Een uitgebreid Protocol Nieuwe Influenza A (H1N1)

Protocol Nieuwe Influenza A (H1N1)
In opdracht van commissie Trampoline (HRM/bedrijfsvoering) heeft Cubiss een protocol ontwikkeld voor
de Noord-Brabantse bibliotheken over de Nieuwe Influenza A (H1N1). Dit protocol is ontwikkeld om de
verspreiding van het griepvirus te voorkomen en beperken. Er is gebruik gemaakt van verschillende
onafhankelijke bronnen en protocollen van organisaties. Op basis van deze informatie is een document
opgesteld dat lokaal uitgevoerd kan worden. Het document bestaat uit vier hoofdstukken:
1. Algemene informatie
2. Maatregelen ter preventie
3. Stappen voor het opstellen en inhoud van het protocol
4. Meer informatie
1. Algemene informatie
Nieuwe Influenza A (H1N1)
Nieuwe Influenza A is griep die veroorzaakt wordt door een nieuw griepvirus dat anders is dan al
bekende menselijke griepvirussen. Dit virus bevat delen van varkens-, vogel- en menselijke
griepvirussen. Nieuwe Influenza A is dus niet rechtstreeks van varkens afkomstig. Het virus is wel in staat
om zich van mens op mens te verspreiden.
Symptomen
De verschijnselen van Nieuwe Influenza A (H1N1) lijken op gewone griep. Griep bij mensen is een snel
optredende ziekte van de luchtwegen die veroorzaakt wordt door het influenzavirus. De meest
voorkomende symptomen van griep zijn: koorts, koude rillingen, hoofdpijn, spierpijn, moeheid en een
droge hoest. Het hoesten kan lang aanhouden, de overige klachten verdwijnen meestal na 2 tot 7 dagen.
De Nieuwe Influenza A (H1N1) lijkt niet anders of ernstiger dan gewone griep.
Verschil Griep – Verkoudheid
Een verkoudheid is een virusinfectie in de neus, keel en bovenste luchtwegen. Het lichaam reageert op
dit virus door slijm te produceren dat de geïnfecteerde cellen snel wil afvoeren. Het lichaam voert dit slijm
af via de mond en de neus. Vaak veroorzaakt het vele slijm een loopneus. Het verkoudheidsvirus heeft
vooral gemakkelijk vat op iemand met een verlaagde weerstand. Kleine kinderen hebben een lagere
weerstand en worden daardoor vaker verkouden dan volwassenen. Ook oudere en zieke mensen hebben
meer kans om verkouden te worden.
De woorden verkoudheid en griep worden vaak door elkaar gebruikt. De symptomen zijn dan ook vrijwel
hetzelfde. Vaak worden verkoudheden griep genoemd, zeker als ze met koorts gepaard gaan. Toch
spreken we pas van een 'echte griep' als de klachten worden veroorzaakt door het virus 'influenza'. In alle
andere gevallen is 'slechts' sprake van een stevige, zware verkoudheid.
Verspreiding
De griepvirussen zitten in druppeltjes snot, slijm en speeksel. Door praten, hoesten of niezen worden de
virussen verspreid. Dit gebeurt vooral in ruimten waar mensen dicht bij elkaar zitten en waar slecht
geventileerd wordt, bijvoorbeeld in een trein of bus, een school, kinderdagverblijf of bibliotheek. Ook
worden virussen overgedragen via handen en voorwerpen, zoals een deurknop. Als iemand bijvoorbeeld
na het vastpakken van de deurknop, zijn mond, neus of ogen aanraakt, kan hij besmet worden.
Griep is besmettelijk vanaf 1 dag vóór tot 5 of 6 dagen ná het begin van de ziekteverschijnselen. Niet
iedereen wordt ziek na een besmetting, sommige mensen zijn wel met het virus geïnfecteerd en zijn
besmettelijk, zonder ooit ziek te zijn geweest.
