50 jaar laverdonk innovatiekracht en menselijk vernuft mede mogelijk gemaakt door agrifirm schakel in succes 50 jaar Laverdonk 1 “Innovatie versterkt inkomen” Laverdonk test innovaties op boerderijschaal. Die opdracht moet de inkomenspositie van boeren versterken. Daarom investeert Agrifirm in zowel fundamenteel als praktijkgericht onderzoek. Fundamenteel onderzoek wordt met collega (meng-)voerbedrijven en (internationale) kennisinstellingen uitgevoerd. Dit vormt de basis van praktijkgericht onderzoek. Agrifirm wil de wetenschap zo snel en Ton Loman voorzitter hoofddirectie goed mogelijk vertalen naar uw bedrijf. Laverdonk speelt hierin een cruciale rol. Agrifirm Group Met Laverdonk maakt Agrifirm ‘het succes van veehouders mede mogelijk!’ Laverdonk van toen tot nu Wie naar de geschiedenis van proefboerderij Laverdonk kijkt, ziet een aaneenschakeling van vernieuwingen, die de veehouders ten goede zijn gekomen. Natuurlijk, niet alles is gelukt, maar ook een proef die nadelig afloopt is waardevol. Ze voorkomt dat veehouders in de praktijk tegen missers aanlopen. 1964 eigenaar Agrifirm, maar ook voor andere opdrachtgevers, Het accent op voer analyses uitvoert. Deze dochteronderneming, 40 jaar geleden Cehave kreeg geen toestemming, dus moest er een andere opgericht, is expert op het gebied van voedingswaarde en bestemming komen die geld voor de leden opleverde: een voedselveiligheid in de diervoeder- en levensmiddelensector. proefbedrijf. De houten hokken op het terrein van de voerfabriek Er is een mooie taakverdeling: het Innovation Center in Veghel, waarin al proeven werden gedaan, verhuisden naar zoekt naar de beste vernieuwingen die beproefd moeten Voorpagina: 50 jaar Laverdonk: Piet Janssen, Martien van Genugten en Harold de Louw Laverdonk. Aanvankelijk om zowel nieuwe stalontwikkelingen worden. Researchfarm Laverdonk test het uit in de praktijk 1964 Aankoop boerderij Laverdonk in Heeswijk-Dinther door als nieuwe voersoorten en nieuwe voersamenstellingen te en Nutricontrol analyseert de resultaten, zodat er volledige testen. Een van de eerste legbatterijen van Nederland kwam op zekerheid is. Kortom een innovatieve drietrapsraket. 1964 Proef met de eerste legbatterij van Nederland met 3.456 kippen de nieuwe locatie te staan. Dat soort proeven met stalsystemen Van olie naar voer van de toekomst Proefboerderij Laverdonk in Heeswijk-Dinther bestaat 50 jaar. Wat ooit bedoeld was als een olie-aanvoer en verkooppunt van Cehave is uitgegroeid tot een testlocatie, die ook voortdurend vernieuwingen oplevert. Tapioca in het voer, fytase, Air Line voer, rosé kalverhouderij, het is allemaal in Laverdonk beproefd voordat veehouders ervan gingen profiteren. Oud-directeur H.J. Mathot van Cehave zag het wel zitten: een oliehaven aan het kanaal. De zuidelijke voercoöperatie en “Een van de eerste legbatterijen van Nederland kwam op de nieuwe locatie te staan.” nieuwe apparatuur Cehave. Veevoedingsdeskundige Piet Janssen krijgt de leiding 1965 Toevoegen koper aan het varkensvoer 1969 Proeven met het mesten van MRIJ-stieren verhuisde later naar Boxtel, 1970 Martien van Genugten bedrijfsleider Sterksel en andere proef- 1974 Oprichting Centraal Cooperatief Laboratorium CCL, bedrijven; het accent bij Laverdonk kwam op voer te 1988 Verteringsproeven specifiek gericht op minder mest liggen. 