boomblad
België - Belgique
P.B. - P.P
8000 Brugge 1 - 2e afd.
BC 6335
Driemaandelijks tijdschrift van de West-Vlaamse Bosgroepen
JANUARI/FEBRUARI/MAAR T 2014
Afgiftek antoor: 8000 brugge 1 - afd. 2 / P3A9048
Afzendadres: Bosgroep Houtland vzw - Tillegemstraat 81 - 8200 Sint-Michiels
I N F O R M AT I E B L A D V O O R B O S E I G E N A A R S
Houtland
De QD-methode: Hedendaags
bosbeheer met schwung
Stook Slim
IJzer en Leie
Een mobiele boomzaag in uw bos
INHOU D & C O LO FO N
3
Van mistig "waarom" naar florissante bosaanplant 4
De QD methode: Hedendaags bosbeheer met schwung
6
Nieuws uit Bosgroep Houtland
9
Stook Slim 10
Een mobiele boomzaag in uw bos 12
Nieuws uit Bosgroep Houtland
15
Nieuws uit Bosgroep IJzer en Leie 16
Nauwere samenwerking tussen Bosgroepen en Provincie!
18
Varia / activiteitenkalender 19
Colofon
foto cover: Patrick Keirsebilck
Voorwoord
2
Boomblad ( Winter 2014), jaargang 12 - nummer 1
Het Boomblad wordt uitgegeven door de West-Vlaamse Bosgroepen en verschijnt vier keer per jaar.
De Bosgroep Houtland en de Bosgroep IJzer en Leie zijn een initiatief van privébosbeheerders, de
Provincie West-Vlaanderen en het agentschap voor Natuur en Bos van het ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap.
Redactie: Clint Callens, Chris Couwelier, Ines Garrein, Jan Goris, Marie -Louise Martens
Foto’s: Clint Callens en Jan Goris
Druk: PurePrint - Oostkamp
Papier: Gedrukt op papier met FSC-label
Oplage: 1.500 exemplaren
Verantwoordelijke uitgever: Albert de Busschere, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels
Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2014
VO O RWO O R D
Beste bosliefhebbers,
Eerst en vooral wens ik u in naam van de beide West-Vlaamse Bosgroepen een boeiend,
succesvol en vooral groen 2014 toe!
Samenwerken is onze leuze. Het is door samen te werken dat wij, liefhebbers van het bos,
onze bossen efficiënt kunnen beheren. Er is de samenwerking tussen de boseigenaars onderling. Samen worden beheerwerken uitgevoerd, worden houtloten verkocht, gecoördineerd
door de bosgroepen. Er is samenwerking tussen de bosgroepen en de boseigenaars, tussen de
boseigenaars en de Vlaamse Overheid. Via de bosgroepen worden beleidsdoelstellingen gerealiseerd bij de private boseigenaars. Er is ook samenwerking tussen de bosgroepen (en dus
de boseigenaars) en de provincie West-Vlaanderen. Die samenwerking met de provincie was
er al in het verleden en zal in de nabije toekomst alleen maar sterker worden! U leest hierover
meer op pagina 18.
De Bosgroep IJzer en Leie heeft een nieuwe Raad van Bestuur. Een nieuwe ploeg met oude
en nieuwe gezichten, met veel enthousiasme en doorzettingsvermogen om de belangen
van de private boseigenaar in West-Vlaanderen te behartigen. Hierbij verwelkomen we ook
Gedeputeerde Guido Decorte die de provincie West-Vlaanderen vertegenwoordigt en bevoegd
is voor milieu, natuur, landschap, platteland en groene assen. Hij betekent dan ook een grote
meerwaarde voor onze Bosgroep.
foto: Erwin Derous
Benoit de Maere d’Aertrycke,
Voorzitter Bosgroep IJzer en Leie vzw
Ondervoorzitter Koepel van Vlaamse Bosgroepen vzw
Op 24 november
2013 werd een
nieuw bosje aange plant bij het Vijverkasteel in Loppem.
Dit in het kader van
de campagne 'Bos
voor Iedereen' door
Natuurpunt Zedelgem.
In samenwerking
met het Regionaal
Landschap Houtland
werd ook een poel
aangelegd.
Het was een ge slaagde familiedag
en de regio vaart er
wel bij.
Boomblad januari/februari/maart 2014
3
BOSGRO E P L E D E N AA N H E T W E R K
Van mistig "waarom" naar florissante bosaanplant
(Artikel door Remi Goemare, bestuurslid Bosgroep IJzer&Leie, eigenaar van het besproken bos)
Wat heden een mini-bos
(2300 m²) is met minibomen en struiken (3 tot
4.5m hoog) was vroeger
landbouwgrond en later
weidegrond. Het is gele gen in Anzegem tussen de
Kalkstraat en de Petegemstraat, het was een deel
van de ouderlijke hoeve.
Het stuk grond werd verworven in 2005. Na
diplomatisch onderhandelen werd de grond
door de gebruikende landbouwer vrijge geven wat notarieel werd vastgelegd.
De hamvraag van de nabije omgeving was:
“ Waarom verwer ft iemand die niet ter plaatse woont een stuk ingesloten weidegrond?”
En: “ Wat is er mee aan te vangen?” De be slissing om te bebossen werd in alle stilte
genomen; er werd enkel vrijuit gesproken
nadat alle vergunningen werden verkregen.
Het waarom? Er is de band met de grond die
door grootouders en ouders werd bewerkt
op de ouderlijke hoeve. Daarnaast een vorm
van
erkentelijkheid:
onze dochter beleefde
boeiende
jeugdjaren
bij de JNM (Jeugdbond
voor Natuurstudie en
Milieubescherming);
dit bracht ons in contact met allerhande aspecten van de natuurbeleving o.a. bos in al
zijn facetten. Waarom
dus zelf geen bos aanplanten op de beschikbare grond? Aanvullend is er het besef dat
de opmerkelijke welvaart opgebouwd door
de huidige generaties
sedert WO2 diepe sporen heeft nagelaten op
ons leefmilieu, het verplicht ons de natuur te rug een kans op herstel
4
Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2014
te geven. Hoe werden de zaken aangepakt?
Via de brochure “subsidies voor de bebossing van landbouwgronden” kwamen we
in contact met de heer Patrick Vandevelde
van de toenmalige afdeling Bos en Groen
in West-Vlaanderen. We konden rekenen
op zijn deskundige begeleiding inzake de
adviesaanvragen om uiteindelijk de nodige
vergunning van het gemeentebestuur te be komen: idem voor de subsidies.
