Aan de Staatssecretaris van Economische Zaken, mevrouw

Aan de Staatssecretaris van Economische Zaken, mevrouw S.A.M. Dijksma:
Geachte mevrouw Dijksma, Excellentie,
Met belangstelling heb ik kennis genomen van uw Natuurvisie. Namens VHG, de branchevereniging
van de ondernemers in het groen met in totaal 1.100 aangesloten leden, wil ik graag op dit document
reageren.
Allereerst wil ik mijn complimenten voor deze Natuurvisie aan u overbrengen. Uw doel is robuuste
natuur in ons land te realiseren, die dicht bij de mensen staat. Ten tijde dat ik zelf op lokaal niveau
politiek actief was en de discussie mee voerde over de gemeentelijke Structuurvisie Plus, was mijn
persoonlijke opvatting al dat natuur zich niet alleen beperkt tot binnen de grenzen van de ecologische
hoofdstructuren zou moeten mogen ontwikkelen. Groen heeft een belangrijke rol in de kwaliteit van de
leefomgeving, de bevordering van biodiversiteit en de gezondheid van mensen. Een gevarieerde
groene infrastructuur, zowel binnen als buiten de bebouwde omgeving, is wat mij betreft een
essentieel basiselement in de integrale combinatie van wonen, werken en recreëren. Niet als
decoratie, maar omwille van de functionele eigenschappen van groen.
Natuur is overal
Maatschappelijk groeit het besef, dat groen meer is dan decoratie alleen. VHG heeft studie gedaan
naar de bekende wetenschappelijke gegevens over wat groen doet voor de gezondheid van mensen,
voor het gevoel van veiligheid en de economische waarde van bijvoorbeeld woningen. In uw visie
noemt u ook de ziekenhuizen. Ook hier is een frappant voorbeeld van de effecten van groen. Als
iemand na een operatie aan zijn/haar galblaas uitzicht heeft op groen, dan zal deze persoon minder
pijnstillers nodig hebben en gemiddeld een tot twee dagen eerder naar huis mogen. Dit
aanknopingspunt is interessant om verder wetenschappelijk onderzoek naar te doen. Als groen kan
bijdragen aan het verlagen van de zorgkosten in Nederland, dan ligt hier een enorme kans. Het
programma ‘Alles is Gezond’ van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport geeft een
aanzet in die richting door het groen met name in de preventiesfeer in te zetten. Een van de
opdrachten is te bevorderen, dat mensen dicht bij huis gaan bewegen. De aantrekkelijke inrichting van
een buitenruimte die hiertoe uitnodigt, zal voor een belangrijk deel uit groen moeten bestaan. In die
zin is de regionale benadering, die in uw visie staat, volkomen terecht. Natuur kan overal zijn. Groen is
een uitgesproken lokaal thema, dat burgers niet koud kan laten. Dat bleek bijvoorbeeld al tijdens de
afgelopen gemeenteraadsverkiezingen, waarbij groen een belangrijk thema was. Er komen steeds
meer groenprojecten, die op initiatief van burgers of in de vorm van burgerparticipatie van de grond
worden getild. De gemeente zet, vanwege teruglopende budgeten, een stap terug. De wethouder van
de Gemeente Houten stelde onlangs bijvoorbeeld, dat de gemeente het openbare groen in de
komende periode weer terug gaat geven aan de burger. VHG heeft hierdoor, tot nu toe als enige in de
straat, de mogelijkheid aangegrepen een bedrijfstuin in het openbare groen aan te leggen. Het kan
een mooi voorbeeld zijn, dat goed doet volgen. Ook in andere gemeenten zijn diverse van dit soort
voorbeelden te vinden. Het brengt bij mij de gedachte op, dat de lokale economie weer een grotere
plaats in onze samenleving gaat innemen. Naast internationalisering en globalisering, lijkt er ook weer
meer beweging naar kleinschaligheid en menselijke maat. Groen past in dat kader, waarbij vele
koppelingen te leggen zijn. Vanuit mijn branche springen daarbij direct het professionele groene
ondernemerschap en bieden van veelsoortige werkgelegenheid in het oog.