1988 In reageerbuis (in vitro) voederwaarde voorspellen de voorganger van Nutricontrol 1989 Rosé kalverhouderij, een nieuwe veehouderijtak Een innovatieve drietrapsraket 1991 Fytase-voer rijp voor de praktijk 2001 Air Line-voer, een luchtige korrel met een betere vertering kon voor de boeren mooi een concurrent worden van Shell, Dat is nog steeds het geval, vertelt manager Harold de Louw. 2002 Harold de Louw, manager Esso, BP en andere oliegiganten. Hij kon in 1964 aan de Dat gebeurt nu onder de vlag van het Agrifirm Innovation 2013 Soliq, het eerste semi-vochtige kippenvoer Zuid-Willemsvaart boerderij Laverdonk in handen krijgen. Hij Center, waarin de coöperatie haar vernieuwende kracht 2014 Robustior varkensvoer, draagt bij aan hogere voerwinst droomde van oliedollars, maar het pakte anders uit. bundelt. Daar hoort Nutricontrol in Veghel bij, dat voor 2015 Individueel voeren van vleesvarkens dankzij een chip 2 50 jaar Laverdonk 3 “We willen winnen” Jos van Hees onderzoeker Laverdonk en Nutricontrol Meel, pellet en kronkels Het is topsport. Jos van Hees, onderzoeker en zelf triatleet, vergelijkt zijn werk bij het Agrifirm Innovatie Centrum met het bijdragen aan een sportprestatie. “Het is net als het verbeteren van een record. Je probeert de laatste seconden eraf te krijgen. Dat is lastig, want het gaat om kleine verschillen, je doet er alles aan om de concurrentie voor te blijven. Agrifirm wil winnen.” Het samenspel tussen de verschillende onderdelen van Bonda met vochtige Agrifirm leidt tot succes. Daarvan is Jos van Hees overtuigd. voeders Als voorbeeld noemt hij de ontwikkeling van Soliq in 2013, een hebben en omdat we nieuw voerconcept voor legpluimvee. veel expertise rond onderzoek in Ambitie voor vernieuwing heeft hij genoeg. “We moeten nog meer out of the box denken. Verder dan onze neus lang is. Zoeken naar onverwachte oplossingen. Heeft het varken bijvoorbeeld gevraagd om gepelleteerde korrels? Waarom niet rond, gekronkeld, of lang? Zijn er geen andere en misschien betere systemen?” Jos van Hees ziet allerlei futuristische beelden op zijn netvlies verschijnen. Als het varken er maar beter van wordt. “koper in het voer was een prachtvinding” huis hebben, Piet Janssen is een grootheid in de veevoeding. Tot in China toe droeg hij zijn kennis uit. Hij is inmiddels 93 jaar. Bij Cehave had hij de afdeling veevoeding en ook Laverdonk onder zijn hoede tot zijn pensionering in 1986. Soms werd die proefboerderij weleens spottend ‘de speeltuin van Janssen’ genoemd vanwege het grote aantal verschillende onderzoeken. Soliq dankzij perfect samenspel konden Voor het eerst zijn onderzoekers erin geslaagd droog en vochtig ontwikkelen.” In het Piet Janssen voer aan elkaar te plakken. De kip kan niet meer de grove deeltjes bijzonder noemt Jos de eerste directeur er tussenuit pikken en krijgt nu alle voedingsstoffen binnen. van Hees de kennis van Nutricontrol, waar hij zelf heeft gewerkt. Het resultaat 4 eieren per ronde meer en efficiënter voeren. Onderzoek zonder analyse kan niet. Dat laboratorium is in staat Hij is de man die tapioca en later koper in het voer grote voordeel. Bij Laverdonk liet hij proeven nemen, die de Omgerekend 45 cent per hen per jaar voordeel. “Omdat we om de grondstoffen voor (nieuw) voer tot in de finesses uit introduceerde. Nu verguisd, maar toen een geweldige winst elkaar te rafelen. “De ene tarwe is de andere niet.” ontwikkeling. De tijd haalt een ontwikkeling in. Achteraf blijkt Cehave ging er als soms dat een vernieuwing ook nadelen met zich meebrengt. eerste mee aan de Een kick van positieve resultaten In wetenschappelijke literatuur ontdekte Piet Janssen rond slag. Later, begin jaren Hij krijgt er, zoals bij Soliq, een kick van als er positieve resul- de jaren zestig de mogelijkheden van het toevoegen van ’80, riep de overheid taten op de computer binnendruppelen. “Het is steeds een sporenelementen en metalen aan het voer. “Met 1 kg koper het geweldige uitdaging. Aan Soliq hebben we vier jaar gewerkt. (later zeven ons) in 1 ton voer gingen de varkens 10 procent grotendeels een halt Het is hartstikke mooi als het dan lukt. Een voorrecht om er harder groeien. Het koper kostte 80 cent. Wat een winst toe, zoals ze dat nu ook aan mee te werken.” behaalde je met