EXPRESSIEF PERSPECTIEF
IN AMSTERDAM ZUIDOOST
STARTMEMO
Inhoud
DISCUSSIE OVER EXPRESSIEBELEID................................................................3
INLEIDING..............................................................................................................4
De rol van kunst, cultuur en design ...............................................................4
Huidige situatie................................................................................................4
Knelpunten.......................................................................................................5
Kansen .............................................................................................................5
Bouwstenen nieuw beleid...............................................................................6
Benutting uniciteit Amsterdam Zuidoost.......................................................6
Persoonlijke ontwikkeling...............................................................................6
Participatie .......................................................................................................7
Volkscultuur.....................................................................................................7
Cultureel erfgoed.............................................................................................7
Kunst in de buitenruimte ................................................................................7
Expressie met design......................................................................................7
Zichtbaarheid en profilering ...........................................................................8
Cultural industries...........................................................................................8
Innovatie...........................................................................................................8
De kunst van het imago ..................................................................................9
Ambitie nieuw beleid.......................................................................................9
BIJLAGE I - IDEEËN ............................................................................................ 10
Concrete ideeën............................................................................................. 10
Algemeen ....................................................................................................... 11
Aanpak ........................................................................................................... 11
Financiën........................................................................................................ 12
BIJLAGE II - BELANGRIJKE SPELERS ............................................................. 13
Spelers binnen het expressiedomein........................................................... 13
BIJLAGE III - VOORZIENINGEN.......................................................................... 14
Cultuureducatie en talentontwikkeling ........................................................ 14
Creatieve industrie ........................................................................................ 14
2
DISCUSSIE OVER EXPRESSIEBELEID
Deze startmemo is bedoeld om tot een initiatief om te komen voor het vormen van
een nieuw meerjarenbeleid voor kunst, cultuur en design voor Amsterdam
Zuidoost. Daarbij wordt de huidige situatie geschetst en de knelpunten alsook de
kansen in het algemeen, middels concrete ideeën om te komen tot een
denkrichting daartoe. De uiteindelijk te formuleren ambities moeten een onlosmakelijk onderdeel gaan vormen van het kunstenplan, c.q. de cultuurnota 20132017 van de stad Amsterdam. Op dit moment worden reeds de voorbereidingen
hiertoe getroffen. Het is dus zaak dat het stadsdeel zo spoedig mogelijk definieert
hoe zij denkt om te gaan met haar unieke en ideale positie als cultureel palet.
Welke kansen het ziet om cultuur met kunst en design te verbinden en welke
maatschappelijke meerwaarde het op sociaal en economisch gebied ziet. Niet in
de laatste plaats wat het aan budget en faciliteiten vergt.
Om tot die input te komen dient vanuit de commissie Welzijn (Kunst en Cultuur),
maar ook vanuit ROVB (vanwege raakvlakken met de openbare ruimte en de
fysieke faciliteiten) een raadswerkgroep te worden ingesteld die inhoudelijke
aanbevelingen opstelt. De werkgroep zal in het kader van research een
expertmeeting organiseren waarvoor alle belanghebbenden in het kunst, cultuur en
designveld worden uitgenodigd. Niet alleen exponenten uit het stadsdeel maar ook
relevante expertise en partijen van 'buiten'. Deze expertmeeting dient uiterlijk in
maart 2012 plaats te vinden.
De gezamenlijke aanbevelingen worden betrokken in een eindnotitie het beleid met
betrekking tot kunst, cultuur en design Amsterdam Zuidoost voor 2012 tot 2017.
Deze notitie wordt voor verdere bespreking in april voorgelegd aan eerder
genoemde gecombineerde commissies. Vooraf dient het te worden voorgelegd
aan het DB ter pre-advisering. Bij de behandeling van de voorjaarsnota kan de
definitieve besluitvorming plaatsvinden.
Roy Ristie
Raadslid in Amsterdam Zuidoost
opgesteld juni 2011 - bijgewerkt februari 2012
3
INLEIDING
De aanleiding voor het initiatief is om een visie te ontwikkelen voor het beleid met
betrekking tot kunst, cultuur en design voor de middellange termijn. Dit om het
relevante potentieel van de inwoners van Zuidoost zo goed mogelijk te benutten in
het belang van henzelf en het stadsdeel.
Goede benutting, facilitering, educatie, ontwikkeling en profilering van het cultureel
en creatief kapitaal is van belang voor de versterking van de identiteit, alsook de
sociaal-economische ontwikkeling van zowel deelnemende individuen als van
Amsterdam Zuidoost als totaal.
De rol van kunst, cultuur en design
Kunst en design worden ingegeven door cultuur. Culturele processen zijn
geïnspireerd op kunstuitingen. Kunst en design daagt uit en inspireert. Zuidoost
heeft inspiratie nodig om inspirerende kunst en prikkelend design te produceren.
Cultuur dient te worden uitgedaagd te worden om kunst en design voort te
brengen, die op hun beurt weer prikkelen tot (nieuwe) uitdagingen. Prikkels dagen
uit of te wel uitdagingen prikkelen tot intensiever onderling contact, discussie,
verbinding, participatie en inspireert economische vooruitgang. Het stadsdeel
Amsterdam Zuidoost worstelt echter met diverse fundamentele maatschappelijke
vraagstukken, zoals vraagstukken van armoede en sociale marginalisering en
onveiligheid, waardoor onze culturele rijkdom niet tot haar recht komt en ambities
op het gebied van kunst en cultuur overschaduwd worden.