Bij het invullen van de formulieren was er
de kernvraag: wat te planten? Ook in deze
was de rol van vermelde technicus cruciaal:
na plaatsbezoek en onderzoek van de grond
stelde hij ons na overleg een plantplan op
nl. een rand en onderetage met 10 soorten (hazelaar, veldesdoorn, kardinaalsmuts,
Gelderse roos, wilde rozen, haagbeuk, boskers, eenstijlige meidoorn, rode kornoelje,
sleedoorn) en voor de rest 700 zomereiken.
Een plantafstand van 2 op 3 meter werd ge volgd. Voor ingewijden lijkt zo'n plan vanzelfsprekend, voor de bosleek is het echter
een essentiële hulp.
BO S G RO E P L E D E N AA N H E T W E R K
En dan het planten zelf! December 2005
was er om alle plantputten te bepalen en
uit te delven. In januari 2006 werd er ge plant in 2 etappes. Alles gebeurde door
ons zelf en manueel (spade, schop, paaltjes en touwen). Ideale fitness in frisse
lucht! Ook de bestaande en licht verwaarloosde eskant werd onderhouden; stukken van het perceel die waterziek waren
werden aangepakt door het uitdiepen
van de grachten en het vrijmaken van 2
bestaande drainagebuizen. Pittig detail:
na de eerste plantdag waren hazen op be zoek geweest met als gevolg dat enkele
planten deskundig getopt waren. Tijd om
direct de planten te beschermen met kippengaas van ongeveer 40 cm hoog.
Toen kon de groei van start gaan. Even
paniek toen in de maand juli geen druppel regen viel! De aanplant zag er troosteloos bruin uit; moedeloosheid was het
gevolg. Een erg natte maand augustus
bracht soelaas en hernieuwde bladgroei.
Alle onderhoud van de aanplant gebeurde
tot op heden manueel. Het beheersen van
de bramen in de elskant, het vrijmaken
van te hoog gras rond de planten, het ten
dele bestrijden van te veel aan distels en
wilde zuring, het intomen van de netels,…
Het onderhoud werd zo beperkt mogelijk
gehouden zowel in tijd als intensiteit. Alle
natuurlijk elementen konden hun gang gaan!
Zo ontstond een rijke muizenpopulatie; dus
hadden we de torenvalk op bezoek en ’s winters de reigers als klant! Na een drietal jaren
waren de bosplanten reeds zo gegroeid dat
andere planten geen bedreiging meer vormden. Einde onderhoud dus!
Deze zomer was er levendig vlinderplezier
op resterende distels. Na ingewonnen advies
werd geopteerd om niet te snoeien; snoeien
betekent wonden, kans op infectie en groeistoornis! De weg van de natuur (Survival of
the fittest - de sterkste plant haalt het -) wordt
gevolgd. Overtollige onderliggende takken
sterven af.
Twee wetenswaardigheden tot slot: in de elskant met immer lopend bronwater werd de
slanke sleutelbloem geïntroduceerd; als de
omstandigheden het toelaten, weren van be mesting en pesticiden in de omliggende percelen, is het de bedoeling de meikever terug
te halen naar een omgeving waar hij 50 jaar
terug in grote aantallen aanwezig was.
Intussen zijn we sedert
vorig jaar eigenaar van
twee percelen bos in
Wingene, goed voor
18.500 m². Een voorlopig beheerplan is er
reeds opgemaakt, via
het systeem van aanduiding van toekomstbomen. Afzetten van
struiken en overtollige
bomen biedt het bos
een toekomst als volwaardig bos, met reeën
als leuke gasten!
Investering in bos is
een volwaardige passie, rijk wordt je er niet
van, duur is het niet,
wel zinvol.
Boomblad januari/februari/maart 2014
5
BOSIN FO
De QD-methode: Hedendaags bosbeheer met schwung
(Bron: 't Limburgs Bosbelang, nr. 41, zomer 2013)
Bosbeheerders streven steeds naar een
voordelig en natuurlijk beheer dat liefst
iets oplevert. De QD-methode is een
beheeraanpak die ons in dat opzicht niet
mag ontgaan. Deze Duitse werkwijze
heeft tot doel kwalitatief hoogstaand
hout te produceren zonder veel ingrijpen.
De aanpak stimuleert natuurlijke selectie
en groei van bomen die in de toekomst
kwaliteitshout zullen leveren. Daarvoor staat de QD-methode: kwalificeren
en kwaliteitsvol groeien. In mooi Duits:
“qualifizieren und dimensionieren”.
QD in het kort
diktegroei van bomen is rechtstreeks verbonden met de fotosyntheseactiviteit. Een
boom met grote kruin wordt sneller dik en
is gezonder! Zodra het kronendak volgroeid
is, start de fase van rijping. In alle fases laat
de bosbeheerder duidelijk de natuurlijke
processen hun gang gaan.
De fase van vestiging
Goed vestigingsbeheer is zeer belangrijk.
De bosbeheerder heeft met kappen en dunnen invloed op de toekomstbomen en kan
zo de natuurlijke concurrentie tussen de
bomen bevorderen. Die concurrentie begint
bij de aanplant of spontane bebossing.
Spontane bebossing is te verkiezen boven
aanplant: natuurlijke aanwas brengt geen
werk of kosten met zich mee. Bovendien
zullen spontane zaailingen beter aanslaan,
omdat zij minder vatbaar zijn voor ziektes.
Als er niet voldoende gewenste zaadbomen
in de buurt staan om de (her)bebossing
De QD-methode is gericht op het verkrijgen van edel hout van topkwaliteit zonder
de duurzaamheid van het bos in de weg te
staan. Dit beheer begint bij vestiging van
goede bomen: per hectare zo’n veertig toe komstbomen voor loofhout en zestig voor
naaldhout. Met strategisch kappen kan de
beheerder de competitie tussen de bomen be vorderen, wat rechte en
kwaliteitsvolle
bomen
oplevert.
Voor de keuze van de toe komstbomen, kiest men
bomen met een dikke en
takvrije onderstam. De
onderstam maakt slechts
25% van de te verwachten eindhoogte uit. De
natuurlijke takreiniging
dient snel en ongestoord
plaats te vinden. Dit be heer noemen we kwalificering.
