samenwerkingsregeling voor ongevallen

bibliotheek
postbus 600
I0
samenwerkingsregeling
voor ongevallen-bestrijding
in het ijsselmeergebied
~.;~nlc"~-~t.+~t:'
~. ~-q~;~*.s.~
c - . .
p- .*'
=.
-'
-.
r.
'.
.
-
a
~ .
:I
-D
,
r
r
"..' :
-.
2
.:
.
.
..
... .. -.
I
' o ' P g .
~.,::
'
j
a
~
.*
,
I
gemeenten in het
.. ijsselmeergebied, alsmede
,
,
het bestuur van het
openbaar lichaam zuidelijke
ijsselmeerpolders
-------.-...<-.".:."-
,*,7,.
'. ,.
Voorwoord
Deze brochure gaat over de Samenwerkingsregeling voor de ongevallenbestrijding in het IJsselrneergebied. Dit gebied bestaat uit het IJsselrneer, het Markerrneer, het Ketelmeer, de Gouwzee, het IJrneer
en de Randrneren.
De sarnenwerkingsovereenkornst is een regeling tussen het ministerie van Verkeer en Waterstaat, de
gerneenten rond het IJsselmeergebied en het Openbaar Lichaarn Zuidelijke IJsselrneerpolders.
De betrokken instanties gaan via deze regeling sarnenwerken bij he1 bestrijden van ongevallen in het
IJsselrneergebied. In de praktijk is het een overeenkornst tussen een rijksdiensl en de gerneenten,
cq het Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders ( O L . ZlJPl.
De brochure is besternd voor iedereen d ~ ebetrokken is bij de ongevallenbestrijding. Maar ook voor
anderen, die geinteresseerd zijn in de ongevallenbestrijding in het IJsselmeergebied, geeft deze
brochure belangrijke informatie.
Hoofdstuk 1 vertelt in het kort wat de samenwerkingsovereenkornst betekent en waarom deze overeenkomst nodig is. In hoofdstuk 2 staat in het kort wat de bas~sovereenkornstprecies inhoudt. In hoofdstuk 3 wordt tenslotte beschreven wat de overeenkornst in de praktijk inhoudt.
Voor de exacte forrnulering van de sarnenwerkingsregeling wordt verwezen naar de officiele ultgave
van de overeenkomst. Deze brochure geeft een handzame en open samenvatting van die uitgave. Voor
meer informatie kunt u rich richten tot de dienstkring IJsselmeer en Markermeer van Rijkswaterstaat
directie Flevoland lzie laatste bladzijde van deze brochure).
De Centrale Meldpost Houtrtbsluizen is aangewezen als
st voor het IJsselmeergebied
1. De Sarnenwerkingsregeling in het kort
In het uitgestrekte IJsselmeergebied werken verschillende instanties die zich bezig houden met de
bestrijding van ongevallen op het water. Nu dit gebied geheel bij de gemeenten en het Openbaar
Lichaarn Zuidelijke IJsselrneerpolders is ingedeeld, is er behoefte aan afspraken tussen gerneenten en
Rijkswaterstaat. In de Samenwerkingsregeling voor de Ongevallenbestrijding in het IJsselrneergebied
worden deze afspraken geregeld.
Kernpunten van deze samenwerkingsregeling zijn:
'
een uniforme regeling voor de melding van alle rnogelijke ongevallen en gevaarlijke situaties op het
water in het IJsselrneergebied;
afspraken over onderlinge hulp- en bijstandsverlening.
In het IJsselrneergebied gonst het vaak van de activiteiten. Schippers vervoeren hun lading, vissers
gooien hun netten uit, recreariten verrnaken zich op het water en ga 2 0 maar door. Het gevolg is dat
verschillende ongevallen en gevaarlijke situaties als ongelukken met schepen, brand, waterverontreiniging, vermissing van schepen, en rnensen in nood heel goed denkbaar zijn.
Bij deze ongevallen of gevaarlijke situaties rnoet snel en doeitreffend worden gehandeld. De veiligheid
van de rnensen in het gebied staat voorop. Maar ook de natuur en het milieu rnoeten worden
beschermd. Een gecoordineerde aanpak van de ongevallenbestrijding kan de schade voor het welzijn
van mens en milieu beperken.
