Programma Terneuzen

OPEN MONUMENTENDAG 2014
zaterdag 13 september
Inhoudsopgave
Voorwoord
p3
Sas van Gent
Antiek en brocante taxatiedag
p19
Terneuzen
Museum Schooltijd
Forumdiscussie in de Grote Kerk
p20
p21
Westdorpe
Zwartenhoekse Zeesluis
Transformatorstation Reedijk
p22
p24
Zaamsl ag
Speelmiddag
p25
Recreatieroute met koormuziek
p26
Plattegrond
p29
Colofon
p30
Axel
Stadsmolen
Gereformeerde kerk
Watertoren
Oorlogsmuseum Gdyina
Biervliet
Koornbeurs
Willem Beukelszoon
Gemeentehuis
Hervormde kerk
Katholieke kerk & Het Broederhof
Maquette
Molen ‘De Harmonie’
Koewacht
Rooms-katholieke kerk
p5
p6
p9
p10
p11
p12
p12
p13
p14
p15
p16
p17
2
Voorwoord
Gaat u mee op reis?
Beste inwoner of bezoeker van de gemeente Terneuzen,
plaats over hoe om te gaan met monumenten, karakteristieke en beeldbepalende panden. Deze bijeenkomst is vrij toegankelijk en wordt geleid door
burgemeester Lonink van Terneuzen. Het programma van deze bijeenkomst
treft u in deze brochure aan op pagina 21.
Met het landelijk thema ‘Op reis’ verbreedt Open Monumentendag in
2014 de horizon. De gemeente Terneuzen doet mee aan Open Monumentendag op zaterdag 13 september 2014 en speelt traditiegetrouw in op het
landelijke thema. Binnen onze gemeentegrenzen openen talrijke monumen- U komt toch ook?
Ik ben ervan overtuigd dat het ons ook dit jaar weer gelukt om voor iederten weer hun deuren. Voor jong en oud zijn er diverse activiteiten
een een interessant programma samen te stellen. Reist u op zaterdag 13
Monumenten: getuigen van verleden
september mee langs onze monumenten?
Open Monumentendag 2014 gaat ‘op reis’ in de tijd en vertelt de verhalen
van de monumenten; onze getuigen van het verleden. Met reizen, vervoer Frank Deij
en transport verhaalt Open Monumentendag over de dynamiek die daarmee
gepaard gaat. Het gaat over de inrichting van het land en de steden, de ma- Wethouder gemeente Terneuzen
nier van leven en het forenzen – zoals we dat in Nederland vandaag de dag Kunst en Cultuur
doen. Want de verhalen van toen, verklaren het aanzien van nu en inspireren ons voor de toekomst.
Zoveel te zien!
Op reis gaat ook over middelen van vervoer en over mobiel erfgoed. Over
wegen, sporen en kanalen. Het gaat over de gebouwde monumenten die
daarbij horen, over plaatsen van aankomst en vertrek. Over ankerplaatsen
en werkplaatsen, remises en werven en nog veel meer. Tijdens Open Monumentendag kunt u zoveel zien! In deze brochure staat het programma van
onze gemeente. Op de website www.openmonumentendag.nl staan alle
activiteiten vermeld.
Komt u naar het monumentendebat in Terneuzen?
Ik wil u graag attenderen op een speciale bijeenkomst tijdens Open Monumentendag. In de grote kerk aan de Noordstraat 62 in Terneuzen vindt op
zaterdag 13 september om 11.00 uur een forumdiscussie
3
Axel
Inleiding
Het hart van het cluster is het nieuwe museum, Markt 2 in Axel. Vanwege de
verhuizing van Noordstraat 11 naar het nieuwe pand en alle voorbereidende
werkzaamheden is het museum nog gesloten voor het publiek. We streven
ernaar open te gaan in de tweede helft van 2014.
In 2015 doen we met ons museum dus weer mee met de Open Monumentendag. Er is dan veel te zien en te beleven.
We doen dit jaar wel mee met onze locaties: de Axelse stadsmolen uit
1750 en de watertoren uit 1936. Zeer de moeite waard. De reisafstand tussen molen en watertoren is vijf minuten fietsen of tien minuten lopen. Als je
langs de Markt of de Nassaustraat gaat, kun je een blik werpen op de buitenkant van het nieuwe museumgebouw.
Reizen
Tegenwoordig reizen veel mensen. Naar hun werk, naar hun vakantiebestemming, omdat het leuk is of omdat het moet, van overal naar nergens en
omgekeerd.
Op reis doe je indrukken op, spreek je mensen, en je neemt er eigenlijk altijd
iets van mee. Dat heeft ook weer zijn invloed op wie je bent als je weer thuis
bent en op de dingen die je ervan leert, doet of nalaat. Het heeft ook invloed
op architectuur en de manier waarop die gebruikt en beleefd wordt. Neem
bijvoorbeeld ‘Het Warenhuis’, Markt 2, in Axel.
‘Het Warenhuis – Museum Land van Axel ’ is de nieuwe naam voor het vroegere ‘Streekmuseum het Land van Axel’. Museum ‘Het Warenhuis’ bevindt
zich op drie locaties en telt een aantal rijksmonumenten en gemeentelijke
monumenten plus een stuk zeer moderne nieuwbouw.
4
Stadsmolen (1750)
Adres :
Pla ttegrond:
Molenstraa t 72
nr. 1
door de tegenwoordige stenen molen. Het is een werkende korenmolen,
gelegen op een hoogte in de keel van een voormalig bastion. De molen was
rond 1911 ontdaan van kap en wieken vanwege de opkomst van het machinale malen. Omstreeks 2000 is de molen weer in zijn oude glorie hersteld.
Als je de molen bekijkt vanuit het thema ‘reizen’ zie je al snel dat de molen
een werktuig is dat alleen gemaakt kon worden met hulp van reizende handelaren en ambachtslieden. De bouwers en de restaurateurs kwamen en
komen nog steeds vaak van ver. De molenstenen worden gemaakt van natuursteen of een betonlegering. Ze worden vervaardigd door gespecialiseerde bedrijven in binnen- en buitenland, maar niet in Zeeuws-Vlaanderen. Dat
is al zo sinds de uitvinding van de windmolen, waarvan overigens niemand
precies weet wanneer die gedaan is.
De molen is op zaterdag van april
t/m oktober te bezichtigen en te
beklimmen. Het is mogelijk meerdere zolders (verdiepingen) te bezichtigen. Vanaf de omloop kun je genieten van een prachtig gezicht op Axel
en omgeving. Als je naar het westen
kijkt, zie je de grote elektriciteitsmolens in de Koegorspolder, de moderne neefjes van de aloude windmoTegenwoordig reizen veel mensen. Naar hun werk, naar hun vakantiebelen. Als er voldoende wind zit, is de
stemming, omdat het leuk is of omdat het moet, van overal naar nergens en molen in bedrijf. Je ziet dan de weromgekeerd. Op reis doe je indrukken op, spreek je mensen, en je neemt er king van een eeuwenoud werktuig.
eigenlijk altijd iets van mee. Dat heeft ook weer zijn invloed op wie je bent
Vrijwilligers houden de molen open
als je weer thuis bent en op de dingen die je ervan leert, doet of nalaat. Het voor het publiek. Welkom, reis rond
heeft ook invloed op architectuur en de manier waarop die gebruikt en be- in de regio en treed in de voetspoleefd wordt. Neem bijvoorbeeld de Axelse stadsmolen.
ren van duizenden die je voorgingen.