Als die takvrije lengte
bereikt is, start de fase
van dimensionering: de
kroon moet zo groot mogelijk worden. Hoe groGemarkeerd verjongingsgroepje in een opening die ontter het oppervlak van de
staan
was door windval. (2009, Landesforsten Rheinlandkroon, hoe meer licht de
Pfalz)
boom kan opnemen. De
6
Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2014
BO S I N FO
natuurlijk te laten verlopen, zal de beheerder toch moeten aanplanten.
Bij toepassing van de QD-methode plant
men niet het hele perceel als een plantage
aan, maar plant men pleksgewijs in kleine
verjongingsgroepen (‘klumpen’). Dit zijn
groepen waarin jonge bomen voldoende
dicht tegen elkaar kunnen opgroeien met
een onderlinge plantafstand van 1 m bij 1 m
of 1,5 m bij 1,5 m. Zowel ecologisch als
economisch ligt de optimale diameter van
zo’n verjongingsgroep tussen 5 en 7 m. Het
aanbevolen aantal planten hangt af van de
vraag of de beheerder lichtboomsoorten
wil planten. Als daarvoor wordt gekozen,
is de combinatie 20 lichtbomen met daaromheen 10 schaduwbomen ideaal. In het
andere geval kiest de beheerder best voor
40 schaduwsoorten. De onderlinge afstand
tussen de groepen van middelpunt tot middelpunt bedraagt idealiter 12 tot 18 m. Het
doel is aan het einde van deze fase één toe komstboom per groep over te houden. Het
markeren van de groepen is noodzakelijk
omdat het latere beheer zich hierop richt.
Doorheen de verschillende fases hebben
alleen ingrepen plaats rond deze 40 à 60
toekomstbomen. Op de overige 80% van
de bestandoppervlakte kan de natuur zijn
gang gaan en zo wordt de nodige arbeidstijd per kubieke meter kwaliteitshout sterk
gereduceerd.
het licht. Zo ontstaat natuurlijke selectie:
de meest vitale en goedgevormde bomen
zullen uitgroeien tot bomen met kwaliteitshoutpotentie (“opties” genoemd). Kwalifice ring is sterk boomsoortafhankelijk, niet alle
boomsoorten reageren immers hetzelfde op
licht(gebrek).
De bosbeheerder grijpt in deze fase alleen in als een te groot aantal “opties” in
de verdrukking komt of als veel voorlopers
een slechte stamvorm of te zware betakking hebben. Meestal zijn de te verwijderen
boompjes jong en hebben ze een klein of
te verwaarlozen houtvolume. Deze bomen
worden geknakt of geringd zonder ze af te
voeren. Dit drukt de arbeidskosten en zorgt
voor een geleidelijke afname van de takreiniging. Zo ontstaat een kleine hoeveelheid
dood hout in het bos. De fase van kwalifice ren eindigt op het moment dat duidelijk is
welke bomen in het bos de toekomstbomen
zijn.
Om te controleren of menselijk ingrijpen
tijdens deze fase vereist is, legt men toe gangsstroken (van ca. 1 m breedte) aan om
de 20 m. Later kunnen (enkele) van deze
stroken verbreed worden tot ruimingspistes
waarop het hout machinaal kan worden afgevoerd.
De kwalificeringsfase start als de jonge
boompjes niet meer vatbaar zijn voor concurrentie van kruidige vegetatie. Het be heer in deze fase is erop gericht voldoende
toekomstbomen te verkrijgen die op termijn
het kwaliteitshout kunnen leveren. Bij verstandig beheer manifesteert en kwalificeert
de boom zichzelf zonder veel inspanningen
van de beheerder.
De hoogtegroei verloopt in dit stadium
steeds sneller en dat zorgt voor de natuurlijke stamreiniging: als de bomen dicht ge noeg op elkaar staan, sterven de onderste
takken door lichtgebrek spontaan af. Dit
noemen we natuurlijke stamreiniging en is
een kosteloze vorm van snoeien. Doordat de
bomen dicht op elkaar staan, strijden zij om
foto: Frederik Bollen
De fase van kwalificering
Vrijgestelde kwaliteitsberk.
Boomblad januari/februari/maart 2014
7
Cursusdag QD-methode op
27 september 2014 in het
Groenhovebos te Torhout.
Prijs? Leden: € 10. Nietleden: € 15. Inschrijven?
Via uw Bosgroep.
BOSIN FO
De fase van dimensionering
het afsterven van takken over de lengte van
de stam wordt gestopt. Een duurzaam be houden lage kroonaanzet is het onderscheidende element van QD-methode.
Vanaf de eerste dunning tot het moment
waarop de boom uiteindelijk geveld wordt,
moet er dus steeds voldoende licht voor
handen zijn zodat geen takken onderaan de
kroon meer afsterven. Takster fte op latere
leeftijd leidt immers tot productieverlies en
kan bij bepaalde soorten leiden tot donkerkleuring van de kern. Dit laatste is een che mische reactie die bij soorten als beuk en es
groot waardeverlies tot gevolg heeft.
Naast het wegnemen van concurrenten die
de breedtegroei van de kroon van de toe komstbomen remmen, is het belangrijk dat
De beschikbare tijd voor het uitgroeien van
de kroon is beperkt, het is daarom belangrijk dat je tijdig begint! Onderstaande tabel
geeft per soort een indicatie van de start
van de dimensionering. De start van deze
fase is afhankelijk van de soort en de standplaats.
Als ongeveer een kwart van de te verwachten eindhoogte van de toekomstboom
takvrij is, begint de dimensioneringsfase.
Tijdens deze fase zal de bosbeheerder de
concurrenten van toekomstbomen telkens
opnieuw verwijderen, zodat de kroon van de
toekomstbomen zoveel mogelijk kan groeien. Op die manier wordt de productie van
knoestvrij kwaliteitshout gemaximaliseerd:
hout dat vrij is van littekens van oude takken. Het is belangrijk sluiting van de kroon
te voorkomen, omdat kroonsluiting de groei
en de houtproductie remt.
Boomsoort
De ontwikkeling van de kroon tot de
oogst (2009, Landesforsten Rheinland-Pfalz). Voor een boom met een
eindhoogte van 28m, wordt gestreefd
naar 7m takvrije stam en daarboven
dus een kroon van 21m hoogte. De
breedte van zo’n kroon is gemakkelijk
meer dan 15m. Met zo’n groene massa,
blijft de boom kerngezond en groeit
deze als kool.
