programma - Vallei Horstee

-1-
Ploegwedstrijden met Paarden
zaterdag 12 april 2014 – 13:00 uur
Hoeve Groot Zandbrink
Postweg 2, 3831 SE Leusden
PROGRAMMA & INFORMATIE
Organisatie:
Stichting tot Behoud van Oude Werktuigen
Vallei Horstee, agrarische natuurvereniging
www.paardenwerktuig.nl
-2-
Inleiding
Welkom op de Ploegdag op Groot Zandbrink!
De Stichting tot Behoud van Oude Werktuigen en Vallei Horstee organiseren
ook dit jaar weer de jaarlijkse ploegwedstrijden met paarden op de akker bij
Groot Zandbrink. Het programma is dit jaar verder uitgebreid met extra
activiteiten en we hebben weer een mooie deelname met ploegcombinaties uit
heel Nederland.
Behalve het ploegen, zijn er ook demonstraties met andere werktuigen zoals
eg, cultivator, zaaimachine, kunstmeststrooier, stortkar, pootmachine, etc.
Voor deze werktuigen hebben we een tweede akker tot onze beschikking.
Stichting De Boom is een drijvende kracht bij deze ontwikkeling en wij zijn
dan ook blij dat een bestuurslid van dit landgoed de prijzen aan de ploegers
wil uitreiken.
Alle deelnemers en toeschouwers veel plezier gewenst!
Gijs Apeldoorn
voorzitter Stichting Behoud Oude Werktuigen
-3-
PROGRAMMA
11:30 uur
Ontvangst deelnemers
12:30
Ontvangst publiek, voorbereidingen op de akker
13:00
Ploegen ronde 1
13:30
Start natuurwandeling naar gebied Moorsterbeek
14:00
Ploegen ronde 2
14:00
Start demonstraties grondbewerking op de tweede akker
14:30
Rondleiding boerderij Groot Zandbrink
15:00
Rondleiding boerderij Groot Zandbrink
15:30
Prijsuitreiking Ploegwerk
Gedurende de hele dag:
 Expositie oude Landbouw Werktuigen
 Info van de Historische Kring Leusden
 Info Vallei Horstee
en werkgroep Uilen
en Zwaluwen
 Ponyritjes voor de
kinderen
 Ontdek de lente
met lammetjes en
kuikens
 Boerengolf
-4-
Beoordeling van het ploegwerk
Het ploegwerk wordt beoordeeld door twee deskundige juryleden Rien van
Ginkel en Gijs van Loenen. De jury gebruikt daarbij 5 criteria:
1. HET ALGEMENE BEELD TIJDENS HET PLOEGEN.
Dit is een zeer belangrijk aspect. Het algemene beeld laat namelijk de goede
balans tussen de “bouwmeester”, de ploeg en de paarden zien. Dit totale beeld
moet rust en regelmaat uitstralen, waarbij de ploeger zonder veel woorden en
handelingen de paarden in de voor en vooral ook in de wendingen stuurt.
Daarbij moeten de paarden een regelmatige stap en een rustige ademhaling
hebben. Omdat onze paarden dit werk niet echt meer kennen en het toch
tamelijk inspannend is, is het geen enkel probleem om de paarden tussentijds
enige rust te gunnen.
2. KWALITEIT VAN DE AANSPANNING.
Bij dit onderdeel wordt o.a. gelet op de kwaliteit van het tuig en of het tuig
goed past. Ook dient de ploeg goed afgesteld te zijn en moet de zwaarte van
de ploeg in overeenstemming zijn met de trekkracht van het paard of de
paarden/pony’s.
3. KWALITEIT VAN HET PLOEGWERK.
Bij dit onderdeel zal vooral gelet worden op de kwaliteit van de voren. Het
gaat om de diepte van de voor en of de voren recht getrokken zijn. Verder is
hierbij de aansluiting van het ploegwerk van belang. De diepte van de voor is
tussen de 15 en de 21 cm.