Het verhaal is te lezen in een broDe molen is gebouwd op een plaats waar eerder eeuwenlang een houten
chure die je voor een eurootje kun
staakmolen stond. Die molen is in vlammen opgegaan en in 1750 vervangen verkrijgen in de molen.
5
Gereformeerde Kerk
Adres:
Plattegrond:
Kerkdreef 19
nr 2
Kerkgebouw Stationstraat
In het jaar 1888 bouwden andere afgescheidenen, die Dolerenden genoemd
werden, hun kerkgebouw in de Stationsstraat op de plek waar later een noTegenwoordig reizen veel mensen. Naar hun werk, naar hun vakantiebetariskantoor en tegenwoordig een aantal bedrijven is gevestigd. Ook hier
stemming, van overal naar nergens en omgekeerd. Op reis doe je indrukken stond een sobere ‘timmermanskerk’, die eveneens voorzien was van vijf
op, spreek je mensen, en je neemt er eigenlijk altijd iets van mee. Dat heeft boogramen in de langsgevel. Dit gebouw stond met de kopgevel naar de
ook weer zijn invloed op wie je bent als je weer thuis bent en op de dingen straat gericht. Het diende als kerk tot 1917. Toen werd het verkocht. Het is
die je doet of nalaat. Het heeft ook invloed op architectuur en de manier
in de loop der jaren diverse malen verbouwd. Vanwege ontwikkelingen op
waarop die gebruikt en beleefd wordt. Neem bij voor beeld de gereformeer- kerkelijk gebied werd deze kerk tussen 1892 en 1917 Gereformeerde Kerk B
de kerk in Axel.
genoemd. De ontwikkelingen in Kerk A en B hingen dus samen met landelijke bewegingen, de kerkgebouwen zelf waren van een tamelijk wijdverbreid
Misschien is het niet voor iedereen onmiddellijk duidelijk dat de begrippen soortgelijk type.
kerk en reis veel met elkaar te maken hebben. Ze kunnen deel uitmaken van
jouw en andermans levensreis. En een bezoek aan dit kerkgebouw is tegelijk
een reis door de (kerk)geschiedenis.
Eerste kerkgebouw op deze plek
Sinds 1841 staat er op deze plaats een kerkgebouw voor gereformeerde erediensten. Nu hebben de gereformeerde kerken een zeer internationale ontstaansgeschiedenis. De Reformatie kwam in de Nederlanden (Nederland en
België) binnen vanuit Duitsland, Frankrijk en Zwitserland. In de 19 e eeuw
raakten die gereformeerden in Nederland verdeeld. De Afgescheidenen
bouwden in 1848 in Axel hun sobere ‘timmermanskerk’, een laag gebouw
met een zadeldak, dat nauwelijks hoger was dan de omringende bebouwing.
Vanwege ontwikkelingen op kerkelijk gebied werd dat gebouw tussen 1892
en 1917 Gereformeerde Kerk A genoemd. Het deed dienst tot omstreeks
1898. Toen was het versleten en te klein. Het werd afgebroken en vervangen
door een nieuwe kerk.
6
Kerk en verenigingsgebouw, Kerkdreef 1899, 1917
Toen kerkgebouw A ‘op’ was, besloot de kerkenraad tot nieuwbouw. Intussen waren er sterke contacten gegroeid met Amsterdam (Vrije Universiteit).
De raad trok de Amsterdamse architect Tjeerd Egbertszoon Kuipers aan als
ontwerper. Zo raakte een architect uit de kring van Berlage betrokken bij de
kerkbouw in Axel. De oude timmermanskerk werd afgebroken en de nieuwe
in 1899 in gebruik genomen. Het ontwerp had twee torens. Er werd er maar
één, aan de rechterkant, gerealiseerd. Na de kerkfusie van A en B – een
landelijke ontwikkeling waarbij Axel achterliep, werd het gebouw in 1917,
opnieuw onder architectuur van Kuipers, naar achter uitgebreid in ongeveer
dezelfde stijl.
De consistorie uit 1867 werd in 1953 vervangen door een verenigingsgebouw. Dat bleek spoedig te klein en constructief weinig solide. Het werd in
1979 vervangen door het huidige gebouw, ontworpen door F. Kempe van
architectenbureau De Bruijne uit Terneuzen.
Het kerkgebouw nader bekeken
De ligging. Het kerkgebouw ligt in de gevelwand van de Kerkdreef. Het is
geen rondom vrijstaand gebouw en de kerk staat ook niet ‘in het groen’. In
1899 en 1917 domineerde de kerk vanwege zijn toren, hoogte en vormgeving een stuk van de straat. Tegenwoordig zijn alle naastgelegen panden ten
minste een verdieping hoger opgetrokken dan aan het begin van de 20 e
eeuw. Het rijzende karakter valt niet meer zo op als toen de kerk er net
stond.
Vanwege de breedte, beter de smalte - van de Kerkdreef is het niet goed
mogelijk om de kopgevel van dichtbij in zijn geheel te bekijken. Daardoor
valt de vormgeving van het gebouw minder in het oog, dan ze architectonisch gezien verdient.
De kopgevel aan de Kerkdreefzijde. De meest gedetailleerde gevel bevindt
zich aan de Kerkdreefkant. Deze gevel is asymmetrisch van vorm. De architect heeft het gevelbeeld zo ontworpen dat het visueel niet ‘omvalt’. Een
onopvallend detail dat hieraan meewerkt, is de afgeschuinde hoek aan de
kerkzijde bovenaan de toren. De toren wordt naar boven toe ook sprongsgewijs smaller. De toren is bovenaan versierd met decoratief metselwerk en de
sprongen zijn gemarkeerd.
Het gevelbeeld is opgebouwd uit iets terugwijkende en iets uitspringende
vlakken. Er is gebruik gemaakt van diverse bouwmaterialen: geglazuurde en
ongeglazuurde baksteen, natuursteen, gepleisterde vlakken. De gele banden
geven de gevel een horizontaal accent, de kopgevel en de rondboogramen
geven het geheel ook een verticaal accent.
Opvallend is de boog boven de hoofdingang. Diezelfde boog vinden we ook
terug in het interieur boven de kansel. De boog wordt gedragen door korte,
halfronde zuiltjes, die we ook kennen uit Moorse en Romaanse bouwperiodes. De ramen zijn geplaatst in groepen van 3, 2 en 1. De drie grote ramen
verlichten de kerkzaal vanuit het oosten. Let op de gebogen spijlen in de ramen van de deuren van de hoofdingang. Misschien de letters JC
(gespiegeld).
