuwe medewerkers,
zoals Robbin, zo snel mogelijk zo ver te krijgen dat ze zelfstandig
avond-, nacht- en weekenddiensten kunnen draaien. Robbin haalt
het ondeugende kind in mij naar boven. We hebben hetzelfde gevoel
voor humor. Ons hele team is hecht. Iedereen is belangrijk: van
schoonmaker tot professor. Jong en oud. Onlangs hebben we met acht
collega’s een workshop schilderen gevolgd om onze koffiekamer te
restylen. In mijn vrije tijd hoop ik nog eens een Appel te schilderen.”
Simone Veldman (57), senior kernanaliste bij het laboratorium van de
afdeling Hematologie van VUmc. Werkt sinds 1978.
dialoog! • 23
achtergrond
We willen in het werk de potenties van de mens ten volle tot bloei laten komen
You are the steward
of your own soul
soul’. We kunnen niet meer voort met arbeidsverhoudingen,
waarin alles collectief geregeld is, want dan zit je in die oude
command-and-control-structuren, terwijl je je individualiteit kwijt
moet kunnen. Je moet volwassen worden behandeld om als
volledig mens in het werk te kunnen staan. En dat is precies wat
de umc’s op het gebied van duurzame inzetbaarheid willen bereiken: volwaardige arbeidsverhoudingen, waarin de potenties van
de mens ten volle tot ontwikkeling komen; dat is het echte leven.
Het persoonlijk budget, waarover medewerkers zelf kunnen
beschikken, past precies in dat plaatje.
Het is moedig van de cao-partijen, vooral van de werknemersorganisaties, dat ze op het gebied van duurzame inzetbaarheid
Herman Wijffels, hoogleraar ‘duurzaamheid en maat-
een koplopersrol hebben durven pakken in de Nederlandse
schappelijke verandering’ aan de Universiteit Utrecht, was
arbeidsverhoudingen.”
spreker op een Dialoog-conferentie voor de umc’s over
duurzame inzetbaarheid. Hij pleit voor duurzame sociale
verbindingen op het werk, waardoor de potenties van
medewerkers beter worden benut.
“Veel organisaties zijn nog steeds gestoeld op ideeën van rond
de vorige eeuwwisseling. Piramidevormig met hiërarchie en sturing via command-and-control. Toen de industrialisatie begon
was de Nederlandse bevolking amper geletterd. Tegenwoordig
is ongeveer iedereen op een behoorlijk niveau van ontwikkeling
en opleiding gebracht. Dat noemen we emancipatie. De kern
van emancipatie is ontvoogden, het wegnemen van de beschermende hand. In die fase komen we nu. Mensen hebben zoveel
potentie dat het doodzonde is om er niet ten volle gebruik van te
maken. In veel gevallen wordt nog niet de helft van wat iemand
kan benut, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Dat is zonde
voor de mensen, voor de organisaties en voor de maatschappij.
We zijn door de emancipatie geïndividualiseerd. Dat beschouw
ik als positief, want individualisering is het ontwikkelen van een
hoger niveau van bewustzijn. Je bent een individueel mens,
weliswaar in verbinding met anderen, maar jij bent hier op deze
wereld om te doen waarvoor jij gekomen bent. Jij bepaalt wat
jouw bijdrage is aan het functioneren van de samenleving. Of,
zoals Nelson Mandela zei: ‘you are the steward of your own
dialoog! • 24
interview
De voedingsdeskundige is een goede stok achter de deur bij het afvallen
Bewuster eten
na health check
Een health check is een snelle manier om je gezondheid
te controleren. In het MUMC+ mogen medewerkers jaar-
“In mijn vakgebied zijn voortdurend nieuwe ontwikkelingen, die
hou ik allemaal met plezier bij. Ik doe dit werk graag.”
lijks in een half uurtje door de molen: BMI, buikomvang,
bloeddruk, cholesterol, bewegen, roken, alcohol, voeding
Veel groente
en ontspanning; het komt allemaal aan bod. Bouwkundig
Enkele jaren geleden las Jo in het personeelsblad dat medewer-
tekenaar Jo Frijns (63) maakt dankbaar gebruik van de
kers een health check mochten doen. Hij reageerde direct en
mogelijkheid.
sindsdien laat hij de check jaarlijks doen. “Ik vind het geweldig
om te horen dat mijn gezondheid nog steeds goed is.” Jo rookt
Zoals elk umc kent ook het MUMC+ voortdurend verbouwingen.
en drinkt niet en zijn cholesterol en bloeddruk zijn prima. Alleen
Daarvoor maken architecten tekeningen. Jo maakt daarvan in zijn
is er een beetje overgewicht. Na de laatste check kreeg Jo een
computer bestekken en werktekeningen. Alhoewel hij het einde
bezoek bij een voedingsdeskundige aangeboden en die heeft hij
van zijn werkzame leven nadert, volgt hij nog volop cursussen.
inmiddels een paar keer bezocht. “Ze gaat mijn hele eetpatroon
dialoog! • 25
interview
na. Ik schrijf alles op: wat ik eet en op welk tijdstip. Daar geeft ze
werk. Een anderhalf uur durende tocht van maar liefst 36 km, die
advies over. Ik nam bijvoorbeeld na het eten altijd ijs als toetje, dat
begint in de Belgische Fruitstreek en door een prachtig heuvel-
doe ik niet meer. Ik haal het niet meer in huis. Koffie drink ik min-
landschap voert. Op een gecustomizede mountainbike, want:
der, daardoor slaap ik beter, dat had ik nooit gedacht. Mijn vrouw
“boven de 70 kilo moet je niet meer op een racefiets gaan zitten,
gaat helemaal mee in de voedingsadviezen. We eten nu ontzet-
daar zijn ze niet op gebouwd”. En Jo kan het weten, want hij
tend veel groente en bijna geen vlees meer, alleen nog een klein
heeft een wielerverleden. Met een collega fietste hij vanuit Maas-
stukje kip of vis. Ontbijten deed ik nooit, daar heeft ze me ook op
tricht onder meer naar Barcelona, Zwitserland en het Gardameer.
gewezen. Iedere dag neem ik nu een bakje kwark met wat muesli.