4. KWALITEIT VAN DE KOPEINDEN.
Het is van belang dat het begin en het eind van de voor zo goed mogelijk
“gelijk” wordt afgewerkt, dat wil zeggen dat er naar gestreefd moet worden
om steeds op dezelfde plaats te beginnen en te eindigen.
5. KWALITEIT VAN DE BEGINVOOR.
Het is belangrijk dat de beginvoor bij de wentelploegen recht is maar ook dat
niet te diep wordt gestart en na een paar voren de juiste diepte wordt bereikt.
Bij de rondgaande ploegen wordt in deze wedstrijd vanuit het midden
begonnen. De eerste voor wordt dan niet te diep begonnen en er moet op gelet
worden dat bij terugkomst de ploeg dieper wordt afgesteld en de grond van de
eerste voor wordt teruggeploegd zodat de totale ondergrond los geploegd
wordt.
-5-
Berkelland ploegde in 2013 het best
Tijdens de ploegwedstrijd van vorig jaar, gingen twee van de drie
prijzen naar de Gelderse gemeente Berkelland. Winnaar werd
Chris Olbach uit Neede met zijn 22 jarige Haflinger Waldi. De
tweede prijs was voor zijn streekgenoot Herman Stoltenberg uit
Borculo, die een tweespan Gelderse paarden voor de ploegt spant.
Met lede ogen moesten de ploegers uit de Gelderse Vallei toezien hoe
ook de derde prijs ging naar iemand ‘van buiten’. Eite Oosterveld uit
Eenrum trok strakke voren met zijn Hongaarse trekpaard Kormos en
nam het brons mee in zijn vrachtwagen naar Groningen.
Combinaties uit heel Nederland probeerden om de grond op de akker
aan de Postweg zo goed mogelijk te bewerken met hun paardenploeg.
De jury was zeer onder de indruk van de prestaties. “De kwaliteit neemt
ieder jaar toe”, aldus Gijs van Loenen; “naast de kwaliteit van het
ploegwerk, de beginvoor en de kopeinden, letten we ook op de
aanspanning en het algemene beeld. De paarden moeten rustig en
gelijkmatig voor de ploeg lopen. De winnaars lieten dit jaar een perfecte
beheersing zien van paard en ploeg”. Met een lekker voorjaarszonnetje
bood de nostalgische Ploegdag in Leusden weer een prachtig
schouwspel voor het publiek.
van links
naar rechts:
Eite
Oosterveld
(3e plaats)
Chris Olbach
(1e plaats)
Herman
Stoltenberg
(2e plaats)
-6-
Ploegers ronde 1 – aanvang 13:00 uur
1. Bert Bokkers, Achterveld
Bokkers heeft al enkele jaren meegedaan, samen met Wim Voskuilen.
Hij ploegt met een tweespan KWPN ers:
 Wennebie V. Fortisimo, een merrie van 12 jaar
 Dodo, M. Wennebie V. Zetor, een 6 jarige ruin
2. Henri Karnebeek, Rekken.
De heer Karnebeek komt uit de Achterhoek en is een fervent liefhebber
van het werken met paarden op het land. Hij heeft Haflingers voor de
ploeg en werkt samen met zijn buurman met Nederlandse Trekpaarden.
3. Gerard Korten, Silvolde. Stal Mercado.
De heer Korten is een enthousiast ploeger en tevens organisator van de
kampioenschappen boomslepen in Silvolde. Hij is een oud-winnaar in
Leusden. Korten ploegt met een eigengebouwde wentelploeg die wordt
getrokken door:
 mini Shetlandpony Joep, 83 cm hoog
 mini Shetlandpony Fred, 86 cm hoog
4. Hans Hendriksen, Overberg
Hans is een zeer betrokken ploeger en doet al vele jaren mee als het
ouderwetse landwerk met paarden wordt uitgevoerd. Hij heeft een
mooie rondgaande ploeg.