Als het om kunst, cultuur en design gaat, is Zuidoost een nogal in zichzelf gekeerd
stadsdeel. Ondanks dat inwoners zich in de afgelopen 40 jaar hebben gevestigd uit
een groot aantal verschillende culturen, hebben cultuur en creativiteit zich nog niet
goed weten te ‘vermarkten’. Culturele kwaliteiten - van waaruit er inmiddels wel
ook nieuwe kunst(vormen) en design-styles zijn ontstaan - worden nog te vaak als
vanzelfsprekend ervaren. Kortom: artistieke oorspronkelijkheid, zeggingskracht en
vakbekwaamheid die tot kunstvormen leiden, worden niet genoegzaam benut, laat
staan afdoende geëxploiteerd. Gevolg is dat er niet structureel, laat staan voor de
langere termijn nagedacht wordt over het faciliteren van cultuur, het borgen van
erfgoed op dat gebied en het professionaliseren van kunst(vormen) en design.
Wellicht zijn met name heersende cultuur- en kunstopvattingen de oorzaak van
geringe ambities op dit gebied. Een nieuw beleid voor kunst, cultuur en design kan
deze vicieuze cirkel doorbreken.
Huidige situatie
Cultuurbeleid is autonoom beleid van de stadsdelen. Er wordt op het moment wel
samengewerkt op stedelijk niveau. Zuidoost is zodoende betrokken bij het stedelijk
cultuurbeleid om kunstenaars en organisaties in staat te stellen aan te laten haken
bij het Amsterdamse Kunstenplan en het Amsterdams Fonds voor de Kunsten. In
dit verband overlegt de beleidsadviseur Zuidoost met DMO en andere stadsdelen
en vertegenwoordigt die het stadsdeel in allerlei stedelijke werkgroepen. Met name
is er samenwerking op gebied van cultuureducatie (waarvoor ook een stedelijk
Basispakket is geformuleerd) en op gebied van ‘Kunst in openbare ruimte’ zoals
dat vooralsnog wordt gezien.
Het lopende beleidskader is vastgelegd in de Cultuurnota ‘Tijd voor Talent
2008-2011’. Vervolgens zijn ook uitvoeringsnota’s op bepaalde gebieden vast4
gesteld voor Kunst in openbare ruimte, Cultuureducatie en Creatieve Industrie. De
huidige beleidsdoelstellingen van Amsterdam Zuidoost op het gebied van kunst en
cultuur zijn in deze beleidsnota’s en in de programmabegroting verwoord. Op basis
van deze beleidsnota’s worden de lopende activiteiten, programma’s en projecten
uitgevoerd en worden via hierop ontwikkelde criteria subsidieaanvragen behandeld
en prestatieafspraken met culturele instellingen gemaakt.
Het stadsdeel heeft zich de afgelopen jaren vooral gericht op het stabiliseren van
de opgebouwde culturele infrastructuur en het optimaliseren van de kwaliteit van
de gesubsidieerde instellingen. Deze instellingen vervullen een centrale rol in de
culturele programmering en samenwerking binnen het cultureel klimaat in
Zuidoost. Het (huidige) subsidiebudget cultuur wordt voornamelijk ingezet t.b.v.
jaarprogramma’s van deze culturele instellingen. Deze worden geacht een
belangrijke bijdrage te leveren aan het kunst en cultuuraanbod in Zuidoost. Dat
allemaal binnen de huidige ambities van het kunst- en cultuurbeleid. Deze
instellingen kunnen zonder een exploitatie-ondersteuning hun programma’s niet
draaien.
Een klein deel van het subsidiebudget wordt besteed aan waarderingssubsidies
voor kleinschalige (incidentele) initiatieven. Op basis van criteria, gebaseerd op de
ambities binnen het lopende beleid, worden jaarlijks subsidieaanvragen
beoordeeld, verdeeld en prestatieafspraken gemaakt. De huidige situatie kent
echter ook enkele knelpunten. Ook zien we dat kansen nog onvoldoende benut
worden.
Knelpunten
De huidige beleidskeuzes, kaders en criteria spreken zich niet uit over ambities
voor kunst, cultuur en design voor de komende jaren. Doelstellingen van het beleid
om bijvoorbeeld door middel van nadrukkelijke stimulering van samenwerking
nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken, en om ondernemerschap te bevorderen
zijn niet benoemd. Er wordt nu slechts ingezet op input - veelal ontstaan door op
zichzelf staande en spontaan ontstane losse initiatieven - en niet op output. Een
duidelijke rendementsverwachting ontbreekt. Hierdoor zijn de inspanningen niet
meetbaar in hun onderlinge relatie. Een gevolg hiervan is dat gepaste facilitering
die feilloos aansluit op behoeften is niet mogelijk is. Dit is slechts een van de
condities die waaraan voldaan moet worden om het onderscheidend vermogen
van Amsterdam Zuidoost optimaal te benutten.
Dat is jammer want op het gebied van cultuureducatie, talentontwikkeling en
stimuleren van creatief ondernemerschap zijn er reeds belangrijke stappen gezet.
Deze basis voorzieningen zijn tot nu toe geconcentreerd in slechts de Bijlmermeer.
De resultaten van deze inspanningen zijn echter onvoldoende bekend binnen
Zuidoost, en daarbuiten. Een belangrijke oorzaak hiervan is dat deze inspanningen
en resultaten nog niet goed en breed worden uitgedragen vanuit het stadsdeel.
Daardoor loopt de waardering hiervoor zelfs ook op lokaal niveau ook achter.
Vraag is of de huidige beleidskaders voldoende mogelijkheden bieden om nieuwe
ontwikkelingen mogelijk te maken.