Met een health check controleer
je snel je gezondheid
Veel dieren verzorgen
Jo krijgt overigens dagelijks ook behoorlijk wat beweging tijdens
de verzorging van zijn dieren. “We hebben een paardje, twee
ezels, kippen, konijnen, vijf hondjes en zo kan ik nog wel even
De voedingsdeskundige is een goede stok achter de deur. Als ik
doorgaan. Voeren, borstelen, stallen schoonmaken, wandelen
zelf de afspraak maak om bij het volgende bezoek twee kilo afge-
met de ezeltjes en de honden, het is voor mij allemaal inspanning
vallen te zijn, dan wil ik dat ook nakomen. Er zijn inmiddels al zes
en ontspanning tegelijk. We gaan nooit op vakantie, we hebben
kilo’s af. De voedingsdeskundige helpt me echt goed.”
voor de dieren gekozen. Het is voor ons supermooi om ze te
hebben.”
Veel fietsen
Gezonder eten is het halve werk, meer bewegen de andere
En zo komt Jo wel fit over de finish van zijn werkzame leven.
helft. Jo fietst tegenwoordig een paar keer per week naar zijn
leefstijl (attitude en gedrag)
- bewegen
- voeding
- roken en alcohol
psa (psychosociale arbeidsbelasting)
- werkdruk
- agressie, geweld
- discriminatie
- pesten
de vitale
medewerker
arbeidsomstandigheden
- gezondheid, veiligheid en welzijn
- voorkomen risico’s / arbeidsongevallen
- voorkomen / beperken ziekteverzuim
de vitale organisatie
- werkplezier
- soepele processen
- gezonde, inspirerende werkomgeving
praktische info
De healthcheck maakt deel uit van het vitaliteitsbeleid van het MUMC+, dat de titel draagt ‘De vitale
van de medewerkers door verbetering van de leefstijl. Het vita-
medewerker’. Einddoel is het verbeteren van de
zuim.
gezondheid, het welbevinden en de inzetbaarheid
dialoog! • 26
liteitsbeleid moet daarnaast leiden tot een reductie van het ver-
interview
Ruimte voor eigen verantwoordelijkheid, interactie en samenwerking
Zelf roosteren geeft grip
op werk-privébalans
Verpleegkundigen op de IC-unit Neonatologie kiezen
zelf hun diensten en roosteren ze ook zelf in.
Sinds juli 2013 loopt op de IC-unit van Neonatologie in het
Een werkgroep heeft de pilot grondig aangepakt. Onderzocht is
Radboudumc de pilot Zelf roosteren. Medewerkers kiezen
de benodigde bezetting en de behoefte aan verschillende dien-
zelf hun diensten en roosteren die in. In een innovatieve
sten in tijdsduur en aanvangstijd. Er zijn nu naast de gebruikelijke
organisatie hebben medewerkers ruimte nodig voor eigen
diensten van acht uur ook diensten van zes, negen en twaalf
verantwoordelijkheid, interactie en samenwerking. Zelf
uur. De zes uursdiensten van negen tot drie zorgen bijvoorbeeld
roosteren sluit hier perfect bij aan. Door de zeventig ver-
voor een betere bezetting in de piekuren en zijn geliefd bij ouders
pleegkundigen zelf de verantwoordelijkheid te geven over
met schoolkinderen. Randvoorwaarde bij de pilot was dat er niet
hun werktijden, hebben ze meer grip op de balans werk-
meer overdrachtsmomenten zouden komen; de kwaliteit van de
privé. Hierdoor staan ze met meer energie aan het bed van
patiëntenzorg staat voorop. Verpleegkundige Rosita Wellink (34):
de patiënt.
“We hebben ongekende flexibiliteit in werktijden. De onregeIma-
dialoog! • 27
interview
krijgt energie van...
Hierover gaan de medewerkers met elkaar in gesprek. Wie dien-
Van mijn kinderen. Da’s een cliché, maar als ik eens
In de derde ronde maakt de roostermaker het rooster sluitend,
chagrijnig opsta en ik haal mijn jongste van vier uit
dan hoeft er veelal nog maar een enkele dienst omgezet te wor-
bed, krijg ik altijd een glimlach. Zoveel levens-
den. Wie veel bonuspunten heeft, blijft daarbij buiten schot. Rosi-
vreugde. Dan is mijn dag ook weer goed.
ta krijgt bijna altijd haar voorkeursrooster. “In de tweede ronde ruil
sten verschuift om knelpunten op te lossen, krijgt bonuspunten.
tigheidsdiensten moet je gewoon doen, maar ik kan nu kiezen
persoonlijk budget
voor een twaalf uursdienst op zaterdag. Dan zorgt mijn man thuis
O.a. mijn kwaliteitsregister, boeken en een cursus.
voor de kinderen. Of voor een dienst van ‘s middags vijf tot ‘s
avonds elf; dan komt mijn man iets eerder thuis. Heel fijn.”
ik meestal wel een dienst, dan overleggen we even: ‘Heb jij een
Favoriete rooster
bruiloft? Dan schuif ik wel.’ Zelf roosteren doe je niet alleen.”