Het bouwvolume rechts, met het ronde raam, is het trappenhuis uit 1917.
Let hier op het ijzeren hangwerk, dat de deurlijn volgt.
Zijgevels. De rechterzijgevel valt te bekijken vanaf een hellend pad naast de
kerk. Het hek is meestal gesloten, de toegang tot het pad is via de
Julianastraatkant van de kerk.
In dit pad is duidelijk het grote tweedelige bouwvolume van de kerkzaal te
zien. Het bestaat uit twee kopgevels. De voorste is de laagste, de achterste
de hoogste. Het achterste volume is de uitbreiding van het kerkgebouw uit
1917. De linkerzijgevel is aan de onderzijde vastgebouwd aan het verenigingsgebouw. In het verenigingsgebouw is te zien hoe de architect van het
7
verenigingsgebouw op twee verdiepingen de visuele verbinding van kerkzaal Programmatisch gebouw. De kerk is gebouw rond het thema van de wijnen verenigingsgebouw in stand heeft gehouden.
stok en de ranken, een Bijbels beeld voor de relatie tussen Jezus Christus en
zijn leerlingen/kinderen. Het symbool stond geschilderd op het plafond in de
Achtergevels aan de Julianastraat zijde. Het straatniveau aan de Julianakerkzaal (bij de restauratie verdwenen), het is nog te zien in de vier raampjes
straatzijde ligt een verdieping lager dan dat aan de Kerkdreefzijde.
naast de kansel, op de consoles in de orgelkast, in de basementen van de
De centrale gevel aan de Julianastraatzijde omvat een vrij groot muurvlak,
twee grote zuilen.
versierd met rondboogramen op meerdere niveaus. Op de begane grond
bevinden zich vergaderruimtes. Ze zijn ontstaan na een inpandige renovatie. Monument en groen. Zoals gezegd is het kerkgebouw niet vrijstaand. Sinds
Rechts van het kerkgebouw bevindt zich het verenigingsgebouw, dat hier
het gebouw aan de achterzijde toegankelijk is via de Julianastraat, staat de
visueel gescheiden is door een glazen verbindingsdeel. Links is een traptoren imposante achtergevel aan het eind van een zichtlijn gezien vanuit de Wilte zien, gebouwd in 1994. De trappen aan de achterzijde verbinden drie ver- lem de Zwijgerlaan. Aan deze kant is ook een grasveldje aangelegd waardoor
diepingen: begane grond, kerkzaal en gaanderij.
het monumentale karakter van het gebouw meer tot zijn recht komt.
In de kerkzaal domineert de grijsgroene monumentenkleur van de banken
en kansel. Vrijwilligers zullen u daarover graag meer vertellen. Rest ons nog
u uit te nodigen in het naastgelegen verenigingsgebouw voor het bezoek aan
een kleine expositie over de geschiedenis van de kerk en een kopje koffie.
8
Watertoren
Adres :
Pla ttegrond:
Kinderdi jk 2
nr. 3
Tegenwoordig reizen veel mensen. Naar hun werk, naar hun vakantiebestemming, omdat het leuk is of omdat het moet, van overal naar nergens en
omgekeerd. Op reis doe je indrukken op, spreek je mensen, en je neemt er
eigenlijk altijd iets van mee. Dat heeft ook weer zijn invloed op wie je bent
als je weer thuis bent en op de dingen die je ervan leert, doet of nalaat. Het
heeft ook invloed op architectuur en de manier waarop die gebruikt en beleefd wordt. Neem bijvoorbeeld de Axelse watertoren.
Als je de watertoren beklommen hebt tot óp de bovenste waterreservoirs,
word je plotseling duidelijk dat elk punt van aankomst tegelijk ook weer een
punt van vertrek is. Rondom boven de raampjes is een panorama aangebracht dat in verschillende niveaus verwijst van de zeer nabije omgeving tot
de verste streken op aarde. Als je uit de raampjes kijkt, is je blik wat beperkter, maar op heldere dagen zie je het Sloegebied en Vlissingen, of kijk je een
heel eind Vlaanderen in.
De dienstdoende vrijwilligers kunnen je alles vertellen over dit gebouw. Het
is neergezet in 1936 toen er een drinkwaterleiding in Zeeuws-Vlaanderen
werd aangelegd. De aannemer kwam uit Maastricht, want het ging om voor
die tijd complexe betonbouw. De buizen voor de waterleiding kwamen uit
Engeland. Ze werden uiteindelijk per binnenvaartschip tot aan de Axelse SasVoor het zover is, moet je wel de moed en de conditie hebben om de voet- sing gebracht en vandaar naar de bouwplaats aan de Kinderdijk vervoerd.
reis – de beklimming – naar boven te maken. Dat kan alleen via een houten Toch waren er ook Zeeuws-Vlamingen bij de bouw betrokken: de tekenaar
van de toren kwam uit Terneuzen, een aantal onderaannemers en veel
trap die meeloopt met de twaalf vlakken van de torenmuur; één vlak klimmen, één vlak horizontaal, om even uit te rusten, enz. enz. Voor je boven bij bouwvakkers kwamen uit de streek. En zo werd de toren uiteindelijk een
het panorama bent, passeer je een lekvloer, een 300m3 groot reservoir, dat product dat gemaakt is door mensen van ver en nabij, met reizen en transport als onmisbare elementen en onmisbare voorwaarden. Het hele verhaal
je kunt betreden. Je kunt er ook de akoestiek testen door een liedje te zingen. Daarna nog een lekvloer en een dubbel vat van 1.000m3. En dan sta je wordt verteld in een brochure die je voor een eurootje kun meenemen uit
de toren.
boven.
Veel plezier, en tot ziens.
9
Oorlogsmuseum Gdynia
Adres:
Plattegrond:
Tweede Verkorting 3
nr. 4
Ook het Gdynia-museum doet weer mee!
In het kader van het landelijke thema ’Op reis’ organiseert Oorlogsmuseum
Gdynia in Axel het volgende:
Alleen op zaterdag 13 september is het museum open, en wel van 10.00 tot
17.00 uur. Vanuit de doelstelling van het museum, wordt aandacht geschonken aan die andere Grote Reis: die van de Geallieerden in 1944.
Het was een reis die behalve het militaire geweld, ook onder civiele omstandigheden grote hinder ondervond. Zo waren de wegen slecht en beschadigd,
en veel bruggen vernield. Dit leidde aan de Derde Verkorting tot een vier
dagen durende veldslag alvorens er een brug gelegd worden over het Kanaal
Axel-Hulst. Die brug werd de Gdynia-brug genoemd, en heeft ook geleid tot
die naam voor het museum.
um dat handelt over de Tweede Wereldoorlog en de Bevrijding, en waar de
omstandigheden in die periode duidelijk geïllustreerd worden.
De ritjes duren circa 15 minuten. Aan boord wordt uitleg gegeven door de
chauffeur en/of een begeleider. Afhankelijk van de belangstelling, wordt om
het halve of hele uur gereden. De eerste rit start om 10.30 uur en de laatste
rit is om 15.30 of 16.00 uur.