Kansen
De ruimtelijk-fysieke vernieuwing van de Bijlmermeer is zo goed als voltooid. Naar
verwachting zal het stadsdeel door positieve effecten van de vernieuwing een fase
van grotere stabiliteit tegemoet gaan. Ook wordt er nu wat nadrukkelijker ingezet
5
op sociaal-economisch gebied, waardoor er een gunstiger klimaat ontstaat om
doeltreffende aandacht te gaan besteden aan kunst, cultuur en design.
Met dit vooruitzicht mag worden aangenomen dat er een gunstige tijd aanbreekt
om nieuwe ambities t.a.v. ontwikkelingen van kunst, cultuur en design in kaart te
brengen en verder reikende kaders daarvoor aan te leggen. Mogelijk wordt er ook
ruimte vrij gemaakt voor de creativiteit die nodig is om nieuwe plannen financieel
mogelijk te maken. In een tijd dat de overheid haar prioriteiten moet herdefiniëren
ligt er een actuele uitdaging voor ons als beleidsmakers. Doelstellingen en criteria
moeten een helder beeld verschaffen hoe het stadsdeel, gegeven deze actuele
omstandigheden, de nodige profit halen uit inspanningen. Deze moeten met name
voor het stadsdeel feilloos aansluiten op overkoepelende prioriteiten zoals:
bevordering van sociale cohesie, sociale kracht, educatie, imagoverbetering,
economische emancipatie (verbetering van o.a. werkgelegenheid), leefbaarheid en
maatschappelijke participatie. Een van de bronnen voor het nieuwe beleid kan
gevonden worden in de bestaande ‘best practices’.
We moeten niet schromen om de ‘best practices’ van het huidige beleid daarbij in
ogenschouw te nemen waar mogelijk als basis hanteren voor herdefiniëring van
nieuw beleid. Sinds een klein jaar lopen er enkele (nieuwe) projecten die
meegenomen kunnen worden in de beschouwingen. Nieuwe ambities kunnen
vervolgens gefaseerd, maar wel in hun onderlinge samenhang in toekomstig beleid
worden meegenomen in nieuw aan te leggen beleid.
Bouwstenen nieuw beleid
Het stadsdeel Amsterdam Zuidoost laat op het moment kansen liggen die ook
ontbrekende elementen voor het overkoepelende stadsbeleid zouden kunnen
opvullen. Zo zijn de condities aanwezig om bijvoorbeeld de positie in te nemen van
de plek van de stad waar vernieuwende ‘kunst in de openbare ruimte’ prominent te
vinden is. Tevens beschikt het stadsdeel over natuurlijke omstandigheden die het
tot hét podium van de niet strikt westerse kunst kan maken. Hieronder benoemen
we bij wijze van eerste verkennende exercitie bouwstenen voor een visieontwikkeling.
Benutting uniciteit Amsterdam Zuidoost
De etnisch-culturele uniciteit van Amsterdam Zuidoost met haar vele verschillende
culturen wordt onvoldoende benut in termen van ontwikkelingskansen en marktkansen. Deze uitspraak is gebaseerd op een snelle verkenning van nog niet
benutte potenties door het verzamelen van ‘insiders’ ervaringen van sleutelpersonen in het culturele veld en in de designwereld van Amsterdam Zuidoost.
Omgekeerd bieden kunst, cultuur en design de bewoners de mogelijkheid
aanwezige culturele, unieke kwaliteiten zichtbaar te maken en erkend te krijgen,
verder te ontwikkelen.
Persoonlijke ontwikkeling
Kunst, cultuur en design biedt de mensen de mogelijkheid iets te vertellen over
zichzelf, hun eigen achtergrond. Deelname aan cultuur kan bijdragen aan de
persoonlijke ontwikkeling van mensen, aan vergroting van culturele competenties.
Deze competenties kunnen op hun beurt weer op andere levensgebieden worden
ingezet.
6
Participatie
Eén van de uitgangspunten van een nieuw beleid voor kunst, cultuur en design zou
kunnen zijn dat bewoners van Zuidoost participeren in activiteiten op die gebieden.
Dat vraagt om voorwaarden als laagdrempelige culturele activiteiten die aansluiten
bij de interesse van de verschillende bewonersgroepen in de wijken. Het vraagt
ook om specifieke kennis van de behoeften van de diverse bewonersgroepen en
van kennis van de nodige faciliteiten. Dit zijn vereisten om een passend aanbod te
ontwikkelen.
Volkscultuur
Een duurzame visie op volkscultuur en de plaats van de volkscultuur in verhouding
tot de cultuur in de stedelijke contexten is dringend geboden. Er wordt bij het beleid
maken meer de nadruk gelegd op de cultuur in de stedelijke context dan op
volksculturen in stadsdelen. Deze lokale volksculturen zijn in allerlei vormen en
uitingen levendig aanwezig in Zuidoost. Uitingen van deze volksculturen vormen
onderdeel van het sociale en culturele erfgoed van Zuidoost en van Amsterdam.
Deze volksculturen kunnen worden gezien als onderdeel van de sociale, culturele,
en cultuurhistorische identiteit van Zuidoost. Hun betekenis gaat de ruimtelijke
lokaliteit van hun aanwezigheid te boven. Veelal zijn ze verbonden met transnationale gemeenschappen elders.
Dragers van elementen uit deze volksculturen snakken naar ontwikkelplekken en
situaties, erkenning, en borging van wat er aan culturele en artistieke waarde is
gecreëerd. Borging van deze waarden creëert een duurzame bron voor educatie,
sociale en culturele identiteitsvorming, eigenkracht van inwoners en het gebied.
