De integrale psychiatrie

INTERVIEW
De integrale psychiatrie:
‘het beste van twee
werelden’
Door José Hoekstra
„Het echte verschil zit
hem in de derde zuil, een
open houding ten
opzichte van andere
geneeswijzen.”
In januari promoveerde psychiater Rogier Hoenders in Groningen op de effectiviteit en toepassing van
de integrale psychiatrie, die hij in Nederland op de kaart zette. De integrale psychiatrie combineert de
beste behandelingen uit de reguliere geneeskunde met die uit de complementaire geneeskunde, die
vooral een holistisch mensbeeld heeft. De promotie van Hoenders ging gepaard met oplaaiende
kritiek vanuit de hoek van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, maar ook met de nodige weerstand en
vragen vanuit de reguliere psychiatrie. De integrale geneeskunde is inmiddels geen kleine beweging meer. In Noord Amerika zijn er al 58
medisch academische centra die “Integrative Medicine” toepassen en onderwijzen. In Nederland
vestigde Hoenders als eerste een afdeling integrale psychiatrie bij Lentis in Groningen, inmiddels is er
ook een CIP voor jongeren bij Lentis en zijn er gevorderde plannen bij andere GGZ instellingen in het
midden en zuiden van het land. Hoenders licht in dit interview de integrale aanpak toe.
“De reguliere psychiatrie is een mooi vak en kan
de therapeutische relatie. De tweede omvat het
veel betekenen voor patiënten. Maar niet
holistisch mensbeeld, het kijken naar de hele
iedereen wordt beter en door ons enthousiasme
mens. De vierde gaat over het focussen op
voor wetenschappelijk onderzoek, onze focus op
krachten, meer dan op klachten. De derde zuil:
protocollen en zorgpaden en een ‘one size fits all
het toepassen van effectieve en veilige
aanpak’ lopen we het risico het perspectief van
alternatieve en complementaire geneeswijzen, is
en contact met de cliënt te verliezen. Integrale
het meest controversieel en onderscheidend ten
psychiatrie zoekt naar een oplossing hiervoor
opzichte van de reguliere psychiatrie. Het gaat
door het beste van twee werelden, de reguliere
hierbij om het toepassen van kruiden (zoals Sint
en de alternatieve, te verenigen op basis van
Janskruid) en voedingssupplementen (vitamines,
wetenschappelijk onderzoek, vanuit een
SAMe), hartcoherentie, mindfulness en
individuele patiënt-gerichte houding. leefstijlveranderingen (voeding, beweging en
Integrale psychiatrie is gebaseerd op vier zuilen.
ontspanning).
De eerste zuil focust op een herwaardering van
- 3-
Kwakzalverij?
Complementair en alternatief Reguliere psychiaters vragen wel eens: wat
Binnen de integrale psychiatrie werken we
is er nu wezenlijk anders? Inderdaad zijn de
wel met complementaire geneeswijzen,
verschillen vaak gradueel, zeker wanneer je
maar niet met alternatieve. Onder
kijkt naar drie van de vier zuilen van de
complementaire geneeswijzen verstaan we
integrale psychiatrie. Het echte verschil zit
die geneeswijzen die niet regulier zijn,
hem in de derde zuil, een open houding ten
maar wel een verklaringsmodel hebben dat
opzichte van andere geneeswijzen. Bij
overeenstemt met het reguliere denken en
alternatieve geneeswijzen gaat het om heel
met een redelijk goede bewijsvoering. St.
andere verklaringsmechanismen en denkt
Janskruid bijvoorbeeld, dat is al goed
men vaak in termen van energetische
onderzocht. Maar het groeit gewoon langs
verschijnselen, nadi’s of meridianen, of het
de weg, dus kun je er geen patent op
werken met intentie. Het gaat echt om een
aanvragen. Ook SAM-e, een
fundamenteel andere manier van kijken,
voedingssupplement dat goed werkt bij
een basisfilosofie die nog niet onderbouwd
depressie is inmiddels goed onderzocht.