Vaccinatie
In de periode oktober-december komt een vaccin beschikbaar. Het ministerie van VWS zorgt voor een
landelijke vaccinatiestrategie.
Publiekscommunicatie
Postbus 51 is het centrale informatiepunt waar het publiek terecht kan met vragen over de griep.
Daarnaast is er de website van het RIVM. Verzoek is in de lokale communicatie daarnaar te verwijzen.
De GGD is verantwoordelijk voor informatie over de regionale situatie.
De bovenstaande informatie is de actuele stand van zaken. Gezien de ontwikkelingen wordt geadviseerd
om periodiek op te hoogte blijven via de websites genoemd bij hoofdstuk 4 meer informatie.
2. Maatregelen ter preventie
Signaleer
Medewerkers die zijn teruggekeerd uit een land waar meer dan 1000 laboratoriumbevestigde gevallen
van het virus zijn geconstateerd, (http://www.rivm.nl/vtv/object_map/o3040n21143.html) en die binnen 7
dagen na terugkomst koorts (minimaal 38,5 graden Celsius) en luchtwegklachten ontwikkelen kunnen het
virus doormaken.
Inventariseer welke medewerkers naar een land waar meer dan 1000 laboratoriumbevestigde gevallen
van het virus zijn geconstateerd zijn geweest en signaleer als er klachten ontstaan.
Pas het ziekteverzuimprotocol aan, zie hoofdstuk 6 van het conceptdraaiboek ´Mexicaanse griep bij de
Openbare Bibliotheek Amsterdam´. Dit draaiboek mag met toestemming van de OBA gebruikt worden.
Hygiëne en schoonmaak
Hygiëne is erg belangrijk. Het griepvirus kan zich via ogen, neus en mond verspreiden. Geef voorlichting
aan medewerkers over risicoreductie, persoonlijke hygiëne, reinigen van de werkplek.
Het is de verantwoordelijkheid van de werkgever om maatregelen te nemen om blootstelling van
werknemers aan het virus te voorkomen. Als dit niet mogelijk is, moeten zo min mogelijk mensen worden
blootgesteld en moet de blootstelling zo laag en zo kort mogelijk zijn. Dit begint bij het toepassen van
bronmaatregelen (bronafscherming, ventilatie) en vervolgens bij collectieve beschermingsmaatregelen en
algemene en persoonlijke hygiëne. Is dit niet voldoende dan worden effectieve persoonlijke
beschermingsmiddelen gebruikt (mondmaskers). Dit alles in combinatie met voorlichting en instructie
over het juiste gebruik van deze persoonlijke beschermingsmiddelen.
Vraag de huishoudelijke medewerker(s)/het schoonmaakbedrijf extra goed schoon te maken, vooral
deurklinken, bureaus, liftknoppen publieks-PC's, touchscreens, lichtknopjes, zeepdispensers en andere
zaken die veel worden aangeraakt.
De bibliotheek kan tevens zorgen voor preventieve maatregelen voor medewerkers: hand
desinfecteermiddel (achter de balie), papieren handdoeken, papieren zakdoekjes en
kantoorreinigingsmiddelen zodat de werkplek extra schoon wordt gehouden. Het beschikbaar stellen van
papieren zakdoeken voor klanten van de bibliotheek wordt aanbevolen.
Voorbeeld brochure zie ´informatie over nieuwe influenza A´
Aangezien het virus maar 24 uur buiten het lichaam levensvatbaar is, wordt het ontsmetten van
ingeleverde materialen niet nodig geacht (advies VOB).
Verminderen contact anderen
Zoals vermeld verspreidt het virus zich vooral via de lucht door hoesten, niezen of praten. Het virus kan
daarbij een afstand van ongeveer een meter tussen twee mensen overbruggen. Besmette mensen
verspreiden het griepvirus ook al voordat ze griepsymptomen vertonen. Maatregelen om contact tussen
mensen te verminderen helpen om besmetting te voorkomen.