Ondernemen in het groen
Als hoveniers- en groenvoorzienersbranche moeten wij rekening houden met deze ontwikkeling. Het
groen dichtbij, biedt kansen. Aandachtspunt is, dat het groen past bij de functie die het op die plek
moet vervullen. Zetten we groen in om bijvoorbeeld water op te vangen na een heftige regenbui?
Willen we, dat het groen langs een drukke weg het fijnstof afvangt en daarmee de luchtkwaliteit
verbetert? Dient groen om de zomerse hittestress in de stad tegen te gaan? Dit zijn een paar
voorbeelden van hoe we groen als het ware professioneel inzetten. Dat betekent, dat we een goede
balans moeten vinden tussen het ‘vrijwilligersgroen’ en het ‘professionele’ groen dat een basale
functie heeft in de kwaliteit van onze leefomgeving. Behalve vastgestelde kaders op lokaal niveau,
kunnen ondernemers met hun kennis van het groen bijdragen aan het juiste groen op de juiste plek.
Ons vakgebied is de afgelopen jaren enorm aan het ontwikkelen. Waar we traditioneel zorgen voor de
juiste plant op de juiste plek en op de juiste manier onderhouden, voegen we aan deze dimensie nu
toe dat wij ook weten waarom we die plant daar zetten en wat die plant daar gaat doen. In dit
perspectief past de ontwikkeling naar duurzaamheid, waartoe VHG een paar jaar geleden het initiatief
tot de opzet van het concept van De Levende Tuin heeft genomen. Dit concept is nu onderdeel van de
Greendeal Levende Duurzame Buitenruimten, die uw ministerie, VHG en NL Greenlabel samen zijn
aangegaan. VHG is zeer erkentelijk voor deze unieke kans en werkt nu enthousiast aan de realisatie
ervan. Naast deze samenwerking is VHG actief op zoek naar nieuwe structurele verbanden,
bijvoorbeeld met kwekers, groenproductenhandel en tuincentra. Maar ook met koepels van
gemeenten, bouw, in de gezondheidszorg en met collega-brancheverenigingen. Het doel is samen
groene groei te realiseren. Op bladzijde 37 van uw visie geeft u schematisch de basis voor een
veelzijdige natuur weer. Zowel binnen de doelen van het fundament als in het bouwwerk zie ik
aanknopingspunten om als branche proactief mee te doen. Graag bied ik u namens mijn achterban
aan, dat wij onze rol in de realisatie van deze stevige basis op ons willen nemen.
Innovatie
Dat brengt mij bij een aspect, dat onlosmakelijk aan het groen verbonden is. Met groen valt volop te
innoveren. Europa start een programma rondom ‘nature based solutions’, waarin de principes van de
natuur centraal staan. Uitwerking van dit programma start op korte termijn. Kunnen we groen inzetten
als onderdeel van de biobased economy? Om een antwoord op die vraag te vinden zijn er
bijvoorbeeld contacten met de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI). Samen
willen we kijken of we dit thema verder kunnen uitrollen. In uw visie stipt u het punt van biomassa aan.
Ook dit thema staat op onze agenda, waarover we bijvoorbeeld in gesprek zijn met de Algemene
Vereniging van Inlands Hout (AVIH) en Cumela Nederland. Er zijn initiatieven op dit gebied, maar
helaas nog veel te versnipperd. Ik zou graag pleiten voor een breed Nederlands platform op dit
gebied. De kansen die er nu met biomassa zijn, zouden naar mijn inzicht nog veel meer kracht kunnen
krijgen. Daarnaast vestig ik graag uw aandacht op een lokaal innovatie initiatief van een groep
hoveniers rondom het fermenteren van groene reststromen. Dit initiatief ziet er zeer kansrijk uit, maar
zou extra steun van uw ministerie goed kunnen gebruiken. Mocht daar gelegenheid toe zijn, dan licht
ik dit graag samen met de betrokken ondernemers nader aan u toe.