8
Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2014
Leeftijd
( jaar)
Ratelpopulier
9-12
Berk, els, lork
12-15
Es, esdoorn, kers, grove den
18-22
Eik, fijnspar, douglas
25-30
Beuk, zilverden
35-40
Bij het verwijderen van de concurrenten van
de toekomstbomen ontstaan tussentijdse
houtoogsten die in de meeste gevallen leiden tot een kleine of matige opbrengst voor
de eigenaar. In het begin gaat het grotendeels om brandhout, maar het is niet uitge sloten dat enkele stammen voor zaaghout
of zelfs fineer gebruikt kunnen worden. Ecologisch gezien is het een groot voordeel dat
het bosklimaat slechts zeer plekgebonden
verstoord wordt.
Op gevoelige bosbodems is het aan te be velen de ruiming in het bos door trekpaarden te laten doen. Voor het afvoeren van
dikkere stammen is machinale afvoer de
enige mogelijkheid.
BO S I N FO
De fase van rijping
De rijpingsfase start zodra de toekomstboom 75 tot 80% van zijn verwachte eindhoogte bereikt heeft. Vanaf dan zal de
kroonuitbreiding afnemen en uiteindelijk
stoppen. Op het einde van de rijpingsfase
kan een individuele oogst ingepland worden op het moment dat de houtprijzen gunstig zijn. Onder deze kaprijpe bomen staat
de volgende generatie bomen al klaar om
de hoogte in te schieten, zodat de kringloop
zich sluit. De meest interessante afzetmarkt
voor kwaliteitshout zijn de zogenaamde
rondhoutveilingen.
Evaluatie
De QD-methode geeft het bos hoge natuurwaarden en topkwaliteitshout van imposante en gezonde bomen met minimale
inspanningen en kosten voor de beheerder. Ondertussen spreidt de beheerder zijn
risico: kwaliteitshout kan je namelijk op alle
markten kwijt, in nood zelfs als brandhout.
De methode is ook bijzonder geschikt om
natuurlijke dynamiek en verjonging te verkrijgen in achterstallig beheerde middelhoutbestanden (vb. kasteelparken!), waar
grote bomen gecombineerd werden met
hakhoutstoven en bij bossen met windvalgaten.
N I E U W S U I T BO S G RO E P H O U T L AND
West-Vlaams goud euh… hout laat de kassa rinkelen
Half november organiseerde de vzw Bosgroep Houtland haar jaarlijkse gezamenlijke houtverkoop voor private boseigenaars.
Zo’n 5.677m³ hout van 17 eigenaars werd in
11 loten per opbod aangeboden aan de erkende houtkopers in Vlaanderen. De gezamenlijke opbrengst van deze verkoop
bedraagt 193.113,00 euro.
Alle hout werd op stam
aangeboden.
Verkopen
‘op stam’ betekent dat de
koper de bomen nog zelf
moet vellen en opruimen.
De opbrengst gaat naar de
boseigenaars. De Bosgroep
rekent wel de kosten aan
voor het opmeten van de
bomen en het organiseren
van de verkoop.
Houtprijzen vergelijken is moeilijk want elk
bos is anders. De gemiddelde prijs bij deze
verkoop bedroeg 34 euro/m³. In 2012 was
dit 32 euro/m³. Opvallend is de gestegen
prijs voor Populier met een gemiddelde opbrengst van 33 euro/m³. De voorbije jaren
was de vraag naar deze soort wat terug ge vallen. Dunningen van naaldbomen blijven
fel begeerd met prijzen tot meer dan 35
euro/m³.
Vermoedelijk zal de Populier vooral uitgevoerd worden naar India en China en
zullen de naaldbomen eerder lokaal verwerkt worden
bij onder meer Unilin te
Wielsbeke (spaanderplaten,
laminaatvloer) of Lefibo te
Zulte (planken en paletten).
Voor vele boseigenaars
blijkt het moeilijk om zelf
hun hout verkocht te krijgen. Bovendien
betreft het veelal noodzakelijke dunningen
die het bos op termijn verbeteren. Door het
organiseren van houtverkopen ondersteunt
de Bosgroep dus de boseigenaars, de bossen en de houtsector.
Boomblad januari/februari/maart 2014
9
BOSIN FO
Stook Slim
(Artikel op basis van de informatie van de Vlaamse overheid.
Voor meer info: www.stookslim.be)
In deze tijd van het jaar kriebelt het weer
om zelf vuur te gaan stoken. Buitenshuis
zorgen onderhoudswerken in tuin en bos
voor grote hopen takafval. Binnenshuis vragen de lange, koude winteravonden voor
wat gezellige warmte van het haardvuur.
Hout is een uitstekende en hernieuwbare
brandstof. Ook als je alleen af en toe hout
stookt, doe je dat best wel met kennis van
zaken.
schuilplaats voor kleine dieren en een paradijs voor insecten en zwammen.
Stook je toch hout buitenshuis, respecteer
dan de wet (100m afstand). Laat een vuur
nooit onbewaakt branden of smeulen. Gun
het vuur de tijd om vanzelf te doven. Pas
extra op voor kinderen.
Houtafval buitenshuis opstoken
De wet is duidelijk: papier, plastic, piepschuim, autobanden en andere rommel
verbranden, is verboden. Het is ongezond
en slecht voor de luchtkwaliteit. Op minder dan honderd meter van huizen, bossen, boomgaarden, hagen, heiden en de
meeste akkers mag je ook geen tuinafval,
snoeihout of plantenresten in openlucht
verbranden. In veel steden en gemeenten
is de wetgeving nog strenger of geldt zelfs
een absoluut verbod. Vuurtjes in openlucht
zorgen immers vaak voor overlast, zoals
geurhinder en vonken die brand kunnen
veroorzaken. In bepaalde gevallen kunnen
gemeenten op aanvraag een uitzondering
toestaan voor bvb. kerstboomverbrandingen of kampvuren. Echt milieuvriendelijk is
dit nooit.
Voor alle soorten afval bestaan gezonde,
milieuvriendelijke oplossingen. Denk maar
aan het containerpark of aan selectieve
inzamelingen. Wat in het containerpark niet
meer gebruikt kan worden, gaat naar spe ciale afvalverbrandingsinstallaties met ge avanceerde rookgaszuivering en energie recuperatie.
Een mogelijk alternatief is het versnippe ren van houtafval met een krachtige hakse laar. De snippers strooi je in de tuin tussen
de planten uit. Zo vermijd je ook onkruid.
De beste oplossing is natuurlijk de aanleg
van een mooie (gevlochten?) takkenwal of
takkenstapel. Je zorgt bovendien voor een
10
Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2014
Takkenwallen zijn een mooie oplossing voor houtafval. Met wat creativiteit ga je nog een stap verder. Hier
worden wilgentakken nuttig gebruikt
en bespaar je op een kerstboom die
op zijn beurt anders ook weer afval
wordt.