Onderlinge sarnenwerking
De samenwerk~ngsregel~ng
IS eeri overeenkomst tussen het rnlnlsterle van Verkeer en Waterstaat, de
betrokken gerneenten en het 0 L ZlJP In deze overeenkornst 1s de onderl~ngesarnenwerklng blj de
ongevallenbestr~jd~ng
geregeld ledere hulpverlener houdt we1 zljn elgen taken en bevoegdheden
De sarnenwerkingsregeling bestant uit twee delen:
de basisovereenkornst
* de uitvoeringsregeling
In de basisovereenkornst (zie hoofdstuk 2 ) zijn de hoofdzaken en principiele kwesties van de
ongevallenbestrijding vastgelegd. De overeenkornst is ondertekend door de betrokken gerneenten, het
O.L. ZlJP en de directie Flevoland van Rijkswaterstaat, narnens het rninisterie van Verkeer en
Waterstaat.
In de uitvoeringsregeling (zie hoofdstuk 3 ) staan de concrete werkafspraken en uitvoeringsrnaatregelen.
De regeling vertelt hoe de partijen op het gebied van melding en alarrnering zullen sarnenwerken.
Centrale Meldpost Houtribsluizen
De regionale verkeerspost Centrale Meldpost Houtribsluizen (C.M.H.) is aangewezen als de centrale
rneldpost voor het IJsselrneergebied. De C.M.H. is gevestigd in het sluizencornplex aan de Oostvaardersdijk bij Lelystad. De centrale rneldpost heeft drie extra taken gekregen.
Deze taken zijn:
Centrale ingang voor rneldingen en berichten van gebruikers van het IJsselrneergebied gedurende
24 uur per dag (loketfunctiel;
verwerking en doorgeleiding van rneldingen en berichten naar de betrokken diensten (schakelfunctie):
bewaking, actualisering en beschikbaarstelling van rneldingen aan betrokkenen ireferentiefunctie).
Dit houdt in dat alle ongevallen, gevaarlijke situaties of 'ongewone' zaken in het IJsselrneergebied
kunnen worden gerneld bij de C.M.H. De centrale rneldpost is 24 uur per dag bereikbaar onder
telefoonnurnrner 03200-61111, of via rnarifoonkanaal 2 0 en 391aag. De C.M.H. zorgt ervoor dat de
rneldingen bij de juiste instanties terecht kornen. In het rneldingsscherna ongevallen IJsselrneergebied
(zie figuur 1) staat precies hoe die rneldingen worden doorgegeven.
De instanties die een melding binnenkrijgen, rnoeten snel en doeltreffend handelen. Daarvoor zijn
rnateriele rniddelen als schepen, brandblusapparatuur of sorns zelfs helicopters noodzakelijk.
Niet iedere verantwoordelijke instantie heeft deze rniddelen. Zo zijn de gerneenten cq het 0.L.ZIJP
rnedeverantwoordelijk voor het voorkornen, beperken en bestrijden van brand en ongevallen in het
IJsselrneergebied. Zij hebben echter geen schepen om bij een ongeval te kornen. In de sarnenwerkingsregeling wordt geregeld dat de gerneenten hulp en bijstand kunnen vragen aan instanties als
Rijkswaterstaat.
Vaak zal de gewenste hulp door derden worden uitgevoerd. Bij het bergen van een schip zal rneestal
een particuliere berger worden ingeschakeld. Dit om concurrentievervalsing te voorkornen.
Pas wanneer blijkt dat niet rnogelijk is derden in te schakelen, zal er een beroep worden gedaan op de
andere instanties.
Figuur 1
Meldingsschema bij ongevallen in he1 IJsselmeergebied
,
+
I I
1 8 ,
II
Kustwacht (RCC)
I_________
I
III
I -mI
Centrale Meldpost
Houtribsluizen
4-+
Rijkswaterstaat
I
I
I
- . - . - , - . - I.
.
of politie te land
1
t
Regionale alarmcentraleis)
Commissarisisen)
van de Keningin
______--eerste
melding
doorgegeven melding
overleg
t
2. De basisovereenkornst
De basisovereenkornst is op 7 juni 1991 ondertekend door de volgende partijen:
*
de gerneenten rond het IJsselrneergebied
het Openbaar Lichaarn Zuidelijke lJsselmeerpolders
Rijkswaterstaat directie Flevoland (narnens de minister van Verkeer en Waterstaat)
In de overeenkornst wordt de sarnenwerking tussen deze partijen officieel geregeld. Deze sarnenwerking rnoet de schadelijke gevolgen van ongevallen of gevaarlijke situaties in her gehele IJsselrneergebied voorkornen, beperken of bestrijden.
Rarnpen vallen niet onder de basisovereenkornst. In die gevallen gelden de bepalingen van de
Rarnpenwet. De gernaakte afspraken kunnen natuurlijk ook bij een ramp goede diensten bewijzen.