zo’n kleine toepassing”, omschrijft hij het met antibioticum doet. 4 we Soliq bevestigden. kopergebruik 50 jaar Laverdonk 5 Voorzichtig met antibioticum verrichten. In die rapporten komen de resultaten tevoorschijn Bij een proef die aan de gang is, blijft Harold de Louw wat Met het toevoegen van antibiotica in het voer was concurrent testen. Klopte het wat zij beweerden? Ook bij van de proeven, die de experts binnen het Agrifirm Innovation langer staan. Het gaat om vleesvarkens die een chipje in hun Janssen eerder voorzichtiger. Hij nam midden jaren ‘50 enkele boeren werd getest. Zij wisten van niets, want Janssen Center hebben opgesteld. Veevoedingsdeskundigen, biochemici, oor hebben. Dat bepaalt per individueel varken hoeveel voer ter harte waarschuwingen van directeur Grashuis van het liet het voer overpakken in zakken van de Cehave. Een groep dierexperts, analytici, allemaal dragen ze bij aan het opstellen het op die dag mag hebben, afhankelijk van zijn gewicht. Het veevoercontrole-instituut De Schothorst. Grashuis was kreeg Cehave-voer, de andere groep voer van de concurrent. van de onderzoeken, waarop Laverdonk het antwoord voor de is individueel voeren zoals dat ook bij zeugen gebeurt. Voeren een fel tegenstander van het gebruik vanwege het risico Per ongeluk bleef er een keer bij het overpakken een label praktijk moet geven. Van proef naar toepassing. Werkt het? vanuit het dier. Waarbij varkens de hoeveelheid voer met de van resistentie. “Maar we wilden als veevoerbedrijf niet de van concurrent achter in de zak en ontdekte de boer het juiste samenstelling krijgen, die ze ook maximaal kunnen voordelen missen. Daarom kozen we alleen voor antibiotica geheim. Toen de varkens, die voer van de concurrent kregen, benutten voor groei. die niet voor de mens van toepassing waren.” het duidelijk minder deden dan de Cehave-varkens vertelde Het geheim van de concurrent hij iedereen die het maar weten wilde welk voortreffelijk voer De bedoeling is ook om tot uniforme varkens te komen voor zijn coöperatie had en hoe matig het van de concurrent was. de slachterij. Die kan daardoor slachtkosten besparen, de Piet Janssen liet bij Laverdonk ook stiekem voer van de varkenshouder profiteert van een toeslag op de prijs. Dat zijn op een flinke koppel aanmerkelijke bedragen. Goede ondernemers Laverdonk: Een onmisbare schakel in innovatie Bij de proeven is het in de stallen zo ingericht, dat voor de dieren die aan een proef meedoen Acht stallen staan er langs de drukke Kanaaldijk ten minste één aansprekende vooruitgang uit de proeven alles hetzelfde is: zelfde ras, zelfde hok, bij Heeswijk-Dinther. Aan de buitenkant is weinig voort. Niet voor niets is proefboerderij Laverdonk een zelfde verzorging. Als er nieuw voer spectaculairs te zien. Doodgewone stallen, maar wat onmisbare schakel in de innovatiekracht van de coöperatie. wordt getest, mogen andere factoren zich binnen afspeelt, is buitengewoon belangrijk voor het resultaat niet in twijfel trekken. alle veehouders, maar ook voor Agrifirm. Hier maakt Wij leveren rapporten Uniforme varkens met een chipje Het staat niet voorop, maar het is de de coöperatie haar strategie van een toonaangevende Manager Harold de Louw leidt rond met in zijn hand sleutels Dan gaat het vooral om specifieke samenstellingen van het voer, eer te na om ook goede ondernemers innovatieve onderneming waar. om elke hermetisch afgesloten deur te openen. De bezoeker waardoor ondernemers meer rendement kunnen maken. Dat te zijn. “We horen financieel tot de ontkomt niet aan strenge hygiënevoorschriften, want niets levert geen spraakmakend nieuws op, maar het is wel uitermate 25 procent beste bedrijven en voor Varkens, legkippen, vleeskuikens en kalveren zijn er druk in de mag de kostbare proeven in gevaar brengen. “Veehouders