BO S I N FO
12 tips om binnenshuis te stoken
Zet de luchttoevoer van je houtkachel
niet altijd volledig open
Zodra het vuur goed brandt, verminder je de
luchttoevoer een beetje. Zorg dat de vlammen niet kleiner worden. Te veel zuurstof
geeft vonken in de schoorsteen, te weinig
zuurstof giftige rook.
Twijfel je of je goed of fout stookt? Kijk
naar je schoorsteen
Als de rook uit je schoorsteen wit of vrijwel
onzichtbaar is, ben je goed bezig. Donkere
rook is een alarmsignaal. Je verbrandt dan
afval of nat hout. Dat zie je niet alleen, je
ruikt het ook!
Gebruik de as niet als meststof in de
moestuin
As van hout bevat altijd schadelijke stoffen,
zoals dioxines. Planten nemen die op. Geef
as mee met het huisvuil.
Maak je vuur niet aan met krantenpapier
De rook is ongezond door de inkt. Geef je
oud papier mee met de papierophaling. Je
steekt je kachel best aan met aanmaakhout
of natuurlijke aanmaakblokjes.
Leg bij het aanmaken het meest brandbare materiaal bovenaan
Het lijkt onlogisch, maar het is niettemin de
beste methode. Er komen bij het aansteken
minder schadelijke stoffen vrij.
In een allesbrander mag alleen hout of
steenkool
Andere producten verbranden is bij wet verboden. Ben je niet van plan om steenkool
te gebruiken, koop dan een gewone houtkachel. Deze is goedkoper en werkt beter.
Laat je schoorsteen minstens één keer per
jaar vegen
Dit om het risico op een schoorsteenbrand
uit te sluiten. Aardappelschillen verbranden
om de schoorsteen proper te houden heeft
geen bewezen effect.
Verbrand geen samengesteld hout (bv.
triplex en vezelplaat) in de houtkachel
Samengesteld hout bevat lijm en andere
kunststoffen. De verbranding veroorzaakt
veel luchtverontreiniging en roetaanslag.
Laat hout voldoende drogen vooraleer je
het gebruikt
Na twee jaar onder een afdak is dat meestal
het geval.
Lekker warm. Stoken met hout wordt
weer populair en het gamma aan
mogelijkheden en toestellen lijkt eindeloos.
Sluit nooit de luchttoevoer van je houtkachel af als de temperatuur te hoog oploopt
Door de luchttoevoer grotendeels af te sluiten trekt de schoorsteen minder goed en de
rook bevat meer ongezonde stoffen waaronder het dodelijke CO of koolmonoxide.
Pas de kachel aan aan de ruimte die hij
moet verwarmen
Loopt de temperatuur in de kamer snel op
(tot 30°C) als je houtkachel op volle toeren
brandt, dan is het vermogen van je kachel
te groot.
Boomblad januari/februari/maart 2014
11
BOSIN FO
Een mobiele boomzaag in uw bos
(Artikel door Jan Goris op basis van informatie van Boomzagerij Log-ic.
Meer info: www.log-ic.be)
Met uw boomstammen is er vaak weinig
andere keuze dan ze tot brandhout te verwerken of als industriehout voor spaanderplaten te verkopen. Meestal zijn er echter
ook goede zaagstammen bij en dat is jammer van de verspilling. Hout is een edele
grondstof die veel duurzamere toepassingen verdient. Een alternatief is om zelf een
mobiele zaagmachine naar uw bos te laten
komen en uw eigen planken en balken te
laten zagen. Op 19 oktober konden we een
dergelijke machine aanschouwen in het bos
van Hans Compernolle bij Brugge.
Is elke boomstam geschikt?
De machine kan stammen met een diameter
tot 80cm verwerken (omtrek +/- 2,50 me ter), en lengtes tot 6,10 meter (standaard).
Op aanvraag beschikt de firma over verlengtafels waarmee lengtes tot 10,50 meter kunnen verzaagd worden. Reken op een minimum verwerkbare stamlengte van 2m.
Vers gevelde bomen ("groen hout") verzagen gaat het makkelijkst. Sommige boomsoorten moeten tamelijk snel na het vellen verzaagd worden om verkleuring tegen
te gaan, zoals Beuk of Berk. Om het risico
voor blauwschimmel in te perken moet u
naaldbomen altijd in de winter vellen. Hout
verzagen van bomen uit wintervellingen is
trouwens voor alle boomsoorten het beste.
De ideale zaagstam is afkomstig uit de onderste zes à tien meter van de boom, is takvrij (of bijna), en heeft zo weinig mogelijk
zichtbare gebreken zoals ingegroeide kwasten of rotte plekken. Verder moet de stam zo
recht mogelijk zijn, geen "draaigroei" vertonen, geen dichtgegroeide vorst- of droogte barsten, geen ringbarsten of valbarsten, ge lijkmatige groeiringen hebben en het hart
in het midden van de stam. Met afwijkende
stamvormen riskeer je onder meer kromtrekken van het hout. Dit manifesteert zich
soms al meteen op de zaagmachine.
12
Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2014
Kosten en opbrengsten
LOG-ic is een loonwerker, de kosten ( januari 2014) omvatten het zaagloon per uur (71
Euro), het slijp/scanfor fait per job of per dag
(38 Euro), plus de verplaatsingskosten (0,66
Euro/km h/t). Het rendement ligt tussen 7
en 15 m³ hout per dag, afhankelijk van het
soort hout, de stamkwaliteit, de organisatie
van de wer f en van de gevraagde afmetingen van het eindproduct. De flexibiliteit van
de machine laat toe om uit één boomstam
planken in verschillende diktes en breedtes
te kunnen zagen.
Winddroge, verzaagde eik heeft een marktwaarde van om en bij de 1000 Euro per m³.
Op stam brengt dezelfde boom slechts een
fractie hiervan op (ca. 100 Euro/m³). Zelfs
met de zaagkost inbegrepen is de meerwaarde door het verzagen verschillende
keren vergroot. Fijnspar of Grove den is
na verzaging 250 à 400 Euro per m³ waard.
Voor edele soorten zoals bvb. Zomereik, Ce der of Tamme kastanje kan zelfs één boom
verzagen reeds renderen. In de praktijk is
het belangrijk dat u vooraf weet voor welke
toepassing het hout zal gebruikt worden en
dus welke afmetingen van planken nodig
zijn. Denk ook aan de droogtijd van het hout
vooraleer u kan genieten van uw opbrengst.