Het museum fungeert op zaterdag 13 september als thuisbasis en pleisterplaats voor korte rondritten met historische militaire voertuigen. Het slagveld rondom de Gdynia-brug en Kijkuit wordt als monument aangedaan. Tij- De insteek is dus duidelijk: Ervaar die moeizame reis van de Geallieerden!
dens de ritten kunnen de passagiers het mooie groene Axelse landschap opsnuiven. Mits de weersomstandigheden het toelaten, maakt de rit ook een
uitstapje over een landweg, zodat men het vervoer in de omstandigheden
anno 1944 aan den lijve kan ervaren.
Bovendien is de schuur waar het museum in is gevestigd eigenlijk ook een
beetje een monument: de enige overgeblevene in haar soort na de gevechten om Axel in september 1944. Het is een gepaste locatie voor een muse10
Biervliet
Tijdens deze dag kunt u zelfstandig een wandeling maken door Biervliet. Tus- U kunt beginnen op de Markt bij het standbeeld van Beukelszoon, de beide
sen 10.00 en 17.00 uur zijn de beide kerken te bezoeken, de molen, het Tref- kerken of de molen. Ook bij de maquette in het Trefpunt. Bij alle vijf locaties
punt met de Maquette en het standbeeld van Willem Beukels op de Markt. staan vlaggen van monumentendag. Stap hier op af.
Op enkele plaatsen treft u enthousiaste gidsen aan die over de gebouwen
en personen een boeiend verhaal vertellen. Onderweg komt u langs verschillende wetenswaardigheden die ook in deze brochure staan vermeld.
Koornbeurs
Adres:
Plattegrond:
Burgemeester Maarleveldstraat 1
nr. 5
De Koornbeurs was vroeger een café. Tot 2011
was de plaatselijk bibliotheek erin ondergebracht. Een mooi voorbeeld van een nieuwe bestemming voor een oud gebouw. Het gebouw is
pas verkocht door de gemeente en is nu een
vergaderruimte van de H4A-groep.
De Stichting Behoud Monumenten Biervliet heeft
zich ingezet voor het aanbrengen van de luiken
en de plaquette met daarop de burgerslachtoffer van de Tweede Wereldoorlog. Deze bevindt
zich aan de andere zijde van de bibliotheek.
11
Willem
Beukelszoon
Adres :
Ma rkt
Pla ttegrond:
nr. 6
Biervliet noemt zich graag de Beukelsstad. Het was immers Beukelszoon die
rond 1350 de techniek van het haringkaken toepaste aan boord van vissersschepen. Daardoor kwam de gekaakte haring voor een groot deel van de
West-Europese bevolking op het menu te staan. Juist in een periode van
bevolkingstoename.
De steden werden groter en machtiger. Ter ere van Willem Beukelszoon
werd in 1958 dit kunstwerk van de Veerse kunstenaar Philip ten Klooster
onthuld. Gaat u met Beukelszoon op de foto?
Voormalig gemeentehuis
Adres:
Plattegrond:
Markt
nr. 7
Op 2 juli 1954 opende de Commissaris van de Koningin het nieuwe stadhuis.
Het is een ontwerp van ir. Pieter ’t Hooft. De bouwer was de Vlissingse aannemer Christiaanse.
Biervliet heeft in dit monumentenjaar ook gekozen voor het gemeentehuis
aan de Markt. Het is tot 1970 in gebruik geweest en doet nu dienst als parti- De drie zandstenen in de voorgevel zijn ter herdenking aan de oorlog, bevrijculiere woning.
ding en watersnood. Ze zijn van de Veerse kunstenaar Philip ten Klooster.
Het herdenkingsraam in de hal voor de oorlogsslachtoffers is naar een ontHet vorige gemeentehuis stond aan de Kerkstraat 5 en 7 en ging in de nacht werp van de heer Heezen uit Leerdam.
van 25 op 26 maart 1945 in vlammen op. Dat kwam door onvoorzichtigheid
van een geallieerde soldaat die een petroleumkachel omver stootte. Een
Het smeedijzeren gemeentewapen is een geschenk van de Oostburgse amdeel van de administratie ging ook verloren. Een houten noodwoning werd bachtsschool. Het bevindt zich nu op de nieuwe gevel van het Dorpshuis,
kort daarna als gemeentehuis in gebruik genomen, maar daarin was slechts Hoogstraat 2.
plaats voor drie ambtenaren. De gemeenteraadsvergaderingen vonden
plaats in cafés, die dan drooggelegd werden.
12
Hervormde kerk
Adres:
Plattegrond:
Kerkstraat 6
nr. 8
We beginnen met de hervormde kerk. Deze is gebouwd in 1659-1660 op de
plaats van een veel kleiner kerkje. In die tijd lag er nog een garnizoen in Biervliet. Daarom noemen we deze kerk een garnizoenskerkje.
In Biervliet staan deze zaterdag ook de kerkdeuren van de beide kerken
open. Het stadje heeft twee kerken en is daar trots op. De kerktorens bepa- De Staten van Zeeland namen het voortouw. Ze betaalden de nieuwbouw,
len het silhouet van het dorp.
die destijds ca 7500 gulden kostte. Het was gebruikelijk dat de Staten ook
een gebrandschilderd raam schonken. Ook de Staten-Generaal en de stad
Biervliet verfraaiden het gebouw met zo’n raam. De Middelburgse glazenier
Cornelis van Barlaer maakte deze kleurrijke ramen in zijn atelier.
In het voorjaar van 1660 was de kerk gebruiksklaar. Tijdens de bouwperiode
kerkte men in een turfschuur. Deze stond op de Markt, naast het huis van de
commandant.
Net voor monumentendag 2003 werd de kerk na een restauratie in gebruik
genomen. De fraaie ramen waren vakkundig gerestaureerd. Tijdens de restauratie was de landskelder in de tuin van de kerk ontdekt. In deze grafkelder waren de rentmeesters van Biervliet begraven. De kelder is met een glazen plaat afgedekt en kan vandaag bezichtigd worden. Dat geldt ook voor de
hervormde pastorie (Markt 5) met de prachtige pastorietuin.
Het huis werd ca 1620 gebouwd voor de Commies te Water. Die moest het
havengeld innen. In die tijd woonde er nog geen dominee in Biervliet. De
predikanten van Hoek en IJzendijke kwamen wekelijks naar Biervliet om er
een dienst te houden.
In de maquettezaal is een Van Barlaercentrum ingericht, waar u informatie
krijgt over alle Zeeuwse ramen van deze kunstenaar.
13
Katholieke kerk & Het Broederhof
Adres :
Pla ttegrond:
aantal kapellen. Omstreeks 1965 werd het kerkgebouw heringericht naar de
eisen van de tijd. In de jaren tachtig zijn er diverse herstellingen aan het dak
en interieur verricht.