belangrijk. Tegenwoordig tellen aspecten als een betere sommige diergroepen zelfs tot de 10 procent besten”, merkt weer voor de toekomst van Agrifirm. Zij testen vernieuwingen leveren vlees, melk of eieren af. Wij leveren rapporten”, gezondheid, dierenwelzijn en duurzaamheid sterk mee, net als Harold de Louw op. Het past bij het streven van Laverdonk om het uit, waar de leden baat bij hebben. Elk jaar rolt er per diersoort omschrijft hij in een notendop het werk dat de onderzoekers voedselveiligheid en milieu, waar eerder het accent op lag. met proeven maar ook met bedrijfsvoering uitstekend te doen. 6 50 jaar Laverdonk 7 “Geen flauwekul verkopen” Martien van Genugten oud bedrijfsleider “We willen geen flauwekul verkopen”. Martien van Genugten, bedrijfsleider tussen 1970 en 2002, noemt in een paar woorden een belangrijk aspect van het onderzoek, dat op Laverdonk gebeurde. Een treffend voorbeeld was het onderzoek naar het toevoegen van kruidenextracten aan het voer, toen populair in veehouderijkring. Allerlei prachtige voordelen werden aan de kruiden toegeschreven. Het oordeel was hard: totaal geen effect, kwakzalverij. Een greep uit bijzondere onderzoeken Van alles heeft Laverdonk in de loop der jaren uitgetest. Koper in het voer Van tapioca als grondstof voor het voer tot de kweek van Een ontdekking van Piet Janssen bij Cehave. Het werkte forellen of het houden van kwartels en konijnen. Naar de geweldig in het varkensvoer, bleek uit Laverdonk-proeven: toekomst toe, zal het niet anders zijn. Het blijft zoeken 10 procent meer groei bij 10 procent minder voer. Het leidde naar uitdagingen, maar dan met gebruikmaking van de via de mest wel tot een verhoging van het kopergehalte in modernste technieken. de bodem. Daar kunnen schapen niet tegen. Vandaar dat de overheid ingreep. Er zijn nu strenge koper- en ook zinknormen Het is de rol die het praktijkonderzoek heeft: iets onomstotelijk Een enorme vooruitgang Ochtendvoer aantonen. Klopt het? Levert de vernieuwing het resultaat Al met al draagt Laverdonk bij aan een grote ontwikkeling Legkippen kregen vroeger duur ochtendvoer en gemengd op dat de wetenschappers verwachten? Bij Laverdonk gaat in de veehouderij. Terugkijkend ziet Martien van Genugten voer. Daar bracht Cehave verandering in door met volledige In vitro onderzoek het daarbij om de eigen voeders. Daar had en heeft het een enorme vooruitgang alleen al tijdens zijn periode als voermeel voor de hele dag te komen. Per kg eieren was Waarom heb je dieren nodig om de voederwaarde en de proefbedrijf nog steeds de handenvol aan, waarbij ook naar bedrijfsleider tussen 1970 en 2002. Legkippen hebben in plaats nog maar 2,3 kg voer nodig in plaats van 4 kg. Het zag er vertering van grondstoffen te voorspellen? Kan dat niet op andere elementen wordt gekeken. In de periode van Martien van 3 kg nog maar 2 kg voer nodig voor 1 kg eieren. Bij varkens wel stoffig en grauw uit. Het kostte veel overredingskracht een andere manier, bijvoorbeeld in een reageerbuis, oftewel Genugten waren dat vooral voedselveiligheid en milieu ging de voederconversie van 3.5 naar 2.5. Het aantal biggen om de pluimveehouders te overtuigen. Onderzoek op in vitro. Dat gaat ook veel sneller. Klopt, zo wees een proef van – denk aan fytase en aan verteringsproeven – nu zijn dat per zeug steeg van 15 naar 25, nu gemiddeld 30 op Laverdonk. Laverdonk dat veel betere resultaten liet zien, haalde hen Laverdonk en CCL, nu Nutricontrol, uit. In het laboratorium diergezondheid en duurzaamheid. De daggroei bij stieren steeg met 100 gram. Leg daar de cijfers over de streep. konden biotechnologen vertering in maag en darmen nabootsen. Desondanks blijven proeven met dieren nodig. van nu maar naast en te zien is dat de ontwikkeling gestaag Gunstig voor de boerenportemonnee