BO S I N FO
Welke boomsoorten?
De meeste boomsoorten die in onze contreien opgroeiden zijn in principe verzaagbaar.
Met Europees eikenhout kan men zowat alles realiseren, gaande van afsluitingen en
poorten, boomhutten, speeltuigen, dierenverblijven, tuinhuizen, carports, poolhouses en andere constructies. Berk is geschikt
voor de meeste toepassingen waarvoor traditioneel Beuk wordt gebruikt. Ook soorten
zoals Esdoorn, Linde en Populieren leveren
vaak zeer goed zaaghout. Robinia (of Valse
acacia) is de meest duurzame houtsoort
die in onze contreien groeit. Tamme kastanje is ook zeer duurzaam, maar heeft ook
veel spanning. Amerikaans eiken, Beuk of
Esdoorn zijn wel harde houtsoorten, maar
niet geschikt voor buitengebruik. Minder
waardevol zijn sierbomen als Italiaanse populieren en Paardekastanje. Naaldbomen
leveren allemaal zeer degelijk zaaghout. De
meeste hebben een rechte stam en verzagen gemakkelijk. Dennenhout (‘grenen’) en
sparrenhout (‘vuren’) kent u uit de doe -hetzelf-markt. Sommige naaldbomen zijn buitengewoon duurzaam, zoals het kernhout
van de Douglas (‘oregon’) en de Lork.
hout binnenshuis wil gebruiken is het aan te
raden om het nog eens een tijd binnen of in
een droogoven te laten drogen.
Kromtrekken tijdens het drogen wordt sterk
bepaald door de kwaliteit van de stammen
en de zaagmethode. Soms is dit vrij eenvoudig te corrigeren met de schaafbank, of zelfs
door kromme balken onderaan de droogstapel op te latten. Hier zal de "quatre face" of
de vandikteschaaf zeer nuttig werk leveren.
Hou sowieso rekening met een bepaald percentage uitval tijdens het zagen en drogen.
De uitval is natuurlijk nog zeer goed brandhout.
Op de website van de boomzagerij vind je
alle informatie over behandelingen die je
kan toepassen om het hout verder te be schermen tegen rotten (verduurzaming).
Verwerken van het verzaagde
hout
Hout dat voor een tuinafsluiting, carport,
stal of tuinhuis (of andere buitenconstructie) moet dienen kan meteen na het verzagen gebruikt worden. Het hout zal dus
blijven "leven", naargelang het vochtpercentage in de omgevingslucht toeneemt of
afneemt. Dikke balken drogen nooit volle dig uit, en zullen dus altijd blijven "leven".
Dit is nu eenmaal eigen aan de materie. Ook
basten en scheuren zijn een normaal verschijnsel. Het enige alternatief tegen dergelijke verschijnselen is andere bouwmate rialen gebruiken, verlijmde houtproducten
(vb. vezelplaten) of bepaalde soorten tropisch hout.
Gezaagd hout voor ander gebruik moet men
opgelat laten drogen, best onder een afdak.
NIET onder een plastic zeil! De wind moet
er goed aankunnen. Het hout zal dan onge veer 2cm per jaar drogen. Indien men het
Zaagwijzen
Een stam in planken zagen is een vak apart.
Hier volgt heel kort de verklaring van enke le veel gebruikte termen.
"Op bool" zagen is de eenvoudigste en
snelste zaagwijze. Hier wordt de stam ge woon in lengterichting in planken verzaagd.
Deze planken worden "plateaus" genoemd
of ook “boomplanken of boolplanken”,
bij dunnere stammen ook “schaaldelen of
schalen” (betreft meestal de buitenzijde
met veel schors).
Boomblad januari/februari/maart 2014
13
BOSIN FO
hout dan ‘op bool’ zagen. Bij een op bool
gezaagde stam zoals hiernaast afgebeeld
verkrijgt men zowel dosse, als kwartiers, als
halfkwartiers planken.
Bekantrecht of gekantrecht hout is langs
vier zijden bezaagd. Zoals een panlat of een
balk. Dit in tegenstelling tot plateaus of
schaaldelen waar men aan de zijkanten het
stamverloop nog kan zien. Bekantrechten
wordt soms ook vierschalen genoemd.
Contactgegevens:
Boomzagerij
LOG-ic,
Brasschaat, tel. 0475 70 32 54, e -mail:
[email protected]
Op bool verzaagde stammen.
“Kwartierse zagen” levert kwartierse of
radiale planken gezaagd op de straallijn
van uit het centrum van de stam. De groeiringen staan bijna loodrecht (haaks) op
het zaagvlak (Plank A op de foto). Meestal
geeft de kwartierse snede een regelmatige
streeptekening en het hout trekt minder
krom. Bij eik ziet men ook beter de mooie
"spiegels op het zaagvlak. Bij een “dosse”
of tangentiale snede ziet men zijdelings
groeiringen die bogen vormen tegenover
het zaagvlak (Plank B op de foto). Dit geeft
doorgaans een vlampatroon als tekening.
Een plank zo veel mogelijk kwartiers zagen
vraagt meer tijd en produceert meer rest-
OPROEP
Geef een seintje aan de Bosgroep indien u een mobiele boomzagerij naar
uw bos wil halen. Door het groeperen
van de aanvragen, kunnen mogelijk
de transportkosten beperkt worden.
Met een goed uitgebalanceerde
boomezel of mallejan kan één persoon
een stam van verschillende honderden kilo’s uit het bos naar de machine
brengen. In een volgende editie van
het Boomblad gaan we hier verder op
in.
14
Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2014
N I E U W S U I T BO S G RO E P H O U T L AN D
Wie heeft bos in een Europees beschermd gebied?
De komende jaren wordt er heel wat verwacht van boseigenaars in de zogenaamde Europees
beschermde Natura 2000-gebieden. Het is de bedoeling dat deze eigenaars ‘de instandhoudingsdoelstellingen’ realiseren. De Bosgroep kan hen vrijblijvend ondersteunen en voorziet
alvast een groot pakket aan middelen en tijd voor de komende drie jaar.