Ook is het een bron voor culturele erfgoedvorming.
Cultureel erfgoed
Cultureel erfgoed is onderdeel van het verhaal van Zuidoost. Voor Zuidoost heeft
culturele erfgoedvorming een speciaal belang. Culturele erfgoedvorming kan in
Zuidoost staan voor het erkennen van de culturele en maatschappelijke betekenis
en waarde van culturele tradities. Op het gebied van erkenning en borging is nog
een wereld te winnen.
Kunst in de buitenruimte
De zichtbare aanwezigheid van kunst in de buitenruimte biedt de mogelijkheid tot
herkenning door bewoners, trots, en binding aan het gebied Zuidoost. Het kan ook
een bron zijn van een grote aantrekkingskracht van het gebied voor toekomstige
bewoners, bezoekers en andere belanghebbenden. Ook kunnen vormen van
buitenkunst bijdragen aan de leefbaarheid en oriëntatie in buurten en wijken.
De vraag is of er nieuwe ontwikkelingsrichtingen kunnen ontstaan, gevisualiseerd
of bedacht kunnen worden met nieuwe spelers die de bovenstaande of andere
kansen meer tot werkelijkheid kunnen maken.
Expressie met design
Cultuur, creativiteit en expressie wordt steeds meer vertaald in design. Mede door
de digitale media is design een dagelijkse expressievorm geworden. Design in
Zuidoost manifesteert zich in webdesign, magazines, affiches, cd-covers,
hairstyles, kledinglijnen, tassen, accessoires, sierraden, interieurs, geveldecoratie,
etc. Design op commerciële basis neemt steeds meer de plaats in van kunst als
expressievorm. Design is belangrijk voor de economische kracht van individuen en
van het stadsdeel. Design leunt minder op subsidies dan kunst en cultuur.
7
Zichtbaarheid en profilering
Voor veel potentiële consumenten van het aanbod van kunst, cultuur en design in
Zuidoost is de gevarieerdheid, kwaliteit van het cultuuraanbod en van het
potentieel aan talent onvoldoende zichtbaar. De ‘best practices’ die in Zuidoost zijn
ontwikkeld zijn buiten Zuidoost vaak in een te kleine, beperkte kring bekend. Ook
binnen Zuidoost zijn deze ‘best practices’ lang niet bij alle relevante
belanghebbenden bekend. Verspreiden, delen en gericht gebruik maken van deze
‘best practices’ kan bijdragen aan versterking van de kracht van lokale initiatieven,
organisaties en instellingen in het stedelijke, nationale en internationale culturele
veld, en vergroting van de marktkansen.
Cultural industries
Cultural industries kunnen voor postindustriële steden een bron van welvaart en
werkgelegenheid zijn. Onder cultural industries vallen sectoren als uitgevers,
reclamebureaus, film- en videoproductie, radio- en televisieprogrammaproductie,
overig amusement, kunst en design. De cultural Industries zijn vooral te vinden in
de vier grote steden van Nederland. De regio Amsterdam steekt boven de andere
drie steden uit als we kijken naar de werkgelegenheid. Ook de relatieve positie van
de cultural industries scoort Amsterdam hoger dan de andere drie grote steden.
Bloei van de cultural industries veronderstelt een aantal voorwaarden. Amsterdam
beschikt over deze voorwaarden met de gespecialiseerde onderwijsinstellingen,
zelforganisaties, geëigende ontmoetingsplaatsen, de internationale oriëntatie, de
podia en een ‘kundig’ publiek.
De vraag is natuurlijk volgens welke dynamiek en wat is de rol van Zuidoost hierin.
Zuidoost speelt een belangrijke rol bij de world music en dance stijlen, maar er is
meer mogelijk. Cultural industries bieden kansen voor Zuidoost. Innovatieve
cultural industries doen een beroep op diep gewortelde lokale productieculturen die
moeilijk te kopiëren zijn. Cultural industries bieden in directe zin economische
voordelen. Ze beiden ook indirecte voordelen doordat de ‘quality of place’ van
Zuidoost kan worden bevorderd. Er ligt een kans in specialisatie in vormen die
verbonden zijn met de voordelen van de ‘plaats’, en vormen die gemakkelijk de
grenzen kunnen oversteken. Om deze kansen te benutten moeten initiatieven in
Zuidoost zich ook posities kunnen verwerven in markten van de cultural industries.
Markten kennen allerlei (informele) drempels, reguleringen en sociale conventies.
Deze kunnen zowel bevorderend als belemmerend werken.
Een serieuze rol spelen in de cultural industries vraagt om voorwaarden van het
stadsdeelgebied inclusief het Arenagebied. Deze voorwaarden, zo leert de
ervaring, komen niet altijd spontaan tot stand. Het gaat onder meer om kennis
creatie, broedplaatsen, doorgroei, matching van vraag en aanbod. Een
verdiepende verkenning die verder gaat dan tot nu toe is gedaan kan inzicht
bieden in de aanwezige en nog te vervullen voorwaarden om inwoners van
Zuidoost die over de potenties beschikken een rol te laten spelen in de huidige en
toekomstige cultural industries.
Innovatie
In Amsterdam voltrekken zich naast of soms tegen de dominante stroom in
interessante ontwikkelingen op de grensvlakken van kunst, cultuur, design, mediatechnologie, creatieve industrie. Ook in Amsterdam Zuidoost zijn initiatieven
aanwezig met een vernieuwend karakter waar durf en lef uit spreekt.