doorgaat. Voor Laverdonk is er nog genoeg werk aan de winkel. per dier- en leeftijdscategorie. Tapioca Voorop staat rendement op het boerenbedrijf. Dat is Als vervanger voor graan kwam tapioca samen met soja in gebaat bij een goede kwaliteit eindproduct tegen lage beeld. Tapioca was nieuw. Zo nieuw dat aanvankelijk ook voerkosten, is de stelregel van Martien van Genugten die bedrog in het spel was met het toevoegen van zand en nog steeds opgeld doet. “Toen we van meel overgingen op doppen. Ook moest nog uit proeven blijken hoe varkens het gepelleteerde korrels betekende dat een financieel voordeel deden op een voermengsel met daarin de nieuwe grondstof. van vier procent”, illustreert hij dat motto met een voorbeeld Het onderzoek overtrof de stoutste verwachtingen. 20.000 uit het verleden. Zo zijn er tal van gunstige resultaten voor Thaise boeren leverden Cehave 500.000 ton tapioca. boerenportemonnee uit de tests van het proefbedrijf gerold. 8 50 jaar Laverdonk 9 2015 nieuwe activiteit Robustior Fytase Soms lijken verbeteringen bij het voer op het eerste dat zwaardere varkens meer energie kunnen halen uit ruwe Na fosforarm voer kwam in 1991 fytase-voer uit de kokers van kunnen. Aanvankelijk was het idee om met 1.000 MRIJ-stieren gezicht niet zo spectaculair. Robustior is een eindvoer voor celstofrijke grondstoffen. Uiteindelijk betekent het wel dat de de onderzoekers van Gist Brocades en Cehave tevoorschijn. een grootschalige proef op te zetten. Dat werden er 200. Het vleesvarkens (vanaf 75 kg), dat gebaseerd is op een nieuw varkenshouder zo ruim 4,50 euro per varken extra verdient. Het enzym fytase is voor het mestoverschot eigenlijk een betekende de aanzet om in Nederland met een nieuwe vorm grondstofwaarderingssysteem. Dat houdt er rekening mee En om die opbrengst draait het. wondermiddel. Het zorgt ervoor dat het varken of de kip de van vleesveehouderij te beginnen. belangrijke bouwstof fosfor beter kan opnemen. Niet alleen dat, ook andere mineralen en eiwitten worden beter verteerd. Verteringsproeven Het gevolg minder mineralenuitstoot via de mest, terwijl het Vertering is een belangrijk aspect voor de voederwaardering dier beter groeit. van grondstoffen. Daarnaar gebeuren veel onderzoeken. De “Alles draait om vertrouwen” mestproblematiek zorgde ervoor dat Laverdonk nadrukkelijk ging kijken naar de vertering van het voer. Hoe kunnen we de hoeveelheid mest en mineralen terugdringen die het dier Harold de Louw uitscheidt? Welke grondstoffen worden het beste opgenomen? manager “Agrifirm kan het zich niet veroorloven dat een voersoort achteraf een flop blijkt te zijn.” Voor Harold de Louw, manager bij Laverdonk, is dat een extra motief om onderzoek bij de proefboerderij zeer zorgvuldig te doen. Het moet kloppen. Elke procent betere vertering leidt tot 3 tot 5 procent minder Air Line mest. De kunst is om te combineren: optimale vertering en Iedereen moet op de resultaten kunnen vertrouwen. “Zo’n 80 procent van ons werk bestaat uit onderzoek naar goedkope grondstoffen, waar de dieren optimaal van groeien. “Veehouders gaan daar vanuit. Als Agrifirm zegt, dat er een voersamenstellingen. Dat ziet er niet zo spectaculair uit goed concept is uitgedacht, dat op Laverdonk is uitgetest, als een totaal nieuw concept als Air Line, maar het is wel Iedereen kent de krokante chipjes en popcorn in allerlei Rosé kalveren mag er geen twijfel zijn. Dat wordt niet zomaar gezegd”, uitermate belangrijk”, merkt de manager op. “We hebben vormen voor kinderen. Dat komt door de techniek van het Elke minuut groeit een rosé kalf benadrukt de manager. Met zijn team (5,7 fte) waakt hij kennis van grondstoffen en hoe je voer maakt, we weten veel extruderen, het luchtig maken. Dat is ook het geval met Air met bijna één gram. Laverdonk ervoor om die goede naam