Waar liggen deze gebieden nu precies en hoeveel private eigenaars hebben het (winnende?) lot getroffen om hierin te vallen. De overgrote meerderheid van de beschermde gebie den betreffen openbare bosdomeinen. Samengevat spreken we nog van een 80-tal private
boseigendommen in het werkingsgebied van de Bosgroep. Deze eigenaars beheren samen
zo’n 650ha bos. Onder deze eigenaars zijn er 32 bosgroepleden met samen 540ha. Ruim drie
kwart van de private bosoppervlakte in Natura 2000-gebied is in handen van 15 eigenaars
met elk meer dan 10ha bos. De 4 grootste eigenaars beheren samen bijna 50% van de privaat
bosoppervlakte in Natura 2000-gebied.
De meeste private boseigenaars in Natura 2000-gebieden zijn gesitueerd in de speciale be schermingszone (SBZ) ‘bossen, heiden en valleigebieden van zandig Vlaanderen, weste lijk deel’, de zandstreek ten zuiden van Brugge dus. De bosrijkste deelgebieden binnen deze
bescherming zijn: het Bos van Houthulst, Vloetemveld, Munkebossen, Wijnendalebos,
Sint-Andriesveld, de ruime regio rond Bulskampveld en de gordel Gruuthuyse -Kampveld.
Slechts een handvol private boseigenaars hebben een eigendom in de beschermde zones van
de Duinen en/of de Polders. Voor de private boseigenaars is de doelstelling in deze regio
vrij duidelijk. Het gaat om het realiseren van gevarieerde, structuurrijke inheemse loofbossen (vnl. Beuk-Zomereik-Berk) met onder meer veel struiken, dood hout en oude bomen. Wie
twijfelt of zijn bos in een dergelijk beschermd gebied gelegen is, kan contact opnemen met
de Bosgroep.
Boomblad januari/februari/maart 2014
15
NIEUW S U I T BO S G RO E P I JZ E R E N L E I E
Beheerwerken in uw bos: 2013
Naast het verlenen van advies over bos en
bosbeheer, helpen bij bosadministratie,
organisatie van houtverkopen, vormingsactiviteiten en coördinatie bij de opmaak
van bosbeheerplannen, tracht de Bosgroep
ook actief, op het terrein; in de bossen van
de West-Vlaamse private boseigenaars, de
eigenaars bij te staan bij de uitvoer van heel
concrete bosbeheerwerken. In het afge lopen jaar 2013 was dit bij de Bosgroep IJzer
en Leie niet anders. U vraagt zich misschien
wel af ; ‘wat zijn die concrete beheerwerken
en hoe hielp de Bosgroep de eigenaars daarbij?’ Wat betreft dat laatste ondersteunt de
Bosgroep elk jaar met projectsubsidiemiddelen onrendabele bosbeheerwerken bij
boseigenaars. In 2013 voerde de Bosgroep
IJzer en Leie bij haar leden 8 bosuitbreidingsprojecten of bebossingen van landbouwgrond uit goed voor in totaal een
goeie 5 ha nieuw bos. De Bosgroep hielp
de betreffende eigenaars bij de boomsoortenkeuze, bij het opstellen van bebossingsplannen en bij de aanvraag tot subsidie
voor bebossing van landbouwgrond waarop
zij recht hebben.
en herbebost werd met inheemse loofhoutsoorten aangepast aan de lokale omstandigheden. Ook hierbij konden de eigenaars
rekenen op hulp van de Bosgroep bij het
aanvragen van een kapmachtiging, het opstellen van een beplantingsplan, de boomsoortenkeuze en bij de aanvraag van de
subsidie voor herbebossing.
Bosomvormingsproject in Diksmuide.
Bebossing van weiland in Roeselare.
De Bosgroep IJzer en Leie voerde ook in
2013 meer dan 10 bosomvormingsprojecten
uit goed voor meer dan 10ha dit bij private
eigenaars waarbij bestaand bos, meestal
bestaande uit kaprijpe populieren, gekapt
16
Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2014
Bosomvorming in Anzegem.
Bij bebossing of herbebossing kiezen de
meeste eigenaars voor het aanplanten van
een 4 tot 6 m brede bosrand rondom het
N I E U W S U I T BO S G RO E P I JZ E R E N L E IE
Nieuwe poel in Ieper.
bos. Hierbij maakt men gebruik van inheemse soorten. Deze geleidelijke overgang van
bos naar de omgeving is niet alleen ecologisch interessant maar oogt ook zeer mooi.
In 2013 hielp de Bosgroep IJzer en Leie
private boseigenaars bij de aanleg van in
totaal meer dan 5km bosrand.
Bospoelen zijn een bron van fauna en flora
en dragen in sterke mate bij aan de biodiversiteit in het bos. In 2013 ondersteunde
de Bosgroep IJzer en Leie een 5 tal boseigenaars bij de aanleg of onderhoud van
een bospoel. Om een levendige biotoop te
bekomen, zorgt men voor zoveel mogelijk
Ringen en uittrekken van Amerikaanse vogelkers.
lichtinval, zacht hellende oevers en natuurlijk water.
Bepaalde exotische boomsoorten kunnen
nogal invasief te keer gaan in een bos. Uiteraard is dit slechts een heel beperkt percentage van de exotische boomsoorten maar
soorten zoals Amerikaanse vogelkers kunnen in bepaalde bossen voor nogal wat problemen zorgen: zij kunnen ganse stukken
bos zo sterk gaan domineren dat inheemse
soorten geen kans meer krijgen om er te
groeien. Daarom helpt de Bosgroep ook
bij de bestrijding van die invasieve exoten.
Poelherstel in Anzegem.
Boomblad januari/februari/maart 2014
17
VARIA
Nauwere samenwerking tussen Bosgroepen en Provincie!
In het verleden konden de West-Vlaamse Bosgroepen al rekenen op een vlotte samenwerking
met onze Provincie naar projectwerking toe. Dankzij een jaarlijkse provinciale projecttoelage
konden beheerwerken zoals aanleg van bosranden, bosuitbreiding, omvorming naar meer
natuurlijk bos bij u, private boseigenaars, uitgevoerd worden.
Door de zogenaamde Vlaamse interne staatshervorming, waar we u de details van zullen besparen, wordt de samenwerking vanaf 2014 een stuk groter. Naast ondersteuning voor projecten, zal de Provincie West-Vlaanderen vanaf dit jaar ook instaan voor de financiering van de
basiswerking van de Bosgroepen. Dit gaat over personeelskosten, kantoorkosten, organisatie
van vergaderingen, excursies en cursussen voor eigenaars, enz. In het verleden gebeurde deze
financiering door de Vlaamse overheid via het Agentschap voor Natuur en Bos.