Noords traat 46
nr. 9
Op 4 oktober 1858 wijdde de bisschop van Breda deze kerk in. Het gebouw
stond destijds buiten de bebouwde kom. De pastoor schreef toen in zijn dagboek: “De mensen zullen er altijd wel over klagen, dat deze nieuwe kerk
zover van het dorp staat, maar het kan nu eenmaal niet anders”. Daarbij
doelde hij op de wetgeving, die verbood dat er twee kerken dicht bij mekaar
zouden staan.
Het gebouw is bekend vanwege de prima akoestiek en de kunstzinnige vertolking van de Kruisweg. Deze beeldenreeks is gemaakt door pastoor Omer
Gielliet.
Naast de kerk betrok in mei 1878 pastoor Andreas Broeders zijn nieuwe
woning: Het Broederhof. Bij de oude zeesluis uit 1765.
De pastoor woonde destijds in het huis Markt 12.
In zijn ruime tuin was de
noodkerk opgetrokken. De
parochie Biervliet was opgericht in 1855. Tijdens de
monumentendag van
2005, besteedden we aandacht aan het 150-jarig
bestaan van de parochie.
Tot 1855 gingen de katholieken uit Biervliet ter communie in de buurplaatsen
Hoofdplaat, IJzendijke en
Watervliet. Het huidige
kerkgebouw werd omstreeks 1920 uitgebreid
aan beide kanten met een
14
Maquette
Adres:
Plattegrond:
Kerkstraat 4
nr. 10
In het Trefpunt, Kerkstraat 4, kunt u de maquette van Biervliet bewonderen.
Beleef Biervliet hier, maar dan wel driehonderd keer kleiner.
In 2013 ontving de maquette de Zeeuwse Prijs van Kern met Pit. Hieraan was
een bedrag van duizend euro verbonden en een eervolle vermelding.
Proficiat nog!
15
Molen ‘De Harmonie’
Adres:
Plattegrond:
Molenstraat 9
11
Tijdens Open Monumentendag kunt u de molen ‘De Harmonie’ uit 1842 bezichtigen. Deze molen werd oorspronkelijk gebouwd als olie- en
pelmolen. Opdrachtgever was Isaäc Lybaart. Hij was korenmolenaar op een
open houten standaardmolen, die vlak in de buurt stond. ‘De Harmonie’ had
een galerij en verwerkte vooral het zaad van vlas en koolzaad. Dat was zeer
winstgevend, want in een paar jaar waren de bouwkosten terugverdiend. In
1885 werd de molen omgebouwd tot korenmolen. De galerij verdween en
er kwam een aarden wal omheen. Ook werd de romp iets opgehoogd. Het
oude houten molentje werd afgebroken. Op één van de oude balken stond
het jaartal 1659.
‘De Harmonie’ bezit een prachtige kaarbak met daarin bloemen en haringen
gesneden. Van de oude oliemolen zijn in de zogenaamde ondermolen nog
heel goed de ramen, deuren en toegangspoort te zien.
Tijdens de bevrijding van Biervliet, oktober 1944, zochten tientallen mensen
hier een veilig plekje. De molen werd niet zwaar beschadigd; wel viel er in de
onmiddellijke nabijheid een granaat. De molen is nog volledig in tact. Verder
is er een prachtige verzameling gereedschap van de wagenmakersfamilie
Schilleman aanwezig.
De tegenwoordige molenaar, Sjaak Lybaart, kan u vandaag over dit alles uitgebreid vertellen.
16
Koewacht
Rooms-katholieke kerk
bouwstijl met kruisribgewelven en hoge ramen. Het inwendige van de kerk
Kerkplein 2 (rooms-katholieke kerk) van 13.00 tot 16.30 u kenmerkt zich door zeer grote ruimtes tussen de zuilen, die licht en zo eennr. 12
voudig mogelijk in een vierhoekig plan zijn gehouden. De pilaren dragen een
breed uitgespannen gewelf dat enerzijds op het vrij kleine priesterkoor uit‘Langs ’s Heren wegen’
loopt en anderzijds het brede, onderschraagde oksaal overspant.
Op initiatief van de jubilerende koorvereniging Asaf uit Axel is een recreatie- De kerk, met slechts drie dwarssegmenten (traveeën), een middenschip en
ve tocht uitgezet langs kerken in Zeeuws- Vlaanderen en het naburige Oost- twee zijbeuken en met haar toren, die aan de linkerzijde aan de kooroverVlaanderen, waarbij men tevens kan genieten van koormuziek. Het project gang is gebouwd, is een fraai type van volkskerk. In de zijbeuken bevinden
kreeg de naam ‘Langs ’s Heren wegen’ mee en voert de fietser of automobi- zich aan beide zijden van de kerk drie grote ramen, die elk uit drie delen belist langs kerkgebouwen in Zuiddorpe, Koewacht, Wachtebeke en Stekene
staan, met daarin afgebeeld zes sacramenten.
(Hellestraat). Tussen 13 uur en 17.30 uur wordt de bezoeker in deze kerken
Bij de verrondgeleid en daarbij kan men regelmatig genieten van passende koorklannieuwing van
ken.
de liturgie in
Voor het muzikale deel van het kerkenpad tekenen drie koren: het A Capelde R.-K. Kerk,
la-Saman-koor uit Wachtebeke, het kamerkoor Muzenisse uit Stekene en
waarbij de
de straks 100-jarige koorvereniging Asaf uit Axel. Ieder koor zal optreden in
priester met
de kerk van Koewacht volgens het volgende schema.
het gezicht
naar het kerk13.30-14.00 uur: kamerkoor Muzenisse uit Stekene
volk kwam te
15.00-15.30 uur: koorvereniging Asaf uit Axel
staan, werd
15.30-16.00 uur: A Capella-Saman-koor uit Wachtebeke
in 1965 een
altaartafel
Voorafgaande aan ieder optreden wordt een stukje verteld van de geschieaangebracht,
denis van de parochie en de kerk van Koewacht en na het optreden van iewaarbij de
der koor zal speciale aandacht worden gegeven aan de pas gerestaureerde voorste rijen kerkbanken zijn verplaatst naar de zijkanten. Het orgel dateert
kruisweg.
van ongeveer 1775 en is in 1931 aangekocht van de St.-Josephkerk uit Bergen op Zoom. De orgelkast is uitgevoerd in Lodewijk XVI-stijl. Met de restauKerk van Koewacht
ratie in 1968 is met de verstilde, introverte klank dit Zuid-Nederlandse orgel
In mei 1922 werd deze neogotische kerk naar een ontwerp van de architect een juweeltje geworden.
Wolter te Riele ingewijd. Haar stijl is neogotisch: een omhoog gerichte
Adres:
Plattegrond:
17
De kruisweg
In 1937 gaf de bouwpastoor van de kerk, Mattheus Swagemakers, opdracht
aan de bekende Scheldetaferelenschilder Tony Van Os uit Temse (B) voor
het schilderen van een kruisweg. Van Os beeldde de lijdensweg van Christus
uit in veertien levensgrote schilderijen (ca. 1,80 x ca. 2,80 m.), olieverf op
linnen. Aan deze kruisweg werden nog twee schilderijen van dezelfde omvang toegevoegd: Missiekruis en Passievoorwerpen (schilderij met de voorwerpen die zijn gebruikt in het lijdensverhaal). Enkele jaren geleden bleek
dat de schilderijen erg aan een opknapbeurt toe waren en vanaf juni 2012
tot april 2013 heeft de restauratrice Marina Mertens uit Stekene (B) een
grondige restauratie uitgevoerd. Na 75 jaren hangen de schilderijen er weer
helder en strak bij. Behalve de schilderingen van de kruisweg zijn ook nog
twee kleinere Anthoniuspanelen, eveneens van Tony Van Os, gerestaureerd.