Hoe werkt Zelf roosteren? Eerst even terug naar het systeem van
het oude rooster. Toen konden de verpleegkundigen bij de roostermaker vier diensten opgeven die ze graag wilden hebben en
vier die ze per se vrij wilden zijn. Rosita koos meestal de nachtdiensten die haar het best uitkwamen en hoopte maar dat de
praktische info
rest van de diensten goed in te passen zouden zijn in het gezins-
Op de website van Radboudumc vindt u meer infor-
leven; een flexibele oppas dichtte de gaten. In de nieuwe situatie
matie over de opzet van het project en de ervaringen
vullen medewerkers in een eerste ronde zélf hun favoriete rooster
van medewerkers.
in op de computer. Daarbij krijgen ze vier jokers om voorkeuren
Zelf roosteren is mede mogelijk gemaakt door subsi-
voor een dienst of vrije tijd aan te geven. In de tweede ronde
die uit het Europees Sociaal Fonds (ESF).
zien ze op het scherm waar overboekingen staan of gaten vallen.
dialoog! • 28
onderzoek
Resultaten pilots Anders roosteren
Even wennen, maar
daarna zeer gewaardeerd
Medewerkers, roostermakers, managers, iedereen moet
slimmer worden ingezet. Nu worden roosters veelal per maand
wennen aan Anders roosteren. Maar na een half jaar zijn
gemaakt en denken medewerkers in uren per week; dat kan
de voordelen overduidelijk: betere beleving van de werk-
flexibeler. Tot slot is het raadzaam om de kennis over Anders
privébalans, kostenbesparing door slimme(re) werktijden,
roosteren actief te verspreiden binnen de umc’s. Bij deze. Heeft
minder piek- en dalmomenten. Dat blijkt uit een inventari-
uw afdeling trouwens al eens aan Anders roosteren gedacht?
satie die SoFoKleS* heeft laten uitvoeren naar de resultaten van de pilots, die bijna alle umc’s de afgelopen jaren
hebben gehouden.
Wat verstaan we precies onder Anders roosteren? Daaronder valt
zowel zelfroosteren als efficiënter werken. Bij zelfroosteren maken
medewerkers zelf het dienstrooster binnen randvoorwaarden
als bezettingseisen en gezonde werktijden. Efficiënter werken
betekent ‘werken als er werk is’ en dat brengt veranderingen in
arbeidstijden en diensten met zich mee.
Personeelscapaciteit beweegt beter
mee met het werkaanbod.
verzuim
gekozen door management
verloop
gekozen door medewerkers
Effecten van inspraak van medewerkers in hun dienstrooster
Minder werkdruk
Zelfroosteren leidt na enige tijd tot hogere medewerkerstevreden-
*SoFoKleS is het arbeidsmarktfonds voor de kennissector. Tot
heid, dankzij betere afstemming tussen werk- en privétaken. Het
die sector behoren de umc’s. In SoFoKleS werken werkgevers
rooster is ‘meer van jezelf’. Na publicatie van het rooster zijn er
en werknemersorganisaties samen om onder andere duurzame
minder dienstruilingen, dus tijdbesparing voor de roosteraar. Bij
inzetbaarheid te stimuleren.
pilots waar behalve op zelfroosteren ook ingezet is op efficiënter
werken, bespaart niet alleen het umc geld, maar ervaren medewerkers minder werkdruk omdat de personeelscapaciteit beter
meebeweegt met het werkaanbod. Op één pilotafdeling is 0,8 fte
reductie in het dienstrooster gerealiseerd, zonder dat verpleegkundigen een toename van werkdruk of andere nadelen ervaren.
Bij alle pilotafdelingen kwam naar voren dat een vol uur tussen
praktische info
de dag- en avonddienst niet nodig is op alle zeven dagen van de
Het rapport ‘Anders verder met Anders roosteren’ is
week. Anders roosteren levert dus voor iedereen voordeel op.
geschreven door Erik Jan van Dalen (Van Dalen HR
Projectadvies) en Thijs Strijtveen (Cure Consultancy).
Succes uitbouwen
Zij hebben ook de pilots begeleid in de umc’s. De
Hoe kan het succes nu verder uitgebouwd worden? De opstel-
pilots en het advies zijn mede mogelijk gemaakt
lers van het rapport adviseren: voor blijvend succes is goede
dankzij subsidie van het Europees Sociaal Fonds.
zelfroostersoftware een voorwaarde, de jaarurensystematiek kan
dialoog! • 29
jonger & ouder
“Ik heb Werktuigbouwkunde (BEng) en Technology Management (MSc) gestudeerd en zocht werk met
maatschappelijk relevantie. UMC Groningen biedt deze relevantie en is daarnaast uitermate boeiend en leerzaam
door haar omvang en complexiteit. Via Peer heb ik de kans gekregen trainee te worden, daar ben ik heel blij
mee. Mijn werkzaamheden zijn een boeiende mix. Alles is tot nu toe interessant. Voorlopig lig ik op koers.”
Gerben Brandsema (27), Trainee UMCG Next, aandachtsgebied zorglogistiek. Werkt sinds 2013.
samen & werken
“Na een jaar of vijf vind ik het lekker om het roer om te gooien. Vaak komt er dan wel iets voorbij. Als
manager leg ik veel verantwoordelijkheid bij mijn medewerkers neer. Jonge honden als Gerben zie je dan zelf
initiatief nemen en groeien. Gerben volgt uit zichzelf al het relevante nieuws en ziet kansen voor zijn werk,
dan overkomt het je niet snel dat je bij een reorganisatie onverwacht op straat komt te staan.”
