Kenniswerkers - Sleutjes en Boterman (pdf)

De woonvoorkeuren van
kenniswerkers: verschillen naar
beroepsgroep en herkomst
dr. Bart Sleutjes
dr. Willem R. Boterman
University of Amsterdam, Centre for Urban Studies
Wie maakt Nederland? – Pakhuis de Zwijger, 4-9-2014
Woonvoorkeuren i.p.v. woongedrag
• Kenniswerkers: hoogopgeleid, werkzaam in creatieve of kennisintensieve
sectoren (reclame en high-tech als case studies)
– Daadwerkelijk woongedrag kan gevolg zijn van te weinig keuze
– Voorkeuren wanneer men keuze zou hebben tussen meerdere opties:
‘stated preferences’, o.b.v. surveydata
–  welke woningtypen, locaties en woonmilieus zijn daadwerkelijk
gewenst door doelgroep
• Doelgroep wordt steeds belangrijker voor stedelijke (creatieve
kennis)economie
• Steden en regio’s beconcurreren elkaar om kenniswerkers aan te trekken
en/of te behouden  door bedrijven aan te trekken en door aantrekkelijke
woonmilieus aan te bieden
• Input voor lokaal en regionaal ruimtelijk en woonbeleid:
– Voldoet huidige woningvoorraad aan wensen kenniswerkers?
Debat in literatuur
• Talenten worden aangetrokken door tolerantie en
diversiteit (Florida, 2002) en door voorzieningen
(Glaeser et al., 2001) en vermaak (Clark et al., 2002).
• Maar controversieel:
– Harde factoren (vooral werk) zijn belangrijke
aantrekkingsfactoren (Storper & Scott, 2009; Musterd &
Murie, 2010; Martin-Brelot et al., 2010)
– Creatieve klasse niet homogeen met uniforme
woonvoorkeuren (Andersen et al., 2010; Frenkel et al.,
2013)
– Voorbeeld: technische kenniswerkers wonen liever in
suburbane ‘nerdistans’ (Kotkin, 2000)
• Sommige beleidsmakers veronderstellen verschillende
woonvoorkeuren voor internationals  echter niet
bevestigd in literatuur
Westerse migranten wonen wel
geconcentreerd in A’dam…
Binnen ring, beneden IJ,
as richting zuiden,
weinig in Noord en
Nieuw-West
…en ook in de regio
Amstelveen, Hoofddorp en
Haarlem relatief populair,
Almere juist niet
Onderzoeksgebieden
Metropoolregio Amsterdam:
- 2.3 mln inwoners (800.000 in A’dam)
- Financiële en culturele hoofdstad NL
- Diverse economie: vooral diensten,
logistiek, creatieve industrie
- Traditioneel internationaal karakter
Metropoolregio Eindhoven:
- 750.000 inwoners (216.000 in Eindhoven)
- Gespecialiseerd in high-tech en design
- Brainport met voortdurende ec. groei
- Afhankelijk van buitenlands technisch
talent
Survey over woonvoorkeuren
• Focus op:
– Voorkeur voor stedelijke of suburbane gebieden
(via foto-rankings, woonmilieu-rankings en
stellingen)
– Voorkeur voor woningtypen (appartementen/
vrijstaand)
– Rol van harde en zachte locatiefactoren bij maken
van locatiebeslissingen
Vergelijkingen
• Onderscheid tussen:
– Hoopopgeleide kenniswerkers in verschillende
sectoren: ‘High-tech’ vs. ‘Creative’
– Hoogopgeleiden uit verschillende studierichtingen
– In Nederland opgegroeid vs. internationale
kenniswerkers
– Binnen migranten: geïndustrialiseerde landen vs.
rest
Stated preferences survey: onderzoekspopulatie
2.802 respondenten (waarvan
1.835 compleet ingevuld)
- 1.057 in regio Amsterdam
- 1.745 in regio Eindhoven
- 1.973 in Nederland
opgegroeid
- 354 internationale
migranten (50% uit
geïndustrialiseerde
landen)
Onderzoekspopulatie naar sector en
opleidingsrichting
Technical
Technisch
Business
Creatief
Social
Medical
Arts
Overig
Law
Engineering
- 848 technische kenniswerkers
(o.b.v. werkgever)
- 233 creatieve kenniswerkers
- 772 referentiecategorie
Humanities
Other
-
41% technische studie
17% sociale studie
15% business/economie
7% humaniora
7% medisch
5% kunsten
“Waar zou u willen wonen? Kunt u deze woonmilieus
ordenen van meest (1) naar minst gewild (10)?