Deze hebben inmiddels een plekje gekregen in de Anthoniuskapel, achter in
de kerk.
Tony Van Os heeft behalve veel Scheldeschilderijen (meer dan 200 van zijn
werken bevinden zich in de V.S. en de Scandinavische landen) meerdere
kruiswegen geschilderd, maar die van Koewacht wordt toch algemeen beschouwd als zijn mooiste.
‘Een kruisweg met een ziel’
Tijdens Open Monumentendag is
in de kerk van Koewacht ook het
boek te koop (voor € 25,-) met de
titel ‘Een kruisweg met een ziel’.
Behalve de geschiedenis van de
parochie, de kerk en de kruisweg,
zijn heel veel pagina’s ingeruimd
voor prachtige foto’s, die gemaakt zijn tijdens de restauratie
van de kruisweg. De opbrengsten
van het boek zijn geheel ten bate
van de restauratie van de kruisweg.
Jaarmarkt en Vlasdag
U kunt uw bezoek aan de kerk
combineren met een bezoek aan
de Internationale Jaarmarkt en
de Vlasdag die op het Kerkplein
en in de omgeving van de grensovergang worden georganiseerd.
U bent van harte uitgenodigd en welkom!
18
Sas van Gent
Antiek en brocante taxatiedag
Adres :
Pla ttegrond:
Cana dalaan (mul tifunctioneel centrum De Sta tie)
nr. 13
De voorwerpen kunnen
eventueel ook te koop worden aangeboden aan het
Middelburgs Veilinghuis.
In het kader van de viering van de Open Monumentenda g op 13 september organiseert de Sti chting Heemkundige Kring Sas va n Gent een
Antiek en Brocante Ta xa tiedag. Hierbi j komt het thema ‘op reis’ aan
de orde, onder het motto: ‘We gaan op reis en nemen mee…’
Deelna me is ui teraard geheel op eigen risi co.
Graag tot ziens op 13 september in De Sta tie in Sas
van Gent!
Denkt u iets bi jzonders in huis te hebben waa rover u meer wil t weten
of bent u benieuwd naar de waarde va n bijvoorbeeld een erfs tuk?
Dan bent u van harte welkom in mul tifunctioneel centrum ‘De Sta tie’
aan de Canadalaan in Sas van Gent.
Om antwoord te kri jgen op deze en mogelijk a ndere vra gen, vers trekken vier ta xa teurs va n het Mi ddelburgse Veilinghuis u nadere informa tie over uw meegenomen s childeri jen, prenten, boeken, klokken, kera miek,munten of wa t er maa r te bedenken valt.
Van 13.00 tot 16.00 uur kunnen uw ‘schatten’ ter taxa tie worden aangeboden.
Bes tuursleden van de Heemkundi ge Kring zorgen voor de begeleiding
van de deelnemers (sters ) naa r de betreffende ta xa teurs , waa rbi j rekening wordt gehouden met de aa rd va n de voorwerpen.
19
Terneuzen
Museum Schooltijd
Adres :
Pla ttegrond:
Nieuws traa t
2-4
nr. 14
Een oud kinderversje zegt: ‘Ik ga
op reis en ik neem mee…’ Dat
was een stapelversje voor op
het schoolplein. In het
schoolmuseum laten we diverse
voorwerpen zien om mee op
reis te nemen. En ook de
reisvormen komen aan bod,
zoals met boot, trein, vliegende
koffer, fiets en kar, al dan niet
van oude schoolplaten .
Denk eens aan het versje van die
zwanen ‘die naar Engeland
varen!’ en aan ‘Varen, varen
over de baren!’
Ga ook ‘op reis’ naar het
schoolmuseum ‘Schooltijd’ aan
de Nieuwstraat 2-4 in
Terneuzen. Het schoolmuseum
is geopend tijdens Open
Monumentendag op 13
september van 10.00 tot 17.00
uur.
20
Forumdiscussie
Adres :
Pla ttegrond:
Noords traat 62 (Grote Kerk)
15
Openingsdebat Open Monumentendag over de toekomst van monumenten
Za terdag 13 september va n 10.00 tot 12.00 uur
Als openingsacti vi tei t van Open Monumentendag 2014 organiseren wi j op 13 september een themadebat met als ti tel 'Wel of geen toekomst
voor monumenten in Terneuzen?'
Sprekers Joha n de Koning en Peter Clijsen gaan onder leiding va n
burgemees ter Jan Lonink in deba t met elkaa r, een panel en het publiek.
Moeten we monumenten behouden of juist laten plaatsmaken voor een
nieuwe ui tstraling? Modern bouwen of juist tradi tionele elementen
gebrui ken? Is behoud van monumenten een 'mus t', of is het onderhoud
te duur geworden? Is er een rol voor de gemeente hierin en zo ja , welke
dan? Ti jdens de bi jeenkomst gaan wij over deze s tellingen met elkaar in
gesprek.
Iedereen die geïnteresseerd is in het onderwerp is van harte welkom de
bi jeenkomst bi j te wonen. De bi jeenkoms t is van 10.00 tot 12.00 uur en
vindt plaats i n de Grote Kerk in Terneuzen aan de Noords traat 62 in
Terneuzen.
U hoeft zi ch voora f niet aan te melden en de toegang is gratis. De koffie
s taat klaa r.
21
Westdorpe
Zwartenhoekse Zeesluis
Adres:
Plattegrond:
Bernhardstraat 2
nr. 16
water te zetten, dus als inundatiesluis. De nieuwe sluis was een driekokerige,
zelfsturende sluis. Tijdens de vloed, als het zeewater via de Braakman vanuit
de Westerschelde richting de polder stroomde, sloten de deuren van de sluis
door de druk van het buitenwater. Bij eb openden de sluisdeuren zich door
de druk van het binnenwater. Door de kokers van de sluis af te sluiten met
balken in de daartoe bestemde sleuven, kon de polder in geval van oorlogsdreiging onder water worden gezet. Om het sluizencomplex te verdedigen,
begon men enkele jaren later met de aanleg van de ‘batterij’, een omvangrijk, aarden verdedigingswerk.
Aan de zeezijde was een korte aanlegkade waar scheepjes konden afmeren
die via de afwateringsgeul vanuit de Braakman tot bij de sluis konden komen. Deze kade verving het bij de afdammingen verdwenen haventje van
waaruit onder andere een veerdienst op Axel werd onderhouden. Ook hier
vinden we het thema ‘Op reis’ terug. Vandaar dat we ook in 2014 alle belangstellenden uitnodigen voor een bezoek aan dit Rijksmonument.