Kennis
Bij het ontwikkelen van de functionele toepassing van groen, hoort groene kennis. Als VHG zoeken
we nauwe verbindingen met het groene onderwijs. In afstemming met de Agrarische Opleidingen
Centra werken we aan gedegen opleidingsprogramma’s, waarmee het vakmanschap naar de
toekomst veilig gesteld wordt. In de werving van nieuwe instroom hoveniers en groenvoorzieners
organiseren we jaarlijks de Nationale Beroepenwedstrijd Tuinaanleg. Jonge hoveniers nemen het
tegen elkaar op in een sportieve strijd om de hoogste eer van het vak en laten daarmee
schoolverlaters zien wat ons mooie groene vak te bieden heeft. Uw ministerie levert een belangrijke
bijdrage aan deze Wedstrijd, waarvoor wij u zeer erkentelijk zijn. Werken in het groen verwordt tot een
missie als je kijkt naar de belangrijke waarden die groen voor onze samenleving heeft. De komende
tijd zullen wij in nauwe samenwerking verder invulling gaan geven aan de Human Capital Agenda
Natuurlijke Leefomgeving en het Groenpact. Als VHG zien we uit naar deze samenwerking en pakken
wij graag een actieve rol mee op. Binnen het kopje ‘Kennis’ zou ik ook het wetenschappelijk
onderzoek willen betrekken. Er is reeds een nauwe samenwerking met universiteiten en
kennisinstelling om onderzoek te doen naar de functionele eigenschappen van groen. Recent is
bijvoorbeeld door dr. Jolanda Maas een studie opgeleverd naar de effecten van groene schoolpleinen.
Deze resultaten zullen de komende periode verder worden uitgewerkt tot een praktisch handvat voor
hoveniers om schooldirecties, docenten en ouders te informeren over het ontwerpen van het ideale
groene schoolplein, de aanleg en het onderhoud ervan. Onderdeel van dit handvat zal een lespakket
zijn, dat samen met IVN wordt ontwikkeld en dat door de hoveniers gebruikt kan worden bij het
verzorgen van gastlessen over groen. Als branche willen we bovendien verder werken aan een
wetenschapsagenda, die de basis vormt voor toegepast wetenschappelijk onderzoek. Voorstellen
hiertoe zullen meegenomen worden in projecten, die in het kader van de Topsectoren worden
ingediend. Hierover zijn contacten met bijvoorbeeld de Wageningen Universiteit en de hogescholen
CAH Vilentum, HAS Den Bosch en Van Hall Larenstein.
Natuurinclusief bouwen
Met uw visie wilt u ook het natuurinclusief bouwen op gang brengen. Deze ontwikkeling steun ik van
harte. Te lang is groen aan het eind van de bouwfase gepositioneerd geweest, waardoor het een
kosten- of sluitpost werd. Dat is volkomen onterecht vanuit het perspectief van de functionele waarden
van groen. Groen behoort vooraan in de bouwfase te zitten, namelijk bij het opstellen van het ontwerp.
Om die ontwikkeling kracht bij te zetten, zoeken VHG, de Nederlandse Vereniging van Tuin- en
Landschapsarchitecten (NVTL) en de tuinontwerpers in Nederland samenwerking met elkaar en met
de bouwkolom. Er ontstaat zo een krachtige keten van groen ontwerp, aanleg en onderhoud.