De "Search and rescue" activiteiten, zoals het opsporen en redden van drenkelingen, worden
gecoordineerd door de Kustwacht IKW) en vallen dus ook niet onder de basisovereenkornst.
Bij de melding en alarrnering van een ongeval rnoeten de partijen zich houden aan het rneldings- en
alarmeringsscherna IJsselrneergebied izie figuur 1).
Bijstand
Bij de bestrijding van de gevolgen van een ongeval kunnen de partijen elkaar op verzoek bijstand
verlenen. De eigen taken en bevoegdheden rnoeten hierbij we1 worden uitgevoerd.
Als de hulp niet langer nodig is zal de hulpvragende partij dit zo snel rnogelijk doorgeven aan de h u l p ~
verlenende partij.
Als een partij in verband met een ongeval een beleidsstaf instelt, dan zal daarin ook een vertegenwoordiger van de andere betrokken partij of partijen worden opgenornen.
De hulpverlenende partij zal de kosten van de bijstand in rekening brengen als de hulpvragende partij
deze kosten weer kan verhalen op derden. Als dit niet het geval is, dan worden uitsluitend de kosten
voor verlies, beschadiging enof verbruik van materiaal in rekening gebracht.
De voorlichting over een ongeval zal in onderling overleg door het rninisterie van Verkeer en
Waterstaat, de betrokken gerneente of het O.L. ZlJP worden verzorgd.
3. In de praktijk
De uitvoeringsregeling is een leidraad voor het gecoordineerd optreden van de betrokken partlien bij
het beperken enlot ongedaan rnaken van schadelijke gevolgen van ongevallen.
Bovendien zorgt de regeling voor een snelle identificatie van de plaats en de aard van het incident en
de rnogelijke betrokkenheid van gevaarlijke stoffen. Een goede alarrnering van de betrokken diensten,
autoriteiten en functionarissen zorgt voor een snellere bestrijding van ongevallen.
In de uitvoeringsregeling worden de taken, bevoegdheden en organisatiestructuur beschreven van de
instanties en diensten die betrokken zijn bij de bestrijding van ongevallen. Naast de procedures en
instructies bevat de regeling ook praktische informatie als overzichten van de inschepingsplaatsen.
aanwijzingen voor gevaarlijke stoffen, overzichten van het bestrijdingsrnateriaal en adressen- en
telefoonliisten.
Drie fasen
Bij melding en alarrnering kunnen drie fasen worden onderscheiden, narnelijk:
1, melding;
2 . verificatie;
3. alarrnering.
Ad 1 Melding
Alle ongevallen in het IJsselrneergebied rnoeten worden gerneld bij de Centrale Meldposten Houtribsluizen (C.M.H.1 of de Regionale Brandweer Alarm Centrale Flevoland 1R.A.C. Flevolandl.
De C.M.H. is de rneldpost voor het scheepvaartverkeer in het IJsselrneergebied. De rneldpost is dag en
nacht bereikbaar via telefoonnurnmer 03200-61111 of via het rnarifoonkanaal 2 0 en 391aag.
De R.A.C. Flevoland ontvangt de rneldingen van de reguliere hulpverleningsinstanties. Beide instanties
rnoeten elkaar zo snel rnogelijk op de hoogte stellen van een melding.
Allereerst wordt er inforrnatie verzarneld over de'aard en de plaats van het ongeluk. Vervolgens worden
de betrokken instanties gewaarschuwd. De R.A.C. Flevoland geeft de melding door aan de
hulpverleningsinstanties. De C.M.H. inforrneert de betrokken dienstkringen van Rijkswaterstaat.
In de instructies van de C.M.H. (zie tabel 11 en de hulpverleningsdiensten staat welke rneldingen
onrniddellijk aan de betrokken instanties worden doorgegeven. Deze instanties zijn met name de
regionale alarrncentrales. Rijkswaterstaat, de Rijkspolitie te Water en de Kusiwacht.
Ad 2 Verificatie
De rneest betrokken instantie gaat na of de melding nodig was. Hierbij kan gebruik worden gernaakt
van de gebruikelijke comrnunicatierniddelen. Deze instantie kan echter ook gebruik rnaken van een
helicopter, een vliegtuig of vaartuig van een van de andere betrokken partijen. Daarnaast kan een
beroep worden gedaan op de ~niddelenvan de Kustwacht en van particulieren.