Lang doen de sluis, de verdedigingswerken en het haventje geen dienst. Alles wordt verwaarloosd en raakt vergeten. Twee van de drie kokers verdwijnen onder de grond. In 1997 wordt door heemkundigen aan de alarmbel
getrokken. Een projectgroep van belanghebbenden wordt opgericht hetgeen
uiteindelijk resulteert in een fraai stukje consolidatie- en restauratiewerk.
Bij de Zwartenhoekse Zeesluis gaan we ‘Op reis’ in de tijd. De sluis is meer
dan 200 jaar oud en is gebouwd in 1788 en 1789. In die jaren werkte men
aan de afdamming van de uitgestrekte geulenstelsels tussen het zogenaamde ‘Eiland van Axel-Terneuzen-Hoek’ enerzijds en het zuidelijke deel van
Zeeuws-Vlaanderen anderzijds. De sluizen die men in deze dammen voorzag,
dienden twee functies. Allereerst waren het afwateringsluizen voor het achterland. Bovendien waren er militaire belangen. De sluizen moesten in geval
van oorlog kunnen worden gebruikt om het achterliggende polderland onder
In 2010 werd het herstel van de sluis afgerond. In 2011 zijn de fortificatiewerken ter verdediging van de sluis voor een deel in de oorspronkelijke toestand terug gebracht. In de winter van 2012 op 2013 schonk de Provincie ter
bekroning een kanon met affuit. In 2011 werd ook het groene deel van de
Groene Knoop aangelegd. Deze Groene Knoop bestaat uit een aantal landschapselementen, die zijn aangelegd als compensatie voor verloren gegane
natuurwaarden in de omgeving. Het betreft een hoogstamboomgaard met
22
een keur aan oude fruitrassen, een zwaluwwand, een dijk, drinkputten, heg- Wij ontvangen u graag op zaterdag 13 september tussen 10.00 en 17.00 uur.
gen, een nat/vochtig weidelandschap en een meer bebost wandelgebied.
Het boek ‘De Zwartenhoekse Zeesluis, de historie van een militair en waterKortom, Oost-Zeeuws-Vlaanderen in het klein.
staatkundig object en zijn omgeving’ is daar verkrijgbaar. Er zijn rondleidingen door het hele gebied (duur circa 1 uur) om 11.00 en 14.00 uur.
De ‘Stichting Vrienden Zwartenhoekse Zeesluis’ zet zich in voor het behoud
van de Zwartenhoekse zeesluis en zijn omgeving:
-Behoud cultureel erfgoed: behoud van één van de laatste grote zichtbare
driekokerige sluizen in Zeeuws-Vlaanderen.
-Vergroten natuurwaarden: door het afsluiten van één van de kokers op de
oude manier wordt een deel geschikt als schuil- en verblijfplaats voor
allerlei dieren, zoals vleermuizen.
-Leesbaar maken landschap: de sluis en de fortificaties vertellen een stuk
geschiedenis van het landschap, dat met behulp van excursies, informatiepanelen en een folder wordt ondersteund.
-Bijdrage beleving landschap: de sluis en het bastion liggen tussen twee
natuurgebieden en er lopen enkele fietsroutes langs. Het zijn aantrekkelijke objecten in een aangename omgeving; de moeite waard voor de
recreant het te bezoeken.
Om dit alles te kunnen verwezenlijken, zoeken wij sponsoren die onze stichting willen ondersteunen. Ook particuliere giften zijn welkom. Stort op giro
3242681 t.n.v. Stichting Vrienden Zwartenhoekse Zeesluis en wordt ook
Vriend van de Zwartenhoekse Zeesluis.
Voor informatie tel. 0115-452043 of mail [email protected].
Inschrijving Kamer van Koophandel voor Zeeland dossiernummer 22063636
23
Transformatorstation Reedijk
Adres:
Plattegrond:
Vlakbij wijk A154 aan de Graafjansdijk A156
nr 17
het al: hier was de hoofdfunctie het transformeren van hoogspanning naar gebruikersspanning (220/380 volt). Het station
Hier gaan wij ‘Op reis’ met elektriciteit. Wij nemen nu alles als vanzelfspre- ‘Reedijk’ was uitgerust met een onderkend aan. Druk op de knop en de verlichting is aan. Maar voor 1923 was het grondse kabelaansluiting. Het is ontworpen
anders.
door architect A.A. Kok uit Bussem. Het
station heeft een bijzondere vorm.
Rond de Eerste Wereldoorlog wilNergens anders in Zeeland staat nog zo’n
de men Zeeland elektrificeren.
huisje.
Maar zo eenvoudig was dat niet.
Er moesten drie afzonderlijke
Nadat het geen dienst meer deed (1962),
groepen worden ingedeeld: de
werd het gebruikt om oud papier in op te
Noord- , Midden en Zuidgroep. De
slaan. Enkele jaren geleden is het gered
Zuidgroep (Zeeuws-Vlaanderen)
van de sloop.
hadden ze oorspronkelijk ingedeeld bij Gent (België), maar
De gemeente Terneuzen en Stichting LandZeeuws-Vlaanderen (landje apart)
schapsbeheer Zeeland hebben voor het
wilde dit niet.
opknappen geld beschikbaar gesteld
(2005). Zo kon het met vrijwilligers weer
Op 7 augustus 1920 werd er een
worden ingericht. Delta heeft gezorgd voor
overeenstemming bereikt tot de
een publicatiebord aan één van de zijgebouw van een Centrale in Zeeuwsvels.
Vlaanderen, op grondgebied
Westdorpe. De kanaalzone
Op zaterdag 13 september gaan wij ‘Op
genoot de voorkeur, omdat daar
reis’ in de tijd. Wij ontvangen u graag tusal industrie was gevestigd.
sen 10.00 en 15.00 uur op de splitsing van
de Graaf- Jansdijk vlakbij wijk A 154 en de
Daarna werden de transformatorspoorweg.
huisjes gebouwd. De naam zegt
24
Zaamslag
Adres:
Plattegrond:
SPEELMIDDAG!!!
Axelsestraat 9 (Christelijk Gereformeerde Kerk
nr 18
Tijdens Open
Monumentendag wordt er
voor alle kinderen tussen
de 4 en 12 jaar vanaf 13.00
uur een speelmiddag
georganiseerd bij de
Christelijke Gereformeerde
Kerk, Axelsestraat 9 in
Zaamslag.
Met o.a. Ballonwedstrijd,
Springkasteel, Zeskamp,
Knutselen etc.
Jij komt toch ook? Neem
vriendjes en vriendinnetjes
mee!!!
Entree is gratis!
25
Recreatieroute met koormuziek
Adres:
Plattegrond:
Zuiddorpe, Koewacht, Wachtebeke en Stekene
nr 19
Op zaterdag 13 september kan de liefhebber van zowel oude kerkjes als
koormuziek zich uitstekend vermaken:
Aan het eind van de middag volgt nog een gezamenlijke presentatie van de
drie koren met instrumentale bijdragen van o.a. organist Jan Oppeneer.