8
Jonge, kleine initiatieven moeten een plek kunnen krijgen in een lokaal
kunstenplan of basisstructuur. Ze moeten deel kunnen gaan uitmaken van de
culturele infrastructuur van Amsterdam Zuidoost. Zo krijgt deze ‘ontwikkelgroep’
meer perspectief en mogelijkheden voor ontwikkeling. Dat draagt bij aan de
flexibiliteit van het culturele veld en van de culturele infrastructuur. Zo kan tijdig
worden aangesloten bij nieuwe ontwikkelingen door de doorstroommogelijkheden
te vergroten en te stimuleren van nieuwe bewegingen, initiatieven, in het bijzonder
die met een innovatief karakter of potenties.
De kunst van het imago
Het stadsdeel Zuidoost kampt nog steeds met een imago dat voor verbetering
vatbaar is. Kunst en cultuur kan een bijdrage leveren aan verbetering van het
imago van Zuidoost bij specifieke doelgroepen en het algemene publiek door
vergroting van de aantrekkingskracht. Het kan aantrekkelijk zijn voor alle partijen
als kunst, cultuur en design beter vermarkt worden. Te denken is aan Zuidoostproducten ('Made in Amsterdam Zuidoost'), souvenirs, evenementen, boeken,
manifestaties en exposities. Urban marketing van het unieke Zuidoost op een
eigen wijze.
Ambitie nieuw beleid
De ambitie t.a.v. beleid voor kunst, cultuur en design in Amsterdam Zuidoost zou in
algemene zin als volgt kunnen worden samengevat: bouwen aan een nieuw stukje
Amsterdam dat zich - in aanzien en sfeer - ook sterk onderscheidt.
De voorzieningen dienen om meerdere redenen te worden uitgebreid, waardoor
het stadsdeel haar meerwaarde binnen een breder perspectief in het gehele
Amsterdamse aanbod van kunst, cultuur en design kan bewijzen. Hierbij kan
gedacht worden aan het inzetten op diversiteit per stadsdeel, maar ook qua kunsten designdisciplines.
9
BIJLAGE I - IDEEËN
Concrete ideeën
Het realiseren van broedplaatsen voor meerdere disciplines. Die kunnen worden
gerealiseerd in beschikbare (betaalbare) ruimten die nu voor een deel nieuwe
bestemming behoeven. Dus niet alleen investeren in de z.g. software van de
creatieve industrie. Zuidoost als dé broedplaats van en voor nieuwe vormen van
kunst, cultuur en design
Het optimaal benutten van de fysieke ruimte in het openbare domein, door kunst in
de openbare ruimte te bevorderen. Het publiek domein leent zich n.l. bijzonder
goed voor het overbrengen van de prikkels waarvoor kunst bedoeld is. Er is bij de
meeste mensen in het stadsdeel nog niet een ingeburgerde traditie om kunst te
aanschouwen in binnenruimten. Zodoende kan Zuidoost zich ontwikkelen tot een
walhalla van ‘kunst en design in de openbare ruimte’.
Een volwaardige en professionele opleidingsfaciliteit. Er zijn nu tal van organisaties
die talent een podium of anderszins een faciliteit biedt om zich te ontwikkelen. Dit
lijkt nu nog wat te versnipperd en betreft het tot nu toe de beoefening van
amateurkunst. Dat heeft natuurlijk ook een functie, maar met een meer centrale
voorziening kan de doorstroming naar een professioneler platform beter
gefaciliteerd worden. Dat voor een massievere doorgroei en het borgen van
nieuwe ontwikkelingen op het gebied van kunst en cultuur. Niet in de laatste plaats
ook media waarin Zuidoost een bijzondere traditie kent. Ten behoeve van deze
discipline moeten we streven naar een volwaardige en professionele
opleidingsfaciliteit.
Een uitzendbureau/inzetbureau voor lokale krachten voor kunstevenementen. Met
een vorige evenement is veel fout gegaan. Bouwers, bewakers, ontwerpers en
cateraars kregen door een slechte financieringsconstructie achteraf niet of slechts
deels betaald. Een faciliteringsbureau moet de inkomsten van lokale krachten
garanderen. Het faciliteringsbureau kan ook bemiddelen bij het inschakelen van
lokale ondernemers. Nu wordt soms veel werk uitbesteed ver buiten het stadsdeel.
Realisatie van een kunstdorpje. Een soort agglomeraat van kleine kunstwerken,
miniaturen, en ornamentjes die een relatie hebben met de Amsterdam(se)
Zuidoost migratiegeschiedenis en een link naar de Tweede Oorlog. Een kunst(ig)
object dat het verhaal van een Nederlandse geschiedenis die mensen uit
Amsterdam Zuidoost met elkaar delen. Mensen die er uit verschillende
windstreken zijn neergestreken. Zo’n miniatuurdorp kan ook worden beschouwd
als een landelijke attractie. Bij voorkeur in het Bijlmerpark. Verdient nadere
uitwerking.
Jaarlijks terugkerend (Afro) Surinaams Muziekfestival. Amsterdam Zuidoost is de
bakermat van de populaire (Afro) Surinaamse muziek. Muziekstromingen zoals de
Kaseko, Kawina en Kaskawi mogen zich dan wel als een niche in de markt
bevinden, maar het behoort tot een van de volwaardige genres van de Caribische
en Zuid-Amerikaanse muziek zoals die uit ons voormalig gebiedsdeel Suriname
hier wordt beoefend. Amsterdam Zuidoost kent sinds haar ontstaan een omvangrijke groep inwoners die afkomstig zijn uit dit voormalig gebiedsdeel van het
Koninkrijk. Het is dan ook niet vreemd dat er in de afgelopen decennia hier diverse
10
muziekgroepen zijn ontstaan die deze muziek zelfs op internationaal niveau op de
kaart hebben gehouden.