 Welsh Cob ruin Aladin
5. Cees Wijntjes, Hoogland
Samen met zijn zoon Martin werkt Cees Wijntjes met een tweespan
voor de wentelploeg:
 Tweespan 9 jarige Welsh B, Boris en Romario
6. Harry van de Velde, Leuvenum
Van de Velde en Henk Scholte hebben een ervaren span Gelderse
paarden voor hun wentelploeg:
 Jacolien, 23 jaar, V Donau
 Noretta, 19 jaar, V Zakerno
-7-
7. Herman Stoltenberg, Borculo.
Er wordt geploegd met een tweespan Gelderse paarden en een Lämke
wentelploeg. Hij deed al vaker mee in Leusden met als groom de in de
streek niet onbekende Gijs Lourens.
 Gelders paard V Waterman, 14 jaar oud
 Gelders paard V Fabricius, 17 jaar oud
Ploegers ronde 2 – aanvang 14:00 uur
8. Jan Drost, Ferwert
Drost komt van de Friese waddenkust naar de Vallei met zijn tweespan
voor een zogenaamde Kiepploeg. Drost is de sterke kampioen van 2012
en ook dit jaar moeten de concurrenten weer geducht rekening houden
met de Fries.
 Gelderse ruin Joop, 16 jaar
 Gelderse merrie Elske, 14 jaar
-8-
9. Eite Oosterveld, Eenrum.
Eite heeft al veel ervaring met ploegwedstrijden opgedaan. Hij heeft de
beschikking over meerdere ploegen zoals: een Imants onderwentelaar
en een Imants wentelploeg met 1 voorwieltje en een oude houten ploeg.
 Hongaars trekpaard Kormos, 14 jaar oud
10. Henk van de Vliert, Scherpenzeel
Henk en Hendrik Jan van de Vliert zijn oud winnaars van de
ploegwedstrijden in Leusden. Ze ploegen met een tweespan voor de
wentelploeg:
 Gelderse merries Wendy en Katja
11. Landgoed Lockhorst, Leusden.
De heer Pels Rijcken is aanwezig met een prachtig tweespan vossen. De
heren Gerben en Evan van de Berkt zullen dit jaar de kleuren van
Lockhorst verdedigen. Zij gaan ploegen met een wentelploeg.
 Gelderse merrie Wenda V Sirius, 11 jaar
 Gelderse merrie Zoria V Sirius, 10 jaar
12. Chris Olbach, Neede.
De heer Olbach is een echte liefhebber en ploegt samen met Henk
Mengerink met een Lemken wentelploeg. Hij heeft er voor gespannen:
 Haflinger Waldi, 23 jaar
13. Gerard Horst, Hoogland
De wentelploeg van Gerard Horst en Reinier Valkenhoef wordt
getrokken door:
 Diariska, 6 jarig KWPN tuigpaard
14. Frans Bakker, Haarlem
Onder de naam menteam De Mug komt Bakker naar Leusden met een
echte kiepploeg:
 Tweespan 14 jarige Shetlanders Billy en Bartje
15. Gerard Korten
Behalve Joep en Fred die in ronde 1 ploegen, heeft Gerard nog twee
mini-shetlanders die in ronde 2 aan de bak gaan: Storm en Max
-9-
14:00 uur: Demonstraties grondbewerking
Op de tweede akker worden verschillende werktuigen gedemonstreerd
om de grond te bewerken en in te zaaien.
Eg
Een eg kan gebruikt
worden om de grond los
te maken of te
egaliseren. Vaak gebeurt
dit vóór het zaaien. Ook
na het zaaien kan geëgd
worden. Daarmee wordt
dan het zaaizaad met
grond bedekt. De
afbeelding komt van een oude schoolplaat (collectie Gelderland) en toont het
eggen met een paard. De man met de zak om zijn nek is aan het zaaien.
Cultivator
Een cultivator of tandeg is een gereedschap met kromme tanden om de grond
los te maken en het onkruid te bestrijden. Ook kan de stoppel van graan- en
maïsland er mee worden bewerkt. Er zijn cultivators die met de hand, met een
paard en of met een tractor worden voortbewogen. Een cultivator met
geveerde kromme tanden wordt een triltandcultivator genoemd. Van een vaste
tand cultivator zijn de tanden niet geveerd. Een extreme vorm hiervan is de
diepwoeler. Deze heeft maar één tand die erg diep steekt en bedoeld is om de
ondergrond onder de ploegzool los te woelen.