Foto ranking woonmilieus
Urban in
Urban
Inner city
Inner city
Suburban
Suburban
Top 3
first
in Top 3
first
in Top 3
first
choice
choice
choice
Dutch Amsterdam
70%
45%
62%
42%
78%
55%
Dutch Eindhoven
51%
18.5%
46%
16%
94%
81.5%
Total Dutch
58%
28%
52%
25%
88%
72%
International Amsterdam
76%
53%
70%
49%
73%
47%
International Eindhoven
58%
29.5%
46%
23%
89%
70.5%
From advanced countries
68%
49%
63%
46.5%
77%
51%
From other countries
65%
32%
52%
24%
88%
68%
Total international
67%
41%
58%
36%
82%
59%
Total Amsterdam
71%
46%
64%
43%
77%
54%
Total Eindhoven
52%
20%
46%
17%
94%
80%
Total
59.5%
30%
53%
27%
87%
70%
- Internationals sterker stedelijk georiënteerd dan Nederlandse kenniswerkers
- Vooral kenniswerkers uit geïndustrialiseerde landen
- Maar: 59% heeft eerste voorkeur voor suburbaan woonmilieu (70% totaal) 
woonvoorkeuren zeer divers
- Duidelijke regionale verschillen A’dam en E’hoven: kenniswerkers in E’hoven veel
minder stedelijk georiënteerd dan kenniswerkers in A’dam
Foto rankings
Foto-ranking: stedelijk gebied eerste keus
-
Migranten hebben sterkere stedelijke voorkeuren dan Nederlandse werknemers…
… en zeker werknemers uit landen met geavanceerde economieën
Kenniswerkers in Eindhoven zijn minder stedelijk georiënteerd
Huishoudens met kinderen zijn minder stedelijk georiënteerd
Ranking van woonlocaties
Ranking van woonlocaties Amsterdam
Foto ranking: studierichtingen
Dependent variables
Independent variables
Gender=female
Age
Country of birth = foreign
Model 1
Ranking urban images
Standardised B
Model 2
Ranking of urban
locations
Standardised B
-.006
.026
.033
-.010
.108***
.004
Couple household (=REF)
Household with children
.095***
.143***
Single-person household
-.098***
-.059**
Masters or PhD degree
Higher-educated parents
-.117***
-.059**
-.076***
-.069**
-.005
-.022
-.019
-.020
Study Architecture
Study Law
Study Social
Study Medical
Study Economy/Business
-.120***
-.077**
-.196***
-.059**
-.104***
-.130***
-.096***
-.200***
-.109***
-.128***
Study Arts
Study Humanities
Study Other
Occupation Other (REF)
Occupation Technical
Occupation Creative
Eindhoven region
(Amsterdam=REF)
-.157***
-.141***
.016
-.143***
-.156***
-.072***
.166***
-.213***
0.171
0.141
Higher income
Lower income
Study Science/Technical (REF)
Model fit R2
* p <0.1 ** p<0.05 *** p<0.01
Stelling: “Ik zou liever in een groot huis in de suburbs wonen dan in een klein
appartement in de stad”
Stelling: “Ik zou liever in een groot huis in de suburbs wonen dan in een klein
appartement in de stad”
- Internationals zijn het minder vaak eens met deze stelling  minder sterke suburbane
voorkeur
- Vooral mensen uit geïndustrialiseerde landen hebben minder sterke suburbane
voorkeur
- Technische internationals zijn het er vaker mee eens (meer suburbaan)
- Huishoudenssituatie: hh met kinderen vaker eens, alleenstaanden juist minder vaak
Voorkeuren voor woningtypen
Total
Total
Dutch
Total
internationals
Advanced
economies
Apartment (upper level)
19%
17%
33%
35%
Apartment (ground level)
7%
7%
8%
11%
Terraced housing/ row housing
14%
14.5%
12%
6%
Semi-detached
16%
17%
10%
9%
Detached
37%
37%
33.5%
35%
Other
7%
8%
4%
3%
Model stelling
Dependent variables
Independent variables
Gender=female
Age
Country of birth
= foreign
Couple household
Household with
children
Single-person
household
Masters or PhD degree
Higher-educated
parents
Higher income
Lower income
Study Science/Technical (REF)
Study Architecture
Study Law
Study Social