Los van het argument dat het deel uitmaakt van een belangrijk stukje nationaal
cultureel erfgoed, vormt het een economische activiteit waar talrijke kunstenaars
een boterham aan kunnen verdienen. In navolging van legendarische groepen en
artiesten, componisten en arrangeurs en muziekstudio’s zoals Lieve Hugo, Johnny
de Miranda, George Scheermaker, Funmasters, Fra Fra Sound, La Caz, La
Rouge, The Twinkle Stars, Becato Studio’s, Stan Lokhin, Trasfassi, Combinatie 16,
Yakki Famiri en vele anderen zijn er tal van jonge talentvolle beoefenaars die
Zuidoost verder op de kaart kunnen zetten als de bakermat van dit muziekgenre,
zoals bijvoorbeeld London dat is voor de reggae, Parijs voor de Zouk en Cadance,
Madrid voor de bijvoorbeeld de Salsa en Merenque, maar ook Volendam voor de
Nederlandse palingsound.
Algemeen
De functies van bestaande accommodaties moeten duidelijker worden
gedefinieerd. Andere beschikbare ruimten kunnen worden toegevoegd aan het
voorzieningenniveau. Voormalige buurthuizen en ander vastgoed van het
stadsdeel moeten worden ingezet worden voor broedplaatsen (ook op het gebied
van media), beeldende kunst activiteiten, kleine ateliers voor (oude) ambachten en
zeker niet in de laatste plaats het realiseren van een museum (al dan niet met
andere spelers/partners op dit gebied). Ook kunnen er tentoonstellingen worden
samengesteld die tussen de stadsdelen of steden reizen.
Aanpak
Voorwaarde om te komen tot een denkrichting t.b.v. nieuw beleid voor kunst,
cultuur en design in Zuidoost is om eerst af te komen van vanzelfsprekendheid van
de huidige (wildgegroeide) aanbod. De aanpak dient te worden ingegeven door de
mogelijkheden en kansen die dit stadsdeel met haar culturele potentie op
verschillende terreinen biedt. Bij het (her)definiëren van een nieuw ideaal kunsten(subsidie)beleid voor Amsterdam Zuidoost dient ook rekening gehouden te worden
met veranderde omstandigheden en zeker ook ingegeven door de huidige fysieke
infrastructuur. Alle belangrijke belanghebbenden dienen zorgvuldig in kaart
gebracht te worden en er moeten regelmatig expertmeetings georganiseerd
worden. Bij deze brainstorm moeten niet alleen de huidige spelers actief betrokken
worden, maar ook andere expertise zoals relevante lokale ondernemers en nieuw
aanstormend en tot nu toe buiten beeld gebleven talent.
De raad moet een proactieve(re) rol gaan vervullen. Zij moet de strategische
doelen op dit gebied ook zelf formuleren om nadrukkelijker betrokken te zijn bij de
discussie over de nieuwe richting voor kunst, cultuur en design. Dit zou vast vorm
kunnen krijgen door een informele raad brede discussiebijeenkomst en het
instellen van een werkgroep kunst, cultuur en design. Zo kan er dan - aan de hand
van wenselijkheid, haalbaarheid en doelmatigheid - op een constructieve manier
met het ‘veld’ van gedachten worden gewisseld over (nieuwe) kansen voor kunst,
cultuur, design in het stadsdeel.
Deze interactie tussen spelers onderling moet wat structureler ingebed worden om
zo minder van vrijblijvende aard te zijn. In een platform kunst, cultuur en design
kunnen ideeën over en weer en op continue basis getoetst worden aan de hand
van haalbare criteria binnen de nieuwe kaders. Nuttig voor de doorbloeding,
vernieuwing en dynamiek.
11
Financiën
Niet in de laatste plaats is het zaak om het budget voor het beleid voor kunst,
cultuur en design tegen het licht te houden. Een vaste verdeelsleutel tussen de
structurele zaken en nieuwe initiatieven, waarbij het laatste geen ondergeschikte
positie inneemt; een navenante verdeling tussen talentontwikkeling, educatie,
professionalisering en andere bijhorende voorzieningen. Om dit te bekostigen dient
er optimaal ingezet te worden op het aantrekken van allerhande ‘externe’
middelen. De nieuwe ambities kosten immers geld dus zal er ook een duidelijk
budget beschikbaar moeten zijn om aan de nieuwe ambities te kunnen werken.
12
BIJLAGE II - BELANGRIJKE SPELERS
Spelers binnen het expressiedomein
Belangrijke spelers binnen het kunst-, cultuur- en designdomein zijn:
CBK Zuidoost, Bijlmer Parktheater, Krater Theater, Circus Elleboog, No Limit (in
gevarenzone), 5 O’clock Class, Jeugdtheaterschool Zuidoost, Open Ateliers, Straat
van Sculpturen (stopgezet), METRO54, Breathing, Bibliotheek, Muziekcentrum
Zuidoost, Saraswati Art, ZO! Cultuur, Imagine IC, BijlmerStyle, MAFB, GAM.
Daarnaast zijn er nog verschillende cultureel maatschappelijke organisaties en
zelforganisaties actief die het kunst en cultuurdomein raken alsook tal van
kunstenaars, designers en culturele/creatieve ondernemers, waar er contact mee
is. Ook is er in het kader van cultuureducatie regelmatig contact met de scholen in
Zuidoost.