Bovendien is de TEEB-Stad-app, die met steun van uw ministerie door Platform 31 is ontwikkeld, een
geweldige tool om de economische waarde van het groen inzichtelijk te maken. Door de uitkomsten
vooraf in het ontwerpproces te betrekken en de baathouders te overtuigen van de groene waarden,
ontstaat een afgewogen plan waarin groen goed verankerd zit en waarmee de vijf consequenties die u
stelt op bladzijde 23 geborgd kunnen worden. Om de gezamenlijke richting hierin verder vorm te
geven, zou VHG graag deelnemen aan de Groene Tafels die u hierover wilt organiseren. Op eigen
initiatief zal ik deze aanpak meenemen in mijn contacten binnen de bouwkolom, zoals met de Bond
van Architecten, Bouwend Nederland en in het Platform Bouw- en Woningmarkt van MKB-Nederland.
Ook de aansluiting op het bedrijvennetwerk, zoals genoemd op bladzijde 30, lijkt mij bijzonder
interessant.
Actoren en Beleidsevaluatie
Uw Natuurvisie roept enthousiasme bij mij en mijn leden op om in gezamenlijkheid samen deze
groene beweging verder op gang te brengen. Ik kan mij goed voorstellen, dat vele lezers eenzelfde
reactie hebben voelen opkomen. De vraag is nu hoe we de vele goede ideeën en initiatieven aan
elkaar gaan knopen en de gewenste doelstellingen worden bereikt. Een belangrijke rol hierbij is
weggelegd voor de provincies en gemeenten. Graag zou ik uw aandacht willen vragen voor de in mijn
ogen schurende ontwikkeling tussen landelijke beleidslijnen en lokale uitvoeringspraktijk. De
rijksoverheid heeft in de afgelopen periode verschillende goede beleidsinitiatieven gelanceerd, zoals
het Manifest De Klimaatbestendige Stad, Duurzaam Doen, Alles is Gezond, Actieagenda Bouw en de
Greendeals. Groen kan hierin een sleutelrol vervullen. Op lokaal niveau zie ik echter ook een
schurende tegengestelde ontwikkeling. Los van goede projecten in de sfeer van bijvoorbeeld
burgerparticipatie, kan ik er niet omheen dat gemeenten (soms) fors op het openbare groen
bezuinigen zonder daar gelijkwaardige alternatieven tegenover te kunnen stellen. Wat op rijksniveau
nagestreefd wordt om aan groenkapitaal op te bouwen, wordt op lokaal niveau afgebroken. Zeker als
dit beoordeeld wordt op de schaal van klimaatverandering, verduurzaming, behoud van biodiversiteit,
veiligheid, welbevinden en economische waarde, kan de rijksoverheid dit belang niet zomaar aan zich
voorbij laten gaan door dit enkel te delegeren naar lokale overheden. Uw visie bevat een overzicht van
eerdere beleidsinitiatieven van de rijksoverheid, die in meer of mindere mate geslaagd zijn. Dit roept
bij mij de vraag op van hoe de beleidsdoelstellingen worden geëvalueerd, op welke termijn en wat de
rol van de rijksoverheid hierin zal blijven. Ik zou dit graag als concreet aandachtspunt in uw
Natuurvisie willen meegeven.
Ik hoop u met deze reactie, naast inhoudelijke inbreng, ook een beeld te hebben geschetst van
lopende ontwikkelingen in onze branche en opties tot gemeenschappelijke acties. Zoals aangegeven
roept uw Natuurvisie enthousiasme op en motiveert deze om proactief mee te denken en doen. Graag
blijf ik op de hoogte van het vervolg. Mocht u naar aanleiding van deze reactie nog vragen hebben,
dan verneem ik dat graag. Ik houd mij hiertoe van harte aanbevolen. U kunt mij bereiken via
telefoonnummer (030) 659 55 50 of per mail [email protected].
Met vriendelijke groet,
VHG
Branchevereniging voor ondernemers in het groen
Egbert Roozen
Directeur
De Molen 30, 3994 DB Houten
Postbus 1010, 3990 CA Houten
T. 030 6595667 F. 030 6595655 E. [email protected]

Download Report