Study Medical
Study Economy/Business
Study Arts
Study Humanities
Study Other
Occupation Other (REF)
Occupation Technical
Occupation Creative
Eindhoven region
(Amsterdam=REF)
Constant
Model fit Nagelkerke R2
* p <0.1 ** p<0.05 *** p<0.01
Model 5a
Prefers large suburban home to small urban
apartment
Model 5b
Prefers large suburban home to small urban
apartment
.782*
1.001
.743**
.710**
.999
.803
2.019***
1.953***
.637***
.584***
.618***
.795***
.565****
.819***
1.020
1.024
1.084
1.034
.371***
.280***
.425***
.583**
.556***
.369***
.378***
.403***
1.848***
1.842***
.543***
1.753***
1.342
0.812
0.197
0.199
Voorkeur voor appartement
(bovenwoning)
Model a:
All
Exp(B)
Model b:
Amsterda
m Exp(B)
Model c:
Eindhove
n Exp(B)
Model d:
Dutch
workers
Exp(B)
Model e:
Internati
onals
Exp(B)
Age
1.001
.983
1.025*
1.015
.944**
Households with children
.247***
.271***
.171***
.307***
.182**
Single person households
2.122***
1.925**
2.461**
2.544***
1.443
High incomes
.954
1.006
.886
.983
1.156
Low incomes
.873
.750
.995
.850
.999
University educated
1.760***
2.105***
1.323
1.850**
1.383
Creative workers
1.447
1.385
1.110
1.769
X
Technical workers
Working in Eindhoven
(ref. = Amsterdam)
International worker (ref.
= raised in Netherlands)
Migrant from country
with advanced economy
(ref. all other migrants)
.564*
.546
.648
.437**
.592
.275***
X
X
.246***
.407*
2.262***
1.362
4.547***
X
X
X
X
X
X
1.552
Constant
.267**
.635
.024***
.129***
4.544
.193
.193
.257
.248
.251
R-square
*** p <0.001; ** p<0.01; * p<0.05
- Internationals:
sterkere voorkeur
voor appartementen
- Vooral in Eindhoven
- Binnen
migrantengroep:
neg. effect leeftijd
en hh met kinderen
H: Eigen tuin
H: Bouwstijl en architectuur
H: Eigen woning bezitten
H: Geen boven of benedenburen
H: Relatief lage woonkosten
H: Ruime woning
H: Vrij uitzicht
B: Samenstelling buurtbevolking
B: Openbaar groen / parken
B: Rustige woonomgeving
B: Bakker, slager of groenteboer op loopafstand
B: Café's, restaurants en barretjes in de buurt
B: Goede boekhandel
B: Architectuur en bouwperiode
L: Dichtbij werk
L: Dichtbij snelweg
L: Dichtbij openbaar vervoersknooppunt
L: Dichtbij of in stadscentrum
L: Dichtbij familie
L: Dichtbij vrienden
L: Dichtbij natuurgebieden
1
15
5
9
4
3
12
8
13
1
11
18
21
19
6
20
14
7
16
17
10
6
12
3
15
2
4
13
10
11
1
8
16
21
19
4
20
9
7
18
17
14
8
12
1
18
4
4
12
11
10
3
6
14
21
19
7
20
9
2
16
15
16
he
rk
om
Ex
st
pa
gr
t
oe
pe
n
La
ng
er
e
w
oo
nd
uu
r
Ov
er
ig
e
Ne
de
rla
nd
s
In
te
rn
at
io
na
al
W
to
es
ta
te
al
rs
Locatiekeuze: wat is belangrijk?
5
12
4
11
2
5
15
8
12
1
8
16
21
17
3
20
7
14
17
17
8
7
15
3
15
1
9
18
11
10
3
6
13
21
20
2
18
7
5
13
12
15
5
10
3
15
4
2
12
11
14
1
8
16
21
17
6
20
8
7
18
19
13
- Klassieke voorwaarden (ruimte, kosten, bereikbaarheid) belangrijker dan (niet dagelijkse)
voorzieningen
- Maar zowel Nederlandse als internationale kenniswerkers willen vooral een rustige
woonomgeving
- Creatieve internationals en uit geïndustrialiseerde landen: dichtbij stadscentrum belangrijk
Waardering van harde en zachte locatieaspecten
- Culturele voorzieningen iets hoger gewaardeerd door internationals, maar over
algemeen minst belangrijke factoren (25% internationals/ 17% Nederlanders
vinden dit zeer belangrijk)
- Openbare veiligheid, dagelijkse winkelvoorzieningen, bereikbaarheid en openbaar
groen belangrijkste overwegingen
- Bereikbaarheid per OV veel belangrijker voor internationals
Locatiekeuze: wat is belangrijk?