De diverse partijen worden ondersteund met subsidies, maar ook met
samenwerkingsafspraken en bijvoorbeeld met projecten die hun zakelijke kant en
professionalisering ondersteunen. Er is advies aan hen vanuit het stadsdeel over
allerlei zaken: beleidsontwikkeling, subsidies vanuit centrale stad en andere
fondsen, samenwerking. Met de beleidsadviseur kunst en cultuur wordt er overlegd
over hun behoeften en hoe dat vertaald kan worden naar concrete acties.
De acties worden binnen het huidige beleid ontwikkeld.
13
BIJLAGE III - VOORZIENINGEN
Cultuureducatie en talentontwikkeling
Amsterdam Zuidoost kent enkele opmerkelijke eigenschappen:
1. Als enig stadsdeel produceren het met alle culturele instellingen een boekje
met het overzicht van het cultuureducatieaanbod voor scholen.
2. Als enige stadsdeel hebben het Brede School beleid en Cultuureducatie beleid
geïntegreerd in een meerjarenplan.
3. Het heeft als stadsdeel / CBK een subsidie van het Amsterdam Fonds voor de
Kunsten ontvangen voor cultuureducatie dat in een 2 jarig samenwerkingsconvenant is gegoten.
4. Op basis van het convenant realiseren het de Straat van Sculpturen Junior,
een educatieproject op gebied van beeldende kunst waarbij alle culturele partijen
een randprogramma omheen maken met dans, theater en muziek.
5. Het stadsdeel heeft een aanpak Cultuureducatie dat als voorbeeld wordt
genoemd bij de andere stadsdelen (ook in het stedelijk Basispakket Cultuureducatie) Er is een samenwerking aangegaan met stedelijk expertisecentrum
MOCCA en het projectenbureau primair onderwijs (voor ondersteuning in de Brede
School). Vanaf schooljaar 2011-2012 wordt dit een netwerkorganisatie:
Coördinatiepunt Cultuureducatie met onderwijs en culturele instellingen als
belangrijke partners. Het coördinatiepunt gaat scholen en cultuuraanbieders in
Zuidoost helpen bij afstemming, samenhang en kwaliteit van het aanbod,
visieontwikkeling cultuureducatie, vertaling van de visie in het schooljaarplan en
concrete(re) jaarprogramma’s, het opzetten van een organisatiestructuur en
overlegstructuur en deskundigheidsbevordering en coaching. Dit is een door
stadsdeel Zuidoost vanuit cultuurbeleid ontwikkeld concept waar stedelijk veel
aandacht voor is. Hierbij wordt ook cultuureducatie binnen schools en brede
schools gekoppeld, hiermee loopt Zuidoost ook voorop, naast Nieuw West.
Creatieve industrie
Creatieve industrie, bevindt zich nog in de kinderschoenen. In Amsterdam Zuidoost
richt het beleid zich hoofdzakelijk nu op de software (het begeleiden en
professionaliseren van talent) en niet zoals in andere stadsdelen op de hardware
(broedplaatsen, ruimten). Deze insteek is bedoeld om de eigenheid van het
creatief talent van Zuidoost te vermarkten en wegen voor talent uit Zuidoost te
ontsluiten; het talent de ‘ruimte’ te geven voor verdere ontwikkeling. In dit verband
zijn er intussen wat programma’s vanuit het stadsdeel ontwikkeld.
METRO54
METRO54 is het urban art and culture festival, dat door het stadsdeel is
geïnitieerd. Het laat de nieuwste ontwikkelingen binnen Europese stedelijke
(jongeren)cultuur zien op het gebied van muziek, dans, spoken word, beeld,
lifestyle en kunst. Met verschillende organisaties en jong talent uit Zuidoost werden
diverse cross-overs in kunstdisciplines in de stedelijke (jongeren)cultuur getoond
op en rond de Arena Boulevard op 16 juli 2011.
In aanloop naar het festival vonden er in Zuidoost, maar ook in andere stadsdelen,
pop-up events plaats. METRO54, een concept dat bestaat uit diverse events en
een jaarlijks festival ter stimulering van “urban art and culture”, is gericht op het
14
zichtbaar maken van het specifieke creatief potentieel van Zuidoost voor een breed
publiek en het tonen van nieuwe (meng)vormen in urban art & culture.
Met METRO54 wil Zuidoost een bruikbaar netwerk voor de aanwezige talenten
creëren met onder andere podia, programmeurs en bedrijfsleven, nieuwe uitingen
binnen de urban arts laten zien die voortkomen uit cross-overs van disciplines en
culturen en Stadsdeel Zuidoost positioneren als hét centrum van ‘music & dance’.
Met Metro54 wil Zuidoost de artistieke kwaliteit laten zien van de urbane cultuur,
en door zoveel mogelijk facetten aan bod te laten komen, de reikwijdte en waarde
voor het culturele veld zichtbaar maken en het beeld over urban verbreden.
Project Even Zakelijk
Even Zakelijk is een project ter ondersteuning van de zakelijke ontwikkeling van
creatieve ondernemers in Amsterdam Zuidoost. In Amsterdam Zuidoost zijn heel
wat jonge creatieve mensen actief die beginnend ondernemer zijn of van plan zijn
om te starten als ondernemer. Het gaat om jonge professionals of talent dat zich
tot professional aan het ontwikkelen is in een van de vele creatieve disciplines:
mode, grafische vormgeving, beeldende kunst, gaming, webdesign, film, dans,
theater, muziek, evenementenorganisatie, etc.