U kunt medewerkers informeren over deze maatregelen en hen stimuleren om ze in de praktijk te
brengen. Voorbeelden van mogelijke maatregelen zijn:
- Bij zakelijke contacten gebruik maken van telefoon, fax en internet.
- Systemen opzetten/stimuleren waarbij klanten bijvoorbeeld via de telefoon, internet of fax
bestellingen of informatie kunnen aanvragen (vb. verlengen, reserveren, boek aan huis, al@din).
- Bij vergaderingen de vergadertijd beperken, een grote vergaderruimte kiezen en zorgen dat de
mensen minstens een meter van elkaar vandaan zitten.
- Kantine en drukke restaurants mijden en lunch bijvoorbeeld aan het bureau eten (of minimaal op 1
meter afstand).
- Liften mijden en de trap nemen.
- Handen schudden en ander lichamelijk contact vermijden.
- Niet-essentiële reizen vermijden.
- Thuis werken.
- Mondmaskers gebruiken voor werknemers die vaak contact hebben met anderen (zie onderdeel
mondmaskers).
- Openbaar vervoer mijden en ander vervoer kiezen. Als openbaar vervoer niet gemeden kan worden,
in ieder geval de spitsdrukte in het openbaar vervoer vermijden door vroeg of laat te vertrekken.
- Niet-essentieel personeel tijdens een grieppandemie naar huis sturen om zo het aantal mensen dat
blootgesteld wordt aan het virus te minimaliseren. Geef het personeel de optie tijdens een
grieppandemie naar huis te gaan als het risico op blootstelling erg hoog is. Het beste is om dit soort
zaken al besproken te hebben met uw personeel voordat een grieppandemie uitbreekt.
- Uitgaansgelegenheden waar veel mensen komen mijden.
Ventileren
Filters in een airco houden geen enkel virus tegen. Als in een gebouw ramen open kunnen, is het advies
om dat dagelijks te doen. Doe dit minimaal een uur. Als de ramen niet open kunnen, kunt u ook de airco's
bijstellen. Meestal wordt het grootste deel van de binnenlucht rondgepompt, slechts een klein deel wordt
vervangen door de buitenlucht. Door de airco bij te stellen, kunt u de hoeveelheid buitenlucht variëren.
Ventileer het gebouw goed, zet de ramen minimaal 1 uur per dag open.
Mondmasker
Het nut en de algemene doeltreffendheid van een eenvoudig mondmasker is niet waarschijnlijk en ook
niet wetenschappelijk bewezen. Het dragen van een mondmasker wordt als zinvol beschouwd voor zieke
personen, met als doel besmetting van anderen te beperken.
Tijdens een pandemie wordt het nauwgezet gebruik van mondmaskers aanbevolen voor personen die
mogelijk eerder of vaker contact hebben met mensen die hoesten of niezen.
Als mondmaskers worden aangeschaft volg dan het advies van de NVAB richtlijn influenza op (een FFP2
masker heeft de voorkeur t.o.v. een FFP1).
Gebruik antivirale middelen (virusremmers)
Iedereen die zich in Nederland bevindt en griep krijgt, kan via de huisarts virusremmers krijgen. De
overheid raadt het echter af om werknemers uit voorzorg virusremmers te geven.
Een organisatie kan besluiten om redenen van bedrijfscontinuïteit toch antivirale middelen op te slaan
voor ´sleutelfiguren´. De bedrijfsarts is hiervoor medisch verantwoordelijk. Benadrukt wordt dat de
effectiviteit van antivirale middelen niet overschat moet worden en dat nauwgezette hygiënische
maatregelen minstens zo effectief zijn.
De verantwoordelijkheid over de aanschaf en het aanbieden van antivirale middelen ligt bij de werkgever.
De bedrijfsarts heeft vervolgens een eigenstandige verantwoordelijkheid of hij een antiviraal middel
voorschrijft aan de betrokken werknemer.
Meer informatie zie ´Overheidsstandpunt antivirale middelen´.