Peer Goudswaard (51), Hoofd Zorglogistiek & Innovatie UMC Groningen. Werkt sinds 1990.
dialoog! • 31
interview
Ik laat veel meer van mezelf zien
Leiderschapsontwikkeling
gaat niet alleen over werk
Niels Zonneveld (30), teamleider Radiotherapie, volgde
1 Niet altijd leiden, maar ook regelmatig volgen of begeleiden
als nieuw leidinggevende in VUmc het intensieve leider-
“Als leidinggevende heb je snel de neiging om de leiding te
schapsprogramma ‘De Kracht van leiderschap’. Hij is
nemen. Ik zeker. Dit heeft als effect dat medewerkers afwach-
bevlogen en zit boordevol energie. Weet inmiddels dat
tend worden en vooral doen wat ik vraag. Voorbeeld. Ik vroeg
hij als leider niet alles zelf kan en moet doen en dat niet
iedereen volgens zijn normen werkt. Maar hij blijft een
echte doener die streeft naar hoge kwaliteit. Zo mailde hij
krijgt energie van...
naar aanleiding van het interview voor dit artikel: “Ik heb
Resultaten. Niet alleen in productie, maar ook een
nog nagedacht over de vraag: wat is het belangrijkste dat
jonge medewerker die hier bleu start en binnen twee
je geleerd hebt van de cursus leiderschapsontwikkeling?
jaar volledig professioneel meedraait en onverwachte
Ik weet niet of het er bij mij helemaal goed uit is gekomen,
dingen doet.
maar het zijn drie dingen.” U leest zijn mail hieronder.
dialoog! • 32
interview
een laborant een programmaatje te schrijven om het persoonlijk
scholingsbudget te berekenen dat wij hanteren op de afdeling.
De medewerker voerde precies uit wat ik had gevraagd. Hij vroeg
mij daarna: ‘Mag ik zelf eens proberen om het op een andere
manier te doen.’ Mijn reactie: ‘Natuurlijk, ik zie graag het resultaat.’ Dat was vele malen beter dan wat ik bedacht had. Conclusie: je kunt beter je idee delen in de vorm van een droom, dan in
gedetailleerde instructies.”
persoonlijk budget
Een Master of Business Administration (MBA) bij
Webster University in Leiden. Dit is een Amerikaanse
universiteit met een vestiging in Nederland.
2 Soms moet je dingen negeren om de aandacht te krijgen
“Van nature ben ik nogal direct en redelijk dwingend. Als ik iets
niet goed vind, geef ik dat veel aandacht. Ook bij medewerkers.
Iemand die minder goed functioneerde, stond in mijn schijnwerper. Resultaat: diegene koppelt mijn aandacht aan negativiteit en
Je kunt beter je idee delen in de
vorm van een droom, dan in
gedetailleerde instructies.
Wat je laat zien moet wel authentiek zijn, door trucjes prikken
mensen zo heen.”
wordt daar niet vrolijk van. Op korte termijn kan dit wel vruchten
Tot zo ver de mail van Niels. Daarmee heeft hij bij dit artikel toch
afwerpen, want met voldoende dwang krijg je wel het beoogde
weer een groot deel van het resultaat bepaald!
resultaat. Maar als je een relatie wilt opbouwen, dan is het van
groot belang om je te richten op de persoon en soms het probleem totaal te negeren. Op termijn geeft dat het resultaat dat je
wilt. Je overtuigt iemand door wederzijds respect.”
praktische info
De ‘Kracht van leiderschap’ is een intensief leider-
3 Blootgeven van je ware zelf
schapsprogramma voor nieuw leidinggevenden in
“Ik ben enorm resultaatgericht en vind het heerlijk om ergens
VUmc. Zes modules en bijeenkomsten in een half
naar toe te werken en ging ervan uit dat iedereen zo is, terwijl ik
jaar. Een coproductie van VUmc P&O, Vumc Acade-
nu geleerd heb dat er ook mensen zijn die meer gericht zijn op
mie en DBR.
behoud en het voorkomen van verlies. Ik vind het nog steeds
fijn om in een teamvergadering te bespreken wat voor geweldig
resultaat we hebben neergezet, maar ik snap inmiddels ook wel
dat ik wat van mezelf moet laten zien om niet een onpersoonlijke leider te lijken. Als ik vertel over mijn voetbalwedstrijd en dat
ik deze zomer ga kamperen, krijg ik verhalen terug. Dan kunnen we op een ander moment ook moeilijker zaken bespreken.
dialoog! • 33
onderzoek
Investeren in medewerkers loont: inzetbare medewerkers zijn gemotiveerder,
presteren beter en zijn meer betrokken bij de organisatie
Leidinggevenden:
daag uw medewerkers uit!
nog beter. Dus beoordeel medewerkers niet alleen op cijfers en
productie, maar geef ze de ruimte om zich te ontwikkelen en
stimuleer het. De veelvoorkomende angst dat medewerkers dan
eerder geneigd zijn te vertrekken is ongegrond. Het tegendeel is
waar, blijkt uit onderzoek. Investeren in medewerkers loont juist:
inzetbare medewerkers zijn gemotiveerder, presteren beter en zijn
meer betrokken bij de organisatie.