Op initiatief van de jubilerende koorvereniging Asaf is een recreatieve tocht
uitgezet langs kerken in Zeeuws-Vlaanderen en het naburige OostVlaanderen, waarbij men tevens kan genieten van koormuziek.
Door dit initiatief, dat kadert in het thema ‘verbinden’ van 200-jaar ZeeuwsVlaanderen, hopen de deelnemende koren zowel de liefhebbers van oude
kerken als van koormuziek een ongedwongen, maar inspirerende middag te
bezorgen.
Deze zaterdag staat in Nederland bekend als Open Monumentendag, waarbij vele bezienswaardigheden gratis te bezoeken zijn. Het project kreeg de
naam ‘Langs ’s Heren wegen’ mee en voert de fietser of automobilist langs
kerkgebouwen in Zuiddorpe, Koewacht, Wachtebeke en Stekene
(Hellestraat). Welk traject en op welke tijd men deelneemt, staat iedere belangstellende vrij.
De vier kerkjes hebben elk een andere sfeer en herbergen voor velen nog
onbekende kunstschatten. Tussen 13.00 en 17.30 uur wordt de bezoeker in
deze kerken rondgeleid en daarbij kan men regelmatig genieten van passende koorklanken.
Voor het muzikale deel van het kerkenpad tekenen drie koren: het A Capella-Saman-koor uit Wachtebeke onder leiding van Aureel Heirman, het kamerkoor Muzenisse uit Stekene met als dirigente Hera Wijckers en de straks
100-jarige koorvereniging Asaf uit Axel, geleid door Anton de Kort. Ieder
koor brengt een kort programma in de vier kerken ten gehore volgens een
schema, dat in elke kerk ter inzage ligt. De flyer is ook via de website
www.asaf-koor-axel.nl te downloaden.
26
Beide koren volgden een gelijksoortig repertoire, zodat een fusie in 2008
voor de hand lag. De wekelijkse repetitie vindt nu beurtelings in Wachtebeke
en Ertvelde plaats. Sinds 2011 staat dirigent Aureel Heirman voor het koor.
Hij leidde ook het jubileumconcert bij het 70-jarig bestaan, waarbij samen
met andere koren onder andere de ‘Krönungsmesse’ van Mozart en het
‘Gloria’ van Vivaldi werd vertolkt.
He t Koninklijk A Capella – Samankoor uit Wachtebeke
Het koor is in 2008 ontstaan uit een fusie tussen twee koren, die beide een
historie hebben.
Agenda: Kerstconcert op 20 december 2014 in de kerk van WachtebekeOverslag samen met het koor Allegria uit Lokeren en soliste.
Het koor ASAF uit Axel
In 1914 - dit jaar 100 jaar geleden! - werd de Christelijke Gemengde Zangvereniging ASAF opgericht.
Het Koninklijk A Capellakoor werd in 1942 gesticht in Ertvelde en heeft destijds nauw samengewerkt met componist Armand Preud’homme. Het verzorgde missen en academische zittingen en bracht alleen of samen met andere koren ondermeer ‘Die Schöpfung’ van Haydn, de ‘Johannes-Passion’
van Bach, de ‘Carmina Burana’ van Orff etc. Het koor zong in grote kathedralen, zoals Barcelona, Brussel en Montserrat.
Het Samankoor werd in 1986 opgericht in Wachtebeke door Marcel van Cauwenberge, die eveneens dirigent was van het Kon. A Capellakoor. HoogteDe naam ASAF komt uit de Psalmen. Asaf was in de Oud Testamentische tijd
punten in het bestaan waren koorreizen naar Barcelona en Kerkrade, waar- een van de Levitische zangers, die zorg droeg voor de liturgie in de tempel.
bij opgetreden werd in de kathedralen van Barcelona en Aken.
De eerste dirigent van het koor ASAF was Izaäk Brakman. Vanaf 1918 was J.J.
27
de Ridder dirigent, waarna omstreeks 1930 de bekende Zeeuws-Vlaamse
musicus Piet Brakman het dirigeerstokje overnam. In die tijd groeide het
koor uit tot een oratoriumvereniging, die werken ten gehore bracht als de
‘Messias’ van Händel, en de ‘Johannes-Passion’ van Bach. Vanaf 1960 tot
1980 is er een wisselende directie geweest.
Sinds 1980 is Anton de Kort dirigent van ASAF. Hij zette een nieuwe periode
voor het koor in door te werken aan verjonging en het instuderen van een
geheel nieuw repertoire. Sindsdien verzorgt het koor ieder jaar meerdere
concerten en kende het tal van hoogtepunten. Zo bewaart men goede herinneringen aan de ‘Missa Brevis’ van Mozart, de ‘Johannes-Passion’ van
Schütz, het ‘Gloria’ van Vivaldi, het ‘Magnificat’ van Durante, ‘The Last
Supper’ van Thiman, de ‘Messe Sollenelle Saint Cecile’ van Gounod, het
‘Stabat Mater’ van Caldara, het ‘Te Deum’ van Haydn en van Mozart, het
‘Requiem’ van Cimarosa etc.
Agenda: Asaf viert het honderdjarig bestaan met een jubileumconcert op
zaterdag 8 november a.s. met medewerking van Kamerorkest TY en solisten.
‘Koorgenot’ opgenomen ten gunste van het tienjarig bestaan. In 2009, alweer een jubileumjaar, werd een tweede cd opgenomen in de kathedraal
van Le Havre en deze cd kreeg als titel ‘MUZaïk’; medewerkers hierbij waren
Barbara Somers, sopraan, en Erwin Van Bogaert, orgel. Sinds april 2012 staat
het koor onder leiding van Hera Wyckers.
Kamerkoor Muzenisse uit Stekene
In 1989 startten een aantal enthousiaste zangers en zangeressen onder leiding van Jan Goethals een kamerkoor. De bedoeling was een evenwicht te
vinden tussen liefhebberij en regelmatig een degelijke prestatie op een podium te brengen. Zowel het profane als het religieuze repertorium werd en
Agenda: Op 18 oktober 2014 viert Muzenisse zijn vijfentwintigjarig bestaan
wordt verkend, en daarin een breed gamma aan stijlperiodes en genres. In met een jubileumconcert in Stekene.
de loop van de jaren heeft het koor deelgenomen aan een aantal koorfestivals en concerten in uitwisseling met andere koren. In 1998 werd een cd
28
29
30
Colofon
Tekst
Deelnemers aan de Open Monumentendag 2014
Redactie
Gemeente Terneuzen
Druk
Gemeente Terneuzen
Oplage
650 exempla ren
Website
www.openmonumentendag.nl
www.terneuzen.nl
Deze brochure is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Toch kunnen er geen rechten ontleend worden aan de inhoud ervan. Wilt u meer weten over Open
Monumentendag? Kijk dan op www.openmonumentendag.nl. Heeft u vragen over deze brochure? Neemt u dan contact op me t de gemeente Terneuzen, tel. 14 0115.
31

Download Report