Ad 3 Alarmering
Als de melding correct is, beslissen de regionaie brandweer Flevoland en Rijkswaterstaat Directie
Flevoland of een verdere alarrnering nodig is. Als dit het geval is, worden in overleg met de betrokken
partijen opstapplaatsen en rnaterieel gekozen. De C.M.H. en de betrokken hulpverleningsdiensten
worden hiervan op de hoogte gesteld. De betrokken (rijksldiensten zorgen dat hun voertuigen naar de
betrokken opstapplaatsen worden gebracht. Daar wordt het personeel en rnaterieel aan boord
genornen. Vervolgens wordt er koers gezet naar de plaats van hat voorval.
Een ongeval kan zich uitbreiden naar aangrenzende gebieden (bijvoorbeeld bij olie- en chernicalienverontreinigingen en gaswolkenl. De eerstverantwoordelijke instantie rnoet dan een waarschuwing
versturen naar de verantwoordelijke instanties in de bedreigde gebieden.
Verwerking van meldingen door de Centrale Meldpost Houtribsluizen en de Regionale
Tabel 1
Alarmcentrale Brandweer Flevoland
RAC
RWS
RP te W
RCC
= Regionale Alarrncentrale Brandweer
= Rijkswaterstaat
= Rijkspolitie te Water
= Reddingscoordinatiecentrum Kustwacht
RAC
RWS
RP te W
RCC
Mensen in nood
I.
noodsignalen, bemanning overboord geslagen,
watersporters in moeilijkheden, gewondenlernstig
zieken aan boord vaartuig, waargenomen
parachutisten, rnensen verrnist enz.
2.
Brand, explosie en gaswolken
*
schip, platform, luchtvaartuig, transportleiding
3.
. . .
Waterverontre~n~g~ng
(geconstateerde of dreigende)
- olie- en chemicalienverontreiniging
- besmeurde dieren, algen, dode vis
- lozing door schip of platform of
uit transportleiding
4.
*
+
Scheepvaartverstoring
aanvaring sch~pischiplobject,ornslaan.
zinken en motorstoring vaartuig
5.
Vaarwegrnarkeringl-veiligheid
- storinglverdrevenlgezonken rnarkerings
voorwerpen
- afwijking in diepte, aangetroffen drijvende
of gezonden obstructies
6.Strandingenlaanspoelingen
- objecten en goederen
- lijken
- kadavers
7.
Verrnissing vaartuigen
8 . Verstoring
*
openbare orde
Melding onmiddellijk doorgeven aan instantie
Instantie informeren
N.B.: Afhankelijk van de plaats en de aard van het ongeval wordt de melding naar Ben of meerdere
RAC's enlof dienstkring van RWS, eniof de kustwacht doorgegeven, resp. wordt de instantie
geinformeerd. Er zijn dus mengvorrnen rnogel~jk.
De regionale alarmcentrales alarmeren zonodig:
1. De brandweercornmandanten van de betrokken gemeente, de aangrenzende gerneenten en
eventueel van de gerneentt? waarin de opstapplaats ligt.
2. De rijkspolitie te water enlof te land.
3. De gerneentepolitie.
4. Het reddingscoordinatiecentrum van de Kustwacht (RCC).
5. De C.PA (Centrale Post Ambulance-vervoerl
6. De burgerneester(s1 van de betrokken gemeente(n1, c.q de landdrost O.L. ZlJP.
7. De Milieudienstien) ofwel de gerneentelijke rnilieuafdelingen en de Ongevallenbestrijding gevaarlijke
stoffen (in geval van gevaarlijke stoffen).
8. In opdracht van de burgemeester of de landdrost O.L. ZlJP wordt de Cornmissaris van de Koningin
ingelicht. Deze licht, zo nodig, het Landelijke Coordinatiecentrum Binnenlandse Zaken (L.C.C. Bizal in.
9. Reddingsmaatschappijen.
De dienstkringen van de Rijkswaterstaat alarmeren zonodig:
1. Het eigen personeel.
2. Adviseurs en ad-hoc leden van het operationele team.
3. Aannemers.
4. De hoofdingenieur-directeur en via deze de Hoofdd~rectievan Waterstaat, de minister van Verkeer
en Waterstaat en de Commissaris van de Koningin.
5. De rijkspolitie te water eniof te land.
6. De dienst Natuur. Milieu en Faunabeheer, waterschappen, particuliere terreinbeheers en oevereigenaren.
Verder kunnen onder rneer de volgende instanties een rol spelen bij de ongevallenbestrijding:
- gerneentelijke c q . gerneenschappelijke gezondheidsdiensten;
- waterschappen;
- zuiveringsschappen;
- arbeidsinspectie;
- milieu-inspectie;
- gerneentelijke reinigingsdiensten;
- gerneentelijke vervoersbedrijven;
- gerneentewerken;
- havendiensten;
- keuringsdienst van waren;
- Nederlandse gasunie;
- defensie;
- bergingsbedrijven;
- chloorhulpdienst;
- scheepvaartinspectie;
- korps controleurs gevaarlijke stoffen;
- inspectie voor het brandweerwezen;
- Koninklijke Nederlandse Bond tot het Redden van Drenkelingen.