Oudere leidinggevenden
Derde handvat: Oudere leidinggevenden (55+) doen er goed
aan om extra aandacht te besteden aan de inzetbaarheid van
hun werknemers. Medewerkers nemen zelf vaak al initiatief om
hun inzetbaarheid te verhogen, maar medewerkers van oudere
leidinggevenden doen dat minder dan medewerkers van jongere
Jessie Koen, organisatiepsycholoog aan de Universiteit
van Amsterdam, doet in opdracht van SoFoKleS* onderzoek naar duurzame inzetbaarheid en hoe leidinggevenden
dit kunnen stimuleren bij hun medewerkers.
“Mijn onderzoek heeft drie belangrijke handvatten opgeleverd,
leidinggevenden.
Het is belangrijk dat leidinggevenden
hun medewerkers de ruimte bieden
om maatwerkafspraken te maken.
waarmee leidinggevenden de inzetbaarheid van medewerkers en
hun werktevredenheid kunnen vergroten. En door eerder onder-
Geen handvat, maar wel aardig om te weten: een verschil tussen
zoek weten we dat inzetbare en tevreden medewerkers loyaler
vrouwelijke en mannelijke leidinggevenden heb ik niet gevonden.
zijn en beter presteren.
Maatwerkafspraken
Stapje extra
Leidinggevenden kunnen dus helpen om de inzetbaarheid - en
Eerste handvat: geef medewerkers uitdagende taken. Dat hoeft
daarmee de betrokkenheid en werkprestatie - van hun medewer-
niet groots te zijn, het gaat om een stapje extra. Bijvoorbeeld een
kers te bevorderen door hun uitdaging te bieden en door gericht
presentatie houden of een stagiaire begeleiden. Of laat medewer-
te zijn op hun ontwikkeling. Het is daarbij belangrijk dat leidingge-
kers zelf uitzoeken hoe werkzaamheden het best gedaan kunnen
venden hun medewerkers de ruimte bieden om maatwerkafspra-
worden, in plaats van het uit te leggen. Of delegeer een deel van
ken te maken, zodat medewerkers ook zelf hun inzetbaarheid
de eigen werkzaamheden. Leidinggevenden kunnen medewer-
kunnen verhogen.”
kers natuurlijk ook vragen welke uitdagingen bij ze passen.
*SoFoKleS is het arbeidsmarktfonds voor de kennissector. Tot
Ontwikkelingsgericht leidinggeven
die sector behoren de umc’s. In SoFoKleS werken werkgevers
Tweede handvat: wees gericht op ontwikkeling van medewer-
en werknemersorganisaties samen om onder andere duurzame
kers. Dat is beter dan alleen gericht te zijn op prestaties. Een
inzetbaarheid te stimuleren.
combinatie van prestatie- en ontwikkelingsgerichtheid is zelfs
dialoog! • 34
interview
Leidinggevenden leren coachen bij baanverlies
Rouw
op het werk
Bij een ingrijpende reorganisatie van de Zorgadministratie
vatten om haar medewerkers te kunnen ondersteunen. Ze
in het UMCG zocht Anneke Palland (54), hoofd Zorgadmi-
volgde de cursus ‘Zicht op verlies en rouw’ voor leiding-
nistratie van de Intensive Care Volwassenen, naar hand-
gevenden.
dialoog! • 35
interview
krijgt energie van...
bedenken. Houd wel contact en check hoe het is en wat je kunt
Leidinggeven aan een team waarin medewerkers
aandacht, waardoor iemand zich werkelijk gezien en gehoord
elkaar respecteren, waarderen en waar een goede
weet en betrokkenheid voelt bij het team. Pas wanneer iemand
samenwerking is.
zich in zijn verdriet erkend voelt, kan er weer vooruitgekeken
doen of laten om iemand in het rouwproces te steunen. Geef
worden. Mijn rol als leidinggevende is niet om naast iemand in de
put te gaan zitten, maar om hem eruit te helpen.”
Rouw is een verliesreactie op bijvoorbeeld het plotseling overlijden
van een partner, een kind met een levensbedreigende ziekte, een
afgebrand huis, een miskraam, agressie, een traumatische werk-
praktische info
ervaring of het kwijtraken van je baan bij een reorganisatie. In de
‘Zicht op verlies en rouw op het werk’, is een cursus
cursus ‘Zicht op verlies en rouw op het werk’ kwamen verschil-
voor leidinggevenden/coördinatoren die aandacht wil-
lende vormen van verlies aan de orde. Hoewel ieder mens op zijn
len besteden aan attitude, kennis en aanpak in verlies-
eigen manier op ingrijpende situaties reageert, zijn er wel vergelijk-
situaties. De cursus bestaat uit een dagdeel theorie
bare verwerkingspatronen te herkennen.
en een dagdeel oefenen met een acteur. De cursus
is geïnitieerd door CNV Publieke Zaak en uitgewerkt
Scheiding werk en privé
door bedrijfsmaatschappelijk werk van UMCG.
Veel mensen zeggen: “ik houd privé en werk strikt gescheiden”.
Echter, zo simpel is het niet. Het leven van iemand die met verlies
en rouw te maken krijgt, is vaak ineens ingrijpend veranderd en
verwarrend. Privéomstandigheden hebben invloed op het werk
en andersom.
persoonlijk budget
Ik heb vorig jaar een laptop gekocht om thuis te
werken. Wat ik een heel goede besteding vind, is het
bezoek van mijn team aan de secretaressedag.
Verdriet erkennen
Anneke legt uit wat er in de cursus is behandeld: “Bij een reorganisatie is het normaal dat een proces van onthechting plaatsvindt, zelfvertrouwen en waardigheid worden aangetast als het
toekomstperspectief onzeker wordt. Hoe ga je hier mee om?