3. Stappen voor het opstellen en inhoud van het draaiboek
a) Stel een crisisteam in dat een draaiboek opstelt.
Bespreek in het MT wie deel uitmaakt van het crisisteam (vb. medewerker frontofficie, lid OR/PvT,
medewerker communicatie en directie). Stel tevens een plaatsvervanger aan voor elk lid. Voorkeur heeft
dat de directie de rol van voorzitter heeft in verband met het nemen van organisatorische besluiten.
Stel en leg vast wat de rol van het crisisteam is en welke bevoegdheden zij heeft.
b) Stel een draaiboek op.
Het draaiboek kan de volgende onderwerpen bevatten:
1. Algemene informatie medewerkers
2. Preventiemaatregelen
3. Communicatie intern, publiek, instellingen en (toe)leveranciers
4. Inzet medewerkers
5. Continuïteit werkprocessen en te stellen prioriteiten
6. Noodzakelijke werkzaamheden, minimale bezetting en onmisbare voorzieningen
7. Afspraken met instellingen en (toe)leveranciers
8. Rol en bevoegdheden team
9. Plan van aanpak Nieuwe Influenza A en continuïteitsplan
Een aantal van bovenstaande onderwerpen zijn in dit protocol behandeld en kunnen worden
overgenomen (nr. 1 en 2). De andere onderwerpen dienen op lokaal niveau te worden ingevuld (nr. 3 t/m
9).
Zoals eerder genoemd is er een conceptdraaiboek beschikbaar ´Mexicaanse griep bij de Openbare
Bibliotheek Amsterdam´.
c) Geef voorlichting aan en informeer medewerkers over het opgestelde draaiboek en de
vervolgstappen bij het uitbreken van een pandemie.
Verspreid het opgestelde draaiboek onder alle medewerkers.
Houdt medewerkers structureel op de hoogte van de stand van zaken m.b.t. de pandemie en de te
nemen maatregelen. Hierbij valt te denken aan al bestaande communicatiemiddelen zoals intranet,
wekelijkse nieuwsbrief of andere middelen.
Hiernaast kan besloten worden om een aanvullend communicatiemiddel in het leven te roepen.
Houdt klanten en publiek op de hoogte mochten de (hygiënische) maatregelen ter preventie van invloed
zijn op de dienstverlening. Hetzelfde is van toepassing op de leveranciers.
Hiernaast is het belangrijk om de huishoudelijke medewerker(s)/het schoonmaakbedrijf in te lichten over
aangepaste schoonmaak afspraken.
d) Inzet medewerkers
Bespreek tijdens een werkoverleg het draaiboek en geef aan dat er in het geval van een pandemie een
extra beroep op medewerkers gedaan kan worden ter vervanging van een zieke collega. Dit kan ook
betekenen dat er op een andere vestiging gewerkt kan worden.
Hierbij dient het volgende ter overweging worden genomen.
- Gaan er aanpassingen plaatsvinden in de openingstijden, wanneer en welke dag(del)en?
- Worden medewerkers gevraagd andere werkzaamheden te verrichten, dan wel op een andere
vestiging in te vallen, wanneer en welke medewerkers?
- Worden er vestigingen gesloten door onderbezetting dan wel besmettingsgevaar, wanneer en welke
vestigingen?
- Komt er beleid voor bijzonder verlof, wanneer werknemers voor een familielid moeten zorgen in geval
van een grieppandemie (zie de wettelijke regeling Wet Arbeid & Zorg)?
- Worden er aparte richtlijnen vastgesteld medewerkers die zijn genezen van besmetting en die
terugkeren naar de werkplek?
- Is er sociale zorg voor werknemers die last hebben van de gevolgen van een grieppandemie?
Bij onderdeel e wordt het volgende gesteld.
- Inventariseren welk personeel tijdens het werk verhoogd risico op besmetting loopt.