De organisatie
De aard en de lokat~evan een ongeval bepalen welke lnstantles allereerst verantwoordelljk zljn voor de
bestrljdlng van de gevolgen izle tabel 1 )
De gerneenten hebben als taak het voorkornen, beperken en bestrijden van brand, brandgevaar en
ongevallen bij brand. Verder rnoeten de gerneenten het gevaar voor rnensen en dieren bij ongevallen
beperken en bestrijden De burgerneester heeft het opperbevel over de brandweer De RAC's zijn de
alarrncentrales van de gerneenten in het IJsselrneergebied en vorrnen daarorn de verbindlng naar deze
gerneenten.
Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de veilige en vlotte aiwikkeling van her scheepvaartverkeer. Zij
rnoet daarorn tijdens de ongevallenbestrijding de schade aan schepen, opvarenden, bevolking, milieu
en infrastructuur beperken. Bovendien rnoet Rijkswaterstaat de veilige voortgang van het scheepvaartverkeer bevorderen.
De Rijkspolitie te Water moet de daadwerkelijke rechtsorde in het IJsselrneergebied handhaven.
Bovendien rnoet deze instantie hulp verlenen aan rnensen die deze hulp nodig hebben.
De kustwacht wordt altijd gewaarschuwd bi] het opsporen en redden van drenkelingen. Deze 'Search
and rescue' activiteiten worden gecoordineerd door het Reddings Coordinatie Centrurn ( R C C I in
IJrnuiden.
De Centrale Posten Arnbulancevervoer ICPA's) coordineren het vervoer van gewonden na aankornst op
de wal.
Cornrnunicatie tijdens bestrijdingsacties
Tijdens een bestrijdingsactie is de cornrnunicatie zeer belangrijk. De betrokkenen kunnen zich op
verschillende plaatsen bevinden: op zee in een van de schepen, in de lucht aan boord van een
helicopter of vliegtuig, of aan wal. Een operationeel team is tijdens de bestrijdingsactie
verantwoordelijk voor de cornrnunicatie.
De cornrnunicatie kan plaatsvinden via de telefoon, rnarifoon, telefax, mobilofoon, portofoon, telex,
sernafoon en portornar~foon.
Voorlichting
De voorl~cht~ng
over een ongeval wordt verzorgd door het rnlnlsterle van Verkeer en Waterstaat of door
de betrokken gerneente cq het 0 L ZlJP
Afhankelljk van de aard van het ongeval zullen de betrokkenen hlerover een afspraak rnaken
Als er rneer dan een gerneente ~ I de
J
bestrljdlng IS betrokken zal het bureau voorl~chtlngvan de
provlncle ~ I het
J
overleg worden betrokken
Continulteit
Met het totstandkornen van de Sarnenwerkingsregeling komt direct de noodzaak naar voren deze "up
to date en operationeel" te houden.
Daartoe zijn twee organen ingesteld, te weten een bestuurlijke begeleidingscommissie en een
operationele werkgroep. Deze laatste rapporteert aan de bestuurlijke begeleidingscommissie, die
uitvoeringsregelingen zo nodig aanpast en verbetert en partijen daarover informeert.
Voor rneer inforrnatie over de Sarnenwerkinysreyeliny voor de onyevallenhestrijdiny in het IJsselmeeryebled kunl u contact opnernen met:
de dienstkriny IJsselmeer en Markerrneer van Rijkswaterstaat directie Flevoland
oosthus 600
8200 AP Leystad
telefoon: 03200-97590
Colofon
U~tgave
Tekst en produktie
Foto's
Zetwerk
Drukwerk
:
Rijkswaterstaat Directie Fievoland, de gerneenten in het IJsselrneergebied en het Openbaar Lichaarn Zu~delijkeIJsselrneerpolders, juni 1991
: Pers- en Public~teitsbureauAx~Press
: AxiPress
: Copypoint BVIArnsterdam
: Drukker~jJubels BViArnsterdarn
1771Toepassingsgebied
Toepassingsgebied voor de samenwerkingsregeling ongevallenbestrijding IJsselmeer
direclie flevoland
paraal
reg. nr. : FLSEL19901235
I