Hoe laat je oude situaties los en stel je je in op de nieuwe, niet
te keren, situatie. Je kunt niet zomaar loslaten, maar wel op een
andere manier vasthouden en verdergaan. Tijdens de onthechting zijn boosheid en verdriet normaal. Geef mensen daarvoor
voldoende ruimte. Het helpt niet oplossingen vóór iemand te
dialoog! • 36
Bewust aandacht vo
or
welbevinden
“CNV Publie
ke Zaak vind
t welbevinden
net zo belang
op het werk
rijk als ande
re arbeidsvoo
We hebben al
rw
aarden.
tijd veel aand
ac
ht
be
st
ee
sche vraags
d aan ethitukken. ‘Zicht
op verlies en
werk’ stelt m
rouw op het
ensen in staa
t om als wer
collega moe
knemer én al
ilijke kwestie
s
s bespreekba
en gezamen
ar
te maken
lijk naar een
manier te zo
goed mee om
eken om hier
te gaan. Wij
vinden dat ee
bijdrage aan
n relevante
goede onderl
inge arbeidsv
waardoor m
erhoudingen,
ensen sterke
r in hun werk
staat CNV vo
st
aan. Daar
or.”
Aaldert Mellem
a, Bestuurder
Zorg, CNV Pu
blieke Zaak
interview
Motto: je kunt de golven niet stoppen, maar je kunt wel leren surfen
Een goede dokter moet
ook voor zichzelf zorgen
workshop benadruk ik dat anderen altijd meer aan je zullen vragen, en dat je dus echt zelf de grenzen moet bepalen.”
Grenzen stellen
Grenzen stellen is voor veel aios moeilijk. Maar het helpt als je
meer inzicht hebt in wat je energie kost en wat je energie oplevert. Anne: “Ik heb tijdens de workshop geleerd wat mijn valkuilen zijn, maar ook waar mijn kracht ligt. Het heeft me geholpen
om zaken los te laten die ik niet kan beïnvloeden en bewuster
voor mezelf te zorgen, waardoor ik meer energie krijg.”
Persoonlijke effectiviteit
Inge: “Veel aios streven naar perfectionisme. Ze willen een perfecte dokter zijn én een goede partner én een goede ouder. De
bewustwording van hun eigen werkwijze, waarom ze tegen zaken
aanlopen, maar vooral hoe ze beter gebruik kunnen maken van hun
tijd en kwaliteiten, vergroot hun persoonlijke effectiviteit. Bovendien
leren de aios tijdens de workshop ook heel veel van elkaar; ze geven
elkaar tips en komen met direct toepasbare oplossingen!”
*Op verzoek van de aios is de naam veranderd.
Tijdens de opleiding is het voor een aios vaak spitsuur in
‑
praktische info
zijn leven door een combinatie van drukke baan, jonge
‘Duurzaam dokteren, leven en opleiding in balans’, is
kinderen en onderzoek doen. Menig aios worstelt dan ook
een workshop speciaal voor aios en bestaat uit twee
met de vraag “hoe hou ik alle bordjes in de lucht in deze
dagdelen.
veeleisende omgeving?” Anne*, aios in het UMC Utrecht,
zocht naar praktische tips voor het omgaan met al deze
verantwoordelijkheden. Ze besloot de cursus ‘Duurzaam
dokteren, leven en opleiding in balans’ te volgen.
Tijdens workshop bleek al snel dat alle deelnemers vrijwel
dezelfde vragen hadden. Anne: ”Je wilt iedere patiënt zorgvuldig
behandelen, maar er komen zoveel andere tijdrovende klussen
bij. Hoe stel je prioriteiten? En kun je wel nee zeggen?”
“Een herkenbaar dilemma”, licht Inge Meyer, trainer van de workshop Duurzaam dokteren toe. “Veel aios durven geen nee te
zeggen tegen een extra klus of vraag, omdat ze bang zijn voor
negatieve gevolgen voor hun ontwikkeling in de opleiding. In de
ens
m
n
e
e
r
a
ma
k
o
o
s
i
r
e
t
De dok
in ople
sten (i
li
ia
c
e
sp
een
edisch
er ook
t
m
a
d
ie
t
r,
a
ege
gener
et vak
an vro
ngere
voor h
meer d
t
e
“De jo
h
z
ic
in
z
rt
an de
. De
ealisee
isatie v
enhuis
n
k
a
ie
g
z
r
ding) r
t
o
e
he
en. We
eten d
buiten
we mo
fstemm
a
r
leven is
a
p
a
o
m
r
t,
mee
t meer
ert nie
ter nie
er wel
k
k
o
r
d
verand
e
e
w
td
het
dokter
nen da
ing en
is. De
n wen
u
e
opleid
t
h
e
n
o
e
k
m
wil
zie
er aan
streep
in het
zullen
e eind
ezig is
d
w
d
n
n
a
o
a
gez
erkt
ns die
onbep
en me
e
r
a
HF
a
m
en, CM
is ook
rwaard
o
o
v
s
id
r arbe
halen.”
andelaa
erh
er, ond
amak
Dick H
dialoog! • 37
jonger & ouder
“Duurzame inzetbaarheid begint met een innerlijke drive, die je
steeds nieuwe energie geeft. Ik houd mij al tientallen jaren bezig met
geneesmiddelen en oude patiënten. Daar ga ik me straks volledig
aan wijden. Uit de aios probeer ik het beste naar boven te halen. De
waardering die ik daarvoor krijg geeft me voldoening. Aios, zoals Dirk,
moeten tegenwoordig heel veel ballen in de lucht houden. We zouden al
in de studie Geneeskunde, en zeker in de vervolgopleiding, ‘prioriteiten
stellen’ moeten behandelen.”