is door de huidige stand van zaken in onze
!
wetenschap. Deze geneeswijzen passen wij
Alternatieve geneeswijzen waarbij nog veel
niet toe, maar we wijzen patiënten wel op
twijfel is over de bewijsvoering, en die
kwaliteitscriteria om problemen te
gebaseerd zijn op aannames die niet
voorkomen. Hiervoor hebben we een
overeenstemmen met het reguliere denken
protocol geschreven, dat is gepubliceerd. zoals healing en paranormale geneeswijzen
!
bijvoorbeeld, vallen niet onder de integrale
De Vereniging tegen de Kwakzalverij
psychiatrie. Ook homeopathie, waar nog
vervult mijns inziens een belangrijke rol
steeds veel controverse over is, valt er niet
omdat ze een soort waakhond zijn op het
onder. Maar mensen die bij ons komen en
gebied van de alternatieve geneeswijzen, ze
gebruik willen maken van dergelijke
zijn heel alert. In de praktijk stellen ze
geneeswijzen verwijzen we wel door naar
echter alle alternatieve geneeswijzen gelijk
betrouwbare therapeuten, die aan
aan bedrog, en dat gaat echt een stap te
vastgestelde kwaliteitseisen voldoen, om
ver. Het is goed dat ze kritisch zijn, maar te
problemen te voorkomen. Behandelaren
stellen dat alle niet-reguliere geneeswijzen
moeten bijvoorbeeld lid zijn van een
onzin en bedrog zijn, is in feite anti-
beroepsvereniging en goed dossier voeren,
wetenschappelijk. Dat is het kind met het
en mogen mensen niet aanraden om te
badwater weggooien. Bovendien, naar
stoppen met hun reguliere behandeling. Zo
behandelwijzen waar tientallen procenten
kunnen we voorkomen dat cliënten
van de bevolking gebruik van maakt moet
terechtkomen bij malafide therapeuten die
je juist onderzoek doen.
extreem veel geld vragen, slechte zorg
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
bieden of grenzen overschrijden in de
behandeling, dat komt helaas soms voor. We
doen ook onderzoek naar de effecten van
integrale psychiatrie (onder andere door
routine outcome monitoring) en naar
complementaire geneeswijzen, zoals
mindfulness, hartcoherentie, yoga en
kruiden/supplementen, en we publiceren
daarover. (zie www.centrumintegralepsychiatrie.nl ).
!
Kwaliteit leveren
Eigenlijk zijn er twee denkwijzen of
paradigma’s waar we mee te maken
hebben, twee verschillende werelden:
de westerse, en de oosterse. In het
westen zijn we gericht op activiteit, op
doen, is er meer individualisme en
denken we meestal in termen van
materie. In het oosten ligt de nadruk
meer op zijn, en op het collectief en
denkt men vaak in termen van
energie. Ik ben grootgebracht in de
westerse wereld en dat is ook mijn
werkterrein, dus is dat het vertrekpunt
van de integrale psychiatrie. We
werken immers ook binnen de
reguliere GGz. Maar in het centrum
integrale psychiatrie zijn we ook
geïnteresseerd in andere paradigma’s
en geneeskundige systemen en in
culturen en met andere zienswijzen.
!
Ik denk niet dat wij in het westen de
enigen zijn die in staat zijn om een
geneeskundig systeem voort te
brengen. Maar ik denk wel dat het
terecht is dat we naar een bepaalde
systematiek en onderbouwing streven
en op zoek gaan naar goede
„Het gaat echt om een
fundamenteel andere
manier van kijken…”
bewijsvoering voordat we andere
geneeswijzen gaan toepassen. Op die
manier kunnen we in de toekomst een
zo breed mogelijk scala aan
behandelingen aanbieden, van goede
Rogier Hoenders
kwaliteit, waarin we aan kunnen
sluiten bij de wensen van de patiënt.”
- 5-
•

Download Report