Creatieven in Zuidoost ervaren heel vaak obstakels bij hun weg naar professionalisering en ondernemerschap. Het gaat dan met name om een behoefte aan
zakelijke ondersteuning op gebied van belastingdienst zaken, administratie,
juridische zaken en ondernemerschap in het algemeen. Deze startende ondernemers weten vaak nog niet waar ze terecht kunnen voor specifieke vragen of
weten niet of de informatie ook op hen van toepassing is. Maar ook ontbreekt het
creatief talent uit Zuidoost nog vaak aan de juiste belangrijke netwerken of
presentatiemogelijkheden.
Stadsdeel Zuidoost heeft naar aanleiding van deze signalen over behoefte aan
ondersteuning aan (potentiële) creatief ondernemers recentelijk een inventarisatie
gedaan onder de creatieven in Zuidoost van de vragen die er concreet leven en
welke specifieke behoefte er aan ondersteuning is. Met het overzicht van de
specifieke vragen, is toen een programma voor ondersteuning samengesteld en
zijn externe partners en adviseurs darvoor benaderd. In 2011 is er de
werkbijeenkomst “Even Zakelijk” gehouden. Deze werd bezocht door ca. 35
creatieven.
Op de bijeenkomst kwamen 5 verschillende thema’s (fiscaal, administratief,
commercieel, mentaal en juridisch) aan de orde. Er was advies van experts,
uitwisseling tussen creatieven onderling en rolmodellen en voorbeelden. Partijen
die ook bij deze bijeenkomst aanwezig waren deelden hun expertise door aan te
schuiven bij de groepsdiscussies, speeddates en/of een informatiestand te
bemannen. Deelnemende partijen waren Belastingdienst Amsterdam, CultuurOndernemen, Rabobank, de Kamer van Koophandel, onafhankelijke adviseurs op
gebied van mental coaching, belastingadvies en auteursrecht en een aantal
inspirerende rolmodellen. De creatieven kregen na afloop een op de doelgroep
geschreven informatiepakket met daarin handige tools en voorbeelddocumentjes.
Project Face2Face
Het project Face2Face is erop gericht om het opdrachtgeverschap en opdrachtnemerschap ten behoeve van creatieven uit Zuidoost te bevorderen.
15
De (jonge) creatieven uit Zuidoost zijn nu vaak nog onvoldoende in staat hun
aanbod in beeld te brengen bij het bedrijfsleven of andere mogelijke opdrachtgevers. Opdrachtgevers kennen anderzijds de mogelijkheid en meerwaarde van
inzet van deze (jonge) creatieven onvoldoende.
In het tot stand brengen van deze verbinding ligt de opdracht van Face2Face. Dit
project is gericht op professionalisering, netwerkvorming en talentontwikkeling en
bestaat uit 2 onderdelen:
1. Het stimuleren van opdrachtnemer/ opdrachtgeverschap van het bedrijfsleven
en andere opdrachtgevers met creatieven uit Zuidoost,
2. Mentoring en begeleiding van startende en al meer gevorderde creatieven.
De aanpak binnen het project Face2Face kent een aantal werkprocessen:
1. Aquireren en verkrijgen van opdrachten bij mogelijke opdrachtgevers
2. De (jonge) creatieven uit Zuidoost werven, selecteren en matchen
3. Professionalisering en begeleiding van de (jonge) creatieven
De creatieven worden tijdens het werken aan hun opdrachten ondersteund met
coaching en professionaliseringstrajecten op maat, met zowel professionele
training als artistiek inhoudelijke mentoring, persoonlijke coaching en zakelijke
advisering. Hierdoor worden zij in staat gesteld hun opdrachten op kwalitatief
niveau af te ronden en instrumenten te ontwikkelen om een verdere stap in hun
ondernemerschap te maken. Cultuur-Ondernemen is als opdrachtnemer aangetrokken. De Rabobank is door de beleidsafdeling kunst en cultuur inmiddels als
partner en medefinancier betrokken.
Productiebureau Evenementen
Productiebureau Zuidoost richt zich in essentie op het dichter bij elkaar brengen
van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt van evenementen- en entertainmentindustrie in Zuidoost. Dit wordt gerealiseerd door een opleidingstraject op gebied
van Public Event Management voor talent uit Zuidoost, in combinatie met een
werk-leertraject waarbij de opgedane kennis in praktijk kan worden toegepast. Met
het praktijkgericht opleiden van talent uit Zuidoost voor de entertainmentindustrie
en het ontwikkelen van de hiervoor benodigde infrastructuur kan het Productiebureau Zuidoost zorg dragen voor een professioneel, direct inzetbaar productieteam, dat kan bijdragen aan een kwaliteitsimpuls aan de publieksevenementen in
Zuidoost.
Anderzijds biedt het Productiebureau Zuidoost de mogelijkheid om een kwaliteitsimpuls te geven aan de uitvoering en facilitering van diverse evenementen in
Zuidoost. Met een professioneel werkend productiebureau kunnen de productie en
daarmee kwaliteit, uitstraling en reikwijdte van evenementen in Zuidoost worden
gefaciliteerd en verbeterd. Dit geeft mogelijkheden om het huidige aanbod van
evenementen te versterken, uit te bouwen, professionaliseren en vernieuwen,
evenementen organisatoren te ondersteunen en faciliteren en daarmee een
kwaliteitsverbetering teweeg brengen. Daarnaast kunnen door het brengen van
samenhang aan de producerende kant (financiële) schaalvoordelen plaats vinden,
bijvoorbeeld voordelen van een gezamenlijke inkoop op het gebied van techniek,
beveiliging en promotie van publieksevenementen. Dit project is onlangs als pilot
van start gegaan.
<
16
© Copyright 2024 ExpyDoc