Paul Jansen (60), klinisch geriater en klinisch farmacoloog, opleider
van het jaar in 2012, bekroond met beeldje. Dit najaar verlaat
hij het UMC Utrecht. Hij blijft actief voor het Expertise Centrum
Pharmacotherapie bij Ouderen (Ephor). Werkt sinds 1980.
samen & werken
“Ik kies bewust en dan ben ik gedreven in wat ik doe: zorg voor de
geriatrische patiënt, verenigingsbesturen, trainen voor de marathon
en bovenal mijn gezin. Mijn werk is nooit af, maar op donderdag ben
ik vrij en ga ik met mijn zoontje van twee naar het zwembad en samen
koken. Na zijn geboorte heb ik de keuze gemaakt om parttime te gaan
werken. Bij Paul is de privésituatie bespreekbaar. Hij creëert met
humor een veilig leerklimaat, dat is knap.”
Dirk Boelens (31), aios Geriatrie, UMC Utrecht. Werkt sinds 2007.
dialoog! • 39
kort
jetsomgekeerde geldt
n
t
e
r
e
o
f
o
l
e
d
He
en.
Gun ugzingstuissgosedevonor uw geezzoonnddhheeidid.op den dMuuetr bsechwaedgen
beweeven stevig bewegenbewegen kan uwakgtijk is weerbarstuigss. endoortjes. Mai-ak
ig
g
st
pr
hu
Elke da
ok: wein
weging
aar de
rappen
lang, m
enoeg o
en en t
uzelf be
g
l
g
n
a
n
r
u
a
e
jk
g
r
G
m
e
li
.
e
r
ule de
jam
tuu
ut d
ktijd
en ben
na wer
ove’ stim ppels voor
n we na
t
ij
e
t
M
o
b
t
e
r
e
o
w
n
h
o
t
e
t
rv
:a
Da
wacht
MC on
ft vake
nipoog
niet te
n
pagne ‘A
op de li
et een k
m
lo
a
m
,
c
hoeft u
uizen e
n
r
e
h
e
ie
g
n
D
n
e
trapp
n tijd!
de ma
andelin
es!
ij
n
c
w
z
in
e
c
h
s
s
s
u
c
a
is
s
je
n
a
lu
de b
. Een
deaut
t
n verfr
a
in
e
e
c
z
e
s
e
s
t
n
p
e
e
p
o
n
p
ijd
rsto
zen. Fit
ste stap
s werkt
tsen, ve
de mee
n tijden
ie
auzefie
e
p
w
g
h
e
c
ie
w
n
it
e
b
pet
tis lu
een com
ers, gra
rs met
traplop
e
ll
e
t
n
tappe
gratis s
Cao umc 201
makkelijk te3-2015 online:
raadplegen
Hoe zit het pr
ecies met verg
oeding va
m
ag u persoonl
n opleidingsko
ijk budget op
sten? Hoeveel
bouwen? Wat
jaar
antwoorden in
is een brugda
de Cao umc 20
g? U vindt de
13-2015. En di
raadplegen, m
e is niet alleen
aar ook onlin
op papier te
e. Er is een vo
Nederlands en
lle
di
ge versie van
in het Engels.
de
cao in het
En er is een ve
cao in het Ned
rsie van de ho
erlands en in
ofdlijnen van
het Engels. H
de
andig!
dia-
een
en van
l
k
et voer
h
r
t
fent u a
e
e
e
m
o
w
werk’
fenen
e
e
j
je
o
d
l
r
n
e
a
ie
e
l
t
eeop een leuke manMet het spel ‘Besëpn, ervaringen en ns op o-ver
Bet usap
ee
ap?
eeë
ls team
uwe id
selt u id
rkersch
ie
wis
Wil
dewe
oet u n
eid en
met me
en en d
n
aardigh
n
v
e
g
k
loog en
o
r
lo
bete
uw dia
elkaar
schap.
spelend
leert u
werker
e
o
d
Z
e
.
m
it
u
l.
n
umcg.n
punten
uw eige
ewerk@
ing van
lj
ll
e
u
e
v
p
s
in
de
ie? be
format
Meer in
dialoog! • 40
interview
Samen werken aan samenwerking
Collaboratieve
outputsturing helpt bij
complexe vraagstukken
Patiënten met schildkliercarcinoom doorlopen in het
oncoloog de schildklier weg en geeft de nucleair geneeskundige
UMCG een complex behandeltraject dat over veel schijven
het radioactief jodium. Deze disciplines vallen ook nog eens elk
loopt. Om het proces voor de patiënten meer geolied te
onder een andere sector. We merkten aan reacties van patiën-
laten verlopen en de afstemming van het behandeltraject
ten dat de informatievoorziening voor verbetering vatbaar was.
verder te optimaliseren, maakte Adrienne Brouwers, nucle-
Brieven waren niet altijd duidelijk en patiënten werden door ver-
air geneeskundige, gebruik van de methodiek collabora-
schillende afdelingen aangeschreven over hetzelfde onderwerp.
tieve outputsturing.
Telefoontjes van patiënten konden via allerlei routes bij iedere
specialist binnenkomen. Iedereen deed zijn best, maar we losten
Wat wilde u verbeteren?
te veel ad hoc op. Voor een echte verbeterslag moesten we met
“Bij schildklierkanker zijn drie disciplines intensief betrokken. Veel-
alle disciplines aan de slag.”
al constateert de endocrinoloog de ziekte, snijdt de chirurgisch
dialoog! • 41
interview
Waarom hebt u gebruik gemaakt van collaboratieve
Wat is de rol van de facilitators?
outputsturing?