- Inventariseren of bij een personeelsuitval van 10%, 30% en 50% tijdens een grieppandemie de
benodigde activiteiten, producten en diensten geleverd kunnen blijven en hierop acties voorbereiden.
e) Stel desgewenst actieplannen en continuïteitsplannen op en houdt deze geactualiseerd (welke
acties worden ondernomen, sluiten vestigingen, regelen van inval, sluiten van dagen).
Analyseer de processen en functies van de organisatie: waar liggen de prioriteiten? Denk hierbij ook aan
toeleveranciers en andere bedrijven/organisaties waarmee wordt samengewerkt/afhankelijk van bent (vb.
verstoorde bevoorrading van materialen die nodig zijn voor lopende activiteiten, verminderde
beschikbaarheid van diensten van leveranciers, toe- of afgenomen vraag bij uw klanten naar bepaalde
producten of diensten, liquiditeitsproblemen.
Om bovenstaande in kaart te brengen kan een bedrijfscontinuïteitsplan opgesteld worden. Inventariseer
onder andere het volgende.
- Inventariseren activiteiten die essentieel zijn voor de levering van producten en diensten aan klanten
en voor het blijven functioneren van uw organisatie tijdens een grieppandemie.
- In kaart brengen welke mensen en middelen voor de beschreven activiteiten nodig zijn (benoemen
sleutelfiguren).
- Inventariseren welk personeel tijdens het werk verhoogd risico op besmetting loopt.
- Inventariseren of bij een personeelsuitval van 10%, 30% en 50% tijdens een grieppandemie de
benodigde activiteiten, producten en diensten geleverd kunnen blijven en hierop acties voorbereiden.
- Bij leveranciers nagaan of zij de producten en diensten die nodig zijn kunnen blijven leveren tijdens
een grieppandemie.
- Nagaan bij klanten/publiek welke van de door u geproduceerde producten en diensten zij nodig
hebben tijdens een grieppandemie.
- De financiële risico’s in geval van een grieppandemie inventariseren.
Meer informatie zie ´Handleiding bedrijfscontinuïteit bij Grieppandemie´
4. Meer informatie
De voor organisaties relevante informatie voor het publiek wordt bijgehouden op de site van het RIVM en
Postbus 51.
http://www.rivm.nl/cib/themas/nieuwe-influenza/
http://www.postbus51.nl/nl/home/themas/zorg-en-gezondheid/ziekte-en-preventie/besmettelijkeziekten/nieuwe-influenza-a-h1n1-voorheen-mexicaanse-griep
Andere interessante links
http://www.vng.nl/grieppandemie
http://www.minbzk.nl/onderwerpen/veiligheid/nationale-veiligheid/grieppandemie
http://www.minvws.nl/dossiers/grieppandemie/
https://www.ggdkennisnet.nl/kennisnet/inkaart/
http://www.wobsite.nl/Case/20/Voorbereiding_op_Mexicaanse_griep.html
http://www.debibliotheken.nl/content.jsp?objectid=23813
Weetjes
In Engeland is de eerste bibliotheekvoorziening ook inmiddels het slachtoffer van de Mexicaanse griep
geworden. De swine flu heet dat daar. In Hastings is de plaatselijke bibliobus ingevorderd om als rijdende
apotheek dienst te doen voor de National Health Service. Het is niet de enige plaats die het even zonder
bibliobus moet doen. East Sussex County Council leent twee van z'n bibliobussen uit aan de regionale
National Health Service om medicijnen beschikbaar te stellen aan mensen met de swine flu.
En in de bibliotheek van Wellington Nieuw Zeeland staat zonder veel omhaal van woorden te lezen dat je
wordt verzocht niet naar de bieb te komen als je swine flu hebt. Je kunt overigens je boeken wel thuis
laten bezorgen!
Allemaal nog wel ver weg, maar toch wel een enge gedachte dat deze griep ook de bieb niet overslaat.
http://librarylingo.web-log.nl/librarylingo/2009/07/mexi-griep-in-d.html