Om die samenwerking gesmeerd te laten verlopen zal nog verder regelmatig overleg plaatsvinden. De Bosgroepen werden hartelijk ontvangen door de bestuurders en de bevoegde ambtenaren van de Provincie West-Vlaanderen. Gedeputeerden Guido Decorte en Bart Naeyaert
namen hun verantwoordelijkheid om toe te treden tot de raad van bestuur van respectievelijk
de Bosgroep IJzer en Leie en de Bosgroep Houtland. Samen zijn ze onder meer bevoegd voor
milieu, natuur, landschap, gebiedsgerichte werking, platteland, groene assen, landbouw en
visserij, integraal waterbeleid, infrastructuur en juridische aangelegenheden. Hun bijdrage
aan het Bosgroepverhaal kan dan ook een grote meerwaarde betekenen.
Op korte termijn zal onze dienstverlening aan u, de boseigenaar, niet veranderen. De Provincie heeft al te kennen gegeven tevreden te zijn met de huidige organisatie en doelstellingen.
Bestuurders en coördinatoren van de West-Vlaamse Bosgroepen in overleg met gedeputeerde Guido Decorte.
18
Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2014
VAR I A / AC T I V I T E I T E N K AL E N D E R
Het kabinet van minister voor leefmilieu
Schauvliege meldt dat er de afgelopen twee
jaar in Vlaanderen ruim 8.000ha bos bij gekomen is. Dit blijkt uit de Boswijzer, een objectie ve meetmethode op basis van digitale luchtfoto’s die twee jaar geleden voor het eerst
werd gebruikt. Een bos wordt geregistreerd
zodra dit groter is dan een halve hectare en
hoger is dan 3m. Let op, juridisch gezien staat
er geen maat op een bos en zijn er dus ook
bossen met een kleinere oppervlakte en lage re bomen. In West-Vlaanderen blijkt er 600ha
bos bijgekomen (5,6% stijging).
Milieuorganisaties Bosplus en BBL hebben bedenkingen bij de cijfers aangezien de oppervlakte aan effectief gekende nieuwe bossen (via aangevraagde subsidies en vergunningen) een
pak kleiner is. Meer duidelijkheid over de nauwkeurigheid van de meetmethode zal blijken uit
metingen in de komende jaren. In elk geval is dit nu eindelijk weer positief nieuws na enkele
jaren van achteruitgang.
Cursussen 2014
1. Kettingzaaggebruik - ECS 1 - onderhoud en afkorttechnieken
De kettingzaag is één van de meest gebruikte machines in het bos, in natuurgebieden, in
parken en misschien ook in je eigen tuin. Tijdens deze tweedaagse opleiding maak je kennis
met de kettingzaag in al haar facetten, zowel wat betreft onderdelen en werking, als onderhoud en gebruik. Je leert met welke gezondheids- en veiligheidsaspecten je moet rekening
houden. Na deze cursus kan je de kettingzaag dan ook hanteren op een veilige en ergonomische manier. Daarnaast leer je hout met beperkte doorsnede afkorten en hoe je hulpmiddelen veilig gebruikt bij het manipuleren en stapelen van hout. Inverde stelt kettingzagen
ter beschikking, zodat je aan de hand van oefeningen voeling krijgt en ervaring opdoet met
deze machine. Omdat wij zowel de veiligheid willen bewaken als een meer individuele aanpak willen garanderen, organiseren we deze cursus in kleine groepen.
Wanneer? Zaterdag 22 maart 2014 en zaterdag 29 maart 2014 (2 hele dagen). Waar? Streekhuis Kasteel Tillegem, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels. Prijs? Leden: € 20. Niet-leden:
€ 30. Inschrijven? Bosgroep Houtland.
2. Kettingzaaggebruik - ECS 3 - hout onder spanning
Tijdens deze tweedaagse cursus bestaande uit een theoretisch en praktisch luik wordt aangeleerd hoe moeilijke bomen en stamstukken die onder spanning staan op een veilige en
correcte wijze kunnen verzaagd worden.
Wanneer? Zaterdag 22 februari 2014 en zaterdag 1 maart 2014 (2 hele dagen van 9u - 16u).
Waar? 22 februari 2014: De Bomklever, Warandedreef 10, 8573 Tiegem (Anzegem). 1 maart
2014: Hemsrode 3, 8570 Anzegem. Doelgroep: Iedereen die te maken krijgt met scheefstaande of omgewaaide bomen. Vereiste voorkennis: Je volgde reeds de cursussen kettingzaag ECS1 en ECS2 of modules 1 en 2 van Inverde. Prijs? Leden: € 20. Niet-leden: € 30.
Inschrijven? Bosgroep IJzer en Leie.
Boomblad januari/februari/maart 2014
19
foto: Erwin Derous
Vlaanderen 8.262ha bos rijker
BOSGROEPEN IN WEST-VLAANDEREN
Legende
Openbare bossen
Privébossen
Bosgroep IJzer en Leie
Bosgroep Houtland
Wat is een bosgroep?
Een bosgroep is een vereniging van en
voor boseigenaars. In deze samenwerking staat de beheersvrijheid van de
eigenaar centraal. De bosgroep zorgt
vrijblijvend voor de praktische ondersteuning voor het beheer van uw bos.
De bosgroep is er voor alle boseigenaars uit het werkingsgebied. Het
maakt niet uit of u boseigenaar bent
van een bosperceel van enkele aren bos
of van meerdere hectaren .
Weet u graag wat de bosgroepen voor
u en uw bos kunnen betekenen, neem
dan contact op met uw bosgroep! De
contactgegevens vindt u hieronder.
Bosgroep Houtland vzw
Bosgroep IJzer en Leie vzw
Streekhuis Kasteel Tillegem
Tillegemstraat 81
8200 Sint-Michiels (Brugge)
Tel.: 050 40 70 23
Fax: 050 40 31 41 of 050 38 71 00
E-mail: [email protected]
Website: www.bosgroephoutland.be en
www.bosgroepen.be
BT W: BE 0866.482.291
Bezoekerscentrum De Palingbeek
Vaartstraat 7
8902 Zillebeke (Ieper)
Tel.: 057 23 08 54
Fax: 057 23 08 51
E-mail: [email protected]
Website: www.bosgroepen.be
Coördinator: Jan Goris
Coördinator: Clint Callens
Ondern.-nr.: 0816.706.346
DE WEST-VLAAMSE BOSGROEPEN
WORDEN GESTEUND DOOR:
© Copyright 2024 ExpyDoc