“De twee facilitators begeleiden het proces. Het zijn collega’s uit
“Het is een resultaatgerichte methodiek die we in het UMCG
het UMCG, die getraind zijn in collaboratieve outputsturing. Ze
gebruiken om complexe samenwerkingsvraagstukken in teams
bereiden met mij en de endocrinoloog de grotere sessies voor.
of in zorgketens op te lossen in vijf sessies van ongeveer twee
Tijdens de sessies houden ze de planning in de gaten en zorgen
uur, verspreid over een maand of zes. Alle betrokken disciplines
ze ervoor dat de stappen goed worden doorlopen. Ik ben geneigd
zitten daarbij aan tafel. In ons geval naast medici onder andere
in de valkuil te stappen om van het probleem naar de oplossing te
ook een verpleegkundige en een communicatiedeskundige. Twee
springen: geen optimale informatievoorziening? Hup patiëntenfol-
facilitators zorgen dat je alle stappen van de methodiek goed
der aanpassen, klaar. De facilitators wijzen je op zo’n valkuil.”
doorloopt, ze hoeven inhoudelijk niet deskundig te zijn.”
Wat is er bereikt?
“We hebben naast de patiëntencommunicatie ook het multidisci-
persoonlijk budget
plinaire overleg verbeterd. En we hebben de hele zorgketen van
Jaarlijkse terugkomdag van kadertrainingsgroep voor
van te maken. We hoopten vooraf zonder zo’n schema te kun-
vrouwelijke artsen.
nen, omdat het maken ervan veel werk is, maar in de eerste
de patiënt in kaart gebracht door er een meterslang zorgschema
bijeenkomst bleek al dat de disciplines zich niet voldoende realiseerden wat over en weer de consequenties waren als ze iets in
het proces veranderden. Het zorgschema werkt buitengewoon
Hoe werkt collaboratieve outputsturing?
verhelderend. Iedereen besefte hoe complex de hele keten is. Ik
“Volgens een vaste structuur. Eerst benoem je zorgvuldig de
heb ervan geleerd om nog meer vanuit het perspectief van de
problemen, zodat iedereen hetzelfde probleem erkent en beseft
anderen te kijken. Uit het zorgschema is nog meer winst te halen
dat het geen symptoom is. Uitgangspunt is dat je zelf iets aan
door processen te stroomlijnen. En we hebben er een inspirerend
het probleem kunt doen, zoals: patiënten krijgen brieven over
voorbeeld mee gegeven: ook andere afdelingen zijn inmiddels
aan de slag met vergelijkbare zorgschema’s.”
krijgt energie van...
Wat is de grootste winst?
Onder andere van uitkomsten uit wetenschappelijk
daadwerkelijk verbeterpunten hebben gerealiseerd op gebied van
onderzoek die toepasbaar zijn in de dagelijkse
website, patiënteninformatiebrieven en inrichting van het multidis-
praktijk.
ciplinaire overleg. Daardoor is overleg eenvoudiger en laagdrem-
“Dat we meer inzicht hebben gekregen in het hele zorgproces en
peliger als er iets speelt.”
hetzelfde onderwerp van verschillende afdelingen. Vervolgens
bepaal je wat het doel is, SMART-geformuleerd, dus zo concreet
praktische info
en meetbaar mogelijk. Bijvoorbeeld: de patiënten krijgen één
Methodiek collaboratieve outputsturing: Jacqueline
gezamenlijke brief met alle relevante informatie. De problemen en
Sibbes, stafadviseur Leiderschapsontwikkeling bij het
bijbehorende doelen benoem je voor alle stappen die de patiënt
Wenckebach Instituut (onderdeel van UMCG),
in de zorgketen maakt. Vervolgens benoem je criteria waar een
[email protected], 050 36 13 667.
oplossing aan moet voldoen. In ons geval waren dat onder ande-
Boek: Leidinggeven zonder bevelen, de output-
re: het mag geen extra geld kosten en moet uitgevoerd kunnen
manager. Filip Vandendriessche en Jef Clement,
worden door de mensen die nu al betrokken zijn bij de zorgke-
Uitgeverij Lannoo Campus.
ten. Pas dan ga je in kleine groepjes oplossingen uitwerken. Het
formuleren van een doel is belangrijk omdat je anders misschien
oplossingen bedenkt die helemaal niet jouw probleem oplossen.
Criteria helpen om gefocust te werken. De oplossingen zijn door
deze aanpak breed gedragen.”
dialoog! • 42
De Dialoog
de volgende dag
was er weer een dag
zo’n open dag
waarop je zegt tegen jezelf
kijk naar de lucht
voel de zon de wind
ruik het gras je bent vrij
hoho roep je
dat bepaal jij niet
het moet wel mijn keuze zijn
anders telt het niet
goed zeg je
beslis dan zelf
hoho roep je gaan we bazen
geef jij mij bevelen
wat betekent het dan nog
vrij te zijn
goed zeg je dan niet
jij je zin tevreden
nee we gaan
ja laten we blijven staan
K. Michel
De Dialoog is een van de vijf delen van het gedicht ‘Oud toneelstuk overgeschreven’,
afkomstig uit de bundel ‘Kleur de schaduwen’ van K. Michel, uitgeverij Augustus, Amsterdam.
dialoog! • 43

Download Report