overeind te houden. van de behoefte van het dier en we hebben rekenregels. Al Line varkensvoer, in 2001 een revolutionair nieuw voer, dat staat in 1988 aan de basis in de varkensmaag gemakkelijk uiteen valt. Dat levert bij van een nieuwe vorm van Innovatie hoog op de agenda vleesvarkens gemiddeld een 6 procent betere vertering op en kalverhouderij. Blank kalfsvlees Harold de Louw signaleert dat Agrifirm stevig investeert in het bij lacterende zeugen zelfs gemiddeld 12 procent. staat vanwege het dierenwelzijn onderzoek. Innovatie staat hoog op de agenda. “We kijken bij De veehouder wordt er beter van die kennis zit in een raamwerk, dat we toepassen om een nog sterker en gezonder dier te krijgen dat optimaal produceert.’ volop in discussie. Door niet blank, maar jong rosé vlees te elk onderzoek naar het rendement. Kunnen we de investering Het zijn uitdagingen, die Laverdonk gaat oppakken met het Stieren leveren kunnen veehouders critici wind uit de zeilen nemen. straks terugverdienen”, legt hij uit. Dat terugverdienen zit ‘m uiteindelijk als doel dat de veehouder er beter van wordt, Op excursie in Italië raakten bestuurders van Cehave onder Op de proefboerderij groeien kalveren van 50 naar 300 kg in voer met een hoger rendement voor de veehouder en want daar gaat het om. de indruk van de stierenmesterij. Dat moet in Nederland ook levend gewicht met gemiddeld 1200 gram per dag. omzet voor Agrifirm. Het mes snijdt zo aan twee kanten. 10 50 jaar Laverdonk 11 Toekomst diervoeding gebaseerd op onderzoek Het verleden analyseren is makkelijker dan de toekomst voorspellen. Dit geldt zeker voor de veehouderij en de diervoederindustrie. De KLAAR VOOR DE TOEKOMST mede mogelijk gemaakt door agrifirm uitdagingen zijn groot en complex. Hoe voorzien we in 2050 circa 9 miljard mensen van melk, vlees en eieren. En zonder dat dit ten koste gaat van de leefomgeving, met minder antibiotica en respect voor het dier! Én die veehouders in staat stelt om een boterham te verdienen. Agrifirm verwacht niet dat één oplossingsrichting alle > Ontwikkelen en gebruiken van (sensor)techniek in stal uitdagingen oppakt, een combinatie van meerdere richtingen en dier. Dit signaleert vroegtijdig mogelijke problemen is een realistischer toekomstbeeld. Agrifirm denkt aan de bij de dieren en voorkomt ontsporing en ziekten. Deze volgende richtingen en zet haar middelen daar al op in. techniek focust op de behoeften van individuele dieren in plaats van koppels. Exact voeren wordt daarmee mogelijk. > Zoeken en geschikt maken van nieuwe grondstoffen en reststromen uit de voedingsmiddel- of biobrandstof- Deze thema’s zijn de uitgangspunten voor het Agrifirm- industrie. Dit verduurzaamt de mengvoerproductie en onderzoek. Dit stelt ons in staat om het aanbod van voedings- sluit kringlopen. stoffen steeds scherper af te stemmen op de werkelijke behoefte > Zuinig omgaan met grondstoffen en dieren in staat van individuele dieren. Het resultaat: saldoverbetering door stellen daar alles uit te halen. Dus moet de kennis van maximale voerbenutting, daling voerkosten, minimalisatie veevoergrond-stoffen toenemen. En productieprocessen milieubelasting, reductie antibioticagebruik nog beter afstemmen, waarmee alle aanwezige voedings- waarde door de dieren benut wordt. Met als doel, lagere voerkosten en lagere verliezen van voedingsstoffen, kortom een betere nutriëntefficiëntie. Input BIJSTUREN Gedrag + output meten > Toepassen van voeders met bewezen gezondheids ondersteunende effecten. Dankzij deze functionele voeding daalt het antibioticagebruik, De gezondere dieren gaan efficiënter om met voedingsstoffen, dat verhoogt de nutriëntefficiëntie. Weten schakel in succes 12 Agrifirm Group Productie Koninklijke Tekst Hans Siemes Foto’s Marnix Klooster & Agrifirm
© Copyright 2024 ExpyDoc