Quiet residential environment
Private garden
Spacious dwelling
Low housing costs
Owning my home
Close to the city centre
Composition of neighbourhood population
Close to work
Bakery, butcher, green grocer at walking distance
No up- or downstairs neighbours
Close to a public transport hub
Public green areas and parks in the neighbourhood
Close to nature areas
Free view
Building style and architecture
Close to relatives
Good restaurants, nice cafes and bars in the neighbourhood
Close to friends
Architecture and building period of the neighbourhood
Close to the highway
Good bookstore in the neighbourhood
0%
technical
2%
creative
4%
other
6%
8%
10%
12%
14%
- Klassieke voorwaarden (ruimte, kosten, bereikbaarheid) belangrijker dan (niet dagelijkse)
voorzieningen
- Creatieve internationals en uit geïndustrialseerde landen vinden dichtbij stadscentrum
belangrijk
Waardering van harde en zachte locatieaspecten
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Technical
Creative
Other
Total
- Culturele voorzieningen hoger gewaardeerd door creatives, maar over algemeen
relatief onbelangrijke factoren
- Openbare veiligheid, dagelijkse winkelvoorzieningen, bereikbaarheid en openbaar
groen belangrijkste overwegingen
- Auto iets belangrijker voor technici
Aanbod van culturele voorzieningen op
regionaal niveau is (erg) belangrijk
Model a:
All
Exp(B)
Model b:
Amsterda
m Exp(B)
Model c:
Eindhoven
Exp(B)
Model d:
Dutch
workers
Exp(B)
Model e:
Internatio
nals
Exp(B)
Age
.998
1.005
.991
.999
.986
Households with children
.825
.586**
1.048
.803
1.019
Single person households
.739
.865
.571*
.726
.719
High incomes
1.056
.985
1.145
1.044
1.105
Low incomes
1.237
1.284
1.111
1.419
.818
1.422**
1.665**
1.209
1.391*
1.790
1.146
.945
1.513
1.065
X
.541***
.609
.468***
.536**
.468*
.582***
X
X
.560***
.802
1.727**
1.503
2.152**
X
X
X
X
X
X
1.587
Constant
.583
.440
.486
.574
.978
R-square
.068
.058
.053
.056
.090
University educated
Creative workers
Technical workers
Working in Eindhoven (ref.
= Amsterdam)
International worker (ref. =
raised in Netherlands)
Migrant from country with
advanced economy (ref. all
other migrants)
Conclusies Internationale kenniswerkers
• Sterke regionale effecten: wie in regio Amsterdam werkt, heeft
gemiddeld vaker stedelijke woonvoorkeur
• Echter: gecontroleerd voor regio hebben internationals:
• …een sterkere stedelijke woonvoorkeur
• …een grotere voorkeur voor appartementen
• …en hechten zij meer waarde aan culturele voorzieningen
• Niet al het internationale talent heeft een voorkeur voor ‘urban
buzz’: velen wonen het liefst in suburbane context, mede vanwege
leeftijd en huishoudenssituatie
• Hoewel internationals relatief sterke voorkeur voor appartementen
hebben, willen nog meer vrijstaand wonen  geen ‘one-size-fits-all
policies’
• Overschat de rol van culturele voorzieningen niet: slechts
minderheid vindt deze zeer belangrijk  besteed meer aandacht
aan veiligheid en aanbod + kwaliteit dagelijkse voorzieningen
Conclusies kenniswerkers
• Werknemers in technische sectoren hebben een minder
stedelijke en meer suburbane voorkeur vergeleken met
andere werknemers (woonmilieu, locatie en voorzieningen)
• Werknemers uit creatieve sectoren hebben vaak een meer
stedelijke voorkeur dan andere werknemers (woonmilieu,
locatie en voorzieningen)
• Ook studierichting heeft een duidelijk effeect op
woonmileuvoorkeuren. Met name humaniora, kunsten en
architectuur zijn verbonden met stedelijke voorkeuren.
Bedankt voor uw aandacht!
Vragen of opmerkingen?
E-mail:
[email protected]
[email protected]

Download Report