Zaaimachine
Oude zaaimachines worden door een
paard getrokken en via het wiel
aangedreven. Een sleuventrekker legt de
grond een stukje opzij. Door de zaaipijp
valt het zaad in de sleuf op de grond.
Vervolgens worden met zaaikouters een
laagje grond op het zaad gebracht en
wordt de grond aangedrukt met een
drukrol. De beste zaaidiepte is voor de meeste gewassen 1 tot 2 cm.
- 10 -
Rondleidingen
Er worden deze dag enkele rondleidingen gehouden voor
geïnteresseerden. De rondleidingen duren drie kwartier tot een uur,
afhankelijk van de groep en het aantal vragen. Verzamelpunt voor de
rondleidingen is de Vallei Horstee - vlag die op het grasveldje voor de
ploegakker staat.
Hoeve Groot Zandbrink
Dit is een bijzondere
boerderij, fraai gelegen in
het landschap. Het is een
rijksmonument met een
lange geschiedenis.
Momenteel worden plannen
ontwikkeld om de boerderij
een nieuwe bestemming te geven met een maatschappelijke
bestemming voor educatie, recreatie en vrijwilligersgroepen. Tijdens de
rondgang over de boerderij en het erf wordt uitleg gegeven over de
geschiedenis en de plannen voor de toekomst.
Start om 14:00 uur en 15:00 uur
Natuurwandeling Moorsterbeek
Het gebied rond de Moorsterbeek achter Groot Zandbrink is een
bijzonder mooi stiltegebied. Langs de beek is nieuwe natuur ontwikkeld
en het afwisselende landschap is rijk aan vogels, dieren en planten. Het
gebied is normaal niet toegankelijk maar deze dag hebben we
toestemming om hier onder begeleiding eenmalig een wandeling te
maken. (gids: Kees van Wegen)
Start om 13:30 uur
- 11 -
Ploegen met paarden in de Gelderse Vallei
In de eerste helft van de vorige eeuw hadden de boeren in deze streek
meestal gemengde bedrijven. Hoofdzakelijk veeteelt en 5 tot 15 % van
het bedrijf was bouwland dat diende voor korenbouw en ander voer
voor het vee. In de meeste gevallen werd met twee paarden geploegd.
Soms werd een jong paard als derde er naast of ertussen gezet om
beleerd te worden. Een kleine boer ploegde met één paard. Deze stond
dan voor de z.g. slofploeg.
Er werd op twee of drie momenten in het jaar geploegd. In februari/
maart het haverland. Na de korenbouw werd het land licht geploegd,
b.v. om het knollenland gereed te maken. Dit noemde men in deze
streek “schellen”. En in oktober werd geploegd voor o.a. de
winterrogge.
Men gebruikte meestal rondgaande- of wentelploegen. Over de z.g.
“blauwbalkploeg” is bekend dat deze vooral in het begin van de vorige
eeuw in deze streek veel werd gebruikt en in een enkel geval was bij
een grotere boer de kiep of kipploeg aanwezig.
In deze streek liepen de boeren op hoge schoenen of rubber laarzen, een
manchester of pilo broek en blauwe kiel, platte pet op het hoofd.
De tuigen die werden gebruikt waren werktuigen .Voor de koets en de
brik was het beste tuig beschikbaar, dat bestond uit een hoofdstel met
oogkleppen en een afzonderlijke schoft met broek en een borst. Het
werktuig bestond uit één geheel, dus borst en schoft in een stuk. Het
hoofdstel was in veel gevallen een trens, dus zonder oogkleppen . De
leidsels en de strengen waren van touw. De strengen bestonden uit
totaal zeven afzonderlijke koorden. Een ervan bestond uit hennep. De
duurdere repen en ook de leidsels bestonden geheel uit hennep koorden.
- 12 De ploegwedstrijden zijn mede mogelijk gemaakt door

Download Report